46 files changed, 7102 insertions, 0 deletions

diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes
new file mode 100644
index 0000000..6833f05
--- /dev/null
+++ b/.gitattributes
@@ -0,0 +1,3 @@
+* text=auto
+*.txt text
+*.md text
diff --git a/29144-8.txt b/29144-8.txt
new file mode 100644
index 0000000..6f3f3df
--- /dev/null
+++ b/29144-8.txt
@@ -0,0 +1,3370 @@
+Project Gutenberg's Licht en Leven: Dubbele Twee. I., by Jac. van der Klei
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Licht en Leven: Dubbele Twee. I.
+
+Author: Jac. van der Klei
+
+Release Date: June 17, 2009 [EBook #29144]
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LICHT EN LEVEN: DUBBELE TWEE. I. ***
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+   +-------------------deze regel heeft nummer 1------------------+
+   |                                                              |
+   |                  OPMERKINGEN VAN DE BEWERKER:                |
+   |                                                              |
+   | De tekst in dit bestand wordt weergegeven in de originele,   |
+   | verouderde spelling. Er is geen poging gedaan de tekst te    |
+   | moderniseren.                                                |
+   |                                                              |
+   | Bladzijde-nummering is verwijderd. Afgebroken woorden aan    |
+   | het einde van de regel zijn stilzwijgend hersteld.           |
+   |                                                              |
+   | In dit boek worden lage en hoge aanhalingstekens gebruikt.   |
+   | Deze zijn respectievelijk aangegeven als »aanhalingstekens«. |
+   |                                                              |
+   | Overduidelijke inconsistenties, druk- en spelfouten in het   |
+   | origineel zijn gecorrigeerd.                                 |
+   |                                                              |
+   | De illustraties zijn alleen beschikbaar in de html-versie    |
+   | van dit boek. (zie http://www.gutenberg.org)                 |
+   |                                                              |
+   | Aan het eind van het boek volgt een overzicht van de         |
+   | aangebrachte correcties met bijbehorend regelnummer.         |
+   |                                                              |
+   +--------------------------------------------------------------+
+
+
+
+
+                            LICHT EN LEVEN
+
+                          LEESBOEK VOOR HET
+                           VIERDE LEERJAAR
+
+                         DOOR JAC. v. d. KLEI
+                HOOFD EENER SCHOOL TE OOSTERWOLDE (F.)
+
+
+                           I. DUBBELE TWEE.
+
+                       [Illustratie: ANNO 1863
+                   Waeksaem In Thyme's Eedel Cruyt]
+
+               ZUTPHEN.--W. J. THIEME & C^{IE}.--1915.
+
+
+
+
+INHOUD.
+
+
+  Hoofdstuk.                                  Bldz.
+
+       I.     Twee levenmakers.                   1
+      II.     Moe wordt ziek.                     5
+     III.     Een verrassing.                    11
+      IV.     Naar buiten.                       15
+       V.     Jo en Nel ontdekken buurtjes.      19
+      VI.     Jo en Klaas maken kennis.          25
+     VII.     Kousvoeteling.                     29
+    VIII.     »Dubbele Twee.«                    35
+      IX.     Klaas kent geen bedotter.          40
+       X.     Als je mekaar fopt....             45
+      XI.     Dina en de muis.                   47
+     XII.     Arm moedertje!                     52
+    XIII.     Moeilijke oogenblikken.            58
+     XIV.     Het witje.                         63
+      XV.     Vogelgeluk.                        67
+     XVI.     Nestje.                            72
+    XVII.     Kinderverdriet.                    73
+   XVIII.     Hoera! daar gaan ze.               77
+     XIX.     Meesters voorspelling.             83
+      XX.     Niet in z'n bloote velletje.       89
+     XXI.     Twee neuzen zoek.                  94
+    XXII.     De terugkomst.                     99
+   XXIII.     Terugkomst.                       103
+
+
+
+
+I.
+
+Twee levenmakers.
+
+
+'t Was in 't laatst van November.
+
+De dagen waren al kort. En ze leken nog korter, doordat de lucht
+meestal met donkere wolken was bedekt.
+
+Mevrouw Veenhof zat in de slaapkamer op een stoel, waarop ze even
+neergevallen was. Ze had hard gewerkt, want Dina, de meid, was er
+niet. Die bracht een bezoek aan haar jarige moeder, een paar uren
+buiten de stad. Nu had mevrouw het werk alleen moeten doen en daardoor
+gevoelde ze zich moe.
+
+»Hé, dat Johan en Nelly nog niet thuis zijn! De school is nu toch wel
+uit«, dacht ze.
+
+Ze keek op de klok.
+
+»Kwart over vier! Ik dacht, dat het later was; 't is al zoo donker.
+Maar nu zullen de kinderen er toch wel gauw zijn. Wacht, hoor ik ze
+daar niet?«
+
+Haastige voetstappen klonken op de straat voor de woning. Daarna ging
+de deur open en klapte met een luiden slag weer toe.
+
+De deur van de huiskamer piepte eventjes.
+
+»Moe!« riep een meisjesstem.
+
+Mevrouw Veenhof lachte en hield zich stil.
+
+[Illustratie]
+
+»Moe!« riep de stem nog eens. En toen nog eens en nog eens:
+
+»Moe! Moe!«
+
+»Waar zou ze zijn, Nel?« vroeg een jongensstem.
+
+»Ik weet het niet, Jo! Toe, roep jij eens!«
+
+Toen schreeuwde een luide, hooge stem: »Moe, waar is u?«
+
+»Ik zal ze maar niet laten zoeken«, dacht mevrouw.
+
+»Hier«, riep ze, »in de slaapkamer!«
+
+Maar och, och, wat speet het haar, dat ze dat gezegd had.
+
+»Bom, bom, bom, bom!«
+
+Met een vreeselijk lawaai stormden Jo en Nel de trap op.
+
+»Je schoenen, je schoenen!« riep mevrouw.
+
+»Schoon«, riepen de kinderen, »honderd maal geveegd!«
+
+»Ja, ja, dat zie ik. Kijk eens, de stukken modder vliegen achter jelui
+uit. Ondeugende kinders, dat je bent....«
+
+Meer kon ze niet zeggen. Want Nel pakte haar van den eenen kant aan
+en Jo van den anderen.
+
+»Waarom is u weggekropen? Nu zullen we u eens eventjes mores leeren!«
+
+»Maar ik....«
+
+»Nee, u mag niet tegenspreken; u is wel weggekropen; u wou ons foppen!
+Foei!«
+
+En de ondeugden trokken aan de lachende moeder, en duwden haar, dat
+het schande was. Maar de moeder zelf vond het geen schande. Nee hoor,
+ze had de grootste pret. Ze liet wat met zich sollen, maar toen zei ze
+ineens:
+
+»Dag Jo, dag Nel!«
+
+Hé ja, dat hadden de wildzangen vergeten.
+
+»Dag moe«, zeiden ze. En meteen gaven ze moe, wat haar toekwam.
+
+»En nu gaan we naar beneden, hoor! Wel foei, wat heb je me moe
+gemaakt. Vandaag heb ik nog wel zoo hard moeten werken! Jelui had je
+arme moeder wat moeten sparen.«
+
+»Gaat die arme moeder nu straks met ons naar het station?« vroeg Jo.
+
+»Ja, arme moeder?« vroeg Nel.
+
+»Ik geloof, dat het beter is, dat ik thuis blijf.«
+
+»Dat meent u toch niet?« riepen twee stemmen verschrikt.
+
+»Dat meen ik nu wèl«, zei moe. »Ik voel me niet erg lekker; ik ben
+moe en huiverig.«
+
+»Och toe, laten we pa van den trein halen! Wat zal die anders wel
+zeggen?«
+
+»Hij zal wel thuis komen, kinderen. Echt waar, 't is beter, dat ik
+binnen de deur blijf.«
+
+»Dan mogen wij ook niet«, zuchtte Nel. »En we hadden er nog wel op
+gerekend. Als u uw diksten mantel aantrekt....«
+
+Mevrouw dacht even na. Ze begreep wel, dat het voor de kinderen een
+heele teleurstelling was, als ze hun vader niet van den trein mochten
+halen.
+
+»Dan moet het maar gebeuren«, zei ze eindelijk. »Ik zal er me goed
+instoppen.«
+
+
+
+
+II.
+
+Moe wordt ziek.
+
+
+Een uurtje later liepen een dame en twee kinderen door de bijna
+verlaten straten. De wind woei om de hoeken heen met zooveel kracht,
+dat het drietal er met moeite tegenin kon komen. En de wolken lieten
+droppels vallen; eerst enkele, maar weldra meer en meer.
+
+»Wat een weer«, zuchtte mevrouw Veenhof. »Waren we maar niet gegaan,
+of hadden we tenminste maar een rijtuig genomen!«
+
+[Illustratie]
+
+Jo en Nel zeiden niets. Ze vonden 't weer ook wel heel leelijk, maar
+ze verlangden erg naar hun vader. Ze hadden hem in een week niet
+gezien.
+
+Een kwartier later hadden ze hem weer bij zich. Jo hing aan zijn
+eenen en Nel aan zijn anderen arm.
+
+»Hoe durfde je er door?« vroeg meneer Veenhof.
+
+»Och, de kinderen«, zei z'n vrouw.
+
+»'t Is immers geen weer om te loopen. We nemen een rijtuig, hoor!«
+
+»Heerlijk«, riepen Jo en Nel. »Dat winnen we d'r bij.«
+
+Eenige minuten later reden ze gezellig door den stormwind. Gezellig,
+want ze zaten zoo welbeschut, nu buiten het rijtuig de wind gierde.
+
+Spoedig waren ze thuis.
+
+»Hè, foei, dat was me straks een tochtje«, zei mevrouw, toen ze goed
+en wel op den stoel zat. »Ik heb er waarlijk pijn in de zij van
+gekregen.«
+
+Meteen hoestte ze en trok rimpels in haar gezicht.
+
+»Wat mankeert er aan?« vroeg meneer.
+
+»Het hoesten doet me pijn.«
+
+»In de zij?«
+
+Mevrouw knikte.
+
+»'t Was ook geen weer om uit te gaan«, zei meneer. »Ik hoop, dat het
+maar gauw wat opknapt.«
+
+De kinderen gingen om acht uur naar bed.
+
+Pa en moe bleven nog een poos praten, maar vroeger dan gewoonlijk
+schoven ze ook maar onder de dekens.
+
+Moe hoestte en rilde en was voortdurend wakker.
+
+En den volgenden morgen kon ze niet opstaan.
+
+»Jo, loop eens naar dokter Thijssen, en vraag, of hij dadelijk wil
+komen«, zei pa.
+
+»Ja, pa!«
+
+Jo liep zoo hard hij kon; want z'n moeder was immers ziek!
+
+O, wat speet het hem, dat hij en Nel haar gisteren overgehaald hadden
+naar het station te gaan.
+
+Nooit, nooit zou hij 't weer doen.
+
+Terwijl hij zoo dacht, liep hij als een haas.
+
+Gelukkig, de dokter was thuis.
+
+»Over een kwartier ben ik bij jelui«, zei hij.
+
+En dat was hij ook. Toen hij hun woning verlaten had, hoorden de
+kinderen, wat moe scheelde.
+
+»Longontsteking«, zei pa.
+
+En z'n gezicht stond heel ernstig.
+
+De ziekte van mevrouw Veenhof verergerde snel. Na een paar dagen was
+de arme vrouw erg zwak geworden. Ze leed aan hevige koortsen en ijlde
+dikwijls.
+
+Vol zorg keek haar man dan naar de zieke.
+
+En Jo? En Nel?
+
+Jo had nergens plezier in. Zijn beste vrienden konden hem niet mee
+krijgen. Als de school uitgegaan was, liep hij op een draf naar huis.
+Dan keek hij naar z'n moe en ging voor haar bed zitten. Maar lang
+hield hij dat nooit vol. Na korten tijd stond hij op en zwierf door
+het geheele huis. En dan ging hij opnieuw naar de ziekenkamer en zette
+zich doodstil neer.
+
+Nel was bijna altijd bij moe. Dat wil zeggen, als ze mocht. Want pa
+wou het niet altijd hebben. Maar als ze mocht, zat ze voor het
+ledikant. En dan nam ze moe's hand in de hare. En dan gaf ze moe, wat
+die noodig had: drinken of een stukje sinaasappel, of een lepel uit
+het medicijnfleschje. Dat laatste vooral deed ze heel graag. Want dat
+moest moe genezen.
+
+Nu, gelukkig kwam er na een dag of tien beterschap. De koortsen bleven
+weg en moe herstelde, langzaam aan.
+
+Ja, langzaam aan; eigenlijk te langzaam.
+
+De hoest wou maar niet verdwijnen en moe's wangen bleven bleek. En d'r
+handen waren nog zoo dun en wit.
+
+Maar eindelijk mocht ze toch weer in den stoel voor het raam zitten.
+
+Dat was een feest voor de kinderen.
+
+Jo droeg een leuningstoel aan en Nel legde er een paar kussens in.
+
+»Want moe moet gemakkelijk zitten«, dacht ze.
+
+[Illustratie]
+
+En toen keken de beide kinderen stil als muisjes toe, hoe pa moe
+steunde.
+
+Voetje voor voetje ging het.
+
+Gelukkig, daar zat moe.
+
+Toen klopten de hartjes van Jo en Nel erg blij. Want nu hadden ze hun
+lief moedertje terug; nu zat ze voor het raam en lachte.
+
+Ze gingen elk aan een kant van den leunstoel staan en toen...
+
+Ja, toen zeiden ze niets en toen deden ze niets.
+
+Ze hadden gedacht, dat ze een danspartij zouden houden. En nu waren ze
+stil en hielden elk een vermagerde hand vast.
+
+Toch vonden ze 't niets vreemd.
+
+Toch waren ze erg, èrg blij!
+
+
+
+
+III.
+
+Een verrassing.
+
+
+Mevrouw Veenhof kon in de stad maar niet herstellen.
+
+'t Werd Februari; 't werd Maart; doch ze bleef maar zwak.
+
+»U moet naar buiten, mevrouw«, zei dokter Thijssen. »Als de mooie
+dagen komen, moet u naar den zandgrond. Naar de bosschen om frissche
+lucht te happen.«
+
+Dat zei hij ook tegen meneer Veenhof.
+
+En weet je, wat die deed?
+
+Hij sprak er met z'n broer over.
+
+Meneer Veenhof en z'n broer waren kooplieden. Samen dreven ze handel
+en op hun winkelramen stond: »Gebroeders Veenhof.«
+
+»Als de dokter het zegt, moet het gebeuren«, zei de broer.
+
+»Maar m'n vrouw kan toch niet alleen gaan!«
+
+»Wel, ga dan met je heele huishouding. Huur een woning in Overijsel of
+in Friesland. Dan kun jij daar voor onze zaak werken, terwijl ik hier
+in Amsterdam blijf.«
+
+»Dat zou kunnen«, zei meneer Veenhof. »Daaraan had ik niet gedacht.
+Ik ga vandaag gauw een paar advertentie's schrijven, waarin ik een
+woning te huur vraag.«
+
+Denzelfden dag deed hij het ook nog en twee weken later was de zaak
+voor elkaar.
+
+Op een middag kwam meneer thuis.
+
+»Waar zijn Jo en Nel?« vroeg hij.
+
+»Die doen even een boodschap, maar ze komen gauw terug. Heb je ze
+noodig?«
+
+»Ja«, zei meneer en hij lachte.
+
+»Wat kijk je vroolijk, man«, zei mevrouw.
+
+»Ik ben ook vroolijk.«
+
+»Waarom? Toe, vertel het me eens.«
+
+»O, ongeduldige vrouw! Nee, je moet wachten tot Jo en Nel teruggekeerd
+zijn.«
+
+Nu, die kwamen spoedig.
+
+»Dag, pa!« zei Jo.
+
+»Dag, pa!« zei Nel.
+
+»Dag, jongens!«
+
+»Zijn jelui daar eindelijk«, zei mevrouw lachend.
+
+»Eindelijk, moe? We hebben hard geloopen.«
+
+»Maar ik heb op jullie gewacht. Pa heeft een nieuwtje en dat moest
+jullie ook hooren. Ik mocht het niet eerder weten. En 't is zeker goed
+nieuws; kijkt maar eens, hoe pa lacht.«
+
+»Wat is het, pa?« vroeg Nel haastig.
+
+»Ja, kind, als je dat eens wist!«
+
+»Hoe gauwer u 't vertelt, hoe gauwer ik 't weet.«
+
+»Wel, wel, hoor me zoo'n heks eens aan. En als je 't weet, wat doe je
+dan?«
+
+»Hoe kan ik dat nou zeggen, plaaggeest!«
+
+Nel ging op pa's knie zitten en trok hem eens aan z'n knevel.
+
+»Als u 't niet gauw zegt....«, dreigde ze.
+
+Pa deed precies, of hij schrok.
+
+»Nee, nee«, zei hij, »maak geen Chinees van me. Ik zal je alles
+vertellen. We.... gaan.... Nou, raadt eens! Moe eerst!«
+
+»Eten«, zei moe.
+
+»Ja, dat ook; maar dat bedoel ik niet.«
+
+»Naar de bioscoop«, riep Jo.
+
+»Mis, mannetje. Nou jij nog, kleine heks!«
+
+»Een uitstapje maken naar Haarlem.«
+
+»Ook niet. Dan zal ik 't maar zeggen. Jelui bent toch niet slim genoeg
+om het te raden. We gaan.... verhuizen.«
+
+»Verhuizen?« vroeg Nel.
+
+»Verhuizen?« riep Jo.
+
+»Verhuizen?« herhaalde moe.
+
+En alle drie keken ze pa verwonderd aan.
+
+»Maar we hebben immers een best huis«, zei Moe. »Waarvoor zullen we
+al die drukte maken? Je meent het toch niet, man?«
+
+»Zeker, zeker, ik meen het.«
+
+»Dat spijt me; waar heb je dan een huis gehuurd?«
+
+»Ja pa, waar? In welke straat komen we nu te wonen?«
+
+»In de hoofdstraat, moe; in de hoofdstraat, kindertjes In de
+hoofdstraat van het dorp Breedega. Want we gaan naar buiten: ons
+moedertje moet heelemaal genezen.«
+
+
+
+
+IV.
+
+Naar buiten.
+
+
+»Hoera, dat is echt!« riep Jo.
+
+»Nou, of!« zei Nel.
+
+Ze wipte van pa's knie en klapte in de handen. En toen pakte ze Jo
+vast en danste met hem in 't rond. Precies een paar dolle kinderen.
+
+[Illustratie]
+
+»Ik zou wel tot den zolder willen springen, zoo blij ben ik«, riep Jo.
+
+»Ik wel tot het haantje van den toren,« lachte Nel.
+
+»Nou, zeg, als je dan neerviel.....«
+
+»En wat zegt moe er van?« vroeg pa.
+
+»Ik vind het heerlijk; maar ik had niet gedacht, dat het kon.«
+
+»Het kàn, hoor! M'n broer blijft hier en wij gaan naar Friesland. Daar
+zul je wel gauw heelemaal opknappen, moedertje!«
+
+»Ik meende, dat het er nat en laag was«, zei mevrouw.
