diff options
| author | nfenwick <nfenwick@pglaf.org> | 2025-03-03 17:54:36 -0800 |
|---|---|---|
| committer | nfenwick <nfenwick@pglaf.org> | 2025-03-03 17:54:36 -0800 |
| commit | 601a9c12e24650c95048eee9b8867596e040f6f8 (patch) | |
| tree | 41b5f6c9a820849444df2a440024750573106867 /44863-h | |
| parent | a3465d330026182356a6f1a4f64dcdecec41d3ac (diff) | |
Diffstat (limited to '44863-h')
| -rw-r--r-- | 44863-h/44863-h.htm | 1555 | ||||
| -rw-r--r-- | 44863-h/images/book.png | bin | 364 -> 0 bytes | |||
| -rw-r--r-- | 44863-h/images/card.png | bin | 249 -> 0 bytes | |||
| -rw-r--r-- | 44863-h/images/external.png | bin | 172 -> 0 bytes |
4 files changed, 352 insertions, 1203 deletions
diff --git a/44863-h/44863-h.htm b/44863-h/44863-h.htm index 4f139f7..12cc232 100644 --- a/44863-h/44863-h.htm +++ b/44863-h/44863-h.htm @@ -1,27 +1,12 @@ <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd"> -<!-- This HTML file has been automatically generated from an XML source on 2014-02-09T20:00:39Z. --> <html lang="nl-1900"> <head> -<meta name="generator" content= -"HTML Tidy for Windows (vers 25 March 2009), see www.w3.org"> -<title>Neêrlands roem: galerij van beroemde Nederlanders uit het -tijdvak van Frederik Hendrik</title> -<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=us-ascii"> -<meta name="generator" content= -"tei2html.xsl, see http://code.google.com/p/tei2html/"> -<meta name="author" content="Jacob van Lennep (1802–1868)"> -<link rel="coverpage" href="images/new-cover.jpg"> -<link rel="schema.DC" href= -"http://dublincore.org/documents/1998/09/dces/"> -<meta name="DC.Creator" content="Jacob van Lennep (1802–1868)"> -<meta name="DC.Title" content= -"Neêrlands roem: galerij van beroemde Nederlanders uit het tijdvak van Frederik Hendrik"> -<meta name="DC.Language" content="nl-1900"> -<meta name="DC.Format" content="text/html"> -<meta name="DC.Publisher" content="Project Gutenberg"> -<meta name="DC:Subject" content="#####"> +<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8"> +<title>Neêrlands roem: galerij van beroemde Nederlanders uit het tijdvak van Frederik Hendrik</title> + <style type="text/css"> + body { font-family: "Times New Roman", Times, serif; @@ -751,39 +736,6 @@ text-decoration:none; } ul { list-style-type: none; } .castlist, .castitem { list-style-type: none; } -/* External Links */ -.pglink, .catlink, .exlink, .wplink, .biblink, .seclink -{ -background-repeat: no-repeat; -background-position: right center; -} -.pglink -{ -background-image: url(images/book.png); -padding-right: 18px; -} -.catlink -{ -background-image: url(images/card.png); -padding-right: 17px; -} -.exlink, .wplink, .biblink, .seclink -{ -background-image: url(images/external.png); -padding-right: 13px; -} -.pglink:hover -{ -background-color: #DCFFDC; -} -.catlink:hover -{ -background-color: #FFFFDC; -} -.exlink:hover, .wplink:hover, .biblink:hover -{ -background-color: #FFDCDC; -} body { background: #FFFFFF; @@ -1004,77 +956,30 @@ width:470px; </style> </head> <body> - - -<pre> - -The Project Gutenberg EBook of Neêrlands Roem, by J. Van Lennep - -This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with -almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or -re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included -with this eBook or online at www.gutenberg.org - - -Title: Neêrlands Roem - Galerij van Beroemde Nederlanders uit het tijdvak van Frederik Hendrik - -Author: J. Van Lennep - -Illustrator: Herman Ten Kate - W. P. Hoevenaar - -Release Date: February 9, 2014 [EBook #44863] - -Language: Dutch - -Character set encoding: ASCII - -*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK NEÊRLANDS ROEM *** - - - - -Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed -Proofreading Team at http://www.pgdp.net/ for Project -Gutenberg. - - - - - - -</pre> +<div>*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK 44863 ***</div> <div class="front"> -<div class="div1 cover"><span class="pagenum">[<a href= -"#toc">Inhoud</a>]</span> +<div class="div1 cover"><span class="pagenum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span> <div class="divBody"> <p class="first"></p> -<div class="figure xd21e109width"><img src="images/new-cover.jpg" alt= -"Nieuw ontworpen voorkant." width="540" height="720"></div> +<div class="figure xd21e109width"><img src="images/new-cover.jpg" alt="Nieuw ontworpen voorkant." width="540" height="720"></div> </div> </div> -<div class="div1 cover"><span class="pagenum">[<a href= -"#toc">Inhoud</a>]</span> +<div class="div1 cover"><span class="pagenum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span> <div class="divBody"> <p class="first"></p> -<div class="figure xd21e115width"><img src="images/cover.jpg" alt= -"Oorspronkelijke voorkant." width="540" height="720"></div> +<div class="figure xd21e115width"><img src="images/cover.jpg" alt="Oorspronkelijke voorkant." width="540" height="720"></div> </div> </div> -<div class="div1 frenchtitle"><span class="pagenum">[<a href= -"#toc">Inhoud</a>]</span> +<div class="div1 frenchtitle"><span class="pagenum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span> <div class="divBody"> <p class="first xd21e121">NEÊRLANDS ROEM.</p> </div> </div> -<div class="div1 titlepage"><span class="pagenum">[<a href= -"#toc">Inhoud</a>]</span> +<div class="div1 titlepage"><span class="pagenum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span> <div class="divBody"> <p class="first"></p> -<div class="figure xd21e126width"><img src="images/titlepage.jpg" alt= -"Oorspronkelijke titelpagina." width="514" height="720"></div> +<div class="figure xd21e126width"><img src="images/titlepage.jpg" alt="Oorspronkelijke titelpagina." width="514" height="720"></div> </div> </div> <div class="titlePage"> @@ -1086,15 +991,13 @@ BEROEMDE NEDERLANDERS</div> Frederik Hendrik.</div> </div> <div class="byline">AFBEELDINGEN VAN<br> -<span class="docAuthor">HERMAN TEN KATE</span> & <span class= -"docAuthor">W. P. HOEVENAAR</span>.<br> +<span class="docAuthor">HERMAN TEN KATE</span> & <span class="docAuthor">W. P. HOEVENAAR</span>.<br> BESCHRIJVINGEN VAN<br> <span class="docAuthor">M<sup>R</sup> J. VAN LENNEP</span>.</div> <div class="docImprint">UTRECHT,<br> L. E. BOSCH EN ZOON.</div> </div> -<div class="div1 dedication"><span class="pagenum">[<a href= -"#toc">Inhoud</a>]</span> +<div class="div1 dedication"><span class="pagenum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span> <div class="divBody"> <p class="first xd21e121"><i>Eerbiedig opgedragen</i></p> <p class="xd21e121">AAN</p> @@ -1104,8 +1007,7 @@ L. E. BOSCH EN ZOON.</div> <p class="xd21e121">DE UITGEVERS.</p> </div> </div> -<div class="div1 subscribers"><span class="pagenum">[<a href= -"#toc">Inhoud</a>]</span> +<div class="div1 subscribers"><span class="pagenum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">LIJST VAN INTEEKENAREN.</h2> </div> @@ -1667,8 +1569,7 @@ aangename, te Utrecht</td> <td class="xd21e190 cellRight">1</td> </tr> <tr> -<td class="cellLeft">Leeuwen, (C<span class="corr" id="xd21e880" title= -"Niet in bron">.</span> v.) Direkteur der Muziekschool te +<td class="cellLeft">Leeuwen, (C<span class="corr" id="xd21e880" title="Niet in bron">.</span> v.) Direkteur der Muziekschool te Leeuwarden</td> <td class="xd21e190 cellRight">1</td> </tr> @@ -1677,8 +1578,7 @@ Leeuwarden</td> <td class="xd21e190 cellRight">1</td> </tr> <tr> -<td class="cellLeft">Legel Jb zoon, (J. G<span class="corr" id= -"xd21e893" title="Niet in bron">.</span>) Expediteur te Dordrecht</td> +<td class="cellLeft">Legel Jb zoon, (J. G<span class="corr" id="xd21e893" title="Niet in bron">.</span>) Expediteur te Dordrecht</td> <td class="xd21e190 cellRight">1</td> </tr> <tr> @@ -1802,8 +1702,7 @@ title="Niet in bron">.</span>, Boekh. te Utrecht</td> <td class="xd21e190 cellRight">1</td> </tr> <tr> -<td class="cellLeft">Nijgh, (H<span class="corr" id="xd21e1059" title= -"Niet in bron">.</span>) Boekh. te Rotterdam</td> +<td class="cellLeft">Nijgh, (H<span class="corr" id="xd21e1059" title="Niet in bron">.</span>) Boekh. te Rotterdam</td> <td class="xd21e190 cellRight">1</td> </tr> <tr> @@ -1812,8 +1711,7 @@ title="Niet in bron">.</span>, Boekh. te Utrecht</td> </tr> <tr> <td class="cellLeft">Ochtman Jzn<span class="corr" id="xd21e1072" -title="Niet in bron">.</span>, (S.) Boekh<span class="corr" id= -"xd21e1075" title="Niet in bron">.</span> te Zierikzee</td> +title="Niet in bron">.</span>, (S.) Boekh<span class="corr" id="xd21e1075" title="Niet in bron">.</span> te Zierikzee</td> <td class="xd21e190 cellRight">1</td> </tr> <tr> @@ -1950,8 +1848,7 @@ Hage</td> <td class="xd21e190 cellRight">1</td> </tr> <tr> -<td class="cellLeft">Schooneveld & Zn<span class="corr" id= -"xd21e1252" title="Niet in bron">.</span>, (M.) Boekh. te +<td class="cellLeft">Schooneveld & Zn<span class="corr" id="xd21e1252" title="Niet in bron">.</span>, (M.) Boekh. te Amsterdam</td> <td class="xd21e190 cellRight">1</td> </tr> @@ -2144,8 +2041,7 @@ gesticht te Dordrecht</td> <td class="xd21e190 cellRight">1</td> </tr> <tr> -<td class="cellLeft">Westerman & Zn<span class="corr" id= -"xd21e1497" title="Niet in bron">.</span>, (M.) Boekh. te Amst.</td> +<td class="cellLeft">Westerman & Zn<span class="corr" id="xd21e1497" title="Niet in bron">.</span>, (M.) Boekh. te Amst.</td> <td class="xd21e190 cellRight">1</td> </tr> <tr> @@ -2166,8 +2062,7 @@ Gorinchem</td> <td class="xd21e190 cellRight">1</td> </tr> <tr> -<td class="cellLeft">Zeelt, (J<span class="corr" id="xd21e1525" title= -"Niet in bron">.</span>) Theol. Stud. te Kampen</td> +<td class="cellLeft">Zeelt, (J<span class="corr" id="xd21e1525" title="Niet in bron">.</span>) Theol. Stud. te Kampen</td> <td class="xd21e190 cellRight">1</td> </tr> <tr> @@ -2182,21 +2077,18 @@ Amsterdam</td> </tr> </table> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb1" href="#pb1" name= -"pb1">1</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb1" href="#pb1" name="pb1">1</a>]</span></p> </div> </div> </div> <div class="body"> -<div id="fh" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4941">Inhoud</a>]</span> +<div id="fh" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4941">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="super">BEROEMDE MANNEN<br> UIT HET TIJDVAK<br> VAN<br> FREDERIK HENDRIK.</h2> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb3" href="#pb3" name= -"pb3">3</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb3" href="#pb3" name="pb3">3</a>]</span></p> <h2 class="main">FREDERIK HENDRIK.</h2> </div> <div class="divBody"> @@ -2213,12 +2105,8 @@ stelling, welke wy hier als van algemeene toepassing vooruit zetten, geldt dan ook, waar sprake is van de eeuw van Frederik Hendrik.—Van het tijdvak, dat zijn naam draagt, was hy zelf niet het minst merkwaardig, niet het minst glansrijk verschijnsel.</p> -<div class="figure xd21e1559width"><a href= -"images/hires/p001h.jpg"><img src="images/p001.jpg" alt= -"Frederik Hendrik." width="492" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e1559width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, F<sup>t</sup></span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e1559width"><a href="images/hires/p001h.jpg"><img src="images/p001.jpg" alt="Frederik Hendrik." width="492" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e1559width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, F<sup>t</sup></span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Frederik Hendrik.</p> </div> @@ -2235,8 +2123,7 @@ moordstaal zien vallen, en, ten tweede male gehuwd, heeft zy naauwlijks de moedervreugde gesmaakt, of de gruwzame aanslag eens dweepers maakt haar ten tweeden male weduwe. Zijn vader, naauw hersteld van de wonde, hem toegebracht door Jauregui, het verlies zijner overdierbare -Charlotte naauwlijks hebbende <span class="pagenum">[<a id="pb4" href= -"#pb4" name="pb4">4</a>]</span>zoeken te vergoeden door het aanknoopen +Charlotte naauwlijks hebbende <span class="pagenum">[<a id="pb4" href="#pb4" name="pb4">4</a>]</span>zoeken te vergoeden door het aanknoopen van een vierden huwelijksband met Louise de Coligny, sterft door den kogel van Geraerds. De wieg des onnoozelen zuigeling vertoont zich aan ons oog als bedolven in ’t bloed eens vaders en in de tranen @@ -2275,8 +2162,7 @@ het de kloekheid en ’t beleid van Oldenbarneveldt en ’s Lands Regenten, die den Spanjaart beletteden, zijn voordeel te vervolgen; terwijl, spoedig daarna, de heldendegen van Maurits de krijgskans ten eenen male keeren deed:—na den dood van Maurits -<span class="pagenum">[<a id="pb5" href="#pb5" name= -"pb5">5</a>]</span>was het Frederik Hendrik zelf, die, als Veldheer, de +<span class="pagenum">[<a id="pb5" href="#pb5" name="pb5">5</a>]</span>was het Frederik Hendrik zelf, die, als Veldheer, de wankelende fortuin herstelde, den vyand staande hield niet alleen, maar hem overal van den Vaderlandschen bodem terugdrong, en, als Regent, de partyen tot rust wist te brengen en de verdraagzaamheid, door zijn @@ -2313,15 +2199,14 @@ een zware wond den generaal Vere op ’t krankbed nederwerpt, het bevel over, door dezen gevoerd, en de halve maan, door hem veroverd, is het eerste pand, dat de fortuin hem schenkt van den roem, dien hy zich als stedewinnaar zal verwerven. Twee jaar later hebben de Staten het -winnen van Sluis vooral aan hem te danken. In <span class= -"pagenum">[<a id="pb6" href="#pb6" name="pb6">6</a>]</span>1605 geeft +winnen van Sluis vooral aan hem te danken. In <span class="pagenum">[<a id="pb6" href="#pb6" name="pb6">6</a>]</span>1605 geeft hy nieuwe blijken van zijn verachting voor ’t gevaar, in dien moorddadigen slag by Mulheim, waar hy, zeven uren achtereen, tegen een overmachtigen vyand, den ongelijksten kamp uithoudt, alleen met Marcelis Bax in ’t dichtste der vyandlijke drommen den kloeksten -weêrstand biedt aan zijn tallooze bespringers, en, als door een +weêrstand biedt aan zijn tallooze bespringers, en, als door een wonder aan dood en gevangenschap ontkomen, den dag nog zegepralend ten -einde brengt. Voor Breêvoort, voor Rijnberk, voor Venlo, en +einde brengt. Voor Breêvoort, voor Rijnberk, voor Venlo, en eindelijk te Erkelens, waar hy binnendringt en zijn vollen neef, dien gevreesden Grave van den Bergh, overwint en gevangen met zich voert, overal onderscheidt hy zich op roemruchtige wijze, tot dat het @@ -2335,7 +2220,7 @@ wakker krijgsoverste, die de hem opgedragen taak met onverkloekt beleid wist te verrichten, en daarby het voorbeeld van persoonlijke dapperheid aan anderen wist te geven. Maar voortaan zoû hy toonen, dat de bekwame aanvoerder van afdeelingen ook legers gebieden kon en de lessen -der wetenschap, in de oefenschool zijns broeders opgegaêrd, in +der wetenschap, in de oefenschool zijns broeders opgegaêrd, in praktijk brengen op een wijze, die Europa met verbaasdheid en bewondering ’t oog op hem zoû doen vestigen. De vermeestering van Grol in 1627 leverde daarvan het eerste voorbeeld. In @@ -2357,8 +2242,7 @@ Grol</p> <p class="first">Maar was, door het bemachtigen van Grol, aan de Oostelijke Gewesten een kwellende doorn uit het vleesch gerukt, de landen, aan de boorden van Waal en Maas gelegen, konden nog geen rust -genieten, zoo lang ’s Hertogenbosch, <span class= -"pagenum">[<a id="pb7" href="#pb7" name="pb7">7</a>]</span></p> +genieten, zoo lang ’s Hertogenbosch, <span class="pagenum">[<a id="pb7" href="#pb7" name="pb7">7</a>]</span></p> <div class="lgouter"> <p class="line xd21e1596">Die oude en noit gewonne stadt,</p> <p class="line">Gewoon te zwaaien ’t oorloghsvendel,</p> @@ -2380,7 +2264,7 @@ oude Hertogstad haar poorten voor hem opende.</p> overmeestering van Maastricht in 1632. Ongelooflijk klonk door Europa de maar, hoe Frederik Hendrik, met een leger van naauwlijks 23000 man, in zes weken tijds, eene der sterkste vestingen, die men kende, had -kunnen bedwingen, in weêrwil dat zy verdedigd werd door een +kunnen bedwingen, in weêrwil dat zy verdedigd werd door een talrijke en moedige bezetting, en dat drie vyandelijke legers, die te samen ruim 60,000 geoefende soldaten telden, aangevoerd door beroemde Veldheeren, als Gonzales van Kordua, den Markies van Santa Croce en den @@ -2398,8 +2282,7 @@ Nederland dacht en gevoelde.</p> oorlogsfeiten van den Prins, om en nevens welke men er nog zoo vele van ondergeschikt belang mocht noemen; doch wier gezamentlijke uitkomst was, dat op den Staatschen bodem niet een enkele sterkte meer in -<span class="pagenum">[<a id="pb8" href="#pb8" name= -"pb8">8</a>]</span>’s vyands handen gebleven, het oorlogstooneel +<span class="pagenum">[<a id="pb8" href="#pb8" name="pb8">8</a>]</span>’s vyands handen gebleven, het oorlogstooneel buiten de grens der vereenigde provinciën verplaatst en een uitgebreide streek gronds, van de Vlaamsche kust af tot aan het verre Maastricht, aan de Staten onderworpen was om als een voorwal te @@ -2437,8 +2320,7 @@ zijn oordeel gedreven wordt, met juistheid te bepalen, welke gedragslijn had moeten, ja zelfs, in hoe verre die altijd had kunnen gevolgd worden. Zeker is het, en wy hebben er op gewezen, dat Frederik Hendrik by den aanvang van zijn Stadhouderschap een moeilijke rol te -vervullen had. Hooggespannen was de verwachting, <span class= -"pagenum">[<a id="pb9" href="#pb9" name="pb9">9</a>]</span>die de thans +vervullen had. Hooggespannen was de verwachting, <span class="pagenum">[<a id="pb9" href="#pb9" name="pb9">9</a>]</span>die de thans onderliggende party van hem koesterde; hy zoû, zoo dacht men, niet alleen het Spaansche geweld doen zwichten, maar ook van binnen aan alle geloofsvervolging een einde maken, „’s Lands rechten @@ -2450,7 +2332,7 @@ mond legt:</p> <p class="line">In geen vereende Steden</p> <p class="line xd21e1596">Gewetens felle dwang</p> <p class="line">Of tirannije lijen,</p> -<p class="line xd21e1596">Ik wensch de goê gemeent,</p> +<p class="line xd21e1596">Ik wensch de goê gemeent,</p> <p class="line">En trouwe burgerijen</p> <p class="line xd21e1596">Door liefd’ te zien vereent.</p> </div> @@ -2475,12 +2357,11 @@ verminderen en te doen inkrimpen?</p> stem van ’t zelfsbelang, en, door het gestreng handhaven der beginselen van het vorige bewind, de rust in den Staat pogen te koopen door de onderliggende party geheel tot zwijgen te brengen. Al ware ook -zoodanige onverbiddelijke politiek niet in weêrspraak geweest met +zoodanige onverbiddelijke politiek niet in weêrspraak geweest met zijn hart, dat van nature zachtmoedig en vredelievend was, hy had zich, door haar te volgen, het ongenoegen op den hals gehaald dier machtige Hollandsche Regenten en kooplieden, die meer en meer begonnen -<span class="pagenum">[<a id="pb10" href="#pb10" name= -"pb10">10</a>]</span>in te zien, dat, om hun steden, en Amsterdam +<span class="pagenum">[<a id="pb10" href="#pb10" name="pb10">10</a>]</span>in te zien, dat, om hun steden, en Amsterdam vooral, de markt en voorraadschuur van Europa te doen worden, verdraagzaamheid er voor alles heerschen moest.</p> <div class="lgouter"> @@ -2522,8 +2403,7 @@ gewis, de Vorst, wien Cats en Huygens ter zijde stonden, wien de Groot en Hooft een onbeperkte achting toedroegen, wiens lof door Vondel bezongen werd, en die zich met de lezing van diens Palamedes wist te vermaken, de beschermer der schilderkunst en de stichter van -<span class="pagenum">[<a id="pb11" href="#pb11" name= -"pb11">11</a>]</span>het Huis ten Bosch en van ’t lustslot te +<span class="pagenum">[<a id="pb11" href="#pb11" name="pb11">11</a>]</span>het Huis ten Bosch en van ’t lustslot te Hondsholredijk kon zoo min onverschillig zijn omtrent de zedelijke als omtrent de stoffelijke ontwikkeling der natie, aan wier hoofd hy stond, en wier glorie van de zijne onafscheidelijk was.</p> @@ -2555,7 +2435,7 @@ Vorstin vereenigd zijn. Reeds zes malen hadden de Huizen van Nassau en van Solms zich door huwelijken met elkander verbonden, en een zevende verbintenis kon dus door niemand onvoegzaam worden geoordeeld. Wel bleef Frederik Hendrik, wien een andere liefde geboeid hield, nog een -wijl weêrbarstig; doch de reden van Staat en de wil zijns +wijl weêrbarstig; doch de reden van Staat en de wil zijns broeders zegevierden, en hy gaf zijn toestemming. Zoo veel spoed maakte nu Maurits, die wellicht voor een terugtreden vreesde, met de zaak, dat hy door de Gekommitteerde Raden ontslag van de huwlijksgeboden @@ -2599,8 +2479,7 @@ slagen, daartoe was Amelia als geboren. Van nature geneigd om zich te omgeven van al wat lieflijk, welstandig en bekoorlijk was, aan zucht tot weelde een fijn gekuischten smaak parende, de schoone kunsten beminnende en beschermende, wist zy de lusthuizen, door haar gade -<span class="pagenum">[<a id="pb13" href="#pb13" name= -"pb13">13</a>]</span>gesticht, in tooverpaleizen te herscheppen, waar +<span class="pagenum">[<a id="pb13" href="#pb13" name="pb13">13</a>]</span>gesticht, in tooverpaleizen te herscheppen, waar de keurigste gewrochten, die de kunst uit doek, uit hout, uit goud en gesteenten wist voort te brengen, in kwistigen overvloed den verbaasden bezoeker in de oogen flikkerden, en waar een weelde heerschte, wier @@ -2637,9 +2516,7 @@ Spanje, by den aanvang van den worstelstrijd het rijkste en machtigste onder de Rijken van Europa, nu door dien strijd verarmd, ja uitgeput, en dankbaar, dat het den vrede sluiten mag met de Nederlanders, die het als verachtelijke slaven had beschouwd, en die het, door vervolging, -verbanning, plundering, verbeurdverklaring en moord, <span class= -"pagenum">[<a id="pb14" href="#pb14" name= -"pb14">14</a>]</span>gedwongen had, door wanhoop vrij, door vrijheid op +verbanning, plundering, verbeurdverklaring en moord, <span class="pagenum">[<a id="pb14" href="#pb14" name="pb14">14</a>]</span>gedwongen had, door wanhoop vrij, door vrijheid op zijne beurt rijk en machtig te worden.</p> <p>Wel beleefde Frederik Hendrik dien vrede niet, door de Natie, aan wier hoofd hy gestreden had, verkregen, maar toch hy had dien @@ -2667,12 +2544,10 @@ eenige zelfverheffing terug te zien op den arbeid, door hem volbracht, maar tevens aanleiding om God te danken, die hem tot zulk een taak geroepen en daarby hem de kracht geschonken had, ten einde toe, gestand te doen aan de zinspreuk, welke hy zich gekozen had:</p> -<p class="xd21e121">PATRIAEQUE, PATRIQUE. <span class="pagenum">[<a id= -"pb15" href="#pb15" name="pb15">15</a>]</span></p> +<p class="xd21e121">PATRIAEQUE, PATRIQUE. <span class="pagenum">[<a id="pb15" href="#pb15" name="pb15">15</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="pph" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4944">Inhoud</a>]</span> +<div id="pph" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4944">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">PIETER PIETERSZOON HEIN.</h2> </div> @@ -2686,8 +2561,7 @@ vlugheid in ’t want, of door de onversaagdheid, waarmede hy den enterbijl zwaaide, dat hy zich onderscheidde; het was ook door die stipte en strenge plichtsbetrachting, die van een vroom gevoel—het was door dien yver en die oplettendheid, die van een -weetgierig en <span class="corr" id="xd21e1721" title= -"Bron: schander">schrander</span> brein getuigen. Was het wonder, dat +weetgierig en <span class="corr" id="xd21e1721" title="Bron: schander">schrander</span> brein getuigen. Was het wonder, dat hy de opmerkzaamheid wekte van zijn meerderen, en eerlang ook hun genegenheid en achting? Was het wonder, dat, op een tijd, toen in Nederland ware verdiensten niet vruchteloos naar de gelegenheid zochten @@ -2705,8 +2579,7 @@ te kennen, welke iemand, tijdelijk, by een zeetocht, op een vloot, zelfs op een smaldeel, vervulde. Ja, al gold het een koopvaardy-vloot, of ook maar een drietal te samen varende schepen, dan werd, zoolang de reis duurde, hy, aan wien het hoofdbestuur was opgedragen, Amiraal -genoemd: die <span class="pagenum">[<a id="pb16" href="#pb16" name= -"pb16">16</a>]</span>den voortocht gebood heette Vice-Amiraal, en die +genoemd: die <span class="pagenum">[<a id="pb16" href="#pb16" name="pb16">16</a>]</span>den voortocht gebood heette Vice-Amiraal, en die over de achterhoede of ’t achterste schip ’t bevel had, Schout-by-Nacht. Was men aan wal terug gekeerd, dan legden zy, die deze tytels gevoerd hadden, ze af om eenvoudig weder Kapitein, Schipper of @@ -2727,12 +2600,8 @@ een zedelijke kracht bekwam, welke zy tot dien tijd niet bezeten had.—Na deze uitweiding, niet onnoodig wellicht om by sommige lezers een misverstand weg te ruimen, dat zich lichtelijk voordoet, keeren wy tot onze schets terug.</p> -<div class="figure xd21e1727width"><a href= -"images/hires/p002h.jpg"><img src="images/p002.jpg" alt= -"Pieter Pieterszoon Hein." width="491" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e1727width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, F<sup>t</sup></span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e1727width"><a href="images/hires/p002h.jpg"><img src="images/p002.jpg" alt="Pieter Pieterszoon Hein." width="491" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e1727width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, F<sup>t</sup></span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Pieter Pieterszoon Hein.</p> </div> @@ -2754,10 +2623,8 @@ menigte koopwaren, welke zy bevatten: en, met roem bedekt, keeren de Vlootvoogden naar het Vaderland, Joan van Dorth als bevelhebber over de veroverde vesting achter latende.