initial commit of ebook 39462HEAD main

author: Roger Frank <rfrank@pglaf.org> 2025-10-14 20:12:50 -0700
committer: Roger Frank <rfrank@pglaf.org> 2025-10-14 20:12:50 -0700
commit: 016c10557752bb3bbeabf9113f8a5150b007eea2 (patch)
tree: 50fa1d228e7c100d1ff465339e97588d8722a28a /39462-h
2 files changed, 2599 insertions, 0 deletions
diff --git a/39462-h/39462-h.htm b/39462-h/39462-h.htm
new file mode 100644
index 0000000..d2cd3e1
--- /dev/null
+++ b/39462-h/39462-h.htm
@@ -0,0 +1,2599 @@
+<?xml version="1.0"?>
+<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">
+<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml">
+<head>
+<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8" />
+<meta name="keywords"
+      content="Πλάτων, Απολογία Σωκράτους, Σωκράτης, Αλέξανδρος Μωραϊτίδης" />
+<title>Απολογία Σωκράτους</title>
+
+<style type="text/css">
+
+body {
+font-family: verdana, geneva, arial, helvetica, sans-serif;
+line-height: 20px;
+margin-left: 30px;
+}
+</style>
+
+</head>
+<body>
+
+
+<pre>
+
+Project Gutenberg's Socrates' Apology, by Plato and Alexandros Moraitides
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org/license
+
+
+Title: Socrates' Apology
+
+Author: Plato
+        Alexandros Moraitides
+
+Release Date: April 16, 2012 [EBook #39462]
+
+Language: Greek
+
+Character set encoding: UTF-8
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK SOCRATES' APOLOGY ***
+
+
+
+
+Produced by Sophia Canoni. Book provided by Iason
+Konstantinides. Thanks to George Canonis for his major
+work in proofreading.
+
+
+
+
+
+
+</pre>
+
+
+<p style='font-size: small;'>Note: The tonic system has been changed from polytonic to
+monotonic. The spelling of the book has not been changed otherwise. Bold words are
+included in &amp;, while words in italics in _.  Footnotes have been placed at the end
+of the book. // Σημείωση: Το τονικό σύστημα έχει αλλάξει από πολυτονικό σε
+μονοτονικό. Η ορθογραφία του βιβλίου κατά τα άλλα παραμένει ως έχει. Λέξεις με
+έντονους χαρακτήρες περικλείονται σε &amp;, ενώ λέξεις με πλάγιους χαρακτήρες σε
+_. Οι υποσημειώσεις των σελίδων έχουν τεθεί στο τέλος του βιβλίου.  </p>
+
+<p style='text-align:center;'><br /><img src ="images/cover.jpg" width="438"
+height="622"
+alt="Εξώφυλλο" border="2" /><br /></p>
+
+<p style="text-align: center; margin-top: 5em"><u>
+ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΕΞΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ</u></p>
+
+<h2 style="text-align: center; margin-top: 5em">
+ΠΛΑΤΩΝ</h2>
+
+<h1 style="text-align: center; margin-top: 5em">ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ</h1>
+
+<h3 style="text-align: center; margin-top: 8em">ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ<br />
+<br />
+ΑΛΕΞ. ΜΩΡΑΪΤΙΔΟΥ</h3>
+
+<p style="text-align: center; margin-top: 10em">ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΕΞΗ<br />
+ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ</p>
+
+<p style="text-align: center; margin-top: 5em">
+ΠΛΑΤΩΝΟΣ</p>
+
+<p style="text-align: center; margin-top: 5em">ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ</p>
+
+<p style="text-align: center; margin-top: 5em">ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ</p>
+
+<p style="text-align: center; margin-top: 5em">ΑΛΕΞ. ΜΩΡΑΪΤΙΔΟΥ</p>
+
+<p style="text-align: center; margin-top: 5em">ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ <br />
+
+ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΕΞΗ</p>
+
+<p>
+</p>
+
+<h3 style="text-align: center; margin-top: 5em">ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ</h3>
+
+<p>
+<br />
+Σωκράτης ο υιός του Σωφρονίσκου εγεννήθη το 469 π.Χ. Ο πατήρ αυτού ήτο γλύπτης·
+η δε μήτηρ Φαιναρέτη ήτο μαία. Κατά την νεότητά του εδιδάχθη παρά του πατρός του
+την γλυπτικήν· απέκτησε δε εις την τέχνην αυτήν πολλήν δεξιότητα. Παυσανίας ο
+περιηγητής είδεν εν τη Ακροπόλει τρία αγάλματα, παριστώντα τας Χάριτας, άτινα
+εθεωρούντο ως έργα του Σωκράτους. Περί της περαιτέρω εκπαιδεύσεως αυτού πολύ
+ολίγα γνωρίζομεν. Γνωστόν μόνον είνε, ότι ωφελήθη από την διδασκαλίαν του
+σοφιστού Προδίκου και του μουσικού Δάμωνος· δεν διέκειτο όμως φιλικώς προς τους
+σοφιστάς, οι οποίοι τότε πολύν θόρυβον και επίδειξιν έκαμνον. Ο Σωκράτης λοιπόν
+έγινεν ό,τι έγινε μόνον διά των ιδικών του μελετών.
+(<sup><a href='#fn1' id='ref1'>1</a></sup>)
+ Την προσωπικήν του αξίαν οφείλει εις εαυτόν μόνον, αυτός δι' εαυτού γενόμενος ο
+θεμελιωτής της αρχαίας φιλοσοφίας. Οι αρχαίοι καλούσιν αυτόν μαθητήν του
+Αναξαγόρου και του φυσικού Αρχελάου. Αλλά ταύτα απεδείχθησαν αβάσιμα. Ο ίδιος
+δεν έσχεν ή δεν εζήτησεν άλλα μέσα προς εκπαίδευσίν του, εκτός εκείνων, τα οποία
+παρέσχεν εις αυτόν η γεννέτειρά του πόλις. Πλην μιας θρησκευτικής εκδρομής και
+τριών πολεμικών εκστρατειών, εις ας έλαβε μέρος εις εκπλήρωσιν των προς την
+πατρίδα καθηκόντων, ουδέποτε άλλοτε απεδήμησεν εξ Αθηνών.</p>
+
+<p>Πότε ακριβώς ο Σωκράτης ήρχισε το φιλοσοφικόν αυτού στάδιον, αφιερωθείς εις
+την ανατροφήν της νεολαίας της πατρίδος του, δεν γνωρίζομεν μετά βεβαιότητος·
+ουδέ δυνάμεθα ν' αποφανθώμεν πότε ακριβώς εκυκλοφόρησε κατά πρώτον ο
+χρησμός του Δελφικού μαντείου, όστις απεκάλεσεν αυτόν «σοφώτατον πάντων
+ανθρώπων». Μόνον κατά προσέγγισιν δυνάμεθα να ορίσωμεν τον χρόνον τούτον,
+στηριζόμενοι επί της παραστάσεως των <b>Νεφελών</b> του Αριστοφάνους, ήτις
+έγινε το 423 π. Χ. εις διακωμώδησιν της δράσεως του Αθηναίου σοφού.</p>
+
+<p>Εις τας συνομιλίας του ο Σωκράτης παρίσταται σχεδόν πάντοτε ως ο πρεσβύτερος
+μεταξύ των μαθητών του. Η μέθοδός του δε η επιστημονική, η όλως διόλου αντίθετος
+προς τον αλαζονικόν τρόπον της διδασκαλίας των σοφιστών, ήτο η άτεχνος διαλογική,
+η οποία ιδίως ήτο καταληπτή εις τον λαόν. Ο Σωκράτης ήρχιζε συνήθως τας
+διαλεκτικάς διδασκαλίας του από τα μάλλον εγγύτερα περιστατικά, πολλάκις όλως
+διόλου άσημα, και ελάμβανε τα παραδείγματα, τα χρησιμεύοντα εις αυτόν, και τας
+αποδείξεις εκ του κοινού βίου. Οι σύγχρονοι τον εμέμφοντο ότι πάντοτε ωμίλει περί
+φορτηγών ζώων, σιδηρουργών, υποδηματοποιών και βυρσοδεψών. Τον βλέπομεν
+πάντοτε εις τας πλατείας των Αθηνών, εις τα γυμνάσια και τα εργαστήρια, από πρωίας
+μέχρις εσπέρας, ενασχολούμενον εις συνομιλίας μετά νέων και γερόντων και
+συζητούντα μετ' αυτών περί του τελικού σκοπού και της αποστολής εν τω κόσμω του
+ανθρώπου, εξελέγχοντα αυτούς διά την αμάθειαν και παροτρύνοντα να αφήσουν την
+ακηδίαν και ραθυμίαν και να φθάσουν διά της προσοχής και μελέτης εις την γνώσιν. Ο
+Σωκράτης ούτω δίδει συμβουλάς και νουθεσίας προς πάσαν ανθρωπίνην ενέργειαν,
+είτε προς τον δημόσιον βίον αποβλέπουσαν, είτε εις την οικιακήν οικονομίαν, και προς
+παν επιτήδευμα εν γένει ή επιστήμην και τέχνην, μετά γνώσεως και ειδικότητος
+θαυμαστής, ως εάν ήτο παγνώστης και παντεχνίτης. Εις πάντα δε ταύτα τα
+συζητούμενα θέματα δεξιώτατα παρενέβαλε και σκέψεις, όπως διεγείρη μεταξύ των
+ομιλητών του την τάσιν προς την αληθή γνώσιν και την ηθικήν. Πολλάκις όμως αι
+συζητήσεις του και αι διδασκαλίαι του απεδοκιμάζοντο με πικρόν χλευασμόν και
+αντημείβοντο διά μίσους και αχαριστίας. Αλλ' όμως έχων ακράδαντον πεποίθησιν ότι
+η θεμελιώδης βελτίωσις της κοινωνίας εξαρτάται εκ της καλής ανατροφής των νέων, ο
+Σωκράτης έως τέλους της ζωής του έμεινε πιστός εις το έργον, όπερ ο ίδιος είχεν
+εκλέξει, και υπέρ του οποίου είχεν αφιερώσει τον εαυτόν του, παντελώς παραμελήσας
+τον οικογενειακόν βίον. Ουδαμού φαίνεται δίδων προσοχήν εις την σύζυγόν του και
+τα τέκνα του, η δε περιβόητος, καίπερ υπερβολικώς παρασταθείσα υπό των αρχαίων,
+κακοτροπία της συζύγου του Ξανθίππης, δίδει εις ημάς αφορμήν να υποθέσωμεν ότι
+τον Αθηναίον σοφόν δεν έτερπε διόλου η θορυβώδης οικογενειακή ευτυχία.</p>
+
+<p>Όλοι οι συγγραφείς εικονίζουσι τον Σωκράτη διά των ζωηροτάτων χρωμάτων, ως
+άνθρωπον πρακτικόν και σοφόν. «Τοσούτον ήτο ευσεβής, λέγει ο Ξενοφών περί
+αυτού, ώστε ουδέν ουδέποτε έκαμεν άνευ της συμβουλής των θεών· τοσούτον
+δίκαιος, ώστε ουδένα ηδίκησεν ουδέ κατ' ελάχιστον· αλλά τοσούτον ήτο κύριος του
+εαυτού του, ώστε ουδέποτε προετίμησε το ευάρεστον από το καλόν· τόσον συνετός,
+ώστε ουδέποτε επλανήθη εις την διάκρισιν του καλού από του κακού· εν ενί λόγω, ο
+Σωκράτης ήτο ο κάλλιστος και ευτυχέστατος άνθρωπος, όστις ηδύνατο να υπάρξη».
+Αλλ' ό,τι παρέχει εις το πρόσωπον αυτού ιδιαιτέραν παραστατικότητα, είνε η εν ούτω
+αρμονική μίξις όλων των φυσικών τελειοτήτων, αι οποίαι αναβιβάζουσι τον σοφόν
+Αθηναίον εις θαυμαστόν ύψος, υπεράνω πάσης ανθρωπίνης αδυναμίας. Διακρίνεται
+διά την λεπτοτάτην γενικήν αυτού μόρφωσιν και διά τον αττικόν πολιτισμόν του.
+Εμφανίζεται εξ ίσου ανδρείος επί του πεδίου της μάχης ως και επί των συμποσίων·
+πάντοτε κρατεί εαυτού, ουδέποτε χάνει την συνείδησιν, αδιαλείπτως ενεργεί μετά
+πληρεστάτης ελευθερίας· ο Σωκράτης είνε τέλος το τελειότατον πρότυπον των
+ανθηρών εκείνων χρόνων της δημοκρατίας των Αθηνών. Είνε πράος και ήσυχος, τύπος
+και υπόδειγμα των γνησίων ανθρωπίνων αρετών. Ιδιαίτερον δε χαρακτηριστικόν
+αυτού είνε το <b>δαιμόνιον</b>, όπερ ο ίδιος απέδιδεν εις τον εαυτόν του. Επίστευε
+δηλ. ότι εσωτερική τις θεία φωνή προέλεγεν αυτώ την ευτυχίαν και την δυστυχίαν, τας
+προόδους ή το ανεπιτυχές των ανθρωπίνων ενεργειών και έδιδεν εις αυτόν εκάστοτε
+τας δεούσας νουθεσίας. Το δαιμόνιον τούτο ήτο λεπτόν, βαθύ, οξυήκοον, ως και το
+ορμέμφυτον της ψυχής του, ήτις είχε θεωρήσει τα του βίου διά καθαρού και
+διαπεραστικού βλέμματος και χωρίς να θέλη προέβλεπε το καλόν και την σκοπιμότητα
+πανταχού, και εις τα ελάχιστα ακόμη του ανθρωπίνου βίου.</p>
+
+<p>Ένεκα δε του πρωτοτύπου αυτού πνεύματος ο Σωκράτης λίαν ενωρίς έγινε το
+αντικείμενον κοινών συζητήσεων παρά των Αθηναίων. Ήτο δε προικισμένος και διά
+τινος εξωτερικού σχήματος λίαν εξαιρετικού. Η πλατεία και εξέχουσα αυτού ρις, οι
+προεξέχοντες οφθαλμοί του, η φαλακρά κεφαλή του και η παχεία κοιλία του έδιδον
+εις τον εξωτερικόν σχηματισμόν του ομοιότητα προς Σάτυρον. Ήτο δε η παράστασίς
+του αύτη εις μεγάλην αρμονίαν προς την αθάνατον εκείνην σωκρατικήν ειρωνείαν.
+Εφόρει πτωχικόν ένδυμα, το αυτό χειμώνα-καλοκαίρι· περιεπάτει ανυπόδητος·
+ελάμβανεν αλλόκοτον θέσιν· πολλάκις αίφνης έμενεν ακίνητος και άφινε τους
+οφθαλμούς του να περιπλανώνται ασκόπως και αγρίως εις διάφορα αντικείμενα
+γύρω. Πάντα ταύτα διέγραφον ακριβώς την μορφήν Σατύρου.</p>
+
+<p>Μετά τριακονταετή σχεδόν διδασκαλίαν ο Σωκράτης έγινε θύμα συνταυτίσεως των
+ενεργειών του προς τας επιβλαβείς ενεργείας των σοφιστών. Ρεύμα εχθρικόν
+εσχηματίσθη κατ' αυτού από τους πατριώτας εκείνους, οι οποίοι ενόμισαν ότι ο
+Σωκράτης διά της διδασκαλίας του γίνεται κώλυμα επαναφοράς των αρχαίων ηθών
+και της αρχαίας αγωγής των πολιτών, υπέρ των οποίων εκείνοι ειργάζοντο. Είχον
+παρέλθει πλέον αι ανησυχίαι και ανωμαλίαι του Πελοποννησιακού πολέμου, παρήλθε
+και η βιαία δεσποτεία των Τριάκοντα Τυράννων και είχε τέλος αποκατασταθή πάλιν εν
+Αθήναις η Δημοκρατία. Ο Σωκράτης ήγε τότε την ηλικίαν των 70 ετών, ότε νεαρός τις
+ποιητής ο Μέλητος, ο ρήτωρ Λύκων και ο δημαγωγός Άνυτος, άνθρωποι υφ' όλας τας
+επόψεις ανάξιοι λόγου, αλλ', ως φαίνεται, χωρίς καμμίαν προσωπικήν εμπάθειαν κατά
+του γέροντος σοφού, ενεκάλεσαν τον Σωκράτη εις το δικαστήριον, διατυπώσαντες
+κατηγορίαν κατ' αυτού ότι δεν αναγνωρίζει τους θεούς της πόλεως, αλλ' εισάγει νέας
+θεότητας, και ότι διαφθείρει τους νέους. Ένεκα των κατηγοριών τούτων ο Σωκράτης
+κατεδικάσθη εις θάνατον. Προ της εκτελέσεως όμως της θανατικής ποινής επετράπη
+να μείνη εν τη φυλακή επί 30 ημέρας και να διαλέγηται μετά των μαθητών του· αλλά
+καίπερ δοθείσης ευκαιρίας προς σωτηρίαν, ο Σωκράτης απέρριψε την πρότασιν να
+φύγη, και έπιε το κώνειον το έτος 399 π. Χ.</p>
+
+<p>Εκτός των ανωτέρω όμως αφορμών του θανάτου του Σωκράτους βεβαίως
+σπουδαιότατη υπήρξε και μία άλλη πρόσθετος αιτία, η πολιτική. Ο Σωκράτης δεν ήτο
+αριστοκρατικός, αλλ' είχε χαρακτήρα λίαν ισχυρόν μη αρεσκόμενος διόλου εις τας
+ιδιοτροπίας των δημαγωγών. Ουδέποτε είχεν ενασχοληθή εις την πολιτικήν, άπαξ
+μόνον αναλαβών πολιτικήν υπηρεσίαν και ελθών αμέσως εις σύγκρουσιν προς την
+θέλησιν του λαού και της κρατούσης εξουσίας. Το ρητορικόν βήμα πρώτην φοράν
+ανέβη, μόνον κατά την δίκην του, ίνα απολογηθή. Ο Σωκράτης υπεστήριξε πανταχού
+και πάντοτε ότι μόνον οι πεπαιδευμένοι και ικανοί άνθρωποι έχουσι το δικαίωμα να
+διέπωσι τα της πολιτείας, εμέμφετο δε συχνά τας έξεις του δημοκρατικού
+πολιτεύματος, ιδίως την διά κλήρου εκλογήν των αρχόντων, απολύτως δε επροτίμα το
+Σπαρτιατικόν πολίτευμα, τέλος δε ένεκα των στενών σχέσεων αυτού μετά των τότε
+αρχηγών του ολιγαρχικού κόμματος, Κριτίου, Αλκιβιάδου και λοιπών, εξήγειρεν εις
+μεγάλον βαθμόν την δυσπιστίαν των δημοκρατικών. Εάν δε λάβωμεν υπ' όψιν ότι δύο
+από τους κατηγόρους του ήσαν άνθρωποι έχοντες μεγάλην επιρροήν επί του
+δημοκρατικού κόμματος και ότι οι δικασταί αυτού ήσαν αυτοί εκείνοι, οίτινες είχον
+ανατρέψει την δεσποτείαν των Τριάκοντα Τυράννων, πειθόμεθα ότι η πολιτική πολύ
+συνετέλεσεν εις την καταδίκην του Σωκράτους, όστις προς τοις άλλοις περιεφρόνει και
+τα συνήθη μέσα της υπερασπίσεως, διότι δεν ηθέλησε να κινήση την συμπάθειαν του
+λαού διά των δακρύων και της κολακείας και διότι γνωρίζων την αθωότητά του
+προσηνέχθη προς τους δικαστάς αυτού μετά περιφρονήσεως.</p>
+
+<p style='text-align:right;'>(Schwegler)</p>
+
+<p style='text-align:center;'>* *<br />
+*</p>
+
+<p>Η κατά του Σωκράτους κατηγορία ήτο έγκλημα θρησκευτικόν (γραφή ασεβείας).
+Επί τούτων δε την δικαιοδοσίαν είχεν ο άρχων Βασιλεύς — είς των 9 αρχόντων. —
+Προς αυτόν λοιπόν επεδόθη η κατά του Σωκράτους μήνυσις υπό του Μελήτου· κατά
+δε ορισθείσαν ημέραν κληθείς ο Σωκράτης παρουσιάσθη ενώπιον του άρχοντος
+Βασιλέως εις την Βασίλειον Στοάν, όπου υπήρχον τα δικαστικά αυτού γραφεία.</p>
+
+<p>Εκεί, ενώπιον του Μελήτου, έλαβε γνώσιν της κατηγορίας του, έγινεν η
+προανάκρισις, εξητάσθησαν οι μάρτυρες και παρεπέμφθη η υπόθεσις εις την Ηλιαίαν,
+το πολυμελές εκείνο δικαστήριον των αρχαίων, προς εκδίκασιν. Ο Σωκράτης, αν και
+προέβλεπε τον κίνδυνον, όμως δεν έδωκε καμμίαν προσοχήν, πιστεύων ακραδάντως
+ότι δεν είχε διαπράξη καμμίαν αδικίαν εις κανένα ποτέ άνθρωπον. Οι μαθηταί του
+όμως ευρίσκοντο εις ανησυχίαν και φόβον. Ότε δε ο Ερμογένης, ο υιός του Ιππονίκου,
+είς των μαθητών του Σωκράτους, παρώτρυνεν αυτόν, ίνα σκεφθή περί της απολογίας
+του, ο Σωκράτης απήντησεν ότι καθ' όλην την ζωήν του ίσα-ίσα περί αυτού και μόνου
+εσκέπτετο και δεν χρειάζεται πλέον να σκεφθή περισσότερον. Ο Ερμογένης δεν
+εννόησε την ευφυά παρατήρησιν του διδασκάλου του, όστις ηναγκάσθη σαφέστερον
+να επεξηγήση αυτήν, λέγων ότι καθ' όλην του την ζωήν ουδέν άλλο έκαμε, παρά να
+ερευνά τα δίκαια και τα άδικα, και τα μεν δίκαια να πράττη, τα δε άδικα να αποφεύγη.
+Ομοίως απέρριψε και την τεχνικήν απολογίαν, την οποίαν είχε συντάξη δι' αυτόν ο
+Λυσίας, ως αναξίαν της μεγαλοπρεπείας των ιδεών του, ειπών ότι προτιμά να
+καταδικασθή ως Σωκράτης ή να αθωωθή ως Λυσίας.</p>
+
+<p>Ούτω λοιπόν, γενομένης της δίκης, ο Σωκράτης πρώτην φοράν εν τω βίω του
+εμφανίζεται εις δικαστήριον και πειθόμενος εις τους νόμους απολογείται. Την δε
+Απολογίαν του διέσωσεν ο πρόκριτος των μαθητών του, ο Πλάτων.</p>
+
+<p style='text-align:center;'>* *<br />
+*</p>
+
+<p>Η <b>Απολογία</b> είνε το μόνον εκ των έργων του Πλάτωνος, το οποίον δεν
+φέρει μορφήν διαλόγου, αλλ' είνε λόγος δικανικός, γραφείς δι' ωρισμένην περίπτωσιν,
+την υπό του Σωκράτους γενομένην απολογίαν εν τω δικαστηρίω. Άπασα η αρχαιότης
+παραδέχεται αυτήν ως γνήσιον του Πλάτωνος έργον. Και δεν δυνάμεθα μεν να
+είπωμεν ότι ούτως αυτολεξεί απελογήθη ο Σωκράτης ενώπιον των Ηλιαστών, ως
+συνέγραψε την απολογίαν ο Πλάτων. Όμως δεν πρέπει διόλου να αμφιβάλλωμεν ότι ο
+Πλάτων απέδωκεν εν τη <b>Απολογία</b> του όσον το δυνατόν πιστότερον τους
+λόγους του Σωκράτους, ως εμφαίνεται τούτο σαφώς εκ της όλης συνθέσεως αυτής,
+μαρτυρούσης λόγον εκ του προχείρου απαγγελθέντα, ως και έκ τινων ελλείψεων
+λογογραφικών αυτής, εν σχέσει προς τα λοιπά του Πλάτωνος κάλλιτεχνήματα, διότι ο
+μέγας συγγραφεύς ήτο ηναγκασμένος να μη απομακρυνθή πολύ από την υπό του
+Σωκράτους γενομένην αφήγησιν των γεγονότων εν τω δικαστηρίω, τα οποία ήσαν
+βεβαίως τότε πασίγνωστα.</p>
+
+<p>Η <b>Απολογία</b> κατά τους αρχαίους κριτικούς είνε μεν λόγος ρητορικός, αλλά
+δεν ανήκει, ως αναμένει τις, εις το δικανικόν μόνον γένος της ρητορικής τέχνης, άλλα
+μετέχει και των άλλων δύο γενών της ωραίας τέχνης, ήτοι περιέχει εγκώμιον υπέρ
+αυτού του Σωκράτους, όπερ ανήκει εις το <b>επιδεικτικόν</b> γένος των ρητορικών
+λόγων, και προσέτι συμβουλάς και νουθεσίας προς τους Αθηναίους, το οποίον είνε
+θέμα του <b>συμβουλευτικού</b> γένους των ρητορικών λόγων. Αύτη είνε η
+πρωτοτυπία της <b>Απολογίας</b>.</p>
+
+<p>Κατ' ουσίαν δε αποτελεί τρεις αυτοτελείς λόγους. Ο πρώτος λόγος, όστις έχει και
+τέλειον τον τεχνικόν τύπον του ρητορικού λόγου, διαιρούμενος εις <b>προοίμιον,
+υπόθεσιν</b> και <b>επίλογον</b>, περιλαμβάνεται από του 1 κεφαλ. έως του 24.