+
+»In 't oosten niet; daar is de bodem hoog en zandig. En wij gaan naar
+Breedega, en dat ligt in 't oosten. Ik heb er een huis gehuurd met
+drie kamers en een keuken. En dan is boven nog een logeerkamertje.«
+
+»Wanneer gaan we er heen, pa?«
+
+»Als 't Mei is, Nel.«
+
+»Dat duurt nog zoo lang«, zei 't meisje.
+
+»Maar ruim drie weken meer.«
+
+»Dat is erg lang; wat zeg jij, Jo?«
+
+»IJselijk lang,« antwoordde Jo. »Hoe lang blijven we er, pa?«
+
+»Tot de mooie dagen voorbij zijn. Als de herfststormen waaien, gaan we
+naar Amsterdam terug.«
+
+»Wat een lange tijd! En gaan we dan bij de boeren wonen?
+
+En moeten we daar dan ook naar school? En hebben we een tuin; en
+krijgen we konijnen; en mogen we visschen; en zijn er appelboomen;
+en....«
+
+»Ho, ho, ho,« lachte pa. »Wilden jullie de heele wereld misschien ook
+hebben?«
+
+»Nee pa, maar....«
+
+»Ja, ja, je wou liefst alles hebben, en dan nog wat.«
+
+Jo lachte en Nel lachte. D'r oogen schitterden van blijdschap. Ineens
+grepen ze elkaar weer vast en sprongen opnieuw de kamer rond.
+
+Daar zag Nel de piano.
+
+»Moe, nou moet u spelen: »Naar buiten.« Dat hebben we zoo vaak
+gezongen, als we in de stad bleven. En nou gaan we echt naar buiten.«
+
+»Ja, moe; u spelen en wij zingen«, riep Jo.
+
+Moe speelde den laatsten tijd niet veel: ze had er meestal weinig lust
+in. Maar nu was ze ook vroolijk. Ze ging voor de piano zitten en
+weldra klonk het:
+
+[Illustratie: Naar Buiten.]
+
+    Naar Buiten.
+
+    Naar buiten, naar buiten,
+    De zon is in 't veld!
+    Ze trekt nu de spruiten
+    Door klonters en kluiten,
+    Ze lacht in de ruiten;
+        Naar buiten,
+        Naar buiten,
+    Naar buiten gesneld!
+
+    Naar buiten, naar buiten,
+    De lucht is zoo klaar!
+    De wind en de schuiten
+    Zijn blijde kornuiten;
+    De merelkens fluiten:
+        Naar buiten,
+        Naar buiten,
+    Hoe heerlijk is 't daar!
+
+    Naar buiten, naar buiten,
+    De wei is zoo groen!
+    De grasjes ontspruiten;
+    De bloemkens ontsluiten
+    De blaadjes: daar buiten,
+        Daar buiten,
+        Daar buiten,
+    Wat is er te doen?
+
+
+
+
+V.
+
+Jo en Nel ontdekken buurtjes.
+
+
+De Mei was gekomen en had bloemen en bladeren gebracht. En ze had de
+familie Veenhof doen verhuizen. Vader en moeder woonden nu met hun
+kindertjes en Dina, de meid, in Breedega.
+
+'t Was een heele reis geweest van Amsterdam naar het kleine dorpje.
+Gelukkig was de woning heelemaal klaar, toen de familie kwam. Dina was
+een paar dagen te voren vooruit gegaan. Ze had het huis schoongemaakt
+en de meubels een plaats gegeven. Veel kasten en tafels en stoelen
+waren er niet; de meeste waren in Amsterdam gebleven. In de woning van
+meneer z'n broer waren ze onderdak gebracht.
+
+»Wel, Dina, wat heb je alles keurig netjes«, zei moe.
+
+»Vindt u, mevrouw?«
+
+»Ja, hoor; wat zeg jij d'r van, man?«
+
+»Dina heeft eer van haar werk«, zei pa.
+
+Nel en Jo vonden het huis ook mooi. Die vonden alles mooi. Ze waren
+moe van de reis, maar toch stormden ze den tuin in.
+
+»Wat een groote«, riep Jo. »Kijk eens Nel, boomen ook! Wat bloeien ze
+mooi!«
+
+»Prachtig! Wat zouden 't zijn?«
+
+»Ik wed, appelboomen.«
+
+»Maar 't kunnen ook wel pereboomen zijn!«
+
+»Zullen we eens vragen?«
+
+Jo liep al hard weg; Nel volgde hem.
+
+»Pa, wat voor boomen staan er in den tuin? Ze zijn heelemaal wit van
+bloesems.«
+
+»Vruchtboomen«, zei pa.
+
+»Ja, dat weten wij ook wel. Maar welke?«
+
+Pa liep even mee naar buiten.
+
+»Kijk, dat is een appelboom, en dat ook, en dat zijn een paar
+pereboomen. En daar staat een uitgebloeide kerseboom.«
+
+»Heerlijk; wat zullen we smullen«, riep Nel.
+
+»Zoover is 't nog niet, juffertje. Je zult nog wel wat geduld moeten
+hebben.«
+
+»Dat heb ik wel, pa. Als ik maar vast, vast, vast weet, dat die
+lekkere appels en peren en kersen komen.«
+
+»Dan is het goed.«
+
+Pa ging naar binnen.
+
+Maar Nel en Jo vonden 't in den tuin veel te mooi. Ze ontdekten een
+prieeltje met een bank er in. Het was bijna geheel verborgen onder
+wilde hop. En welk een heerlijk grasveld was er! Daar kon je naar
+hartelust in om en om-rollen; vuil werd je niet.
+
+»Zeg Jo, kom eens hier!« riep Nel.
+
+»Waar ben je?«
+
+»Hier, bij de heg.«
+
+Jo ging naast z'n zusje staan.
+
+»Wat is er?« vroeg hij.
+
+»Kijk daar eens; wat een paar leuke huisjes.«
+
+»Wat klein zijn ze; zulke zie je in Amsterdam niet.«
+
+»Wie zouden er wonen?«
+
+»Hoe zou ik dat nou weten!«
+
+Dat was waar. Maar Dina kwam juist den tuin in. Misschien wist die het
+wel.
+
+»Dina«, vroeg Nel, »wie wonen er in die leuke huisjes?«
+
+»Aardige menschen«, zei Dina. »Twee vaders, twee moeders en zeven
+kinderen. Ik ken ze al. In dat huisje woont de familie Veen en in dat
+andere de familie Zwart.«
+
+»Ik wou, dat ik eens iemand zag«, fluisterde Nel.
+
+Pas had ze dat gezegd, of twee kinderen kwamen naar buiten. Verbaasd
+bleven die even staan. Ze hadden Jo en Nel ontdekt. Met verwonderde
+oogen keken ze de stedelingen aan. De monden gingen een beetje open en
+de armen hingen slap neer.
+
+[Illustratie]
+
+Toen stoven ze ineens naar d'r huisjes terug. Zeker wilden ze het
+groote nieuws vertellen, dat ze buren hadden gekregen.
+
+»Hoe heeten ze, Dina?« vroeg Nel.
+
+»Die jongen heet Klaas Veen, en dat meisje Kee Zwart«, zei Dina.
+
+[Illustratie]
+
+»Hoe oud zouden ze zijn?«
+
+»Dat weet ik niet. Misschien een jaar of acht, negen.«
+
+Nel was bijna tien jaar en Jo haast negen.
+
+»Dan zouden we met ze kunnen spelen«, zei Jo.
+
+»Wel zeker«, zei Dina, »'t zijn heel aardige kinderen.«
+
+Dina ging weer naar binnen, en Jo en Nel bleven dus alleen.
+
+Ze wachtten en wachtten of Klaas en Kee ook opnieuw zouden
+verschijnen.
+
+Ja, hoor, daar kwamen ze aan; daar stonden ze al.
+
+»Zullen we ze roepen?« vroeg Jo zacht.
+
+»Durf jij?« fluisterde Nel terug.
+
+Geen van de twee durfde.
+
+En Klaas en Kee durfden zeker ook niets te zeggen.
+
+Zoo stonden de beide paartjes ongeveer twintig meters van elkaar. Ze
+keken en keken en ze wilden graag met elkaar praten. Maar ze deden het
+niet!
+
+Daar verscheen pa.
+
+»Domme kinders«, lachte hij, »je eet mekaar toch niet op.« »Komt hier
+eens heen«, riep hij tegen Klaas en Kee.
+
+En weet je wat die deden? Ze keken dien vreemden meneer eens aan en
+toen...... Toen schuifelden ze zachtjes aan achteruit, en verdwenen om
+den hoek van het eene kleine huis.
+
+Voor zoo'n meneer met een wit vest aan waren ze bang.
+
+Meneer Veenhof lachte en ging met Jo en Nel naar binnen.
+
+»'t Zal wel veranderen«, lachte hij; »'t zal wel veranderen.«
+
+
+
+
+VI.
+
+Jo en Klaas maken kennis.
+
+
+Den volgenden middag gingen Jo en Nel naar de dorpsschool.
+
+Ongeveer zeventig kinderen vermaakten zich op de speelplaats. Ze
+maakten een lawaai, dat iemand hooren en zien verging.
+
+Maar toen de twee stedelingen kwamen, werd alles stil.
+
+»Daar zijn ze; daar zijn ze!«
+
+Zoo klonk het van alle kanten.
+
+Nieuwsgierig keken jongens en meisjes Jo en Nel aan. Die vonden het
+niets prettig. Ze gingen dicht bij de deur staan, en ze hoopten, dat
+de meester maar gauw kwam. Maar die was bezig de borden te beschrijven
+en bleef dus in school.
+
+Daar kwam een dikke jongen aanstappen.
+
+»Dag«, zei hij; »ik ken je wel!«
+
+Hij zette z'n beenen een eind van elkaar en stak de handen in z'n
+broekzakken.
+
+»Hoe heet je?« vroeg hij.
+
+»Jo«, zei Jo.
+
+»Jo? Wat een gekke naam! Ik heet Klaas.«
+
+[Illustratie]
+
+Hij keek net, of hij zeggen wou: »Dat is een heel andere naam,
+kereltje!«
+
+»Hoe oud ben je?« vroeg hij toen.
+
+»Acht jaar«, zei Jo.
+
+»Ik ben ook acht. Wil je met me spelen? Ik woon naast je.«
+
+Het leek Jo erg begeerlijk. Maar hij durfde zich nog niet goed te
+bewegen. En hij kon Nel toch ook niet laten staan, alleen tusschen al
+die vreemde kinderen! Dien dikken jongen herkende hij nu wel. Hij had
+hem gisteren immers gezien over de haag heen.
+
+»Ik kan niet«, zei hij. »Dan blijft Nel alleen staan.«
+
+»Nou, wat hindert dat«, riep Klaas. »Toe, doe maar mee; we zullen
+juist tikkertje doen!«
+
+Maar Jo wou bij zijn zusje blijven.
+
+»Wat flauw«, mopperde Klaas, toen hij opnieuw spelen ging.
+
+Eindelijk kwam de meester buiten. 't Was een lange man met een bril
+op. Hij praatte een poosje met Jo en Nel. En toen wist hij alles, wat
+hij weten moest.
+
+De school begon.
+
+En weet je, waar Jo nu zitten moest? Naast Klaas, in de vierde klasse.
+
+»Jelui zijn immers buren«, zei meester.
+
+Klaas had een kleur als vuur. Hij had al gehoopt, dat de nieuweling
+bij hem mocht zitten. En nou gebeurde dat ook.
+
+Nel werd in de vijfde klasse geplaatst, naast een meisje, dat Jantje
+heette.
+
+Daarna konden de vierde en de vijfde klasse beginnen met het
+rekenwerk, dat op het bord stond. En meester ging naar de hoogste
+afdeeling, waarin »de geleerden« zaten.
+
+Klaas begon verwoed te rekenen. Ook Jo deed z'n best.
+
+Zoo ging het ruim een half uurtje. Toen kon Klaas het niet langer
+uithouden.
+
+»Zeg, kom je vanmiddag bij me?« vroeg hij.
+
+»Ik weet het niet«, fluisterde Jo.
+
+»Doe 't maar; ik heb ook jonge konijnen.«
+
+»Hoeveel?«
+
+»Vijf. Nou, kom je?«
+
+»Ik denk het wel«, zei Jo.
+
+»Ze zijn al veertien dagen, en er is één wit bij.«
+
+Dat moest Jo bepaald zien.
+
+»Ik ga mee«, zei hij. »Hoe laat gaat de school uit?«
+
+»Om half vier.«
+
+»O, en we eten....«
+
+Dit gesprek werd zacht fluisterend gevoerd. Maar meester scheen aan
+alle kanten oogen en ooren te hebben.
+
+»Klaas....,« riep hij, »kom eens hier!«
+
+Schoorvoetend kwam Klaas nader.
+
+»Waar had je 't over, m'n ventje. 't Was zeker over een zaak van
+gewicht.«
+
+Klaas zweeg.
+
+»Vooruit nou, waar praatte je over?«
+
+»Over m'n konijnen, meester«, zei de jongen fluisterend.
+
+»Over dat mooie witje?«
+
+»Ja meester.«
+
+»Zal ik je eens wat zeggen, Klaas? Je mag dat mooie witje wel present
+geven aan Jo. Maar je mag er hier in school niet over babbelen.
+Begrepen?«
+
+»Ja, meester.«
+
+»Ga dan maar terug naar je plaats.«
+
+
+
+
+VII.
+
+Kousvoeteling.
+
+
+»Dat kun je begrijpen; ik zal m'n mooie witje weggeven«, dacht Klaas.
+»Ik zou gek zijn, als ik 't deed.«
+
+Hij ging op z'n plaats zitten en zei niets meer.
+
+Ook Jo zweeg.
+
+Stilletjes werkten ze door. Een paar keeren maar gedurende den
+geheelen middag fluisterden ze een woordje.
+
+Maar toen de klok half vier had geslagen, waren ze blij. Vlug borgen
+ze de schriften weg.
+
+»Ga je nou mee?« riep Klaas, toen ze buiten de school waren.
+
+»Graag«, antwoordde Jo. »Kom Nel«, riep hij.
+
+Met z'n drieën liepen ze vlug den weg op. En weldra hadden ze de
+woning van Klaas bereikt.
+
+Daar achter, op een grasveldje, stond een hok met traliën.
+
+Maar er was geen bodem onder aan den eenen kant.
+
+»'t Is de loop«, zei Klaas. »Hier kunnen ze gras eten.«
+
+[Illustratie]
+
+Hij deed het hok aan den achterkant open. Nel en Jo keken nieuwsgierig
+naar binnen. Daar zagen, ze in een wollig nestje vijf jonge
+konijntjes liggen. Vier er van waren grijsbont, maar 't vijfde was
+spierwit. Klaas legde z'n pet op den grond en vlijde de beestjes er
+in. Maar het witje nam hij in z'n handen.
+
+»Kijk eens, wat een mooi velletje; en wat een mooie oogen. Zie je wel,
+dat ze rood zijn?«
+
+»Och, wat snoezige diertjes«, riep Nel.
+
+Jo zei niets. Maar z'n oogen schitterden.
+
+»Heb je wel eens mooier gezien?« vroeg Klaas met trots.
+
+»Nee, nooit«, zei Jo.
+
+Hij streek met z'n vingers over 't donzige kopje en lichtte de fijne
+oortjes even op.
+
+»Ik wou, dat ik er ook zoo een had.«
+
+»Ik wil het toch niet missen«, zei Klaas.
+
+Dat begrepen Jo en Nel best.
+
+»Maar dit zijn toch ook lieve diertjes«, zei Nel. »Kijk ze eens bij
+mekaar kruipen. Ze worden koud.«
+
+Daar kwam nog een kijkster aan. 't Was een leuk meisje met aardige
+krulletjes. Die vielen over haar rug heen; net allemaal
+kurketrekkertjes.
+
+»Zeg Kee, ze zijn al weer gegroeid«, riep Klaas.
+
+»Wie is dat?« vroeg Nel.
+
+»Dat is Kee; ken je Kee niet? Die woont hiernaast, in dat huis.«
+
+Het meisje zei niets, maar ze keek de drie kinderen met vriendelijke
+oogjes aan.
+
+Eindelijk legde Klaas de konijnen weer in d'r nestje en sloot het hok.
+
+»Over veertien dagen zijn ze groot«, zei hij. »Dan kunnen ze bij de
+oude vandaan.--Zullen we nou spelen?«
+
+Jo en Nel wilden graag, maar ze moesten 't even thuis vragen.
+
+Nu, pa en moe vonden het goed, dat ze kennis maakten met d'r buurtjes.
+
+»Maar om half zes thuis wezen, hoor; anders vind je den hond in den
+pot. En weest voorzichtig!«
+
+»Ja moe«, riepen de twee kinderen en weg vlogen ze.
+
+Een poosje later was de pret in vollen gang.
+
+Twee jongens en twee meisjes liepen zoo hard ze konden om de beide
+kleine huisjes heen. Ze deden tikkertje.
+
+Klaas trok z'n klompen uit, dan kon hij harder loopen. Nu kon Jo hem
+niet tikken.
+
+»Loop ook op je kousen«, zei Klaas.
+
+»Ik weet niet, of het wel mag; in Amsterdam deed ik het nooit«,
+antwoordde Jo.
+
+»O, 't gras is zoo zacht; 't doet heelemaal geen pijn, als je er over
+loopt.«
+
+Jo wou toch de schoenen maar niet uittrekken.
+
+»Durf je niet?« vroeg Klaas.
+
+»O, zeker wel.«
+
+»Nou, doe het dan! Anders zeg ik, dat je niet durft.«
+
+Ja, nu moest Jo z'n moed wel toonen.
+
+Hij maakte de veters los en even later.... daar sprong hij heen. Wat
+liep dat leuk; zoo licht, zoo gemakkelijk!
+
+En het mooiste was: nu kon hij harder loopen dan Klaas.
+
+Toen Nel zag, dat Jo op z'n kousen liep, zei ze: »Dat mag je niet
+doen.«
+
+»'t Hindert ook wat; we doen 't hier allemaal«, zei Klaas.
+
+»Ik doe straks m'n schoenen weer aan«, dacht Jo. »Moe ziet er toch
+niets van.«
+
+[Illustratie]
+
+Maar dat kwam anders uit.
+
+Want toen het half zes was, kon Jo z'n schoenen niet aan de voeten
+krijgen. Die waren door de warmte veel te veel gezwollen. En de
+schoenen waren niet ruim.
+
+Hoe nu?
+
+Een poosje later keerde Nel naar huis terug. Achter haar liep Jo met
+z'n schoenen in de hand. Hij hoopte, dat moe hem niet zou zien; dan
+zou hij vlug een paar pantoffels aantrekken.
+
+Maar moe zag hem wel.
+
+»Wat is dat?« zei ze verwonderd.
+
+Jo vertelde, wat er gebeurd was.
+
+»'t Is wat moois«, mopperde moe. »Laat je kousen eens zien!«
+
+Jo tilde z'n eenen voet op; hij schrok zelf van 't geen hij zag.