</p> <p>Twee jaren later werd aan Piet Hein, nu als Amiraal, het bevel -<span class="pagenum">[<a id="pb17" href="#pb17" name= -"pb17">17</a>]</span>gegeven over een vloot, uit acht groote schepen en -vijf jachten bestaande. Na gedurende eenige weken met <span class= -"corr" id="xd21e1747" title="Bron: afwisslende">afwisselende</span> +<span class="pagenum">[<a id="pb17" href="#pb17" name="pb17">17</a>]</span>gegeven over een vloot, uit acht groote schepen en +vijf jachten bestaande. Na gedurende eenige weken met <span class="corr" id="xd21e1747" title="Bron: afwisslende">afwisselende</span> fortuin in de West-Indische zeeën en langs de Barbarijsche kusten gekruist te hebben, zeilde onze Vlootvoogd nogmaals naar die baai, die, sedert zijn vertrek, ten gevolge van het sneuvelen van Van Dorth en van @@ -2794,8 +2661,7 @@ zijner viktorie.</p> <p>Maar nog kon het behaalde voordeel den Zeevoogd niet voldoen. Zijn vloot in Spirito Santo ververscht en van water voorzien hebbende, verdeelt hy die in drieën, zendt een smaldeel naar Rio de la Plata -<span class="pagenum">[<a id="pb18" href="#pb18" name= -"pb18">18</a>]</span>en een naar Rio Janeiro, en keert met vier schepen +<span class="pagenum">[<a id="pb18" href="#pb18" name="pb18">18</a>]</span>en een naar Rio Janeiro, en keert met vier schepen van oorlog en vier jachten naar de baai terug, welke hy den 10<sup>den</sup> Juny binnenstevent. Hy zeilt de stad voorby, verovert, plundert en verbrandt twee van ’s vyands schepen, die op ’t @@ -2834,15 +2700,13 @@ vaarwater laten zinken, en langs de geul, welke alleen voor de afzakkende schepen overbleef, op den oever een borstweering opgeworpen en met musketiers voorzien. Zoo meende hy de onzen als in een fuik gevangen en hun alle ontkoming onmogelijk gemaakt te hebben: en daar -zoû hy <span class="pagenum">[<a id="pb19" href="#pb19" name= -"pb19">19</a>]</span>hun nu de vroegere en thands geleden verliezen +zoû hy <span class="pagenum">[<a id="pb19" href="#pb19" name="pb19">19</a>]</span>hun nu de vroegere en thands geleden verliezen betaald zetten. Te meer gegrond scheen zijn hoop, omdat er byna geen water in de rivier stond, en de wind den onzen tegen was, zoodat de schepen niet dan langzaam, en met behulp van werpankers, konden worden uitgebracht;—welk laatste, naar Oliveyros meende, wel onmogelijk zoû wezen, uithoofde de schepen langs den oever moesten houden, -waar ’t volk, dat in de booten<a id="xd21e1762" name= -"xd21e1762"></a> de ankers moest uitbrengen, aan het moordend +waar ’t volk, dat in de booten<a id="xd21e1762" name="xd21e1762"></a> de ankers moest uitbrengen, aan het moordend geweervuur der musketiers was blootgesteld. Doch het woord „onmogelijk” stond in het woordeboek van Piet Hein niet geschreven. Naauwlijks is hy van de gevaren, die hem bedreigen, @@ -2874,8 +2738,7 @@ omtrent de Havana een hevige storm zijn vloot uit den koers dreef, welken hy meende te houden. Reeds had hy de hoop, om den verwachten buit te winnen, opgegeven, dewijl de tijd, waarop hy de Spaansche vloot had gerekend te ontmoeten, verstreken was, toen het bleek, dat hetgeen -hy voor een tegenspoed gehouden had, alleen had <span class= -"pagenum">[<a id="pb20" href="#pb20" name="pb20">20</a>]</span>moeten +hy voor een tegenspoed gehouden had, alleen had <span class="pagenum">[<a id="pb20" href="#pb20" name="pb20">20</a>]</span>moeten dienen, om hem in zijn oogmerk te doen slagen. Een zeil, op drie mijlen afstands ontdekt, wekt de aandacht van Witte Corneliszoon de With, die op het schip van Piet Hein het bevel als schipper voerde: hy vraagt en @@ -2959,8 +2822,7 @@ onvergankelijken roem. <span class="pagenum">[<a id="pb22" href="#pb22" name="pb22">22</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="jc" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4947">Inhoud</a>]</span> +<div id="jc" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4947">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">JACOB CATS.</h2> </div> @@ -2968,8 +2830,7 @@ name="pb22">22</a>]</span></p> <p class="first">Mag de eeuw van Frederik Hendrik zich verhoovaardigen op den grooten lier- en treurspeldichter, aan wiens onsterfelijken naam een eereplaats beschoren is in den tempel des roems nevens die van -Homerus, Maro, Dante, <span class="corr" id="xd21e1827" title= -"Bron: Shakespere">Shakespeare</span>, Milton, Racine, Byron, Schiller, +Homerus, Maro, Dante, <span class="corr" id="xd21e1827" title="Bron: Shakespere">Shakespeare</span>, Milton, Racine, Byron, Schiller, Goethe, Bilderdijk,—zy boogt tevens op den man, die, als schrijver, zich voorstellende niet te schokken, maar te roeren, niet te verblinden, maar te overtuigen, niet te betooveren, maar te overreden, @@ -2979,12 +2840,9 @@ geene hooge vlucht wagende, maar er zich boven alles op toeleggende, voor ieder verstaanbaar te zijn, juist daardoor dan ook meer algemeen begrepen werd, en een meer uitgebreiden, meer duurzamen invloed op zijn landgenooten uitoefende—Jacob Cats.</p> -<div class="figure xd21e1831width"><a href= -"images/hires/p003h.jpg"><img src="images/p003.jpg" alt="Jacob Cats." +<div class="figure xd21e1831width"><a href="images/hires/p003h.jpg"><img src="images/p003.jpg" alt="Jacob Cats." width="484" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e1831width"><span class= -"figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. +<div class="figAnnotation xd21e1831width"><span class="figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Jacob Cats.</p> </div> @@ -3042,8 +2900,7 @@ daaruit geput is om de zaak, die behandeld wordt, van elke harer tallooze zijden te doen bezien: welk een overvloed van nieuwe, altijd welgekozen en volkomen passende beelden gebezigd worden ter toelichting van de redeneering: hoe duidelijk de bewijzen voor elke stelling -<span class="pagenum">[<a id="pb24" href="#pb24" name= -"pb24">24</a>]</span>worden voorgedragen: hoe menschkundig ’s +<span class="pagenum">[<a id="pb24" href="#pb24" name="pb24">24</a>]</span>worden voorgedragen: hoe menschkundig ’s mans beschouwingen zijn: en hoe overal tot het hart gesproken wordt.</p> <p>Wy herinneren ons niet wie het was,—misschien deden wy @@ -3083,9 +2940,7 @@ grooter staatsman dan hy was, zoo kort na Oldenbarneveldt en zoo kort voor Jan de Witt aan ’t roer komende, zoû moeite hebben gehad, zijn licht te doen schijnen tusschen de schitterende stralen, die van beide zulke sterren der eerste grootte uitgingen; maar Cats -achtte zich niet—gelijk de twee groote mannen, hier <span class= -"pagenum">[<a id="pb25" href="#pb25" name= -"pb25">25</a>]</span>genoemd—in zijn betrekking geroepen het land +achtte zich niet—gelijk de twee groote mannen, hier <span class="pagenum">[<a id="pb25" href="#pb25" name="pb25">25</a>]</span>genoemd—in zijn betrekking geroepen het land te regeeren;—neen, gedreven door denzelfden geest, die hem als schrijver bezielde, zocht hy, eerst als Pensionaris van Dordrecht, later als Raadpensionaris, eenvoudig den plicht, hem door zijn @@ -3123,12 +2978,10 @@ als dichter, in de eerste plaats een gedenkteeken waardig?”</p> <p>Ware onze taal ook buiten ’s lands bekend, de vreemdeling zoû ons wellicht leeren het genie van Vondel en dat van Bilderdijk te schatten, gelijk hy ons is voorgegaan in het toekennen -aan Rembrand van den rang, die hem behoort. <span class= -"pagenum">[<a id="pb26" href="#pb26" name="pb26">26</a>]</span></p> +aan Rembrand van den rang, die hem behoort. <span class="pagenum">[<a id="pb26" href="#pb26" name="pb26">26</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="jps-ds" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4950">Inhoud</a>]</span> +<div id="jps-ds" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4950">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">JOHAN PIETERSZOON EN DIEDERIK SWELINCK.</h2> </div> @@ -3159,9 +3012,7 @@ leerling van den Nederlander Willaert, zoo zeer in de kunst volmaakte, dat hy, by zijn terugkomst in zijn vaderland, zich reeds den naam had verworven een der treffelijkste organisten te zijn, en, by het openvallen van de betrekking als zoodanig in de Oude Kerk te Amsterdam -door den dood zijns vaders, tot diens opvolger werd <span class= -"pagenum">[<a id="pb27" href="#pb27" name= -"pb27">27</a>]</span>aangesteld. Den roemvollen naam, die van hem was +door den dood zijns vaders, tot diens opvolger werd <span class="pagenum">[<a id="pb27" href="#pb27" name="pb27">27</a>]</span>aangesteld. Den roemvollen naam, die van hem was uitgegaan, mogen wy dan ook als een gewichtige oorzaak beschouwen, waarom vooral Duitschers, die tot kundige organisten wenschten te worden opgeleid, zich naar Amsterdam begaven, om van onzen Swelinck @@ -3173,15 +3024,10 @@ kwamen, als de beroemde Melchior Schildt van Hanover, Paul Seiffert van Dantzig, Samuel Scheidt van Halle, Jacob Schultz of Praetorius en Heinrich Scheidemann, beiden van Hamburg, welke stichters werden van de zoo beroemde Noord-Duitsche orgelschool.</p> -<div class="figure xd21e1874width"><a href= -"images/hires/p004h.jpg"><img src="images/p004.jpg" alt= -"Dirk Swelinck." width="470" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e1874width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, del</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e1874width"><a href="images/hires/p004h.jpg"><img src="images/p004.jpg" alt="Dirk Swelinck." width="470" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e1874width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, del</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> -<p class="figureHead">Dirk <span class="corr" id="xd21e1877" title= -"Bron: Swelingh">Swelinck</span>.</p> +<p class="figureHead">Dirk <span class="corr" id="xd21e1877" title="Bron: Swelingh">Swelinck</span>.</p> </div> <p>Zijn leerlingen achtten hem niet alleen hoog als kunstenaar, maar vereerden hem ook als een vader, inzonderheid Schultz en Scheidemann, @@ -3208,12 +3054,10 @@ waardoor hem, tot aan zijn dood, een onbezorgd leven ten deel viel.</p> vriendenkring voor het klavier gezeten, en daaraan heerlijke toonen ontlokkende, zich om tijd of uur bekommerde, vinden wy by Baudartius opgeteekend: „Deze Apollo,” zegt hy, „heeft gehat ten -deele van <span class="pagenum">[<a id="pb28" href="#pb28" name= -"pb28">28</a>]</span>meest alle musicanten, daarvan een Latijnsche +deele van <span class="pagenum">[<a id="pb28" href="#pb28" name="pb28">28</a>]</span>meest alle musicanten, daarvan een Latijnsche poët aldus spreekt:</p> <div lang="la" class="lgouter"> -<p class="line"><i><span class="corr" id="xd21e1900" title= -"Bron: Omnibns">Omnibus</span> hoc vitium est cantoribus inter +<p class="line"><i><span class="corr" id="xd21e1900" title="Bron: Omnibns">Omnibus</span> hoc vitium est cantoribus inter amicos,</i></p> <p class="line"><i>Ut numquam inducant animum cantare rogati,</i></p> <p class="line"><i>Jnjussi numquam desinant,</i></p> @@ -3262,8 +3106,7 @@ leven.</p> gehoor,</p> <p class="line xd21e1596">Een goddelycke galm in aller Englen oor.</p> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb29" href="#pb29" name= -"pb29">29</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb29" href="#pb29" name="pb29">29</a>]</span></p> <p>Hooren wy nu Baudartius: „Mr. Joan Peters Swelinck, seer constich en vermaert organist, ja beroemd voor den allercloeksten en constichsten organist deser eeuw. Welcken lof de constrycke Organist @@ -3296,8 +3139,7 @@ verschijning van een tweeden druk, vooral uit de voorrede van zyn beroemde Psalmen, (<i lang="fr">livre des Pseaumes de David, nouvellement mis en musique, a 4, 5, 6, 7, 8 parties</i>) waarin hem de hoogste lof toegezwaaid en hy nu eens „<i lang="fr">l’ -Amphion divin et doux sonnant Harpeur</i>,” dan „<i lang= -"fr">l’unique Phoenix de nostre Pays</i>” genoemd wordt, +Amphion divin et doux sonnant Harpeur</i>,” dan „<i lang="fr">l’unique Phoenix de nostre Pays</i>” genoemd wordt, terwijl in hetzelfde werk (<i lang="fr">Livre troisième</i>) het volgende klinkdicht op Swelincks muzyk der psalmen Davids gedrukt staat.</p> @@ -3311,8 +3153,7 @@ accords,</p> <p class="line xd21e1596">Un Esprit tout nouveau, qui desdaigne ce corps.</p> </div> -<span class="pagenum">[<a id="pb30" href="#pb30" name= -"pb30">30</a>]</span> +<span class="pagenum">[<a id="pb30" href="#pb30" name="pb30">30</a>]</span> <div class="lg"> <p class="line">Esprit, tu est bien prompt: et cependant se pasme</p> <p class="line xd21e1596">Le corps, que tu devois mouvoir par tes @@ -3334,13 +3175,11 @@ un temps,</p> <p class="line xd21e1596">Et puis Swelinck tirant le corps par ses accents,</p> <p class="line">A l’esprit et au corps ravis rendent la -vie<span class="corr" id="xd21e1999" title= -"Niet in bron">.</span>”</p> +vie<span class="corr" id="xd21e1999" title="Niet in bron">.</span>”</p> </div> </div> <p class="first">Het is hier de plaats niet, al zijn werken op te -sommen, veel min hun waarde aan de kritiek te <span class="corr" id= -"xd21e2004" title="Bron: toesten">toetsen</span>. Wy meenen genoeg te +sommen, veel min hun waarde aan de kritiek te <span class="corr" id="xd21e2004" title="Bron: toesten">toetsen</span>. Wy meenen genoeg te hebben aangevoerd, waaruit des grooten Swelincks hooge verdiensten als organist en komponist kunnen blijken.</p> <p>En nu zijn zoon, Diederik Swelinck? Over hem bewaren de @@ -3364,7 +3203,7 @@ Swelinck erfelijk was gebleven.</p> afgebeeldt,</p> <p class="line xd21e1596">Maar niet zyn’ fenixgalm, uit ’s Vaders asch geteelt.</p> -<p class="line">De Neef, de Grootvaêr, en de Fenix Vader +<p class="line">De Neef, de Grootvaêr, en de Fenix Vader zongen</p> <p class="line">Een eeuw den Aemstel toe met hemelsche orgeltongen.</p> <p class="line xd21e1596">Zoo Thebe door een lier tot zulck een’ @@ -3382,8 +3221,7 @@ href="#pb31" name="pb31">31</a>]</span>aangaande de vermakelijkheden, waarop men Maria de Medicis, gedurende haar verblijf te Amsterdam, in 1638, onthalen zoû, zijn meening uit, dat „<i>eene der onthaalingen, die meest by haar zoude geacht worden, een treflijke -muzijk zoude zijn</i><span class="corr" id="xd21e2032" title= -"Niet in bron">”</span>, waaromtrent, zoo als Hooft verder +muzijk zoude zijn</i><span class="corr" id="xd21e2032" title="Niet in bron">”</span>, waaromtrent, zoo als Hooft verder schreef, het verkieslijk ware „<i>te volgen den raadt van den Orgelist meester Dirk Sweeling, wiens gelyk ik meene dat zy nooit gehoort heeft</i>.”</p> @@ -3403,7 +3241,7 @@ dat Vondel op hem dichtte:</p> </div> <div class="lg"> <p class="line">Hoe kout en kil zijn deze handen,</p> -<p class="line">Daer Jesses snaer mêe komt te stranden,</p> +<p class="line">Daer Jesses snaer mêe komt te stranden,</p> <p class="line">Met zijn Marenssen, en Orlanden.</p> </div> <div class="lg"> @@ -3442,12 +3280,10 @@ dat Vondel op hem dichtte:</p> <p class="line">Een eeuw van voore, om hoogh noch nader.”</p> </div> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb32" href="#pb32" name= -"pb32">32</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb32" href="#pb32" name="pb32">32</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="gjv" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4953">Inhoud</a>]</span> +<div id="gjv" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4953">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">GERARDUS JOHANNES VOSSIUS.</h2> </div> @@ -3460,12 +3296,8 @@ ginds een akker onbebouwd, nog was op menige plaats onkruid onder de tarwe gebleven, en, hetgeen de voorgangers verricht hadden, toonde gedurig meer en meer aan, hoeveel er nog voor hen, die later kwamen, te verrichten overbleef.</p> -<div class="figure xd21e2119width"><a href= -"images/hires/p005h.jpg"><img src="images/p005.jpg" alt= -"Gerardus Johannes Vossius." width="488" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e2119width"><span class= -"figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e2119width"><a href="images/hires/p005h.jpg"><img src="images/p005.jpg" alt="Gerardus Johannes Vossius." width="488" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e2119width"><span class="figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Gerardus Johannes Vossius.</p> </div> @@ -3486,8 +3318,7 @@ geboren, en reeds in zijn eerste levensjaar met hen in Holland gekomen, had hy beiden als kind verloren, en was door de zorg van trouwe verwanten verpleegd. Aan de Latijnsche schole te Dordrecht opgekweekt, had hy zich spoedig met de eigenschappen en den zwier der oude talen -<span class="pagenum">[<a id="pb33" href="#pb33" name= -"pb33">33</a>]</span>gemeenzaam gemaakt, en dien smaak voor +<span class="pagenum">[<a id="pb33" href="#pb33" name="pb33">33</a>]</span>gemeenzaam gemaakt, en dien smaak voor welsprekendheid en dichtkunst aan den dag gelegd, die door oefening gezuiverd, maar niet verkregen wordt. Later te Leyden het meesterschap in de vrije kunsten en in de wijsbegeerte verworven hebbende, gaf hy, @@ -3521,11 +3352,10 @@ zijn roem ook buiten ’s Lands gestegen was, bleek daaruit, dat, in 1626, van de zijde der Engelschen alle pogingen in ’t werk gesteld werden, om hem aan de Hooge-school van Kantelberg te verbinden. Maar ook de schoonste aanbiedingen konden hem niet bewegen, zijn -Vaderland te verlaten. In weêrwil hy aldus de hem gedane +Vaderland te verlaten. In weêrwil hy aldus de hem gedane voorstellen afsloeg, was de achting, welke men hem in Engeland toedroeg, zoo algemeen, dat, toen hy in 1629 dat Rijk bezocht, koning -Karel I. hem het Kanonikaat by de Kantelbergsche abdy <span class= -"pagenum">[<a id="pb34" href="#pb34" name="pb34">34</a>]</span>liet +Karel I. hem het Kanonikaat by de Kantelbergsche abdy <span class="pagenum">[<a id="pb34" href="#pb34" name="pb34">34</a>]</span>liet opdragen en daarby het zeldzame voorrecht, om de inkomsten, daaraan verbonden, te genieten, zonder dat hy er Holland voor behoefde te verlaten.</p> @@ -3564,8 +3394,7 @@ hy naliet, blijkt.</p> studiën te Leyden volbracht te hebben, was zijn smaak inzonderheid gevallen op de beoefening der geschiedenis. In 1635 gaf hy het Eerste Deel uit der Jaarboeken van Holland en Zeeland, geschreven in -Liviaansch <span class="pagenum">[<a id="pb35" href="#pb35" name= -"pb35">35</a>]</span>Latijn. Hoogen lof droeg deze arbeid weg by de +Liviaansch <span class="pagenum">[<a id="pb35" href="#pb35" name="pb35">35</a>]</span>Latijn. Hoogen lof droeg deze arbeid weg by de Staten der beide Gewesten, die hem met een rijk geschenk beloonden, en hem, toen het Tweede Deel, mede, als het vorige, uit vijf boeken bestaande, zes jaren later uitkwam, tot hun historieschrijver @@ -3580,7 +3409,7 @@ schriften doorwroet; terwijl hy eerlang, onder andere werken, een Latijnsche vertaling uitgaf van Maimonides. De Regeering van Amsterdam had hem, die bovendien in byna geen nieuwe taal onkundig was, aan ’t hoofd der stads-boekery gesteld, en heel Europa -weêrklonk van zijn roem.</p> +weêrklonk van zijn roem.</p> <p>Niet minder belezen, niet minder werkzaam, waren Izaak en Gerard, gene in 1618, deze in 1619 geboren, en terwijl de eerstgenoemde zich reeds vroeg als vlijtig navorscher van handschriften onderscheidde, @@ -3595,7 +3424,7 @@ dichter:</p> <p class="line">Geleertheid, daar al ’t huis op hoopt,</p> <p class="line xd21e2162">Hadt <i>Geeraert</i>, die zoo vroegh</p> <p class="line xd21e2162">Zijn broeders overwoegh</p> -<p class="line">En dreighde alreê des Vaders faem</p> +<p class="line">En dreighde alreê des Vaders faem</p> <p class="line">En vlught te volgen, als zijn naem.</p> </div> <p class="first">Niet minder dan de zonen, onderscheidden zich de @@ -3607,8 +3436,7 @@ Kornelia in de muzijk, Johanna in de schilderkunst bedreven. Met gemak en bevalligheid spraken zy de Fransche, Italiaansche en Spaansche talen, en waren met de Latijnsche gemeenzaam; terwijl nog bovendien de oudste der meisjens met ongemeene wakkerheid het huisbestier bleef -voeren. <span class="pagenum">[<a id="pb36" href="#pb36" name= -"pb36">36</a>]</span></p> +voeren. <span class="pagenum">[<a id="pb36" href="#pb36" name="pb36">36</a>]</span></p> <p>Kan er schooner, kan er gelukkiger toestand worden uitgedacht, dan waarin Vossius en zijn huisvrouw, de dochter der Juniussen, zich bevonden?—Voorspoed, gezondheid, roem, huislijk heil, glansrijke @@ -3647,7 +3475,7 @@ aan Van Baerle,</p> <div class="lg"> <p class="line">Of kon de nijd niet lijen</p> <p class="line">Dat hem de Teems quam vrijen,</p> -<p class="line xd21e1596">Of dat hy docht te treên</p> +<p class="line xd21e1596">Of dat hy docht te treên</p> <p class="line">In onze Fredrix laerzen</p> <p class="line">Met zoete vredevaerzen</p> <p class="line xd21e1596">Als in triomf voorheen?</p> @@ -3712,8 +3540,7 @@ weeklacht toe,</p> <p class="line xd21e1596">Een waterslang verbeet die bloem</p> <p class="line xd21e1596">Van onze jeught, der maegden roem.</p> </div> -<span class="pagenum">[<a id="pb38" href="#pb38" name= -"pb38">38</a>]</span> +<span class="pagenum">[<a id="pb38" href="#pb38" name="pb38">38</a>]</span> <div class="lg"> <p class="line">Nu zwijgen al uw schelle snaren,</p> <p class="line xd21e1596">d’Yvoire fluit, de zoete keel,</p> @@ -3731,9 +3558,8 @@ weeklacht toe,</p> <p class="line xd21e1596">En zijde naer de kunst gemaelt.</p> </div> <div class="lg"> -<p class="line">Nu <span class="corr" id="xd21e2310" title= -"Bron: zultge">zult ge</span> geest noch wijsheit zoecken</p> -<p class="line xd21e1596">In ’t Neêrduitsch, Fransch of in +<p class="line">Nu <span class="corr" id="xd21e2310" title="Bron: zultge">zult ge</span> geest noch wijsheit zoecken</p> +<p class="line xd21e1596">In ’t Neêrduitsch, Fransch of in Toskaensch,</p> <p class="line xd21e1596">Noch u vermaeken in het Spaensch</p> <p class="line">En lezen ’t keurighst uit de boecken;</p> @@ -3764,8 +3590,7 @@ te vergelijken. In 1645 in ’t vaderland teruggekeerd, om Mattheus als stadsbibliothecaris en geschiedschrijver der Staten op te volgen, had hy zich in 1648 naar Zweden begeven, waar koningin Kristina hem ontbood. „O Izak!” riep, na zijns vaders dood, hem Vondel -toe, <span class="pagenum">[<a id="pb39" href="#pb39" name= -"pb39">39</a>]</span></p> +toe, <span class="pagenum">[<a id="pb39" href="#pb39" name="pb39">39</a>]</span></p> <div class="lgouter"> <p class="line xd21e2162">O Izak! eenigh pant</p> <p class="line">Van Vossius, gy die zoo verre</p> @@ -3809,12 +3634,10 @@ afgeslooft.</p> blaeren;</p> <p class="line">Al wat in boeken steekt, is in dat hooft gevaeren.</p> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb40" href="#pb40" name= -"pb40">40</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb40" href="#pb40" name="pb40">40</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="wb-jb" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4956">Inhoud</a>]</span> +<div id="wb-jb" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4956">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">WILLEM EN JOAN BLAEU.</h2> </div> @@ -3835,12 +3658,9 @@ schitterend wezen, zy zijn even gegrond als die van de schrijvers, wier werken zy ons in staat hebben gesteld, tot veredeling van onzen geest, tot vermeerdering van onze kennis, tot liefelijke ontspanning van ons brein, of tot verbetering van ons hart, te raadplegen.</p> -<div class="figure xd21e2378width"><a href= -"images/hires/p006h.jpg"><img src="images/p006.jpg" alt="Willem Blaeu." +<div class="figure xd21e2378width"><a href="images/hires/p006h.jpg"><img src="images/p006.jpg" alt="Willem Blaeu." width="483" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e2378width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, del</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figAnnotation xd21e2378width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, del</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Willem Blaeu.</p> </div> @@ -3853,8 +3673,7 @@ hunne eer in gesteld hadden, niets onder hunne pers te ontfangen, dan hetgeen verdienstelijk of althands belangrijk was, niets daaruit te voorschijn te brengen dan wat zich door voortreffelijkheid in de uitvoering onderscheidde. En zoo wel de eene als de andere voorwaarde -kon <span class="pagenum">[<a id="pb41" href="#pb41" name= -"pb41">41</a>]</span>niet verkregen worden, zoo niet hy, die aan +kon <span class="pagenum">[<a id="pb41" href="#pb41" name="pb41">41</a>]</span>niet verkregen worden, zoo niet hy, die aan ’t hoofd der inrichting stond, aan yver en goeden smaak ook geest des onderscheids en grondige kennis paarde, maar boven al doordrongen was van de hooge verantwoordelijkheid, die op hem rustte. Immers, zoo @@ -3891,8 +3710,7 @@ echter de wiskunde het vak, voor ’t welk hy een byzondere voorliefde koesterde, waarin hy, o. a. ook onder de leiding van den beroemden Tycho-Brahe, een aanmerkelijke hoogte bereikte, en ’t welk de hoofdrichting bepaalde, door hem aan zijn drukkery gegeven. -Immers, ofschoon <span class="pagenum">[<a id="pb42" href="#pb42" name= -"pb42">42</a>]</span>ook talrijke werken van smaak, en menige +Immers, ofschoon <span class="pagenum">[<a id="pb42" href="#pb42" name="pb42">42</a>]</span>ook talrijke werken van smaak, en menige dichtvrucht—als b. v. Vondels „Verovering van Grol,” diens „Begroetenis van Frederik Hendrik,” „Geboorte-klock van Willem van Nassou,” „Zege-zangh @@ -3943,8 +3761,7 @@ Vondel vervaardigd:</p> <p class="line xd21e2162">En monsterde alle stralen,</p> <p class="line xd21e2162">Die vast staen, of verschralen;</p> </div> -<span class="pagenum">[<a id="pb43" href="#pb43" name= -"pb43">43</a>]</span> +<span class="pagenum">[<a id="pb43" href="#pb43" name="pb43">43</a>]</span> <div class="lg"> <p class="line">Als Venus, dochter van Jupijn,</p> <p class="line">Hem in een ongemaeckten schijn</p> @@ -4003,7 +3820,7 @@ Vondel vervaardigd:</p> <p class="line">Ghy handelt passer, boogh noch kaart</p> <p class="line">O Blaeu, wat of u wedervaert?</p> <p class="line xd21e2162">Noch Tychoos wijze boecken:</p> -<p class="line xd21e2162">Ghy gaet uw weêrga soecken;</p> +<p class="line xd21e2162">Ghy gaet uw weêrga soecken;</p> </div> <div class="lg"> <p class="line">En Venus voortgang maeckt het spoor,</p> @@ -4011,8 +3828,7 @@ Vondel vervaardigd:</p> <p class="line xd21e2162">En opent Geertruys armen,</p> <p class="line xd21e2162">Genegen tot ontfarmen.