+Κατ' αυτόν τον πρώτον λόγον απολογείται ο Σωκράτης εις όλας τας γενομένας υπό των
+εχθρών του εν γένει και των κατηγόρων του κατηγορίας, αποδεικνύων ότι αύται είνε
+καθαρώς συκοφαντίαι, και καταρρίπτει το κατηγορητήριον του Μελήτου ως μη έχον
+καμμίαν βάσιν· με τας ερωτήσεις δε, τας οποίας του αποτείνει, καθιστά αυτόν
+αναπολόγητον. Ο λόγος προχωρεί απλούστατα, άνευ καμμιάς ρητορικής επιδείξεως,
+περιοριζόμενος μόνον εις την αληθή αφήγησιν των πραγμάτων με τον περίφημον
+εκείνον τρόπον του Σωκρατικού λόγου, και πολλαχού κομψότατα ραντισμένος με την
+τρίγοργον εκείνην ειρωνείαν του Αθηναίου σοφού. Ότε αίφνης από του κεφ. 17
+μεταρσιούται λαμπρώς εις ύψος μεγαλοπρεπέστατον και η <b>Απολογία</b>
+λαμβάνει εντεύθεν δύναμιν καταπλήσσουσαν και συγκινούσαν. Ο γηραιός Σωκράτης
+επικαλούμενος ενταύθα την βαθυτάτην αυτού αγάπην προς την αλήθειαν και
+αναφέρων ότι όλη η τριακονταετής δράσις αυτού πιστεύει ότι τω ανετέθη υπό του
+Απόλλωνος, αποκαλύπτει ενώπιον των δικαστών το μυστικόν της ζωής του λέγων ότι
+ειργάσθη ως όργανον πειθήνιον του θεού των Δελφών, αφοσιώσας εις την θείαν
+εντολήν και αυτήν την ζωήν του. Εν τη αιφνίδια ταύτη αναζωπυρήσει της
+<b>Απολογίας</b>, παρατηρεί νεώτερος κριτικός, διαβλέπει κανείς ότι ο μέγας
+φιλόσοφος δεν ανησυχεί τόσον διά την έκβασιν της δίκης, όσον διά τον θρίαμβον των
+ηθικών δογμάτων αυτού. Η <b>Απολογία</b> είνε ο τελευταίος λόγος του Σωκράτους,
+περιέχουσα την τελευταίαν προς τους προσφιλείς του Αθηναίους διδασκαλίαν του,
+ήτις είνε έντονος και μεγαλοπρεπής καθώς ήτο όλη η ζωή του.</p>
+
+<p>Ενταύθα τελειόνει ο πρώτος λόγος.</p>
+
+<p>Μετά ταύτα, αφού οι δικασταί, αποσυρθέντες και διασκεφθέντες, εκήρυξαν τον
+Σωκράτην ένοχον των αποδοθεισών εις αυτόν κατηγοριών, έλαβε και πάλιν τον λόγον,
+ίνα κατά τον νόμον ορίση την αρμόζουσαν εις τον εαυτόν του ποινήν.</p>
+
+<p>Το δεύτερον αυτό λογύδριον (κεφ. 25 — 28)
+ θεωρούμενον ως συμπλήρωμα του πρώτου λόγου, έχει και αυτό τας τρεις ρητορικάς
+διαιρέσεις του. Ο Σωκράτης, κηρυχθείς υπό του δικαστηρίου ένοχος, δηλοί με
+θαυμαστήν αταραξίαν ότι ανέμενε την καταδίκην του. Αλλά το θάρρος του αυτό
+παρίσταται ενώπιον του δικαστηρίου ως υπεροψία προσβλητική διά τους δικαστάς,
+ιδίως όταν ο Σωκράτης διακηρύττει ότι δεν θα ενασκήση το δικαίωμα, όπερ είχε παρά
+του νόμου, να ορίση την ποινήν του. Ηθικώς, ίνα μεταχειρισθώμεν τους λόγους
+νεωτέρου τινός, είχε δίκαιον ο Σωκράτης. Ουδέποτε άνθρωπος εις τόσον δεινάς
+περιστάσεις ευρισκόμενος ωμίλησε με τόσην αταραξίαν και παρρησίαν, καθώς ο
+Σωκράτης, αλλά δεν δύναται να αρνηθή κανείς ότι, σχετικώς προς την υπεράσπισιν, η
+υψηλόφρων αυτή ακαμψία του γηραιού Αθηναίου έβλαψε, διότι συνετέλεσεν εις το
+να σχηματισθή η απαιτουμένη πλειοψηφία — και με όλην την βίαν της πολιτικής —
+διά την εις θάνατον καταδίκην αυτού.</p>
+
+<p>Τέλος το τρίτον λογύδριον, όπερ είνε το τελευταίον μέρος της <b>Απολογίας</b>
+περιλαμβάνει κυρίως μίαν ωραιοτάτην προσλαλιάν του Σωκράτους προς τους
+δικαστάς αυτού, και τους δώσαντας καταδικαστικήν ψήφον και τους δώσαντας
+αθωωτικήν. Εν τη προσλαλιά αυτή, παρατηρεί νεώτερος κριτικός, ο Σωκράτης
+παρίσταται ως αληθής φιλόσοφος, αταράχως λαλών περί της εις θάνατον καταδίκης
+του και συμβουλεύων τους δικαστάς του. Ο προς την ζωήν αποχαιρετισμός του είνε
+γεμάτος από γαλήνην και ελπίδα, επαναπαύει δε την σκέψιν του ανθρώπου επί της
+τόσον παρηγόρου και τόσον μεγαλοπρεπούς πίστεως, εις την αθανασίαν της ψυχής,
+πίστεως, την οποίαν χείλη ειδωλολάτρου δεν είχον ποτέ ακόμη ομολογήσει με τόσην
+αποφθεγματικήν σαφήνειαν. Τόσον εθάμβωσε τον Κικέρωνα η τόλμη ενταύθα και το
+μεγαλείον της ψυχής του Αθηναίου σοφού, ώστε κρίνων ο ρωμαίος ρήτωρ τους
+τελευταίους τούτους λόγους, λέγει ότι ο Σωκράτης ωμίλησεν ουχί ως ικέτης πλέον ή
+ως κατάδικος, αλλ' ως διδάσκαλος <b>και κύριος</b> των δικαστών.</p>
+
+<h3 style="text-align: center; margin-top: 5em">ΠΛΑΤΩΝΟΣ<br /><br />
+ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ</h3>
+
+<p>
+<br />
+<span style='font-size: large;'>Ι. </span>Ποίαν μεν εντύπωσιν, ω άνδρες Αθηναίοι,
+(<sup><a href='#fn2' id='ref2'>2</a></sup>)
+ σας έκαμαν οι λόγοι των κατηγόρων μου, δεν γνωρίζω. Το βέβαιον είνε ότι εγώ ο
+ίδιος, εξ αιτίας των λόγων των αυτών, σχεδόν ελησμόνησα τον εαυτόν μου, πιστεύσας
+προς στιγμήν ότι δεν είμαι αυτός οπού είμαι. Με τόσον πειστικόν τρόπον ωμίλησαν.
+Και όμως ημπορώ να σας βεβαιώσω ότι καμμίαν σχεδόν αλήθειαν δεν είπαν. Από τα
+πολλά δε εκείνα ψεύδη, τα οποία αυτοί εφεύρον, έν προ πάντων εθαύμασα, εκεί
+όπου έλεγαν, ότι πρέπει σεις να προσέξητε μήπως εξαπατηθήτε από εμέ, διότι, κατά
+τους λόγους των, είμαι δεινός ρήτωρ. Επειδή το να μη φοβηθούν αυτοί την εντροπήν,
+διότι ευθύς αμέσως θ' αποδειχθούν από εμέ ότι πραγματικώς ψεύδονται, όταν και
+κατ' ελάχιστον δεν φανώ ότι είμαι δεινός ρήτωρ, τούτο το θάρρος αυτών μου εφάνη
+ότι είνε αναισχυντότατον. Εκτός αν ίσως δεινόν ρήτορα και εύγλωττον ονομάζουν
+αυτοί εκείνον, ο οποίος λέγει την αλήθειαν. Διότι, αν αυτό εννοούν, ήθελον
+ομολογήσει ότι εγώ βεβαίως είμαι δεινός ρήτωρ, όχι όμως καθ' όν τρόπον αυτοί
+εννοούσι και μετέρχονται την ρητορικήν. Διότι ούτοι μεν, επαναλέγω, κανέν σχεδόν
+αληθές δεν είπον, σεις δε από εμέ θ' ακούσητε μετ' ολίγον καθαράν την αλήθειαν.
+Αλλ' όμως, μα τον Δία, ω άνδρες Αθηναίοι, δεν θα ακούσητε από εμέ λόγους
+καλλωπισμένους βεβαίως, καθώς είνε οι λόγοι των κατηγόρων μου, με φράσεις
+κομψάς και λέξεις εκλεκτάς, ουδέ εστολισμένους με ρητορικά σχήματα και περιόδους
+εντέχνους, αλλά θ' ακούσητε λόγους εκ του προχείρου, με απλότητα και με τας
+τυχούσας εις τον νουν μου ερχομένας λέξεις. Διότι έχω πεποίθησιν ότι είνε δίκαια,
+όσα θα είπω, κανείς δε από σας ας μη περιμένη τίποτε άλλο από εμέ. Διότι και δεν θα
+ήτο πρέπον βέβαια, καθώς φρονώ, εις την παρούσαν ηλικίαν μου,
+(<sup><a href='#fn3' id='ref3'>3</a></sup>)
+
+ να εμφανίζωμαι ενώπιον του δικαστηρίου απαγγέλλων τορνευτούς λόγους ως κανέν
+μειράκιον. Και διά τούτο αύτη μάλιστα είνε η μόνη παράκλησίς μου, την οποίαν σας
+κάμνω, ω άνδρες Αθηναίοι, και αυτά μόνον ζητώ από σας. Εάν με ακούσητε ότι εις την
+απολογίαν μου μεταχειρίζομαι τους ιδίους λόγους και τον ίδιον τρόπον, με τον οποίον
+συνήθως ομιλώ δημοσία και παρά τους τραπεζίτας της αγοράς,
+(<sup><a href='#fn4' id='ref4'>4</a></sup>)
+ εις την οποίαν θέσιν οι περισσότεροι από σας
+(<sup><a href='#fn5' id='ref5'>5</a></sup>)
+ με έχουσιν ακούσει, και εις κάθε άλλο μέρος της πόλεως, εις τας παλαίστρας και εις
+τα εργαστήρια, να μη παραξενεύεσθε, μήτε να με χλευάζετε δι' αυτό, κάμνοντες
+θόρυβον
+(<sup><a href='#fn6' id='ref6'>6</a></sup>)
+. Διότι συμβαίνει το εξής: Τώρα πρώτην φοράν εγώ εμφανίζομαι ενώπιον δικαστηρίου,
+ενώ είμαι πλέον των εβδομήκοντα ετών. Όθεν εις εμέ είνε όλως διόλου ξένος και
+ασυνήθιστος ο τρόπος του λόγου, με τον οποίον ομιλούν εδώ. Καθώς λοιπόν, αν
+ετύχαινε να είμαι πραγματικώς ξένος, θα ηθέλετε με συγχωρήσει βεβαίως, καθώς
+φρονώ, εάν ωμίλουν με εκείνην την διάλεκτον και τον τρόπον, με τον οποίον είχον
+ανατραφή εις τον τόπον μου, τοιουτοτρόπως και τώρα εις την περίστασιν αυτήν σας
+παρακαλώ, και πιστεύω ότι η παράκλησίς μου είνε δικαία, εις μεν τον τρόπον του
+λόγου μου να μη προσέξητε, κακός ή καλός είνε· τούτο δε μόνον να παρατηρήτε, και
+εις τούτο να επιστήσητε όλην σας την προσοχήν, αν λέγω δίκαια ή όχι· διότι εις τούτο
+συνίσταται η αρετή του δικαστού, του δε ρήτορος αρετή είνε να λέγη μόνον την
+αλήθειαν.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>ΙΙ. </span> Πρώτον μεν λοιπόν είναι δίκαιον να
+απολογηθώ, ω άνδρες Αθηναίοι, εις τας πρώτας εναντίον μου κατηγορίας ως ψευδείς
+και εις τους πρώτους κατηγόρους μου, έπειτα δε εις τας τελευταίας και εις τους
+τελευταίους κατηγόρους. Διότι εναντίον μου πολλοί υπήρξαν ενώπιόν σας κατήγοροι,
+οι οποίοι και από πολλά ακόμη έτη πρωτύτερα με κατηγόρησαν και καμμίαν αλήθειαν
+δεν είπαν. Αυτούς δε εγώ περισσότερον φοβούμαι παρά τον Άνυτον και τους
+συντρόφους του,
+(<sup><a href='#fn7' id='ref7'>7</a></sup>)
+ αν και αυτοί οι τελευταίοι είνε πολύ φοβεροί· αλλ' εκείνοι οι άλλοι είνε πολύ
+φοβερώτεροι, ω άνδρες· διότι αυτοί τους περισσοτέρους εξ υμών σας παρελάμβανον,
+ως δι' εκπαίδευσιν, από την παιδικήν σας ηλικίαν, καθώς οι παιδαγωγοί, και
+προσεπάθουν να σας πείσουν με τας ψευδείς εναντίον μου κατηγορίας των να έχητε
+εσφαλμένην δι' εμέ γνώμην, λέγοντες ότι υπάρχει κάποιος εκεί Σωκράτης, σοφός
+άνθρωπος, ο οποίος καταγίνεται με τα μετέωρα, εξετάζων τον αέρα, τας βροντάς και
+τας αστραπάς, και έχει κάμει ερεύνας εις όλα, όσα υπάρχουν εις τους κόλπους της γης,
+και ημπορεί με τους λόγους του να κάμη δικαίαν μίαν άδικον υπόθεσιν. Ούτοι, ω
+άνδρες Αθηναίοι, επειδή διέσπειραν αυτήν την φήμην, είναι οι πλέον φοβεροί και
+επικίνδυνοι κατήγοροί μου. Διότι όσοι τους ήκουσαν, νομίζουν ότι εκείνοι οι
+άνθρωποι, οι οποίοι ενασχολούνται εις αυτά τα ζητήματα, όχι μόνον είνε επιβλαβείς,
+αλλά και θεούς δεν πιστεύουν. Προσέτι οι κατήγοροι ούτοι είνε πολυάριθμοι και
+πολύν καιρόν τόρα εργάζονται εις την διάδοσιν αυτών των κατηγοριών, και προς
+τούτοις ωμίλουν προς υμάς, εις τοιαύτην μάλιστα ηλικίαν, κατά την οποίαν
+ευκολώτατα ηδύνασθε να τους πιστεύσητε, διότι ήσθε τότε παίδες οι περισσότεροι
+από σας, τινές δε και μειράκια, όταν με κατηγόρουν όλως διόλου ερήμην, χωρίς να
+ημπορή ο κατηγορούμενος να απολογηθή. Ό,τι δε είνε πολύ αδικώτατον πράγμα από
+όλα είνε τούτο, ότι και τα ονόματά των δεν είνε δυνατόν να τα γνωρίζητε και να είπητε
+αυτά, εκτός αν τύχη να είνε κανείς κωμωδοποιός βέβαια. Όσοι δε με φθόνον ή με
+συκοφαντίαν σας εξηπάτων, και όσοι, διότι οι ίδιοι είχαν πεισθή, προσεπάθουν να
+πείσουν και άλλους, όλοι αυτοί μένουν άγνωστοι, και είνε διά τούτο παντάπασιν
+απρόσβλητοι· διότι δεν ημπορώ να εγκαλέσω εδώ τώρα ενώπιόν σας κανένα από
+αυτούς, ουδέ να εξελέγξω κανένα και να τον αποδείξω ψεύστην. Αλλ' είνε ανάγκη, διά
+να υπερασπίσω τον εαυτόν μου, όλως διόλου να σκιαμαχώ, καθώς λέγουν, και προς
+υπεράσπισίν μου να αντικρούω ενταύθα χωρίς να φαίνεται κανένας αντίπαλος.
+Παραδεχθήτε λοιπόν και σεις ότι, καθώς είπα, δύο ειδών υπήρξαν οι κατήγοροί μου·
+άλλοι μεν εκείνοι, οι οποίοι προ ολίγου τόρα με κατηγόρησαν, άλλοι δε εκείνοι, οι
+οποίοι προ πολλών ετών, διά τους οποίους τελευταίον ωμίλησα, και στοχασθήτε, σας
+παρακαλώ, ότι είνε ανάγκη πρώτον να απολογηθώ προς εκείνους τους πρώτους. Διότι
+ίσα-ίσα και σεις εκείνους πρωτύτερα ηκούσατε να με κατηγορούν και εκείνοι σας
+έκαμαν πολύ μεγαλυτέραν εντύπωσιν παρά αυτοί εδώ οι τελευταίοι.</p>
+
+<p>Καλά λοιπόν. Πρέπει να απολογηθώ εις υπεράσπισίν μου, ω άνδρες Αθηναίοι, και
+να επιχειρήσω εις τόσον μικρόν χρονικόν διάστημα, όσον μου επιτρέπεται από τον
+νόμον να ομιλήσω
+(<sup><a href='#fn8' id='ref8'>8</a></sup>)
+, να εκβάλω από το πνεύμα σας την κακήν υπόληψιν, την οποίαν εκ των κατ' εμού
+συκοφαντιών εσχηματίσατε δι' εμέ εις τόσον μακρόν χρονικόν διάστημα, ώστε έχει
+πλέον κάμει βαθείας ρίζας. Θα επεθύμουν μεν βεβαίως με όλην την καρδίαν μου να
+κατορθώσω τούτο, το οποίον είνε καλόν και διά σας και δι' εμέ, και μάλιστα ακόμη
+περισσότερον από αυτό θα επεθύμουν, να κατορθώσω διά της απολογίας μου, ώστε
+όχι μόνον να αποβάλετε την κακήν περί εμού ιδέαν, αλλά περιπλέον και να
+σχηματίσετε καλήν γνώμην δι' εμέ. Αλλά στοχάζομαι ότι αυτό είνε δύσκολον, και δεν
+με διαφεύγει πολύ πόσην μεγάλην σπουδαιότητα τούτο έχει. Όμως αυτό μεν ας
+αποβή όπως είνε ευάρεστον εις τον θεόν, ημείς δε πρέπει να υπακούσωμεν εις τον
+νόμον και να απολογηθώμεν.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>III. </span> Ας επιχειρήσωμεν λοιπόν εξ αρχής πάλιν
+να είπωμεν ποία είνε η κατηγορία, από την οποίαν προήλθεν η εναντίον μου
+συκοφαντία, εις την οποίαν, ως γνωστόν, στηριζόμενος ο Μέλητος, έλαβε το θάρρος
+να υποβάλη κατ' εμού την παρούσαν κατηγορίαν.</p>
+
+<p>Καλά. Ας ίδωμεν με ποίας ακριβώς συκοφαντίας οι πρώτοι μου εκείνοι διαβολείς
+με εσυκοφάντουν. Είνε ανάγκη βέβαια να περιβάλωμεν την συκοφαντίαν των με τον
+τύπον επισήμου κατηγορίας γενομένης ενώπιον του δικαστηρίου και να την
+αναγνώσωμεν αυτήν εδώ τόρα, ωσάν να ήτο έγγραφος, καθώς είνε συνήθεια να
+αναγινώσκεται εις τα δικαστήριον η ένορκος βεβαίωσις των κατηγόρων
+(<sup><a href='#fn9' id='ref9'>9</a></sup>)
+.</p>
+
+<p>«Ο Σωκράτης είνε ασεβής, διότι με εγκληματικήν περιέργειαν καταγίνεται εις
+πράγματα ανωφελή, με το να αναζητή να ανακαλύψη τα υπό την γην μυστήρια και τα
+επουράνια· διότι το άδικον παριστάνει ως δίκαιον, και διότι γίνεται αίτιος κακού,
+επειδή μεταδίδει αυτήν την ιδίαν διδασκαλίαν και εις τους άλλους». Τοιαύτη είνε
+περίπου η εναντίον μου κατηγορία
+(<sup><a href='#fn10' id='ref10'>10</a></sup>)
+. Διότι αυτά τα είδατε και σεις οι ίδιοι εις την παρασταθείσαν κωμωδίαν του
+Αριστοφάνους
+(<sup><a href='#fn11' id='ref11'>11</a></sup>)
+· είδατε εκεί επί της σκηνής να περιφέρεται μετέωρος κάποιος Σωκράτης και να λέγη
+ότι περιπατεί εις τον αέρα και πολλάς άλλας φλυαρίας να φλυαρή, από τα οποία εγώ
+τίποτε, ούτε πολύ ούτε ολίγον δεν εννοώ. Λέγω δε ταύτα όχι διότι περιφρονώ την
+τοιαύτην επιστήμην, αν κανείς τωόντι υπάρχη σοφός περί τας γνώσεις αυτού του
+είδους, με σκοπόν διά να μη καταγγελθώ υπό του Μελήτου ως ένοχος εις τόσα
+εγκλήματα, αλλά ακριβώς μόνον διότι, ω άνδρες Αθηναίοι, δεν γνωρίζω την επιστήμην
+αυτήν. Μάρτυρας δε περί τούτου προτείνω τους περισσοτέρους από σας τους ιδίους.
+Και απαιτώ, σεις, όσοι ποτέ έως τόρα με έχετε ακούσει ομιλούντα (και ευρίσκονται
+εδώ εις το δικαστήριον πολλοί από σας ακροαταί μου και συνομιληταί μου) να
+καταθέσετε και φανερώσετε μεταξύ σας. Σκεφθήτε λοιπόν αναμεταξύ σας, αν ποτέ
+έως τόρα με ήκουσε κανείς από σας να ομιλώ περί των γνώσεων αυτού του είδους
+είτε ακροθιγώς και επιπολαίως είτε κατά βάθος και κατ' ουσίαν. Από αυτό δε το
+ψεύδος θα γνωρίσετε ότι και τα άλλα, τα οποία λέγονται περί εμού είνε ψευδή.</p>
+
+
+<p><span style='font-size: large;'>IV. </span> Αλλά βεβαίως ούτε από αυτά κανέν δεν
+είναι αληθές. Και ακόμη εάν έχετε βεβαίως ακούσει ποτέ κανένα να λέγη ότι εγώ
+μετέρχομαι τον διδάσκαλον και ότι λαμβάνω δι' αυτό χρήματα, και αυτό δεν είνε
+αληθές. Επειδή, εάν ήτο, εγώ ο ίδιος θα το ωμολόγουν· διότι μου φαίνεται ότι αυτό
+είνε τω όντι ωραίον πράγμα, να ήθελεν είναι κανείς ικανός να εκπαιδεύση
+ανθρώπους, καθώς κάμνει τούτο και ο Γοργίας ο Λεοντίνος και ο Πρόδικος ο Κείος και
+ο Ιππίας ο Ηλείος. Διότι ο καθένας από αυτούς
+(<sup><a href='#fn12' id='ref12'>12</a></sup>)
+ εις οποιανδήποτε πόλιν και αν υπάγη, κατορθόνει και πείθει τους νέους, όσοι
+ημπορούσαν να διδαχθούν δωρεάν από κανένα άλλον συμπολίτην των, ο οποίος τους
+αρέσει, να αφήσουν εκείνον και να έρχωνται να διδαχθούν από αυτούς με πληρωμήν,
+και δι' αυτό να χρεωστούν ακόμη και ευγνωμοσύνην εις αυτούς. Πλην εκτός αυτών
+υπάρχει εδώ και κάποιος άλλος σοφός, ο Πάριος
+(<sup><a href='#fn13' id='ref13'>13</a></sup>)
+
+, ο οποίος, καθώς έμαθα από τον Καλλίαν, κατοικεί εν Αθήναις ως ξένος. Διότι έτυχε
+μίαν ημέραν να επισκεφθώ κάποιον, όστις είχε πληρώσει εις τους σοφιστάς χρήματα
+περισσότερα από όσα επλήρωσαν όλοι ομού οι άλλοι συμπολίται μας, τον Καλλίαν τον
+υιόν του Ιππονίκου
+(<sup><a href='#fn14' id='ref14'>14</a></sup>)
+. Αυτόν λοιπόν επανειλημμένως ηρώτησα, ότε εγίνετο λόγος διά τους υιούς του —
+διότι αυτός έχει δύο υιούς — ω Καλλία, είπον εγώ, αν είχες, αντί των δύο υιών, δύο
+πώλους ή δύο μόσχους, θα ανεζητούσαμεν να λάβωμεν εις την υπηρεσίαν μας δι'
+αυτούς ένα επιστάτην με μισθόν, ένα ικανόν βέβαια άνθρωπον, όστις να κάμη αυτούς
+τελείους καθ' όλα, ώστε να είνε επιτήδειοι ο καθένας διά το κατάλληλον έργον του.
+Θα ήτο δε αυτός ο επιστάτης ή ένας από τους ιππικούς βέβαια διά τον πώλον, ή ένας
+από τους γεωργικούς διά τον μόσχον. Τώρα δε, αφού οι υιοί σου είνε άνθρωποι, τι
+είδους επιστάτην σκέπτεσαι να προσλάβης δι' αυτούς; Ποίος διδάσκαλος έχει αυτήν
+την επιστημονικήν ικανότητα, ήτις αφορά εις τον άνθρωπον γενικώς και εις τον
+πολίτην ιδιαιτέρως; Διότι φρονώ ότι έχεις σκεφθή περί αυτού του πράγματος, αφού
+έχεις παιδιά. Γνωρίζεις λοιπόν κανένα, είπον εγώ, ή όχι; — Μάλιστα, απήντησε ο
+Καλλίας. — Ποίος είνε αυτός, ηρώτησα εγώ, και από πού είνε και πόσα λαμβάνει διά
+μισθόν της διδασκαλίας του; — Αυτός είνε ο Εύηνος, ω Σώκρατες, μου είπεν εκείνος, ο
+Πάριος, και λαμβάνει μισθόν από τον κάθε μαθητήν του πέντε μνας
+(<sup><a href='#fn15' id='ref15'>15</a></sup>)
+. Εγώ τότε εμακάρισα τον Εύηνον, αν είνε αληθές ότι γνωρίζει αυτήν την σπουδαίαν
+τέχνην και την διδάσκει τόσον αρμονικώς. Εγώ τουλάχιστον και ο ίδιος βεβαίως θα το
+εθεώρουν αυτό τιμήν μου και θα ήμουν ένδοξος και υπερήφανος, εάν εγνώριζα αυτά
+τα οποία διδάσκει ο Εύηνος. Αλλά δυστυχώς δεν τα γνωρίζω, ω άνδρες Αθηναίοι.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>V. </span> Αλλ' ημπορούσε να με διακόψη και να με
+ερωτήση ίσως κάθε ένας από σας. Αλλ' ω Σώκρατες, εάν αληθώς δεν έχης αυτάς τας
+γνώσεις, τι ακατανόητον πράγμα είνε αυτό το ιδικόν σου; Πόθεν προήλθαν αι
+συκοφαντίαι αυταί, αι οποίαι διασπείρονται εναντίον σου; Διότι βέβαια διά σε, όπου
+δεν έκαμνες τίποτε περιεργότερον από ό,τι κάμνουν οι άλλοι άνθρωποι, δεν θα
+διεσπείρετο τόση φήμη, και δεν θα εγίνετο ποτέ τόσος λόγος, εάν δεν έκαμνες κάτι τι
+διαφορετικόν από τους άλλους. Λέγε μας λοιπόν ποίον είνε αυτό πού έκαμνες, διά να
+μη εκδώσωμεν άδικον απόφασιν, επινοούντες με την φαντασίαν μας ανύπαρκτα
+πράγματα διά σε. Μου φαίνεται ότι, όστις κάμνει αυτήν δα την ένστασιν, έχει δίκαιον.
+Εγώ λοιπόν θα προσπαθήσω να αποδείξω τι επί τέλους είνε αυτό, το οποίον έκαμε και
+το όνομά μου τόσον ένδοξον και συνάμα έγινεν αφορμή των εναντίον μου
+συκοφαντιών. Ακούσατε λοιπόν. Και ίσως μεν φανώ εις μερικούς από σας ότι δεν
+ομιλώ σοβαρώς, αλλ' ότι παίζω. Να ηξεύρετε όμως καλά, θα σας είπω όλην την
+αλήθειαν.</p>
+
+<p>Εγώ, ω άνδρες Αθηναίοι, διά κανέν άλλο πράγμα δεν απέκτησα αυτό το όνομα,
+αλλά διά κάποιαν σοφίαν βέβαια. Ποία δε ακριβώς λέγω ότι είνε αυτή η σοφία; Αυτή
+είνε ανθρωπίνη σοφία βεβαίως. Διότι τωόντι στοχάζομαι ότι ως προς αυτήν την
+σοφίαν είμαι σοφός· ενώ ούτοι οι άλλοι σοφοί, διά τους οποίους προ ολίγου ωμίλησα,
+ίσως ημπορεί να είνε σοφοί ως προς έν άλλο είδος σοφίας, πολύ ανωτέρας από την
+ανθρωπίνην, ή δεν ηξεύρω τι να σας είπω δι' αυτήν την σοφίαν των. Διότι εγώ
+τουλάχιστον αυτήν την σοφίαν δεν την γνωρίζω βεβαίως, αλλ' όστις λέγει ότι γνωρίζω
+αυτήν, αυτός και ψεύδεται και λέγει ταύτα με σκοπόν να με συκοφαντήση. Αλλά σας
+παρακαλώ, ω άνδρες Αθηναίοι, να μη θορυβήσετε και αν φανώ ακόμη ότι σας λέγω
+πολύ μεγάλον λόγον προς καύχησίν μου. Διότι ο λόγος, τον οποίον θα σας είπω τόρα,
+δεν είνε ιδικός μου, αλλ' ανήκει εις μίαν προσωπικότητα παρά πολύ αξιόπιστον.