+
+Onder den voet zat een dikke laag groenachtige modder.
+
+Vijf minuten later zat hij met z'n voeten in 't bad en een paar
+schoone kousen lagen naast hem.
+
+En voor hem stond z'n moeder en zei streng: »'t Mag volstrekt niet
+weer gebeuren, hoor!«
+
+»Nee moe«, zei Jo.
+
+En z'n stem klonk wel een beetje benauwd.
+
+[Illustratie]
+
+
+
+
+VIII.
+
+»Dubbele twee.«
+
+
+Jo en Nel voelden zich al gauw thuis in Breedega.
+
+Ze konden het met de andere schoolkinderen best vinden. Maar groote
+vrienden werden ze met hun buurtjes: Klaas en Kee. Na veertien dagen
+zag men Jo nooit zonder Klaas en Nel nooit zonder Kee. En heel vaak
+waren ze met d'r vieren.
+
+[Illustratie]
+
+Een van de grootste schooljongens had een aardigen naam voor hen
+gevonden.
+
+»Kijk«, zei hij op een keer, »daar komt »dubbele twee« ook weer aan.«
+
+Alle kinderen, die 't hoorden, lachten.
+
+En na dien tijd noemden ze ons viertal altijd »dubbele twee.«
+
+Het was een gepaste naam, nietwaar?
+
+Klaas leidde Jo overal rond. Na korten tijd kende de stedeling niet
+alleen het dorp, maar ook de omgeving. Vooral de bosschen en het water
+vond hij mooi. En de weilanden ook met al die kleurige bloemen, en de
+akkers....
+
+Och, eigenlijk vond hij alles mooi. En hij vond het erg aardig, dat
+Klaas hem zooveel liet zien en hem zooveel vertelde.
+
+Maar Klaas fopte hem ook wel eens!
+
+Op een middag waren ze een weiland ingegaan. Daarin liep het schaap,
+dat toebehoorde aan den vader van Klaas. Maar dat vertelde de guit
+niet.
+
+»Wacht«, dacht hij, »nu zullen we eens een grap hebben.«
+
+Hij en Jo liepen een heel eind de weide in. Eindelijk waren ze dicht
+bij het schaap gekomen. Het dier herkende Klaas en kwam naar de
+jongens toe.
+
+Toen deed Klaas, alsof hij vreeselijk bang werd.
+
+»Help, help«, schreeuwde hij, en meteen zette hij het op een loopen.
+
+Jo werd zoo verschrikt, dat hij z'n vriend op een draf volgde.
+
+[Illustratie]
+
+»Loop«, schreeuwde Klaas; »als het je pakt....«
+
+Jo rilde en versnelde z'n vaart.
+
+Het schaap liep achter de jongens aan.
+
+»Bê, bê«, riep het. Net of 't zeggen wou: »Maar wacht dan toch eens
+eventjes.«
+
+»Loop, daar komt het aan«, schreeuwde Klaas. Och, och, wat repten de
+jongens hun beenen. 't Was precies, of Jo nu veel harder kon loopen
+dan z'n vriend. Hij raakte voor, al meer en meer. Maar hij had geen
+tijd om eventjes om te zien.
+
+Daardoor merkte hij niet, dat Klaas stil bleef staan, en toen
+lekkertjes in het gras ging liggen.
+
+'t Leek grappig, zooals Jo vluchtte. Klaas moest er hartelijk om
+lachen. Kijk eens aan, hij liep maar door.
+
+Eindelijk meende Jo, dat hij 't gevaar ontkomen was.
+
+Hij draaide zich om en--, daar begreep hij niets van. Hij zag z'n
+vriend liggen en 't schaap stond naast hem.
+
+»Ben je gevallen«, schreeuwde hij. »Bijt het ook?«
+
+Klaas stond op en danste als een dolle om het schaap heen. Allerlei
+vreemde geluiden stootte hij uit.
+
+[Illustratie]
+
+»Wat mankeert dien jongen toch?« dacht het dier zeker. Het werd bang
+en maakte, dat het weg kwam.
+
+»Hoera«, schreeuwde Klaas, »de vijand vlucht.«
+
+Toen rolde hij opnieuw onderst-boven en lachte, dat zijn wangen paars
+werden.
+
+»Ik heb 't gewonnen, de vijand is verslagen«, riep hij.
+
+Eindelijk stond hij op en ging naar Jo toe.
+
+»Hè«, zei Jo, »ik was zoo bang, dat het je kwaad zou doen. Viel je?«
+
+»Ja«, antwoordde Klaas met een ernstig gezicht. »Maar heb je wel
+gezien, dat ik het aandurfde? Ik ben nergens bang voor.«
+
+Jo kreeg grooten eerbied voor zijn vriend. Maar toen hij later merkte,
+dat die hem zoo mooi gefopt had, dacht hij: »Wacht maar, mannetje.
+Leer om leer; pak je mij, ik pak je weer.«
+
+
+
+
+IX.
+
+Klaas kent geen bedotter.
+
+
+Den volgenden dag ging Klaas naar Jo. Hij was nu volstrekt niet meer
+bang voor meneer Veenhof, ook niet al had die een wit vest aan. En de
+moe van Jo vond hij erg aardig. Bijna geen dag ging voorbij, of Klaas
+kwam op »de villa«, zooals hij en Kee de woning van hun buren noemden.
+
+Eerst hadden de twee kinderen met groote oogen alles bezien. Wat een
+mooie stoelen, en wat een pracht van een tafel! En dan die
+vloerkleeden en die gordijnen! Ze waren er stil van geworden.
+
+Maar nu waren ze daaraan al gewend en Klaas was even luidruchtig als
+Jo; en Kee babbelde niet minder hard dan Nel.
+
+»De ooren tuiten me d'r van«, zei meneer Veenhof soms.
+
+»Levenmakers«, riep hij, »wil je eens wat stil wezen!«
+
+Dan stond hij op en liep op een draf achter de kinderen aan, de kamer
+uit, de gang door, den tuin in.
+
+En dan zat mevrouw in een gemakkelijken stoel voor 't open raam en
+lachte hartelijk.
+
+Ze begon zich al wat beter te gevoelen; ze was opgeruimder geworden,
+en dat is voor een zieke al heel wat waard.
+
+Nu was Klaas dan weer bij Jo.
+
+Ze speelden samen wat in den tuin, en plaagden toen Nel een beetje.
+
+Maar die had er niet veel aardigheid aan.
+
+[Illustratie]
+
+»Laat me met rust, plaaggeesten«, riep ze. Maar de plaaggeesten lieten
+haar niet met rust. En toen ging Nel naar de kamer, waarin moe zat.
+Want ze was bezig met een handwerkje en dat moest af; het mòest.
+
+»Wat zullen we nou doen?« vroeg Klaas.
+
+Daar schoot Jo plotseling wat in de gedachten. Klaas had hem gisteren
+gefopt; wacht eens eventjes....
+
+»Heb je onzen bedotter al gezien?« vroeg hij.
+
+»Jullie bedotter?! Wat is dat voor een ding?« vroeg Klaas verwonderd.
+
+Jo sloeg de handen in elkaar.
+
+»Of ken je nog geen bedotter«, riep hij uit.
+
+»Nee, wat is dat dan?«
+
+»Bij ons in Amsterdam zijn er wie weet hoeveel. En hier bij jullie
+geen een? Ik kan 't haast niet gelooven. Maar we hebben er een
+meegebracht. Wil je hem eens zien?«
+
+»Graag«, zei Klaas.
+
+»Nou, kom dan maar!«
+
+Jo liep naar binnen; Klaas volgde hem.
+
+In een van de kamers stond een pendule. Het klokje werd gedragen door
+een man, een reus.
+
+»Daar staat hij«, zei Jo.
+
+»Dat? Nou, dat is een klok!«
+
+»Maar geen gewone, mannetje! Zie je dien reus?«
+
+»Ja, wat zou die?«
+
+»Als die de klok hoort slaan, draait hij z'n hoofd om.«
+
+Daar hoorde Klaas verwonderd van op.
+
+»Is dat waar?« vroeg hij.
+
+»Zoo waar, zoo waar, als....«
+
+»Nou, als....«
+
+»Net zoo waar, als dat twee keer twee vier is.«
+
+Dat was erg waar, vond Klaas.
+
+»Wil je 't zien?« vroeg Jo.
+
+»Graag, hoor!«
+
+»Laten we dan tien minuten wachten; dan slaat de klok.«
+
+[Illustratie]
+
+De jongens gingen zitten. Klaas keek met groote pogen naar het
+uurwerk. De wijzers gingen hem veel te langzaam.
+
+Jo bleef niet lang zitten.
+
+»Ik moet even weg; ik kom gauw terug«, zei hij.
+
+En meteen stoof hij de deur uit, want hij moest eens uitproesten.
+
+»O, moe, o, Nel«, riep hij in de andere kamer. »Wat heb ik Klaas nou
+mooi te pakken!«
+
+En toen vertelde hij, hoe z'n vriendje er op zat te wachten, dat Atlas
+zijn hoofd draaide.
+
+»Hoe kom je er bij, jongen«, lachte moe.
+
+»Nou, moe; hij heeft mij gisteren ook zoo voor 't lapje gehouden. Ga
+je mee kijken, Nel?«
+
+Natuurlijk ging Nel mee.
+
+Op de teenen slopen ze naar de andere kamer en keken door de reet
+tusschen deur en kozijn.
+
+Klaas zat maar geduldig te wachten.
+
+»Nog eventjes«, hoorden Jo en Nel hem zeggen.
+
+Daar sloeg de klok: een--twee--drie--vier--
+
+[Illustratie]
+
+Klaas schrok er haast van, al had hij er ook op zitten wachten.
+
+»Pas op«, dacht hij, »nou komt het.«
+
+Maar er gebeurde niets. Atlas bleef even krom staan als te voren en
+z'n hoofd bleef onbeweeglijk.
+
+Mopperend gleed Klaas van den stoel.
+
+»D'r is niks van an«, zei hij, en meteen stapte hij de gang in.
+
+En toen had je de pret!
+
+Jo en Nel gierden het uit van lachen.
+
+»Gekken«, zei Klaas, »waarom lach je zoo?«
+
+»Om jou.... om dien mooien bedotter.... Vond je hem niet prachtig....
+Ja, mannetje, leer om leer, fop je mij....«
+
+Klaas begreep het nog niet. En Jo en Nel lieten hem even wijs. Maar
+toen de jongen 's avonds aan z'n vader en moeder en de andere
+huisgenooten de geschiedenis vertelde, toen.... Ja, toen begreep hij,
+wie eigenlijk een bedotter was.
+
+Atlas niet, maar......
+
+
+
+
+X.
+
+Als je mekaar fopt....
+
+
+[Illustratie]
+
+    Dat je mekaar eens fopt, dat mag;
+    Maar laat het foppen blijven!
+    Nooit moet je scherts, hoe grappig ook,
+    Tot spot gaan overdrijven.
+    Wat als een ander jou bespot,
+    Om jou luid staat te schaat'ren,
+    En jij haast huilt.... zeg, wou je 'm dan
+    Niet om z'n ooren klaat'ren?
+
+    Maar fopt een ander jou soms fijn,--
+    Zoo'n echte, slimme rakker,--
+    Kijk dan niet zuur, lach mee, en denk:
+    »Pas op, baas, blijf maar wakker!
+    Jij pakte mij, ik pak jou weer,
+    Daar kun jij op vertrouwen;
+    Is 't heden niet, dan morgen vast;
+    Ik zal jou naam onthoûen.«
+
+    Dat je mekaar voor 't lapje houdt,
+    Wie zal daar over vitten?
+    Wie zal niet graag, om mee te doen,
+    In jullie kring gaan zitten?
+    Maar eerlijk moet je altijd zijn,
+    Ook bij het grappigst plagen;
+    Want spot,--je weet het drommels goed,--
+    Doet vaak méér pijn dan slagen.
+
+
+
+
+XI.
+
+Dina en de muis.
+
+
+Klaas en Jo konden het best met elkaar vinden, dat weten we; maar Kee
+en Nel niet minder. Die hadden te zamen al heel wat gewandeld en al
+heel wat bekeken. En ook hadden ze te zamen al grappige avontuurtjes
+beleefd.
+
+Hoort maar eens.
+
+Kee had een muis. 't Was geen echte; neen, 't was er een van hout en
+ze had oogjes, die kralen waren. Die muis had vroeger kunnen springen,
+maar dat kon ze nu niet meer.
+
+[Illustratie]
+
+»'t Lijkt precies«, zei Nel; »hoe kom je er aan?«
+
+»Van vader gekregen, toen ik jarig was.«
+
+»Schrok je niet, toen je ze kreeg?«
+
+»Wel nee, ik ben niet bang voor een muis.«
+
+»Nou, ik wel hoor! En Dina dan; die is er zoo bang voor, als....
+als...., nog erger dan ik.«
+
+Toen kwam Nel wat grappigs in den zin.
+
+»Zeg, weet je wat we moesten doen?« riep ze.
+
+»Nee; wat dan?«
+
+»Dina bang maken. Dan zetten we de muis in de keuken op de tafel en
+als Dien dan komt....«
+
+»Ja, laten we dat doen«, zei Kee.
+
+En weet je, wat de beide schelmen nu deden? Ze bonden een zwarten
+draad om den kop van het houten muisje, en zetten het zoo op de tafel.
+De draad ging onder 't openstaande raam door naar buiten. En daar,
+beneden het kozijn, lagen Nel en Kee te luisteren.
+
+[Illustratie]
+
+Korten tijd daarna kwam Dina de keuken binnen. Ze liep naar de tafel
+en....
+
+»O!« schreeuwde ze opeens.
+
+En meteen sprong ze wel drie meter achteruit.
+
+»Wat is dat? Een muis? Foei, foei!«
+
+Het muisje bleef onbeweeglijk zitten. Daardoor werd Dina een beetje
+moediger.
+
+»Kss, kss, kss«, riep ze.
+
+Maar het diertje ging niet op de vlucht.
+
+»Wat een brutale muis«, dacht Dina.
+
+Ze nam den stoffer en zwaaide er mee. 't Gaf niets.
+
+Toen sloeg ze er mee op den vloer, maar de muis bleef zitten.
+
+Eindelijk trommelde Dina zelfs op het vuilnisblik, maar niets baatte.
+
+»Kss, kss, kss,« riep ze nog eens.
+
+Nel en Kee hadden pret voor zes. Maar Dina begreep er niets van. Ze
+sloeg de rokken stijf om haar beenen en toen deed ze een stap vooruit,
+en toen nog een halven stap.
+
+»Kss, kss, weg dan toch,« riep ze.
+
+De muis keek haar met glinsterend zwarte oogjes stilletjes aan.
+
+»Naar dier, vooruit, of ik sla je dood,« riep Dina.
+
+Ze wist zelf wel, dat ze het toch niet durfde doen. Maar ze dacht:
+»Nou zal ze wel schrikken.«
+
+Maar het muisje schrok niet.
+
+Dina deed nog een stap vooruit, en toen...... rrtts......
+
+Daar sprong de muis een heel eind weg.
+
+»Help, help, mevrouw, mevrouw.... een muis....!«
+
+Dina vloog de keuken uit, de gang door, de kamer in.
+
+»Een muis«.... hijgde ze, »een muis....«
+
+»Kom, kom, ze bijt je niet,« zei mevrouw. »Waar is het diertje?«
+
+»In de keuken, mevrouw..... het zat op de tafel..... En het sprong in
+eens op me aan en wou me bijten....«
+
+Dina's beenen trilden nog van den schrik.
+
+»Ik zal eens even gaan kijken,« zei mevrouw.
+
+»Wat is mevrouw toch dapper,« dacht Dina. Ze liep achter haar
+meesteres aan naar de keuken toe.
+
+En toen ze daar kwam....
+
+Daar stond mevrouw te lachen, en Nel lachte, en Kee lachte....
+
+En de beide meisjes riepen: »Sliep uit, sliep uit!«
+
+[Illustratie]
+
+»O jullie deugnieten,« zei Dina. »Ik zal....«
+
+Maar ze was nog niet eens uitgesproken, toen ze schreeuwde:
+
+»O, nòg een, nòg een! Kijk eens....!«
+
+Op een drafje liep ze naar buiten, en Nel....?
+
+Wel die liep achter haar aan en schreeuwde even hard:
+
+»Help, help, een muis!«
+
+Want terwijl ze Dina stond uit te lachen, holde er eensklaps een
+muisje over den vloer.
+
+En dat was nu geen houten, maar een van vleesch en bloed.
+
+»Help, help, een muis....« schreeuwden de twee heldinnen buiten de
+deur.
+
+Maar mevrouw Veenhof en Kee bleven rustig staan en lachten en riepen:
+»Sliep uit, sliep uit!«
+
+
+
+
+XII.
+
+Arm Moedertje!
+
+
+»Zeg, Jo, ga je mee?« riep Klaas over de heg heen.
+
+»Waarheen?«
+
+»Ik moet even een boodschap doen voor moe. Toe, ga mee, 't is maar een
+kwartiertje loopen.«
+
+»Ik zit in Dik Trom te lezen; 't is zoo mooi,« riep Jo terug.
+Eigenlijk wou hij wel graag blijven lezen. Maar Klaas liet hem niet
+met rust.
+
+»Je kunt immers vanmiddag wel verder lezen,« zei hij. »Toe, ga nou
+mee! Misschien vinden we ook nog wel een vogelnest.«
+
+»Weet je er een?«
+
+Jo flapte het boek dicht. Een nest! Dat wou hij graag zien!
+
+»Nee, maar er zijn er genoeg.«
+
+»Ik ga mee, hoor!«
+
+»Mag ik ook mee?« vroeg Nel.
+
+Jo keek naar Klaas, en Klaas keek naar Jo.
+
+»Om mij wel,« zei de eerste eindelijk.
+
+»Om mij ook wel,« zei de andere.
+
+»Dan ga ik Kee vragen, of ze ook mee gaat,« riep Nel.
+
+Jo en Nel vroegen moe, of ze met Klaas mee mochten, en moe vond het
+goed.
+
+Een poosje later waren de vier kinderen al op weg.
+
+»Dubbele twee,« riep Jan Bos, een jongen uit de vierde klasse.
+
+»Dubbele twee,« riep Piet Boers, z'n kameraad.
+
+»Komt maar hier,« riep Klaas, en hij stak z'n vuist in de hoogte.
+
+Daar moesten Jan en Piet niets van hebben. Ze staken even d'r tong uit
+en toen maakten ze, dat ze weg kwamen.
+
+»Dat zijn een paar echte flauwerds!« zei Klaas.
+
+Het viertal verliet weldra den straatweg en sloeg een zandpad in. Dat
+volgden ze een heel eind en toen moesten ze door een boschje. En
+daarna gingen ze langs een heel smal paadje, waar ze achter elkaar
+moesten loopen. Eindelijk had Klaas de woning bereikt, waarheen z'n
+moeder hem met een boodschap had gezonden. Jo en Nel en Kee bleven
+achter, terwijl hun vriendje op een drafje naar het kleine
+boerderijtje liep. Geen vijf minuten later was de jongen reeds terug.