</p> </div> -<span class="pagenum">[<a id="pb44" href="#pb44" name= -"pb44">44</a>]</span> +<span class="pagenum">[<a id="pb44" href="#pb44" name="pb44">44</a>]</span> <div class="lg"> <p class="line">Geluck, ô blijde Bruydegom!</p> <p class="line">In Hymens vrolijck heyligdom.</p> @@ -4053,12 +3869,10 @@ steen,</p> <p class="line xd21e2570">Hoe quam hy aan zijn endt?</p> <p class="line">De gansche weerelt viel dien grooten man te kleen.</p> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb45" href="#pb45" name= -"pb45">45</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb45" href="#pb45" name="pb45">45</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="pch" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4959">Inhoud</a>]</span> +<div id="pch" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4959">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">PIETER CORNELISZOON HOOFT.</h2> </div> @@ -4091,8 +3905,7 @@ voort te zetten. Het was de Amsterdamsche Kamer „In Liefde Bloeyende”—tot wier <span class="corr" id="xd21e2582" title="Bron: Leden">leden</span> niet alleen de twee laatstgenoemde geleerden behoorden, maar ook al wie in Amsterdam zich door -wetenschappelijken aanleg onderscheidde—die <span class= -"pagenum">[<a id="pb46" href="#pb46" name="pb46">46</a>]</span>de taak +wetenschappelijken aanleg onderscheidde—die <span class="pagenum">[<a id="pb46" href="#pb46" name="pb46">46</a>]</span>de taak aanvaardde, om, als zy ’t uitdrukte, „de Hollandsche taal van uitheemsch schuim te zuiveren, en de noodigste konsten in zuiver Dietsch te leeren.” Maar geene omwenteling—’t zij dan @@ -4104,12 +3917,8 @@ praktijk te doen brengen: die taak was voor jeugdiger krachten bewaard. Zy hadden uit de opgedolven stoffen een onbezield lichaam samengesteld; maar er moest een Prometheus komen, die aan dat lichaam het leven gaf: die Prometheus was Pieter Corneliszoon Hooft.</p> -<div class="figure xd21e2588width"><a href= -"images/hires/p007h.jpg"><img src="images/p007.jpg" alt= -"Pieter Corneliszoon Hooft." width="479" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e2588width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, F<sup>t</sup></span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e2588width"><a href="images/hires/p007h.jpg"><img src="images/p007.jpg" alt="Pieter Corneliszoon Hooft." width="479" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e2588width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, F<sup>t</sup></span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Pieter Corneliszoon Hooft.</p> </div> @@ -4139,8 +3948,7 @@ vernuften—waaronder het genoeg is, De Groot te noemen—en later op een buitenlandsche reize van drie jaren, waarvan hy er twee in Italiën doorbracht. Hier was het, dat hy, door het bestudeeren der klassieke Oudheid op haar eigen bodem, doch vooral ook door zich -gemeenzaam te maken met de voortbrengselen <span class= -"pagenum">[<a id="pb47" href="#pb47" name="pb47">47</a>]</span>der +gemeenzaam te maken met de voortbrengselen <span class="pagenum">[<a id="pb47" href="#pb47" name="pb47">47</a>]</span>der Italiaansche letterkunde—toen de eerste in Europa—hier was het, zeggen wy, dat hy zijn geest en smaak verfijnde, en leerde inzien, hoe er, ter hervorming van den Nederduitschen stijl, betere voorbeelden @@ -4180,11 +3988,8 @@ Romeinen, maar Amsterdammers, en hun taal, uitdrukkingen, zeden, manieren, alles in een woord, is, onder de handen van den vernuftigen en opmerkenden navolger, van elke Latijnsche kleur ontdaan om de inheemsche, de lokale, tot in de kleinste byzonderheden over te nemen. -<span class="pagenum">[<a id="pb48" href="#pb48" name= -"pb48">48</a>]</span></p> -<p>Het was eerst in 1626, dus reeds op <span class="corr" id= -"xd21e2609" title= -"Bron: vijf- en- veertigjarigen">vijf-en-veertigjarigen</span> +<span class="pagenum">[<a id="pb48" href="#pb48" name="pb48">48</a>]</span></p> +<p>Het was eerst in 1626, dus reeds op <span class="corr" id="xd21e2609" title="Bron: vijf- en- veertigjarigen">vijf-en-veertigjarigen</span> leeftijd, dat Hooft een prozawerk van eenigen omvang in ’t licht gaf, te weten zijn Henrik de Groote. Het was dan ook geen vrucht van enkele ledige oogenblikken, maar van een achtjarige gezette studie, en @@ -4201,8 +4006,7 @@ Sint Michiel benevens brieven van adeldom toe te zenden.</p> <p>De lof, aan Hooft toegekend, mocht hem een vertroosting strekken in zijn druk over de vele en zware verliezen, welke hy geleden had. Vader, gade, kinderen, ook zelfs een aanzienlijk deel van zijn vermogen, waren -hem <span class="corr" id="xd21e2614" title= -"Bron: achteenvolgends">achtereenvolgends</span> ontvallen: en het Huis +hem <span class="corr" id="xd21e2614" title="Bron: achteenvolgends">achtereenvolgends</span> ontvallen: en het Huis te Muiden, na gedurende een reeks van jaren een verblijf van vrolijkheid en huislijk genoegen te zijn geweest, was een wijk en verblijf geworden van somberheid en rouw. Die treurige staat van zaken @@ -4223,8 +4027,7 @@ stemmen van Tesselschade Roemer Visschers en Franciska Duarte, vergezelschapt door het klavecimbelspel van Diederick Swelingh of Joan Albert Ban.</p> <p>Maar Hooft, hoe ook gesteld op zoet gezelschap, had geen gezelschap -<span class="pagenum">[<a id="pb49" href="#pb49" name= -"pb49">49</a>]</span>noodig om verveeling te ontvlieden: en wellicht +<span class="pagenum">[<a id="pb49" href="#pb49" name="pb49">49</a>]</span>noodig om verveeling te ontvlieden: en wellicht was hy nog het best te vrede, wanneer hy, in het zomerhuisjen in zijn tuin, doorgaans zijn „torentjen” genoemd, tusschen zijn boeken en papieren was gezeten. Dit althands getuigde Vondel, toen hy @@ -4232,7 +4035,7 @@ hem schreef:</p> <div class="lgouter"> <p class="line">Somtijts kiest ge ’t zeskant huiske</p> <p class="line">Voor uw afgescheiden kluiske,</p> -<p class="line xd21e1596">En zijt in deze eenzaamheên</p> +<p class="line xd21e1596">En zijt in deze eenzaamheên</p> <p class="line xd21e1596">Nimmer min dan dus alleen.</p> <p class="line">In dit huiske wert geboren</p> <p class="line">(’t Was zoo van uw lot beschooren)</p> @@ -4261,22 +4064,20 @@ Wachtmeester van ’t Leger der Staten, zijn gids en raadsman in alles wat het krijgswezen betrof: zoo waren ’t Huygens, van den Honert, Schotte, Staeckman, Wickefort, waar ’t Staatsaangelegenheden gold. Niet voor het jaar 1642 zag het eerste -gedeelte van ’t werk het licht, terwijl de schrijver <span class= -"corr" id="xd21e2652" title="Bron: inmidddels">inmiddels</span> nog, +gedeelte van ’t werk het licht, terwijl de schrijver <span class="corr" id="xd21e2652" title="Bron: inmidddels">inmiddels</span> nog, tot verpozing en stijloefening, een vertaling van Tacitus en een beschrijving der Rampzaligheden van den Huize Medicis had bewerkt.</p> <p>Waren de Nederlandsche Historiën met ongeduld verbeid, met ongemeene graagte en belangstelling werden zy ontfangen en met uitbundige toejuiching vereerd. ’t Is waar, het kostte aan -sommigen in den aanvang <span class="pagenum">[<a id="pb50" href= -"#pb50" name="pb50">50</a>]</span>moeite, zich aan de kernachtige +sommigen in den aanvang <span class="pagenum">[<a id="pb50" href="#pb50" name="pb50">50</a>]</span>moeite, zich aan de kernachtige beknoptheid van den stijl, aan de vaak ongewone woordschikking, te wennen; doch had men eenmaal, door een aandachtig lezen en vergelijken, zich met zijn schrijftrant gemeenzaam gemaakt, dan vergoedde een schier onvermengd genot de moeite van het lezen. Wat ons thands het meest hindert in den stijl van Hooft, te weten de Latijnsche spraakwendingen, werd hem niet ten kwade geduid door de letterkundigen van zijn dagen, -over ’t geheel meer gewoon Latijn dan Neêrduitsch te lezen: +over ’t geheel meer gewoon Latijn dan Neêrduitsch te lezen: en evenmin konden zy er zich aan ergeren, dat hy, op ’t spoor van Livius, en van Tacitus vooral, op welken laatsten hy zich gevormd had, aan zijn personaadjen meermalen cierlijke redevoeringen in den mond @@ -4307,16 +4108,14 @@ zoo wel geviel.</p> verder te bewerken dan tot aan het Bestuur van Leycester. Hy zelf had het voorgevoel hiervan uitgedrukt in de volgende letteren, onder dagteekening van 12 Maart 1647 geschreven aan den reeds genoemden -Kapucijn <span class="pagenum">[<a id="pb51" href="#pb51" name= -"pb51">51</a>]</span>en bewaard in die keurige verzameling van zoo vele +Kapucijn <span class="pagenum">[<a id="pb51" href="#pb51" name="pb51">51</a>]</span>en bewaard in die keurige verzameling van zoo vele honderde Brieven, die niet tot de minste zijner aanspraken op onsterfelijke vermaardheid behooren: „.... ik hoop binnen korte jaaren noch tien boeken uit te geeven, die bequaamelijkt by de voorige twintig zullen kunnen gevoegt worden: zijnde mijn zorg, dat my niet gelukken zal het werk wijder te brengen, by mangel van gezondtheit oft leeven. Want d’eene wordt dikwijls bestreeden, en ’t ander -<span class="corr" id="xd21e2663" title= -"Bron: luisterst">fluisterst</span> my, die staa om op den zestienden +<span class="corr" id="xd21e2663" title="Bron: luisterst">fluisterst</span> my, die staa om op den zestienden deezer maandt in mijn zeven-en-zestigste jaar te treeden, in ’t oor: <i lang="la">Tempus abire mihi</i>.”</p> <p>Twee dagen later stierf Frederik Hendrik, en Hooft, naar den Haag @@ -4341,12 +4140,10 @@ Sandrart,</p> vergeeten:</p> <p class="line">De Duitsche lauwerkroon, en Fransche koningsketen.</p> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb52" href="#pb52" name= -"pb52">52</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb52" href="#pb52" name="pb52">52</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="lr" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4962">Inhoud</a>]</span> +<div id="lr" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4962">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">LAURENS REAEL.</h2> </div> @@ -4359,12 +4156,8 @@ gunstigen indruk te weeg brengt, en die ons, hoe langer wy er op staren, meer doet gevoelen, dat de man, dien zy voorstelt, schrander, geestig, beminlijk, groot en goed moet zijn geweest, als de afbeelding, door Thomas de Keyser vervaardigd, van Laurens Reael.</p> -<div class="figure xd21e2695width"><a href= -"images/hires/p008h.jpg"><img src="images/p008.jpg" alt= -"Laurens Reael." width="481" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e2695width"><span class= -"figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e2695width"><a href="images/hires/p008h.jpg"><img src="images/p008.jpg" alt="Laurens Reael." width="481" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e2695width"><span class="figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Laurens Reael.</p> </div> @@ -4376,8 +4169,7 @@ verre mag men hem aanmerken als den type van dat tijdvak zelf en van de Natie, welke hy, op de vloot, in den strijd, in de vergelegen Nederzettingen en aan de Hoven der Vorsten vertegenwoordigde.</p> <p>Op den 20<sup>sten</sup> October 1583 was Reael te Amsterdam -geboren, waar zijn vader, Laurens Jakobsz<span class="corr" id= -"xd21e2710" title="Niet in bron">.</span>, vroeger graanhandelaar te +geboren, waar zijn vader, Laurens Jakobsz<span class="corr" id="xd21e2710" title="Niet in bron">.</span>, vroeger graanhandelaar te Dantzich, zich gevestigd en een huis betrokken had op het Water, aan de Papenbrug, in de „gouden Reael,” waar hy zijn toenaam van ontleende. Reeds voorlang de leer der Hervormden omhelsd hebbende, was @@ -4387,8 +4179,7 @@ zijn verrichtingen in de woelige tijden, welke Amsterdam had door te worstelen. Zijn yver om den beeldestorm voor te komen, de pogingen, door hem, op verzoek der Stads-Overheid, in ’t werk gesteld, om, met eigen lijfsgevaar, een uitgebarsten oproer te stillen, zijn wijze -gedragingen tegenover den <span class="pagenum">[<a id="pb53" href= -"#pb53" name="pb53">53</a>]</span>onrustigen Hendrik van Brederode, +gedragingen tegenover den <span class="pagenum">[<a id="pb53" href="#pb53" name="pb53">53</a>]</span>onrustigen Hendrik van Brederode, zijn onbekrompen edelmoedigheid, betoond in ’t leenen eener som van ƒ 10,000 aan Prins Willem I, het kloek beleid, door hem, als Kolonel der Schuttery, gedurende Leycesters verblijf te Amsterdam @@ -4426,9 +4217,7 @@ geplaatst. Zijn bekwaamheid en doorzicht werden opgemerkt door Oldenbarneveldt: hy won diens vertrouwen, en toen, in 1609, het belang der jeugdige Oost-Indische Maatschappy medebracht, dat er iemand naar Indiën gezonden wierd, met geestkracht, moed en kennis toegerust, -beval Oldenbarneveldt Reael by Bewindhebberen aan. Een <span class= -"pagenum">[<a id="pb54" href="#pb54" name= -"pb54">54</a>]</span>aanbeveling van ’s Lands Advokaat stond aan +beval Oldenbarneveldt Reael by Bewindhebberen aan. Een <span class="pagenum">[<a id="pb54" href="#pb54" name="pb54">54</a>]</span>aanbeveling van ’s Lands Advokaat stond aan een bevel gelijk: en zoo gebeurde het, dat de kweekeling der Muzen, op acht-en-twintig jarigen leeftijd, als Kommandeur met vier schepen naar de Molukken vertrok. Hy stelde het hem geschonken vertrouwen en de @@ -4466,8 +4255,7 @@ bitterste aandoeningen van smart en verontwaardiging de ziel des fijngevoeligen mans vervulden, dat hy lucht daaraan gaf in een Latijnsche elegie „over de rampen van het vaderland,” en eerlang ook in dichtvruchten van anderen aart? Maar evenmin zal -<span class="pagenum">[<a id="pb55" href="#pb55" name= -"pb55">55</a>]</span>het iemand verwonderen, dat voor den erkenden +<span class="pagenum">[<a id="pb55" href="#pb55" name="pb55">55</a>]</span>het iemand verwonderen, dat voor den erkenden aanhanger van ’s Lands Advokaat de weg tot alle ambten voor ’t oogenblik gesloten was, dat Hooft in 1623 vergeefs moeite deed, om hem tot Afgezant naar Venetiën te doen benoemen, ja, dat, @@ -4505,9 +4293,7 @@ reden van uitsluiting gelden kon, sloeg men het oog op Reael, die, na eenig beraad, zich de benoeming tot Vice-Amiraal liet welgevallen. De tocht had,—gelijk trouwens altijd het geval was met zeetochten, in vereeniging met de Engelschen ondernomen—geen merkwaardige -gevolgen; doch, dat de beste <span class="corr" id="xd21e2729" title= -"Bron: verstandhonding">verstandhouding</span> <span class= -"pagenum">[<a id="pb56" href="#pb56" name="pb56">56</a>]</span>tusschen +gevolgen; doch, dat de beste <span class="corr" id="xd21e2729" title="Bron: verstandhonding">verstandhouding</span> <span class="pagenum">[<a id="pb56" href="#pb56" name="pb56">56</a>]</span>tusschen de beide Hollandsche Vlootvoogden bleef heerschen, blijkt o. a. uit de omstandigheid, dat, toen de jeugdige Amiraal voor Grol werd doodgeschoten, Reael hem met een aandoenlijk lijkdicht in ’t @@ -4550,8 +4336,7 @@ bekwamen onderhandelaar naar Denemarken zoû zenden, ten einde die Mogendheid te bewegen, de vorderingen van Oostenrijk tegen te staan. Reael werd met dien last vereerd en stak, in 1628, met een oorlogschip van den Staat naar Koppenhagen over. ’t Was hierop, dat Vondel -<span class="pagenum">[<a id="pb57" href="#pb57" name= -"pb57">57</a>]</span>zinspeelde, toen hy het navolgende byschrift onder +<span class="pagenum">[<a id="pb57" href="#pb57" name="pb57">57</a>]</span>zinspeelde, toen hy het navolgende byschrift onder ’s mans afbeelding plaatste:</p> <div class="lgouter"> <p class="line xd21e2162">Zoo maelde een Keysers hant den wackeren @@ -4560,12 +4345,11 @@ Reael,</p> Generael,</p> <p class="line">Voorsien met breyn in ’t hooft, met oorloghsmoet in ’t harte.</p> -<p class="line">’t Was hy, die Spanjen op sijn eygen <span class= -"corr" id="xd21e2768" title="Bron: boden">bodem</span> tartte.</p> +<p class="line">’t Was hy, die Spanjen op sijn eygen <span class="corr" id="xd21e2768" title="Bron: boden">bodem</span> tartte.</p> <p class="line xd21e2162">Vaer heen, gelauwert hooft, geluckelijck door zee</p> <p class="line xd21e2162">En breng voor ’t Vaderlant ontelbre -kranssen meê.</p> +kranssen meê.</p> </div> <p class="first">De wenschen des dichters werden niet vervuld. Het zij, dat Reael door de geslepen Staatsdienaars van den Keizer by den Koning @@ -4597,8 +4381,7 @@ echt met Suzanna de Moor, de nog jeugdige weduwe van Hendrik de Picker, een aanzienlijk Amsterdamsch koopman: en, zoo haar zielshoedanigheden beäntwoordden aan haar bekoorlijkheden, gelijk het penceel van De Keyser ze heeft vereeuwigd, zoo moet, naast zulk een wederhelft, -<span class="pagenum">[<a id="pb58" href="#pb58" name= -"pb58">58</a>]</span>zijn lot wel gelukkig zijn geweest. Dat hy zich +<span class="pagenum">[<a id="pb58" href="#pb58" name="pb58">58</a>]</span>zijn lot wel gelukkig zijn geweest. Dat hy zich ook zoo gevoelde, blijkt uit de verandering, die zich van dat tijdstip af in zijn levenswijze openbaarde: zoo geheel was hy aan zijn huis gehecht, dat zelfs zijn beste vrienden hem ter naauwernood meer zagen. @@ -4638,8 +4421,7 @@ ook schitterende—loopbaan zoû verwisselen. Filips van Dorp had in 1637 als Luitenant-Amiraal van Holland zijn ontslag bekomen, en niemand was er hier te lande, die niet luide of in stilte den wensch herhaalde, door Hooft gedaan, „dat het scheeprijkst en -strijdbaarst volk aan een <span class="pagenum">[<a id="pb59" href= -"#pb59" name="pb59">59</a>]</span>Amiraal met hart en harsenen geraken +strijdbaarst volk aan een <span class="pagenum">[<a id="pb59" href="#pb59" name="pb59">59</a>]</span>Amiraal met hart en harsenen geraken mocht.” Een zestal personen, welke men voor de opengevallen plaatsen meest geschikt achtte, werd aan den Prins voorgedragen, om er een uit te kiezen. De eerste twee op deze lijst waren Reael en Tromp: @@ -4662,8 +4444,7 @@ Harpertszoon Tromp. <span class="pagenum">[<a id="pb60" href="#pb60" name="pb60">60</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="mht" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4965">Inhoud</a>]</span> +<div id="mht" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4965">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">MARTEN HARPERTSZOON TROMP.</h2> </div> @@ -4679,8 +4460,7 @@ had de betrekking, welke hy vervulde, niet vrijwillig gekozen; want over het vaartuig, waarop hy nu ruim twee jaren in slaafsche dienstbaarheid had doorgebracht, had eenmaal zijn vader het bevel gevoerd; want aan den ruwen vrijbuiter, dien hy zijn meester noemde, -had hy den dood <span class="corr" id="xd21e2801" title= -"Bron: diens">zijns</span> vaders te wijten; en nog bestendig herriep +had hy den dood <span class="corr" id="xd21e2801" title="Bron: diens">zijns</span> vaders te wijten; en nog bestendig herriep zijn verbeelding dat verschriklijk tooneel, toen, door den pulverdamp heen, de afschuwwekkende, door zon en kruit gebronsde gelaatstrekken der roovers, die over de verschansing klouterden, zich voor zijn oogen @@ -4696,19 +4476,14 @@ voorstellen dan die van den armen knaap? Kan er hopeloozer toekomst worden uitgedacht dan die hem scheen te verbeiden? En toch, diezelfde knaap, die van allen dus verlaten scheen, God had hem niet verlaten, God had hem bewaard, om, door tijden en beproevingen, eenmaal rijp te -worden voor de roeping, tot welke hy bestemd <span class= -"pagenum">[<a id="pb61" href="#pb61" name="pb61">61</a>]</span>was, om, +worden voor de roeping, tot welke hy bestemd <span class="pagenum">[<a id="pb61" href="#pb61" name="pb61">61</a>]</span>was, om, uit dien staat van diepe vernedering, zich een weg te banen tot de hoogste eerambten, om de hersteller te worden van ons zeewezen en de schepper onzer vloot, en zich een naam te verwerven, naast welken men er weinige, boven welken men er geenen stellen kan;—want die knaap was Marten Harpertszoon Tromp.</p> -<div class="figure xd21e2810width"><a href= -"images/hires/p009h.jpg"><img src="images/p009.jpg" alt= -"Marten Harpertszoon Tromp." width="485" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e2810width"><span class= -"figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e2810width"><a href="images/hires/p009h.jpg"><img src="images/p009.jpg" alt="Marten Harpertszoon Tromp." width="485" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e2810width"><span class="figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Marten Harpertszoon Tromp.</p> </div> @@ -4716,8 +4491,7 @@ Weijer, Utrecht.</span></div> te zijn door de uitgestane rampen, verre van in een stil en rustig leven in zijn vaderstad den Briel vergoeding daarvoor te zoeken, op nieuw die loopbaan ingetreden, welke hem als kind zijn vader gewezen -had, en die hem alleen in staat kon stellen, <span class="corr" id= -"xd21e2820" title="Bron: diens">zijns</span> vaders dood te wreken. Een +had, en die hem alleen in staat kon stellen, <span class="corr" id="xd21e2820" title="Bron: diens">zijns</span> vaders dood te wreken. Een snelle bevordering was het loon zijner plichtsbetrachting. In 1622 Luitenant op een oorlogschip, kreeg hy twee jaren later reeds het bevel over een fregat. In 1629 op den tocht tegen de Duinkerkers, bevond zich @@ -4746,8 +4520,7 @@ Reael, die, zoo wel toen hy onder Willem van Nassau ’s Lands vloot had aangevoerd, als gedurende zijn bestuur in de Oost-Indiën, blijken zijner bekwaamheid had gegeven; doch het onverwacht overlijden van dezen verdienstelijken man was oorzaak, dat -de keuze op Tromp viel en de <span class="pagenum">[<a id="pb62" href= -"#pb62" name="pb62">62</a>]</span>Staten hadden geen reden om zich over +de keuze op Tromp viel en de <span class="pagenum">[<a id="pb62" href="#pb62" name="pb62">62</a>]</span>Staten hadden geen reden om zich over deze keus te beklagen. Niet alleen deed hy terstond zijn wakend oog over alles gaan wat herstel of verbetering noodig had; maar geen jaar verliep er na zijn aanstelling of hy gaf het schitterendste bewijs van @@ -4786,8 +4559,7 @@ moest houden om by te springen wie hulp behoefde. Dubbele waakzaamheid was er noodig; daar men niet alleen op de Spanjaarts te passen had, maar ook op onze Engelsche zoogenaamde bondgenooten, die, nayverig op het aanwassen onzer macht ter zee, volgaarne de middelen by de -<span class="pagenum">[<a id="pb63" href="#pb63" name= -"pb63">63</a>]</span>hand namen die zich aanboden om ons afbreuk te +<span class="pagenum">[<a id="pb63" href="#pb63" name="pb63">63</a>]</span>hand namen die zich aanboden om ons afbreuk te doen, en, in ’t geheim onzen vyand begunstigden. Dit bleek onder anderen, toen men, by ’t onderzoek van drie Engelsche koopvaarders, daarin een duizendtal Spaansche soldaten vond en gevangen @@ -4824,8 +4596,7 @@ verdiend had, indien die aan anderen dan aan de meest uitschitterenden kon gegeven worden.</p> <p>Was het wonder, dat, toen een krijgsraad, uit mannen als de hier genoemden samengesteld, door Tromp werd geraadpleegd, hoe onder de -<span class="pagenum">[<a id="pb64" href="#pb64" name= -"pb64">64</a>]</span>bestaande omstandigheden te handelen, het besluit +<span class="pagenum">[<a id="pb64" href="#pb64" name="pb64">64</a>]</span>bestaande omstandigheden te handelen, het besluit algemeen genomen werd, al het mogelijke te beproeven om den vyand afbreuk te doen. Een der kleinste schepen werd afgezonden aan de Witte, die in de Cingels kruiste, en aan Banckert, die voor Duinkerken lag, @@ -4863,8 +4634,7 @@ vloot ten noorden den uittocht afsneed, die haar ten oosten door een zandbank werd belet.</p> <p>Naauwlijks had de Witte, die met zijn beschadigd schip naar het Vaderland gezonden was om verslag van het gebeurde te geven, aan de -<span class="pagenum">[<a id="pb65" href="#pb65" name= -"pb65">65</a>]</span>Staten-Generaal medegedeeld, hoe onze geringe +<span class="pagenum">[<a id="pb65" href="#pb65" name="pb65">65</a>]</span>Staten-Generaal medegedeeld, hoe onze geringe scheepsmacht de Spaansche vloot niet alleen met goed gevolg had aangetast, maar zelfs voor Duins hield ingesloten, of alles werd in ’t werk gesteld om Tromp de middelen te verleenen, ten einde het @@ -4902,8 +4672,7 @@ te doen verlaten en in de open zee te kunnen aantasten, waardoor aan de Engelschen alle voorwendsel om den strijd te verhinderen zoû worden ontnomen. En toen d’Oquendo, hiervan verwittigd, allerlei voorwendsels te baat nam, om op de reede te blijven, onder anderen, dat -hy masten <span class="pagenum">[<a id="pb66" href="#pb66" name= -"pb66">66</a>]</span>en stengen noodig had, die te Dover lagen, liet +hy masten <span class="pagenum">[<a id="pb66" href="#pb66" name="pb66">66</a>]</span>en stengen noodig had, die te Dover lagen, liet Tromp die door een zijner schepen halen en by den Spaanschen Amiraal aan boord brengen. Nu kwam deze met een andere uitvlucht te baat: hy had gebrek aan kruit. En nu dorst de Engelsche opperbevelhebber aan @@ -4942,8 +4711,7 @@ strijd lof en eere toebrachten, als aan den grootsten zeeheld, dien Nederland ooit had bezeten?</p> <p>Het is hier de plaats niet, Tromp te volgen in zijn luisterrijke loopbaan, noch omstandig de heldenfeiten te verhalen, later door hem -verricht <span class="pagenum">[<a id="pb67" href="#pb67" name= -"pb67">67</a>]</span>in dien bloedigen kamp tegen Engeland, toen zijn +verricht <span class="pagenum">[<a id="pb67" href="#pb67" name="pb67">67</a>]</span>in dien bloedigen kamp tegen Engeland, toen zijn gelukster en die van Blake beurtelings op- en onderdoken, en de roem, door den overwinnaar behaald, telkens alleen scheen te kunnen worden opgewogen door dien, welken zijn tegenstander zich had verworven. Die @@ -4978,12 +4746,10 @@ en wy zeggen het Vondel na:</p> <p class="line">De Faem is aen geen graf gebonden,</p> <p class="line xd21e1596">De Deught verduurt het kout gebeent.