+Επειδή μάρτυρα της ιδικής μου σοφίας θα σας φέρω τον ίδιον τον θεόν των Δελφών,
+όστις θα σας είπη ποία είνε η σοφία, την οποίαν έχω εγώ και ποίου είδους.</p>
+
+<p>Γνωρίζετε βέβαια, καθώς νομίζω, τον Χαιρεφώντα
+(<sup><a href='#fn16' id='ref16'>16</a></sup>)
+. Ούτος καθώς υπήρξεν ιδικός μου φίλος από της νεανικής του ηλικίας, ομοίως
+απαράλλακτα υπήρξε και της δημοκρατίας σας οπαδός και συγκατεδικάσθη μαζί σας
+εις την πρόσφατον εξορίαν επί των Τριάκοντα και επανήλθε πάλιν εις την πόλιν μαζί
+σας. Και γνωρίζετε δα πολύ καλά ποίου είδους άνθρωπος ήτο ο Χαιρεφών αυτός και
+πόσον ήτο ορμητικός και θερμός εις ό,τι ήθελεν επιχειρήσει. Αυτός λοιπόν μίαν
+ημέραν μεταβάς εις τους Δελφούς, ετόλμησε να κάμη αυτήν την ερώτησιν εις το
+μαντείον. Και πάλιν σας παρακαλώ, ω άνδρες, να μη θορυβήτε δι' αυτό οπού θα σας
+είπω. Ηρώτησε λοιπόν το μαντείον αν υπάρχη εις τον κόσμον κανένας άλλος
+άνθρωπος πλέον σοφώτερος από εμέ.</p>
+
+<p>Απεκρίθη δε η Πυθία
+(<sup><a href='#fn17' id='ref17'>17</a></sup>)
+ ότι δεν υπάρχει κανείς άλλος από εμέ σοφώτερος. Και θα σας επιβεβαίωση αυτά ο
+αδελφός του, όστις είνε παρών εδώ, αφού εκείνος έχει πλέον αποθάνει.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>VI. </span> Στοχασθήτε δε διά ποίαν αιτίαν σας λέγω
+αυτά όλα. Τα λέγω, διότι έχω σκοπόν να σας αποδείξω πόθεν προήλθεν η εναντίον
+μου διαβολή. Εγώ, αφού ήκουσα αυτήν την απάντησιν του μαντείου, εσυλλογιζόμην
+μόνος μου ως εξής· τι επί τέλους λέγει ο Απόλλων και ποίαν έννοιαν υποκρύπτουσιν οι
+λόγοι του εκείνοι; Διότι τωόντι γνωρίζω καλά ότι εις εμέ δεν υπάρχει καμμία σοφία
+ούτε μεγάλη ούτε μικρά. Τι λοιπόν τάχα εννοεί ο θεός διακηρύττων ότι εγώ είμαι
+σοφώτατος από όλους τους ανθρώπους; Διότι βεβαίως ο θεός δεν ψεύδεται ποτέ·
+διότι δεν είνε πρέπον τούτο εις αυτόν. Και πολύν μεν καιρόν ήμουν εις απορίαν τι
+τέλος πάντων εννοούσεν ο χρησμός του μαντείου, έως ου, ύστερον από πολύν κόπον,
+εσκέφθην να κάμω μίαν τοιούτου είδους έρευναν εις εξήγησιν αυτού. Μετέβην εις ένα
+εκ των συμπολιτών μας, όστις έχει φήμην ότι είνε σοφός, στοχαζόμενος ότι εδώ
+καλύτερα από κάθε άλλο μέρος θα ημπορούσα να εξελέγξω απατώμενον το μαντείον
+και ν' αποδείξω εις τον χρησμόν ότι αυτός εδώ ο άνθρωπος είνε σοφώτερος από εμέ,
+ενώ συ, ω μαντείον, είπες ότι εγώ είμαι σοφώτερος. Καλοστοχαζόμενος λοιπόν αυτόν
+— του οποίου δεν έχω ανάγκην να είπω το όνομα, ήτο όμως ένας από τους πλέον
+μεγάλους πολιτικούς μας, σχετικώς με τον οποίον μου συνέβη κατά την εξέτασιν
+τοιούτον τι οπού δεν επερίμενα — και συνομιλών με αυτόν είδα ότι αυτός ο
+άνθρωπος πιστεύεται μεν από πολλούς άλλους ότι είνε σοφός, και μάλιστα από τον
+ίδιον τον εαυτόν του, όμως αληθινά δεν είνε σοφός. Αφού εννόησα τούτο, επεχείρησα
+ν' αποδείξω εις αυτόν ότι επίστευε μεν ότι είνε σοφός, δεν είνε όμως. Ένεκα τούτου
+λοιπόν και εις αυτόν έγινα μισητός και εις πολλούς άλλους από τους φίλους του, οι
+οποίοι ήσαν παρόντες κατά την συνομιλίαν μας. Το βέβαιον όμως είνε, ότι ενώ
+απεχωριζόμην από αυτόν, ήρχισα να σκέπτωμαι μόνος μου, ότι από αυτόν βεβαίως
+τον άνθρωπον εγώ είμαι σοφώτερος· ως φαίνεται όμως, κανείς από τους δύο μας δεν
+γνωρίζει κανέν, το οποίον να είνε τελείως καλόν πράγμα. Υπάρχει όμως αυτή η
+διαφορά μεταξύ μας. Αυτός μεν φαντάζεται ότι γνωρίζει κάτι τι, ενώ δεν γνωρίζει
+τίποτε, εγώ δε, καθώς δεν γνωρίζω τίποτε, έτσι και πιστεύω ότι δεν γνωρίζω. Μου
+φαίνεται λοιπόν βεβαίως ότι εγώ είμαι ολίγον τι σοφώτερος από αυτόν, ως προς τούτο
+ακριβώς, ότι όσα δεν γνωρίζω, αυτά και πιστεύω ότι δεν τα γνωρίζω. Τότε μετέβην εις
+άλλον συμπολίτην μας από εκείνους, οι οποίοι έχουσι την φήμην ότι είνε σοφώτεροι
+από τον πρώτον εκείνον, και μου εφάνη ότι ήκουσα απαραλλάκτως τα ίδια και από
+αυτόν. Έκτοτε ένεκα τούτου και εις εκείνον και εις πολλούς άλλους συμπολίτας μας
+έγινα μισητός.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>VII. </span> Μετά ταύτα λοιπόν κατά σειράν ήρχισα
+να πηγαίνω προς άλλους συμπολίτας μας, αν και εγνώριζα καλά ότι εγινόμην μισητός
+εις αυτούς — και ελυπούμην διά τούτο, και εφοβούμην τα επακόλουθα του μίσους —
+αλλ' όμως εφρόνουν ότι ήτο ανάγκη, χωρίς αμφιβολίαν, να προτιμήσω από όλα τα
+άλλα το λόγιον του Απόλλωνος. Μου εφαίνετο λοιπόν καλόν ότι πρέπει να υπάγω
+προς όλους εκείνους, οι οποίοι είχαν την μεγαλυτέραν φήμην ότι γνωρίζουν κάτι τι,
+διότι ήθελα να ανακαλύψω την πραγματικήν έννοιαν του χρησμού. Και μα τον κύνα
+(<sup><a href='#fn18' id='ref18'>18</a></sup>)
+, ω άνδρες Αθηναίοι, — διότι πρέπει να σας λέγω όλην την αλήθειαν — τωόντι εγώ
+έπαθα κάτι τι τοιούτον. Όσοι εξ αυτών είχον την καλήν φήμην ότι είνε σοφώτατοι, εις
+εμέ οπού ανεζήτουν να εννοήσω τον χρησμόν του θεού, εφάνησαν αμαθέστατοι
+σχεδόν, άλλοι δε οπού εθεωρούντο από τους άλλους, ότι είνε πολύ ολίγον νοήμονες,
+μου εφάνησαν ότι είνε μάλιστα παρά πολύ συνετοί άνθρωποι. Πρέπει δε βεβαίως να
+αφηγηθώ όλας τας περιπλανήσεις μου, τας οποίας έκαμα, ως παθήματα ανθρώπου,
+όστις υποβάλλεται εις διαφόρους κόπους, ίνα εις εμέ τέλος πάντων ο χρησμός φανή
+πλέον ανεπίδεκτος ελέγχου. Διότι μετά τους πολιτικούς επορεύθην προς τους ποιητάς,
+τόσον τους τραγωδοποιούς
+(<sup><a href='#fn19' id='ref19'>19</a></sup>)
+ όσον και τους διθυραμθοποιούς
+(<sup><a href='#fn20' id='ref20'>20</a></sup>)
+ και τους λοιπούς ποιητάς
+(<sup><a href='#fn21' id='ref21'>21</a></sup>)
+, στοχαζόμενος ότι εδώ θα φωραθώ πλέον με σαφεστάτας αποδείξεις ότι είμαι
+αμαθέστερος από εκείνους. Αναφέρων λοιπόν εκείνα τα ποιήματά των, οπού μου
+εφαίνοντο ότι με περισσοτέραν επιτυχίαν αυτοί επραγματεύθησαν, κατ' επανάληψιν
+ηρώτων αυτούς τι ήθελαν να εννοήσουν και ποίος ήτο ο σκοπός και η οικονομία των
+έργων των εκείνων, διά να διδαχθώ συγχρόνως και κάτι τι από αυτούς. Αλλ'
+εντρέπομαι αληθώς να σας είπω, ω άνδρες, την αλήθειαν. Όμως πρέπει να είπω
+αυτήν. Δηλαδή, διά να ομιλήσω με συντομίαν, όλοι σχεδόν εκείνοι, οι οποίοι
+παρευρέθησαν τότε εκεί εις την συνομιλίαν μας, αν τους ηρώτα κανείς, ημπορούσαν
+να απαντήσουν πολύ καλύτερα από αυτούς τους ιδίους ποιητάς περί των ποιημάτων,
+τα οποία οι ίδιοι είχον συνθέσει. Εγνώρισα λοιπόν και διά τους ποιητάς αμέσως αυτό,
+ότι όσα ποιήματα γράφουν, δεν τα γράφουν από σοφίαν των, αλλ' από κάποιαν
+φυσικήν των κλίσιν και από ενθουσιασμόν και έμπνευσιν
+(<sup><a href='#fn22' id='ref22'>22</a></sup>)
+ ομοιάζουσαν απαράλλακτα με τον ενθουσιασμόν, από τον οποίον κυριεύονται οι
+θεομάντεις
+(<sup><a href='#fn23' id='ref23'>23</a></sup>)
+
+ και οι χρησμωδοί· διότι ωσαύτως και ούτοι, λέγουν μεν πολλά ωραία πράγματα, όμως
+δεν εννοούν κανέν από εκείνα, τα οποία λέγουν. Τοιούτου είδους πάθος περίπου μου
+εφάνη ότι συμβαίνει και εις τους ποιητάς. Και συγχρόνως εννόησα ότι αυτοί ένεκα της
+ποιήσεώς των εφρόνουν ότι και κατά τα λοιπά πράγματα ήσαν σοφώτατοι άνθρωποι,
+κατά τα οποία δεν ήσαν. Άφησα λοιπόν και αυτούς, στοχαζόμενος ότι είμαι ανώτερος
+και από αυτούς κατά το ίδιον πλεονέκτημα, κατά το οποίον εφάνην ανώτερος και από
+τους πολιτικούς.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>VIII. </span> Τελευταίον λοιπόν επήγα και
+συνήντησα τους χειροτέχνας
+(<sup><a href='#fn24' id='ref24'>24</a></sup>)
+. Διότι είχα την συναίσθησιν ότι τίποτε σχεδόν δεν εγνώριζα εγώ από την τέχνην των,
+και ήμουν πεπεισμένος ότι αυτούς βεβαίως θα τους εύρω πολύ ικανούς εις πολλά
+ωραία πράγματα. Και ως προς τούτο μεν δεν ηπατήθην, αλλ' εγνώριζαν ούτοι, όσα
+εγώ ηγνόουν, και κατά τούτο ήσαν σοφώτεροι από εμέ. Αλλ' ω άνδρες Αθηναίοι, μου
+εφάνησαν και οι σπουδαίοι χειροτέχναι ότι έχουν το ίδιον ακριβώς ελάττωμα, το
+οποίον είχαν και οι ποιηταί. Έκαστος από αυτούς, διότι καλώς εκτελεί την τέχνην του,
+είχε την απαίτησιν ότι και κατά τα άλλα τα πλέον σπουδαιότατα πράγματα, ήτοι τα
+πολιτικά και την διοίκησιν της πόλεως, είνε σοφώτατος. Και αυτό μόνον το ελάττωμά
+των, η πλάνη των και η μωρία των, τόσον εσκέπαζεν εκείνην την μεγάλην σοφίαν των,
+ώστε εξεμηδένιζεν αυτήν. Όθεν ηρώτων τον εαυτόν μου κατ' επανάληψιν, ως να
+ωμίλουν εν ονόματι του χρησμού πάντοτε, τι εκ των δύο να προτιμήσω, να είμαι
+τοιούτος καθώς είμαι, και χωρίς να είμαι διόλου σοφός, να έχω την σοφίαν εκείνων,
+και χωρίς να είμαι αμαθής, να έχω την αμάθειαν εκείνων, ή και τα δύο, να έχω την
+σοφίαν δηλαδή και την αμάθειαν, τα οποία εκείνοι έχουν, και να είμαι και εγώ καθώς
+εκείνοι. Απεκρίθην λοιπόν εις τον εαυτόν μου και εις τον χρησμόν ότι δι' εμέ είνε
+καλύτερον να είμαι καθώς είμαι.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>IX. </span> Εξ αιτίας της παρούσης ακριβώς
+εξετάσεως, ω άνδρες Αθηναίοι, πολλά μίση εγεννήθησαν εναντίον μου και
+αντιπάθειαι πολύ ισχυρόταται και επικίνδυνοι, ώστε να προκύψωσιν εξ αυτών πολλαί
+συκοφαντίαι, ονομάζομαι δε με τούτο το όνομα, ότι είμαι σοφός. Διότι όλοι όσοι είνε
+παρόντες κατά τας διαφόρους ομιλίας μου, πιστεύουν ότι εγώ είμαι σοφός ως προς
+εκείνα τα πράγματα, ως προς τα οποία ήθελον αποκαλύψει την αμάθειαν των άλλων.
+Και όμως τουναντίον, ω άνδρες Αθηναίοι, μου φαίνεται ότι μόνον ο θεός τωόντι είνε
+σοφός, και τούτο ίσα-ίσα ηθέλησε να είπη ο Απόλλων με τον χρησμόν του αυτόν, ότι η
+ανθρωπίνη σοφία πολύ μικράν αξίαν έχει ή διά να είπω καλύτερον, μάλιστα, καμμίαν.
+Και προφανώς τούτο εννόει το μαντείον περί του Σωκράτους. Μετεχειρίσθη δε προς
+τον σκοπόν τούτον το ιδικόν μου όνομα ως παράδειγμα, καθώς ήθελε κάμει εάν
+ήθελεν είπει ότι αυτός, ω άνθρωποι, είνε σοφώτατος από σας, όστις αναγνωρίζει,
+καθώς ο Σωκράτης ότι, ως προς την σοφίαν, αληθώς δεν έχει καμμίαν αξίαν. Διά τούτο
+λοιπόν εγώ ακόμη και τόρα, περιερχόμενος την πόλιν, αναζητώ και εξετάζω κατά την
+θέλησιν του θεού, αν ίσως και εύρω κανένα αληθώς σοφόν και από τους αστούς και
+από τους ξένους· και οσάκις δεν μου φαίνεται ότι πράγματι είνε σοφός κανείς, τότε
+συντελών εις την ορθήν εξήγησιν του χρησμού, κάμνω να αποδειχθή ότι δεν είνε
+σοφός. Και ένεκα αυτής της ασχολίας μου δεν μου έμεινε καιρός άλλος ούτε εις τα
+πολιτικά να καταγίνω και να πράξω κάτι τι αξιόλογον, ούτε διά τας ιδιωτικάς μου
+υποθέσεις να φροντίσω, αλλ' ευρίσκομαι εις μεγίστην πενίαν ένεκα του σεβασμού,
+τον οποίον απονέμω εις τον θεόν των Δελφών.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>Χ. </span> Προς τούτοις πολλοί νέοι, όσοι μάλιστα
+δεν έχουν καμμίαν ενασχόλησιν, παίδες πλουσιωτάτων συμπολιτών μας,
+ακολουθούντες κατόπιν μου αυτοπροαιρέτως, χωρίς καμμίαν παρακίνησιν,
+αισθάνονται μεγάλην ευχαρίστησιν να με ακούουν με ποίον τρόπον αποδεικνύω τας
+πλάνας των ανθρώπων και κατόπιν αυτοί πάλιν πολλάκις, μιμούμενοι εμέ, επιχειρούν
+να εξετάζουν άλλους, τους οποίους ήθελον συναντήσει. Και μη αμφιβάλλετε ότι,
+καθώς στοχάζομαι, ευρίσκουν μέγα πλήθος ανθρώπων, οι οποίοι φαντάζονται μεν ότι
+γνωρίζουν κάτι τι, γνωρίζουν δε τωόντι πολύ ολίγα πράγματα, ή μάλλον κανέν. Ένεκα
+δε τούτου εκείνοι, οι οποίοι εξελέγχονται από αυτούς ως αμαθείς, οργίζονται εναντίον
+μου και όχι εναντίον του εαυτού των, καθώς έπρεπε, διά την αμάθειάν των και λέγουν
+ότι υπάρχει κάποιος Σωκράτης, ένας άνθρωπος μιαρώτατος, ο οποίος διαφθείρει την
+νεολαίαν. Και όταν κανείς ήθελε τους ερωτήσει τι είνε αυτό, όπου κάμνει αυτός ο
+άνθρωπος, και τι διδάσκει και διαφθείρει τους νέους, δεν ημπορούν μεν να δώσουν
+καμμίαν απάντησιν, αλλ' ευρίσκονται εις άγνοιαν, διά να μη φαίνωνται δε ότι
+ταράσσονται, ως μη έχοντες ωρισμένα γεγονότα εναντίον μου, διαδίδουν αυτά, τα
+οποία προχείρως λέγουν και εναντίον όλων των φιλοσόφων εν γένει, ότι δηλαδή
+διδάσκει δι' όσα συμβαίνουν εις τον ουρανόν και εις τα βάθη της γης, και ότι να μη
+πιστεύουν οι άνθρωποι εις τους θεούς, και ότι με τους λόγους του μίαν άδικον
+υπόθεσιν την κάμνει δικαίαν. Διότι την αλήθειαν, ως φρονώ, δεν θα ετολμούσαν να
+είπουν, επειδή γίνονται κατάδηλοι ότι προσποιούνται μεν ότι γνωρίζουν κάτι τι, δεν
+γνωρίζουν όμως τίποτε. Επειδή λοιπόν ούτοι είνε όντως φιλόνικοι, κατ' εμέ, και
+ορμητικοί και πολλοί κατά τον αριθμόν, και ιδίως ομιλούν καλώς διωργανωμένοι και
+με μίαν ευγλωττίαν πολύ πειστικήν, έχουσι γεμίσει τα ώτα σας με τας συκοφαντίας
+αυτάς, τας οποίας λέγουν εναντίον μου και προ πολλού χρόνου και με μεγάλην
+σφροδρότητα. Εξ αυτών δε των διαβολών λαβών την αφορμήν και ο Μέλητος επετέθη
+εναντίον μου και ο Άνυτος και ο Λύκων· ο μεν Μέλητος, διότι εξωργίσθη εναντίον μου
+χάριν των ποιητών
+(<sup><a href='#fn25' id='ref25'>25</a></sup>)
+, ο δε Άνυτος χάριν των τεχνιτών
+(<sup><a href='#fn26' id='ref26'>26</a></sup>)
+ και των πολιτικών, ο δε Λύκων χάριν των Ρητόρων
+(<sup><a href='#fn27' id='ref27'>27</a></sup>)
+. Ώστε ως προς αυτό, ίσα-ίσα, το οποίον εις την αρχήν είπα, θαυμαστόν και παράδοξον
+θα το εθεώρουν εγώ, αν ήθελα κατορθώσει εις τόσον ολίγον χρονικόν διάστημα να
+εξαλείψω από το πνεύμα σας αυτήν την συκοφαντίαν, ενώ έχει γίνει εις τόσον μέγα
+χρονικόν διάστημα και τόσον έχει ριζοβολήσει. Αυτά είνε, ω άνδρες Αθηναίοι, εκείνα
+τα οποία πρωτύτερα έλεγα ότι με όλην την αλήθειαν θα σας εκθέσω και θα σας
+διηγηθώ και σας είπα λοιπόν αυτά, χωρίς να αποκρύψω τίποτα από σας ούτε μέγα,
+ούτε μικρόν, και χωρίς από φόβον να σιωπήσω κανέν, καίτοι ηξεύρω σχεδόν ότι ένεκα
+αυτής προ πάντων της παρρησίας μου μισούμαι. Αλλά τούτο είνε προσέτι μία τρανή
+απόδειξις ότι λέγω την αλήθειαν και ότι κατ' αυτόν τον τρόπον επήγασεν η εναντίον
+μου διαβολή, και αυτά είνε τα αίτια αυτής. Και είτε τόρα, είτε μετά ταύτα θελήσετε να
+εξετάσετε δι' αυτά τα πράγματα, θα εύρετε ότι έτσι είνε.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XI. </span> Περί μεν λοιπόν εκείνων των
+κατηγοριών, τας οποίας οι πρώτοι μου κατήγοροι έκαμαν εναντίον μου, αυτά ας είνε
+αρκετή απολογία μου προς σας· τόρα δε κατόπιν από αυτά, θα προσπαθήσω να
+απολογηθώ εις τον Μέλητον τον αγαθόν και φιλόπολιν, καθώς λέγει αυτός, και εις
+τους άλλους, τους τελευταίους κατηγόρους μου.</p>
+
+<p>Πάλιν λοιπόν τόρα, επειδή είνε άλλοι οι κατήγοροι μου αυτοί, ας επαναλάβωμεν
+την τελευταίαν έγγραφον κατηγορίαν των, καθώς ανεγνώσαμεν και την πρώτην. Είνε
+δε αύτη περίπου: Λέγει ότι ο Σωκράτης είνε ένοχος, διότι και τους νέους διαφθείρει
+και διότι δεν πιστεύει εις τους θεούς, τους οποίους η πόλις πιστεύει και διότι αντ'
+αυτών παρουσιάζει άλλα νέα δαιμόνια
+(<sup><a href='#fn28' id='ref28'>28</a></sup>)
+. Το μεν έγκλημά μου δα τοιούτον είνε. Ας εξετάσωμεν δε έν έκαστον σημείον αυτού
+χωριστά. Λέγει η κατηγορία ότι εγώ είμαι ένοχος αδικίας, διότι διαφθείρω την
+νεολαίαν. Εγώ όμως τουναντίον λέγω, ω άνδρες Αθηναίοι, ότι δικαίως ίσα-ίσα ο
+Μέλητος είνε ένοχος, διότι εις πράγμα τόσον σοβαρόν αστεΐζεται, κατηγορών ενώπιον
+του δικαστηρίου σας με μεγάλην αδιαφορίαν πολίτας, διά να φαίνεται ότι με
+σπουδαιότητα φροντίζει διά πράγματα, διά τα οποία διόλου έως τώρα δεν
+εφρόντισεν. Ότι δε τούτο έτσι είνε, θα προσπαθήσω και προς υμάς να το
+αποδείξω.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XII. </span> Παρακαλώ λοιπόν, έλα εδώ τόρα συ,
+Μέλητε, είπε. Διά κανέν άλλο πράγμα δεν μεριμνάς τόσον πολύ παρά πώς να γίνουν οι
+νέοι όσον το δυνατόν χρηστότατοι;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b></p>
+
+<p>Διά κανέν άλλο βέβαια.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Έλα λοιπόν τόρα ειπέ εις τους δικαστάς, ποίος είνε εκείνος ο άνθρωπος οπού
+κάμνει τους νέους χρηστοτέρους; Είνε φανερόν ότι τον ηξεύρεις, αφού σε μέλει
+βέβαια δι' αυτά τα ζητήματα. Διότι, αφού ανεκάλυψες εμέ, καθώς λέγεις, ότι
+διαφθείρω τους νέους, με καταγγέλλεις προς αυτούς εδώ και απαγγέλλεις εναντίον
+μου κατηγορίαν διά την πράξιν μου ταύτην. Αλλ' όμως έλα ειπέ τόρα και εκείνον δα
+οπού κάμνει τους νέους χρηστοτέρους και φανέρωσον εδώ εις τους δικαστάς ποίος
+είνε αυτός. Ομίλησον . . . Βλέπεις, ω Μέλητε, ότι σιωπάς, και δεν ημπορείς να τον
+ονομάσης αυτόν; Και όμως δεν σου φαίνεται ότι αυτό είνε επαίσχυντον και ικανή
+απόδειξις εις εκείνο, το οποίον ακριβώς εγώ λέγω, ότι εσέ διόλου δεν σε μέλει διά την
+εκπαίδευσιν των νέων; Αλλ' ειπέ, καλέ Μέλητε, ποίος κάμνει αυτούς καλυτέρους;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b></p>
+
+<p>Οι νόμοι.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b><br />
+&nbsp;<br />
+Μα δεν σε ερωτώ δι' αυτό, καλότυχε, αλλά ποίος άνθρωπος, όστις εν πρώτοις γνωρίζει
+και αυτό τούτο ακριβώς οπού είπες, τους νόμους.</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b></p>
+
+<p>Αυτοί εδώ οι δικασταί
+(<sup><a href='#fn29' id='ref29'>29</a></sup>)
+, ω Σώκρατες.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Τι λέγεις, ω Μέλητε; Αυτοί εδώ οι δικασταί είνε ικανοί να εκπαιδεύουν τους νέους
+και να τους κάμνουν χρηστοτέρους; </p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b></p>
+
+<p>Μάλιστα.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Τι από τα δύο, όλοι ομού οι δικασταί είνε ικανοί προς τούτο, ή μερικοί μεν από
+αυτούς μόνον, μερικοί δε όχι;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b></p>
+
+<p>Όλοι οι δικασταί.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Αυτά που λέγεις είνε θαυμάσια τωόντι, μα την Ήραν, και ανεκάλυψες έτσι μεγάλην
+αφθονίαν ανθρώπων, οι οποίοι ημπορούν να ωφελούν τους νέους. Αλλά τι λοιπόν;
+Αυτοί εδώ οι ακροαταί όλοι, οπού μας ακούουν, επίσης ημπορούν να κάμνουν τους
+νέους καλυτέρους ή όχι;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b></p>
+
+<p>Και αυτοί ημπορούν επίσης.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Αλλά και οι βουλευταί,
+(<sup><a href='#fn30' id='ref30'>30</a></sup>)
+ ημπορούν και αυτοί;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b></p>
+
+<p>Και οι βουλευταί ομοίως.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Αλλ' ω Μέλητε, μήπως λοιπόν εκείνοι οπού συνέρχονται εις την Εκκλησίαν του
+λαού,
+(<sup><a href='#fn31' id='ref31'>31</a></sup>)
+ οι Εκκλησιασταί, διαφθείρουν τους νέους; ή και εκείνοι όλοι είνε ομοίως ικανοί να
+κάμνουν αυτούς καλυτέρους;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b></p>
+
+<p>Και εκείνοι είνε ομοίως ικανοί εις αυτό.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Ως φαίνεται λοιπόν, όλοι οι Αθηναίοι ημπορούν να κάμουν τους νέους καλούς και
+αγαθούς, εκτός εμού, εγώ δε μόνος τους διαφθείρω. Αυτό εννοείς;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b><br />
+&nbsp;<br />
+Μάλιστα. Αυτό ακριβώς εννοώ.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης</b></p>
+
+<p>Με κρίνεις βέβαια ως ένα από τους πλέον δυστυχείς ανθρώπους. Αλλά σε
+παρακαλώ, απάντησον. Σου φαίνεται βεβαίως ότι το ίδιον είνε και όταν ομιλώμεν διά
+ίππους. Εκείνοι μεν οπού κάμουν αυτούς χρησιμωτέρους είνε όλος ο κόσμος, ένας δε
+μόνος είνε οπού τους διαφθείρει; ή όλως διόλου το εναντίον, ένας μεν μόνος υπάρχει,
+όστις είνε ικανός να κάμνη αυτούς χρησιμωτέρους, ή πολύ ολίγοι, εκείνοι οπού
+ονομάζονται ιππικοί, οι δε επίλοιποι άνθρωποι, εάν ίσα-ίσα καταγίνωνται με τους
+ίππους πάντοτε και μεταχειρίζωνται αυτούς εις χρήσιν των, τους διαφθείρουν; Δεν
+είνε έτσι, ω Μέλητε, και διά τους ίππους και δι' όλα τα άλλα ζώα; Βεβαιότατα
+αναμφιβόλως, κατ' εμέ, είτε συ και ο Άνυτος αρνηθήτε αυτό, είτε το παραδεχθήτε.