+
+»En nou gaan we naar het boschje; daar kunnen we heerlijk spelen,«
+riep hij.
+
+»Ja, ja,« zei Kee, »je kunt je daar zoo fijn verschuilen.
+Verstoppertje, dat ken jelui toch wel?«
+
+Of Jo en Nel het kenden! Maar in zoo'n boschje zou het nog eens echt
+zijn; zij hadden zich nooit beter kunnen verschuilen dan achter een
+stoel of in een kast.
+
+'t Was wel heet, maar toch liepen de vier kinderen op een draf naar
+het koele boschje. Maar voor ze begonnen te spelen, wilden ze eerst
+even op het mos uitrusten.
+
+Weldra lagen ze languit onder een eik, die nog heel jonge blaadjes
+had.
+
+»Kijk,« riep Klaas ineens, »daar zit een gat in den stam. Daar kan
+best een nest in zitten.«
+
+Hij stond op en Jo eveneens. Klaas nam een stok en sloeg tegen den
+stam: klets, klets, klets....
+
+»Rrrrrrr,« ging het plotseling en een musch vloog uit het gat.
+
+»Zag je dat?« schreeuwde Jo. »D'r zit vast een nest in. Zullen we eens
+kijken?«
+
+Hij beproefde in den boom te klimmen, maar dat kunstje kende hij niet.
+Telkens gleed hij onderuit. Wel duwde Klaas hem op, maar 't gaf niet
+genoeg.
+
+»Laat mij eens probeeren,« zei Klaas.
+
+Hij sloeg z'n beenen om den stam en daar ging hij langzaam omhoog.
+Eindelijk was z'n gezicht voor het nest.
+
+»Er liggen eitjes in,« schreeuwde hij. Maar meteen gleed hij naar
+beneden, want hij kon zich niet langer vasthouden.
+
+»Hoeveel?« riepen de drie andere kinderen.
+
+»Dat weet ik niet; maar ik geloof wel een stuk of zes.«
+
+Het gezicht van Jo glom van vreugde.
+
+»Hoe krijgen we ze d'r uit?« vroeg hij.
+
+»Ga maar staan, zóó, met je rug tegen den boom. En dan je handen
+vouwen, zóó!« riep Klaas.
+
+Jo deed het, en nu zette Klaas z'n eenen voet in de samengevouwen
+handen; daarna ging de tweede op Jo's schouder en toen de eerste ook.
+
+»Kun je me dragen?«
+
+»O, best hoor!«
+
+Klaas keek nu in 't gat.
+
+»Zeven eitjes,« riep hij.
+
+»Haal ze d'r uit,« zei Kee.
+
+»Ja, toe, haal ze d'r uit,« zei Nel.
+
+»Piet, tjiet--piet, tjiet,« smeekte het muschje. Het borstje van het
+vogeltje ging snel op en neer. Maar geen van het viertal, die het zag.
+
+»Piet, tjiet--piet, tjiet,« bad het diertje. Maar de kinderen
+verstonden de vogeltaal niet.
+
+[Illustratie]
+
+En toch was die taal zoo gemakkelijk te verstaan; want het was
+dezelfde, die de moeders van de vier kinderen spraken.
+
+»Piet, tjiet--piet, tjiet....!«
+
+Arm moedertje, je bidt tevergeefs; wat geven deze kinderen om jou
+liefde! Jij bent maar een musch, maar een klein dier, begrijp je dat!
+
+
+
+
+XIII.
+
+Moeilijke oogenblikken.
+
+
+»M'n hand is te dik; ze kan er niet in,« riep Klaas naar beneden.
+
+»Och, wat jammer,« zei Nel.
+
+»Zal ik eens probeeren?« vroeg Jo. »Misschien zijn mijn handen wel
+kleiner dan die van jou.«
+
+Klaas klauterde naar beneden en toen vergeleken de jongens hun handen.
+
+»Zie je wel, de mijne zijn kleiner! Ga jij nou eens staan!«
+
+»Goed,« en Klaas steunde met z'n rug tegen den boom. Even later stond
+Jo voor het gat. Het was toch erg klein, hoor! De jongen wrong en
+wrong...., ha, daar ging z'n hand.
+
+»Ik ben d'r in,« juichte hij, »en ik voel de eitjes!«
+
+»Pas op, knijp ze niet kapot: ze zijn zoo teer,« riep Klaas.
+
+Jo nam een paar eitjes uit het nest en wou z'n hand om hoog trekken.
+Maar dat ging niet.
+
+»Nou kan mijn hand ook niet door de opening,« zei hij.
+
+Hij liet een eitje vallen, maar de vuist was nog te dik.
+
+»Ben je haast klaar?« riep Klaas. »Je hebt je schoenen aan de voeten
+gehouden en die doen me zeer op m'n schouders.«
+
+Opnieuw liet Jo een eitje vallen. Nu had hij nog één in de hand. En
+nog was die te dik.
+
+»Ik kan er geen een uitkrijgen; als ik m'n vingers krom doe, is 't gat
+te klein.«
+
+»Laat ze dan maar liggen,« zuchtte Klaas. »Maar je moet naar beneden
+komen, want ik kan je niet langer dragen. O, mijn schouders!«
+
+Ja, dan moesten de eitjes maar blijven liggen. Jo trok z'n hand
+terug...., wat was dat....! Ze was toch niet dikker geworden?
+
+De jongen trok en wrong en draaide en rukte, alles tevergeefs.
+
+»O, ik zit vast,« riep hij vol angst uit; »ik kan m'n hand niet terug
+trekken.«
+
+»Toe, gauw, m'n schouders!« steunde Klaas.
+
+»Ik kan niet, ik kan niet...., blijf staan, Klaas!«
+
+»Maar ik kan je niet meer dragen; verzet dan je voeten een beetje....«
+
+Jo deed het en 't gaf z'n vriend wat opluchting.
+
+»Probeer nu gauw los te komen, Jo!« riep Nel. Ze werd ongerust over
+haar broertje. Daar stond ze nu dicht bij hem en ze kon hem niet
+helpen.
+
+Opnieuw rukte en wrong Jo, maar 't baatte niet. Z'n hand begon hem
+vreeselijk pijn te doen, maar ze bleef gevangen.
+
+Nu sprongen er tranen uit de oogen van den armen jongen, tranen van
+angst. En onder zijn voeten steunde en zuchtte z'n kameraad....
+
+»Help, help!« schreeuwde Jo ineens.
+
+Toen werden Kee en Nel zoo verschrikt, dat ze riepen: »Wij gaan hulp
+halen in dat huis van straks.«
+
+[Illustratie]
+
+Zoo hard ze konden liepen ze naar 't kleine boerderijtje toe. Gelukkig
+was 't maar een klein eindje en nog gelukkiger was het, dat de
+eigenaar juist thuis gekomen was.
+
+De man nam vlug een laddertje op z'n schouder en volgde de twee
+meisjes.
+
+»Help, help, help....!« hoorden ze Jo roepen. Aan z'n stem konden ze
+wel merken, dat hij schreide.
+
+Maar hij niet alleen!
+
+Klaas schreide ook; ten eerste om Jo, die zoo akelig gevangen zat, en
+ten tweede om de pijn, die hij zelf gevoelde. Z'n vriend werd hoe
+langer hoe zwaarder, naar 't scheen. Klaas beet op z'n tanden.....
+Neen, hij mocht niet neervallen, hij moest blijven staan.... Maar z'n
+knieën trilden...., z'n schouders verdoofden.... »Blijf staan,« dacht
+hij, en hij sloeg z'n armen achter zich om den boom. En intusschen
+biggelden dikke tranen hem over de wangen.
+
+In Klaas z'n heele leven was dat nog geen vijf keer gebeurd.
+
+De boer schoof het laddertje onder de voeten van Jo. Nu kon Klaas z'n
+plaats verlaten. De jongen deed een paar stappen vooruit en viel toen
+neer op het mos.
+
+Maar Jo was nog niet bevrijd. Dat kostte heel wat moeite.
+
+De boer beproefde wel de hand uit het gat te trekken, maar 't gelukte
+hem evenmin als het den jongen zelf gelukt was.
+
+»Ik zal je los moeten snijden,« zei de man eindelijk.
+
+Jo rilde; hij dacht.... iets vreeselijks.
+
+Maar gelukkig dacht hij verkeerd. Z'n helper sneed heel voorzichtig
+wat hout uit den boom, zoodat de opening ruimer werd. Het duurde heel
+lang, maar eindelijk....
+
+»Probeer nou nog eens,« zei de man.
+
+Jo trok, en...., gelukkig, daar schoot z'n hand naar buiten. Nog nooit
+in z'n leven was de jongen zoo blij geweest, als op dat oogenblik.
+
+Met tranen in de pogen bedankte hij z'n redder.
+
+»Ja, ja, al lang goed. Je moet ook geen vogelnestjes uithalen, 't is
+zonde,« zei de goede man. En meteen keerde hij terug naar z'n woning.
+
+[Illustratie]
+
+De kinderen dachten aan geen spelen meer; stilletjes keerden ze naar
+het dorp terug.
+
+Af en toe voelde Klaas eens naar z'n schouders, maar nog vaker keek
+hij naar de hand van Jo.
+
+Die was vreeselijk rood en dik.
+
+»Mijn schuld,« dacht Klaas, »mijn schuld....!«
+
+
+
+
+XIV.
+
+Het witje.
+
+
+Eindelijk waren de vier kinderen weer thuis.
+
+Nel deed een opgewonden verhaal over wat gebeurd was.
+
+»Die kinderen, je kunt ze haast geen oogenblik vertrouwen,« zei moe,
+terwijl ze druk bezig was Jo's hand te betten met koud water.
+
+Ze had diep medelijden met haar jongen.
+
+Pa ook wel, maar die zei niet veel. Hij mompelde iets van »kwaad, dat
+zich zelf straft.«
+
+Nel hoorde het. En die had toch ook zoo'n medelijden met Jo!
+
+»Nou, pa,« zei ze een beetje snibbig, »Jo deed toch geen kwaad. 't Was
+een musschennest, en musschen zijn schadelijke vogels.«
+
+»Dat zijn ze.«
+
+Meteen stond pa op en ging den tuin in.
+
+En wien trof hij daar aan bij de achterdeur? Klaas!
+
+Maar de jongen was niet alleen. Op z'n arm droeg hij een snoezig
+beestje, een konijntje, z'n mooie witje.
+
+»Meneer....,« stotterde hij, »'t was.... was.... mijn.... mijn
+schuld. En nou wou..... wou ik..... Jo dit.....«
+
+[Illustratie]
+
+»Hoe kom je er bij, ventje. Jo is toch even oud als jij, en jij
+behoeft niet op hem te passen!«
+
+Dat was waar en toch.... toch gevoelde Klaas schuld. Hij kon het niet
+zeggen, maar zie je.... Jo was hier vreemd en kende geen nesten en
+geen boomen.... En dan had Klaas hem ook meegelokt.... bij z'n Dik
+Trom vandaan....
+
+»Toe meneer, mag ik hem dit geven?« vroeg hij smeekend.
+
+Meneer Veenhof keek den jongen even ernstig aan.
+
+»Wou je 't werkelijk graag doen, en mag het van je vader en moeder?«
+
+»Ja, meneer, ik heb het gevraagd. En ik wil het graag missen....«
+
+Toen hij dat zei, kreeg Klaas een hoogroode kleur.
+
+»Kleine jokkebrok,« dacht meneer, »je hebt je konijntje veel te lief
+om het weg te geven.«
+
+»Neem het maar weer mee, Klaas,« zei hij. »En zet het maar in z'n
+hokje.«
+
+Toen sprongen er een paar tranen in de oogen van den jongen.
+
+Meneer zag het.
+
+»Wacht even«, zei hij. En meteen riep hij naar binnen:
+
+»Jo, kom eens hier!«
+
+Jo kwam. Of de jongen ook verwonderd was, toen Klaas hem het mooie
+witje aanbood. Hij vroeg niet: »Wil je 't wel missen?«
+
+Met z'n handen nam hij 't diertje van Klaas over en drukte het tegen
+z'n wangen. O, wat voelden die fijne haartjes heerlijk zacht! En wat
+keken die roode oogjes vriendelijk en wat ging dat beweeglijke neusje
+leuk heen en weer!
+
+»Dat vind ik mooi van je«, riep hij. »Ik wou het al zoo lang héél
+graag hebben.«
+
+En opnieuw drukte hij 't beestje tegen z'n gezicht; en hij vergat z'n
+pijnlijke hand en z'n pa en Klaas.... Hij liep met z'n schat naar
+binnen.
+
+[Illustratie]
+
+»Moe, Nel, zie eens!«
+
+Moe vond het een prachtig geschenk en Nel werd bijna jaloersch.
+
+En Dina dan!
+
+Dina vond het witje het mooiste konijntje van de heele wereld.
+
+»Dat is het ook«, dacht Jo, en hij danste weer naar buiten.
+
+»Nu moeten we een hokje voor 't diertje maken«, zei pa. »Morgen zullen
+we er mee beginnen; vandaag kun je 't wel in dit bakje zetten.«
+
+Maar Jo dacht er nog niet aan. Hij liep met z'n konijntje heen en weer
+en zette het dan weer eens in het gras. En hij kon haast niet
+verdragen, dat Nel het ook even droeg.
+
+»Pas op, pas op, je doet het pijn«, riep hij dan. »Och, dat arme
+beestje, kijk eens, 't is bang voor jou! Zie z'n haartjes nou eens
+zitten!«
+
+En toch had Nel heel zachte vingers.
+
+Maar Jo had z'n konijntje erg lief.
+
+»Ik had het nooit weggegeven«, zei Nel tegen Klaas.
+
+»Och....«, zei Klaas.
+
+Toen keek hij naar de dikke, bloedroode hand van Jo.
+
+En hij voelde geen spijt, dat hij z'n liefste konijntje aan z'n
+vriendje gegeven had. Hij hield nog vier bonte over, en Jo had zich
+zoo bezeerd....
+
+
+
+
+XV.
+
+Vogelgeluk.
+
+
+Meneer Veenhof had een nestje gevonden. 't Zat verscholen in een
+hazelaar heel achter in den tuin, en er lagen vijf jongen in. 't Was
+een aardig gezicht, dat wriemelende goedje.
+
+»Dat moest »dubbele twee« nu eens zien«, dacht hij. »Wacht, daar zijn
+de kinderen juist.«
+
+Hij wenkte met de handen en daar kwamen ze aanhollen.
+
+»Wat is er, pa; wat is er, meneer?«
+
+»Sst, sst«, en meneer hief waarschuwend den vinger op.
+
+»Voorzichtig zijn, heel zachtjes loopen«, zei hij.
+
+Op de teenen kwamen de kinderen nader.
+
+»Wat is er, pa«, fluisterde Nel.
+
+»Zie eens hier!«
+
+En pa schoof voorzichtig een takje op zij.
+
+»Och, een nestje. Wat leuk!«
+
+»Je ziet alleen wat kopjes en wat nestharen, hé? En kijk, de pennen
+van de vleugels beginnen te groeien.«
+
+»Ze zijn heelemaal geel om den bek«, fluisterde Jo.
+
+»Piep«, zei Klaas met z'n lippen.
+
+[Illustratie]
+
+Ineens gingen de geelomrande bekjes de hoogte in.
+
+»Piep-piep-piep«, riepen de vogeltjes.
+
+Ze dachten, dat d'r moeder gekomen was met voer.
+
+»Laten we nu een beetje op zij gaan; misschien komt de moeder dan wel
+naar d'r kindertjes toe. Kijk, daar zit ze. Ze is erg onrustig.«
+
+De vijf menschen stapten bij het boompje weg. Maar kort duurde het of
+»pjiet« zei het vogeltje en daar vloog het een beetje nader bij het
+nestje.
+
+»Pjiet, pjiet!«
+
+En toen hipte 't weer een paar takjes verder.
+
+De kleine kraaloogjes gluurden haastig wat rond en toen ineens....
+rrrrt.... daar zat 't vogeltje bij het nest.
+
+»Hoort dat jonge goed nu eens druk wezen«, zei pa.
+
+»Krijgen ze nu wat, pa?« vroeg Nel.
+
+»Ja, zag je dan niet, dat de oude wat in den snavel had?« riep Jo.
+
+»Kijk«, riep Klaas ineens, »daar heb je 't mannetje ook!«
+
+»Wat is het leuk goedje«, zei Nel.
+
+De andere kinderen vonden 't ook. Zoo'n vogelhuishouding was toch maar
+gezellig. Nog langen tijd bleven ze staan kijken; en toen de oude
+vogels weer weggevlogen waren, gluurden ze ook nog even in 't nestje.
+
+»Piep, piep!«
+
+En dan kwamen de kopjes allemaal vlug in de hoogte. Maar toen de
+bekjes te vergeefs naar voedsel zochten, kropen de naakte lichaampjes
+weer dicht tegen elkaar aan.
+
+Alle dagen gingen de vier kinderen het nest bespieden. Ze zagen de
+jongen al grooter en grooter worden. En ze bemerkten, hoe gelukkig de
+ouders waren met d'r kindertjes; hoe goed ze er op pasten.
+
+»Die vinkenfamilie achter in den tuin moet ook maar eens opgeruimd
+worden«, zei pa op zekeren dag.
+
+»Opgeruimd?« vroegen vier kinderstemmen tegelijk.
+
+»Ja, natuurlijk; 't zijn schadelijke vogels, wat doen we er mee?«
+
+»U wilt ze toch geen kwaad doen?« riep Nel angstig uit.
+
+»Wat hindert dat; 't zijn immers schadelijke vogels!«
+
+»Maar ze doen ons geen kwaad, ze moeten toch eten.... U mag ze niet
+hinderen, dat zou.... zou....«
+
+Jo kon haast geen woorden vinden, zoo opgewonden werd hij.
+
+»Wat zeg jij, Kee«, vroeg pa, »moet het nest hier blijven?«
+
+»Ja, meneer«, antwoordde het meisje.
+
+»En jij Klaas?«
+
+»Ja, meneer!«
+
+»Kijk, dat begrijp ik niet. Weet je nog wel van dat musschennest?
+Waarom wou jelui die vogeltjes dan wel plagen en ongelukkig maken?«
+
+De kinderen zwegen alle vier.
+
+Maar ze dachten wel wat. Nou vonden ze gemeen, wat ze toen hadden
+willen doen. Gelukkig, dat ze de eitjes niet hadden kunnen rooven....
+
+       *       *       *       *       *
+
+»Ga jelui mee naar dien boom met het musschennest?« vroeg Klaas een
+poosje later. »Ik ben er nooit weer geweest, maar ik wou wel eens
+zien, of er ook jongen in liggen.«
+
+»Ja, dat doen we!« riepen de andere drie.
+
+Twintig minuten later beurde Jo Klaas op. De jongen keek in het gat en
+zag de eitjes nog liggen.
+
+»De vogels hebben 't nest verlaten«, zei hij.
+
+'t Was een groote teleurstelling voor de vier kinderen.
+
+Ze gevoelden, dat ze veel geluk hadden verstoord. Toen ze terug
+keerden, waren ze een heelen tijd erg stil.
+
+
+
+
+XVI.
+
+Nestje.