</p> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb68" href="#pb68" name= -"pb68">68</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb68" href="#pb68" name="pb68">68</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="hdg" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4968">Inhoud</a>]</span> +<div id="hdg" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4968">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">HUIG DE GROOT.</h2> </div> @@ -4992,8 +4758,7 @@ en wy zeggen het Vondel na:</p> galery zijn opgenomen, hun roem verworven door hetgeen zy of binnen of ten behoeve van den Staat der Vereenigde Gewesten verrichteden, De Groot is in die ry de eenige, die geheel buiten beide kategoriën -geplaatst is. <span class="corr" id="xd21e2897" title= -"Bron: immers">Immers</span>, hy moge zich al, gedurende het bewind van +geplaatst is. <span class="corr" id="xd21e2897" title="Bron: immers">Immers</span>, hy moge zich al, gedurende het bewind van Frederik Hendrik, een paar reizen in Holland vertoond hebben, het is niet geweest dan zeer kort, en als in ’t voorbygaan; terwijl de werken, welke hy in dat tijdvak geschreven, of de bedieningen, welke hy @@ -5025,28 +4790,22 @@ verboden aan zoodanige landgenooten, als door hun gedragingen in den vreemde niet alleen zich zelve bespotlijk maken, maar ook, waar zy zich vertoonen, een slechten dunk doen opvatten van het land, dat zulke mislukte kinderen voortbrengt.</p> -<div class="figure xd21e2903width"><a href= -"images/hires/p010h.jpg"><img src="images/p010.jpg" alt= -"Huig de Groot." width="467" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e2903width"><span class= -"figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e2903width"><a href="images/hires/p010h.jpg"><img src="images/p010.jpg" alt="Huig de Groot." width="467" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e2903width"><span class="figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Huig de Groot.</p> </div> <p>Over de verdiensten te willen uitweiden van een man als De Groot, of daarvan slechts een klein denkbeeld te willen geven, ware even belachlijk als onnoodig: zijn werken zijn de waereld door bekend en -gewaardeerd: en zijn <span class="corr" id="xd21e2913" title= -"Bron: naamalleen">naam alleen</span> zegt reeds genoeg. Liever daarom +gewaardeerd: en zijn <span class="corr" id="xd21e2913" title="Bron: naamalleen">naam alleen</span> zegt reeds genoeg. Liever daarom hier een nederiger taak aanvaard dan het schrijven eener lofrede: liever dan hoogdravende woordenpraal, een vluchtige beschouwing van zijn leven en karakter gegeven. By het vele bekende zal dan wellicht het een en ander kunnen worden te pas gebracht, dat niet zoo algemeen geweten wordt, of wel, dat by hen, die ’t wisten, uit het geheugen is geraakt.</p> -<p>Op den 10<span class="corr" id="xd21e2918" title= -"Niet in bron"><sup>den</sup></span> April, 1583, te Delft geboren, was +<p>Op den 10<span class="corr" id="xd21e2918" title="Niet in bron"><sup>den</sup></span> April, 1583, te Delft geboren, was de kleine Huig wat men gewoon is een wonderkind te noemen, en maakte hy zich reeds vroeg, uit verscheidene oorzaken, beroemd. Zoo b. v. vervaardigde hy, op zijn negende jaar reeds, vaerzen, die geprezen @@ -5067,8 +4826,7 @@ effekt te weeg, bekwam een geschenk van den Koning en, van de Akademie, het diploma van Doctor in de Rechten. Van de alzoo verkregen bevoegdheid maakte hy by zijn terugkomst gebruik: en, wat nog nimmer gezien was, hy pleitte op zijn zeventiende jaar, terwijl hy -<span class="pagenum">[<a id="pb70" href="#pb70" name= -"pb70">70</a>]</span>op denzelfden ouderdom zijn eerste werk in +<span class="pagenum">[<a id="pb70" href="#pb70" name="pb70">70</a>]</span>op denzelfden ouderdom zijn eerste werk in ’t licht deed verschijnen.—Maar niet alleen by ’s Lands Advokaat, ook by Prins Maurits stond de jongeling in gunst: hy was een der weinigen, die—altijd in datzelfde jaar 1600—de @@ -5108,8 +4866,7 @@ Parijs had hy even zeer de volle gelegenheid en tijdruimte over, om zich aan letterarbeid te wijden: en zoo voltooide hy aldaar zijn verdediging van de waarheid van den Kristelijken Godsdienst, zijn waereldberoemd werk over het Recht van Vrede en Oorlog, zijn Jaarboeken -en een tal van andere werken. <span class="pagenum">[<a id="pb71" href= -"#pb71" name="pb71">71</a>]</span></p> +en een tal van andere werken. <span class="pagenum">[<a id="pb71" href="#pb71" name="pb71">71</a>]</span></p> <p>Met dit al ware zijn leven in de plaats zijner ballingschap vrij treurig, ja, hem ondragelijk geweest, had hem de trouwe Maria van Reigersberg niet ter zijde gestaan, zy, hem niet enkel als gade, maar @@ -5148,8 +4905,7 @@ het aan te koopen paard, ’t welk volgends haar bestel een <i>colle</i> en geen <i>blesse</i> op ’t voorhoofd hebben moet: over alles oppert zy bedenking en schaft zy raad, en echt karakteristiek is de wijze, waarop zy zich nu en dan beklaagt, dat -<span class="pagenum">[<a id="pb72" href="#pb72" name= -"pb72">72</a>]</span>De Groot een zorg en een moeite op haar laat +<span class="pagenum">[<a id="pb72" href="#pb72" name="pb72">72</a>]</span>De Groot een zorg en een moeite op haar laat aankomen, waarvan zy gewis zeer ongaarne zoû zijn ontslagen geweest.</p> <p>Reeds dadelijk na zijn komst aan ’t bestuur, had Frederik @@ -5160,7 +4916,7 @@ immer, zoû kunnen worden verwezenlijkt; maar in elk geval moest de gedane stap hem in de oogen der Staatsgezinden aangenaam maken, en miste dan ook te dien opzichte zijn uitwerking niet. Het duurde echter tot in October 1631, eer De Groot, wiens pensioen in Frankrijk -Richelieu had doorgeschrapt, het wagen dorst, zich weêr in +Richelieu had doorgeschrapt, het wagen dorst, zich weêr in Holland te vertoonen. Men had hem gevleid, dat hy een aanstelling zoû bekomen by de Doorluchtige Schole, tot wier oprichting de Vroedschap van Amsterdam twee jaren vroeger besloten had: doch die @@ -5198,8 +4954,7 @@ gedult,</p> <div class="lg"> <p class="line">De Vader der welsprekendheyt herblonck</p> <p class="line">Soo weer te Rome, als d’ ordenloosheid stonck</p> -<p class="line"><span class="pagenum">[<a id="pb73" href="#pb73" name= -"pb73">73</a>]</span>Van Klodius, die schadelijcke pest,</p> +<p class="line"><span class="pagenum">[<a id="pb73" href="#pb73" name="pb73">73</a>]</span>Van Klodius, die schadelijcke pest,</p> <p class="line">Voor ’t lichaam van het algemeene best.</p> <p class="line">Het treurigh aensien van den Staet dat lacht,</p> <p class="line">De swacke wetten voelen nieuwe kracht.</p> @@ -5242,8 +4997,7 @@ De Groot:</p> <p class="line">Naardien gy u gingt stellen ’t schrap,</p> <p class="line">Tot winst van waarde wetenschap,</p> <p class="line">En t’ uwer onderrechting riept</p> -<p class="line">Twee helden<a class="noteref" id="xd21e3050src" href= -"#xd21e3050" name="xd21e3050src">1</a>, die der dingen diept</p> +<p class="line">Twee helden<a class="noteref" id="xd21e3050src" href="#xd21e3050" name="xd21e3050src">1</a>, die der dingen diept</p> <p class="line">En steilte afpeilen op een prik,</p> <p class="line">Van ’s hemels kruin in ’t hart van ’t slik.</p> @@ -5251,8 +5005,7 @@ slik.</p> <p class="line">Tot dat het Delphisch puik in stadt</p> <p class="line">Quam storten uit den boezem Goodts.</p> <p class="line">Hier mede zijt ghy buiten schoots</p> -<p class="line"><span class="pagenum">[<a id="pb74" href="#pb74" name= -"pb74">74</a>]</span>Van ’t alverblindend onverstandt</p> +<p class="line"><span class="pagenum">[<a id="pb74" href="#pb74" name="pb74">74</a>]</span>Van ’t alverblindend onverstandt</p> <p class="line">En midden in de zon geplant</p> <p class="line">Der gloory en voorzienigheit.</p> <p class="line">Kent dan uw’ kans, eer dat ze dreidt</p> @@ -5264,7 +5017,7 @@ slik.</p> <p class="line">Apollos dierbaarste kleinoodt,</p> <p class="line">’t Welk glat doorkeek, wat Griek, Latijn,</p> <p class="line">Egyptenaar bekent moght zijn:</p> -<p class="line">Gezuivert boven dien is meê</p> +<p class="line">Gezuivert boven dien is meê</p> <p class="line">En afgespoeld, in all’ de zee</p> <p class="line">Van ’t hof der Frankisch’ heerschappy,</p> <p class="line">Daar eeuwigh gaat soo heet een ty</p> @@ -5275,7 +5028,7 @@ slik.</p> <p class="line">O blaakende vernuft, soo puur</p> <p class="line">Als ’t rookelooze starrevuur,</p> <p class="line">Wanneer hem wolk noch schaduw let?</p> -<p class="line">Ghy stelt aan krijgh en vreê de wet;</p> +<p class="line">Ghy stelt aan krijgh en vreê de wet;</p> <p class="line">’t Wargaaren van ’t gerecht ghy schift;</p> <p class="line">Verlicht de duisternis der schrift;</p> <p class="line">De naamen die uw lof verbreidt</p> @@ -5288,7 +5041,7 @@ slik.</p> <p class="line">O Lief der deughde, dat, daar ghy</p> <p class="line">Die groote wonderen bedrijft,</p> <p class="line">Soo kleen noch by u zelven blijft.</p> -<p class="line">Dan mits dat ghy u dus verneêrt,</p> +<p class="line">Dan mits dat ghy u dus verneêrt,</p> <p class="line">Houdt zich der Eng’len schaar vereert,</p> <p class="line">Met zich te draagen onderdaan</p> <p class="line">Aan u, en staâghs ten dienst te staan.</p> @@ -5299,8 +5052,7 @@ aanschrijving aan de Schouten en Baljuwen geschiedde, om De Groot in verzekerde bewaring te nemen, en, al wat de Regeering van Amsterdam kon doen, was, zijn verblijf aldaar oogluikend te gedoogen, of liever, te ignoreeren. De Groot hield zich dan ook stil te huis, waar hem zijn -vrienden kwamen <span class="pagenum">[<a id="pb75" href="#pb75" name= -"pb75">75</a>]</span>bezoeken, en zelfs liep het tot in Maart 1632, eer +vrienden kwamen <span class="pagenum">[<a id="pb75" href="#pb75" name="pb75">75</a>]</span>bezoeken, en zelfs liep het tot in Maart 1632, eer hy zich op straat dorst vertoonen. Dan nu brachten het zijn vyanden zoo ver, dat door de Staten van Holland een premie op zijn lijf gezet en wie hem huisvestte met boete bedreigd werd. Zich nu langer, zelfs te @@ -5341,8 +5093,7 @@ liefste vaersjens, een dankdicht aan dien Wind, te schrijven.</p> <p class="line xd21e1596">Moet nu uit voor d’ overbaet,</p> <p class="line xd21e1596">Die de wijze Magistraet</p> <p class="line">Rekent by uw schorre buïen,</p> -<p class="line">Die den adem van het zuien <span class= -"pagenum">[<a id="pb76" href="#pb76" name="pb76">76</a>]</span></p> +<p class="line">Die den adem van het zuien <span class="pagenum">[<a id="pb76" href="#pb76" name="pb76">76</a>]</span></p> <p class="line xd21e1596">En den blaesbalgh van het west</p> <p class="line xd21e1596">Sluiten, keeren al hun best.</p> <p class="line">Zonder dat, gewis wy zouden</p> @@ -5355,7 +5106,7 @@ liefste vaersjens, een dankdicht aan dien Wind, te schrijven.</p> <p class="line xd21e1596">Derwaert hem zijn Noortstar treckt,</p> <p class="line">Vrou Kristine, wiens betrouwen</p> <p class="line">Uitziet, om dit licht t’ aanschouwen,</p> -<p class="line xd21e1596">Dat, al zestigh jaer geleên,</p> +<p class="line xd21e1596">Dat, al zestigh jaer geleên,</p> <p class="line xd21e1596">’t Hart van Hollant recht bescheen,</p> <p class="line">En nu hijght om winter klippen</p> <p class="line">Te bestralen met zijn lippen,</p> @@ -5374,7 +5125,7 @@ liefste vaersjens, een dankdicht aan dien Wind, te schrijven.</p> <p class="line xd21e1596">Hangt verbonden, hoogh en dier:</p> <p class="line xd21e1596">Laet dien trousten Batavier</p> <p class="line">Hier zijn ongemack verzoeten,</p> -<p class="line">Eer hy neêrvall’ voor de voeten</p> +<p class="line">Eer hy neêrvall’ voor de voeten</p> <p class="line xd21e1596">Van de trots gekroonde Min,</p> <p class="line xd21e1596">Uw gehelmde Koningin,</p> <p class="line">Die, geluckt mijn wensch en bede,</p> @@ -5392,8 +5143,7 @@ liefste vaersjens, een dankdicht aan dien Wind, te schrijven.</p> </div> <p class="first">Vondel deed zijn vriend nog uitgeleide by zijn vertrek naar boord. Hun afscheid was het laatste, dat zy van elkander namen, en -nimmer <span class="pagenum">[<a id="pb77" href="#pb77" name= -"pb77">77</a>]</span>zoû De Groot zijn vaderland terug zien. Te +nimmer <span class="pagenum">[<a id="pb77" href="#pb77" name="pb77">77</a>]</span>zoû De Groot zijn vaderland terug zien. Te Stokholm zijn taak volbracht hebbende, verzocht en bekwam hy van Kristina ontslag uit haar dienst: waarna hy weder scheep ging, met het oogmerk, om zich naar Munster te begeven. Men weet, dat aldaar reeds in @@ -5423,18 +5173,15 @@ werk van eenig belang, in welk vak ook, is uitgekomen, waarover men De Groot niet geraadpleegd heeft. Ook daarom, behalve om de straks genoemde reden, is zijn naam van dat tijdvak onafscheidelijk, en wijzen wy hem hier, naast zoovelen zijner vrienden, de plaats aan, die hem by -zijn leven zoo onbarmhartig is ontzegd. <span class="pagenum">[<a id= -"pb78" href="#pb78" name="pb78">78</a>]</span></p> +zijn leven zoo onbarmhartig is ontzegd. <span class="pagenum">[<a id="pb78" href="#pb78" name="pb78">78</a>]</span></p> </div> <div class="footnotes"> <hr class="fnsep"> -<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" id= -"xd21e3050" href="#xd21e3050src" name="xd21e3050">1</a></span> Vossius +<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" id="xd21e3050" href="#xd21e3050src" name="xd21e3050">1</a></span> Vossius en Van Baerle.</p> </div> </div> -<div id="jvdv" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4971">Inhoud</a>]</span> +<div id="jvdv" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4971">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">JOOST VAN DEN VONDEL.</h2> </div> @@ -5462,8 +5209,7 @@ stede van verzwakking of verflaauwing, nieuwe veerkracht, kostbaarder rijkdom, hooger veredeling scheen toe te brengen: die, geen stof onverhandeld, geen maat ongebruikt latende, zich ten allen tijde beheerscher toonde van stof en maat, zich beurtlings kenmerkte als -stout en verheven lof- en lier- en treurspeldichter, als <span class= -"pagenum">[<a id="pb79" href="#pb79" name="pb79">79</a>]</span>zwierig +stout en verheven lof- en lier- en treurspeldichter, als <span class="pagenum">[<a id="pb79" href="#pb79" name="pb79">79</a>]</span>zwierig en bevallig feest- en bruiloftzanger, als gemoedelijk, belezen en innemend leer- en zededichter, als scherp en puntig hekeldichter, als kernachtig en naauwkeurig byschriftschrijver, als liefelijk en geestig @@ -5476,18 +5222,14 @@ voorwerp van aller bewondering, als de gids en vraagbaak aller schrijvers, in onze taal zoû geroemd mogen worden: hem eindelijk, die ook als mensch achting verdient niet alleen, maar zelfs onze beschouwing overwaardig is.</p> -<div class="figure xd21e3308width"><a href= -"images/hires/p011h.jpg"><img src="images/p011.jpg" alt= -"Joost van den Vondel." width="477" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e3308width"><span class= -"figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e3308width"><a href="images/hires/p011h.jpg"><img src="images/p011.jpg" alt="Joost van den Vondel." width="477" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e3308width"><span class="figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Joost van den Vondel.</p> </div> <p>Doch zoo aan den eenen kant een vluchtig vermelden van al de tytels, krachtens welke zich Vondel een onsterfelijken naam verwierf, alleen -zoû neêrkomen op een onnoodig herhalen van wat honderd +zoû neêrkomen op een onnoodig herhalen van wat honderd malen gezegd is, een herhalen, dat niemand zoû kunnen bevredigen, even min zoû, aan den anderen kant, de steller dezer regelen kans zien, te dezer gelegenheid en plaatse in zijn voorstelling een @@ -5504,8 +5246,7 @@ als dichter uitoefende:—om daarna, met even vluchtigen blik, den invloed te beschouwen, welken hy zelf als schrijver wederkeerig uitoefende op zijn landgenooten.</p> <p>Een der meest sprekende, zich gedurende geheel zijn levensloop -bestendig openbarende <span class="corr" id="xd21e3322" title= -"Bron: karaktrekken">karaktertrekken</span> van Vondel was een +bestendig openbarende <span class="corr" id="xd21e3322" title="Bron: karaktrekken">karaktertrekken</span> van Vondel was een ingeschapen afkeerigheid van alle vervolging, zoo wegens politieke als wegens godsdienstige begrippen en gevoelens. Die haat tegen geloofsdwang, licht te verklaren by den zoon van ouderen die, om @@ -5514,8 +5255,7 @@ niet weinig versterkt geworden door de gestrenge handelwijze, welke de heerschende party in 1619 zich—zoo op ’t gebied van den Staat als op dat der Kerk—veroorloofd had jegens mannen, voor wie hy met achting en eerbied vervuld was niet alleen, maar wier gevoelens -voor een groot deel met de zijne zoo geheel <span class= -"pagenum">[<a id="pb80" href="#pb80" name="pb80">80</a>]</span>schenen +voor een groot deel met de zijne zoo geheel <span class="pagenum">[<a id="pb80" href="#pb80" name="pb80">80</a>]</span>schenen overeen te stemmen. Immers als voorstander van den vrede, wat Vondel reeds als jongeling was, toen hy nog de gevoelens der uit hun aart vredelievende Doopsgezinden aankleefde, en tot aan zijn laatste @@ -5543,8 +5283,7 @@ Vondel met zijn klaag- en straf- en hekeldichten manmoedig te voorschijn. De lang onderdrukte gemoedsopwellingen hadden zich lucht gegeven, en, was het in ’t openbaar verschijnen van werken als „het Stockske van Oldenbarnevelt”, de „Geusen -Vesper”, de <span class="corr" id="xd21e3327" title= -"Niet in bron">„</span>Weeghschael van Hollant”, en de +Vesper”, de <span class="corr" id="xd21e3327" title="Niet in bron">„</span>Weeghschael van Hollant”, en de „Palamedes” aan te merken als een gebeurtenis van hooge politieke beteekenis, het bracht te gelijker tijd het verbaasde Nederland tot de ontdekking, dat het in Vondel een dichter te begroeten @@ -5556,8 +5295,7 @@ zich tot in haar binnenste gekwetst, en, ziedende van wraak, nam zy dat middel te baat, ’t welk immer een tegenovergestelde werking heeft dan er mede beoogd wordt: zy deed den schrijver de eer aan, hem te vervolgen. Een korte wijl hing onzen dichter het gevaar boven ’t -hoofd, <span class="pagenum">[<a id="pb81" href="#pb81" name= -"pb81">81</a>]</span>dat zijn vrijmoedig geschrijf hem den hals +hoofd, <span class="pagenum">[<a id="pb81" href="#pb81" name="pb81">81</a>]</span>dat zijn vrijmoedig geschrijf hem den hals zoû kosten;—maar toen de geheele zaak op een onbeduidende boete uitliep, toen gevoelde hy, de kousewinkelier uit de Warmoesstraat, dat hy voortaan een macht was tegen over de Synodale @@ -5596,14 +5334,13 @@ in den „Getemden Mars”, noch in de ter viering van den vrede van 1648 vervaardigd, een enkele toon meer voorkomt ter eere van onze helden, of ter waardeering van den roem, in tachtig jaren strijds door hen verworven:—neen, enkel dank- en -jubeltoonen over het ophouden <span class="pagenum">[<a id="pb82" href= -"#pb82" name="pb82">82</a>]</span>van den krijg, over de zegeningen, +jubeltoonen over het ophouden <span class="pagenum">[<a id="pb82" href="#pb82" name="pb82">82</a>]</span>van den krijg, over de zegeningen, van den vrede te verwachten.</p> <p>Het is die grondtoon „Vrede! Vrede!” in al de gedichten van Vondel herklinkende, waaruit zich alleen het feit verklaren laat, dat hy, en toen en tot aan zijn einde toe, by voortduring de dichterlijke tolk bleef der gevoelens van de Amsterdamsche -Regering:—en zulks in weêrwil van de menigvuldige oorzaken, +Regering:—en zulks in weêrwil van de menigvuldige oorzaken, die schijnbaar tot geheel andere gevolgen hadden moeten leiden. Immers sedert 1640 had Vondel uit overtuiging de leer der Roomsgezinden omhelsd, en met den yver eens jeugdigen bekeerlings, maar tevens met de @@ -5628,7 +5365,7 @@ zijner voormalige medebroeders in de Rederijkkamers—dat nakroost, <p class="first">aan Koningen de wet voorschreef—een maatschappelijke verwijdering, een kloof ontstaan, van hoedanig eene latere eeuwen geen voorbeeld kunnen aanwijzen.—En toch in -weêrwil van dat alles bleef de Paus- en Konings- en Spaansgezinde +weêrwil van dat alles bleef de Paus- en Konings- en Spaansgezinde artistieke burgerman tot aan zijn dood de getrouwe bondgenoot en medestrijder van de gereformeerde, aristokratische, materiëele Amsterdamsche Regering, met wier staatkunde, met wier belangen, met @@ -5638,8 +5375,7 @@ gloeiende gedichten bewezen liefde voor ’t Huis der Stuarden aan ten offer bracht:—Maar die Regenten waren tegen de vermeerdering van ’t krijgsvolk, als hy: tegen de aanwassende macht des Stadhouders, als hy: tegen al wat het oorlogvoeren bevorderen kon, als -hy: <span class="pagenum">[<a id="pb83" href="#pb83" name= -"pb83">83</a>]</span>en van den anderen kant stonden zy die +hy: <span class="pagenum">[<a id="pb83" href="#pb83" name="pb83">83</a>]</span>en van den anderen kant stonden zy die verdraagzaamheid voor, welke hy steeds gepredikt had voor anderen, en nu ook voor zich en zijn geloofsgenooten behoefde:—en hierin zoeke men de oplossing van een raadsel, dat anders onverklaarbaar @@ -5663,7 +5399,7 @@ zy was, de groote en machtige, die, gelijk hy ’t uitdrukte,</p> beschrijven binnen haar muren waren gerezen, die heerlijke driedubbele gordel van prachtige kaaien, dat Stadhuis, als een achtste waereldwonder gevierd, dat Zeemagazijn met zijn trotsche werven, die -ter weêrszijde uitgestrekte armen, door de Bikkers en +ter weêrszijde uitgestrekte armen, door de Bikkers en Reaelen-eilanden aan de eene en Katten- met Wittenburg aan de andere zijde gevormd, die het Y omhelsden, die talrijke godshuizen, die Beurzen en marktplaatsen, dat alles had Vondel zien ontstaan en in @@ -5718,8 +5454,7 @@ dezer eeuw nog deed, Shakspere en Schiller als barbaren, wier onklassische kunstgewrochten, even als die van den ouden Ennius, niet dan enkele paljetten vertoonen, die ons uit een vuilen mesthoop tegenflikkeren. Maar wanneer wy, en te recht, de zoo lang miskende -Barden van <span class="pagenum">[<a id="pb85" href="#pb85" name= -"pb85">85</a>]</span>Groot Brittanje en Duitschland in den rang en de +Barden van <span class="pagenum">[<a id="pb85" href="#pb85" name="pb85">85</a>]</span>Groot Brittanje en Duitschland in den rang en de eer, die hun toekomt, herstellen, dan voegt het ons Nederlanders, ook de schatten niet ongeächt en ongebruikt te laten liggen, die wy op eigen bodem bezitten. Daarom ook te dezen opzichte elk nog bestaand @@ -5728,8 +5463,7 @@ aan al wie zijn taal en stijl verlangt te vormen of te beschaven—Vondel gelezen en herlezen. Ik roep het u toe, jongeling! die u tot dichten voelt opgewekt, doch de geheimenissen van maat en rijm nog niet genoeg hebt leeren doorgronden: laat Vondel -daarin uw onderwijzer zijn: geen beter gids en <span class="corr" id= -"xd21e3366" title="Bron: leidsnan">leidsman</span> kunt gy +daarin uw onderwijzer zijn: geen beter gids en <span class="corr" id="xd21e3366" title="Bron: leidsnan">leidsman</span> kunt gy vinden.—Niet, dat ik de verdiensten van Bilderdijk verkleinen of dezen beneden Vondel stellen zoû; maar hoe verbasend groot als dichter en taalbeheerscher Bilderdijk ook zijn moge, juist zijn @@ -5747,7 +5481,7 @@ waardeeren, met Nazo en Tibullus beginnen, eer hy zich tot het lezen van Maro of Flakkus begeeft.</p> <p>Maar ook gy, die zonder u in de hooge sfeeren der poëzy te willen wagen, er prijs op stelt, een zuiver, klaar, gekuischt en -logisch Nêerduitsch te schrijven, bevrijd van die +logisch Nêerduitsch te schrijven, bevrijd van die spraakwendingen, welke ook de beste hedendaagsche schrijvers, ten gevolge hunner gewoonte om Engelsch, Fransch of Hoogduitsch te lezen, maar al te dikwerf en doorgaands onwillekeurig van elders overnemen, @@ -5759,12 +5493,10 @@ cierlijk zult leeren schrijven, dat zal alleen afhangen van de meerdere of mindere mate van vernuft, waarmede gy bedeeld zijt; maar gy zult althands de hoofdeigenschap machtig worden, die een schrijver behoort te kenmerken: die namelijk, van u, in uw moedertaal, verstaanbaar uit -te drukken. <span class="pagenum">[<a id="pb86" href="#pb86" name= -"pb86">86</a>]</span></p> +te drukken. <span class="pagenum">[<a id="pb86" href="#pb86" name="pb86">86</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="npt" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4975">Inhoud</a>]</span> +<div id="npt" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4975">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">NICOLAAS PIETERSZ. TULP.</h2> </div> @@ -5794,19 +5526,14 @@ misbruik van wondermiddelen verzette, en aan zijn leerlingen een redelijker, wetenschappelijker weg aanwees om tot de kennis der geneeskunst te geraken, en zich daardoor een eereplaats onder de groote vernuften van zijn tijdvak verwierf, was Nicolaas Tulp.</p> -<div class="figure xd21e3382width"><a href= -"images/hires/p012h.jpg"><img src="images/p012.jpg" alt= -"Nicolaas Pietersz. Tulp." width="513" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e3382width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e3382width"><a href="images/hires/p012h.jpg"><img src="images/p012.jpg" alt="Nicolaas Pietersz. Tulp." width="513" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e3382width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Nicolaas Pietersz. Tulp.</p> </div> <p>Op den 11 October 1593 te Amsterdam geboren, uit Pieter Dirkszoon, een vermogend koopman, en Geertruida Dirksdochter, had de jeugdige -<span class="pagenum">[<a id="pb87" href="#pb87" name= -"pb87">87</a>]</span>Nicolaas, die reeds vroeg een grootere neiging +<span class="pagenum">[<a id="pb87" href="#pb87" name="pb87">87</a>]</span>Nicolaas, die reeds vroeg een grootere neiging voor de beoefening der wetenschap dan voor het bedrijf zijns vaders aan den dag legde, te Leyden onder Vorstius en Heurnius de gronden der geneeskunde geleerd en zich eerlang te Amsterdam als arts gevestigd. @@ -5843,8 +5570,7 @@ en heelkunde, begreep hy, dat eerst dan het ideaal der kunst zoû te bereiken zijn, wanneer beiden hand aan hand het steile pad der ondervinding betraden.