+Διότι πολύ μεγάλη ευτυχία και έκτακτον πλεονέκτημα θα ήτο διά τους νέους, αν
+αληθεία ένας μεν μόνος είνε ικανός να διαφθείρη αυτούς, καθώς συ λέγεις, οι δε
+λοιποί όλοι ημπορούσαν να τους ωφελούν και να τους κάμνουν χρηστοτέρους. Αλλ'
+όμως δεν είνε έτσι, ω Μέλητε. Διότι συ αρκετήν επίδειξιν έκαμες ειπών ότι έως τόρα
+ποτέ δεν εφρόντισες διά την εκπαίδευσιν των νέων και αδιστάκτως ομολογείς την
+αμέλειάν σου, ότι διόλου δεν έχεις μεριμνήσει διά τα ζητήματα αυτά, διά τα οποία
+εισάγεις εμέ εις δίκην.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XIII. </span> Ακόμη δε απάντησον, σε παρακαλώ, ω
+δι' αγάπην του Διός, Μέλητε, ποίον είνε καλύτερον, να κατοική κανείς μετά πολιτών
+εναρέτων ή μετά κακών και διεφθαρμένων; Απάντησον, φίλε μου, διότι δεν σε ερωτώ
+βεβαίως κανέν πράγμα δύσκολον. Δεν είνε αληθές ότι οι μεν κακοί άνθρωποι
+προξενούν κάποιον κακόν βέβαια εις εκείνους, οι οποίοι διαρκώς συνδιαιτώνται με
+αυτούς, οι δε ενάρετοι προξενούν κάποιον καλόν εις εκείνους, οι οποίοι πάντοτε με
+αυτούς συζώσι;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b><br />
+&nbsp;<br />
+Μάλιστα.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Υπάρχει λοιπόν κανείς άνθρωπος, όστις προτιμά να βλάπτεται μάλλον από
+εκείνους, με τους οποίους συνήθως συζή, παρά να ωφελήται; Απάντησόν μοι,
+αγαπητέ. Διότι ο νόμος ίσα-ίσα διατάσσει να απαντούν οι αντίδικοι ο ένας εις τον
+άλλον. Υπάρχει κανείς, ο οποίος προτιμά να βλάπτεται μάλλον παρά να
+ωφελήται;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b><br />
+&nbsp;<br />
+Όχι βέβαια. Δεν υπάρχει.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Έλα λοιπόν ειπέ μου τόρα. Εμένα με κατήγγειλες εδώ, διότι φρονείς ότι διαφθείρω
+τους νέους και κάμνω αυτούς χειροτέρους. Απάντησον όμως, τι από τα δύο, εκουσίως
+τους διαφθείρω ή ακουσίως;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b></p>
+
+<p>Εκουσίως βεβαιότατα.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Μα πώς, ω Μέλητε, συ οπού είσαι τόσον νέος, είσαι λοιπόν τόσον πολύ
+σοφώτερος από εμέ, οπού έχω τόσον γεροντικήν ηλικίαν, ώστε συ μεν γνωρίζεις ότι οι
+μεν κακοί άνθρωποι κάποιον κακόν βέβαια προξενούν εκάστοτε εις εκείνους, οι
+οποίοι συζώσι με αυτούς, οι δε ενάρετοι προξενούν εις αυτούς καλόν. Εγώ δε τη
+αληθεία εις τοσαύτην αμάθειαν κατήντησα, ώστε και τούτο ακόμη αγνοώ, ότι εάν
+κάμω κακόν κανένα άνθρωπον από εκείνους, οπού με συναναστρέφωνται, θα
+διακινδυνεύσω τότε να πάθω κάποιον κακόν από αυτόν, ώστε τούτο το τόσον μέγα
+κακόν εκουσίως το προξενώ εις τον εαυτόν μου, καθώς συ διατείνεσαι; Ως προς αυτά
+εγώ δεν πείθομαι εις σε, ω Μέλητε, νομίζω δε και κανείς άλλος άνθρωπος δεν θα
+πεισθή· αλλ' ή δεν διαφθείρω τους νέους ή εάν τους διαφθείρω, το κάμνω αυτό χωρίς
+να θέλω· ώστε συ βεβαίως και εις τας δύο περιπτώσεις ψεύδεσαι και συκοφαντείς.
+Εάν όμως χωρίς να θέλω διαφθείρω τους νέους, διά τα τοιαύτα εγκλήματα, ως
+γνωστόν, δεν υπάρχει νόμος δημοσία ν' απαγγέλλεται κατηγορία εναντίον μου, αλλ'
+αφ' ού με λάβουν κατά μέρος εκείνοι οπού έχουν το δικαίωμα εις τούτο, να
+παραστήσουν εις εμέ την πλάνην μου και να με συμβουλεύσουν. Διότι είνε φανερόν
+ότι, εάν με την συμβουλήν των αυτήν καλώς οδηγηθώ, θα παύσω να κάμνω αυτό, το
+οποίον βέβαια χωρίς να θέλω κάμνω. Συ όμως απέφυγες και δεν ηθέλησες να με
+πλησιάσης και να μου παραστήσης την πλάνην μου αυτήν, αλλά δημοσία με
+καταγγέλλεις εδώ εις το δικαστήριον, όπου ο νόμος διατάσσει να δικάζωνται εκείνοι,
+οι οποίοι έχουν ανάγκην τιμωρίας και ποινής, αλλ' όχι διδασκαλίας και
+παραινέσεως.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XIV. </span> Αλλ' όμως εκείνο το οποίον έλεγα εγώ,
+ω άνδρες Αθηναίοι, είνε φανερόν πλέον, ότι ο Μέλητος δι' αυτά τα ζητήματα δεν
+εφρόντισε ποτέ του, ούτε πολύ, ούτε ολίγον. Όμως απάντησόν μας τόρα, ω Μέλητε,
+με ποίον τρόπον εννοείς ότι εγώ διαφθείρω τους νέους; Αλλά διατί κάθημαι και σε
+ερωτώ, αφού είνε φανερώτατον βεβαίως ότι κατά το κατηγορητήριον οπού
+υπέγραψες εναντίον μου, λέγεις ότι εγώ διαφθείρω τους νέους διδάσκων αυτούς να
+μη πιστεύουν τους θεούς, τους οποίους η πόλις πιστεύει, αλλά άλλας νέας θεότητας;
+Δεν λέγεις ότι με την διδασκαλίαν μου αυτήν διαφθείρω τους νέους;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b><br />
+&nbsp;<br />
+Βεβαιότατα τούτο ακριβώς λέγω.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Εν ονόματι λοιπόν αυτών των ιδίων θεών, τους οποίους τόρα αναφέρομεν, σε
+εξορκίζω, ειπέ ολίγον σαφέστερον ακόμη, και δι' εμέ και διά τους δικαστάς αυτούς
+εδώ. Διότι εγώ δεν ημπορώ να εννοήσω καλά. Λέγεις ότι εγώ διδάσκω να πιστεύουν οι
+άνθρωποι ότι υπάρχουν κάποιοι θεοί· όθεν και εγώ ο ίδιος πιστεύω ότι υπάρχουν θεοί
+και δεν είμαι όλως διόλου άθεος, αλλά και δεν κατηγορούμαι ως ένοχος υπό την
+έποψιν ταύτην, όμως λέγεις ότι εγώ δεν πιστεύω εκείνους τους θεούς, τους οποίους η
+πόλις ακριβώς πιστεύει, αλλά άλλους διαφορετικούς, και αυτό είνε λοιπόν το έγκλημά
+μου, διά το οποίον με κατήγγειλες εις το δικαστήριον, ότι πιστεύω άλλους θεούς· ή
+λέγεις ότι εγώ όλως διόλου ούτε ο ίδιος πιστεύω θεούς και τους λοιπούς δε
+ανθρώπους διδάσκω αυτά;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b><br />
+&nbsp;<br />
+Αυτά λέγω. Σε κατηγορώ ότι όλως διόλου δεν πιστεύεις εις κανένα θεόν.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Ε, φίλτατε Μέλητε, προς ποίον σκοπόν τα λέγεις αυτά; Δεν πιστεύω λοιπόν ότι
+ούτε ο ήλιος, ούτε η σελήνη είνε θεοί, καθώς το πιστεύουν αυτό όλοι οι
+άνθρωποι;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b></p>
+
+<p>Όχι, μα τον Δία, βεβαιότατα δεν πιστεύει αυτό, ω άνδρες δικασταί, αφού λέγει ότι
+ο μεν ήλιος είνε λίθος, η δε σελήνη γη.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Μα, μήπως στοχάζεσαι ότι κατηγορείς τον Αναξαγόραν, καλέ Μέλητε; Και τόσον
+πολύ καταφρονείς λοιπόν αυτούς εδώ τους δικαστάς και νομίζεις ότι είνε τόσον
+άπειροι της φιλολογίας, ώστε να αγνοούν ότι τα βιβλία του Αναξαγόρου
+(<sup><a href='#fn32' id='ref32'>32</a></sup>)
+ του Κλαζομενίου είνε γεμάτα από αυτάς τας δοξασίας; Μάλιστα και οι νέοι, ακόμη και
+αυτοί, από εμέ τα μανθάνουν — δεν είνε παράδοξον και αυτό να είπη ο Μέλητος —
+αυτά όμως είνε δυνατόν ενίοτε να τα αγοράσουν οι νέοι, το πολύ-πολύ, αντί μιας
+δραχμής, από την ορχήστραν του θεάτρου
+(<sup><a href='#fn33' id='ref33'>33</a></sup>)
+
+ και να εμπαίζουν τον Σωκράτην, εάν προσποιήται ότι αυτά είνε ιδικαί του θεωρίαι,
+και μάλιστα αφού αυτά καθ' εαυτά ταύτα είνε τόσον άτοπα και παράδοξα. Μα δι'
+αγάπην του Διός, κατ' αυτόν τον τρόπον λοιπόν σου φαίνομαι ότι δεν πιστεύω ότι
+υπάρχει κανένας θεός; Και επιμένεις εις αυτό;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b></p>
+
+<p>Ναι, βεβαιότατα, μα τον Δία, δεν πιστεύεις εις κανένα Θεόν, όλως διόλου.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Απίστευτα όντως πράγματα λέγεις, ω Μέλητε, και προπάντων απίστευτα και διά
+τον εαυτόν σου βεβαίως, ως μου φαίνεται. Διότι εις εμέ, ω άνδρες Αθηναίοι, αυτός
+εδώ ο Μέλητος φαίνεται ότι είνε πολύ υβριστής και καταφρονητής με έργον και με
+λόγον, και όλως διόλου από μεγάλην ύβριν και περιφρόνησιν και αυθάδειαν νεανικήν
+υπέβαλεν εναντίον μου αυτήν την κατηγορίαν. Διότι ομοιάζει με άνθρωπον ο οποίος
+συνέθεσεν έν αίνιγμα, θέλων να με δοκιμάση, άρα γε θα εννοήση ο Σωκράτης, ο
+σοφός δα εκείνος, ότι εγώ χαριεντίζομαι και ότι αντιφάσκω εις τον εαυτόν μου, λέγων
+εναντία πράγματα, ή θα εξαπατήσω αυτόν και τους άλλους, οπού με ακούουν; Διότι
+αυτός μου φαίνεται ότι εις το κατηγορητήριόν του αντιφάσκει λέγων τα εναντία αυτός
+ο ίδιος εις τον εαυτόν του, καθώς εάν ήθελεν είπει: «Είνε ένοχος ο Σωκράτης διότι δεν
+πιστεύει εις θεούς, αλλά διότι πιστεύει εις θεούς». Αλλ' όμως τη αληθεία αυτό είνε
+ίδιον ανθρώπου, ο οποίος θέλει να παίζη.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XV. </span> Εξετάσατε λοιπόν μετ' εμού, σας
+παρακαλώ, ω άνδρες, τον τρόπον, με τον οποίον φαίνεται ότι αυτός λέγει τα εναντία
+εις τον εαυτόν του. Συ δε, ω Μέλητε, απάντησον εις ημάς. Σεις δε, ω άνδρες, — διά το
+οποίον ίσα-ίσα και εις την αρχήν του λόγου μου σας παρεκάλεσα — ενθυμείσθε να μη
+οργίζεσθε εναντίον μου, αν ομιλώ κατά τον συνήθη εις εμέ διαλεκτικόν τρόπον.
+Απάντησον, ω Μέλητε. Υπάρχει κανείς άνθρωπος, όστις πιστεύει μεν ότι υπάρχουν
+ανθρώπινα πράγματα, δεν πιστεύει δε ότι υπάρχουν και άνθρωποι
+(<sup><a href='#fn34' id='ref34'>34</a></sup>)
+; . . .  Διατάξατε, ω άνδρες, αυτόν να απαντά, εις τας ερωτήσεις μου, και να μη κάμνη
+τόσον θόρυβον. Υπάρχει κανείς άνθρωπος, όστις δεν πιστεύει μεν ότι υπάρχουν ίπποι,
+πιστεύει όμως ότι υπάρχουν κανονισμοί προς άσκησιν των ίππων; Ή αυλητάς μεν δεν
+πιστεύει κανείς, αυλητικάς δε μελωδίας πιστεύει; . . .
+(<sup><a href='#fn35' id='ref35'>35</a></sup>)
+ Δεν υπάρχει, ω εξοχώτατε Μέλητε. Αφού συ δεν θέλεις να απαντήσης, απαντώ εγώ
+διά σε και τους άλλους αυτούς εδώ, δικαστάς και ακροατάς. Αλλά τουλάχιστον
+απάντησον εις αυτό το κατόπιν. Είνε κανένας άνθρωπος, ο οποίος πιστεύει μεν ότι
+υπάρχουν θεία πράγματα, θεοί δε δεν πιστεύει ότι υπάρχουν; </p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b></p>
+
+<p>Δεν είνε βεβαίως.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Πόσον με ευχαρίστησες, διότι μόλις τέλος πάντων απήντησες, αφού σε
+εξηνάγκασαν οι δικασταί. Λοιπόν ομολογείς ότι εγώ δαιμόνια μεν πράγματα και
+πιστεύω ότι υπάρχουν και διδάσκω τούτο, είτε βεβαίως νέα, είτε παλαιά, αλλ' όμως
+δαιμόνια πράγματα βεβαιότατα πιστεύω κατά την ομολογίαν σου, και τούτο μάλιστα
+ενόρκως διεβεβαίωσες εις την ανάκρισιν· εάν δε πιστεύω ότι υπάρχουν πράγματα
+δαιμόνια, ανάγκη πάσα είνε βεβαίως, κατ' εμέ, να πιστεύω ότι υπάρχουν και
+δαίμονες. Δεν είνε έτσι; Βεβαιότατα έτσι είνε. Διότι, σε εκλαμβάνω ότι ομολογείς
+τούτο, αφού δεν απαντάς. Αλλ' αυτοί οι δαίμονες δεν πιστεύομεν ότι είνε ή θεοί
+βεβαίως, ή παίδες θεών; Συμφωνείς εις αυτό ή όχι;</p>
+
+<p><b>Μέλητος.</b></p>
+
+<p>Μάλιστα, συμφωνώ.</p>
+
+<p><b>Σωκράτης.</b></p>
+
+<p>Λοιπόν εάν τωόντι πιστεύω εις δαίμονας, καθώς συ ομολογείς, εάν μεν οι
+δαίμονες είνε κάποιοι θεοί, της πόλεως ή άλλοι, τότε τούτο, το να λέγης ότι εγώ
+πιστεύω ότι δεν υπάρχουν θεοί και πάλιν ότι πιστεύω ότι υπάρχουν, αφού βεβαίως
+πιστεύω ότι υπάρχουν δαίμονες, φανερόνει εκείνο οπού εγώ έλεγον, ότι δηλαδή συ
+προτείνεις αίνιγμα και χαριεντίζεσαι. Εάν δε πάλιν οι δαίμονες είνε παίδες θεών,
+κάποιοι νόθοι παίδες, αν προτιμάς, ή εκ νυμφών, ή έκ τινων άλλων θνητών
+γεννηθέντες, εκ των οποίων, ως γνωστόν, λέγονται ότι εγεννήθησαν, ποίος άνθρωπος
+θα επίστευεν ότι θεών μεν παίδες υπάρχουν, θεοί δε δεν υπάρχουν; Διότι επίσης
+παράλογον ήθελεν είνε καθώς εάν επίστευε κανείς απαράλλακτα ότι παίδες μεν,
+γεννηθέντες από ίππους και όνους υπάρχουν, οι ημίονοι, ίπποι δε και όνοι ότι δεν
+υπάρχουν. Αλλ' ω Μέλητε, εξάπαντος συ υπέβαλες αυτήν την κατηγορίαν εναντίον
+μου, διότι ήθελες να με δοκιμάσης με αυτά, ή διότι δεν είχες κανέν αληθινόν έγκλημα,
+διά το οποίον να με εγκαλέσης εις το δικαστήριον. Με κανέν δε μέσον ποτέ δεν θα
+δυνηθής να πείσης κανένα άνθρωπον, ο οποίος έχει και ολίγην φρόνησιν, ότι ο αυτός,
+άνθρωπος αρμόζει να πιστεύη ότι υπάρχουν δαιμόνια και θεία πράγματα και πάλιν ο
+αυτός να μη πιστεύη ούτε εις δαίμονας, ούτε εις θεούς, ούτε εις ήρωας.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XVI. </span> Αλλ', ω άνδρες Αθηναίοι, ότι μεν εγώ
+δεν είμαι ένοχος κατά το κατηγορητήριον του Μελήτου, τούτο μου φαίνεται ότι δεν
+έχει ανάγκην μακροτέρας απολογίας, αλλ' είνε αρκετά και ταύτα, τα οποία είπον.
+Εκείνο δε, διά το οποίον ωμίλησα και προηγουμένως, ότι επί πολύν χρόνον και εκ
+μέρους πολλών ανθρώπων εγεννήθη μίσος εναντίον μου, πολύ καλά γνωρίζετε ότι
+είνε αληθές. Και αυτό είνε οπού θα με νικήση και θα καταδικασθώ, εάν βέβαια
+νικήση, όχι ο Μέλητος, ουδέ ο Άνυτος, αλλ' η κακή περί εμού υπόληψις του πλήθους
+και ο φθόνος, τα οποία, ως γνωστόν, έγιναν αιτία να απολεσθώσι και άλλοι πολλοί
+ενάρετοι άνδρες, νομίζω δε ότι και άλλους ακόμη εις το μέλλον αυτά θα εξαφανίσουν.