+
+
+    In 't hazelarenhout
+    Daar is een nest gebouwd
+    Van mos en veer en strootjes;
+    't Schuilt onder 't groene dak,
+    't Rust op een slanken tak,
+    't Wiegt boven 't blanke vlak
+    Der sloot--met lichte stootjes.
+
+    Het is een koningshuis
+    Bij 't zachte windgeruisch,
+    Dat gaat door struik en boomen;
+    Vijf koningskindren gaan
+    Zacht deinend af en aan,
+    Terwijl vier oogen staan
+    Te waken voor hun droomen.
+
+
+
+
+XVII.
+
+Kinderverdriet.
+
+
+In de schoolkast van meester Fransen stond een blikken sigarenkistje.
+Als meester 't opnam en even schudde, rammelde het verschrikkelijk.
+Want er zat geld in, veel geld: guldens en dubbeltjes, maar vooral
+centen.
+
+»Ik ben maar goed af«, zei meester. »De kinderen zorgen, dat ik een
+vetten spaarpot krijg.«
+
+»Dat zou u wel willen, dat hij van u was«, zei dan soms zoo'n brutale
+jongen. »Maar hij is lekkertjes van ons.«
+
+En dat was de waarheid ook. De kinderen spaarden voor een
+schoolreisje: elke week gaven ze een halven stuiver.
+
+Dit jaar zouden ze naar Zwolle gaan.
+
+En--wat het mooiste was--, alle kinderen gingen mee. Niet één behoefde
+er thuis te blijven, omdat vader en moeder geen halven stuiver konden
+missen.
+
+Dat meende de meester, en dat meenden de kinderen ook allemaal. En
+toch dachten ze verkeerd.
+
+Want op een morgen, toen meester bezig was de borden te beschrijven,
+kwam er een meisje het lokaal binnen.
+
+Ze schreide.
+
+»Wat mankeert er aan, Roelofje?« vroeg meester.
+
+[Illustratie]
+
+»Meester...., ik wou.... wou.... graag mijn geld.... terug hebben«,
+snikte ze.
+
+»Je geld terug, wàt geld?«
+
+»Van het schoolreisje...., en dat van Jacob ook, meester.«
+
+»Ga jelui dan niet mee naar Zwolle?«
+
+»Nee meester; we mogen niet.... Vader is ziek, en.... nu heeft moeder
+'t geld noodig.«
+
+Meester wist wel, dat de vader van Roelofje en Jacob ziek was. De man
+had longontsteking gehad en was nog niet heelemaal genezen. Hij
+begreep best, dat de vrouw nu 't reisgeld voor haar kindertjes niet
+missen kon.
+
+Hij reikte Roelofje 't geld over en vroeg: »Wat zegt de dokter van je
+vader?«
+
+»Vader moet nog een paar weken rust nemen, meester.«
+
+»Zoo, zoo; nu ik zal eens bij jelui aanloopen, hoor!«
+
+Denzelfden dag wist de heele school al, dat twee kinderen niet mee
+gingen naar Zwolle. De tranen van Roelofje en van Jacob hadden 't half
+verteld, de twee stakkers zelf de rest.
+
+En iedereen begreep wel, waarom ze niet mee mochten. 't Huisgezin was
+arm, en nu de vader ziek!
+
+»Hè, wat jammer«, fluisterden een paar stemmen.
+
+Menig gezichtje stond ernstig, omdat er nu twee thuisblijvers zouden
+zijn. O, er waren ook wel kinderen, die alleen aan zich zelf dachten!
+Maar de meesten hadden graag de helft van d'r pleizier aan Roelofje en
+Jacob willen geven.
+
+Als 't maar gekund had.
+
+Toen Jo en Nel des middags thuis kwamen, vertelden ze alles aan moe.
+Pa was voor zaken op reis en zou een paar dagen in de provincie
+Groningen vertoeven.
+
+»Vindt u 't niet naar, moe, dat ze nou moeten thuisblijven?« vroeg Jo.
+
+»Ja, dat is wel naar«, zei moe. »Nu gaan jelui allemaal pret maken, en
+zij alleen mogen niet mee.«
+
+»Meester kon ze ook wel zoo laten, meegaan, zonder betalen«, meende
+Nel.
+
+»'t Zou kunnen«, zei moe, »maar 't is toch beter, dat ze wel betalen.«
+
+»Maar dat kunnen ze niet«, riep Jo. En toen keek hij moe ineens
+ernstig aan en zei: »Toe moe, laten wij ze helpen.«
+
+»Ja, toe moe«, vleide Nel met haar liefste stemmetje. »Geef ons straks
+geld mee, dan zullen wij dat aan den meester geven.«
+
+»Nee, daar kan niets van komen«, zei moe.
+
+Over de gezichten van Jo en Nel gleed een schaduw; en d'r oogen werden
+een beetje vochtig.
+
+»Dwaze kinderen, vertrouw je nu je eigen moeder niet meer?«
+
+Moe lachte.
+
+»'t Komt wel goed, hoor; weest maar gerust!«
+
+'t Kwam goed.
+
+Des middags wandelde moe naar het huisje, waarin de ouders van
+Roelofje en Jacob woonden.
+
+Wat ze er deed?
+
+Niemand, die het gewaar werd. Maar alle kinderen uit het lokaal van
+meester Fransen zouden Zwolle zien: Roelofje en Jacob ook. En als
+later de moeder van dat tweetal over mevrouw Veenhof sprak, weet je
+wat ze dan zei?
+
+»Beter mensch is er niet; vraag dat maar eens aan mijn man en mijn
+kinderen!«
+
+[Illustratie]
+
+
+
+
+XVIII.
+
+Hoera! daar gaan ze.
+
+
+'t Was nog vroeg in den morgen.
+
+Toch was het erg druk op het schoolplein. Daar hadden zich alle
+kinderen uit de hoogste klassen verzameld. En daar stonden ze nu, en
+maakten lawaai en wachtten--ja, wachten deden ze vooral.
+
+»Daar komt er een; daar komt er een«, klonk het ineens.
+
+»Waar, waar?« gilden enkele stemmen.
+
+»Kijk, daar om den hoek!«
+
+Ja, daar kwam een wagen aanrollen.
+
+»Wie is het?« vroeg Jo.
+
+»Jan Harms; kijk de bruine eens loopen,« zei Klaas.
+
+Snel naderde de wagen; daar ging hij over de brug met een vreeselijk
+geweld.
+
+»Ho«, riep Harms, en Bruin bleef snuivend staan.
+
+»Hoera!« riepen de kinderen.
+
+»Harms, wat heb je den wagen mooi versierd!«
+
+»Vind je?« lachte de boer.
+
+»Prachtig,« riepen de kinderen.
+
+»Daar komt er weer een aan!« schreeuwden een paar stemmen.
+
+»En van dien kant ook een,« klonk het.
+
+»Allebei versierd; kijk toch eens, wat mooi!«
+
+De boeren hadden werkelijk d'r best gedaan om hun wagens mooi te
+maken. Met groen en bloemen waren ze getooid en de paarden droegen
+kleurige kwasten aan het hoofdstel en strikken op den staart.
+
+Elke wagen werd door de kinderen met luide »hoera's« begroet.
+Eindelijk waren er zes.
+
+[Illustratie]
+
+»Nou komt de meester niet,« riepen een paar ongeduldige kinderen. »Als
+hij zich maar niet verslaapt....«
+
+»En de juffrouw is er ook nog niet. We komen nog te laat aan den
+trein.«
+
+Nu, daar behoefden ze niet bang voor te zijn.
+
+Daar was de meester al.
+
+»Wat ben jelui allemaal vroeg,« zei hij. »We hadden immers afgesproken
+zes uur, en 't is er nog tien minuten voor. En de wagens zijn ook al
+present?«
+
+»Ja meester, wij komen op tijd,« zei Harms. »De bruine wordt al
+ongeduldig; zullen we maar beginnen met die bengels in te laden?«
+
+»Gaat je gang maar, mannen!«
+
+Toen liet meester de kinderen bij groepjes van vijf of zes door 't hek
+gaan. Zoo ging het ordelijk en ieder kreeg een plaats.
+
+Klaas en Jo en Nel en Kee bleven naast elkaar staan en zoo raakten ze
+in denzelfden wagen.
+
+»Gelukkig, we zitten bij Harms,« zei Klaas.
+
+»Waarom gelukkig?« vroeg Jo zacht.
+
+»Nou, dat is zoo'n aardige man; ik wed, dat we straks ook wel eens
+mogen mennen.«
+
+Daar kwam de juffrouw aan.
+
+»Bijna te laat, juffrouw,« riep Harms.
+
+»Mooi op tijd, Harms,« zei ze. En meteen stapte ze bij hem in den
+wagen.
+
+»Alles klaar, ja?« vroeg de meester. »Vooruit dan maar!«
+
+De paarden bogen de halzen voorover en zetten aan.
+
+[Illustratie]
+
+»Hoera, hoera!« riepen de kinderen Ze wuifden met handen en zakdoeken
+naar familieleden en vrienden, die achter bleven.
+
+Daar ging het heen in fikschen draf.
+
+»Zingen, jongens!« riep Harms.
+
+De kinderen zongen hun hoogste lied. Maar hun stemmen bibberden zoo op
+den stootenden wagen, dat ze gauw moe werden.
+
+Daar gingen ze voorbij het huis van meneer Veenhof.
+
+»Hoera, hoera!« riep »dubbele twee.«
+
+»Veel plezier,« hoorden ze meneer en mevrouw roepen.
+
+Daar stonden de kleine huisjes, waarin Klaas en Kee woonden.
+
+»Hoera, hoera!« klonk het opnieuw.
+
+»Hoera!« schreeuwden de broertjes en zusjes terug, en ze wuifden,
+evenals de ouders, met de handen.
+
+Joelend, lachend, zingend reden de kinderen naar het naaste station.
+
+En, wat het mooiste was: de jongens mochten mennen ook.
+
+Bruin was erg mak en liep rustig achter den voorgaanden wagen. En
+Harms hield in elk geval 't eind van 't leidsel vast. Hij was er toch
+niet zeker van, dat de kleine handen het niet even zouden laten
+glippen.
+
+'t Was een heerlijke tocht, die reis naar 't station.
+
+De zon scheen helder, de morgen was frisch, en de blaadjes glommen van
+den dauw.
+
+In de struiken en boomen langs den weg hipten en wipten de vogels.
+
+In de weilanden sprongen paarden en koeien en schapen verschrikt weg,
+als ze de ratelende wagens hoorden.
+
+'t Was een pracht van een tocht, dien de kinderen maakten.
+
+En toch waren ze ook al weer blij, toen ze de spoorlijn zagen. Want
+nu.... ja, nu zouden ze met den trein reizen, met den trein, die er
+zoo holderdebolder van door ging....!
+
+Dat was nog wat anders dan met een wagen; nou, of!
+
+
+
+
+XIX.
+
+Meesters voorspelling.
+
+
+»Hoera, hoera!« jubelden alle kinderen, toen de trein het station
+verliet.
+
+»Dag Harms, tot van avond!« riepen twee jongens- en twee
+meisjesstemmen.
+
+»Veel plezier!« schreeuwde de boer. Maar de kinderen verstonden hem
+niet meer.
+
+»Daar gaan we heen,« zei Nel, en haar oogen schitterden. Het landschap
+scheen voorbij te vliegen.
+
+Alle kinderen keken naar de telegraafpalen en de draden. Wat bogen die
+prachtig; kijk, tot onder de raampjes. Maar dan ineens: roef, daar
+glierden ze de hoogte in.
+
+De zon scheen heerlijk boven de lage graslanden, waarin bonte koeien
+langzaam liepen. Ze holden niet op een drafje weg: ze waren al gewend
+aan den rammelenden trein.
+
+Elk station werd door de kinderen met gejubel begroet. De reizigers,
+die in- of uitstapten, lachten en wuifden met de handen. Ze waren
+allemaal even aardig; en de conducteur niet minder. Zelfs de
+courantenjongen trok een grappig gezicht.
+
+[Illustratie]
+
+»Wat is het toch heerlijk om zoo te reizen; vind je niet?« vroeg Kee.
+
+»Nou!« antwoordde Nel.
+
+Samen stonden ze voor een portierraam.
+
+»Voorzichtig, Kee; straks waaien je krullen weg,« zei meester. Meteen
+voelde hij eens, of 't portier wel goed gesloten was.
+
+»Hoe vind je de wereld?« vroeg hij.
+
+»Mooi, prachtig, heerlijk,« riepen eenige stemmen door elkaar.
+
+»Maar Jo moet een beetje z'n hoofd naar binnen trekken. Kom eens hier,
+kameraad!« zei meester.
+
+Jo kwam.
+
+»Geef me je hand eens! Ja, dat had je niet gedacht, hé, dat ik de
+toekomst voorspellen kon.«
+
+»Dat kan u ook niet,« lachte Jo.
+
+Een stuk of wat neuzen werden naar meester en Jo toegedraaid.
+
+»Of ik dat kan! Je hebt een verkeerde lijn in je hand, baasje. Je
+verliest je geld, of je scheurt je broek, of je loopt in een sloot....
+Wees maar voorzichtig!«
+
+De kinderen lachten.
+
+»U weet er niets van,« riepen ze.
+
+»'t Gebeurt vast,« zei meester. Maar hij trok daarbij zoo'n lachend
+gezicht, dat toch niemand hem geloofde.
+
+»Kijk, nu gaan we om Zwolle heen; daar heb je den watertoren!«
+
+Alle oogen gluurden weer naar buiten.
+
+De trein draaide, en draaide, maar eindelijk stoomde hij tusschen een
+massa rails door.
+
+»Rrrrrrr« deden de remmen. Een schok en »Zwolle, Zwolle«, riep de
+conducteur.
+
+Even later stonden meester en juffrouw met d'r kinderen op het perron.
+En nog wat later trokken ze door de stad. »Mooi«, riepen de jongens en
+meisjes, en ze bewonderden de Sassenpoort.
+
+»Mooi«, herhaalden ze, en ze wandelden door de Diezerstraat. Toen ze
+de stad bekeken hadden, kuierden ze naar buiten. Want ze wilden naar
+den IJsel.
+
+Ze gingen door een prachtig park: het Engelsche werk heette het.
+Allemaal vijvers en brugjes en eilandjes en boomen!
+
+Daar kwamen ze op een hoogte aan.
+
+»Om 't hardst, jongens; wie 't eerst bij dat brugje is!«
+
+En meteen zette Jo het op een loopen; en Klaas volgde hem en al de
+andere jongens ook. Zelfs sommige meisjes holden achter hen aan.
+
+Dat was me een gedraaf!
+
+En schreeuwen, dat de bengels deden!
+
+Jo bleef voor. Vlak achter zich hoorde hij z'n kameraden hijgen en
+razen.
+
+Nog een paar stappen, dan had hij 't gewonnen.
+
+»Hoera!« riep hij, en meteen zou hij de leuning van het brugje
+grijpen.
+
+Maar op hetzelfde oogenblik kwam z'n voet tegen den grasrand. Hij
+struikelde, verloor het evenwicht, en....
+
+»Ploemp«, klonk het in den vijver.
+
+»Help!« schreeuwde een jongensstem.
+
+»Help, help!« riepen al de andere, zoodat de meester en de juffrouw op
+een draf kwamen aanloopen.
+
+Gelukkig was de vijver erg ondiep.
+
+Jo scharrelde overeind, terwijl hij een deuntje huilde.
+
+Het kroos plekte op z'n kleeren en kleefde aan z'n haren.
+
+Klaas stak hem een hand toe, en trok hem tegen den graswal op.
+
+Het water droop den jongen overal uit; geen wonder, hij was kopjen
+onder geweest.
+
+»Daar staan we nu«, zei meester. »Wat nu?«
+
+[Illustratie]
+
+Ja, wat moesten ze nu doen?
+
+De een keek den ander aan, maar niemand wist het.
+
+Zoo stonden ze rondom den druipenden drenkeling heen.
+
+En die drenkeling keek wèl zoo bedroefd. Al zijn plezier was
+verdwenen.
+
+
+
+
+XX.
+
+Niet in z'n bloote velletje.
+
+
+»'t Best zal wel zijn, dat je alles uittrekt«, zei meester eindelijk.
+
+»En dan in je bloote velletje met ons mee«, riep een van de jongens.
+
+Nou, dat was toch al te gek, vonden de kinderen. En allemaal lachten
+ze, zoo hard ze konden. Jo zelf kon zich niet goed houden; hij
+proestte het ineens uit. Maar dadelijk keek hij weer ernstig, want het
+geval was naar genoeg.
+
+»Nee«, zei meester, en hij lachte ook eventjes, »dat niet. Maar als Jo
+z'n kleeren uittrekt daar achter dat boschje, dan kan ik ze voor hem
+uitwringen. Als ze dan een uurtje in de zon liggen, zijn ze droog.
+Jullie kunt wel doorgaan, want de juffrouw kent den weg evengoed als
+ik.«
+
+»Ja«, zei de juffrouw, »zoo kan het. En dan komen we straks weer hier
+bij u langs.«
+
+»Maar meester, dan ziet Jo den IJsel niet«, riep Klaas.
+
+»Nee, maar 't kan niet anders, ventje!«
+
+»Hij kan mijn jas wel aandoen, meester. Ik draag er nog een blouse
+onder, zie maar!«
+
+Klaas trok z'n jasje los.
+
+»Aan een jas alleen heeft hij niet veel.«
+
+Dat was waar.
+
+»Maar als een ander hem nou ook wat geeft!«
+
+Dat was een idee!
+
+»Wie heeft wat over?« vroeg meester.
+
+Een jongen was er, die z'n vestje wel een poos missen kon. Ook was er
+een, die twee paar kousen droeg, omdat z'n schoenen wat groot waren.
+
+»Maar een broek?«
+
+Ja, die had niemand te veel.
+
+»Als we deze goed uitwringen, kan ik ze wel dragen,« zei Jo.
+
+»Laten we beginnen,« riep meester. »Geeft op, wat jullie over hebt.«
+
+Toen gebeurde er wat vreemds. Een paar jongens trokken d'r kleeren
+gedeeltelijk uit, net of ze naar bed gingen.
+
+Even later verdween meester met Jo achter een boschje.
+
+'t Was een prachtig kleedkamertje. Zoo een had Jo nog nooit gehad.
+
+Daar verscheen 't gezicht van meester om een hoekje.
+
+»Maak z'n schoenen wat droog,« riep hij; »hier zijn ze.«
+
+Klaas veegde ze met gras zoo goed mogelijk uit.
+
+En een andere jongen droogde Jo's hoed wat af.
+
+Daar kwam meester aan.
+
+»Kan ook een van de meisjes haar schort missen?«
+
+»Ik wel, meester,« riepen tien stemmen.
+
+»O, Nel is er immers bij. Geef jij me jou schort maar!«
+
+Nel deed het en meester verdween opnieuw in het groene kleedkamertje.
+
+»Daar komen we aan,« riep hij na een poosje.
+
+»Hoera!« riep een jongen.
+
+»Hoera!« schreeuwden alle kinderen hem na.
+
+En toen lachten ze, dat ze schudden.