</p> <p>De betrekking als Schepen, welke hy ook na 1622 herhaaldelijk -<span class="pagenum">[<a id="pb88" href="#pb88" name= -"pb88">88</a>]</span>bekleedde, stelde hem in de gelegenheid, de +<span class="pagenum">[<a id="pb88" href="#pb88" name="pb88">88</a>]</span>bekleedde, stelde hem in de gelegenheid, de schuilhoeken van het menschelijk hart te bespieden, en lessen en wenken te vergaderen, dienstbaar zoo voor de gerechtelijke als voor de zielsgeneeskunde. Hoe gelukkig hy deze laatste beöefende, bewees @@ -5881,8 +5607,7 @@ Toevoorzicht, zijn gedrag vooral in 1672, toen hy, de tachtigjarige grijzaart, met jongelingsvuur en mannemoed in de Statenvergadering van Holland den lafhartigen wederstond, die ons land aan den Franschen geweldenaar zouden hebben overgeleverd, dat alles geeft hem aanspraken -<span class="pagenum">[<a id="pb89" href="#pb89" name= -"pb89">89</a>]</span>genoeg op den eerbied van tijdgenoot en +<span class="pagenum">[<a id="pb89" href="#pb89" name="pb89">89</a>]</span>genoeg op den eerbied van tijdgenoot en nakomelingschap: en, zonder grootspraak, zonder eigenwaan, kon hy, die, met opoffering van eigen tijd, geld, voordeel en krachten, zoo veel voor zijn medeburgers deed, tot zinnebeeld een brandende kaars voeren, @@ -5894,7 +5619,7 @@ der ingezetenen, op aanraden en door den invloed van Tulp, vooral onder zijn bestuur, werden genomen. Om die te leeren kennen heeft men slechts de Keurboeken van Amsterdam na te slaan, en in ’t byzonder dat van 1655, toen een wreede pestziekte de stad dreigde te ontvolken. Het -was op aandrijven van Tulp dat het venten van oude kleêren en +was op aandrijven van Tulp dat het venten van oude kleêren en vodden anders dan op een bolwerk buiten de poort, het inbrengen en verkoopen van pruimen, krieken en komkommers, het nering doen of slachten van vee binnen zekeren tijd in huizen, waar iemand aan de pest @@ -5920,8 +5645,7 @@ overvloed en keur van uitgezochte spijzen betreft, in geen opzicht van die, tegen welke men het noodig geächt had een keur uit te vaardigen, en, mocht Tulp andere verordeningen, door hem tot heil zijner medeburgers ingesteld, getrouw zien nakomen, met opzicht tot -<span class="pagenum">[<a id="pb90" href="#pb90" name= -"pb90">90</a>]</span>die omtrent de gastmalen moest hy ondervinden, dat +<span class="pagenum">[<a id="pb90" href="#pb90" name="pb90">90</a>]</span>die omtrent de gastmalen moest hy ondervinden, dat de mode en de zucht tot schitteren sterker zijn dan alle wettelijke bepalingen die de Overheid kan maken. Hy gaf ’t dan ook op, en toen hy op den 28 Januarij 1672, in den tuin achter zijn woning op de @@ -5944,18 +5668,15 @@ geest.</p> <p class="first">Immers, by elk gerecht werd een Latijnsch gedicht voorgelezen en omgedeeld: het eerste, vervaardigd door Schepen Joan Six, des Burgemeesters schoonzoon: het tweede, door den beroemden -Hoogleeraar Francius: het derde, door Dr. <span class="corr" id= -"xd21e3425" title="Bron: Francois">François</span> de +Hoogleeraar Francius: het derde, door Dr. <span class="corr" id="xd21e3425" title="Bron: Francois">François</span> de Vicq<span class="corr" id="xd21e3428" title="Bron: ,">.</span> By het tweede gedicht werd aan ieder der gasten een zilveren gedenkpenning vereerd: en—wel een bewijs dat de keur niet meer gold—ieder mocht een zwaren schotel met suikergebak en konfituren naar huis -dragen. <span class="pagenum">[<a id="pb91" href="#pb91" name= -"pb91">91</a>]</span></p> +dragen. <span class="pagenum">[<a id="pb91" href="#pb91" name="pb91">91</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="wcdw" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4978">Inhoud</a>]</span> +<div id="wcdw" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4978">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">WITTE CORNELISZOON DE WITH.</h2> </div> @@ -5986,8 +5707,7 @@ maatschappy; maar de Staten erkenden die eerlang: en De With, tot Vice-Amiraal bevorderd, kwam zelfs in 1637 in aanmerking voor het Luitenant-Amiraalschap, ’t welk aan Tromp werd gegeven, en te recht. Tromp was meer by uitnemendheid de man om te besturen, de With -om te handelen. Weldra bleek <span class="pagenum">[<a id="pb92" href= -"#pb92" name="pb92">92</a>]</span>dit, op den gedenkwaardigen dag van +om te handelen. Weldra bleek <span class="pagenum">[<a id="pb92" href="#pb92" name="pb92">92</a>]</span>dit, op den gedenkwaardigen dag van 16 September 1639, toen de Spaansche Armada onder d’Oquendo by Bevezier kwam opzetten, en Tromp krijgsraad liet beleggen om te beslissen, wat onder zoo hachlijke omstandigheden te doen. De @@ -6023,19 +5743,14 @@ en vernieling met vernieling blijven beantwoorden en, na den strijd, „besmeerd en begruisd; hinkende en ontoonbaar,” by Tromp aan boord gekeerd, met de spottende vraag, „of hy nu wel getoond had, dien metalen berg te vreezen?”</p> -<div class="figure xd21e3443width"><a href= -"images/hires/p013h.jpg"><img src="images/p013.jpg" alt= -"Witte, Cornelisz. de Witte." width="493" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e3443width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, F<sup>t</sup></span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e3443width"><a href="images/hires/p013h.jpg"><img src="images/p013.jpg" alt="Witte, Cornelisz. de Witte." width="493" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e3443width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, F<sup>t</sup></span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Witte, Cornelisz. de Witte.</p> </div> <p>Grootscher lof dan zelfs voor den moed, in dat gevecht betoond, komt aan De With toe voor zijn zelfsverloochening by gelegenheid van -<span class="pagenum">[<a id="pb93" href="#pb93" name= -"pb93">93</a>]</span>den zeeslag by Duins. Gewis had hy niets liever +<span class="pagenum">[<a id="pb93" href="#pb93" name="pb93">93</a>]</span>den zeeslag by Duins. Gewis had hy niets liever verlangd, dan, nevens Tromp en Evertsen, de Spanjaarts te bestrijden: en toch, hy, de man, wien ’t zeevolk den naam van „Vechtgraag” gegeven had, hy bood edelmoedig aan, met @@ -6072,8 +5787,7 @@ slag raakt. Het eene Zweedsche schip springt in de lucht, het andere wordt door het geschut van De With verjaagd. Bielkenstjern alleen strijdt nog; doch reeds begint zijn vuur te verflaauwen: wanneer de felle stroom beide schepen doet wegdrijven en aan den grond geraken. In -dezen onbewegelijken toestand wordt De With door een <span class= -"pagenum">[<a id="pb94" href="#pb94" name="pb94">94</a>]</span>nieuw +dezen onbewegelijken toestand wordt De With door een <span class="pagenum">[<a id="pb94" href="#pb94" name="pb94">94</a>]</span>nieuw vyandelijk schip aangetast, dat hem, zonder dat hy ’t verhinderen kan, eerst in den boeg en daarna in den spiegel beschiet. Twee volle uren verdedigt zich de held, zonder hoop op ontzet. Twee kogels treffen @@ -6121,8 +5835,7 @@ debuit,</p> </div> <div class="lg"> <p class="line xd21e3468">Innumeras variarum gentium naves</p> -<p class="line xd21e3468">Cepit, incendit, submersit.<span class= -"pagenum">[<a id="pb95" href="#pb95" name="pb95">95</a>]</span></p> +<p class="line xd21e3468">Cepit, incendit, submersit.<span class="pagenum">[<a id="pb95" href="#pb95" name="pb95">95</a>]</span></p> <p class="line xd21e3468">Per omnes gradus militiae navalis eluctatus</p> <p class="line xd21e3468">Propraetor Patriae</p> @@ -6163,12 +5876,10 @@ admiratione,</p> remittunt.</p> </div> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb96" href="#pb96" name= -"pb96">96</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb96" href="#pb96" name="pb96">96</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="jjs" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4981">Inhoud</a>]</span> +<div id="jjs" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4981">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">JAN JANSZOON STARTER.</h2> </div> @@ -6182,12 +5893,8 @@ dubbele dankbaarheid schuldig zal wezen aan hem, die bekwaamheid genoeg zal hebben om een toestemmend antwoord aannemelijk te maken. In Duitschland of in Italiën zoû men ’t nimmer in ’t hoofd krijgen, zoodanige vragen te doen.</p> -<div class="figure xd21e3570width"><a href= -"images/hires/p014h.jpg"><img src="images/p014.jpg" alt= -"Jan Janszoon Starter." width="501" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e3570width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e3570width"><a href="images/hires/p014h.jpg"><img src="images/p014.jpg" alt="Jan Janszoon Starter." width="501" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e3570width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Jan Janszoon Starter.</p> </div> @@ -6208,8 +5915,7 @@ speellieden vervuld.</p> daar ontbreken zy ook nimmer: en zoo is er naar evenredigheid wellicht geen volk zoo rijk, als het onze gedurende de eerste helft der zeventiende eeuw was, aan liedtjens, voor den zang bestemd. Talrijk -<span class="pagenum">[<a id="pb97" href="#pb97" name= -"pb97">97</a>]</span>is het aantal dier bundelkens, in kleinen vorm +<span class="pagenum">[<a id="pb97" href="#pb97" name="pb97">97</a>]</span>is het aantal dier bundelkens, in kleinen vorm onder verschillende namen, meest onder die van „mopsjens”, gedrukt en een ruimen voorraad bevattende van die vrolijke of ernstige liederen en gezangen, welke onze voorouders, naarmate tijd, plaats of @@ -6245,8 +5951,7 @@ kieschheid en welluidendheid van vorm. Even als Bredero was hy een lid en wel een volyverig lid dier zoogenaamde Oude Kamer, die kweekschool van vernuften, waar, behalve zy, ook Hooft, Coster, Vondel en zoo vele andere cieraden van den Nederduitschen Zangberg hun eerste dichtproeven -deden hooren en waar later de schouwburg uit ontsproot. <span class= -"pagenum">[<a id="pb98" href="#pb98" name="pb98">98</a>]</span></p> +deden hooren en waar later de schouwburg uit ontsproot. <span class="pagenum">[<a id="pb98" href="#pb98" name="pb98">98</a>]</span></p> <p>In 1614 naar Friesland getrokken, richtte hy aldaar te Leeuwarden een boekwinkel op en woonde als Student de lessen by der Hoogeschool te Franeker. Het was gedurende zijn verblijf aldaar dat hy die reeks van @@ -6285,8 +5990,7 @@ tegenspraak. Jeronimo de Vries vergenoegt zich, in zijne Prijsverhandeling, van Starter alleen den naam, en nog wel enkel in een aanteekening, onder een dertigtal onbeduidende namen te vermelden; Willem de Clercq, die, in zijn bekroonde beschouwing over den -<span class="pagenum">[<a id="pb99" href="#pb99" name= -"pb99">99</a>]</span>invloed der vreemde letterkunde op de onze, als +<span class="pagenum">[<a id="pb99" href="#pb99" name="pb99">99</a>]</span>invloed der vreemde letterkunde op de onze, als van zelve aanleiding had moeten vinden van den jeugdigen Brit te gewagen, die in Nederland leefde en zong, maar in wiens vaerzen de Engelsche afkomst des dichters niet te miskennen valt, Willem de Clercq @@ -6336,12 +6040,10 @@ letterkunde in staat is ons aan te wijzen:—mogen toonkunstenaars zich opgewekt gevoelen, nieuwe melodyen op zijn zangen te vervaardigen, en deze laatste nog wederom meermalen, als voorheen, op blijde feestmalen en samenkomsten, door keeltjens als die van Tesselschade en -Duarte worden gezongen. <span class="pagenum">[<a id="pb101" href= -"#pb101" name="pb101">101</a>]</span></p> +Duarte worden gezongen. <span class="pagenum">[<a id="pb101" href="#pb101" name="pb101">101</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="drv" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4984">Inhoud</a>]</span> +<div id="drv" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4984">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">DE DOCHTERS VAN ROEMER VISSCHER.</h2> </div> @@ -6365,13 +6067,8 @@ uitzicht, om rondom zijnen haard eenige der kloekste verstanden, waarop Amsterdam zich verhoovaardigen mocht, vereenigd te vinden, die zoo velen naar zijn woning lokte: die woning bevatte drie trekpleisters in de dochters van den huize, Anna, Geertruida en Tesselschade.</p> -<div class="figure xd21e3609width"><a href= -"images/hires/p015h.jpg"><img src="images/p015.jpg" alt= -"Anna en M. Tesselschade, Roemer Visschers." width="482" height= -"720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e3609width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e3609width"><a href="images/hires/p015h.jpg"><img src="images/p015.jpg" alt="Anna en M. Tesselschade, Roemer Visschers." width="482" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e3609width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Anna en M. Tesselschade, Roemer Visschers.</p> </div> @@ -6383,8 +6080,7 @@ behoorden de dochters van den ronden Roemer, welke wy vooral niet moeten beoordeelen naar de voorstelling, die er de schrijvers uit het laatst der voorgaande of het begin dezer eeuw van geven. Liever schetsen wy haar met de woorden van een tijdgenoot, den Harderwijker -Staatsman Ernestus Brink, die zich aldus <span class="pagenum">[<a id= -"pb102" href="#pb102" name="pb102">102</a>]</span>over haar uitlaat: +Staatsman Ernestus Brink, die zich aldus <span class="pagenum">[<a id="pb102" href="#pb102" name="pb102">102</a>]</span>over haar uitlaat: „Romer die Visscher,” schrijft hy, „heeft 3 dochters, die alle in seer fraje exercitiën sijn opgetoogen, connen seer fray musique, schilderen, in glas schrijven ofte graveren, referein @@ -6420,10 +6116,9 @@ hoogen storm op de reede van Texel, waaronder vele Amsterdamsche kooplieden, ook haar vader, geleden hadden. Toen, eenigen tijd na haar geboorte, de vest voor zijn huis werd afgebroken om de stad te vergrooten, noemde hy zijn hond Schae-baet, om dat hy, -<i>schaê</i> in Texel geleden hebbende, nu wederom <i>baet</i> +<i>schaê</i> in Texel geleden hebbende, nu wederom <i>baet</i> kreeg by het afbreken der stadsmuren, die recht over zijn huis stonden, -en dat daarom nu zijn <span class="pagenum">[<a id="pb103" href= -"#pb103" name="pb103">103</a>]</span>huis midden in de stad zoû +en dat daarom nu zijn <span class="pagenum">[<a id="pb103" href="#pb103" name="pb103">103</a>]</span>huis midden in de stad zoû komen en meer waard zijn.—Vlug, vol geest en gevoel, had Tesselschade reeds van haar vroegste jeugd af de belangstelling opgewekt van haar Vaders vrienden, en bleef, zoolang zy leefden, hun @@ -6480,8 +6175,7 @@ cedel,</p> <p class="line"><i>Las nooten met haer galm, en d’ander met een vedel</i>.</p> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb104" href="#pb104" name= -"pb104">104</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb104" href="#pb104" name="pb104">104</a>]</span></p> <p>En aan wien, onder dien zwerm van dichters en geleerden, die haar omringden, werd het gegeven, de gedachten dier lieve meisjens af te trekken van de Sinne-Poppen en ’t Verlost Jeruzalem, en meer @@ -6520,8 +6214,7 @@ Jezuïeten te Brussel opgedragen, doch, hen derwaarts geleidende, wilde zy tevens van die gelegenheid gebruik maken, om kennis te maken met de Belgische geleerden, en de brieven van hare twee genoemde vrienden baanden haar daartoe den weg. Wil men weten, hoe men in -Belgiën over haar <span class="pagenum">[<a id="pb105" href= -"#pb105" name="pb105">105</a>]</span>oordeelde, men hoore, hoe de +Belgiën over haar <span class="pagenum">[<a id="pb105" href="#pb105" name="pb105">105</a>]</span>oordeelde, men hoore, hoe de beroemde Leuvensche Hoogleeraar Puteanus zich deswegens uitliet. „Ware ik by u” schreef hy in zwierig Latijn aan Van Baerle, „ik zoû my aan uw gulden boezem werpen en er u vele kussen @@ -6566,8 +6259,7 @@ veroorzaakte. Zy luidde aldus:</p> <p class="line xd21e1596">Of Vrijheyd niet en was de schat,</p> <p class="line xd21e1596">Waarom men eerst in oorlogh trad?</p> </div> -<span class="pagenum">[<a id="pb106" href="#pb106" name= -"pb106">106</a>]</span> +<span class="pagenum">[<a id="pb106" href="#pb106" name="pb106">106</a>]</span> <div class="lg"> <p class="line">Of oock in welbestierde steden</p> <p class="line">Een Oproer-maecker wordt geleden?</p> @@ -6615,8 +6307,7 @@ dochter.</p> <p class="line xd21e1596">Looft altyt een geschockte Staet.</p> <p class="line">Daer d’eene burger ’s anders muiren</p> <p class="line">Bestormt, die stadt en kan niet duiren.</p> -<p class="line xd21e1596">Geen aerdtsche Godt<a class="noteref" id= -"xd21e3802src" href="#xd21e3802" name="xd21e3802src">2</a>, off hy +<p class="line xd21e1596">Geen aerdtsche Godt<a class="noteref" id="xd21e3802src" href="#xd21e3802" name="xd21e3802src">2</a>, off hy wordt by</p> <p class="line xd21e1596">Een Eedt verknocht: meer<a class="noteref" id="xd21e3807src" href="#xd21e3807" name="xd21e3807src">3</a> @@ -6666,8 +6357,7 @@ kwam van zijne zijde nimmer tot een verklaring, die dan ook van de hare niet werd aangemoedigd. Zy wisselden geestige puntdichtjens over de Leer; doch, al schenen zy oppervlakkig die zaak schertsende te behandelen, in den grond was Tesselschade te goed Roomsch en Huygens te -zeer aan de Staatskerk gehecht, dan <span class="pagenum">[<a id= -"pb108" href="#pb108" name="pb108">108</a>]</span>dat het verschil van +zeer aan de Staatskerk gehecht, dan <span class="pagenum">[<a id="pb108" href="#pb108" name="pb108">108</a>]</span>dat het verschil van godsdienst niet voor beiden een onoverkomelijk bezwaar zoû gebleven zijn, ook al ware het hun mogelijk geweest, hem, de nagedachtenis zijner Suzanna, haar, die van haren Adelaert, te @@ -6752,24 +6442,19 @@ had by haar sterven voor ’t minst het voorrecht, dat haar kinderen haar de oogen sloten. Of Geertruida hare beide zusters in den dood voorafging of volgde, is ons onbekend. Zeker is het, dat zy nog leefde in 1644, toen Tesselschade by haar te Amsterdam huisvesting -genoot. <span class="pagenum">[<a id="pb110" href="#pb110" name= -"pb110">110</a>]</span></p> +genoot. <span class="pagenum">[<a id="pb110" href="#pb110" name="pb110">110</a>]</span></p> </div> <div class="footnotes"> <hr class="fnsep"> -<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" id= -"xd21e3660" href="#xd21e3660src" name="xd21e3660">1</a></span> Anna en +<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" id="xd21e3660" href="#xd21e3660src" name="xd21e3660">1</a></span> Anna en Tesselschade.</p> -<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" id= -"xd21e3802" href="#xd21e3802src" name="xd21e3802">2</a></span> +<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" id="xd21e3802" href="#xd21e3802src" name="xd21e3802">2</a></span> „Geen Koning”.</p> -<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" id= -"xd21e3807" href="#xd21e3807src" name="xd21e3807">3</a></span> +<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" id="xd21e3807" href="#xd21e3807src" name="xd21e3807">3</a></span> „Hoe veel te meer”.</p> </div> </div> -<div id="cvb" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4987">Inhoud</a>]</span> +<div id="cvb" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4987">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">CASPAR VAN BAERLE.</h2> </div> @@ -6799,19 +6484,14 @@ godgeleerde leuze: twee leerstoelen werden er by opgericht: de een, voor het onderwijs in de geschiedenis bestemd, werd aan Vossius gegeven: tot den anderen, bestemd voor het onderwijs in de wijsbegeerte en welsprekendheid, beriep men Caspar van Baerle.</p> -<div class="figure xd21e3877width"><a href= -"images/hires/p016h.jpg"><img src="images/p016.jpg" alt= -"Caspar van Baerle." width="478" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e3877width"><span class= -"figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e3877width"><a href="images/hires/p016h.jpg"><img src="images/p016.jpg" alt="Caspar van Baerle." width="478" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e3877width"><span class="figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Caspar van Baerle.</p> </div> <p>Ware de keuze van dezen laatste gelukkig geweest onder alle omstandigheden, zy was het vooral daarom, omdat zy aan den nieuw -gekozen <span class="pagenum">[<a id="pb111" href="#pb111" name= -"pb111">111</a>]</span>leeraar wederom een loopbaan openstelde, welke +gekozen <span class="pagenum">[<a id="pb111" href="#pb111" name="pb111">111</a>]</span>leeraar wederom een loopbaan openstelde, welke hy eenmaal was ingetreden, doch sints een geruimen tijd voor zich gesloten achtte. In 1617 tot Hoogleeraar te Leyden beroepen, had hy zich, in 1621, ten gevolge van zijn verkleefdheid aan de beginselen der @@ -6846,13 +6526,11 @@ onderwerpen, als om de voortreffelijke wijze, waarop hy de eer der Latijnsche Zanggodinnen in Nederland ophield. Weinigen onder hen, die ’t waagden, de oude dichters in hun eigen taal na te zingen, slaagden daarin even gelukkig als Van Baerle: nog zeldzamer werd hy -daarin overtroffen<span class="corr" id="xd21e3891" title= -"Bron: ,">.</span> ’t Zij hy op verheven toon den lofgalm aanheft +daarin overtroffen<span class="corr" id="xd21e3891" title="Bron: ,">.</span> ’t Zij hy op verheven toon den lofgalm aanheft ter eere des Verlossers, de troonsbestijging van Karel I, of de uitvaart van Gustaaf Adolf viert, Bernhard van Saxe of Richelieu bezingt, ’t zij hy triomfklanken doet hooren op de overwinningen, -<span class="pagenum">[<a id="pb112" href="#pb112" name= -"pb112">112</a>]</span>door Frederik Hendrik behaald, Vorst Joan +<span class="pagenum">[<a id="pb112" href="#pb112" name="pb112">112</a>]</span>door Frederik Hendrik behaald, Vorst Joan Maurits by zijn terugkomst uit Braziel of Prins Willem by zijn echtverbintenis met Maria van Engeland, of Maria de Medicis, by haar bezoek te Amsterdam, geluk wenscht, ’t zij hy zijnen talrijken @@ -6886,15 +6564,14 @@ rondt:</p> <p class="line">De wasdom is ons, die konst van een handt,</p> <p class="line">Die self oock de nydt door haer geest heeft vermant.</p> -<p class="line"><span class="corr" id="xd21e3925" title= -"Bron: Ik">Ick</span> sie, seyde Ceres, mijn lof en mijn halm:</p> +<p class="line"><span class="corr" id="xd21e3925" title="Bron: Ik">Ick</span> sie, seyde Ceres, mijn lof en mijn halm:</p> <p class="line">Ick hoor, sey Pomoon, mijner bladeren galm:</p> <p class="line">Ick rieck, seyde Flora, de vrucht en de blom,</p> <p class="line">Die ’t son’tje van ’t Oost treckt westerwaert om:</p> <p class="line">Ick voel, sprak Juventa, mijn appeltjens ront,</p> <p class="line">Ick proeve, sprack Pales, mijn pruymtjes gesont.</p> -<p class="line">Doe sey de Poeêt: het is Tesseltjens doen,</p> +<p class="line">Doe sey de Poeêt: het is Tesseltjens doen,</p> <p class="line">Die ’t oude maackt jonck en de steenen maeckt groen.</p> <p class="line">O Tesselscha! leeft van de Goden gekust,</p> @@ -6902,9 +6579,7 @@ groen.</p> </div> <p class="first">Ook in de overige Nederduitsche gedichtjes van Van Baerle heerscht een gelijke losheid en bevalligheid, die aan den lezer, -voor zoo verre <span class="pagenum">[<a id="pb113" href="#pb113" name= -"pb113">113</a>]</span>hy geen <span class="corr" id="xd21e3953" title= -"Bron: latijn">Latijn</span> verstaat, een denkbeeld kan geven van het +voor zoo verre <span class="pagenum">[<a id="pb113" href="#pb113" name="pb113">113</a>]</span>hy geen <span class="corr" id="xd21e3953" title="Bron: latijn">Latijn</span> verstaat, een denkbeeld kan geven van het poeëtisch vernuft des vervaardigers.</p> <p>Onder de redenen, waarom Van Baerle met zooveel zegen werkzaam was te Amsterdam mogen wy vooral rekenen de beminnelijkheid van zijn zacht @@ -6953,13 +6628,12 @@ Baerle.</p> diamant,</p> <p class="line xd21e1596">En stoockt in ’t kilste hart een overkuischen brant.</p> -<p class="line">De Schoonheit, Jeught en Deught vergaêren hier te +<p class="line">De Schoonheit, Jeught en Deught vergaêren hier te gader,</p> <p class="line">Maar ’t rijp verstant verbeelt het oordeel van haer Vader.</p> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb114" href="#pb114" name= -"pb114">114</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb114" href="#pb114" name="pb114">114</a>]</span></p> <p>Maar vooral bleek de hooge schatting, waarin Vondel zijn geleerden vriend hield, uit den aandoenlijken treurzang, dien hy aanhief, toen, op den 14<sup>en</sup> January 1648, de beroemde man, in ruim @@ -6988,7 +6662,7 @@ drie-en-zestigjarigen ouderdom, het leven liet:</p> <p class="line">Voorover op dien kouden zerck.</p> <p class="line">Een zantkuil, een bekrompen perck</p> <p class="line">Begrijpt dat groote lijck, wiens faem</p> -<p class="line">De werelt valt te kleen, en aêm</p> +<p class="line">De werelt valt te kleen, en aêm</p> <p class="line">En leven schept uit ’s Dichters stof,</p> <p class="line">Waar eenigh Rijck of Vorstenhof</p> <p class="line">Hem eert voor zijne heldenmaet,</p> @@ -7004,12 +6678,10 @@ drie-en-zestigjarigen ouderdom, het leven liet:</p> <p class="line">HIER SLUIMERT BAERLE NEFFENS HOOFT,</p> <p class="line">GEEN ZERK HUN GLANS NOCH VRIENTSCHAP DOOFT.</p> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb115" href="#pb115" name= -"pb115">115</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb115" href="#pb115" name="pb115">115</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="lm" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4990">Inhoud</a>]</span> +<div id="lm" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4990">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">LEONARDUS MARIUS.