+Δεν είνε δε κανείς κίνδυνος μήπως το κακόν αυτό της συκοφαντίας και του μίσους δεν
+ήθελεν αυξήσει περισσότερον, αλλ' ήθελε ποτέ σταματήσει εις εμέ και
+καθησυχάσει.</p>
+
+<p>Αλλ' ίσως βέβαια ήθελεν είπει κανείς· Δεν αισχύνεσαι λοιπόν, ω Σώκρατες, διότι
+μετήλθες τοιούτον επάγγελμα, από το οποίον κινδυνεύεις σήμερον δα να αποθάνης;
+Εγώ όμως ήθελον τον αντικρούσει με μίαν πολύ δικαίαν απάντησιν, ότι δεν ομιλείς
+ορθώς, ω άνθρωπε, εάν νομίζης ότι πρέπει να λογαριάζη κίνδυνον ζωής ή θανάτου
+άνθρωπος, ο οποίος έχει, έστω και παραμικράν αξίαν, και να μη στοχάζεται εις όλας
+τας πράξεις του εκείνο μόνον, αν είνε δίκαια ή άδικα όσα πράττει, και αν ταύτα είνε
+έργα χρηστού ανθρώπου ή κακού. Αλλέως, κατά την έννοιαν του ιδικού σου
+τουλάχιστον λόγου, ήθελον είνε φαύλοι όσοι από τους ημιθέους απέθανον εις την
+Τροίαν και οι λοιποί ήρωες και μάλιστα ο υιός της Θέτιδος, ο οποίος διά να αποφύγη
+το αίσχος, τόσον πολύ κατεφρόνησε τον κίνδυνον της ζωής του, ώστε, όταν η μήτηρ
+του, η οποία ήτο θεά, είδεν ότι αυτός εδείκνυε μεγάλην ανυπομονησίαν να φονεύση
+τον Έκτορα, ούτω περίπου ωμίλησε προς αυτόν, καθ' όσον εγώ τουλάχιστον
+ενθυμούμαι: Ω υιέ μου, αν λάβης εκδίκησιν διά τον φόνον του φίλου σου Πατρόκλου,
+και φονεύσης τον Έκτορα, συ ο ίδιος θα αποθάνης τότε, «διότι ευθύς αμέσως, του
+λέγει, μετά τον Έκτορα ο θάνατός σου είνε έτοιμος». Εκείνος αφού ήκουσε ταύτα, τον
+μεν θάνατον και τον κίνδυνον περιεφρόνησεν, επειδή δε πολύ περισσότερον εφοβήθη
+το να ζη δειλός ων και να μη δύναται να εκδικήται υπέρ των φίλων του, «Είθε
+παρευθύς να αποθάνω
+(<sup><a href='#fn36' id='ref36'>36</a></sup>)
+, ανέκραξεν, αφού τιμωρήσω εκείνον, όστις με ηδίκησε φονεύσας τον Πάτροκλον, διά
+να μη απομείνω εδώ εις την Τροίαν καταγέλαστος, καθήμενος πλησίον εις τα
+καμπυλόπρυμνα πλοία μου, άχρηστον βάρος της γης
+(<sup><a href='#fn37' id='ref37'>37</a></sup>)
+». Μήπως νομίζεις ότι αυτός έδωσε καμμίαν σημασίαν εις τον θάνατον και τον
+κίνδυνον της ζωής του; Όχι. Διότι έτσι είνε αληθώς, ω άνδρες Αθηναίοι. Εις
+οποιανδήποτε θέσιν και αν τάξη κανείς τον εαυτόν του, ή κατ' εκλογήν του διότι έχει
+πεποίθησιν ότι είνε πολύ τιμητική δι' αυτόν η θέσις εκείνη, ή διότι διετάχθη υπό τινος
+εκ των στρατηγών του να λάβη την θέσιν εκείνην, εκεί χρεωστεί, κατά την κρίσιν μου,
+να μείνη αυτός ακλόνητος και να κινδυνεύση την ζωήν του, χωρίς να λογαριάζη κανέν,
+μήτε τον θάνατον, μήτε άλλο τι πλέον φοβερώτερον ακόμη, απέναντι της ατιμίας.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XVII. </span> Παράδοξα δε βεβαίως ήθελον πράξει
+εγώ, ω άνδρες Αθηναίοι, εάν, όταν μεν οι στρατηγοί, τους οποίους σεις εξελέξατε να
+είνε αρχηγοί μου, με έταττον εις την Ποτείδαιαν και εις την Αμφίπολιν και εις το
+Δήλιον
+(<sup><a href='#fn38' id='ref38'>38</a></sup>)
+, τότε μεν έμενον όπου εκείνοι με έταξαν, καθώς και κάθε άλλος, και εκινδύνευον να
+αποθάνω, τώρα δε ότε ο θεός με έταξε, καθώς εγώ έκρινα και εστοχάσθην, ότι πρέπει
+να ζω ενασχολούμενος με την φιλοσοφίαν και εξετάζων τον εαυτόν μου και τους
+άλλους ανθρώπους, εδώ διά τον φόβον του θανάτου ή κανενός άλλου κακού, ήθελον
+εγκαταλίπει αυτήν την θέσιν.</p>
+
+<p>Φοβερόν δε βεβαίως ήθελεν είνε τούτο, και αληθώς τότε δικαίως ημπορούσε να
+με καταγγείλω κανείς εις το δικαστήριον, διότι δεν πιστεύω ότι υπάρχουσι θεοί,
+επειδή απειθώ εις τον χρησμόν και φοβούμαι τον θάνατον και νομίζω ότι είμαι σοφός,
+ενώ δεν είμαι. Διότι το να φοβήται βεβαίως κανείς τον θάνατον, ω άνδρες, ουδέν άλλο
+είνε παρά να πιστεύη ότι είνε σοφός, ενώ δεν είνε διότι τούτο σημαίνει ότι γνωρίζει
+εκείνα, τα οποία δεν γνωρίζει. Διότι κανείς δεν γνωρίζει αν ο θάνατος δεν τυχαίνη να
+είνε διά τον άνθρωπον το μέγιστον από όλα τα καλά, τον φοβούνται, δε, ως εάν
+εγνώριζαν με βεβαιότητα ότι είνε το μέγιστον από τα κακά. Και όμως τούτο, το να
+φοβήται κανείς τον θάνατον, πώς δεν είνε πολύ επαίσχυντος αμάθεια, η οποία εκ
+τούτου διακρίνεται, ώστε να πιστεύη κανείς ότι γνωρίζει όσα δεν γνωρίζει; Εγώ δε, ω
+άνδρες, ως προς τούτο και ενταύθα ίσως διαφέρω από όλους τους άλλους
+ανθρώπους, και αν, καθώς δα είπεν ο Απόλλων, ήθελον είπει ότι εγώ είμαι σοφώτερος
+από τους άλλους εις κάποιον πράγμα, κατά τούτο ήθελον είπει ότι είμαι σοφώτερος,
+ότι καθώς δεν γνωρίζω όσον είνε αρκετόν περί του Άδου και της εν αυτώ καταστάσεως
+των ψυχών, ούτω και πιστεύω ότι δεν γνωρίζω. Το δε να πράττη κανείς αδικίας ή να
+απειθή εις εκείνον ο οποίος είνε καλύτερός του και ανώτερός του, είτε θεός είνε αυτός
+είτε άνθρωπος, ότι είνε πολύ βλαβερόν και πολύ επαίσχυντον, τούτο το γνωρίζω. Ποτέ
+λοιπόν δεν θα φοβηθώ, ούτε θα θελήσω να υπεκφύγω τα κακά, τα οποία δεν γνωρίζω
+ότι είνε κακά, και τα οποία ίσως τυχαίνει να είνε τωόντι καλά, αλλά θα φοβηθώ και θα
+υπεκφύγω μάλλον τα κακά, τα οποία γνωρίζω ότι είνε όντως κακά. Ώστε και εάν σεις
+τόρα με αθωώσετε, χωρίς να δώσετε πίστιν εις την κατηγορίαν του Ανύτου, ο οποίος
+είπεν ή ότι δεν έπρεπεν όλως διόλου εγώ να καταγγελθώ εις το δικαστήριον, ή, αφού
+κατηγγέλθην, ότι δεν είνε δυνατόν να μη με καταδικάση εις θάνατον, διότι είπε προς
+υμάς ότι, αν αθωωθώ, όλα τα τέκνα σας πλέον, εάν ήθελαν εφαρμόζει όσα διδάσκει ο
+Σωκράτης, όλως διόλου θα διαφθαρούν — εάν λοιπόν ηθέλετε με αθωώσει τόρα και
+αθωόνοντές με ηθέλετε μου ειπεί, αποβλέποντες εις αυτά, ω Σώκρατες, τόρα μεν δεν
+θα δώσωμεν πίστιν εις όσα είπε κατά σου ο Άνυτος, αλλά σε κηρύττομεν αθώον, υπό
+τον όρον όμως τούτον, να μη ενασχολήσαι διόλου πλέον με αυτά τα ζητήματα, μήτε να
+καταγίνεσαι με την φιλοσοφίαν· εάν όμως και πάλιν ήθελες υποπέσει εις το ίδιον
+παράπτωμα, και ήθελες ανακαλυφθή, θα καταδικασθής εις θάνατον. Εάν λοιπόν,
+καθώς είπον, υπό τους όρους τούτους ηθέλετε με απολύσει, θα σας έλεγον, ότι, εγώ,
+ω άνδρες Αθηναίοι, σας εκτιμώ και σας αγαπώ, αλλά θα πεισθώ περισσότερον εις τον
+θεόν των Δελφών παρά εις σας, και ενόσω ζω και έχω δυνάμεις, δεν θα παύσω να
+ενασχολούμαι με την φιλοσοφίαν και να σας συμβουλεύω πάντοτε και να υποδεικνύω
+εις οιονδήποτε από σας εκείνα, οπού συνηθίζω πάντοτε, ότι, ω καλώτατε άνθρωπε,
+πώς, αφού είσαι Αθηναίος και πολίτης της πλέον μεγάλης πόλεως και επισημοτάτης
+και διά την σοφίαν της και διά την ισχύν της, διά πλούτον μεν δεν εντρέπεσαι να
+φροντίζης πώς να συνάξης όσον το δυνατόν περισσότερον και πώς να αποκτήσης
+δόξαν και τιμάς, αμελείς δε διά τους θησαυρούς της φρονήσεως και της αληθείας και
+δεν εργάζεσαι διά την ψυχήν σου πώς να γείνη όσον το δυνατόν χρηστοτάτη; Και αν
+κανείς το αρνηθή αυτό, και είπη ότι φροντίζει διά την ψυχήν του, δεν θα τον αφήσω
+αμέσως, αρκεσθείς εις την ομολογίαν του αυτήν, ουδέ θα απομακρυνθώ από πλησίον
+του, αλλά θα του υποβάλω διαφόρους ερωτήσεις και θα τον εξετάσω με ακρίβειαν και
+θα τον εξελέγξω, και αν μου φανή ότι αληθώς δεν έχει καμμίαν αρετήν και ικανότητα,
+αλλά φαντάζεται ότι έχει, θα τον ονειδίσω τότε και θα του είπω ότι εις μεν τα
+σπουδαιότατα πράγματα δίδει πολύ ελαχίστην προσοχήν, τα δε τόσον ευτελή και
+ανάξια λόγου πολύ εκτιμά. Με αυτόν τον τρόπον θα ομιλήσω και εις νέον και εις
+γέροντα, με τον οποίον ήθελον ανοίξει συζήτησιν, και εις ξένον και εις συμπολίτην
+μου, αλλά πολύ περισσότερον εις τους συμπολίτας μου, καθόσον μου είσθε σεις
+οικειότεροι ως προς την καταγωγήν. Διότι — γνωρίζετέ το καλά — αυτά μου τα
+παραγγέλλει ο θεός να τα κάμνω. Και εγώ στοχάζομαι ότι έως τόρα κανέν καλόν
+μεγαλύτερον δεν απέλαυσεν η πόλις σας, παρά την ιδικήν μου εις τον θεόν
+ακατάπαυστον αυτήν υπηρεσίαν. Διότι εγώ περιέρχομαι την πόλιν σας, χωρίς να
+καταγίνωμαι εις τίποτε άλλο, παρά να προσπαθώ να σας πείσω, νέους και γέροντας,
+ότι δεν πρέπει μήτε διά το σώμα σας να φροντίζετε, μήτε διά τα πλούτη και όλα τα
+λοιπά πράγματα πρωτύτερα από την ψυχήν σας, και μήτε τόσον πολύ όσον διά την
+ψυχήν σας, πώς να γείνη αύτη όσον το δυνατόν αρίστη· διότι δεν θα παύσω να σας
+λέγω ότι η αρετή δεν γίνεται από τα χρήματα, αλλά, το εναντίον, από την αρετήν τα
+χρήματα και τα λοιπά όλα, όσα είνε καλά και ωφέλιμα εις τους ανθρώπους και
+ιδιωτικώς και κοινώς. Εάν μεν λοιπόν με τας ομιλίας μου αυτάς διαφθείρω τους νέους,
+αυτά θα ήσαν βλαβερά και δηλητηριώδη· εάν όμως κανείς διατείνεται ότι εγώ λέγω
+άλλα και όχι αυτά, αυτός σας εξαπατά λέγων ψεύματα. Διά τούτο λοιπόν θα έλεγον, ω
+άνδρες Αθηναίοι, ή πεισθήτε εις τον Άνυτον ή όχι, και ή αθωώσατέ με ή μη με
+αθωόνετε, και να είσθε πεπεισμένοι ότι εγώ δεν ήθελον κάμει άλλα παρά αυτά, και
+εάν ακόμη είνε ανάγκη πολλαίς φοραίς να αποθάνω.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XVIII. </span> Μη θορυβήτε, ω άνδρες Αθηναίοι,
+αλλά επιμείνατε προς χάριν μου εις εκείνα, τα οποία σας παρεκάλεσα, να μη
+θορυβήτε δι' όσα και αν είπω, αλλά μόνον να ακούετε· διότι καθώς εγώ νομίζω, θα
+ωφεληθήτε μάλιστα, εάν με ακούετε. Επειδή μέλλω βεβαίως να σας είπω και μερικά
+άλλα πράγματα, διά τα οποία ίσως θα κραυγάσετε με πολύν θόρυβον, αλλά μη
+κάμνετε αυτό μηδαμώς. Ηξεύρετέ το καλά, εάν εμέ καταδικάσετε εις θάνατον, ενώ
+είμαι τοιούτος, οποίος λέγω εγώ ότι είμαι, δεν θα βλάψετε περισσότερον εμέ, παρά
+σας τους ιδίους. Διότι εμέ μεν διόλου δεν με ήθελαν βλάψει ούτε ο Μέλητος ούτε ο
+Άνυτος. Επειδή και δεν θα είχαν την δύναμιν αυτοί να με βλάψουν. Διότι νομίζω ότι
+δεν είνε σύμφωνον προς τους θείους νόμους ο πλέον ενάρετος άνθρωπος να
+βλάπτεται από τον πλέον κακόν. Να με καταδικάση όμως εις θάνατον ή εις εξορίαν
+ίσως θα ημπορούσεν, ή να με ατιμάση διά της δημεύσεως των υπαρχόντων μου και
+της στερήσεως των πολιτικών μου δικαιωμάτων. Αλλ' αυτά ο Μέλητος μεν ίσως και οι
+περί αυτόν, νομίζουν ως κακά, εγώ όμως δεν τα νομίζω, αλλά πολύ περισσότερον
+μάλιστα πιστεύω ότι είνε μέγα κακόν να κάμνη κανείς όσα σήμερον αυτός κάμνει, να
+επιζητή δηλαδή να καταδικάση ένα άνθρωπον αδίκως. Τόρα λοιπόν, ω άνδρες
+Αθηναίοι, πολύ απέχω εγώ να απολογούμαι από αγάπην προς τον εαυτόν μου, καθώς
+θα ημπορούσε κανείς να νομίση, αλλ' απολογούμαι από αγάπην προς υμάς, διότι, εάν
+με καταδικάσετε, φοβούμαι μήπως τύχη και εξυβρίσετε το δώρον τούτο του
+Απόλλωνος, το οποίον εχαρίσθη προς υμάς, όστις με διέταξε να σας εμποδίζω από τας
+πλάνας και τα ελαττώματα και να σας συμβουλεύω εις την σπουδήν της αρετής. Διότι
+αν εμέ καταδικάσετε εις θάνατον, δεν θα εύρετε εύκολα άλλον άνθρωπον τοιούτον,
+καθώς είμαι εγώ, τον οποίον ο θεός στενώς έχει προσκολλήσει εις την πόλιν σας — αν
+και είνε ολίγον γελοία η παρομοίωσις — απαράλλακτα καθώς εις κανένα ίππον ευγενή
+μεν και γενναίον, όστις όμως ένεκα του μεγαλείου του αυτού πολύ χαύνος είνε και
+νωθρός και έχει ανάγκην κανενός κεντρίσματος, διά να εξεγείρεται και εξυπνά. Δεν
+υπάρχει καμμία αμφιβολία, μου φαίνεται, ότι ο θεός με προσεκόλλησεν εις την πόλιν
+σας με τοιαύτην περίπου ιδιότητα, ώστε να μη παύσω διόλου ολόκληρον την ημέραν
+πανταχού να παρακάθημαι πλησίον σας και να μη σας αφίνω ποτέ ησύχους,
+προσπαθών να σας εξεγείρω από την νάρκην και να σας πείθω και να επιπλήττω τον
+καθένα χωριστά. Τοιούτον λοιπόν άλλον άνθρωπον δεν θα εύρετε εύκολα, ω άνδρες,
+όσον και αν κοπιάσετε, αλλ' εάν θέλετε να πεισθήτε εις εμέ, λυπηθήτε την ζωήν μου.
+Σεις δε, ίσως ωργισμένοι, καθώς είνε οι άνθρωποι, οι οποίοι νυστάζουν ακόμη, όταν
+τους εξυπνίση κανείς, ηθέλατε με κτυπήσει πεισθέντες εις τον Άνυτον, και έτσι
+ασκόπως ηθέλατε με φονεύσει, έπειτα δε κατά τον επίλοιπον χρόνον της ζωής σας
+ηθέλατε εξακολουθεί να ευρίσκεσθε εις μίαν βαθείαν νάρκην, αν δεν ήθελε σας
+ευσπλαγχνισθή ο θεός, προνοών διά σας και δεν ήθελε πέμψει κατόπιν μου κανένα
+άλλον όμοιόν μου. Ότι δε εγώ τυχαίνει να είμαι τοιούτος, ώστε να έχω δοθή εις την
+πόλιν σας υπό του θεού, από τα κατωτέρω ημπορείτε να εννοήσετε καλά. Δηλαδή δεν
+φαίνεται να είνε ανθρώπινον πράγμα το να έχω μεν εγώ παραμελήσει όλας τας ιδικάς
+μου υποθέσεις και να ανέχωμαι να μένουν απροστάτευτα τα οικιακά μου πράγματα
+επί τόσα έτη, να είμαι δε αφωσιωμένος εις υμάς και να εργάζωμαι πάντοτε διά το
+ιδικόν σας συμφέρον, παραλαμβάνων ιδιαιτέρως τον καθένα από σας, ως να είμαι
+πατέρας σας, ή ως μεγαλύτερος αδελφός σας και να προσπαθώ να σας πείσω να
+φροντίζετε διά την αρετήν. Και αν μεν βεβαίως από το έργον μου αυτό είχα καμμίαν
+ωφέλειαν και σας έδιδα τας συμβουλάς αυτάς με μισθόν, τότε θα είχα κάποιαν
+αφορμήν εις την τοιαύτην μου ενέργειαν· τόρα όμως βλέπετε δα και μόνοι σας, ότι οι
+κατήγοροί μου, αν και με τόσην αναισχυντίαν απέδωκαν εναντίον μου όλας τας λοιπάς
+συκοφαντίας, κατά τούτο τουλάχιστον δεν ημπόρεσαν να φανώσιν αναίσχυντοι και ν'
+αποδείξουν διά μαρτύρων ότι δήθεν εγώ ή έλαβά ποτε μισθόν από κανένα ή εζήτησα.
+Αλλ' εγώ εις επιβεβαίωσιν της αληθείας των λόγων μου σας παρουσιάζω ένα
+αναμφισβήτητον, ως φρονώ, μάρτυρα, την πενίαν μου.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XIX. </span> Ίσως λοιπόν ήθελε φανή παράλογον ότι
+πραγματικώς εγώ ιδιαιτέρως μεν δίδω αυτάς τας συμβουλάς, περιερχόμενος την πόλιν
+σας και αναμιγνυόμενος περιέργως εις ξένας υποθέσεις, δημοσία δε δεν τολμώ,
+εμφανιζόμενος εις την Εκκλησίαν του δήμου σας, από του βήματος να δώσω
+συμβουλάς εις την πόλιν. Αίτιον δε ταύτης της ατολμίας μου είνε εκείνο, τα οποίον
+σεις οι ίδιοι με τα ώτα σας πολλάκις με ηκούσατε εις πολλά μέρη να λέγω, ότι
+συμβαίνει εις εμέ κάποιον θείον πράγμα και δαιμόνιον, το οποίον, ως γνωστόν, και εις
+το κατηγορητήριον χλευαστικώς συμπεριέλαβεν ο Μέλητος. Αλλ' εις εμέ αυτό το
+δαιμόνιον ήρχισε να εμφανίζεται από της παιδικής ηλικίας, ως μία φωνή, η οποία
+οσάκις ακουσθή εντός μου, πάντοτε με αποτρέπει από εκείνο, οπού ήθελον
+αποφασίσει να πράξω, ποτέ όμως δεν με προτρέπει τι να πράξω. Το δαιμόνιον αυτό
+είνε εκείνο, οπού πάντοτε εναντιούται εις εμέ να αναμιγνύωμαι εις τα πολιτικό, και
+μου φαίνεται ότι πολύ καλά κάμνει και εναντιούται. Διότι, να το ηξεύρετε καλά, ω
+άνδρες Αθηναίοι, εάν εγώ προ πολλού επεχείρουν να αναμιγνύωμαι εις τα πολιτικά
+πράγματα, προ πολλού τόρα δεν θα υπήρχον πλέον εις την ζωήν και ούτε εις υμάς δεν
+ήθελον φανή διόλου ωφέλιμος ούτε εις τον εαυτόν μου. Και, παρακαλώ, μη οργίζεσθε
+εναντίον μου, διότι λέγω την αλήθειαν. Επειδή κανείς άνθρωπος δεν θα ημπορέση
+ποτέ να μείνη ατιμώρητος, όστις μετά παρρησίας εναντιούται είτε εις την ιδικήν σας
+δημοκρατίαν, είτε εις καμμίαν άλλην πολιτείαν, και παρεμποδίζει να γίνωνται εις την
+πόλιν διάφορα αδικήματα και παρανομίαι, αλλά εκείνος οπού τωόντι θέλει να
+αγωνισθή υπέρ του δικαίου, και πολύ ολίγον καιρόν εάν μέλλη να ζήση χωρίς να πάθη
+κανέν κακόν, πρέπει εξ ανάγκης να ζη ως απλούς ιδιώτης και ποτέ να μη αναμιγνύεται
+εις τα πολιτικά.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XX. </span> Περί τούτου δε θα σας φέρω
+σπουδαιοτάτας αποδείξεις, όχι με λόγια, αλλά με πράγματα, το οποίον ίσα-ίσα σεις
+πολύ προτιμάτε. Ακούσατε λοιπόν τόρα εκείνα, οπού συνέβησαν εις εμέ, διά να
+μάθετε ότι ούτε εις ένα άνθρωπον δεν ημπορώ να υποχωρήσω, και κατ' ελάχιστον,
+εναντίον του δικαίου, από φόβον προς τον θάνατον και ότι, αν δεν ήθελα υποχωρήσει,
+πάραυτα ήθελα χαθή. Θα σας είπω δε δυσάρεστα μεν πράγματα και ενοχλητικά, ως
+άνθρωπος ηναγκασμένος να υποστηρίξω την απολογίαν μου, πολύ αληθινά όμως.
+Εγώ, ω άνδρες Αθηναίοι, καμμίαν μεν άλλην αρχήν ποτέ έως τόρα δεν ανέλαβον εις
+την πόλιν, έγινα όμως άπαξ βουλευτής
+(<sup><a href='#fn39' id='ref39'>39</a></sup>)
+. Και έτυχε να πρυτανεύη η φυλή η Αντιοχίς, εις την οποίαν ανήκω, ότε σεις τους δέκα
+στρατηγούς, οι οποίοι δεν συνέλεξαν τα πτώματα των φονευθέντων εν τη γνωστή
+ναυμαχία
+(<sup><a href='#fn40' id='ref40'>40</a></sup>)
+, επεμένατε όλους ομού συγχρόνως με μίαν ψηφοφορίαν να δικάσετε
+(<sup><a href='#fn41' id='ref41'>41</a></sup>)
+ παρά τον νόμον, καθώς βραδύτερον τωόντι ωμολογήσατε όλοι σας, ότι παρανόμως
+ενηργήσατε
+(<sup><a href='#fn42' id='ref42'>42</a></sup>)
+. Τότε εις την περίστασιν εκείνην μόνος εγώ εκ των πρυτάνεων ετόλμησα να
+εναντιωθώ εις την επιθυμίαν εκείνην του δήμου και είπα ότι δεν έπρεπε να
+παραβιάσετε τον νόμον και έδωκα αντίθετον ψήφον
+(<sup><a href='#fn43' id='ref43'>43</a></sup>)
+
+· και εν ώ οι ρήτορες ήσαν έτοιμοι να με καταγγείλουν εις την δικαστικήν αρχήν ως
+ένοχον και διά συνοπτικής διαδικασίας να με παραδώσουν εις τους Ένδεκα προς
+τιμωρίαν, όλοι δε σεις τους επροτρέπατε εις τούτο με απειλάς και με βοήν,
+επροτίμησα να διακινδυνεύσω την ζωήν μου με τον νόμον και με το δίκαιον, παρά να
+συμφωνήσω με σας, οι οποίοι δεν απεφασίζατε δικαίως, χωρίς να φοβηθώ το
+δεσμωτήριον και τον θάνατον. Και ταύτα μεν εγίνοντο ότε εκυβερνάτο ακόμη
+δημοκρατικώς η πόλις.</p>
+
+<p>Αφού δε εγκαθιδρύθη ολιγαρχία, τότε οι Τριάκοντα
+(<sup><a href='#fn44' id='ref44'>44</a></sup>)
+ πάλιν διά της βίας, αφού με προσεκάλεσαν μετά πέντε άλλων εις την θόλον
+(<sup><a href='#fn45' id='ref45'>45</a></sup>)
+, με προσέταξαν να συλλάβω και φέρω από την Σαλαμίνα τον Λέοντα τον Σαλαμίνιον
+(<sup><a href='#fn46' id='ref46'>46</a></sup>)
+, διά να καταδικασθή εις θάνατον· τοιαύτας δε εκείνοι διαταγάς πολλάς, ως γνωστόν,
+και εις άλλους πολλούς εκοινοποίησαν, θέλοντες όσον το δυνατόν περισσοτέρους από
+τους πολίτας να καταστήσουν συνενόχους εις τας αδικίας των
+(<sup><a href='#fn47' id='ref47'>47</a></sup>)
+· Όμως εγώ πάλιν τότε όχι με λόγους αλλά με έργα τους έκαμα να εννοήσουν ότι διά
+τον θάνατον εμέ, αν δεν ήτο πολύ υπερήφανον να το είπω — δεν με μέλει όλως
+διόλου, να μη πράξω όμως κανέν άδικον μήτε ασεβές, δι' αυτό βεβαίως παρά πολύ με
+μέλει με κάθε τρόπον. Εκείνη λοιπόν η αρχή των Τριάκοντα, η οποία τόσον τρόμον
+ενέπνεεν εις όλους, εμέ δεν με εφόβισε διόλου, αν και ήτο τόσον ισχυρά, ώστε να
+μιανθώ με μίαν τόσον ανόσιον αδικίαν, αλλ' αφού εξήλθομεν από την θόλον, οι μεν
+άλλοι τέσσαρες μετέβησαν εις την Σαλαμίνα και συλλαβόντες ωδήγησαν τον Λέοντα
+ενώπιον των Τριάκοντα, εγώ δε κατ' ευθείαν απήλθον εις τον οίκον μου. Και δεν
+υπάρχει καμμία αμφιβολία ότι διά την απείθειάν μου αυτήν θα ετιμωρούμην με
+θάνατον, εάν η αρχή εκείνη ταχέως μετ' ολίγον δεν κατελύετο. Υπάρχουσι δε πολλοί
+μάρτυρες από τους συμπολίτας μας, οι οποίοι ημπορούν να μαρτυρήσουν διά την
+αλήθειαν των λόγων μου.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XXI. </span> Φρονείτε λοιπόν ότι ήθελα φθάσει εις
+τόσην ηλικίαν, εάν ανεμιγνυόμην εις τα πολιτικά και υπεστήριζα όσα είνε δίκαια,
+ενεργών προς τον σκοπόν αυτόν καθώς εμπρέπει εις άνθρωπον χρηστόν και έντιμον,
+και αν, καθώς αρμόζει τωόντι, δι' αυτό και μόνον εφρόντιζον; Ουδαμώς, ω άνδρες
+Αθηναίοι. Ούτε εγώ βεβαίως ούτε κανείς άλλος άνθρωπος ήθελε κατορθώσει τούτο,
+να ζήσω πολλά έτη. Αλλ' εγώ καθ' όλον τον βίον μου, και κατά τον δημόσιον, αν
+καμμίαν φοράν ανεμίχθην εις καμμίαν υπόθεσιν πολιτικήν, ωσαύτως τοιούτος θα
+φανώ, και κατά τον ιδιωτικόν μου ο ίδιος, ότι εις κανένα ποτέ έως τόρα κατ' ουδέν
+υπεχώρησα εναντίον του δικαίου, ούτε εις κανένα άλλον, ούτε εις κανένα από αυτούς,
+τους οποίους οι συκοφαντούντες με ονομάζουν μαθητάς μου
+(<sup><a href='#fn48' id='ref48'>48</a></sup>)
+. Αλλ' εγώ ποτέ δεν έκαμα τον διδάσκαλον εις κανένα. Αν όμως κανείς επιθυμή ν'
+ακούη τας ομιλίας μου, ή να με βλέπη εις το έργον μου τούτο, είτε νέος είτε γέρων, εις
+κανένα ποτέ δεν απηγόρευσα από φθόνον αυτήν την ευχαρίστησιν. Αλλ' ουδέ όταν
+μεν λαμβάνω χρήματα, ομιλώ, όταν δε δεν λαμβάνω, σιωπώ· αλλ' επίσης και εις
+πλούσιον και εις πτωχόν ευχαρίστως επιτρέπω να με ερωτούν, και εις κάθε άνθρωπον,
+ο οποίος προτιμά καλλίτερον να απαντά εις τας ερωτήσεις μου, και ν' ακούη όσα
+ήθελον είπει. Και είτε γίνεται χρηστός κανείς είτε όχι, εγώ δικαίως δεν θα ήμουν ο
+αίτιος, διότι ούτε υπεσχέθην εις κανένα ποτέ έως τόρα κανέν μάθημα, ούτε εδίδαξα·
+εάν δε κανείς καυχάται ότι έμαθε τίποτε από εμέ καμμίαν φοράν, ή ήκουσε τίποτε από
+εμέ ιδιαιτέρως, το οποίον δεν ήκουσαν, ή δεν έμαθαν συγχρόνως και όλοι οι άλλοι, να
+είσθε βέβαιοι ότι αυτός δεν λέγει την αλήθειαν.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XXII. </span> Αλλά διατί επί τέλους μερικοί
+ευχαριστούνται να με ακούουν και να συνομιλούν μαζί μου τόσον πολύν καιρόν;
+Ηκούσατε, ω άνδρες Αθηναίοι· όλην την αλήθειαν, εγώ σας είπα· Πράττουσι τούτο,
+διότι αισθάνονται ιδιαιτέραν χαράν να ακούουν, επειδή αποδεικνύονται ηπατημένοι
+εκείνοι, οι οποίοι ισχυρίζονται μεν ότι είνε σοφοί, δεν είνε όμως. Είνε δε τούτο
+βεβαίως τερπνότατον και χαριέστατον πράγμα. Προς τούτοις, καθώς εγώ προ ολίγου
+είπα, τούτο διετάχθη εις εμέ από αυτόν τον θεόν των Δελφών να το κάμνω, και διά
+χρησμών μαντικών και δι' ενυπνίων, και διά παντός άλλου μέσου, διά του οποίου και
+πάσα άλλη επί τέλους θεία βούλησις ημπορεί να φανερόνεται εις τους ανθρώπους να
+πράττουν οποιονδήποτε πράγμα. Ταύτα, ω άνδρες Αθηναίοι, και αληθινά είνε και
+ευκόλως ημπορούν ν' αποδειχθούν. Διότι αν εγώ τωόντι άλλους μεν από τους νέους
+διαφθείρω, άλλους δε έχω έως τόρα διαφθείρει, έπρεπε προδήλως, καθώς φρονώ,
+όσοι από αυτούς, οι οποίοι επροχώρησαν πλέον, πολύ εις την ηλικίαν, γνωρίζουν ότι
+εγώ τους έδωκά ποτε ολεθρίας συμβουλάς, όταν ήσαν νέοι, τόρα ακριβώς να έλθουν
+αυτοί εδώ εις το δικαστήριον και να με κατηγορήσουν, διά να τιμωρηθώ. Και αν δεν
+ήθελαν αυτοί να το πράξουν, τότε θα ήτο αυτό καθήκον των συγγενών των, πατέρων
+και αδελφών και άλλων οικείων των, εάν τωόντι έχουν πάθει κανέν κακόν οι συγγενείς
+των από εμέ, να το ενθυμηθούν τόρα και να έλθουν να ζητήσουν την τιμωρίαν μου
+διότι διέφθειρα τους υιούς των, τους ανεψιούς των και τους αδελφούς των. Αληθώς
+δε βλέπω ότι είνε παρόντες εδώ πολλοί από αυτούς, τους οποίους εγώ πολύ καλά
+διακρίνω. Πρώτον ο Κρίτων αυτός εδώ, συνηλικιώτης μου και συνδημότης
+(<sup><a href='#fn49' id='ref49'>49</a></sup>)
+ ο οποίος είνε πατήρ τούτου εδώ του Κριτοβούλου. Έπειτα ο Λυσανίας ο Σφήττιος
+(<sup><a href='#fn50' id='ref50'>50</a></sup>)
+, ο οποίος είνε πατήρ αυτού εδώ του Αισχίνου. Ακόμη ο Αντιφών ο Κηφισιεύς
+(<sup><a href='#fn51' id='ref51'>51</a></sup>)
+ αυτός εδώ, όστις είνε πατήρ του Επιγένους. Άλλοι δε πάλιν αυτοί, των οποίων οι
+αδελφοί είχον σχέσεις μαζί μου, καθώς ο Νικόστρατος ο υιός του Θεοζοτίδου και
+αδελφός του Θεοδότου — και ο μεν Θεόδοτος έχει αποθάνει, ώστε αυτός τουλάχιστον
+δεν έχει ανάγκην της βοηθείας του αδελφού του. — Βλέπω ακόμη και τον Πάραλον
+τούτον εδώ, τον υιόν του Δημοδόκου, του οποίου αδελφός ήτο ο Θεάγης· και αυτός
+εδώ ο Αδείμαντος, ο υιός του Αρίστωνος, του οποίου αδελφός είνε αυτός εδώ ο
+Πλάτων
+(<sup><a href='#fn52' id='ref52'>52</a></sup>)
+, και ο Αιαντόδωρος, του οποίου αδελφός είνε αυτός εδώ ο Απολλόδωρος
+(<sup><a href='#fn53' id='ref53'>53</a></sup>)
+
+. Και άλλους πολλούς εγώ ημπορώ να σας ονομάσω, από τους οποίους έναν έπρεπεν ο
+Μέλητος να παρουσιάση μάρτυρα εις την κατηγορίαν του, μάλιστα μεν όταν
+ωμίλησεν· εάν δε τότε ελησμόνησε να πράξη τούτο, ας τον προτείνη τόρα· είνε ακόμη
+καιρός· και εγώ υποχωρώ να ομιλήση αυτός αντ' εμού την ώραν, την οποίαν έχω από
+τον νόμον εις την διάθεσίν μου. Ας έλθη λοιπόν ο Μέλητος να είπη ό,τι ημπορεί
+εναντίον μου. Αλλ' όλως διόλου το εναντίον από αυτό θα συμβή, ω άνδρες· θα ίδητε
+ότι όλοι, όσοι είνε εδώ παρόντες, είνε πρόθυμοι να με υπερασπίσουν, εμέ οπού
+διέφθειρα, εμέ οπού κατέστρεψα εξ ολοκλήρου τους συγγενείς των, καθώς
+ψευδόμενοι λέγουν ο Μέλητος και ο Άνυτος. Διότι αυτοί οι ίδιοι οπού έχουν
+διαφθαρή από εμέ, θα είχαν ίσως αφορμήν να υπερασπίσουν τον εαυτόν τους· αλλ'
+εκείνοι όμως, οπού δεν έχουν διαφθαρή, οι συγγενείς αυτών, άνθρωποι γηραλέοι
+πλέον, ποίον άλλον λόγον έχουν και με υπερασπίζουν, παρά τον ορθόν και δίκαιον, ότι
+γνωρίζουν δηλαδή ότι ο μεν Μέλητος ψεύδεται, εγώ δε λέγω την αλήθειαν;</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XXIII. </span> Ας είνε τέλος πάντων, ω άνδρες.