+
+Erg verlegen kwam Jo te voorschijn met z'n geleende kousen, z'n natte
+broek, z'n te ruime jas. Maar het mooist was de schort, die hij droeg.
+Die had meester om hem heen geslagen en nu kwamen de kantjes boven den
+kraag van het jasje uit.
+
+»Wat ben je deftig«, lachte Klaas.
+
+»Een piekfijn heertje«, riep een groote jongen.
+
+»Loop heen,« bromde Jo.
+
+Maar al spoedig lachte hij met z'n reisgenooten mee.
+
+»Maar nu de natte kleeren,« zei meester. »Weet je wat, we nemen elk
+iets mee, en dan leggen we dat straks op den IJseldijk. Daar willen
+jullie toch wel graag een poosje spelen, en dan kunnen de natte
+kleeren intusschen droog worden.«
+
+Zoo gebeurde het.
+
+Een jongen liep met Jo's kousen, en een ander met z'n hemd, en nog een
+ander met z'n jas.... 't Was een prachtige optocht, waarbij vroolijk
+gezongen werd.
+
+En weet je wat ze zongen?
+
+Een liedje, dat ze zelf gemaakt hadden.
+
+    »Niet in z'n bloote velletje,
+    Maar in de schort van Nelletje,
+    Ha--hi, ha--ha, ha--hi, ha--ha,
+    Ha--hi, ha--ha!«
+
+Op den dijk langs den IJsel lag spoedig alles uitgespreid. Het
+zonnetje brandde er lekker op los en na korten tijd waren de kleeren
+droog.
+
+[Illustratie]
+
+Jo dacht er niet eens meer aan. Hij speelde en joelde en draafde met
+de anderen mee.
+
+En daarbij staken hem steeds de kanten van Nels schort deftig boven
+z'n jaskraag uit.
+
+Meester en juffrouw zaten lekker in het gras. Toen Jo moe was, rolde
+hij naast hen neer.
+
+»Hè, ik zweet er van,« zuchtte hij.
+
+»Wees maar wat rustig, anders gebeuren er nog meer ongelukken,« zei
+meester. »Laat me je hand nog eens zien.«
+
+»Nee, nee,« lachte Jo, en meteen rolde hij den dijk af.
+
+»Maar ik heb toch gelijk gekregen,« riep meester.
+
+»Dat hebt u,« zei Jo, »dat hebt u.«
+
+En hij wentelde zich al verder en verder naar beneden, terwijl hij
+zong:
+
+    »Niet in z'n bloote velletje,
+    Maar in de schort van Nelletje,
+    Ha--hi, ha--ha, ha--hi, ha--ha,
+        Ha--hi, ha--ha!«
+
+
+
+
+XXI.
+
+Twee neuzen te zoek.
+
+
+Toen de kinderen den IJseldijk een poosje op- en afgerend waren,
+gingen ze naar het Katerveer. Ze voeren ook even over de rivier heen.
+
+»Nu staan we op de Veluwe,« zei meester.
+
+»Leuk,« dachten de kinderen. »Nou zijn we daar ook geweest.«
+
+En meteen stormden ze weer naar de pont.
+
+Even later waren ze teruggekeerd in Overijsel.
+
+In een speeltuin dronken ze chocolade en toen speelden ze er een paar
+uren. En Jo verwisselde er van kleeren en gaf terug, wat hij geleend
+had.
+
+Ziezoo, nu was alles weer in orde!
+
+»Vooruit«, riep meester eindelijk, »naar Zwolle terug. We moeten de
+groote kerk nog zien.«
+
+Het gebeurde en alle kinderen stonden verbaasd over den mooien
+preekstoel. En nog meer over de wonderbaarlijke trap, die er was.
+
+»Brr«, zei Nel, »'t lijkt wel een afgrond. Ik zou door zoo'n koker
+niet graag omhoog klimmen.«
+
+»Dat mag je ook niet eens«, zei Kee. »Nietwaar, meester?«
+
+»Ik denk ook van niet. En als de koster 't hebben wou, dan stond ik
+het nog niet toe. 't Is veel te gevaarlijk, en ik wil jullie mee terug
+nemen naar Breedega, hoor!«
+
+»Geloof maar niet, dat wij achterblijven«, riep Nel.
+
+»Dus bevalt het je nog al in Breedega?«
+
+»Nou, òf!«
+
+De tijd schoot intusschen op.
+
+»Kinderen, we moeten naar huis terug«, zei meester. »Als we nu nog een
+paar straten bezien, komen we op tijd aan 't station.«
+
+Allemaal verlieten ze de kerk en gingen in de richting van de
+spoorlijn. Na een klein half uur bereikten ze het station.
+
+Gelukkig, de trein stond gereed. Maar er was tijd genoeg, om een
+plaatsje te zoeken.
+
+»Haast u maar niet«, zei een conducteur. »'t Duurt nog wel een minuut
+of tien voor we vertrekken.«
+
+Meester telde z'n kindertjes eens na. Hij wist wel, dat er niet een
+ontbrak, maar toch.... Je kon nooit weten!
+
+Dus telde hij.
+
+Wat was dat? Twee te weinig?
+
+Nog eens geteld!
+
+Opnieuw telde meester twee neuzen minder, dan er moesten zijn.
+
+Hij schrok.
+
+»Juffrouw, telt u ook eens! Er ontbreken twee kinderen, geloof ik.«
+
+»Dat zult u wel mis hebben. Ik heb altijd goed opgelet, maar niemand
+bleef achter, of ging vooruit.«
+
+De juffrouw telde.... Twee te weinig!
+
+Het zweet brak den meester uit.
+
+»Wie mist er?« riep hij. »Die moet den vinger opsteken! Och nee....,
+toe kinderen, kijkt eens goed rond!«
+
+Nu zocht en telde iedereen.
+
+»Meester, Nel is er niet,« schreeuwde Jo zoo hard hij kon.
+
+»En Kee ook niet,« riep Klaas.
+
+De oogen van meester en juffrouw gleden over het groepje kinderen
+heen. Geen Nel.... geen Kee!
+
+»Meneer, 't wordt tijd om in te stappen,« zei de conducteur.
+
+Meester wist niet, wat hij doen zou.
+
+»Kinderen, stapt in,« riep hij eindelijk. »Vlug!«
+
+Heel ordelijk ging alles toe. Zelfs de drukste jongen was nu onder een
+pijpedopje te vangen. Want iedereen dacht: »Hoe zal dat afloopen?«
+
+»Juffrouw, nu gaat u met deze kinderen naar huis,« zei meester. »Ik ga
+de stad in om Kee en Nel te zoeken. Als ik ze gevonden heb, stuur ik
+dadelijk een telegram. En dan komen we met den laatsten trein terug.«
+
+»Klets, klets,« deden de portieren.
+
+[Illustratie]
+
+»Past er op; klets, klets!«
+
+De conducteur zette z'n fluitje aan de lippen....
+
+En wie kwamen daar op het aller-laatste oogenblik nog aanstormen....?
+
+Nel en Kee!
+
+»Gelukkig!« riep meester.
+
+»Gelukkig!« zuchtten een heele boel monden.
+
+»Vlug wat!« riep de conducteur. Hij ontsloot een portier, meester en
+de twee meisjes stapten in, en....
+
+Daar gilde het fluitje, daar steunde de locomotief, en daar reed de
+trein heen.
+
+»Waar komen jullie van daan?« vroeg meester. Hij was kwaad.
+
+Kee begon te stotteren: »Meester...., we...., we....«
+
+»Vooruit, zeg op!«
+
+»We.... we.... zijn in een.... winkel geweest....«
+
+»In een winkel! Schaam je je niet? Begrijp je niet, hoe ongerust we
+waren? En jij.... jij....«
+
+Meester begon ook te stotteren.
+
+»En wat moest je in dien winkel? Snoepen?«
+
+»Nee, meester,« klonk het zacht en half schreiend.
+
+»Ja, nou zit je allebei met tranen in je oogen. Nou heb je spijt; maar
+je had eerder moeten nadenken. 't Is geen manier van doen. Maar je
+hebt nog niet geantwoord: wat moest je in dien winkel?«
+
+»We hadden..... hadden..... nog..... niets..... voor moeder..... en
+toen..... toen..... hebben we.....«
+
+»Nou, nou, houd maar op, ik hoor het al,« zei meester.
+
+Een poosje nog bleef het stil en drukkend in den wagen.
+
+Toen zei meester: »Nu praten we er maar niet meer over....., omdat het
+voor jullie moeders was..... Vooruit kinders, zingen!« Hij zelf zette
+in en weldra stroomde een krachtig gezang uit de openstaande
+portierramen.
+
+
+
+
+XXII.
+
+De terugkomst.
+
+
+Bij het station stonden de wagens al gereed.
+
+De kinderen zagen ze in de verte reeds staan.
+
+»Hoera, hoera, hoera!« riepen ze en ze wuifden tegen de wachtende
+boeren.
+
+Daar knarsten de remmen, een schok--en de trein stond stil.
+
+»Welkom thuis,« zei Harms. »Hebben jullie plezier gehad?«
+
+»Ja,« riepen verscheiden monden. En toen haastten alle kinderen zich
+een plaats te zoeken.
+
+»Wij komen weer bij u,« zei Jo tegen Harms.
+
+»Wel, wel, halve dubbele twee, dat doet me plezier. Is de andere helft
+misschien verloren gegaan?«
+
+»Nee,« zei Kee, »hier zijn we al.«
+
+En meteen stapte ze in den wagen.
+
+»Ze waren bijna in Zwolle gebleven, Harms.« En Klaas vertelde, wat er
+gebeurd was.
+
+»Jonge, jonge, jonge,« zei de boer. »Zulke ondeugende nesten. Ja, ja,
+die dames....!«
+
+En hij schudde het hoofd,--maar hij lachte meteen.
+
+Alle kinderen hadden een plaats gevonden.
+
+»Klaar?« vroeg meester. »Ja! Vooruit dan maar!«
+
+Meteen wipte hij op een wagen en daar ging het heen.
+
+'t Was een prachtige rit in den stillen avond.
+
+De zon naderde de kimmen en bescheen alles met een rood licht.
+
+Zelfs de weiden leken niet groen meer.
+
+Het rosse licht flikkerde in de ruiten van de huizen langs den weg.
+
+'t Was eenig mooi.
+
+En daarbij streelde een frisch windje de warme gezichten van de
+kinderen.
+
+»Hoe komt het, zal er niet gezongen worden? Of zijn jullie treurig,
+omdat je naar huis teruggaat?« vroeg Harms.
+
+»Nee, dat niet«, riepen de kinderen.
+
+[Illustratie]
+
+En, ze zongen op den stootenden, ratelenden, wagen tot ze niet meer
+konden.
+
+Eindelijk bereikten ze Breedega. Het geheele dorp was op de been.
+Want iedereen wou zien, hoe vroolijk de kinderen terugkeerden.
+
+Voor elke woning bijna werd »hoera« geroepen. En de dorpelingen riepen
+even luid terug: »hoera, hoera!«
+
+»Ziezoo, we zijn er«, zei Harms.
+
+Alle wagens bleven stil staan en de kinderen stapten op den grond.
+
+»Allemaal op de speelplaats«, riep meester. »We willen nog één liedje
+zingen.«
+
+Een paar minuten later stonden jongens en meisjes in twee groepen en
+zongen met vroolijke stemmen een lied.
+
+»Terugkomst« heette het.
+
+En toen dat uit was, riep meester:
+
+»Nu bedanken we nog even de mannen, die ons gebracht en gehaald
+hebben.«
+
+Daar daverde het heen:
+
+    »Lang zullen ze leven,
+    Lang zullen ze leven,
+    Lang zullen ze leven in de gloria.«
+
+En toen zocht elk kind z'n eigen huis op, moe--maar tevreden.
+
+[Illustratie]
+
+
+
+
+XXIII.
+
+Terugkomst.
+
+
+    Hoera, hoera, daar zijn we weer;
+    Geen onzer, die er mist:
+    De meester, die ons telde, heeft
+    Zich stellig niet vergist.
+    De juffrouw is steeds voorgegaan,
+    De meester, die kwam achteraan;
+    Zoo trokken wij vol blijden zin
+    De wijde wereld in.
+
+    Hoera, hoera, daar zijn we weer;
+    Wij hebben pret gehad:
+    Het weer was goed, de lucht was klaar,
+    En prachtig was de stad.
+    Wij hadden alles graag gekocht,
+    Wat daar te zamen was gezocht;
+    Maar meester zei: »Dat 's al te kras,
+    Zoiets komt niet te pas.«
+
+    Hoera, hoera, daar zijn we weer,
+    Vol chocolade en koek;
+    Geen onzer heeft, geloof het maar,
+    Een vlek op schort of broek.
+    Precies als we zijn heengegaan,
+    Zoo komen we hier bij u aan;
+    Ons mist geen nagel of geen haar,
+    't Is eerlijk, eerlijk waar.
+
+    Hoera, hoera, daar zijn we weer,
+    Blij na deez' blijden dag;
+    Straks zeggen w' in ons eigen huis,
+    Wat elk wel hoorde en zag.
+    Hebt nog een oogenblik geduld,
+    Wij wedden, dat ge hooren zult:
+    »'t Was eenig mooi; een volgend keer
+    Dan gaan we graag eens weer.«
+
+
+
+
+ +------------------------------------------------------+
+ |                                                      |
+ |           OPMERKINGEN VAN DE BEWERKER:               |
+ |                                                      |
+ | De volgende correcties zijn in de tekst aangebracht: |
+ |                                                      |
+ | Plaats       Bron                 Correctie          |
+ |                                                      |
+ | Regel  141   '                    «                  |
+ | Regel  461   '                    «                  |
+ | Regel  803   [Niet in bron]       .                  |
+ | Regel 1316   toen..               toen....           |
+ | Regel 2549   ,                    .                  |
+ | Regel 2780    we,                 , we               |
+ | Regel 2787   [Niet in bron]       «                  |
+ |                                                      |
+ +------------------------------------------------------+
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Licht en Leven: Dubbele Twee. I., by 
+Jac. van der Klei
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LICHT EN LEVEN: DUBBELE TWEE. I. ***
+
+***** This file should be named 29144-8.txt or 29144-8.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/2/9/1/4/29144/
+
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations.
+To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
diff --git a/29144-8.zip b/29144-8.zip
new file mode 100644
index 0000000..fdbe317
--- /dev/null
+++ b/29144-8.zip
diff --git a/29144-h.zip b/29144-h.zip
new file mode 100644
index 0000000..5016ee9
--- /dev/null
+++ b/29144-h.zip
diff --git a/29144-h/29144-h.htm b/29144-h/29144-h.htm
new file mode 100644
index 0000000..a52be29
--- /dev/null
+++ b/29144-h/29144-h.htm
@@ -0,0 +1,3716 @@
+<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.1//EN"
+    "http://www.w3.org/TR/xhtml11/DTD/xhtml11.dtd">
+
+<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="nl">
+  <head>
+    <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html;charset=iso-8859-1" />
+    <meta http-equiv="Content-Style-Type" content="text/css" />
+    <title>
+      The Project Gutenberg eBook of Licht en Leven: I. Dubbele Twee, by Jac. van der Klei.
+    </title>
+    <style type="text/css">
+
+body {margin-left: 10%; margin-right: 10%;}
+
+h1 {text-align: center; clear: both; margin-top: 2em; margin-bottom: 2em; font-size: 167%;}
+h2 {text-align: center; clear: both; margin-top: 5em; font-size: 100%; font-weight: normal;}
+
+h2.inhoud   {font-size: 100%; font-weight: bold; margin-top: 2em; letter-spacing: 0.2em;}
+h2.subtitle {font-size: 100%; font-weight: bold; margin-top: 2em;}
+
+p         {margin-top: .4em; margin-bottom: .4em; text-align: justify; text-indent: 1em;}
+.tpv p    {text-indent: 0em; text-align: center;}
+
+div.tpv       {margin-top: 4em; margin-bottom: 4em; text-align: center;}
+div.inhoud    {margin-top: 5em; margin-bottom: 3em;}
+div.illuframe {background-image:  url(images/ill_p018.png); background-repeat: no-repeat;
+               width:  512px; height: 750px; position: relative;
+               margin-left: auto; margin-right: auto; margin-top: 1em;}
+
+hr       {width: 33%; clear: both;
+          margin-top: 1em; margin-bottom: 2em; margin-left: auto; margin-right: auto;}
+hr.tb    {border-style: none;}
+hr.chend {width: 15%; margin-top: 1.5em; margin-bottom: 1.5em;}
+
+.pagenum  {/* uncomment the next line for invisible page numbers */
+           /* visibility: hidden;  */
+           position: absolute; text-indent: 0em; font-style: normal;
+           left: 93%; font-size: 90%; text-align: right; color: #888888;}
+
+/* TABLES */
+table     {margin-left: auto; margin-right: auto;
+           padding: 0; border: 0; border-collapse: collapse;}
+td.tdl    {text-align: left; padding-left: 0.5em; padding-right: 4em;}
+td.tdr    {text-align: right; padding-left: 0.5em; padding-right: 1em;}
+
+/* ALIGN */
+.g          {letter-spacing: 0.2em;}
+
+sup       {vertical-align: 0.3em; font-size: 67%; letter-spacing: 0em;}
+.smcap    {font-variant: small-caps;}
+span.corr {border-bottom: 1px dotted red;}
+
+/* IMAGES */
+.figcenter {margin: auto; text-align: center;}
+.figleft   {float: left; clear: left; padding: 0; text-align: center; width: 100%;
+            margin-left: 0; margin-bottom: 0.7em; margin-top: 0.7em; margin-right: 0.7em;}
+.figright  {float: right; clear: right; padding: 0; text-align: center; width: 100%;
+            margin-left: 0.7em; margin-bottom: 0.7em; margin-top: 0.7em; margin-right: 0;}
+
+/* POETRY */
+.poem       {margin-left:10%; margin-right:10%; text-align: left;}
+.poem br    {display: none;}
+.stanza     {margin: 1em 0em 1em 0em;}
+
+.poem2      {margin-left:0%; margin-right:10%; text-align: left;}
+.poem2 br   {display: none;}
+.stanza2    {margin: 0.5em 0em 0.5em 0em;}
+
+span.i0 {display: block; margin-left: 0em; padding-left: 3em; text-indent: -3em;}
+span.i2 {display: block; margin-left: 2em; padding-left: 3em; text-indent: -3em;}
+
+.size67   {font-size: 67%;}
+.size75   {font-size: 75%;}
+.size125  {font-size: 125%;}
+.size300  {font-size: 300%;}
+
+/* Transcriber Note */
+.TNbox    {margin: 10% 10% 5% 10%; border: 1px solid; padding: 1em; background-color: #dddddd; font-family: sans-serif; font-size: 90%;}
+.TNbox h1 {font-variant: small-caps; font-size: 130%; letter-spacing: 0; margin: 1em;}
+.TNbox p  {text-indent: 0em; margin-top: 0.7em; margin-bottom: 0.7em;}
+.TNbox table {width: 100%; font-size: 90%;}
+.TNbox th    {text-align: left;}
+.TNbox td    {text-align: left; vertical-align: top;}
+td.td2 {width: 20%;}
+td.td4 {width: 40%;}
+
+   </style>
+  </head>
+<body>
+
+
+<pre>
+
+Project Gutenberg's Licht en Leven: Dubbele Twee. I., by Jac. van der Klei
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Licht en Leven: Dubbele Twee. I.