</h2> </div> @@ -7040,9 +6712,7 @@ letterkundigen, de <i>critici</i>, zy in één woord, die later in Nederland de uitdeelers waren van den roem, niet tot de heerschende Kerk behoorden, of, al mochten zy in naam Gereformeerden heeten, toch in de daad tot de begrippen der dissenters overhelden. De -<span class="pagenum">[<a id="pb116" href="#pb116" name= -"pb116">116</a>]</span><span class="corr" id="xd21e4083" title= -"Bron: bentgenootschaplijke">bontgenootschaplijke</span> geest, die, +<span class="pagenum">[<a id="pb116" href="#pb116" name="pb116">116</a>]</span><span class="corr" id="xd21e4083" title="Bron: bentgenootschaplijke">bontgenootschaplijke</span> geest, die, oorspronklijk door behoefte aan verdediging tegen vervolgzieke overheersching in ’t leven geroepen, zich reeds in de eerste helft der zeventiende eeuw gevormd, en op ’t veld der letteren @@ -7074,12 +6744,8 @@ andersdenkenden in ’t oog vallende, minder de aandacht trekkende van ’t algemeen. De kritiek las hun schriften niet. Zy vestigde er niemands aandacht op, en wie later kwam hoorde zelfs de namen der schrijvers niet noemen.</p> -<div class="figure xd21e4087width"><a href= -"images/hires/p017h.jpg"><img src="images/p017.jpg" alt= -"Leonardus Marius." width="477" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e4087width"><span class= -"figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e4087width"><a href="images/hires/p017h.jpg"><img src="images/p017.jpg" alt="Leonardus Marius." width="477" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e4087width"><span class="figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Leonardus Marius.</p> </div> @@ -7090,8 +6756,7 @@ is nog steeds boven dien van alle andere Nederlandsche schrijvers vermaard. Intusschen, de tegenwerping heeft slechts schijnbaar eenige kracht. Vondel had zijn standpunt als Nederlands hoofddichter reeds ingenomen, toen hy tot de Roomsche Kerk overging, en het is de vraag, -<span class="pagenum">[<a id="pb117" href="#pb117" name= -"pb117">117</a>]</span>of, zoo hy niet aanvankelijk in geheel +<span class="pagenum">[<a id="pb117" href="#pb117" name="pb117">117</a>]</span>of, zoo hy niet aanvankelijk in geheel Remonstrantschen zin geschreven en daarom ook tot loftrompetters de volgers en vrienden van Armijn had gehad, mannen als de Groot, Reael, Hooft, Vossius, van Baerle en dergelijken, (juist de zoodanigen, wier @@ -7108,11 +6773,11 @@ als den dichter van Gijsbreght en van het liedtjen op de „Weeghschael van Holland”, zoû hem vermoedelijk nimmer gekend hebben, indien hy alleen de „Altaergeheimenissen” en de „Bespiegelingen” -geschreven had, in weêrwil van al het heerlijke, dat er in +geschreven had, in weêrwil van al het heerlijke, dat er in voorkomt. ’t Is waar, men kent vrij algemeen zijn „Maria Stuart;” maar juist in dat Treurspel had hy zich, ofschoon Katholiek, en als zoodanig, op politiek terrein durven wagen: en -’t bekwam hem slecht genoeg om ’t nooit weêr te +’t bekwam hem slecht genoeg om ’t nooit weêr te beproeven.</p> <p>Maar van hen, die nimmer, gelijk Vondel, het voorrecht hadden, door de toongevers te worden opgehemeld, van hen kan men zeggen, wat @@ -7137,7 +6802,7 @@ name="pb118">118</a>]</span>zich niet hier of daar op den stillen achtergrond een naam bevindt, die, al is hy minder schitterend, toch evenzeer verdient in een helder licht geplaatst te worden. Zoo alleen ontgaan wy het verwijt, dat wy ons zouden vergenoegen, den blooten -weêrklank terug te geven van wat vroeger gezegd is.</p> +weêrklank terug te geven van wat vroeger gezegd is.</p> <p>En stellen wy zoodanig onderzoek in, dan treffen wy er spoedig meer dan een onder die Roomschgezinde geleerden aan, die in onze galery een waardige plaats bekleeden zoû, en aarzelen wy slechts of wy die @@ -7171,8 +6836,7 @@ de boekery te Leuven niet minder dan twintig deelen van zijn hand geschreven, en aanteekeningen behelzende op de Heilige Schrift. Doch prijkt zijn naam voluit voor de werken, welke hy, in de taal der geleerden, en voornamelijk te Keulen, in het licht zond, meer -<span class="pagenum">[<a id="pb119" href="#pb119" name= -"pb119">119</a>]</span>omzichtig ging hy te werk, toen hy te Amsterdam +<span class="pagenum">[<a id="pb119" href="#pb119" name="pb119">119</a>]</span>omzichtig ging hy te werk, toen hy te Amsterdam en in ’t Nederduitsch over geloofspunten handelde, en het was niet dan onder verdichte namen, dat hy zich tegen Episcopius en anderen in een kampstrijd begaf.</p> @@ -7181,8 +6845,7 @@ onderwijs en vromen wandel. Geen dag schier ging er voorby, waarop hy niet, ’t zij in zijn huiskapel, ’t zij elders in de stad gepredikt had. Aan vastheid van karakter en kracht van redeneertrant de grootste minzaamheid parende, bevestigde hy metterdaad de zinspreuk -<i lang="la">fortiter <span class="corr" id="xd21e4127" title= -"Bron: at">et</span> suaviter</i>, welke hy zich gekozen had, en met +<i lang="la">fortiter <span class="corr" id="xd21e4127" title="Bron: at">et</span> suaviter</i>, welke hy zich gekozen had, en met recht kon Vondel, zinspelende op die spreuk en tevens op ’s mans voornaam, tot hem zeggen:</p> <div class="lgouter"> @@ -7213,8 +6876,7 @@ die zulk een leerling overtuigen en tot medestrijder vormen kon.</p> <p>Zoo milddadig was Marius by zijn leven geweest, dat, toen hy den 18 October 1652 overleed, er geen genoegzame gelden by hem gevonden werden, om hem ter aarde te doen bestellen. Diep werd dan ook zijn -<span class="pagenum">[<a id="pb120" href="#pb120" name= -"pb120">120</a>]</span>overlijden betreurd, en gewis stemden velen in +<span class="pagenum">[<a id="pb120" href="#pb120" name="pb120">120</a>]</span>overlijden betreurd, en gewis stemden velen in met de aandoenlijke regels, waarmede Vondel zijn lijkzang op zijn vriend en leermeester besluit:</p> <div class="lgouter"> @@ -7225,7 +6887,7 @@ vriend en leermeester besluit:</p> <p class="line xd21e2162">Wie kon zoo harten winnen?</p> <p class="line">Door eendraghts bant verbinden zoo veel zinnen,</p> <p class="line xd21e2162">En stieren ze, in dees zee</p> -<p class="line">Van zwarigheên, aan een behoude reê?</p> +<p class="line">Van zwarigheên, aan een behoude reê?</p> <p class="line xd21e2162">De tortel laat zich hooren:</p> <p class="line">Ik heb mijn gade aan Marius verloren.</p> <p class="line xd21e2162">De Maeght en ’t Weeskint krijt:</p> @@ -7236,15 +6898,13 @@ vriend en leermeester besluit:</p> <p class="line">En niemant op zijn vragen antwoort krijght.</p> <p class="line xd21e2162">Wy volgen ’t lijck met staetsi:</p> <p class="line">Een arrem loon voor gulde predicati,</p> -<p class="line xd21e2162">Gedienstigheên en deught.</p> +<p class="line xd21e2162">Gedienstigheên en deught.</p> <p class="line">Het paradijs beloon’ hem in Godts vreught.</p> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb121" href="#pb121" name= -"pb121">121</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb121" href="#pb121" name="pb121">121</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="rvr" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4993">Inhoud</a>]</span> +<div id="rvr" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4993">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">REMBRANDT VAN RIJN.</h2> </div> @@ -7264,12 +6924,9 @@ waarde werd geschat, en zelfs toen nog was het noodig, dat de kroon, die hem past als Vorst der Hollandsche schilderkunst, eer zy op zijn hoofd in vollen luister prijken mocht, gezuiverd werd van de smetten, waarmede onkunde en kwaadwilligheid haar bezoedeld hadden.</p> -<div class="figure xd21e4201width"><a href= -"images/hires/p018h.jpg"><img src="images/p018.jpg" alt="Rembrandt." +<div class="figure xd21e4201width"><a href="images/hires/p018h.jpg"><img src="images/p018.jpg" alt="Rembrandt." width="468" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e4201width"><span class= -"figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figAnnotation xd21e4201width"><span class="figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Rembrandt.</p> </div> @@ -7284,10 +6941,8 @@ gelegenheid der onthulling van het Standbeeld, hem te Amsterdam opgericht, dat ook zijn karakter is gezuiverd van den blaam, dien de laster daarover zoo kwistig en met zulk een welbehagen had uitgestort. Maar hoe velen toen, by het aanhooren, later by het lezen, van -Scheltemaas doorwrochte verhandeling<a class="noteref" id= -"xd21e4211src" href="#xd21e4211" name="xd21e4211src">1</a> tot andere -inzichten mogen gekomen zijn, toch kan het <span class= -"pagenum">[<a id="pb122" href="#pb122" name="pb122">122</a>]</span>niet +Scheltemaas doorwrochte verhandeling<a class="noteref" id="xd21e4211src" href="#xd21e4211" name="xd21e4211src">1</a> tot andere +inzichten mogen gekomen zijn, toch kan het <span class="pagenum">[<a id="pb122" href="#pb122" name="pb122">122</a>]</span>niet onnoodig geacht worden, by elke gepaste gelegenheid, te zorgen, dat de uitkomsten, daarin medegedeeld, meer en meer bekendheid erlangen. Voor onze lezers alzoo, voor zoo verre die het werk van Scheltema niet @@ -7333,7 +6988,7 @@ geenszins de schilder naar de mode, en zoû, indien hy van zijn kunst had moeten bestaan, maar schraal zijn rondgekomen. Dit bleek in 1656, toen zijn boedel in staat van kenlijk onvermogen werd verklaard, en zijne goederen diensvolgends aan de Desolate Boedelkamer kwamen. -Zijn huis op de St. Antonies-Breêstraat, zijn huisraad, zijn +Zijn huis op de St. Antonies-Breêstraat, zijn huisraad, zijn schilderyen, in ’t kort, al wat hy bezat, werd gerechtelijk verkocht. De oorzaken van deze noodlottige gebeurtenis moeten gezocht worden in de omstandigheid, dat Rembrandt, een tweede huwelijk hebbende @@ -7364,8 +7019,7 @@ onderscheiden, van dwaze of kluchtige streken, door hen bedreven, van vreemde avonturen, die hun waren overkomen. Een vertelsetjen van zoodanigen aart mist doorgaands alle zout, wanneer men den naam van de persoon, die ’t betreft, er niet by noemt: zoo gebeurde het, dat -men aan den onbekenden held van ieder sprookjen <span class= -"pagenum">[<a id="pb124" href="#pb124" name="pb124">124</a>]</span>een +men aan den onbekenden held van ieder sprookjen <span class="pagenum">[<a id="pb124" href="#pb124" name="pb124">124</a>]</span>een bekenden naam gaf, en aan Vondel, aan Bredero, aan Jan Steen, aan Rembrandt enz., toeschreef, wat, zoo door iemand, zeker door geen hunner gedaan, gezegd of gedacht was. In de voorgaande eeuw, toen men @@ -7474,7 +7128,7 @@ schuur,</p> <p class="line">En Rafelkraagen, die hy schilderachtig vond,</p> <p class="line">En vaak een Scipio aan ’t Roomsche lichaam paste,</p> -<p class="line">Of de eedle leden van een Cyrus meê vermaste.</p> +<p class="line">Of de eedle leden van een Cyrus meê vermaste.</p> </div> <p class="first">Men ziet het, de verstandige zucht van den schilder om van alom datgene samen te gaderen, wat hem ’t meest van dienst @@ -7543,8 +7197,7 @@ gedaan hebben!</p> vooral van zijn etswerk, moest mede aan de vroegere beoordeelaars van zijn talent stof tot gisping bieden. Verre van daarin den rusteloozen arbeid te willen zien des waarachtigen kunstenaars, die, nimmer geheel -<span class="pagenum">[<a id="pb128" href="#pb128" name= -"pb128">128</a>]</span>voldaan over ’t geen zijn hand verricht +<span class="pagenum">[<a id="pb128" href="#pb128" name="pb128">128</a>]</span>voldaan over ’t geen zijn hand verricht heeft, altijd naar volmaaktheid streeft, en elke feil zoekt te verbeteren, elke schoonheid te verhoogen, wilden zy daarin een bewijs vinden van lage geldzucht en onverzadelijk winstbejach. Die varianten @@ -7583,20 +7236,17 @@ doenlijk en geoorloofd is. God had gezegd: „er zij licht” en het licht doorstroomde het heelal: en toen Rembrandt, in zijn geest, dezelfde woorden uitte, toen, aan zijn gedachte gehoorzaam, stroomde het licht in vollen glans en helderheid over koper en paneel. -<span class="pagenum">[<a id="pb129" href="#pb129" name= -"pb129">129</a>]</span></p> +<span class="pagenum">[<a id="pb129" href="#pb129" name="pb129">129</a>]</span></p> </div> <div class="footnotes"> <hr class="fnsep"> -<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" id= -"xd21e4211" href="#xd21e4211src" name="xd21e4211">1</a></span> +<p class="footnote"><span class="label"><a class="noteref" id="xd21e4211" href="#xd21e4211src" name="xd21e4211">1</a></span> <i>Redevoering over het Leven en de verdiensten van</i> Rembrandt van Rijn <i>enz. door</i> Dr. P. Scheltema, van Amsterdam. P. N. van Kampen. 1853.</p> </div> </div> -<div id="jvg" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4996">Inhoud</a>]</span> +<div id="jvg" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4996">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">JAN VAN GALEN.</h2> </div> @@ -7615,7 +7265,7 @@ Van trap tot trap naar hoogere bediening geklommen, was Jan van Galen in ’t jaar 1630, op zes-en-twintigjarigen leeftijd, door de Amiraliteit van Amsterdam reeds aangesteld tot Kapitein, en boven verwachting beäntwoordde hy aan het in hem gestelde vertrouwen. -Het was aan zijn weêrgâlooze stoutmoedigheid, gepaard aan +Het was aan zijn weêrgâlooze stoutmoedigheid, gepaard aan een overkloek beleid, dat de koopvaardyvloten, die van hier naar Noorwegen of naar de Baltische zee voeren, haar veilige uit- en t’huisreizen te danken hadden. Niemand was meer dan Van Galen @@ -7625,20 +7275,15 @@ overmacht; maar ook zelfs wanneer de kans het nadeeligst scheen, was hy het, die den aanval begon. Onder talrijke voorbeelden van dit koene zelfvertrouwen, waarmede hy elk gevaar trotseerde, zij het genoeg er hier een enkel aan te halen.</p> -<div class="figure xd21e4333width"><a href= -"images/hires/p019h.jpg"><img src="images/p019.jpg" alt= -"Jan van Galen." width="481" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e4333width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e4333width"><a href="images/hires/p019h.jpg"><img src="images/p019.jpg" alt="Jan van Galen." width="481" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e4333width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Jan van Galen.</p> </div> <p>In de lente van 1633 in zee gestoken op het schip Maurits, dat acht stukken voerde en met zeven-en-tachtig koppen was bemand, in gezelschap met zijn vriend en strijdmakker Cornelis Janszoon de Haen, ontdekte hy -<span class="pagenum">[<a id="pb130" href="#pb130" name= -"pb130">130</a>]</span>op den 13. April vier zwaargebouwde kapers in +<span class="pagenum">[<a id="pb130" href="#pb130" name="pb130">130</a>]</span>op den 13. April vier zwaargebouwde kapers in lij. Ofschoon de helft zwakker dan hun tegenpartij, hielden de Kapiteins het op den vyand aan. Een van de vier schepen scheidde zich van de overigen af en werd door De Haen nagezet, met zooveel drift, dat @@ -7679,8 +7324,7 @@ Van Galen niet een of meer roofschepen in den grond boorde, of naar Amsterdam opbracht. Bestendig bleef zijn naam de schrik van de wateren der Noordzee, en nimmer durfden vyandelijke vaartuigen, ook zelfs al was de overmacht van getal aan hunne zijde, een aanval op hem wagen. -<span class="pagenum">[<a id="pb131" href="#pb131" name= -"pb131">131</a>]</span></p> +<span class="pagenum">[<a id="pb131" href="#pb131" name="pb131">131</a>]</span></p> <p>Tot nog toe had Van Galen altijd op eigen verantwoordelijkheid strijd gevoerd, en de gevechten, door hem geleverd, waren voorgevallen in eenzame zeeën, en zonder getuigen. In 1639 werd hem voor @@ -7720,11 +7364,10 @@ spoedig op zijde en haalden hun wapens voor den dag, terwijl de roeiers van Van Galen zoodanig van schrik bevangen waren, dat zy de riemen naauwlijks gebruiken konden. Hy-zelf, kalm en onverschrokken als altijd, en, bemerkende, dat men een donderbus aanbracht, om op de -<span class="pagenum">[<a id="pb132" href="#pb132" name= -"pb132">132</a>]</span>boot te schieten, verzaakte ook nu zijn gewoonte +<span class="pagenum">[<a id="pb132" href="#pb132" name="pb132">132</a>]</span>boot te schieten, verzaakte ook nu zijn gewoonte niet, om den aanval te beginnen, sprong op den kaerel los, die ’t stuk aan zoû steken, en deed hem terugdeinzen. Toen, zich op de -plecht zijner boot stellende, weêrstond hy gansch alleen, en +plecht zijner boot stellende, weêrstond hy gansch alleen, en zonder ander wapen dan zijn degen, de geheele bende, die van pieken en ander geweer voorzien was. Een oogenblik scheen het, of hy de roovers zoû doen terugdeinzen. Zijn voorbeeld had by de zijnen den @@ -7734,7 +7377,7 @@ bespringers in ’t water storten; doch een tweede bark kwam de eerste te hulp: twee zijner manschappen werden door de kogels der roovers gewond: de overigen sprongen over boord en zochten zich met zwemmen te redden, en de boot werd overmand. Van de zijnen verlaten, -onmachtig verder weêrstand te bieden, springt ook Van Galen uit +onmachtig verder weêrstand te bieden, springt ook Van Galen uit de boot. Wadende door het water, voelt hy zich door een riemslag op ’t hoofd getroffen: hy zinkt voorover en zijn degen ontvalt hem; doch hy rijst op en bereikt het strand. Daar gekomen, vindt hy, by een @@ -7757,7 +7400,7 @@ van achten na, bekwam hy terug.</p> 1653 door de Staten gedaan, als ging hy in den oorlog tegen de Engelschen maar slap te werk. Reeds in ’t vorige jaar had hy by ’t eiland Monte Cristo het smaldeel van den Kommandeur Bodley -aangetast, en, in weêrwil dat zijn want aan flarden was +aangetast, en, in weêrwil dat zijn want aan flarden was geschoten, zijn schip zeven schoten onder water bekomen had en drie malen in brand was geraakt, hy had <span class="pagenum">[<a id="pb133" href="#pb133" name="pb133">133</a>]</span>de Britten binnen Porto Longo @@ -7787,12 +7430,10 @@ Galen,</p> strant,</p> <p class="line">De Britten heeft verjaegt, verovert en verbrandt.</p> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb134" href="#pb134" name= -"pb134">134</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb134" href="#pb134" name="pb134">134</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="kh" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e4999">Inhoud</a>]</span> +<div id="kh" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e4999">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">KONSTANTIJN HUYGENS.</h2> </div> @@ -7824,8 +7465,7 @@ beantwoordde. En zoo ontstond er tusschen hen beiden een vriendschap, hoedanige anders alleen tusschen speel- en schoolmakkers, althands tusschen lieden van gelijken leeftijd, gesloten wordt. Huygens raadpleegde Hooft over zijn minnaryen zoowel als over zijn gedichten, -Hooft hem wederkeerig over politieke zoowel als <span class= -"pagenum">[<a id="pb135" href="#pb135" name="pb135">135</a>]</span>over +Hooft hem wederkeerig over politieke zoowel als <span class="pagenum">[<a id="pb135" href="#pb135" name="pb135">135</a>]</span>over taalkundige twistvragen; en hy wist, dat hy in beide gevallen by den rechten man kwam. Immers, was Huygens, waar het de letterkunde betrof, een fijn en kundig opmerker, hy was dit niet minder in zaken van @@ -7857,12 +7497,8 @@ door een nieuwe verbintenis, pogen te troosten. Nu bleven beiden ongehuwd, doch even hartelijk jegens elkander gezind, elkander tevens hoogachtende en kwellende, goeden raad wisselende en stekelige puntdichten.</p> -<div class="figure xd21e4395width"><a href= -"images/hires/p020h.jpg"><img src="images/p020.jpg" alt= -"Constantijn Huygens." width="473" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e4395width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e4395width"><a href="images/hires/p020h.jpg"><img src="images/p020.jpg" alt="Constantijn Huygens." width="473" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e4395width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Constantijn Huygens.</p> </div> @@ -7873,9 +7509,7 @@ eigenaardigheid als epigrammatist, die hem van de overigen onderscheidt. Als Staatsman volbracht hy een schoone en eervolle twee-en-zestigjarige loopbaan; doch de aart zelf dier betrekking was oorzaak, dat hy maar zelden in de gelegenheid was, het Vaderland te -dienen op zoodanige wijze als buiten af bekend wordt. Als <span class= -"pagenum">[<a id="pb136" href="#pb136" name= -"pb136">136</a>]</span>geleerde was hy bestemd, anderen voor te lichten +dienen op zoodanige wijze als buiten af bekend wordt. Als <span class="pagenum">[<a id="pb136" href="#pb136" name="pb136">136</a>]</span>geleerde was hy bestemd, anderen voor te lichten en daardoor merkbaren invloed uit te oefenen op de beschaving zijner tijdgenooten, meer dan om zelf te schitteren: als musikus was hy een bloot dilettant: in zijn vaerzen zocht hy de hooge vlucht, welke Vondel @@ -7908,7 +7542,7 @@ kunnen gedaan worden:</p> <p class="line">Als de ziel, omhoog getogen</p> <p class="line xd21e1596">Naer de wolcken vaert door ’t oor.</p> <p class="line">. . . . . . gulde spreucken,</p> -<p class="line xd21e1596">Aerdige spitsvondigheên,</p> +<p class="line xd21e1596">Aerdige spitsvondigheên,</p> <p class="line">Lessen van geen eeuw te kreucken,</p> <p class="line xd21e1596">Redevormers van ’t gemeen,</p> <p class="line">Gestoffeerde galeryen,</p> @@ -7920,8 +7554,7 @@ kunnen gedaan worden:</p> <p class="line">Kort of langer, zwaer of lichter</p> <p class="line xd21e1596">En gepast op yders Staet.</p> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb137" href="#pb137" name= -"pb137">137</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb137" href="#pb137" name="pb137">137</a>]</span></p> <p>Nog een andere lof, die, al komt hy den burger, niet den dichter toe, mag Huygens niet onthouden worden. Weinige plekken in ons vaderland zijn zoo bekend, zoo algemeen door landgenoot en vreemdeling @@ -7972,12 +7605,10 @@ welke de laatste in ’t politieke hield. Van 1625 tot aan 1687 een gewichtig ambt hebbende, beleefde hy tijden van twist en verdeeldheid; en toch wist hy, tot aan het einde toe, zich buiten alle partyschappen te houden en zich de achting te verwerven van allen, die beurtelings -deel namen aan ’t bewind van den Staat. <span class= -"pagenum">[<a id="pb139" href="#pb139" name="pb139">139</a>]</span></p> +deel namen aan ’t bewind van den Staat. <span class="pagenum">[<a id="pb139" href="#pb139" name="pb139">139</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="jal" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e5002">Inhoud</a>]</span> +<div id="jal" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e5002">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">JAN ADRIAENSZ. LEEGHWATER.</h2> </div> @@ -7991,18 +7622,14 @@ verwezenlijkt, hem by den nazaat een roem verschaffen moest, grooter nog dan de roem, dien hem de tijdgenoot had toegekend. Die man was een eenvoudig dorpsbewoner, een molenmaker van zijn ambacht, en zijn naam was Jan Adriaensz., bygenaamd Leeghwater.</p> -<div class="figure xd21e4463width"><a href= -"images/hires/p021h.jpg"><img src="images/p021.jpg" alt= -"Jan Adriaensz. Leeghwater." width="482" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e4463width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e4463width"><a href="images/hires/p021h.jpg"><img src="images/p021.jpg" alt="Jan Adriaensz. Leeghwater." width="482" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e4463width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Jan Adriaensz. Leeghwater.</p> </div> <p>Leeghwater:—wellicht denkt men hier aan iemand, die <i>water -leêgt</i>; maar behalve dat de woordvorming in dit geval strijdig -ware met den aart onzer taal, die alsdan <i>waterleêger</i> +leêgt</i>; maar behalve dat de woordvorming in dit geval strijdig +ware met den aart onzer taal, die alsdan <i>waterleêger</i> zoû vereischen, zoo ware zy strijdig met de gedachte, die men er aan verbinden wilde. Immers hy ledigde geen water, hy ledigde ’t land van ’t overtollige water.—Ieder, die weet, dat in @@ -8056,8 +7683,7 @@ wateringen, enz.”</p> <p>Maar niet hiertoe bepaalden zich zijn veelsoortige kunde en werkzaamheden. Hy vervaardigde bovendien talrijke bestekken voor gebouwen en woningen, o. a. voor het Raadhuis van zijn geboorteplaats: -voorts <span class="pagenum">[<a id="pb141" href="#pb141" name= -"pb141">141</a>]</span>kassen en schrijnwerken, als mede uurwerken in +voorts <span class="pagenum">[<a id="pb141" href="#pb141" name="pb141">141</a>]</span>kassen en schrijnwerken, als mede uurwerken in dorpen en steden, ook twee „notabele speelwerken,” voor den Wester- en den Zuiderkerkstoren te Amsterdam. Ook hielp hy metselen aan het nieuwe Stadhuis in de laatstgenoemde stad, aan den toren der Nieuwe @@ -8096,8 +7722,7 @@ lands gedaan had, met een schat van ondervinding toegerust.</p> zoo vele goede en nuttige werken als door hem verricht, voor zoo vele morgen gronds, die hy aan den waterwolf ontweldigd en in vruchtbaar land herschapen had, ook het nu levende geslacht mag niet vergeten, dat -<span class="pagenum">[<a id="pb142" href="#pb142" name= -"pb142">142</a>]</span>aan hem in de eerste plaats de dank toekomt voor +<span class="pagenum">[<a id="pb142" href="#pb142" name="pb142">142</a>]</span>aan hem in de eerste plaats de dank toekomt voor het grootsche werk, dat wy hebben zien voltooien, de droogmaking van het Haarlemmer-meir.</p> <p>Het was in den jare 1641, dat de schrandere man het @@ -8108,7 +7733,7 @@ Amsterdam, Leyden, Haarlem en Gouda en aan Dijkgraaf en Heemraden van Rijnland, aanbood. Het was in dat belangrijke werk, ’t welk, in onderhoudenden en naieven stijl geschreven, overal den man van doorzicht, kunde en ervarenis aanduidt, dat hy de onderneming aanprees -om die gestadig meer en meer invretende plas leêg te malen, en +om die gestadig meer en meer invretende plas leêg te malen, en zijn denkbeelden ontwikkelde aangaande de wijze, waarop de uitvoering plaats zoû kunnen hebben. Niet minder dan twaalf drukken van dit werk kwamen in een betrekkelijk kort tijdverloop uit: wel een bewijs, @@ -8127,12 +7752,10 @@ lateren gebouwd hebben, en is het nog altijd de vraag, of, indien men, in de wijze van uitvoering, de voorschriften, door hem gegeven, eenvoudig hadde gevolgd, niet de droogmaking op een even zekere en ongetwijfeld minder kostbare manier had kunnen plaats hebben. -<span class="pagenum">[<a id="pb143" href="#pb143" name= -"pb143">143</a>]</span></p> +<span class="pagenum">[<a id="pb143" href="#pb143" name="pb143">143</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="pp" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e5007">Inhoud</a>]</span> +<div id="pp" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e5007">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">PAULUS POTTER.