+Εκείνα μεν, τα οποία εγώ θα ημπορούσα να είπω εις υπεράσπισίν μου, σχεδόν είνε
+αυτά· και άλλα ίσως ακόμη όμοια, τα οποία αποσιωπώ. Αλλ' ίσως κανένας από σας θα
+ενθυμηθή ότι είχε καμμίαν φοράν ευρεθή εις αυτήν την θέσιν, εις την οποίαν
+ευρίσκομαι εγώ σήμερον και ήθελεν αγανακτήσει εναντίον μου, διότι αυτός τότε,
+καίτοι εδικάζετο μάλιστα εις δίκην ολιγώτερον επικίνδυνον από την παρούσαν, όμως
+και παρεκάλεσε τότε και ικέτευσε τους δικαστάς με πολλά δάκρυα, ακόμη δε και διά
+να κινήση όσον το δυνατόν μεγαλυτέραν διά τον εαυτόν του την συμπάθειαν των
+δικαστών, έφερε και παρουσίασεν εδώ εις το δικαστήριον και τα παιδιά του, και είπε
+και ήλθαν και άλλοι πολλοί από τους συγγενείς του και φίλους, εγώ δε, καθώς και ήτο
+πρέπον δι' εμέ να το περιμένετε, τίποτε από αυτά δεν θα κάμω, και μάλιστα αφού
+κατά τα φαινόμενα διατρέχω τον έσχατον κίνδυνον της ζωής μου.</p>
+
+<p>Ταύτα λοιπόν αφού συλλογισθή κανείς από σας τους δικαστάς, ήθελεν ίσως
+εξερεθισθή περισσότερον εναντίον μου και επάνω εις την αγανάκτησίν του εξ αιτίας
+αυτών τούτων των αναμνήσεων, ήθελε δώσει με οργήν την ψήφον του. Εάν όμως
+κανείς από σας — αν και δεν ημπορώ να το πιστεύσω — τοιαύτην γνώμην έχει, νομίζω
+ότι εις αυτόν ημπορώ να είπω δικαίως· ω αγαθέ άνθρωπε, εγώ μεν ίσως δεν είμαι
+μόνος εις τον κόσμον, αλλ' έχω και κάποιους συγγενείς, διότι ακριβώς κατά τον
+ομηρικόν στίχον «εγώ δεν εγεννήθην ούτε από πέτραν ούτε από δρυν»
+(<sup><a href='#fn54' id='ref54'>54</a></sup>)
+ αλλ' από ανθρώπους, ώστε και συγγενείς έχω και υιούς
+(<sup><a href='#fn55' id='ref55'>55</a></sup>)
+, ω άνδρες Αθηναίοι, τρεις, από τους οποίους ο ένας μεν, ο μεγαλύτερος, είνε
+μειράκιον πλέον, οι δε άλλοι δύο παιδία. Αλλ' όμως κανένα από αυτούς δεν θα φέρω
+εδώ, διά να σας παρακαλέσω να με αθωώσητε από ευσπλαγχνίαν. Διατί δε ακριβώς
+τίποτε από αυτά δεν θα κάμω; Όχι από φαντασμένην ισχυρογνωμοσύνην μου, ω
+άνδρες Αθηναίοι, ούτε από καταφρόνησιν προς σας· αλλ' εάν μεν εγώ με θαρραλέαν
+ψυχήν ατενίζω προς τον θάνατον ή όχι, αυτά είνε άλλο ζήτημα. Το βέβαιον όμως είνε
+ότι, ως προς την ιδικήν μου τιμήν και την ιδικήν σας και όλης της πόλεως, δεν μου
+φαίνεται ότι είνε ούτε ωραίον ούτε έντιμον να κάμω κανέν από αυτά, αφού μάλιστα
+και τόσον μεγάλην ηλικίαν έχω και φέρω αυτήν την ένδοξον φήμην του σοφού, είτε
+αληθινήν τέλος πάντων, είτε ψευδή. Αλλ' όπωςδήποτε και αν είνε, βεβαίως ο
+Σωκράτης πιστεύεται γενικώς ότι έχει κάποιαν υπεροχήν από τους περισσοτέρους
+άλλους ανθρώπους. Εάν λοιπόν εκείνοι, οι οποίοι μεταξύ σας φαίνονται ότι υπερέχουν
+είτε κατά την σοφίαν, είτε κατά την ανδρείαν, είτε κατά οποιανδήποτε άλλην αρετήν,
+ήσαν τοιούτοι, αυτό θα ήτο πολύ επαίσχυντον πράγμα να το λέγη κανείς. Αλλ' εγώ
+πολλάκις είδα πολλούς τοιούτους ανθρώπους, οι οποίοι φαντάζονται μεν ότι είνε
+μεγάλοι άνδρες, πράττουν όμως αηδούς δουλοπρεπείας πράγματα, οσάκις τύχη να
+δικάζωνται, ωσάν να ήσαν πεπεισμένοι ότι θα τους εύρισκε κανέν πολύ φοβερόν
+κακόν, αν ήθελον καταδικασθή εις θάνατον, διότι έχουν την ιδέαν ότι θα εγίνοντο
+αθάνατοι, αν σεις ηθέλατε τους αθωώσει. Αυτοί οι άνθρωποι, εάν είνε τοιούτοι, σας
+λέγω ότι αισχύνην προσάπτουσιν εις την πόλιν, ώστε και από τους ξένους κανείς να
+ήθελε νομίσει ότι εκείνοι, οπού εξέχουν μεταξύ των Αθηναίων κατά την αρετήν, τους
+οποίους αυτοί προτιμούν από τον εαυτόν τους και εις τας αρχάς και εις τα λοιπά
+αξιώματα, αυτοί δεν διαφέρουν διόλου ούτε από γυναίκας.</p>
+
+<p>Αυτά, ω άνδρες Αθηναίοι, ούτε ημείς πρέπει να κάμνωμεν, ημείς οι οποίοι
+φαινόμεθα ότι έχομεν και την παραμικράν αρετήν, ούτε σεις πρέπει να τα επιτρέπετε,
+εάν ημείς θέλωμεν να τα κάμνωμεν, αλλά πρέπει να κάμνετε γνωστόν αυτό τούτο
+ακριβώς, ότι πολύ περισσότερον θα δώσετε καταδικαστικήν ψήφον εναντίον εκείνου,
+ο οποίος εν τω δικαστηρίω καταφεύγει εις τοιαύτας τραγικάς σκηνάς, διά να κινήση
+τον έλεον και οίκτον υμών και κάμνει την πόλιν σας καταγέλαστον, παρά εναντίον
+εκείνου, ο οποίος ήσυχα-ήσυχα περιμένει ν' ακούση την απόφασίν σας.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XXIV. </span> Εκτός δε τούτου, το οποίον αφορά εις
+την υπόληψιν και τιμήν σας, μου φαίνεται ότι και δίκαιον δεν είνε να παρακαλή ο
+κατηγορούμενος τους δικαστάς και με τας παρακλήσεις του να αθωόνεται, αλλά
+πρέπει να αναπτύσση μόνον την υπόθεσίν του και να προσπαθή διά των πραγμάτων
+να πείση τους δικαστάς ότι είνε αθώος. Διότι ο δικαστής δεν κάθηται επί της καθέδρας
+του δι' αυτόν τον σκοπόν, δηλαδή να αποδίδη κατά χάριν το δίκαιον, αλλά διά να
+ανευρίσκη αυτό με μεγάλην προσοχήν· και όρκον δε έδωκεν ότι δεν θα χαρισθή εις
+όσους ήθελε του φανή καλόν, αλλ' ότι θα εκδώση την απόφασίν του κατά τους
+νόμους. Δεν πρέπει λοιπόν ούτε ημείς να σας συνειθίζωμεν να επιορκήτε, ούτε σεις να
+συνειθίζετε εις αυτό. Διότι και ημείς και σεις επίσης ηθέλαμεν είσθε τότε ένοχοι
+ενώπιον των θεών ως ασεβείς. Μη περιμένετε λοιπόν, ω άνδρες Αθηναίοι, να
+μεταχειρισθώ εγώ τοιούτου είδους μέσα προς υμάς, τα οποία πιστεύω ότι μήτε έντιμα
+είνε, μήτε δίκαια, μήτε ευσεβή και εις άλλας εν γένει περιστάσεις, προ πάντων όμως
+τόρα, μα τον Δία, ότε καταγγέλλομαι ως ασεβής υπό του Μιλήτου αυτού. Διότι επί τη
+υποθέσει ότι ήθελα σας κάμψει και με τας παρακλήσεις μου ήθελα σας εξαναγκάσει,
+αφού εδώσατε όρκον, να παραβήτε αυτόν και να μου αποδώσητε το δίκαιον κατά
+χάριν, είνε σαφές πλέον ότι εγώ ήθελα σας διδάσκη να μη πιστεύετε ότι υπάρχουν
+θεοί, και ενώ θέλω να απολογηθώ διά τας εναντίον μου κατηγορίας, ασφαλώς ήθελα
+κατηγορεί τότε τον εαυτόν μου ότι δεν πιστεύω εις θεούς. Αλλά το πράγμα δεν έχει
+διόλου ούτως. Διότι και πιστεύω, ω άνδρες Αθηναίοι, ότι υπάρχουν θεοί, όσον κανείς
+από τους κατηγόρους μου, και εις την κρίσιν ημών αφίνομαι, και εις τον θεόν των
+Δελφών εύχομαι να αποφασίσετε περί εμού, όπως θα είνε καλύτερον και δι' εμέ και
+διά σας.</p>
+
+<p>[Ενταύθα τελειόνει η απολογία του Σωκράτους. Μετά τούτο οι δικασταί
+απεσύρθησαν εις διάσκεψιν, ίνα αποφασίσουν αν είνε ένοχος ο Σωκράτης εις την
+αποδοθείσαν εις αυτόν κατηγορίαν ή όχι. Απεφάνθησαν δε διά ψήφων 281 ότι ο
+Σωκράτης είνε ένοχος
+(<sup><a href='#fn56' id='ref56'>56</a></sup>)
+. Μετά τούτο, γνωσθείσης της αποφάσεως, επηκολούθησεν άλλη συζήτησις, ίνα
+ορισθή η ποινή, οπού έπρεπε να επιβληθή εις τον ένοχον· διό και λαμβάνει πάλιν τον
+λόγον ο Σωκράτης.)</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XXV. </span> Και άλλοι μεν πολλοί λόγοι
+συνετέλεσαν, ω άνδρες Αθηναίοι εις το να μη οργισθώ δι' αυτό τα συμβάν, ότι με
+κατεδικάσατε ως ένοχον, το κυριώτατον δε είνε ότι δι' εμέ δεν υπήρξεν απροσδόκητος
+η απόφασίς σας αύτη· μάλιστα πολύ περισσότερον παραξενεύομαι διά το γενικόν
+εξαγόμενον της ψηφοφορίας. Διότι εγώ τουλάχιστον δεν ήλπιζα ότι η διαφορά μεταξύ
+των καταδικαστικών και αθωωτικών ψήφων θα ήτο τόσον μικρά, αλλ' ότι θα
+κατεδικαζόμην με παρά πολύ μεγαλυτέραν πλειοψηφίαν. Τόρα δε, ως φαίνεται, εάν
+τριάκοντα μόνον ψήφοι ερρίπτοντο αντιθέτως, ήθελον αθωωθή. Το βέβαιον όμως είνε
+ότι από τον Μέλητον, κατά την γνώμην μου, και τόρα, μετά την απόφασίν σας αυτήν,
+εσώθην. Και όχι μόνον εσώθην, αλλά προσέτι, είνε πασίδηλον βεβαίως, ότι αν δεν
+προσήρχοντο εις τα δικαστήριον ο Άνυτος και ο Λύκων ως συνήγοροι αυτού, διά να με
+κατηγορήσουν, όχι μόνον, θα εκηρυττόμην αθώος, αλλά ο Μέλητος θα επλήρωνε
+μάλιστα και πρόστιμον χιλίων δραχμών
+(<sup><a href='#fn57' id='ref57'>57</a></sup>)
+ διότι δεν θα συνεκέντρονεν υπέρ της κατηγορίας έν πέμπτον περιπλέον του ημίσεος
+των ψήφων των δικαστών.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XXVI. </span> Προτείνει λοιπόν εναντίον μου ο
+καλός άνθρωπος την ποινήν του θανάτου. Ας είνε. Αλλ' εγώ τόρα, ω άνδρες Αθηναίοι,
+ποίαν ποινήν διά τον εαυτόν μου να σας αντιπροτείνω
+(<sup><a href='#fn58' id='ref58'>58</a></sup>)
+. Μήπως δεν είνε φανερόν ότι θα ορίσω εκείνην την ποινήν, της οποίας είμαι άξιος;
+Ποίας λοιπόν ποινής είμαι άξιος; Εις ποίαν σωματικήν ποινήν, ή εις τι χρηματικόν
+πρόστιμον κρίνω άξιον να καταδικασθώ, διότι από την διεστραμμένην μου γνώμην δεν
+ησύχαζα διόλου εις όλην μου την ζωήν, αλλ' αφού παρημέλησα όλα εκείνα, διά τα
+οποία με τόσην σπουδήν φροντίζει ο περισσότερος κόσμος, την απόκτησιν πλούτου,
+την διοίκησιν των οικιακών μου υποθέσεων, τας στρατηγικάς θέσεις και τα αξιώματα,
+το πολιτικόν βήμα και τας λοιπάς αρχάς, και αφού δεν έλαβα μέρος εις καμμίαν
+κομματικήν στάσιν και συνωμοσίαν, τα οποία τόσον συνήθη είνε εις την πόλιν αυτήν,
+διότι εγνώρισα τον εαυτόν μου τωόντι πολύ περισσότερον έντιμον άνθρωπον ή ώστε
+να θέλω να σώσω την ζωήν μου ενασχολούμενος εις αυτά τα ανάξια κατ' εμέ έργα, εις
+αυτά μεν δεν ενησχολήθην διόλου, εις τα οποία εάν ενησχολούμην, δεν θα ήμουν
+ωφέλιμος μήτε εις σας, μήτε εις τον εαυτόν μου, ενησχολούμην δε εις αυτά μόνον, να
+παρέχω ιδιαιτέρως εις έκαστον εξ υμών την πλέον μεγίστην ευεργεσίαν, ως προ
+ολίγου είπον, επιχειρών να πείθω έκαστον από σας να μη φροντίζη μήτε διά τας ιδικάς
+του υποθέσεις, πριν φροντίση πρότερον διά τον εαυτόν του πώς να γείνη χρηστότατος
+και σοφώτατος, μήτε διά τας υποθέσεις της πόλεως πριν φροντίση πρότερον δι' αυτήν
+την πόλιν, και διά τα λοιπά επίσης να μεριμνά κατά τον ίδιον τρόπον. Τι λοιπόν είμαι
+άξιος να πάθω, αφού είμαι τοιούτος; Πολύ μέγα καλόν, ω άνδρες Αθηναίοι, εάν πρέπη
+βεβαίως κατά την αξίαν μου τη αληθεία να ορίσητε την ανταμοιβήν μου· και μάλιστα
+καλόν τωόντι τοιούτον, το οποίον ήθελεν είναι κατάλληλον δι' εμέ. Τι λοιπόν καλόν
+αρμόζει εις άνθρωπον πένητα, ευεργέτην σας όμως, όστις έχει ανάγκην μεγάλης
+αναπαύσεως διά να ενασχολήται διαρκώς εις το να σας δίδη συμβουλάς; Καμμία άλλη
+ανταμοιβή, ω άνδρες Αθηναίοι, δεν αρμόζει καλύτερον τόσον, όσον το να τρέφεται
+πάντοτε αυτός ο άνθρωπος εις το Πρυτανείον, πολύ δικαιότερον βεβαίως αυτός, παρά
+όστις από σας ενίκησεν εις τους Ολυμπιακούς αγώνας, εις ιππικόν δρόμον εξ ενός ή
+δύο ίππων ή εις δρόμον αρμάτων εκ τριών ή τεσσάρων ίππων. Διότι εκείνος μεν διά
+της νίκης του συντελεί να είσθε σεις ευδαίμονες μόνον κατά το φαινόμενον, ενώ εγώ
+σας κάμνω να είσθε αληθώς τοιούτοι· και εκείνος μεν δεν έχει ανάγκην διόλου της
+βοηθείας σας προς διατροφήν του. Εγώ δε έχω μεγάλην ανάγκην. Εάν λοιπόν πρέπει
+εγώ με δικαιοσύνην να ορίσω την αμοιβήν, της οποίας είμαι άξιος, προτείνω αυτήν
+την αμοιβήν, να τρέφωμαι δημοσία δαπάνη εις το Πρυτανείον
+(<sup><a href='#fn59' id='ref59'>59</a></sup>)
+.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XXVII. </span> Ίσως λοιπόν ακόμη και την στιγμήν
+αυτήν κατά την οποίαν λέγω ταύτα, σας φαίνομαι ότι ομιλώ ωσάν διά να σας
+παρακαλώ με ταπείνωσιν να λάβετε οίκτον δι' εμέ, δεικνύων με αυτόν τον τρόπον μου
+μεγάλην αυθάδειαν. Αυτό όμως, ω άνδρες Αθηναίοι, δεν έχει ούτως, αλλ' ωμίλησα
+κατ' αυτόν τον τρόπον μάλλον διά τον εξής λόγον. Εγώ είμαι πεπεισμένος ότι, όσον
+εξαρτάται από την θέλησίν μου, εν γνώσει δεν ηδίκησά ποτε κανένα άνθρωπον, αλλ'
+εις τούτο υμάς δεν ημπορώ να πείσω σήμερον· επειδή ολίγον χρόνον αναμεταξύ μας
+συνωμιλήσαμεν. Κατά την ιδέαν μου όμως, εάν είχατε νόμον να μη δικάζωνται εντός
+μιας μόνον ημέρας
+(<sup><a href='#fn60' id='ref60'>60</a></sup>)
+ τα περί θανάτου εγκλήματα, αλλά να εξακολουθή η δίκη δι' αυτά εις περισσοτέρας
+κατά συνέχειαν ημέρας, καθώς τούτο ισχύει εις άλλας πόλεις, τότε θα κατώρθονα να
+σας πείσω. Τώρα όμως δεν είνε εύκολον πράγμα εις τόσον ολίγον διάστημα να
+απαλλάξω τον εαυτόν μου από τόσον μεγάλας συκοφαντίας και δυσφημήσεις. Ενώ
+λοιπόν εγώ είμαι πεπεισμένος ότι δεν ηδίκησα ποτέ κανένα άλλον άνθρωπον, βεβαίως
+δεν θα αδικήσω ποτέ τον εαυτόν μου και δεν θα είπω κατηγορίας εναντίον του εαυτού
+μου, λέγων ότι είμαι άξιος να υποστώ ποινήν τινα και να προτείνω ο ίδιος τοιαύτην
+ποινήν διά τον εαυτόν μου. Διατί; Από ποίον φόβον; Αλήθεια, μήπως υποστώ αυτήν
+την ποινήν, όπου προτείνει δι' εμέ ο Μέλητος, διά την οποίαν είπον ότι δεν γνωρίζω
+αληθώς ούτε αν είνε καλή, ούτε αν είνε κακή; Να εκλέξω λοιπόν κανέν από ταύτα τα
+κακά, τα οποία γνωρίζω μετά βεβαιότητος ότι είνε κακά και να προτείνω αυτό ως
+ποινήν μου; Τι από τα δύο; Να προτείνω ως ποινήν μου τα δεσμά; Και ποία ανάγκη να
+ζω διαρκώς μέσα εις το δεσμωτήριον, και να είμαι υπόδουλος εις την εκάστοτε
+ισχύουσαν εξουσίαν των Ένδεκα;
+(<sup><a href='#fn61' id='ref61'>61</a></sup>)
+ Αλλά να προτείνω την χρηματικήν ποινήν διά τον εαυτόν μου και να είμαι κλεισμένος
+εις το δεσμωτήριον έως ότου ήθελα πληρώσει το πρόστιμον; Αλλ' αυτό είνε δι' εμέ το
+ίδιον, το οποίον τόρα δα είπα, να ζω δηλαδή διαρκώς φυλακισμένος εντός του
+δεσμωτηρίου· διότι δεν έχω χρήματα, με τα οποία να πληρώσω το πρόστιμον. Αλλά
+τέλος πάντων να προτείνω διά τον εαυτόν μου ως ποινήν την εξορίαν; Ίσως τωόντι
+ηθέλατε με θεωρήσει άξιον της ποινής αυτής και ηθέλατε με καταδικάσει εις εξορίαν.
+Αλλ' όμως θα ήμουν πολύ φιλόζωος, ω άνδρες Αθηναίοι, εάν είμαι τόσον
+ασυλλόγιστος, ώστε να μη ημπορώ να σκεφθώ ότι σεις μεν, οι οποίοι είσθε
+συμπολίται μου, δεν ημπορέσατε να υπομείνητε τας ομιλίας μου και τα αποφθέγματά
+μου, αλλά εθεωρήσατε αυτάς πολύ περισσότερον οχληράς και μισητάς, ή ώστε να τας
+υποφέρετε, και διά τούτο επιθυμείτε τώρα να απαλλαγήτε από αυτάς, άλλοι δε
+βεβαίως άνθρωποι ευκόλως θα τας υπομείνουν. Τούτο δεν είνε διόλου δυνατόν, ω
+άνδρες Αθηναίοι. Λοιπόν ωραία θα ήτο η ζωή δι' εμέ, αφού απέλθω εις εξορίαν,
+άνθρωπος εις τόσον μεγάλην ηλικίαν πλέον, να ζω πλανώμενος από πόλεως εις πόλιν
+και διωκόμενος ως ένας αγύρτης ή κατάδικος. Διότι είνε βέβαιον ότι όπου και αν
+υπάγω, οι νέοι θα ακροώνται πάντοτε τους λόγους μου, καθώς εγίνετο και ενταύθα·
+και αν μεν τους αποδιώκω από πλησίον μου, αυτοί οι ίδιοι θα με καταδιώξουν
+πείθοντες εις τούτο τους γονείς των· αν δε πάλιν δεν τους αποφεύγω, τότε και οι
+γονείς των και οι συγγενείς θα με αποδιώξουν από την πόλιν χάριν εκείνων των ιδίων
+ως διαφθορέα.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XXVIII. </span> Αλλ' ίσως βέβαια ήθελεν ειπεί τις. Ω
+Σώκρατες, όταν προς χάριν μας ήθελες αφήσει την πόλιν μας, δεν θα ήτο δυνατόν να
+ζης σιωπών του λοιπού και ησυχάζων; Εις τούτο δα να πείσω πολλούς από σας, βλέπω
+ότι είνε δυσκολώτατον από όλα. Διότι και εάν είπω ότι το να σιωπώ σημαίνει ότι είμαι
+απειθής εις τον θεόν των Δελφών, και δι' αυτόν τον λόγον δεν δύναμαι να ησυχάζω,
+δεν θα με πιστεύσητε εκλαμβάνοντες αυτό ως ειρωνείαν και εάν πάλιν σας είπω ότι
+αυτό δεν είνε μόνον καθήκον, αλλά τυχαίνει να είνε και το πλέον μέγιστον καλόν δι'
+ένα άνθρωπον, να ομιλή όλας τας ημέρας της ζωής του περί αρετής και περί των
+άλλων ωφελίμων εις τον βίον θεμάτων, περί των οποίων σεις με ηκούσατε να ομιλώ,
+και να εξετάζω τον εαυτόν μου και τους άλλους ανθρώπους και ότι η απερίσκεπτος και
+ανεξάρτητος ζωή δεν είνε ζωή αξία διά τον άνθρωπον, εάν ήθελον λέγει ταύτα, ακόμη
+ολιγώτερον ηθέλατε με πιστεύσει. Αλλά ταύτα μεν είνε, καθώς εγώ τα λέγω, ω άνδρες·
+να σας κάμω όμως να τα πιστεύσετε, δεν είνε εύκολον. Προς τούτοις εγώ συνάμα δεν
+εσυνήθισα να θεωρώ τον εαυτόν μου άξιον καμμιάς ποινής. Βεβαίως όμως εάν είχα
+χρήματα, θα προέτεινα διά τον εαυτόν μου την ποινήν των χρημάτων, τόσων δε, όσα
+ήμουν εις θέσιν να πληρώσω. Διότι αυτό δεν θα μου επροξένει καμμίαν βλάβην. Τώρα
+όμως δεν ημπορώ να προτείνω την ποινήν αυτήν, διότι δεν έχω τίποτε, εκτός αν ίσως
+θέλετε να ορίσητε ποινήν δι' εμέ τόσον πρόστιμον, όσον ημπορώ εγώ να πληρώσω.