+
+Author: Jac. van der Klei
+
+Release Date: June 17, 2009 [EBook #29144]
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LICHT EN LEVEN: DUBBELE TWEE. I. ***
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+</pre>
+
+
+<div class="TNbox">
+ <h1>Opmerkingen van de bewerker</h1>
+
+ <p>De tekst in dit bestand wordt weergegeven in de originele, verouderde spelling.
+ Er is geen poging gedaan de tekst te moderniseren.</p>
+
+ <p>Overduidelijke inconsistenties, druk- en spelfouten in het origineel zijn gecorrigeerd;
+ deze zijn voorzien van een <span class="corr" title="Bron: dnnne roed stipppellijn">dunne
+ rode stippellijn</span>, waarbij de Brontekst via een zwevende pop-up beschikbaar is.</p>
+
+ <p>Een overzicht van de aangebrachte correcties is te vinden aan
+ <a href="#correctie">het eind van dit bestand</a>.</p>
+</div>
+
+<div class="figcenter" style="width: 574px;">
+<img src="images/voorkant.png" width="574" height="720" alt="voorkant boek" title="" />
+</div>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_i">[i]</a></span></p>
+
+<div class="tpv">
+
+<p class="size300">LICHT EN LEVEN</p>
+
+<p class="size125">LEESBOEK VOOR HET<br />
+VIERDE LEERJAAR</p>
+
+<p><span class="size75">DOOR</span> <span class="smcap size125">JAC. v. d. KLEI</span></p>
+
+<p class="size67">HOOFD EENER SCHOOL TE OOSTERWOLDE (F.)</p>
+
+<h1>I. DUBBELE TWEE.</h1>
+
+<div class="figcenter" style="width: 196px;">
+<img src="images/ill_tp.png" width="196" height="208" alt="ANNO 1863 Waeksaem In Thyme&#39;s Eedel Cruyt" title="ANNO 1863 Waeksaem In Thyme&#39;s Eedel Cruyt" />
+</div>
+
+<p style="margin-top: 2em;"><span class="g">ZUTPHEN.&mdash;W. J. THIEME &amp; C<sup>IE</sup>.</span>&mdash;1915.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_ii">[ii]</a></span></p>
+
+</div>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_iii">[iii]</a></span></p>
+
+<div class="inhoud">
+
+<h2 class="inhoud">INHOUD.</h2>
+
+<table summary="Inhoudsopgave">
+ <tbody>
+  <tr><td class="tdr size75" style="padding-right: 0em;">Hoofdstuk.</td><td> </td><td class="tdr size75">Bldz.</td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#I">I.</a></td><td class="tdl">Twee levenmakers.</td><td class="tdr"><a href="#p_1">1</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#II">II.</a></td><td class="tdl">Moe wordt ziek.</td><td class="tdr"><a href="#p_5">5</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#III">III.</a></td><td class="tdl">Een verrassing.</td><td class="tdr"><a href="#p_11">11</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#IV">IV.</a></td><td class="tdl">Naar buiten.</td><td class="tdr"><a href="#p_15">15</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#V">V.</a></td><td class="tdl">Jo en Nel ontdekken buurtjes.</td><td class="tdr"><a href="#p_19">19</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#VI">VI.</a></td><td class="tdl">Jo en Klaas maken kennis.</td><td class="tdr"><a href="#p_25">25</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#VII">VII.</a></td><td class="tdl">Kousvoeteling.</td><td class="tdr"><a href="#p_29">29</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#VIII">VIII.</a></td><td class="tdl">&bdquo;Dubbele Twee.&rdquo;</td><td class="tdr"><a href="#p_35">35</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#IX">IX.</a></td><td class="tdl">Klaas kent geen bedotter.</td><td class="tdr"><a href="#p_40">40</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#X">X.</a></td><td class="tdl">Als je mekaar fopt....</td><td class="tdr"><a href="#p_45">45</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#XI">XI.</a></td><td class="tdl">Dina en de muis.</td><td class="tdr"><a href="#p_47">47</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#XII">XII.</a></td><td class="tdl">Arm moedertje!</td><td class="tdr"><a href="#p_52">52</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#XIII">XIII.</a></td><td class="tdl">Moeilijke oogenblikken.</td><td class="tdr"><a href="#p_58">58</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#XIV">XIV.</a></td><td class="tdl">Het witje.</td><td class="tdr"><a href="#p_63">63</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#XV">XV.</a></td><td class="tdl">Vogelgeluk.</td><td class="tdr"><a href="#p_67">67</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#XVI">XVI.</a></td><td class="tdl">Nestje.</td><td class="tdr"><a href="#p_72">72</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#XVII">XVII.</a></td><td class="tdl">Kinderverdriet.</td><td class="tdr"><a href="#p_73">73</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#XVIII">XVIII.</a></td><td class="tdl">Hoera! daar gaan ze.</td><td class="tdr"><a href="#p_77">77</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><span class="pagenum"><a id="p_iv">[iv]</a></span><a href="#XIX">XIX.</a></td><td class="tdl">Meesters voorspelling.</td><td class="tdr"><a href="#p_83">83</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#XX">XX.</a></td><td class="tdl">Niet in z'n bloote velletje.</td><td class="tdr"><a href="#p_89">89</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#XXI">XXI.</a></td><td class="tdl">Twee neuzen zoek.</td><td class="tdr"><a href="#p_94">94</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#XXII">XXII.</a></td><td class="tdl">De terugkomst.</td><td class="tdr"><a href="#p_99">99</a></td></tr>
+  <tr><td class="tdr"><a href="#XXIII">XXIII.</a></td><td class="tdl">Terugkomst.</td><td class="tdr"><a href="#p_103">103</a></td></tr>
+ </tbody>
+</table>
+
+<hr class="chend" />
+</div>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_1">[1]</a></span></p>
+
+<h2><a id="I"></a>I.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Twee levenmakers.</h2>
+
+<p>'t Was in 't laatst van November.</p>
+
+<p>De dagen waren al kort. En ze leken nog korter, doordat de lucht
+meestal met donkere wolken was bedekt.</p>
+
+<p>Mevrouw Veenhof zat in de slaapkamer op een stoel, waarop ze even
+neergevallen was. Ze had hard gewerkt, want Dina, de meid, was er
+niet. Die bracht een bezoek aan haar jarige moeder, een paar uren
+buiten de stad. Nu had mevrouw het werk alleen moeten doen en daardoor
+gevoelde ze zich moe.</p>
+
+<p>&bdquo;Hé, dat Johan en Nelly nog niet thuis zijn! De school is nu toch wel
+uit&rdquo;, dacht ze.</p>
+
+<p>Ze keek op de klok.</p>
+
+<p>&bdquo;Kwart over vier! Ik dacht, dat het later was; 't is al zoo donker.
+Maar nu zullen de kinderen er toch wel gauw zijn. Wacht, hoor ik ze
+daar niet?&rdquo;</p>
+
+<p>Haastige voetstappen klonken op de straat voor de woning. Daarna ging
+de deur open en klapte met een luiden slag weer toe.</p>
+
+<p>De deur van de huiskamer piepte eventjes.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_2">[2]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Moe!&rdquo; riep een meisjesstem.</p>
+
+<p>Mevrouw Veenhof lachte en hield zich stil.</p>
+
+<div class="figleft" style="width: 390px;">
+<img src="images/ill_p002.png" width="390" height="508" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>&bdquo;Moe!&rdquo; riep de stem nog eens. En toen nog eens en nog eens:</p>
+
+<p>&bdquo;Moe! Moe!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Waar zou ze zijn, Nel?&rdquo; vroeg een jongensstem.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik weet het niet, Jo! Toe, roep jij eens!&rdquo;</p>
+
+<p>Toen schreeuwde een luide, hooge stem: &bdquo;Moe, waar is u?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ik zal ze maar niet laten zoeken&rdquo;, dacht mevrouw.</p>
+
+<p>&bdquo;Hier&rdquo;, riep ze, &bdquo;in de slaapkamer!&rdquo;</p>
+
+<p>Maar och, och, wat speet het haar, dat ze dat gezegd had.</p>
+
+<p>&bdquo;Bom, bom, bom, bom!&rdquo;</p>
+
+<p>Met een vreeselijk lawaai stormden Jo en Nel de trap op.</p>
+
+<p>&bdquo;Je schoenen, je schoenen!&rdquo; riep mevrouw.</p>
+
+<p>&bdquo;Schoon&rdquo;, riepen de kinderen, &bdquo;honderd maal geveegd!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, ja, dat zie ik. Kijk eens, de stukken modder vliegen achter jelui
+uit. Ondeugende kinders, dat je bent....<span class="corr" id="corr01" title="Bron: &rsquo;">&rdquo;</span></p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_3">[3]</a></span></p>
+
+<p>Meer kon ze niet zeggen. Want Nel pakte haar van den eenen kant aan
+en Jo van den anderen.</p>
+
+<p>&bdquo;Waarom is u weggekropen? Nu zullen we u eens eventjes mores leeren!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Maar ik....&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Nee, u mag niet tegenspreken; u is wel weggekropen; u wou ons foppen!
+Foei!&rdquo;</p>
+
+<p>En de ondeugden trokken aan de lachende moeder, en duwden haar, dat
+het schande was. Maar de moeder zelf vond het geen schande. Nee hoor,
+ze had de grootste pret. Ze liet wat met zich sollen, maar toen zei ze
+ineens:</p>
+
+<p>&bdquo;Dag Jo, dag Nel!&rdquo;</p>
+
+<p>Hé ja, dat hadden de wildzangen vergeten.</p>
+
+<p>&bdquo;Dag moe&rdquo;, zeiden ze. En meteen gaven ze moe, wat haar toekwam.</p>
+
+<p>&bdquo;En nu gaan we naar beneden, hoor! Wel foei, wat heb je me moe
+gemaakt. Vandaag heb ik nog wel zoo hard moeten werken! Jelui had je
+arme moeder wat moeten sparen.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Gaat die arme moeder nu straks met ons naar het station?&rdquo; vroeg Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, arme moeder?&rdquo; vroeg Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik geloof, dat het beter is, dat ik thuis blijf.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dat meent u toch niet?&rdquo; riepen twee stemmen verschrikt.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_4">[4]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Dat meen ik nu wèl&rdquo;, zei moe. &bdquo;Ik voel me niet erg lekker; ik ben
+moe en huiverig.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Och toe, laten we pa van den trein halen! Wat zal die anders wel
+zeggen?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Hij zal wel thuis komen, kinderen. Echt waar, 't is beter, dat ik
+binnen de deur blijf.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dan mogen wij ook niet&rdquo;, zuchtte Nel. &bdquo;En we hadden er nog wel op
+gerekend. Als u uw diksten mantel aantrekt....&rdquo;</p>
+
+<p>Mevrouw dacht even na. Ze begreep wel, dat het voor de kinderen een
+heele teleurstelling was, als ze hun vader niet van den trein mochten
+halen.</p>
+
+<p>&bdquo;Dan moet het maar gebeuren&rdquo;, zei ze eindelijk. &bdquo;Ik zal er me goed
+instoppen.&rdquo;</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_5">[5]</a></span></p>
+
+<h2><a id="II"></a>II.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Moe wordt ziek.</h2>
+
+<p>Een uurtje later liepen een dame en twee kinderen door de bijna
+verlaten straten. De wind woei om de hoeken heen met zooveel kracht,
+dat het drietal er met moeite tegenin kon komen. En de wolken lieten
+droppels vallen; eerst enkele, maar weldra meer en meer.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat een weer&rdquo;, zuchtte mevrouw Veenhof. &bdquo;Waren we maar niet gegaan,
+of hadden we tenminste maar een rijtuig genomen!&rdquo;</p>
+
+<div class="figright" style="width: 354px;">
+<img src="images/ill_p005.png" width="354" height="454" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>Jo en Nel zeiden niets. Ze vonden 't weer ook wel heel leelijk, maar
+ze verlangden erg naar hun vader. Ze hadden hem in een week niet
+gezien.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_6">[6]</a></span></p>
+
+<p>Een kwartier later hadden ze hem weer bij zich. Jo hing aan zijn
+eenen en Nel aan zijn anderen arm.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoe durfde je er door?&rdquo; vroeg meneer Veenhof.</p>
+
+<p>&bdquo;Och, de kinderen&rdquo;, zei z'n vrouw.</p>
+
+<p>&bdquo;'t Is immers geen weer om te loopen. We nemen een rijtuig, hoor!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Heerlijk&rdquo;, riepen Jo en Nel. &bdquo;Dat winnen we d'r bij.&rdquo;</p>
+
+<p>Eenige minuten later reden ze gezellig door den stormwind. Gezellig,
+want ze zaten zoo welbeschut, nu buiten het rijtuig de wind gierde.</p>
+
+<p>Spoedig waren ze thuis.</p>
+
+<p>&bdquo;Hè, foei, dat was me straks een tochtje&rdquo;, zei mevrouw, toen ze goed
+en wel op den stoel zat. &bdquo;Ik heb er waarlijk pijn in de zij van
+gekregen.&rdquo;</p>
+
+<p>Meteen hoestte ze en trok rimpels in haar gezicht.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat mankeert er aan?&rdquo; vroeg meneer.</p>
+
+<p>&bdquo;Het hoesten doet me pijn.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;In de zij?&rdquo;</p>
+
+<p>Mevrouw knikte.</p>
+
+<p>&bdquo;'t Was ook geen weer om uit te gaan&rdquo;, zei meneer. &bdquo;Ik hoop, dat het
+maar gauw wat opknapt.&rdquo;</p>
+
+<p>De kinderen gingen om acht uur naar bed.</p>
+
+<p>Pa en moe bleven nog een poos praten, maar vroeger <span class="pagenum"><a id="p_7">[7]</a></span>dan gewoonlijk
+schoven ze ook maar onder de dekens.</p>
+
+<p>Moe hoestte en rilde en was voortdurend wakker.</p>
+
+<p>En den volgenden morgen kon ze niet opstaan.</p>
+
+<p>&bdquo;Jo, loop eens naar dokter Thijssen, en vraag, of hij dadelijk wil
+komen&rdquo;, zei pa.</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, pa!&rdquo;</p>
+
+<p>Jo liep zoo hard hij kon; want z'n moeder was immers ziek!</p>
+
+<p>O, wat speet het hem, dat hij en Nel haar gisteren overgehaald hadden
+naar het station te gaan.</p>
+
+<p>Nooit, nooit zou hij 't weer doen.</p>
+
+<p>Terwijl hij zoo dacht, liep hij als een haas.</p>
+
+<p>Gelukkig, de dokter was thuis.</p>
+
+<p>&bdquo;Over een kwartier ben ik bij jelui&rdquo;, zei hij.</p>
+
+<p>En dat was hij ook. Toen hij hun woning verlaten had, hoorden de
+kinderen, wat moe scheelde.</p>
+
+<p>&bdquo;Longontsteking&rdquo;, zei pa.</p>
+
+<p>En z'n gezicht stond heel ernstig.</p>
+
+<p>De ziekte van mevrouw Veenhof verergerde snel. Na een paar dagen was
+de arme vrouw erg zwak geworden. Ze leed aan hevige koortsen en ijlde
+dikwijls.</p>
+
+<p>Vol zorg keek haar man dan naar de zieke.</p>
+
+<p>En Jo? En Nel?</p>
+
+<p>Jo had nergens plezier in. Zijn beste vrienden konden hem <span class="pagenum"><a id="p_8">[8]</a></span>niet mee
+krijgen. Als de school uitgegaan was, liep hij op een draf naar huis.
+Dan keek hij naar z'n moe en ging voor haar bed zitten. Maar lang
+hield hij dat nooit vol. Na korten tijd stond hij op en zwierf door
+het geheele huis. En dan ging hij opnieuw naar de ziekenkamer en zette
+zich doodstil neer.</p>
+
+<p>Nel was bijna altijd bij moe. Dat wil zeggen, als ze mocht. Want pa
+wou het niet altijd hebben. Maar als ze mocht, zat ze voor het
+ledikant. En dan nam ze moe's hand in de hare. En dan gaf ze moe, wat
+die noodig had: drinken of een stukje sinaasappel, of een lepel uit
+het medicijnfleschje. Dat laatste vooral deed ze heel graag. Want dat
+moest moe genezen.</p>
+
+<p>Nu, gelukkig kwam er na een dag of tien beterschap. De koortsen bleven
+weg en moe herstelde, langzaam aan.</p>
+
+<p>Ja, langzaam aan; eigenlijk te langzaam.</p>
+
+<p>De hoest wou maar niet verdwijnen en moe's wangen bleven bleek. En d'r
+handen waren nog zoo dun en wit.</p>
+
+<p>Maar eindelijk mocht ze toch weer in den stoel voor het raam zitten.</p>
+
+<p>Dat was een feest voor de kinderen.</p>
+
+<p>Jo droeg een leuningstoel aan en Nel legde er een paar kussens in.</p>
+
+<p>&bdquo;Want moe moet gemakkelijk zitten&rdquo;, dacht ze.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_9">[9]</a></span></p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 516px;">
+<img src="images/ill_p009.jpg" width="516" height="720" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_10">[10]</a></span></p>
+
+<p>En toen keken de beide kinderen stil als muisjes toe, hoe pa moe
+steunde.</p>
+
+<p>Voetje voor voetje ging het.</p>
+
+<p>Gelukkig, daar zat moe.</p>
+
+<p>Toen klopten de hartjes van Jo en Nel erg blij. Want nu hadden ze hun
+lief moedertje terug; nu zat ze voor het raam en lachte.</p>
+
+<p>Ze gingen elk aan een kant van den leunstoel staan en toen...</p>
+
+<p>Ja, toen zeiden ze niets en toen deden ze niets.</p>
+
+<p>Ze hadden gedacht, dat ze een danspartij zouden houden. En nu waren ze
+stil en hielden elk een vermagerde hand vast.</p>
+
+<p>Toch vonden ze 't niets vreemd.</p>
+
+<p>Toch waren ze erg, èrg blij!</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_11">[11]</a></span></p>
+
+<h2><a id="III"></a>III.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Een verrassing.</h2>
+
+<p>Mevrouw Veenhof kon in de stad maar niet herstellen.</p>
+
+<p>'t Werd Februari; 't werd Maart; doch ze bleef maar zwak.</p>
+
+<p>&bdquo;U moet naar buiten, mevrouw&rdquo;, zei dokter Thijssen. &bdquo;Als de mooie
+dagen komen, moet u naar den zandgrond. Naar de bosschen om frissche
+lucht te happen.&rdquo;</p>
+
+<p>Dat zei hij ook tegen meneer Veenhof.</p>
+
+<p>En weet je, wat die deed?</p>
+
+<p>Hij sprak er met z'n broer over.</p>
+
+<p>Meneer Veenhof en z'n broer waren kooplieden. Samen dreven ze handel
+en op hun winkelramen stond: &bdquo;Gebroeders Veenhof.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Als de dokter het zegt, moet het gebeuren&rdquo;, zei de broer.</p>
+
+<p>&bdquo;Maar m'n vrouw kan toch niet alleen gaan!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Wel, ga dan met je heele huishouding. Huur een woning in Overijsel of
+in Friesland. Dan kun jij daar voor onze zaak werken, terwijl ik hier
+in Amsterdam blijf.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dat zou kunnen&rdquo;, zei meneer Veenhof. &bdquo;Daaraan had ik niet <span class="pagenum"><a id="p_12">[12]</a></span>gedacht.