</h2> </div> @@ -8153,12 +7776,8 @@ gehoord: hy is, naar ik my verzekerd houde, van onbesproken zeden; maar dit is nog niet genoeg: de man, aan wien ik mijn dochter geve, moet in staat zijn, op een betamelijke wijze in haar onderhoud te voorzien.”</p> -<div class="figure xd21e4542width"><a href= -"images/hires/p022h.jpg"><img src="images/p022.jpg" alt= -"Paulus Potter." width="483" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e4542width"><span class= -"figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e4542width"><a href="images/hires/p022h.jpg"><img src="images/p022.jpg" alt="Paulus Potter." width="483" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e4542width"><span class="figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steend. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Paulus Potter.</p> </div> @@ -8173,8 +7792,7 @@ verdienen, waarmede ik my niet kan vereenigen.”</p> <p>—„Wel!—Is hy geen schilder?”</p> <p>Nu! en....?</p> <p>—„En dat is, dunkt my, genoeg. Mijn voorouders hebben -altijd <span class="pagenum">[<a id="pb144" href="#pb144" name= -"pb144">144</a>]</span>deftige officiën bekleed, en nooit met +altijd <span class="pagenum">[<a id="pb144" href="#pb144" name="pb144">144</a>]</span>deftige officiën bekleed, en nooit met schilders of zulk slach van volk omgang, veel min verzwagering gehad.”</p> <p>Hm!—’t Is dus de uitoefening van de Schilderkunst, @@ -8188,7 +7806,7 @@ niet.”</p> van talent, van hoogdravend vernuft te zijn?</p> <p>—„Talent! vernuft! Fraaie zaken: waar hy, die ze bezit, doorgaands grond in vindt, om niets degelijks uit te voeren, den -boêl er door te brassen, en zich en de zijnen tot armoê te +boêl er door te brassen, en zich en de zijnen tot armoê te brengen.”</p> <p>Dat hebben de Heeren Rubens en van Dijck toch anders getoond, en, om nader by honk te blijven, de eerzame Gerrit Honthorst en Bart van der @@ -8215,8 +7833,7 @@ en zich by verkiezing met ongure en gemeene zaken bezig houdt; dat zoû hem boven anderen verheffen! ’t Is of gy het beroep van beulsknecht aanpreest, omdat er minder beulsknechten zijn dan b. v. soldaten.”</p> -<p>Maar, vriend! die gelijkenis.... <span class="pagenum">[<a id= -"pb145" href="#pb145" name="pb145">145</a>]</span></p> +<p>Maar, vriend! die gelijkenis.... <span class="pagenum">[<a id="pb145" href="#pb145" name="pb145">145</a>]</span></p> <p>—„’t Is waar: gy zult zeggen, soldaten zijn maar huurlingen, en de scherprechter met zijn handlangers zijn ambtenaren in dienst der hoogloffelijke Justitie;—maar toch, over ’t @@ -8257,8 +7874,7 @@ ten huwelijk geven kan.</p> burger uit de zeventiende eeuw: een historieschilder vindt evenmin genade in hunne oogen als een veeschilder.</p> <p>Maar, zoo het vak, dat zich een schilder koos, in de oogen van den -<span class="pagenum">[<a id="pb146" href="#pb146" name= -"pb146">146</a>]</span>materieelen hoop van hen, die in de kunst alleen +<span class="pagenum">[<a id="pb146" href="#pb146" name="pb146">146</a>]</span>materieelen hoop van hen, die in de kunst alleen een behagelijke, maar overtollige weelde zien, geenszins tot maatstaf strekt naar welken hy zich laat beoordeelen, en hy in hun oog, alleen reeds omdat hy schilder is, op een lagen sport van den @@ -8297,12 +7913,10 @@ zegt:</p> <p class="line">Wie leefde als hy, al stierf hy schijnbaar vroeg,</p> <p class="line">Hy leefde voor geluk en roem genoeg.</p> </div> -<p><span class="pagenum">[<a id="pb147" href="#pb147" name= -"pb147">147</a>]</span></p> +<p><span class="pagenum">[<a id="pb147" href="#pb147" name="pb147">147</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="jvk" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e5011">Inhoud</a>]</span> +<div id="jvk" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e5011">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">JAKOB VAN KAMPEN.</h2> </div> @@ -8328,12 +7942,8 @@ het beschouwd worden als het schoonste onder de nog blijvende rezultaten, die ons dat tijdvak heeft opgeleverd: terwijl het in allen gevalle ontegenzeggelijk is, dat de man, wiens naam door den bouw van dat gesticht vereeuwigd werd, tot dat tijdvak behoort.</p> -<div class="figure xd21e4626width"><a href= -"images/hires/p023h.jpg"><img src="images/p023.jpg" alt= -"Jakob van Kampen." width="489" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e4626width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e4626width"><a href="images/hires/p023h.jpg"><img src="images/p023.jpg" alt="Jakob van Kampen." width="489" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e4626width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Jakob van Kampen.</p> </div> @@ -8341,7 +7951,7 @@ Weijer, Utrecht.</span></div> zij als bouwmeester van het Stadhuis moet worden toegekend aan Daniël Stalpert: wy mogen het zelfs betreuren, dat, door schrijvers en dichters, zijne verdiensten zoo geheel in de schaduw zijn -gesteld; maar die gedachte mag ons niet weêrhouden in deze galery +gesteld; maar die gedachte mag ons niet weêrhouden in deze galery een plaats toe te kennen en een <span class="pagenum">[<a id="pb148" href="#pb148" name="pb148">148</a>]</span>kroon te vlechten aan hem, wiens naam aan de stichting onafscheidelyk verbonden is gebleven, aan @@ -8388,8 +7998,7 @@ borsten</p> stof.</p> </div> <p class="first">Uit deze regels, voorkomende in het gedicht, dat ten -tytel voert: <span class="pagenum">[<a id="pb149" href="#pb149" name= -"pb149">149</a>]</span>„de Nachtegaal van Amersfoort,” +tytel voert: <span class="pagenum">[<a id="pb149" href="#pb149" name="pb149">149</a>]</span>„de Nachtegaal van Amersfoort,” zijn, als ik zeide, vijf zaken te leeren, te weten: dat Jakob van Kampen te Amersfoort geboren was: dat hy schilder of althands teekenaar was zoo wel als bouwmeester: dat hy in deze laatste hoedanigheid door @@ -8401,8 +8010,7 @@ Randenbroek, even buiten eene der poorten van Amersfoort gelegen. Aan de juistheid der narichten van Vondel, die sedert zijn jeugd goed bekend was met al wat Kampen heette, valt wel niet te twijfelen: en de berichten, die wy elders by waarheidminnende schrijvers over den -<span class="corr" id="xd21e4658" title= -"Bron: Amerfoortschen">Amersfoortschen</span> bouwmeester aantreffen, +<span class="corr" id="xd21e4658" title="Bron: Amerfoortschen">Amersfoortschen</span> bouwmeester aantreffen, zijn niet meer dan aanvullingen van ’t geen Vondel vermeldt.</p> <p>Jakob van Kampen dan schijnt aanvankelijk meer byzonder de schilderkunst te hebben beoefend, en de wetenschap, dat hy dit met @@ -8428,8 +8036,7 @@ gelooven het zelfs niet;—want al plaatste hy voor het huis van Cooymans (thands van Jhr. J. Huydecoper van Zeyst) op de Keizersgracht te Amsterdam, een antieken gevel, hy wist het van binnen op zoodanige wijze in te richten, als met ons klimaat en ’t gemak des bewoners -overeenstemde:—en ’t zelfde was <span class= -"pagenum">[<a id="pb150" href="#pb150" name="pb150">150</a>]</span>het +overeenstemde:—en ’t zelfde was <span class="pagenum">[<a id="pb150" href="#pb150" name="pb150">150</a>]</span>het geval met het Raadhuis, door hem op den Dam gebouwd, en hetwelk zy voor wie ’t dienen moest niet anders konden wenschen dan het werd.—Noch Gothische aspiratiën, noch Byzantijnsche @@ -8448,8 +8055,7 @@ schijnbaar gegrond was, tot heden toe niet op zegevierende wijze is wederlegd kunnen worden. Met recht mocht er Vondel dan ook van zingen:</p> <div class="lgouter"> -<p class="line">De bouwkunst, <span class="corr" id="xd21e4670" title= -"Bron: toenze">toen ze</span> in ’t werck beooghde haeren +<p class="line">De bouwkunst, <span class="corr" id="xd21e4670" title="Bron: toenze">toen ze</span> in ’t werck beooghde haeren wensch,</p> <p class="line">Koos tot haer voorbeelt uit het lichaem van den mensch,</p> @@ -8471,8 +8077,7 @@ dansschoentjens en een gekleurd vest aantrok, en het tot een paleis misschiep:</p> <div class="lgouter"> <p class="line xd21e3851">Laet overmeeten, tellen,</p> -<p class="line"><span class="corr" id="xd21e4694" title= -"Bron: Eu">En</span> weegen, wien dit lust; het lichaem schroomt geen +<p class="line"><span class="corr" id="xd21e4694" title="Bron: Eu">En</span> weegen, wien dit lust; het lichaem schroomt geen licht,</p> <p class="line">Geen klaere middaghzon, noch maet, getal, en wight.</p> <p class="line">Zoo blijckt dit bouwsel dan van lidt tot lidt @@ -8490,10 +8095,10 @@ leden</p> <p class="line">En zelf Apollodoor, bouwmeester van Trajaen,</p> <p class="line">Wiens naelt noch heden praelt te Rome, voor onze oogen.</p> -<p class="line">Zy vinden dit gebouw door al zijn leên +<p class="line">Zy vinden dit gebouw door al zijn leên voltogen,</p> <p class="line"><span class="pagenum">[<a id="pb151" href="#pb151" -name="pb151">151</a>]</span>Van boven tot beneên. Geene outheit +name="pb151">151</a>]</span>Van boven tot beneên. Geene outheit dit verdooft.</p> <p class="line">Het heeft zijn middenlijf, zijn voeten, armen, hooft,</p> @@ -8532,12 +8137,10 @@ Het was op het laatstgenoemde landgoed, dat hy op den 13. September van het jaar 1657 overleed. De Groote Kerk te Amersfoort bevat zijn graf, boven ’t welk een gedenkteeken, hem door zijn vrienden opgericht en voor eenige jaren hersteld, van zijn verdiensten gewaagt. -<span class="pagenum">[<a id="pb152" href="#pb152" name= -"pb152">152</a>]</span></p> +<span class="pagenum">[<a id="pb152" href="#pb152" name="pb152">152</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="ams" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e5014">Inhoud</a>]</span> +<div id="ams" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e5014">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">ANNA MARIA SCHURMANS.</h2> </div> @@ -8560,7 +8163,7 @@ merkbaren invloed op de beschaving of verlichting van hun tijdvak hebben uitgeöefend, en alzoo meer overeenkomst hebben met de prachtige vuurwerken—die een poos elk ander licht verduisteren om aan de verbaasde toeschouwers een wonderbare mengeling der schoonste -kleuren en glansen te vertoonen, doch later weêr verdwijnen, +kleuren en glansen te vertoonen, doch later weêr verdwijnen, zonder eenig spoor achter te laten,—dan met de gasvlam, wier schijnsel maar ééne kleur vertoont, doch, duurzaam gevoed, een helder en verwarmend licht om zich heen blijft spreiden. @@ -8568,20 +8171,15 @@ Zoodanig een zeldzame verschijning was, b. v., in Italiën Pico de la Mirandola, in Schotland Jakobus Crighton, in de Nederlanden—en wel in dat zelfde tijdvak, aan ’t welk geene soort van opluistering ontbrak, Anna Maria Schurmans.</p> -<div class="figure xd21e4755width"><a href= -"images/hires/p024h.jpg"><img src="images/p024.jpg" alt= -"Anna Maria Schurmans." width="478" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e4755width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e4755width"><a href="images/hires/p024h.jpg"><img src="images/p024.jpg" alt="Anna Maria Schurmans." width="478" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e4755width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Anna Maria <span class="corr" id="xd21e4758" title="Bron: Schuurmans">Schurmans</span>.</p> </div> <p>Gewis, zoo immer een vrouw aanspraak heeft mogen maken op den naam van <i>Pandora</i> of „Albegaafde,” dan is zy het geweest: -en hadde <span class="pagenum">[<a id="pb153" href="#pb153" name= -"pb153">153</a>]</span>niet de kring, waarin zy verkeerde, en de +en hadde <span class="pagenum">[<a id="pb153" href="#pb153" name="pb153">153</a>]</span>niet de kring, waarin zy verkeerde, en de getuigenis der meest achtbare en meest geloofwaardige personen allen twijfel doen verdwijnen aangaande haar recht om dien naam te voeren, dan zouden wy al licht geneigd zijn, te gelooven, óf dat de lof, @@ -8643,8 +8241,7 @@ van vliegend en kruipend gedierte: zonder ander gereedschap dan een mes, wist zy uit palmhout de meest gelijkende portretten te vormen: met een diamant graveerde zy bevallige groepen op glas: in de boetseerkunst bracht zy het tot zoodanige hoogte, dat zy niet alleen bloemen, -vruchten en edelgesteenten<span class="corr" id="xd21e4784" title= -"Bron: ;">,</span> maar ook haar eigen borstbeeld uit wasch wist te +vruchten en edelgesteenten<span class="corr" id="xd21e4784" title="Bron: ;">,</span> maar ook haar eigen borstbeeld uit wasch wist te kneden, zoo volkomen gelijkend, dat er enkel het leven aan ontbrak. Van een zevende Feë ontfing zy de gave der poëzy, en nog getuigen enkele Hollandsche zoowel als Latijnsche dichtstukjens, hoe fiksch zy @@ -8659,9 +8256,7 @@ maar boven vele beroemde mannen van haar tijd uitblonk: ja, zoo warsch was zy van het najagen van onderscheiding en roem, dat haar verdiensten nimmer in al haar omvang bekend zouden geworden zijn, indien niet mannen als Rivetus, Vossius, Salmazius, Spanheim, Beverwijk, Huyghens, -haar, tegen haar wil, op het tooneel der waereld <span class= -"pagenum">[<a id="pb155" href="#pb155" name= -"pb155">155</a>]</span>gebracht hadden. Deze rekenden het zich tot +haar, tegen haar wil, op het tooneel der waereld <span class="pagenum">[<a id="pb155" href="#pb155" name="pb155">155</a>]</span>gebracht hadden. Deze rekenden het zich tot eere, briefwisseling met haar te houden, haar antwoorden te vertoonen en haar lof alom te verkondigen. Zoo kwam het, dat ook de beroemdste geleerden uit den vreemde, als Balzac, Gassendi, Marsenne, Bochart, en @@ -8669,8 +8264,7 @@ anderen, aan haar schreven en wederkeerig brieven van haar ontfingen. Op deze wijze bracht de faam haar naam geheel Europa door. Was ’t wonder, dat de Princes van Boheme haar lief had, dat Richelieu haar blijken zijner hoogachting toezond, dat Louise Marie de Gonzaga, toen -zy als Bruid van <span class="corr" id="xd21e4789" title= -"Bron: Uladislaus">Vladislaus</span> naar Polen reisde, dat de Hertogin +zy als Bruid van <span class="corr" id="xd21e4789" title="Bron: Uladislaus">Vladislaus</span> naar Polen reisde, dat de Hertogin van Longueville, by gelegenheid van den vrede van Munster hier gekomen, en later Kristina van Zweden, haar in haar woning te Utrecht bezochten?</p> @@ -8707,12 +8301,10 @@ als dit in alle toovergeschiedenissen regelmatig plaats heeft, eene enkele Feë by ongeluk niet gebeden, en deze, hierover vergramd, had den vloek over haar uitgesproken, dat—ofschoon aan alle mannen behagende—zy des-niet-te-min maagd zoû sterven. -<span class="pagenum">[<a id="pb156" href="#pb156" name= -"pb156">156</a>]</span></p> +<span class="pagenum">[<a id="pb156" href="#pb156" name="pb156">156</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="js" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e5017">Inhoud</a>]</span> +<div id="js" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e5017">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">JAN STEEN.</h2> </div> @@ -8732,12 +8324,9 @@ als een dronken lichtmis, wiens geheele leven getuigenis draagt van liederlijke zorgeloosheid en brassery. Het is tegen dezen groven laster, jegens een onzer grootste schilders gepleegd, dat wy beginnen moeten, met protest aan te teekenen.</p> -<div class="figure xd21e4814width"><a href= -"images/hires/p025h.jpg"><img src="images/p025.jpg" alt="Jan Steen." +<div class="figure xd21e4814width"><a href="images/hires/p025h.jpg"><img src="images/p025.jpg" alt="Jan Steen." width="487" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e4814width"><span class= -"figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figAnnotation xd21e4814width"><span class="figBottomLeft">W. P. Hoevenaar, del</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Jan Steen.</p> </div> @@ -8753,8 +8342,7 @@ misschien te goeder trouw, maar zeker zonder eenig onpartijdig en naauwgezet onderzoek, en bovendien geheel verstoken van alle oordeel des onderscheids, alles aannam en opteekende wat hem werd overgebriefd, schepte de laatste een kwaadaardig genoegen in het verlagen en -bekladden <span class="pagenum">[<a id="pb157" href="#pb157" name= -"pb157">157</a>]</span>van het karakter zijner kunstgenooten, zamelde +bekladden <span class="pagenum">[<a id="pb157" href="#pb157" name="pb157">157</a>]</span>van het karakter zijner kunstgenooten, zamelde hy gretig en met voorbedachten rade alle vertellingen op, hoe vuiler en onwaardiger hoe liever, die hy in kroegen en kitten vernomen had, en stelde die op rekening van dezen of genen kunstenaar, wiens leven hy @@ -8792,8 +8380,7 @@ zich slepen: en hoe meer waarheid er in de behandeling daarvan heerscht, hoe meer men het gevolg er uit meent te mogen trekken, dat alleen de yverige en trouwe deelnemer aan zulke tooneelen ook in staat kon zijn ze naar ’t leven terug te geven.—Die -gevolgtrekking is echter onjuist. De goede Jean de <span class= -"pagenum">[<a id="pb158" href="#pb158" name="pb158">158</a>]</span>la +gevolgtrekking is echter onjuist. De goede Jean de <span class="pagenum">[<a id="pb158" href="#pb158" name="pb158">158</a>]</span>la Fontaine was in ’t geheel geen lichtmis of verleider, al volgde hy—zelf op onnavolgbare wijze—in zijn vertellingen het spoor, door Boccacio en Aretijn gewezen: en Molière, als @@ -8832,8 +8419,7 @@ geschakeerd gelijk dit enkel door den zoodanige geschieden kan, die in de geheimste verborgenheden der kunst is ingewijd;—in een woord, overal paart zich by hem, aan de grootste waarheid van opvatting, de grootste waarheid in de wijze waarop hy die opvatting heeft -teruggegeven.—Nogmaals, de man, die, <span class= -"pagenum">[<a id="pb159" href="#pb159" name="pb159">159</a>]</span>niet +teruggegeven.—Nogmaals, de man, die, <span class="pagenum">[<a id="pb159" href="#pb159" name="pb159">159</a>]</span>niet een enkele reize, niet gedurende een byzonder tijdperk van zijn leven, maar keer op keer, maar bestendig, maar in geheel zijn schildersloopbaan, zulke kunstgewrochten wist voort-te-brengen, diens @@ -8872,8 +8458,7 @@ was zijn vriend: en de toen nog jeugdige Karel de Moor verhaalde lang naderhand met opgewondenheid van de gesprekken over kunst, welke hy met Jan Steen gevoerd had.</p> <p>„Is er daarom geen enkel woord waar van de vertellingen, die -betreffende <span class="pagenum">[<a id="pb160" href="#pb160" name= -"pb160">160</a>]</span>Jan Steen in omloop zijn? Heeft hy niet eene van +betreffende <span class="pagenum">[<a id="pb160" href="#pb160" name="pb160">160</a>]</span>Jan Steen in omloop zijn? Heeft hy niet eene van die snakeryen bedreven, niet een van die koddige gezegden gebezigd, die hem worden toegeschreven?”—Ziedaar wat wellicht meer dan een ons vragen zal, wien ’t zelfs misschien heimlijk verdrieten @@ -8894,12 +8479,10 @@ hebben genomen zoo veel zotte bedrijven op zijnen hals te schuiven.—</p> <p>Jan Steen overleed den 3<sup>den</sup> February 1679 en werd in de Pieters-kerk te Leyden begraven, vijf kinderen, niet in een berooiden -boedel, maar in goeden doen achterlatende. <span class= -"pagenum">[<a id="pb161" href="#pb161" name="pb161">161</a>]</span></p> +boedel, maar in goeden doen achterlatende. <span class="pagenum">[<a id="pb161" href="#pb161" name="pb161">161</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="je" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e5020">Inhoud</a>]</span> +<div id="je" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e5020">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">JAN EVERTSEN.</h2> </div> @@ -8931,20 +8514,16 @@ bedreigde vaartuigen te hulp kwam. Joost van der Trappen, gezegd Banckert—van welken naam er op dat tijdstip vier in dienst van den Staat waren—en nog twee andere Kapiteins vergezelden hem. Na een hevig gevecht van vijf uren, op de hoogte van Dieppe geleverd, werd -een der <span class="pagenum">[<a id="pb162" href="#pb162" name= -"pb162">162</a>]</span>Duinkerkers in den grond geboord, en het derde, +een der <span class="pagenum">[<a id="pb162" href="#pb162" name="pb162">162</a>]</span>Duinkerkers in den grond geboord, en het derde, waarop zich Collaert met zijn Vice-Amiraal Matthijs Rombouts bevond, zoo heftig door de beide Zeeuwsche Bevelhebbers beschoten, dat Collaert reeds op het punt was, zich in de lucht te laten springen; maar zijn schip was vast geraakt, had reeds water in en ging met twee honderd man te gronde. Honderd vijftig anderen werden met de beide Bevelhebbers gevankelijk te Vlissingen opgebracht.</p> -<div class="figure xd21e4862width"><a href= -"images/hires/p026h.jpg"><img src="images/p026.jpg" alt="Jan Evertsen." +<div class="figure xd21e4862width"><a href="images/hires/p026h.jpg"><img src="images/p026.jpg" alt="Jan Evertsen." width="481" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e4862width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figAnnotation xd21e4862width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">Jan Evertsen.</p> </div> @@ -8977,8 +8556,7 @@ niet te gewagen—was Evertsen tegenwoordig by den scheepstrijd, tusschen Tromp en Blake by Doever geleverd, en op den 10<sup>den</sup> December van dat zelfde jaar, was het in een tweeden slag tusschen die zelfde beide zeehelden, dat, vooral ten gevolge van zijn mannelijk -gedrag, de overwinning zich voor de onzen verklaarde. <span class= -"pagenum">[<a id="pb163" href="#pb163" name="pb163">163</a>]</span></p> +gedrag, de overwinning zich voor de onzen verklaarde. <span class="pagenum">[<a id="pb163" href="#pb163" name="pb163">163</a>]</span></p> <p>Geen minderen roem verwierf hy zich in ’t volgende jaar, toen in de Hoofden, drie dagen lang—van 28 February tot 2 Maart—nogmaals tusschen de genoemde Zeevoogden slag geleverd @@ -9013,12 +8591,10 @@ kwellingen aan te doen. Immers, in ’t volgende jaar, onder Wassenaer, dien beroemden slag gestreden hebbende, waarby deze door zijn eigen kruit in de lucht sprong en, ten gevolge van den verkeerden geest die by de vloot heerschte, onze zeemacht de meest volkomen -neêrlaag leed, welke zy immer ondervond, werd hy, de grijze +neêrlaag leed, welke zy immer ondervond, werd hy, de grijze krijgsheld, die een der weinigen was geweest onder hen, die de eer der vlag gehandhaafd hadden, by zijn terugkomst, door ’t gepeupel in -den Briel gescholden, van flaauwhartigheid <span class= -"pagenum">[<a id="pb164" href="#pb164" name= -"pb164">164</a>]</span>beticht, aangerand, in ’t water gesmeten. +den Briel gescholden, van flaauwhartigheid <span class="pagenum">[<a id="pb164" href="#pb164" name="pb164">164</a>]</span>beticht, aangerand, in ’t water gesmeten. Nog in tijds werd hy gered; maar geen wonder was het, dat hy, na dat zelfs een nadrukkelijk schrijven der Staten van Zeeland aan de Staten-Generaal niet de uitwerking gehad had, dat hem behoorlijke @@ -9047,12 +8623,10 @@ Kerk te Middelburg, dat zijn overschot en dat van zijn broeder Cornelis besluit, hun beider afbeelding in marmer uitgehouwen. Voorts werd ’s Vaders nagedachtenis in den zoon vereerd, en deze, onder buitengewoon gunstige voorwaarden, tot Vice-Amiraal bevorderd. -<span class="pagenum">[<a id="pb165" href="#pb165" name= -"pb165">165</a>]</span></p> +<span class="pagenum">[<a id="pb165" href="#pb165" name="pb165">165</a>]</span></p> </div> </div> -<div id="bvdh" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href= -"#xd21e5023">Inhoud</a>]</span> +<div id="bvdh" class="div1 chapter"><span class="pagenum">[<a href="#xd21e5023">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">BARTHOLOMEUS VAN DER HELST.</h2> </div> @@ -9085,8 +8659,7 @@ samenwerkt, om het oog des kunstenaars te voldoen, het eene voorwerp aan de uitwerking van het andere geen nadeel toebrengt, en waar, vooral, noch onwillekeurige beschadiging, noch moedwillige roof, onder de mogelijkheden kunnen gerekend worden. Geen enkel der hier genoemde -<span class="pagenum">[<a id="pb166" href="#pb166" name= -"pb166">166</a>]</span>vereischten van een Museum is op het Trippenhuis +<span class="pagenum">[<a id="pb166" href="#pb166" name="pb166">166</a>]</span>vereischten van een Museum is op het Trippenhuis aanwezig. In plaats van in zalen en galeryen, hangen de schilderstukken in afgeschoten kamers, hokken en portalen, of langs den trap. Op de meesten valt het licht of in ’t geheel niet, of verkeerd, zoo dat @@ -9097,19 +8670,14 @@ het nog te hebben gevonden; in de gangen en op den trap verkeert men gedurig in gevaar, met den elleboog een deuk, zoo geen gat, in een doek te stooten of de verf van een paneel te schaven;—en, wat roof betreft, een voorval, dat ieder nog versch in ’t geheugen liggen -zal, heeft bewezen, hoe <span class="corr" id="xd21e4905" title= -"Bron: gegemakkelijk">gemakkelijk</span> die gepleegd kon +zal, heeft bewezen, hoe <span class="corr" id="xd21e4905" title="Bron: gegemakkelijk">gemakkelijk</span> die gepleegd kon worden<span class="corr" id="xd21e4908" title="Bron: ,">.</span> ’t Is waar, men heeft, om een herhaling van zoo stout een feit te voorkomen, de schilderyen tegen den wand gespijkerd: waarvan het gevolg is, dat, ja, geen dief ze meer zal wegdragen; maar ook, dat, in geval van brand, geen reddende hand ze in veiligheid zal kunnen brengen.