+Ίσως δε θα ημπορούσα να σας πληρώσω πρόστιμον μίαν μναν. Εις τόσον λοιπόν
+πρόστιμον καταδικάζω τον εαυτόν μου. Ο Πλάτων όμως ούτος, ο οποίος είνε παρών
+εδώ, ω άνδρες Αθηναίοι, και ο Κρίτων και ο Κριτόβουλος και ο Απολλόδωρος με
+παρακινούν να προτείνω πρόστιμον έως τριάκοντα μνας, και γίνονται οι ίδιοι εγγυηταί
+μου· καταδικάζω λοιπόν τον εαυτόν μου εις τόσον πρόστιμον· ούτοι δε θα είνε προς
+υμάς εγγυηταί αξιόχρεοι των χρημάτων τούτων.</p>
+
+<p>(Αφού ο Σωκράτης πειθόμενος εις τον νόμον κατεδίκασε τον εαυτόν του εις
+πρόστιμον, οι δικασταί απεσύρθησαν εις διάσκεψιν, μετά ταύτα δε εξελθόντες
+απήγγειλαν την απόφασίν των και κατεδίκασαν τον Σωκράτην εις θάνατον. Τότε ο
+Σωκράτης λαμβάνει πάλιν διά τελευταίαν φοράν τον λόγον).</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XXIX. </span> Διά να κερδήσετε δε, ω άνδρες
+Αθηναίοι, ολίγον βεβαίως χρόνον, όστις μου απομένει ακόμη διά να ζήσω, διότι είμαι
+γέρων και θα απέθνησκον, πολύ κακήν φήμην θ' αποκτήσετε, και θα κατηγορηθήτε,
+από εκείνους οπού έχουν την διάθεσιν να ονειδίζουν την πόλιν, διότι κατεδικάσατε εις
+θάνατον τον Σωκράτην αυτόν τον σοφόν άνθρωπον διότι θα είπουν αναντιρρήτως ότι
+είμαι σοφός, αν και δεν είμαι, εκείνοι οπού θέλουν να μεγαλώσουν τα αίσχος σας. Εάν
+λοιπόν ηθέλατε περιμείνει ολίγον καιρόν ακόμη, θα επήρχετο εις εμέ ο θάνατος μόνος
+του φυσικά, και ηθέλατε απολαύσει εκείνο, τα οποίον τόσον πολύ εποθήσατε. Διότι
+βλέπετε βεβαίως ότι η ηλικία μου πλέον είνε μακράν μεν της ζωής, πλησίον δε του
+θανάτου. Αυτά δε λέγω όχι δι' όλους υμάς, αλλά μόνον δι' εκείνους, οι οποίοι με
+κατεδίκασαν εις θάνατον. Προς αυτούς δε τους ιδίους λέγω ακόμη και τα εξής. Ίσως
+στοχάζεσθε, ω άνδρες, ότι εγώ κατεδικάσθην δι' έλλειψιν λόγων τοιούτων, διά των
+οποίων θα σας έπειθον, εάν εφρόνουν ότι έπρεπεν όλα τα μέσα να μεταχειρισθώ και
+όλα τα επιχειρήματα να είπω όσα ηδυνάμην, ώστε να αποφύγω την καταδίκην. Αυτό
+διόλου δεν είνε αληθές. Κατεδικάσθην αληθώς, όχι όμως δι' έλλειψιν λόγων ή
+επιχειρημάτων, αλλά δι' έλλειψιν θρασύτητος και αναισχυντίας και επιθυμίας του να
+λέγω προς υμάς τοιαύτα, οποία θα σας επροξένουν μεν μεγίστην ευχαρίστησιν να τα
+ακούετε, να θρηνώ και να οδύρωμαι παρακαλών υμάς και άλλα πολλά τοιαύτα να
+κάμνω και να λέγω, ανάρμοστα εις εμέ, καθώς εγώ τα θεωρώ· οποία δα έχετε
+συνηθίσει μάλιστα να ακούετε πάντοτε από τους άλλους κατηγορουμένους. Αλλ' ούτε
+τότε προ της αποφάσεως ενόμισα ότι έπρεπεν ένεκα του κινδύνου να πράξω κανέν
+άνανδρον, ούτε τόρα μετά την καταδίκην μου μετανοώ, διότι κατ' αυτόν τον τρόπον
+έκαμα την απολογίαν μου, αλλά πολύ περισσότερον προτιμώ να αποθάνω με την
+απολογίαν, την οποίαν έκαμα, παρά να ζήσω με τον άλλον τρόπον εκείνον των
+παρακλήσεων και των δακρύων. Ούτε εις το δικαστήριον βεβαίως, ούτε εις τον
+πόλεμον, ούτε εγώ, ούτε άλλος κανείς έντιμος άνθρωπος πρέπει να ζητή να εφεύρη
+μηχανήν πώς να αποφύγη τον θάνατον, παν μέσον προς τούτο μεταχειριζόμενος. Διότι
+εις τας μάχας μάλιστα πολλάκις γίνεται φανερόν ότι τον θάνατον βεβαίως πολύ
+ευκολώτερον ίσως ήθελεν αποφύγει κανείς ρίπτων τα όπλα και ζητήσας έλεος από
+τους εχθρούς· υπάρχουν δε προσέτι και άλλα πολλά μέσα χωριστά εις κάθε ένα
+κίνδυνον, ώστε να αποφεύγη κανείς τον θάνατον, εάν προβαίνη εις τόσην
+αναισχυντίαν ώστε να κάμνη και να λέγη τα πάντα. Αλλά φοβούμαι, ω άνδρες, μήπως
+δεν είνε αυτό το δύσκολον να διαφύγη κανείς τον θάνατον, αλλά μήπως είνε πολύ
+δυσκολώτερον να αποφύγη την καταισχύνην. Διότι αύτη τρέχει πολύ ταχύτερον από
+τον θάνατον. Και λοιπόν εγώ τόρα, επειδή είμαι γέρων και βραδύς, συνελήφθην υπό
+του πλέον βραδυτέρου πράγματος από εμέ, οι δε κατήγοροί μου, επειδή είνε όντως
+ρωμαλέοι και ταχείς, συνελήφθησαν υπό του πλέον ταχυτέρου, υπό της ατιμίας. Και
+τόρα, εγώ μεν θα απέλθω καταδικασθείς από σας εις θάνατον, οι δε κατήγοροί μου
+καταδικασθέντες από την δύναμιν της αληθείας εις ατιμίαν και αδικίαν. Και εγώ
+βεβαίως είμαι έτοιμος να υποστώ την ποινήν, οποία υπ' αυτών ωρίσθη. Αυτά μεν
+λοιπόν ίσως ούτως έπρεπε να γείνουν καθώς και έγιναν, και νομίζω ότι αυτά έγιναν
+καλώς και καθώς έπρεπε.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XXX. </span> Μετά δε τούτο πλέον επιθυμώ, ω σεις
+οπού με κατεδικάσατε, να προμαντεύσω διά σας τι θα σας συμβή και δι' άλλους
+λόγους, τους οποίους παραλείπω, αλλά και διότι ευρίσκομαι τόρα εις αυτήν την
+επίσημον ώραν, κατά την οποίαν ιδίως οι άνθρωποι αποκτούν την ικανότητα να
+προλέγουν το μέλλον, όταν πλησιάζη ο θάνατός των
+(<sup><a href='#fn62' id='ref62'>62</a></sup>)
+.</p>
+
+<p>Σας αναγγέλλω λοιπόν, ω άνδρες σεις, οπού με εφονεύσατε, ότι τιμωρία μεγάλη
+θα επέλθη εις σας, ευθύς μετά τον θάνατόν μου, η οποία θα είνε πολύ περισσότερον
+σκληροτέρα, μα τον Δία, ή όσον είνε ο θάνατος, εις τον οποίον με κατεδικάσατε. Διότι
+τόρα επράξατε τούτο στοχαζόμενοι ότι ηθέλατε απαλλαχθή από το να δώσετε λόγον
+διά τας πράξεις του βίου σας. Και όμως θ' αποβή τούτο πολύ εναντίον διά σας, καθώς
+εγώ σας το προλέγω. Πολύ περισσότεροι θα υπάρξουν κατόπιν από εμέ εκείνοι, οπού
+θα σας ελέγχουν, τους οποίους εγώ τόρα εμπόδιζον διά της παρουσίας μου, σεις δε
+δεν τους εβλέπατε, και τόσον περισσότερον οχληροί θα είνε, όσον είνε πλέον
+νεώτεροι, και σεις πολύ περισσότερον θ' αγανακτήσετε τότε. Διότι εάν στοχάζεσθε ότι,
+με το να καταδικάζετε ανθρώπους εις θάνατον, θα εμποδίσετε άλλους από το να σας
+ονειδίζουν διότι δεν ζήτε ορθώς, δεν σκέπτεσθε ορθώς. Διότι ο τρόπος αυτός της
+απαλλαγής από τον έλεγχον ούτε είνε πολύ δυνατόν να κατορθωθή, διότι θα
+αναφανώσιν άλλοι κατόπιν από εκείνους πάλιν, ούτε είνε έντιμος, διότι προκύπτει
+όνειδος εις τον φονεύοντα· αλλ' εκείνος ο τρόπος της απαλλαγής είνε άριστος και
+ευκολώτατος, να μη εμποδίζη κανείς τους άλλους από το να ελέγχουν αυτόν, αλλά να
+είνε έτοιμος, αυτός ο ίδιος έχων παρεσκευασμένον τον εαυτόν του με ποίον τρόπον να
+φανή όσον το δυνατόν ωφελιμώτατος. Αφού λοιπόν προείπον αυτά διά σας, οι οποίοι
+με κατεδικάσατε εις θάνατον, δύναμαι πλέον, να σας αφήσω.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XXXI. </span> Με σας δε, οι οποίοι εδώσατε
+αθωωτικήν ψήφον εις εμέ, ευχαρίστως ήθελον συνομιλήσει εις υποστήριξιν αυτού, το
+οποίον τόρα συνέβη εις εμέ, ενόσω οι άρχοντες, οι Ένδεκα, είνε απησχολημένοι με τα
+προκαταρκτικά της απαγωγής μου, και δεν εσύρθην ακόμη εις το δεσμωτήριον, όπου
+αφού απαχθώ, πρέπει να υποστώ την θανατικήν ποινήν. Αλλά σας παρακαλώ, ω
+άνδρες, παραμείνατε ολίγην ακόμη ώραν. Διότι κανέν εμπόδιον δεν υπάρχει να
+συνομιλήσωμεν μεταξύ μας, ενόσω έχομεν καιρόν ακόμη. Διότι θέλω να καταστήσω
+φανερόν προς υμάς ως προς φίλους μου, ποίαν σημασίαν επί τέλους έχει αυτό, το
+οποίον εις εμέ τόρα συνέβη. Εις εμέ, ω άνδρες δικασταί — και δεν απατώμαι, φρονώ,
+εάν ονομάζω δικαστάς μόνον σας, οι οποίοι μου εδώσατε αθωωτικήν ψήφον —
+συνέβη κάτι τι πολύ καταπληκτικόν. Η μαντική φωνή του οικειοτάτου μου δαιμονίου,
+καθ' όλον μεν τον προηγούμενον χρόνον της ζωής μου πολύ συχνά πάντοτε
+εναντιόνετο, ακόμη και εις τας πλέον ασημάντους περιστάσεις, οσάκις εδοκίμαζα να
+επιχειρήσω έργον τι, το οποίον ήθελεν αποβή κακώς δι' εμέ. Τώρα όμως συνέβησαν
+εις εμέ αυτά δα, τα οποία βλέπετε και σεις οι ίδιοι, τα οποία πραγματικώς και κατά
+την ατομικήν του γνώμην έκαστος ήθελε θεωρήσει ως μεγάλα κακά και γενικώς από
+τον περισσότερον κόσμον θεωρούνται ότι είνε τα πλέον βαρύτατα από όλα τα κακά.
+Και όμως εις εμέ ούτε όταν εξήλθα την πρωίαν αυτήν εκ του οίκου μου εναντιώθη το
+σημείον του θεού, ούτε όταν ήλθα εδώ ενώπιον του δικαστηρίου, ούτε και όταν
+ήρχισα την απολογίαν μου, εις κανέν μέρος του λόγου μου, οσάκις έμελλα να είπω τι,
+εναντιώθη. Και όμως εις άλλας ομιλίας μου πολλάκις τωόντι με διέκοπτεν εις το μέσον
+του λόγου και με εμπόδιζε να είπω τι, το οποίον είχα σκεφθή να είπω. Σήμερον κατά
+την δίκην μου αυτήν το δαιμόνιον πουθενά δεν εναντιώθη και δεν με απέτρεψε καθ'
+όλα τα στάδια αυτής, εις ό,τι εγνώριζε ότι ημπορούσα να ενεργήσω ή να είπω. Ποίον
+λοιπόν στοχάζομαι ότι είνε το αίτιον αυτής της σιωπής του δαιμονίου; Εγώ θα σας τα
+εξηγήσω. Αυτό το οποίον συνέβη σήμερον εις εμέ φαίνεται ότι είνε πολύ μέγα καλόν.
+Και αναμφιβόλως δεν φρονούμεν ορθώς ημείς, όσοι νομίζομεν ότι ο θάνατος είνε
+κακόν πράγμα. Σπουδαία δε απόδειξις αυτού δι' εμέ είνε τούτο· ότι εξάπαντος ήθελεν
+εναντιωθή εις εμέ κατά την συνήθειάν του το οικειότατόν μου δαιμόνιον, εάν δεν
+έμελλα εγώ να πράξω αγαθόν πράγμα.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XXXII. </span> Ας σκεφθώμεν δε και κατά τον εξής
+τρόπον, διότι θα ίδωμεν, καθώς φρονώ, ότι είνε μεγάλη ελπίς να είνε αυτό καλόν
+πράγμα. Ο θάνατος έν εκ των δύο είνε· ή βεβαίως είνε τοιούτον πράγμα, ώστε να είνε
+μηδέν, και ο αποθανών να μη έχη καμμίαν αίσθησιν κανενός πράγματος, ή καθώς
+λέγουν, τυχαίνει να είνε κάποια μεταλλαγή και μετοίκησις της ψυχής από τον κόσμον
+τούτο εις άλλον τόπον. Και εάν βέβαια δεν υπάρχει καμμία αίσθησις εις τον
+αποθανόντα, αλλ' ο θάνατος είνε τοιούτος, οποίος είνε ο ήρεμος ύπνος, όταν κανείς
+κοιμώμενος μήτε όνειρον κανέν δεν βλέπει, τότε θαυμάσιον κέρδος ήθελεν είνε ο
+θάνατος. Διότι εγώ στοχάζομαι ότι, εάν έπρεπε κανείς, αφού εκλέξη μίαν τοιαύτην
+νύκτα, κατά την οποίαν να κοιμηθή τόσον βαθειά, ώστε μήτε όνειρον να ίδη, και αφού
+αντιπαραβάλη όλας τας λοιπάς νύκτας και όλας τας λοιπάς ημέρας της ζωής του με
+αυτήν την νύκτα, εάν έπρεπε να σκεφθή τότε και να είπη ποίας ημέρας και νύκτας
+έζησεν εις τον βίον του πλέον ευτυχέστερον και πλέον γλυκύτερον από αυτήν την
+νύκτα, στοχάζομαι ότι όχι μόνον ένας ιδιώτης και απλούς άνθρωπος, αλλά και αυτός ο
+μέγας βασιλεύς της Περσίας πολύ ολίγας θα εύρη τας ημέρας αυτάς και νύκτας,
+συγκριτικώς προς τας λοιπάς ημέρας της ζωής του. Εάν λοιπόν τοιούτον πράγμα είνε ο
+θάνατος, τότε εγώ δικαίως τον θεωρώ κέρδος. Διότι ολόκληρος ο χρόνος της ζωής του
+ανθρώπου διόλου δεν φαίνεται πραγματικώς ότι είνε πλέον μακρότερος από μίαν
+νύκτα. Εάν δε πάλιν ο θάνατος είνε ωσάν μία αποδημία από αυτόν τον τόπον εις
+κανένα άλλον, όθεν είνε αληθινά όσα λέγονται, ότι εκεί λοιπόν ευρίσκονται όλοι οι
+νεκροί, τότε ποίον άλλο καλόν ημπορεί να φαντασθή κανείς ότι είνε μεγαλύτερον από
+αυτό, ω άνδρες δικασταί; Διότι εάν κανείς, αφού έλθη εις τον Άδην γλυτώσας από
+αυτούς, οι οποίοι ψευδώς διατείνονται ότι είνε δικασταί, εύρη εκεί τους αληθινούς
+δικαστάς, οι οποίοι ίσα-ίσα, ως λέγουν, απονέμουσιν εκεί την δικαιοσύνην, ο Μίνως
+και ο Ραδάμανθυς και ο Αιακός και ο Τριπτόλεμος και άλλοι όσοι από τους ημιθέους
+υπήρξαν δίκαιοι εις την ζωήν των, άρα γε κακή θα ήτο η αποδημία αύτη; Ή πάλιν να
+συναναστραφή κανείς εκεί με τον Ορφέα και τον Μουσαίον και τον Ησίοδον και τον
+Όμηρον, πόσα ήθελε στέρξει κανείς από σας να πληρώση; Διότι εγώ βεβαίως όχι μίαν
+φοράν, αλλά πολλάκις επιθυμώ να αποθάνω, εάν αυτά είνε αληθινά. Αφού και εις εμέ
+τον ίδιον κατ' εξοχήν τερπνή ήθελεν είνε η συναναστροφή εκεί, διότι θα ήτο δυνατόν
+να συνομιλώ με τον Παλαμήδην και τον Αίαντα τον Τελαμώνιον και όλους τους
+λοιπούς ήρωας της αρχαιότητος, όσοι κατεδικάσθησαν αδίκως εις θάνατον· και θα
+εύρισκον όχι ολίγην ευχαρίστησιν, καθώς εγώ στοχάζομαι, να αντιπαραβάλω τα ιδικά
+μου παθήματα με τα ιδικά των· και τέλος το προσφιλέστατον από όλα δι' εμέ, θα
+διηρχόμην τας ημέρας μου εξετάζων και ερευνών ακαταπαύστως εκείνους, οπού
+ευρίσκονται εκεί, καθώς έπραττον και ενταύθα, ποίος τωόντι από αυτούς είνε σοφός
+αληθώς και ποίος πιστεύει μεν ότι είνε σοφός, πράγματι δε δεν είνε.</p>
+
+<p>Πόσον δε ήθελε κανείς στέρξει να πληρώση, ω άνδρες δικασταί, διά να υποβάλη
+εις εξέτασιν εκείνον, οπού ωδήγησεν εναντίον της Τροίας τον πολυάριθμον στρατόν, ή
+τον Οδυσσέα, ή τον Σίσυφον, ή τόσους άλλους αναριθμήτους, όσους ημπορούσε να
+ονομάση κανείς τόρα και άνδρας και γυναίκας; Με τούτους δε να συνομιλώ και να
+συναναστρέφωμαι και να εξετάζω αυτούς, ήθελεν είναι δι' εμέ μία απείρως μεγάλη
+ευδαιμονία. Εξάπαντος δε οι εκεί δικασταί, ως φρονώ, δεν καταδικάζουν βεβαίως δι'
+αυτόν τον λόγον κανένα εις θάνατον. Διότι εκτός ότι και καθ' όλα τα λοιπά οι εκεί είνε
+πλέον ευδαιμονέστεροι από τους εδώ, είνε προσέτι και αθάνατοι, εάν είνε βεβαίως
+αληθινά τα λεγόμενα.</p>
+
+<p><span style='font-size: large;'>XXXIII. </span> Αλλά και σεις πρέπει, ω άνδρες
+δικασταί, να έχετε καλάς ελπίδας διά τον θάνατον, καθώς εγώ είμαι εύελπις, και να
+νομίζετε ότι κατ' εξοχήν αληθές είνε αυτό μόνον, ότι διά τον ενάρετον άνθρωπον δεν
+υπάρχει κανέν κακόν, ούτε ενόσω ζη, ούτε αφού αποθάνη, ουδέ παραμελούνται από
+τους θεούς όσα αφορώσιν εις αυτόν. Και τα ιδικά μου δε συμβάντα τόρα δεν έγιναν
+κατά τύχην, αλλ' εις εμέ είνε φανερόν τούτο, ότι το να αποθάνω πλέον, ώστε ν'
+απαλλαχθώ από τας μερίμνας και φροντίδας, θα ήτο καλύτερον δι' εμέ από το να ζω.
+Διά τούτο ακριβώς σήμερον πουθενά δεν με απέτρεψεν η θεία φωνή, ενώ έκαμνα την
+απολογίαν μου. Και εναντίον λοιπόν εκείνων, οπού με κατεδίκασαν και εναντίον των
+κατηγόρων μου πολύ-πολύ δεν αγανακτώ. Και όμως δεν με κατεδίκαζαν και δεν με
+κατηγόρουν με αυτήν την πρόθεσιν, ώστε να μου προξενήσουν καλόν, αλλά με τον
+στοχασμόν ότι με βλάπτουν. Δι' αυτήν δε την κακήν των πρόθεσιν μόνον είνε άξιον να
+τους μεμφθή κανείς. Όμως αν και δεν έχουν καλήν δι' εμέ διάθεσιν, μίαν μόνον μικράν
+χάριν ζητώ από αυτούς.</p>
+
+<p>Σας παρακαλώ, ω άνδρες, τους υιούς μου, όταν φθάσουν εις την εφηβικήν ηλικίαν,
+να τιμωρήσητε προξενούντες εις αυτούς αυτήν την ιδίαν λύπην, με την οποίαν σας
+ελύπουν εγώ, προτρέποντες αυτούς εις την αρετήν, δοκιμάζοντες την σοφίαν των και
+εξελέγχοντες τας μωρίας των, εάν σας φαίνωνται ότι προτιμούν τα πλούτη, ή άλλο
+κανέν όμοιον από την αρετήν, και εάν πιστεύουν ότι είνε σπουδαίοι, ενώ είνε όλως
+διόλου μηδαμινοί, να ονειδίζετε αυτούς, καθώς εγώ ωνείδιζον υμάς, διότι δεν
+φροντίζουν δι' εκείνα τα πράγματα, διά τα οποία πρέπει, και στοχάζονται ότι είνε κάτι
+τι μέγα, ενώ είνε όλως διόλου ανάξιοι. Και εάν κάμνετε αυτά, τότε εγώ θα είμαι
+ευχαριστημένος από την δικαιοσύνην σας και εγώ ο ίδιος και τα τέκνα μου.</p>
+
+<p>Αλλ' ως τόσον είνε καιρός πλέον ν' αποσυρθώμεν απ' εδώ, εγώ μεν διά να
+αποθάνω, σεις δε διά να ζήσετε. Ποίοι όμως από ημάς μεταβαίνουν εις καλύτερον
+μέρος, είνε άδηλον εις όλους, εκτός μόνον του θεού.</p>
+
+<h3 style="text-align: center; margin-top: 5em">***</h3>
+<p>Η Σειρά των Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων, των Εκδόσεων Φέξη, υπήρξεν ένας
+σταθμός στα ελληνικό χρονικό. Για πρώτη φορά προσφερόταν συστηματικά στο
+ελληνικό αναγνωστικό κοινό, η αρχαία ελληνική σκέψη (ιστορία, φιλοσοφία, ποίηση,
+δράμα, δικανικός και πολιτικός λόγος) σε δημιουργικές μεταφορές της, από τους
+αρίστους μεταφραστές του τόπου, στην πιο σύγχρονη μορφή που πήρε εξελισσόμενο
+το γλωσσικό της όργανο. Ο Όμηρος, οι Τραγικοί κι ο Αριστοφάνης, ο Ηρόδοτος, ο
+Θουκυδίδης, ο Πλάτων, ο Ξενοφών, ο Αριστοτέλης, ο Θεόκριτος, ο Θεόφραστος, ο
+Επίκτητος, ο Πλούταρχος, ο Λουκιανός κλπ. προσφέρονται και σήμερα, στις κλασικές
+πια μεταφράσεις των Πολυλά, Ραγκαβή, Μωραϊτίδη, Κονδυλάκη, Ποριώτη, Γρυπάρη,
+Τανάγρα, Πολέμη, Καμπάνη, Καζαντζάκη, Βάρναλη, Αυγέρη, Βουτιερίδη, Ζερβού,
+Φιλαδελφέως, Τσοκόπουλου, Σιγούρου. Κ. Χρηστομάνου κλπ, σε μια σύγχρονη σειρά
+εκδόσεων βιβλίου τσέπης, πράγμα που επίσης γίνεται για πρώτη φορά, συστηματικά,
+στην Ελλάδα.</p>
+
+<p><b>Απολογία του Σωκράτους</b>. Το δράμα της δίκης και της καταδίκης
+Σωκράτους, και κυρίως η απλή και σοφή εξιστόριση της ζωής και της διδασκαλίας του,
+όπως μας δίδεται από τον ίδιο το Σωκράτη, ενώ απολογείται σαν υπεράσπιση του
+εαυτού του κατά των κατηγόρων του.</p>
+
+<p>ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΩΛΗΣΙΣ<br />
+ΛΑΔΙΑΣ ΚΑΙ Σια Ο. Ε.<br />
+ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 22  ΤΗΛ. 614.686, 634.506 ΤΙΜΑΤΑΙ ΔΡΧ. 10</p>
+
+<hr></hr>
+
+<p id='fn1'>1)
+ Σ. Μ. Παρά Ξενοφώντι (Απομν. 1, 6, 1)
+ ο Σωκράτης λέγει: «Διέρχομαι τον χρόνον μετά των φίλων μου φυλλομετρών τα
+βιβλία των παλαιοτέρων σοφών και επιθεωρών τους θησαυρούς της σοφίας των
+διαλέγω ό,τι μου φαίνεται ωραίον και ωφέλιμον».</p>
+
+<p>Προς τούτοις, επειδή κατά τους χρόνους εκείνους, ότε ήκμαζον εν Αθήναις εις
+μέγιστον βαθμόν αι επιστήμαι και αι τέχναι, συνέρρεον πανταχόθεν επιφανέστατοι
+άνδρες, σοφοί και ποιηταί και καλλιτέχναι, ο Σωκράτης ηγάπα να συνάπτη σχέσεις και
+συναναστρέφεται μετ' αυτών.<a href='#ref1' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn2'>2)
+ Αθηναίους ονομάζει ο Σωκράτης τους δικαστάς του. Η συνήθης δε προσφώνησις εις
+τους δικανικούς λόγους ήτο «άνδρες δικασταί».<a href='#ref2'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn3'>3)
+
+ Ότε εδικάζετο ο Σωκράτης, ήτο εβδομηκοντούτης, ως λέγεται κατωτέρω.<a
+href='#ref3' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn4'>4)
+ Ενταύθα εσύχναζον οι ευγενείς και πλούσιοι και εύποροι εν γένει Αθηναίοι. Λέγει δε
+ο Δίων Χρυσόστομος ότι ο Σωκράτης ως επί το πλείστον διέτριβεν εις την αγοράν,
+εισήρχετο εις τας παλαίστρας και εκάθητο πλησίον των τραπεζιτών. Λέγει δε και ο
+Ξενοφών εις τα Απομνημονεύματά του ότι εις τοιαύτα μέρη εσύχναζεν ο Σωκράτης,
+όπου ήτο βέβαιος ότι ήθελε συναντήσει παρά πολλούς, ίνα μετ' αυτών διαλεχθή κατά
+την συνήθειάν του.<a href='#ref4' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn5'>5)
+ Οι δικασταί όντες άνθρωποι ουχί εκ ταπεινού και ευτελούς γένους ανεστρέφοντο
+μετά των αριστοκρατικών και πλουσίων.<a href='#ref5' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn6'>6)
+ Εις τας πολυπληθείς συναθροίσεις ως και την εκκλησίαν του δήμου και τα δικαστήρια
+εγίνοντο διάφοροι θόρυβοι και κρότοι και κραυγαί, είτε προς αποδοκιμασίαν είτε
+προς επιδοκιμασίαν των λεγομένων.<a href='#ref6' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn7'>7)
+ Οι τελευταίοι κατήγοροι του Σωκράτους ήσαν ο Άνυτος, ο Μέλητος και ο Λύκων. Και
+κατήγορος μεν κυρίως ήτο ο Μέλητος, οι δε λοιποί δύο ήσαν συνήγοροι αυτού.</p>
+
+<p>Ο Άνυτος, υιός του πλουσίου εργοστασιάρχου Ανθεμίωνος, ο επιφανέστατος των
+κατηγόρων, ήτο ρήτωρ, εξελέγη δε και στρατηγός των Αθηναίων, ότε εν Πύλω
+εμάχοντο. Είτα φυγών επί των Τριάκοντα, και μετά του Θρασυβούλου, του οποίου ήτο
+φίλος, επανελθών, είχε μεγάλην ισχύν εν Αθήναις. Μετά τον θάνατον του Σωκράτους
+ηναγκάσθη να φύγη εξόριστος εις Ηράκλειαν του Πόντου, όπου, ως λέγεται,
+εθανατώθη υπό των Ηρακλεωτών λιθοβοληθείς. Εν τω <u>Πρωταγόρα</u> ο Πλάτων
+εισάγει, τον στρατηγόν τούτον ομιλούντα με εμπάθειαν κατά των σοφιστών.</p>
+
+<p>Ο Λύκων ήτο δημόσιος ρήτωρ, όστις και διηύθυνε την κατά του Σωκράτους
+κατηγορίαν. Ήτο ο ασημότατος των άλλων.</p>
+
+<p>Ο Μέλητος, υιός του Μελήτου, τον δήμον Πιτθεύς, εν τω Ευθύφρονι του Πλάτωνος
+παρίσταται ως νέος αφανής και άγνωστος. Άγνωστον είνε αν ο υπό του Αριστοφάνους
+σατυριζόμενος ποιητής (Βάτραχ. 130)
+ είναι αυτός ο ίδιος, ή ο υιός του, ή άλλος τις νεανίας.<a href='#ref7'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn8'>8)
+ Ο χρόνος δι' έκαστον ομιλούντα ενώπιον του δικαστηρίου προσδιωρίζετο διά της
+κλεψύδρας, με την οποίαν διά καταρρέοντος ηρέμα ωρισμένου ποσού ύδατος
+εμέτρουν τον χρόνον.<a href='#ref8' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn9'
+>9)
+ Ο κατήγορος, εις βεβαίωσιν ότι δεν συκοφαντεί υποβάλλων εις το δικαστήριον την
+κατηγορίαν, έδιδεν όρκον, επικυρών το κατηγορητήριόν του. Τούτο εκαλείτο
+αντωμοσία.<a href='#ref9' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn10'>10)
+ Ο Σωκράτης διετύπωσεν ενταύθα εν είδει κατηγορητηρίου επισήμου, όλας τας
+συκοφαντίας και του Αριστοφάνους και όλων των πρώτων εχθρών του, τας οποίας
+αντικρούει εις το μέρος τούτο της απολογίας του.<a href='#ref10'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn11'>11)
+ Εννοεί τας <u>Νεφέλας</u> του Αριστοφάνους, ήτις εγράφη επίτηδες προς
+διακωμώδησιν του Σωκράτους. Η κωμωδία αυτή παρεστάθη το έτος 423 π. Χ.<a
+href='#ref11' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn12'>12)
+ Ο Γοργίας ήτο είς εκ των κορυφαίων σοφιστών, σύγχρονος του Σωκράτους. Πεμφθείς
+υπό των Λεοντίνων της Σικελίας, της πατρίδος του, εις Αθήνας ως πρέσβυς, ίνα ζητήση
+βοήθειαν, τόσον εγοήτευσεν αυτούς διά των επιδεικτικών λόγων του, μεστών
+ποιητικής χάριτος, ώστε παρακληθείς έμεινεν εις Αθήνας, όπου εδίδασκε την
+ρητορικήν. Ο σκεπτικισμός του, ον επρέσβευε, προσείλκυσε πολλούς προσηλύτους.
+Συνέθεσε βιβλίον επιγραφόμενον «Περί του μη είναι» ή «περί φύσεως», εν τω οποίω
+προσεπάθησε να αποδείξη 1, ότι ουδέν υπάρχει· 2, και αν υπάρχη τι, δεν είνε δυνατόν
+να το γνωρίση τις· 3, και αν υπάρχη τι και αν δυνατόν να το γνωρίση τις, δεν δύναται
+όμως να το κάμη γνωστόν εις τους άλλους.</p>
+
+<p>Ο Πρόδικος, άλλος αυτός σοφιστής, είνε γνωστός, διότι επληρόνετο πολύ ακριβά
+διά τα μαθήματά του.</p>
+
+<p>Ο Ιππίας, σοφιστής και αυτός, περί του οποίου ανάγνωθι τους δύο ομωνύμους
+διαλόγους του Πλάτωνος «Πρώτον και δεύτερον Ιππίαν».<a href='#ref12'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn13'>13)
+
+ Εννοεί τον Εύηνον, ότις κατήγετο εκ της νήσου Πάρου.<a href='#ref13'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn14'>14)
+ Ούτος ήτο βαθύπλουτος τόσον, ώστε κατά την μαρτυρίαν του Πλουτάρχου ωνομάζετο
+απλώς ο πλούσιος. Εις τον οίκον του δε συνηθροίζοντο όλοι οι σοφοί των χρόνων
+εκείνων. Εσυγγένευε με τον Περικλέα και τον Αλκιβιάδην. Αλλά καταδαπανήσας
+ασώτως τα πλούτη αυτού απέθανε πένης.<a href='#ref14'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn15'>15)
+ Ήτοι 500 δρ. (κατά δε την σημερινήν του χρυσού αξίαν 3500 δρ. περίπου). Εκάστη μνα
+είχεν αξίαν 100 δρ. αττικών. Το ποσόν τούτο ήτο ολίγον σχετικώς με τους μισθούς,
+τους οποίους ελάμβανεν ο Γοργίας ή ο Πρωταγόρας. Ούτοι ελάμβανον από κάθε
+μαθητήν των μισθόν 100 μνας ήτοι 10,000 δρ. (κατά δε την σημερινήν του χρυσού
+αξίαν 70,000 δρ.)<a href='#ref15' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn16'>16)
+ Ο Χαιρεφών ήτο από τους πλέον ενθουσιώδεις μαθητάς του Σωκράτους, μιμούμενος
+τον διδάσκαλόν του και εις την ενδυμασίαν ακόμη.<a href='#ref16'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn17'>17)
+ Αυτολεξεί ο χρησμός είχεν ως εξής· «σοφός Σοφοκλής, σοφώτερος δ' Ευριπίδης,
+ανδρών δ' απάντων σοφώτατος Σωκράτης».<a href='#ref17'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn18'>18)
+ Τον όρκον τούτον έκαμνεν ο Ραδάμανθυς μη επιτρέπων να ορκίζωνται οι άνθρωποι
+εις τον θεόν· το αυτό έκαμνε και ο Σωκράτης, διά να μη ορκίζεται εις τους θεούς.<a
+href='#ref18' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn19'>19)
+ Τραγωδοποιοί και τραγικοί ποιηταί, οι γράφοντες τραγωδίας, τα σήμερον καλούμενα
+γενικώς δράματα.<a href='#ref19' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn20'>20)
+ Διθυραμβοποιοί εκαλούντο οι ποιούντες τους διθυράμβους, ύμνους μεγαλοπρεπείς
+εις τιμήν του Διονύσου, εκ της αναπτύξεως των οποίων εγεννήθη η τραγωδία ότε
+επενοήθη ο πρώτος υποκριτής.<a href='#ref20' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn21'>21)
+ Εννοεί τους επικούς, λυρικούς και ιαμβικούς ποιητές.<a href='#ref21'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn22'>22)
+ Οι ποιηταί εθεωρούντο ως εμπνεόμενοι υπό του θείου και ως διερμηνείς των
+Μουσών.<a href='#ref22' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn23'>23)
+
+ Θεόμαντις λέγεται ο προφητεύων τα μέλλοντα εκ θείας εμπνεύσεως.<a href='#ref23'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn24'>24)
+ Εννοεί τους μετερχομένους τας βαναύσους λεγομένας τέχνας, οι οποίοι και
+<u>δημιουργοί</u> ωνομάζοντο, μετερχόμενοι διάφορα επαγγέλματα προς κοινήν
+χρήσιν, οίον οι τέκτονες, οι χαλκείς, οι σκυτοτόμοι και λοιποί.<a href='#ref24'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn25'>25)
+ Ο Μέλητος είχε γράψει τραγωδίαν και άλλα ποιήματα.<a href='#ref25'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn26'>26)
+ Ο πατήρ του Ανύτου είχε μέγα βυρσοδεψείον, ο ίδιος δε ήτο ρήτωρ.<a href='#ref26'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn27'>27)
+ Ο Λύκων ήτο ίων το γένος, τον δήμον Θορίκιος, πένης δε, διακωμωδούμενος υπό
+πολλών ποιητών.<a href='#ref27' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn28'>28)
+ Το κείμενον της εναντίον του Σωκράτους κατηγορίας διεσώθη παρά Διογένει Λαερτίω,
+έχει δε ούτω :</p>
+
+<p>«Τάδε εγράψατο και αντωμόσατο Μέλητος ο Μελήτου, Πιτθεύς, Σωκράτει
+Σωφρονίσκου Αλωπεκήθεν· αδικεί Σωκράτης ους μεν η πόλις νομίζει θεούς ου
+νομίζων, έτερα καινά δε δαιμόνια εισηγούμενος· αδικεί δε και τους νέους
+διαφθείρων. Τίμημα θάνατος».<a href='#ref28' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn29'>29)
+ Οι δικασταί οι δικάσαντες τον Σωκράτην ήσαν οι Ηλιασταί, οι αποτελούντες την
+Ηλιαίαν (η λέξις σημαίνει συνάθροισιν) το πολυμελέστατον δικαστήριον των
+Αθηναίων, το οποίον συνεκροτείτο εκλεγομένων κατ' έτος 6000 πολιτών εκ των
+υπερβάντων το 30 έτος της ηλικίας. Ούτοι πάντες διηρούντο εις τμήματα δέκα εκ 500
+δικαστών έκαστον, των χιλίων παραμενόντων ως αναπληρωτών, και εδίκαζον όλα τα
+εγκλήματα εκτός των φόνων, η εκδίκασις των οποίων ήτο ανατεθειμένη εις τον Άρειον
+Πάγον.<a href='#ref29' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn30'>30)
+ Δύο Βουλαί υπήρχον εν Αθήνας, η Βουλή των Πεντακοσίων, η ασχολουμένη ιδίως
+περί τα πολιτικά, και η Βουλή του Αρείου Πάγου, κυρίως μέγα δικαστικόν σώμα με την
+ανωτέραν εποπτείαν επί της ηθικής του Κράτους.<a href='#ref30'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn31'>31)
+ Εις την Εκκλησίαν του δήμου ήσκει ο λαός εν τη Αθηναϊκή δημοκρατία την
+κυριαρχικήν του δύναμιν συνερχόμενος και διασκεπτόμενος περί των υπερτάτων
+συμφερόντων της πολιτείας, πολέμου, ειρήνης, συμμαχιών, φορολογίας κλπ. Εις τας
+σπουδαίας αποφάσεις η πλειοψηφία έπρεπε να απαρτίζεται από 6000 ψήφους. Η
+Εκκλησία συνήρχετο κατά πρώτον μεν εις την αγοράν, ύστερον δε εις την Πνύκα,
+αντικρύ του Αρείου Πάγου.<a href='#ref31' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn32'>32)
+ Αναξαγόρας ο Κλαζομένιος μαθητής του Αναξιμένους, διδάσκαλος του Περικλέους,
+του Ευριπίδου και άλλων μεγάλων ανδρών. Έλεγεν ότι ο ήλιος είνε μύδρος διάπυρος
+μεγαλύτερος από την Πελοπόννησον, η δε σελήνη ότι έχει κατοικίας και λόφους και
+φάραγγας.<a href='#ref32' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn33'>33)
+
+ Ο Ευριπίδης μαθητής του Αναξαγόρου παρενέβαλεν εις τας τραγωδίας του τοιαύτας
+θεωρίας του διδασκάλου του ιδίως περί της φύσεως της γης και του ηλίου, περί των
+οποίων ήκουον και εμάνθανον οι θεαταί. Αυτό εννοεί ενταύθα ο Σωκράτης.</p>
+
+<p>Ορχήστρα είνε το μέρος του θεάτρου ένθα ίστατο ο χορός των αρχαίων
+δραμάτων.<a href='#ref33' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn34'>34)
+ Ενταύθα, ως φαίνεται, ο Μέλητος δεν απαντά, αλλά κάμνει διαφόρους θορύβους
+καταστενοχωρούμενος.<a href='#ref34' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn35'>35)
+ Ο Μέλητος εξακολουθεί τηρών σιγήν.<a href='#ref35' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn36'>36)
+ Ομήρου Ιλ. Σ. 96—98.<a href='#ref36' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn37'>37)
+ Ομήρου Ιλ. Σ. 104.<a href='#ref37' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn38'>38)
+ Ο Σωκράτης διεκρίθη εις τας μάχας αυτάς διά την ανδρείαν του. Εις μεν την
+Ποτείδαιαν έσωσε τον Αλκιβιάδην, εις δε το Δήλιον έσωσε τον Ξενοφώντα. Ως
+γνωστόν κατά την τελευταίαν αυτήν μάχην οι Αθηναίοι ενικήθησαν υπό των Βοιωτών,
+εφονεύθη δε και ο στρατηγός αυτών Ιφικράτης. Οι δε στρατιώται του Σωκράτους
+ετράπησαν εις φυγήν.<a href='#ref38' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn39'>39)
+ Κατ' έτος εξελέγοντο εν Αθήναις 500 βουλευταί εκ των πολιτών των εχόντων ηλικίαν
+30 ετών, ανά 50 εξ έκαστης φυλής, οίτινες απετέλουν την ούτω λεγομένην Βουλήν των
+πεντακοσίων, συνερχομένην τακτικώς εις το Βουλευτήριον, κείμενον εν τω έσω
+Κεραμεικώ. Ίνα δε μη είνε ηναγκασμένη όλη η Βουλή καθ' εκάστην να συνεδριάζη, να
+μη στερήται δε πάλιν η πόλις την ανωτάτην αρχήν, διηρείτο η Βουλή εις 10 τμήματα εκ
+50 βουλευτών, των βουλευτών εκάστης φυλής, τα οποία τμήματα κατά σειράν
+συνήρχοντο καθ' εκάστην και συνεσκέπτοντο περί των πραγμάτων της πόλεως επί ένα
+αρχαίον μήνα έκαστον. Η φυλή αύτη ελέγετο <u>πρυτανεύουσα</u>, ο χρόνος των
+συνεδριάσεών της <u>πρυτανεία</u> και οι βουλευταί <u>πρυτάνεις</u>. Εκ των
+πρυτάνεων είς εκάστην ημέραν εκλεγόμενος εκαλείτο <u>επιστάτης</u>, όστις
+εφύλαττε τας κλεις της Ακροπόλεως, του ταμείου και την σφραγίδα του Κράτους.<a
+href='#ref39' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn40'>40)
+ Η ναυμαχία αύτη έγινε παρά τας Αργινούσας, τρεις νησίδας παρά την Λέσβον, μεταξύ
+Λακεδαιμονίων υπό τον ναύαρχον Καλλικρατίδαν, των Αθηναίων οδηγουμένων υπό
+των δέκα στρατηγών, οίτινες και ενίκησαν. Η ναυμαχία αύτη περιγράφεται υπό του
+Ξενοφώντος (Ελλην. βιβλ. Α.).<a href='#ref40' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn41'>41)
+ Ο Νόμος διέτασσε δι' έκαστον κατηγορούμενον να γίνεται ιδιαιτέρα χωριστά δίκη.<a
+href='#ref41' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn42'>42)
+ Οι Αθηναίοι μεταμεληθέντες κατόπιν διά την παράνομον καταδίκην των στρατηγών,
+κατεδίκασαν εις θάνατον ως συκοφάντας τους παραπλανήσαντας τον λαόν.<a
+href='#ref42' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn43'>43)
+
+ Ο Σωκράτης τυχών τότε να είνε πρόεδρος της πρυτανευούσης φυλής και επιστάτης
+διευθύνων κατά τον νόμον τας εργασίας της Εκκλησίας, ηρνήθη να θέση το ζήτημα
+τούτο εις ψηφοφορίαν.<a href='#ref43' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn44'>44)
+ Οι Τριάκοντα τύραννοι εγκατεστάθησαν περί το έτος 404 π. Χ. ότε ο Σωκράτης είχεν
+ηλικίαν 64—65 ετών.<a href='#ref44' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn45'>45)
+ Η θόλος ωνομάζετο και Πρυτανείον (διάφορον του παλαιού παρά την Ακρόπολιν
+Πρυτανείου)· ήτο αίθουσα θολωτή πλησίον του Βουλευτηρίου, ένθα οι Πρυτάνεις
+εθυσίαζον, συνεδρίαζον, έτρωγον και διέμενον. Εκεί διέμενον και οι Τριάκοντα.<a
+href='#ref45' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn46'>46)
+ Ο Λέων ούτος Σαλαμίνιος μεν κατά την πατρίδα, αλλά πολίτης Αθηναίος, έφυγεν εις
+Σαλαμίνα, υποβληθείς εις εκουσίαν εξορίαν, ίνα μη φονευθή υπό των Τριάκοντα, οι
+οποίοι ωρέγοντο να δημεύσουν την πλουσίαν περιουσίαν του.<a href='#ref46'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn47'>47)
+ Διά τοιούτων διαταγών οι τριάκοντα συνέλαβον εις Σαλαμίνα και Ελευσίνα 300
+πολίτας φυγάδας, τους οποίους ομού κλείσαντες εις το δεσμωτήριον είτα διά μιας
+αποφάσεως όλους τους κατεδίκασαν εις θάνατον.<a href='#ref47'
+title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn48'>48)
+ Υπονοεί ιδίως τον Κριτίαν, ένα εκ των Τριάκοντα, και τον Αλκιβιάδην, των οποίων τα
+ελαττώματα απεδίδοντο εις την διδασκαλίαν του Σωκράτους υπό των εχθρών
+αυτού.<a href='#ref48' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn49'>49)
+ Εκ της Αλωπεκής της Αντιοχίδος φυλής, με το όνομα του οποίου επιγράφεται ο
+γνωστός διάλογος του Πλάτωνος.<a href='#ref49' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn50'>50)
+ Πατήρ του Σωκρατικού Αισχίνου, εκ Σφηττού, δήμου της Ακαμαντίδος φυλής.<a
+href='#ref50' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn51'>51)
+ Κηφισιά δήμος της Ερεχθηίδος φυλής.<a href='#ref51' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn52'>52)
+ Ο επιφανέστατος των μαθητών του Σωκράτους, ο μέγας φιλόσοφος και συγγραφεύς
+της Απολογίας.<a href='#ref52' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn53'>53)
+
+ Ο Απολλόδωρος ούτος ηγάπα εξαιρετικώς τον Σωκράτην· ότε ούτος καταδικασθείς
+ωδηγείτο εις το δεσμωτήριον, ο Απολλόδωρος ανέκραξεν: Αλλ' εγώ δεν το υποφέρω
+αυτό, διότι βλέπω ότι αδίκως κατεδικάσθης· ο δε Σωκράτης θωπεύσας, ως λέγουν,
+ελαφρώς την κεφαλήν του είπε μειδιών: — Αλλά, φίλε μου, τι λοιπόν, επροτίμας να με
+ίδης να καταδικασθώ δικαίως;<a href='#ref53' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn54'>54)
+ Οδύσ. Τ. 163.<a href='#ref54' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn55'>55)
+ Υιοί του Σωκράτους ήσαν ο Λαμπροκλής, ο Σωφρονίσκος και ο Μενέξενος.<a
+href='#ref55' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn56'>56)
+ Διογένης ο Λαέρτιος αναφέρει ότι ο Σωκράτης κατεδικάσθη διά ψήφων 281. Ώστε και
+αν απ' αυτών αφαιρεθούν αι 30 ψήφοι απομένουν 251 καταδικαστικαί. Αλλά και
+ούτως ο υπόδικος δεν απελύετο διότι δεν υπήρχεν ισοψηφία, του δικαστηρίου ως
+γνωστόν αποτελουμένου εκ 500.<a href='#ref56' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn57'>57)
+ Ο κατήγορος έπρεπε να λάβη υπέρ της κατηγορίας του το ήμισυ των ψήφων των
+δικαστών και περιπλέον έν πέμπτον ακόμη, άλλως κατεδικάζετο εις πρόστιμον χιλίων
+δραχμών. Το κόμμα του Μελήτου δεν κατώρθωσε μόνον του να απαρτίση τον νόμιμον
+αριθμόν των ψήφων εναντίον του Σωκράτους και εδέησε να προστεθώσι και αι ψήφοι
+των κομμάτων του Ανύτου και Λύκωνος.<a href='#ref57' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn58'>58)
+ Εις τους <u>τιμητούς</u> λεγομένους αγώνας, οποία ήτο η παρούσα δίκη, ο νόμος
+δεν ώριζε την τιμωρίαν· αλλ' ο μεν κατήγορος εν τη κατηγορία προσδιώριζε και την
+ποινήν, ο δε κατηγορούμενος είχε το δικαίωμα εκ του νόμου να ορίση την ποινήν, της
+οποίας εθεώρει τον εαυτόν του άξιον. Εις την παρούσαν δίκην το μεν δικαστήριον
+εκήρυξε τον Σωκράτην ένοχον, ο δε Μέλητος ώρισεν ως ποινήν τον θάνατον, ο δε
+Σωκράτης είχε την άδειαν εκ του νόμου να ορίση ποίαν εκ των τριών ποινών τούτων
+προτιμά· δεσμά διά βίου, πληρωμήν προστίμου ή εξορίαν. Ο νόμος ούτος εθεσπίσθη
+χάριν των δικαστών, διά να μη υπάρχη καμμία αμφιβολία περί της ενοχής του
+καταδικασθέντος, διότι ο ίδιος διεκήρυττεν ούτω ότι είνε ένοχος, αφού ώριζε και την
+ποινήν του. Ο Σωκράτης εφρόντισε να μη εμπέση εις την παγίδα αυτήν του νόμου.
+Ούτως ο Ξενοφών λέγει ότι δεν κατεδίκασε διόλου τον εαυτόν του, ουδέ εις τους
+φίλους του επέτρεψε να κάμουν τούτο, λέγων ότι τούτο θα εθεωρείτο ως ομολογία
+περί της ενοχής του. Όμως πειθόμενος εις τον νόμον είπεν ότι αντί ποινής θεωρεί τον
+εαυτόν του άξιον ανταμοιβής.<a href='#ref58' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn59'>59)
+ Οι Ολυμπιονίκαι και όσοι είχον προσφέρει μεγάλας υπηρεσίας εις την πόλιν,
+ετρέφοντο δημοσία δαπάνη εις το Πρυτανείον μετά των Πρυτάνεων· τούτο ελογίζετο
+παρά τοις Έλλησι μεγάλη τιμή. Το Πρυτανείον τούτο, διάφορον του αρχαίου παρά την
+Ακρόπολιν, ένθα εφυλάσσοντο και οι νόμοι του Σόλωνος, εκαλείτο και <u>θόλος</u>
+και <u>σκιάς</u>, ένθα συνεδρίαζον οι Πρυτάνεις και δημοσία ετρέφοντο.<a
+href='#ref59' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn60'>60)
+ Όλαι αι δίκαι εις τας Αθήνας έπρεπε να τελειώσουν εντός μιας ημέρας.<a
+href='#ref60' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn61'>61)
+ Οι Ένδεκα ήτο αρχή, εις την οποίαν υπήρχεν ανατεθειμένη η επίβλεψις των φυλακών
+της πόλεως.<a href='#ref61' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p id='fn62'>62)
+ Οι αρχαίοι επίστευον ότι προσεγγίζοντος του θανάτου, η ψυχή ελάμβανε θείαν τινά
+δύναμιν και ότι οι αποθνήσκοντες εχρησμολόγουν και προέλεγον τα μέλλοντα.<a
+href='#ref62' title='πίσω'>&#8617;</a></p>
+
+<p>
+</p>
+
+<p></p>
+
+
+
+
+
+
+
+<pre>
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Socrates' Apology, by 
+Plato and Alexandros Moraitides
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK SOCRATES' APOLOGY ***
+
+***** This file should be named 39462-h.htm or 39462-h.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/3/9/4/6/39462/
+
+Produced by Sophia Canoni. Book provided by Iason
+Konstantinides. Thanks to George Canonis for his major
+work in proofreading.
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org/license
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations.
+To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
+
+
+</pre>
+
+</body>
+</html>
+
+
diff --git a/39462-h/images/cover.jpg b/39462-h/images/cover.jpg
new file mode 100644
index 0000000..adbf662
--- /dev/null
+++ b/39462-h/images/cover.jpg
author	Roger Frank <rfrank@pglaf.org>	2025-10-14 20:12:50 -0700
committer	Roger Frank <rfrank@pglaf.org>	2025-10-14 20:12:50 -0700
commit	016c10557752bb3bbeabf9113f8a5150b007eea2 (patch)
tree	50fa1d228e7c100d1ff465339e97588d8722a28a /39462-h