</p> -<div class="figure xd21e4912width"><a href= -"images/hires/p027h.jpg"><img src="images/p027.jpg" alt= -"B. van der Helst." width="470" height="720"></a> -<div class="figAnnotation xd21e4912width"><span class= -"figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class= -"figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. +<div class="figure xd21e4912width"><a href="images/hires/p027h.jpg"><img src="images/p027.jpg" alt="B. van der Helst." width="470" height="720"></a> +<div class="figAnnotation xd21e4912width"><span class="figBottomLeft">Herman ten Kate, del.</span> <span class="figTop"> </span><span class="figBottomRight">Steendr. P. W. v. d. Weijer, Utrecht.</span></div> <p class="figureHead">B. van der Helst.</p> </div> @@ -9136,8 +8704,7 @@ wederspreken zal, van Sir Joshua <span class="corr" id="xd21e4922" title="Bron: Reynold">Reynolds</span>: „er bestaat wellicht geen treffelijker portretstuk op de waereld dan dit, hetwelk, meer dan eenig ander, al de eigenschappen bezit, in afbeeldsels gevorderd.” -<span class="pagenum">[<a id="pb167" href="#pb167" name= -"pb167">167</a>]</span></p> +<span class="pagenum">[<a id="pb167" href="#pb167" name="pb167">167</a>]</span></p> <p>Gewis mag Nederland er trotsch op zijn, dat de schilder, die in een byzonder kunstvak het volkomenste werk leverde, hier het eerste levenslicht zag, hier zijne opleiding genoot en hier zijn arbeid @@ -9177,8 +8744,7 @@ gevoel recht gewaardeerd kan worden;—was het wonder, zeg ik, dat Van der Helst eerlang de schilder naar de mode werd, dat Vorsten en Regenten zich tot een voorrecht rekenden, door hem te worden afgebeeld, dat hy zich aanzienlijke prijzen voor zijn arbeid betalen zag, en onder -de kunstenaars van zijn tijd byna de <span class="pagenum">[<a id= -"pb168" href="#pb168" name="pb168">168</a>]</span>eenige was, die by +de kunstenaars van zijn tijd byna de <span class="pagenum">[<a id="pb168" href="#pb168" name="pb168">168</a>]</span>eenige was, die by zijn sterven een belangrijk vermogen achterliet aan zijn zoon.</p> <p>De naam van Van der Helst is uitgestorven: zijn vermogen in vreemde handen overgegaan: wat de geschiedenis van hem vermeldt is niet @@ -9208,8 +8774,7 @@ href="#pb169" name="pb169">169</a>]</span></p> </div> </div> <div class="back"> -<div id="toc" class="div1 contents"><span class="pagenum">[<a href= -"#toc">Inhoud</a>]</span> +<div id="toc" class="div1 contents"><span class="pagenum">[<a href="#toc">Inhoud</a>]</span> <div class="divHead"> <h2 class="main">VOLGORDE DER LEVENSSCHETSEN.</h2> <ul> @@ -9253,8 +8818,7 @@ Galen.</a></li> <li><a href="#kh" id="xd21e4999" name="xd21e4999">Konstantijn Huygens.</a></li> <li><a href="#jal" id="xd21e5002" name="xd21e5002">Jan Adriaensz. -Leeghwater<span class="corr" id="xd21e5004" title= -"Niet in bron">.</span></a></li> +Leeghwater<span class="corr" id="xd21e5004" title="Niet in bron">.</span></a></li> <li><a href="#pp" id="xd21e5007" name="xd21e5007">Paulus Potter.</a></li> <li><a href="#jvk" id="xd21e5011" name="xd21e5011">Jacob van @@ -9271,35 +8835,9 @@ der Helst.</a></li> </div> <div class="transcribernote"> <h2 class="main">Colofon</h2> -<h3 class="main">Beschikbaarheid</h3> -<p class="first">Dit eBoek is voor kosteloos gebruik door iedereen -overal, met vrijwel geen beperkingen van welke soort dan ook. U mag het -kopiëren, weggeven of hergebruiken onder de voorwaarden van de -<a class="exlink xd21e51" title="Externe link" href= -"http://www.gutenberg.org/license" rel="license">Project Gutenberg -Licentie</a> bij dit eBoek of on-line op <a class="exlink xd21e51" -title="Externe link" href= -"http://www.gutenberg.org/">www.gutenberg.org</a>.</p> -<p>Dit eBoek is geproduceerd door het on-line gedistribueerd -correctieteam op <a class="exlink xd21e51" title="Externe link" href= -"http://www.pgdp.net/">www.pgdp.net</a>.</p> -<h3 class="main">Codering</h3> -<p class="first">Dit boek is weergegeven in oorspronkelijke -schrijfwijze. Afgebroken woorden aan het einde van de regel zijn -stilzwijgend hersteld. Kennelijke zetfouten in het origineel zijn -verbeterd. Deze verbeteringen zijn aangegeven in de colofon aan het -einde van dit boek.</p> -<h3 class="main">Documentgeschiedenis</h3> -<ul> -<li>2014-02-08 Begonnen.</li> -</ul> -<h3 class="main">Externe Referenties</h3> -<p>Dit Project Gutenberg eBoek bevat externe referenties. Het kan zijn -dat deze links voor u niet werken.</p> <h3 class="main">Verbeteringen</h3> <p>De volgende verbeteringen zijn aangebracht in de tekst:</p> -<table class="correctiontable" summary= -"Overzicht van verbeteringen aangebracht in de tekst."> +<table class="correctiontable" summary="Overzicht van verbeteringen aangebracht in de tekst."> <tr> <th>Bladzijde</th> <th>Bron</th> @@ -9308,21 +8846,8 @@ dat deze links voor u niet werken.</p> <tr> <td class="width20"><a class="pageref" href="#xd21e531">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e800">n.v.t.</a>, <a class="pageref" -href="#xd21e880">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href= -"#xd21e893">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href= -"#xd21e1040">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href= -"#xd21e1059">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href= -"#xd21e1072">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href= -"#xd21e1075">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href= -"#xd21e1252">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href= -"#xd21e1280">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href= -"#xd21e1380">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href= -"#xd21e1388">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href= -"#xd21e1484">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href= -"#xd21e1497">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href= -"#xd21e1525">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e1999">30</a>, -<a class="pageref" href="#xd21e2710">52</a>, <a class="pageref" href= -"#xd21e3839">109</a>, <a class="pageref" href="#xd21e3842">109</a>, +href="#xd21e880">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e893">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e1040">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e1059">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e1072">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e1075">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e1252">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e1280">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e1380">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e1388">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e1484">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e1497">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e1525">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href="#xd21e1999">30</a>, +<a class="pageref" href="#xd21e2710">52</a>, <a class="pageref" href="#xd21e3839">109</a>, <a class="pageref" href="#xd21e3842">109</a>, <a class="pageref" href="#xd21e5004">169</a></td> <td class="width40 bottom">[<i>Niet in bron</i>]</td> <td class="width40 bottom">.</td> @@ -9470,8 +8995,7 @@ href="#xd21e880">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href= </tr> <tr> <td class="width20"><a class="pageref" href="#xd21e3428">90</a>, -<a class="pageref" href="#xd21e3824">108</a>, <a class="pageref" href= -"#xd21e3891">111</a>, <a class="pageref" href="#xd21e4640">148</a>, +<a class="pageref" href="#xd21e3824">108</a>, <a class="pageref" href="#xd21e3891">111</a>, <a class="pageref" href="#xd21e4640">148</a>, <a class="pageref" href="#xd21e4908">166</a></td> <td class="width40 bottom">,</td> <td class="width40 bottom">.</td> @@ -9550,381 +9074,6 @@ href="#xd21e880">n.v.t.</a>, <a class="pageref" href= </div> </div> - - - - - - -<pre> - - - - - -End of the Project Gutenberg EBook of Neêrlands Roem, by J. Van Lennep - -*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK NEÊRLANDS ROEM *** - -***** This file should be named 44863-h.htm or 44863-h.zip ***** -This and all associated files of various formats will be found in: - http://www.gutenberg.org/4/4/8/6/44863/ - -Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed -Proofreading Team at http://www.pgdp.net/ for Project -Gutenberg. - - -Updated editions will replace the previous one--the old editions -will be renamed. - -Creating the works from public domain print editions means that no -one owns a United States copyright in these works, so the Foundation -(and you!) can copy and distribute it in the United States without -permission and without paying copyright royalties. Special rules, -set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to -copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to -protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project -Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you -charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you -do not charge anything for copies of this eBook, complying with the -rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose -such as creation of derivative works, reports, performances and -research. They may be modified and printed and given away--you may do -practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is -subject to the trademark license, especially commercial -redistribution. - - - -*** START: FULL LICENSE *** - -THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE -PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK - -To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free -distribution of electronic works, by using or distributing this work -(or any other work associated in any way with the phrase "Project -Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project -Gutenberg-tm License available with this file or online at - www.gutenberg.org/license. - - -Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm -electronic works - -1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm -electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to -and accept all the terms of this license and intellectual property -(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all -the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy -all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. -If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project -Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the -terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or -entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. - -1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be -used on or associated in any way with an electronic work by people who -agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few -things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works -even without complying with the full terms of this agreement. See -paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project -Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement -and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic -works. See paragraph 1.E below. - -1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" -or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project -Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the -collection are in the public domain in the United States. If an -individual work is in the public domain in the United States and you are -located in the United States, we do not claim a right to prevent you from -copying, distributing, performing, displaying or creating derivative -works based on the work as long as all references to Project Gutenberg -are removed. Of course, we hope that you will support the Project -Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by -freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of -this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with -the work. You can easily comply with the terms of this agreement by -keeping this work in the same format with its attached full Project -Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. - -1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern -what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in -a constant state of change. If you are outside the United States, check -the laws of your country in addition to the terms of this agreement -before downloading, copying, displaying, performing, distributing or -creating derivative works based on this work or any other Project -Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning -the copyright status of any work in any country outside the United -States. - -1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: - -1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate -access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently -whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the -phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project -Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, -copied or distributed: - -This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with -almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or -re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included -with this eBook or online at www.gutenberg.org - -1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived -from the public domain (does not contain a notice indicating that it is -posted with permission of the copyright holder), the work can be copied -and distributed to anyone in the United States without paying any fees -or charges. If you are redistributing or providing access to a work -with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the -work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 -through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the -Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or -1.E.9. - -1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted -with the permission of the copyright holder, your use and distribution -must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional -terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked -to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the -permission of the copyright holder found at the beginning of this work. - -1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm -License terms from this work, or any files containing a part of this -work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. - -1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this -electronic work, or any part of this electronic work, without -prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with -active links or immediate access to the full terms of the Project -Gutenberg-tm License. - -1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, -compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any -word processing or hypertext form. However, if you provide access to or -distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than -"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version -posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org), -you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a -copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon -request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other -form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm -License as specified in paragraph 1.E.1. - -1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, -performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works -unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. - -1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing -access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided -that - -- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from - the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method - you already use to calculate your applicable taxes. The fee is - owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he - has agreed to donate royalties under this paragraph to the - Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments - must be paid within 60 days following each date on which you - prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax - returns. Royalty payments should be clearly marked as such and - sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the - address specified in Section 4, "Information about donations to - the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." - -- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies - you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he - does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm - License. You must require such a user to return or - destroy all copies of the works possessed in a physical medium - and discontinue all use of and all access to other copies of - Project Gutenberg-tm works. - -- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any - money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the - electronic work is discovered and reported to you within 90 days - of receipt of the work. - -- You comply with all other terms of this agreement for free - distribution of Project Gutenberg-tm works. - -1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm -electronic work or group of works on different terms than are set -forth in this agreement, you must obtain permission in writing from -both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael -Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the -Foundation as set forth in Section 3 below. - -1.F. - -1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable -effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread -public domain works in creating the Project Gutenberg-tm -collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic -works, and the medium on which they may be stored, may contain -"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or -corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual -property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a -computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by -your equipment. - -1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right -of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project -Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project -Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project -Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all -liability to you for damages, costs and expenses, including legal -fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT -LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE -PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE -TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE -LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR -INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH -DAMAGE. - -1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a -defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can -receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a -written explanation to the person you received the work from. If you -received the work on a physical medium, you must return the medium with -your written explanation. The person or entity that provided you with -the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a -refund. If you received the work electronically, the person or entity -providing it to you may choose to give you a second opportunity to -receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy -is also defective, you may demand a refund in writing without further -opportunities to fix the problem. - -1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth -in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO OTHER -WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO -WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. - -1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied -warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. -If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the -law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be -interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by -the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any -provision of this agreement shall not void the remaining provisions. - -1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the -trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone -providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance -with this agreement, and any volunteers associated with the production, -promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, -harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, -that arise directly or indirectly from any of the following which you do -or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm -work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any -Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. - - -Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm - -Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of -electronic works in formats readable by the widest variety of computers -including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists -because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from -people in all walks of life. - -Volunteers and financial support to provide volunteers with the -assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's -goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will -remain freely available for generations to come. In 2001, the Project -Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure -and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. -To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation -and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 -and the Foundation information page at www.gutenberg.org - - -Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive -Foundation - -The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit -501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the -state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal -Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification -number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg -Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent -permitted by U.S. federal laws and your state's laws. - -The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. -Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered -throughout numerous locations. Its business office is located at 809 -North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email -contact links and up to date contact information can be found at the -Foundation's web site and official page at www.gutenberg.org/contact - -For additional contact information: - Dr. Gregory B. Newby - Chief Executive and Director - gbnewby@pglaf.org - -Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg -Literary Archive Foundation - -Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide -spread public support and donations to carry out its mission of -increasing the number of public domain and licensed works that can be -freely distributed in machine readable form accessible by the widest -array of equipment including outdated equipment. Many small donations -($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt -status with the IRS. - -The Foundation is committed to complying with the laws regulating -charities and charitable donations in all 50 states of the United -States. Compliance requirements are not uniform and it takes a -considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up -with these requirements. We do not solicit donations in locations -where we have not received written confirmation of compliance. To -SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any -particular state visit www.gutenberg.org/donate - -While we cannot and do not solicit contributions from states where we -have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition -against accepting unsolicited donations from donors in such states who -approach us with offers to donate. - -International donations are gratefully accepted, but we cannot make -any statements concerning tax treatment of donations received from -outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. - -Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation -methods and addresses. Donations are accepted in a number of other -ways including checks, online payments and credit card donations. -To donate, please visit: www.gutenberg.org/donate - - -Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic -works. - -Professor Michael S. Hart was the originator of the Project Gutenberg-tm -concept of a library of electronic works that could be freely shared -with anyone. For forty years, he produced and distributed Project -Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. - -Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed -editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. -unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily -keep eBooks in compliance with any particular paper edition. - -Most people start at our Web site which has the main PG search facility: - - www.gutenberg.org - -This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, -including how to make donations to the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to -subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. - - - -</pre> - +<div>*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK 44863 ***</div> </body> </html> diff --git a/44863-h/images/book.png b/44863-h/images/book.png Binary files differdeleted file mode 100644 index 963d165..0000000 --- a/44863-h/images/book.png +++ /dev/null diff --git a/44863-h/images/card.png b/44863-h/images/card.png Binary files differdeleted file mode 100644 index 1ffbe1a..0000000 --- a/44863-h/images/card.png +++ /dev/null diff --git a/44863-h/images/external.png b/44863-h/images/external.png Binary files differdeleted file mode 100644 index ba4f205..0000000 --- a/44863-h/images/external.png +++ /dev/null |