+Ik ga vandaag gauw een paar advertentie's schrijven, waarin ik een
+woning te huur vraag.&rdquo;</p>
+
+<p>Denzelfden dag deed hij het ook nog en twee weken later was de zaak
+voor elkaar.</p>
+
+<p>Op een middag kwam meneer thuis.</p>
+
+<p>&bdquo;Waar zijn Jo en Nel?&rdquo; vroeg hij.</p>
+
+<p>&bdquo;Die doen even een boodschap, maar ze komen gauw terug. Heb je ze
+noodig?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja&rdquo;, zei meneer en hij lachte.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat kijk je vroolijk, man&rdquo;, zei mevrouw.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik ben ook vroolijk.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Waarom? Toe, vertel het me eens.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;O, ongeduldige vrouw! Nee, je moet wachten tot Jo en Nel teruggekeerd
+zijn.&rdquo;</p>
+
+<p>Nu, die kwamen spoedig.</p>
+
+<p>&bdquo;Dag, pa!&rdquo; zei Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Dag, pa!&rdquo; zei Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;Dag, jongens!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Zijn jelui daar eindelijk&rdquo;, zei mevrouw lachend.</p>
+
+<p>&bdquo;Eindelijk, moe? We hebben hard geloopen.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Maar ik heb op jullie gewacht. Pa heeft een nieuwtje en dat moest
+jullie ook hooren. Ik mocht het niet eerder weten. En 't is zeker goed
+nieuws; kijkt maar eens, hoe pa lacht.&rdquo;</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_13">[13]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Wat is het, pa?&rdquo; vroeg Nel haastig.</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, kind, als je dat eens wist!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Hoe gauwer u 't vertelt, hoe gauwer ik 't weet.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Wel, wel, hoor me zoo'n heks eens aan. En als je 't weet, wat doe je
+dan?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Hoe kan ik dat nou zeggen, plaaggeest!&rdquo;</p>
+
+<p>Nel ging op pa's knie zitten en trok hem eens aan z'n knevel.</p>
+
+<p>&bdquo;Als u 't niet gauw zegt....&rdquo;, dreigde ze.</p>
+
+<p>Pa deed precies, of hij schrok.</p>
+
+<p>&bdquo;Nee, nee&rdquo;, zei hij, &bdquo;maak geen Chinees van me. Ik zal je alles
+vertellen. We.... gaan.... Nou, raadt eens! Moe eerst!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Eten&rdquo;, zei moe.</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, dat ook; maar dat bedoel ik niet.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Naar de bioscoop&rdquo;, riep Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Mis, mannetje. Nou jij nog, kleine heks!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Een uitstapje maken naar Haarlem.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ook niet. Dan zal ik 't maar zeggen. Jelui bent toch niet slim genoeg
+om het te raden. We gaan.... verhuizen.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Verhuizen?&rdquo; vroeg Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;Verhuizen?&rdquo; riep Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Verhuizen?&rdquo; herhaalde moe.</p>
+
+<p>En alle drie keken ze pa verwonderd aan.</p>
+
+<p>&bdquo;Maar we hebben immers een best huis&rdquo;, zei Moe. &bdquo;Waarvoor <span class="pagenum"><a id="p_14">[14]</a></span>zullen we
+al die drukte maken? Je meent het toch niet, man?<span class="corr" id="corr02" title="Bron: &rsquo;">&rdquo;</span></p>
+
+<p>&bdquo;Zeker, zeker, ik meen het.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dat spijt me; waar heb je dan een huis gehuurd?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja pa, waar? In welke straat komen we nu te wonen?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;In de hoofdstraat, moe; in de hoofdstraat, kindertjes In de
+hoofdstraat van het dorp Breedega. Want we gaan naar buiten: ons
+moedertje moet heelemaal genezen.&rdquo;</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_15">[15]</a></span></p>
+
+<h2><a id="IV"></a>IV.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Naar buiten.</h2>
+
+<p>&bdquo;Hoera, dat is echt!&rdquo; riep Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Nou, of!&rdquo; zei Nel.</p>
+
+<p>Ze wipte van pa's knie en klapte in de handen. En toen pakte ze Jo
+vast en danste met hem in 't rond. Precies een paar dolle kinderen.</p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 576px;">
+<img src="images/ill_p015.png" width="576" height="471" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_16">[16]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Ik zou wel tot den zolder willen springen, zoo blij ben ik&rdquo;, riep
+Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik wel tot het haantje van den toren,&rdquo; lachte Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;Nou, zeg, als je dan neerviel.....&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;En wat zegt moe er van?&rdquo; vroeg pa.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik vind het heerlijk; maar ik had niet gedacht, dat het kon.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Het kàn, hoor! M'n broer blijft hier en wij gaan naar Friesland. Daar
+zul je wel gauw heelemaal opknappen, moedertje!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ik meende, dat het er nat en laag was&rdquo;, zei mevrouw.</p>
+
+<p>&bdquo;In 't oosten niet; daar is de bodem hoog en zandig. En wij gaan naar
+Breedega, en dat ligt in 't oosten. Ik heb er een huis gehuurd met
+drie kamers en een keuken. En dan is boven nog een logeerkamertje.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Wanneer gaan we er heen, pa?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Als 't Mei is, Nel.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dat duurt nog zoo lang&rdquo;, zei 't meisje.</p>
+
+<p>&bdquo;Maar ruim drie weken meer.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dat is erg lang; wat zeg jij, Jo?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;IJselijk lang,&rdquo; antwoordde Jo. &bdquo;Hoe lang blijven we er, pa?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Tot de mooie dagen voorbij zijn. Als de herfststormen waaien, gaan we
+naar Amsterdam terug.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Wat een lange tijd! En gaan we dan bij de boeren wonen?</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_17">[17]</a></span></p>
+
+<p>En moeten we daar dan ook naar school? En hebben we een tuin; en
+krijgen we konijnen; en mogen we visschen; en zijn er appelboomen;
+en....&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ho, ho, ho,&rdquo; lachte pa. &bdquo;Wilden jullie de heele wereld misschien ook
+hebben?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Nee pa, maar....&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, ja, je wou liefst alles hebben, en dan nog wat.&rdquo;</p>
+
+<p>Jo lachte en Nel lachte. D'r oogen schitterden van blijdschap. Ineens
+grepen ze elkaar weer vast en sprongen opnieuw de kamer rond.</p>
+
+<p>Daar zag Nel de piano.</p>
+
+<p>&bdquo;Moe, nou moet u spelen: &bdquo;Naar buiten.&rdquo; Dat hebben we zoo vaak
+gezongen, als we in de stad bleven. En nou gaan we echt naar buiten.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, moe; u spelen en wij zingen&rdquo;, riep Jo.</p>
+
+<p>Moe speelde den laatsten tijd niet veel: ze had er meestal weinig lust
+in. Maar nu was ze ook vroolijk. Ze ging voor de piano zitten en
+weldra klonk het:</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_18">[18]</a></span></p>
+
+<div class="illuframe">
+  <div class="poem2" style="position: absolute; left: 200px; top: 25px;" title="Naar Buiten.">
+    <div class="stanza2">
+    <span class="i0" style="visibility:hidden;">Naar Buiten.<br /></span>
+    </div>
+    <div class="stanza2">
+    <span class="i0">Naar buiten, naar buiten,<br /></span>
+    <span class="i0">De zon is in 't veld!<br /></span>
+    <span class="i0">Ze trekt nu de spruiten<br /></span>
+    <span class="i0">Door klonters en kluiten,<br /></span>
+    <span class="i0">Ze lacht in de ruiten;<br /></span>
+    <span class="i2">Naar buiten,<br /></span>
+    <span class="i2">Naar buiten,<br /></span>
+    <span class="i0">Naar buiten gesneld!<br /></span>
+    </div>
+    <div class="stanza2">
+    <span class="i0">Naar buiten, naar buiten,<br /></span>
+    <span class="i0">De lucht is zoo klaar!<br /></span>
+    <span class="i0">De wind en de schuiten<br /></span>
+    <span class="i0">Zijn blijde kornuiten;<br /></span>
+    <span class="i0">De merelkens fluiten:<br /></span>
+    <span class="i2">Naar buiten,<br /></span>
+    <span class="i2">Naar buiten,<br /></span>
+    <span class="i0">Hoe heerlijk is 't daar!<br /></span>
+    </div>
+    <div class="stanza2">
+    <span class="i0">Naar buiten, naar buiten,<br /></span>
+    <span class="i0">De wei is zoo groen!<br /></span>
+    <span class="i0">De grasjes ontspruiten;<br /></span>
+    <span class="i0">De bloemkens ontsluiten<br /></span>
+    <span class="i0">De blaadjes: daar buiten,<br /></span>
+    <span class="i2">Daar buiten,<br /></span>
+    <span class="i2">Daar buiten,<br /></span>
+    <span class="i0">Wat is er te doen?<br /></span>
+    </div>
+  </div>
+</div>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_19">[19]</a></span></p>
+
+<h2><a id="V"></a>V.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Jo en Nel ontdekken buurtjes.</h2>
+
+<p>De Mei was gekomen en had bloemen en bladeren gebracht. En ze had de
+familie Veenhof doen verhuizen. Vader en moeder woonden nu met hun
+kindertjes en Dina, de meid, in Breedega.</p>
+
+<p>'t Was een heele reis geweest van Amsterdam naar het kleine dorpje.
+Gelukkig was de woning heelemaal klaar, toen de familie kwam. Dina was
+een paar dagen te voren vooruit gegaan. Ze had het huis schoongemaakt
+en de meubels een plaats gegeven. Veel kasten en tafels en stoelen
+waren er niet; de meeste waren in Amsterdam gebleven. In de woning van
+meneer z'n broer waren ze onderdak gebracht.</p>
+
+<p>&bdquo;Wel, Dina, wat heb je alles keurig netjes&rdquo;, zei moe.</p>
+
+<p>&bdquo;Vindt u, mevrouw?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, hoor; wat zeg jij d'r van, man?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dina heeft eer van haar werk&rdquo;, zei pa.</p>
+
+<p>Nel en Jo vonden het huis ook mooi. Die vonden alles <span class="pagenum"><a id="p_20">[20]</a></span>mooi. Ze waren
+moe van de reis, maar toch stormden ze den tuin in.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat een groote&rdquo;, riep Jo. &bdquo;Kijk eens Nel, boomen ook! Wat bloeien ze
+mooi!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Prachtig! Wat zouden 't zijn?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ik wed, appelboomen.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Maar 't kunnen ook wel pereboomen zijn!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Zullen we eens vragen?&rdquo;</p>
+
+<p>Jo liep al hard weg; Nel volgde hem.</p>
+
+<p>&bdquo;Pa, wat voor boomen staan er in den tuin? Ze zijn heelemaal wit van
+bloesems.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Vruchtboomen&rdquo;, zei pa.</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, dat weten wij ook wel. Maar welke?&rdquo;</p>
+
+<p>Pa liep even mee naar buiten.</p>
+
+<p>&bdquo;Kijk, dat is een appelboom, en dat ook, en dat zijn een paar
+pereboomen. En daar staat een uitgebloeide kerseboom.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Heerlijk; wat zullen we smullen&rdquo;, riep Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;Zoover is 't nog niet, juffertje. Je zult nog wel wat geduld moeten
+hebben.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dat heb ik wel, pa. Als ik maar vast, vast, vast weet, dat die
+lekkere appels en peren en kersen komen.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dan is het goed.&rdquo;</p>
+
+<p>Pa ging naar binnen.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_21">[21]</a></span></p>
+
+<p>Maar Nel en Jo vonden 't in den tuin veel te mooi. Ze ontdekten een
+prieeltje met een bank er in. Het was bijna geheel verborgen onder
+wilde hop. En welk een heerlijk grasveld was er! Daar kon je naar
+hartelust in om en om-rollen; vuil werd je niet.</p>
+
+<p>&bdquo;Zeg Jo, kom eens hier!&rdquo; riep Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;Waar ben je?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Hier, bij de heg.&rdquo;</p>
+
+<p>Jo ging naast z'n zusje staan.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat is er?&rdquo; vroeg hij.</p>
+
+<p>&bdquo;Kijk daar eens; wat een paar leuke huisjes.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Wat klein zijn ze; zulke zie je in Amsterdam niet.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Wie zouden er wonen?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Hoe zou ik dat nou weten!&rdquo;</p>
+
+<p>Dat was waar. Maar Dina kwam juist den tuin in. Misschien wist die het
+wel.</p>
+
+<p>&bdquo;Dina&rdquo;, vroeg Nel, &bdquo;wie wonen er in die leuke huisjes?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Aardige menschen&rdquo;, zei Dina. &bdquo;Twee vaders, twee moeders en zeven
+kinderen. Ik ken ze al. In dat huisje woont de familie Veen en in dat
+andere de familie Zwart.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ik wou, dat ik eens iemand zag&rdquo;, fluisterde Nel.</p>
+
+<p>Pas had ze dat gezegd, of twee kinderen kwamen naar buiten. Verbaasd
+bleven die even staan. Ze hadden Jo en Nel <span class="pagenum"><a id="p_22">[22]</a></span>ontdekt. Met verwonderde
+oogen keken ze de stedelingen aan. De monden gingen een beetje open en
+de armen hingen slap neer.</p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 687px;">
+<img src="images/ill_p022.jpg" width="687" height="588" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>Toen stoven ze ineens naar d'r huisjes terug. Zeker wilden ze het
+groote nieuws vertellen, dat ze buren hadden gekregen.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoe heeten ze, Dina?&rdquo; vroeg Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;Die jongen heet Klaas Veen, en dat meisje Kee Zwart&rdquo;, zei Dina.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_23">[23]</a></span></p>
+
+<div class="figright" style="width: 279px;">
+<img src="images/ill_p023.png" width="279" height="417" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>&bdquo;Hoe oud zouden ze zijn?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dat weet ik niet. Misschien een jaar of acht, negen.&rdquo;</p>
+
+<p>Nel was bijna tien jaar en Jo haast negen.</p>
+
+<p>&bdquo;Dan zouden we met ze kunnen spelen&rdquo;, zei Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Wel zeker&rdquo;, zei Dina, &bdquo;'t zijn heel aardige kinderen.&rdquo;</p>
+
+<p>Dina ging weer naar binnen, en Jo en Nel bleven dus alleen.</p>
+
+<p>Ze wachtten en wachtten of Klaas en Kee ook opnieuw zouden
+verschijnen.</p>
+
+<p>Ja, hoor, daar kwamen ze aan; daar stonden ze al.</p>
+
+<p>&bdquo;Zullen we ze roepen?&rdquo; vroeg Jo zacht.</p>
+
+<p>&bdquo;Durf jij?&rdquo; fluisterde Nel terug.</p>
+
+<p>Geen van de twee durfde.</p>
+
+<p>En Klaas en Kee durfden zeker ook niets te zeggen.</p>
+
+<p>Zoo stonden de beide paartjes ongeveer twintig meters van elkaar. Ze
+keken en keken en ze wilden graag met elkaar praten. Maar ze deden het
+niet!</p>
+
+<p>Daar verscheen pa.</p>
+
+<p>&bdquo;Domme kinders&rdquo;, lachte hij, &bdquo;je eet mekaar toch niet op.&rdquo; &bdquo;Komt hier
+eens heen&rdquo;, riep hij tegen Klaas en Kee.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_24">[24]</a></span></p>
+
+<p>En weet je wat die deden? Ze keken dien vreemden meneer eens aan en
+toen...... Toen schuifelden ze zachtjes aan achteruit, en verdwenen om
+den hoek van het eene kleine huis.</p>
+
+<p>Voor zoo'n meneer met een wit vest aan waren ze bang.</p>
+
+<p>Meneer Veenhof lachte en ging met Jo en Nel naar binnen.</p>
+
+<p>&bdquo;'t Zal wel veranderen&rdquo;, lachte hij; &bdquo;'t zal wel veranderen.&rdquo;</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_25">[25]</a></span></p>
+
+<h2><a id="VI"></a>VI.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Jo en Klaas maken kennis.</h2>
+
+<p>Den volgenden middag gingen Jo en Nel naar de dorpsschool.</p>
+
+<p>Ongeveer zeventig kinderen vermaakten zich op de speelplaats. Ze
+maakten een lawaai, dat iemand hooren en zien verging.</p>
+
+<p>Maar toen de twee stedelingen kwamen, werd alles stil.</p>
+
+<p>&bdquo;Daar zijn ze; daar zijn ze!&rdquo;</p>
+
+<p>Zoo klonk het van alle kanten.</p>
+
+<p>Nieuwsgierig keken jongens en meisjes Jo en Nel aan. Die vonden het
+niets prettig. Ze gingen dicht bij de deur staan, en ze hoopten, dat
+de meester maar gauw kwam. Maar die was bezig de borden te beschrijven
+en bleef dus in school.</p>
+
+<p>Daar kwam een dikke jongen aanstappen.</p>
+
+<p>&bdquo;Dag&rdquo;, zei hij; &bdquo;ik ken je wel!&rdquo;</p>
+
+<p>Hij zette z'n beenen een eind van elkaar en stak de handen in z'n
+broekzakken.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoe heet je?&rdquo; vroeg hij.</p>
+
+<p>&bdquo;Jo&rdquo;, zei Jo.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_26">[26]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Jo? Wat een gekke naam! Ik heet Klaas.&rdquo;</p>
+
+<div class="figleft" style="width: 410px;">
+<img src="images/ill_p026.png" width="410" height="451" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>Hij keek net, of hij zeggen wou: &bdquo;Dat is een heel andere naam,
+kereltje!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Hoe oud ben je?&rdquo; vroeg hij toen.</p>
+
+<p>&bdquo;Acht jaar&rdquo;, zei Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik ben ook acht. Wil je met me spelen? Ik woon naast je.&rdquo;</p>
+
+<p>Het leek Jo erg begeerlijk. Maar hij durfde zich nog niet goed te
+bewegen. En hij kon Nel toch ook niet laten staan, alleen tusschen al
+die vreemde kinderen! Dien dikken jongen herkende hij nu wel. Hij had
+hem gisteren immers gezien over de haag heen.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik kan niet&rdquo;, zei hij. &bdquo;Dan blijft Nel alleen staan.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Nou, wat hindert dat&rdquo;, riep Klaas. &bdquo;Toe, doe maar mee; we zullen
+juist tikkertje doen!&rdquo;</p>
+
+<p>Maar Jo wou bij zijn zusje blijven.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat flauw&rdquo;, mopperde Klaas, toen hij opnieuw spelen ging<span class="corr" id="corr03" title="[Niet in bron]">.</span></p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_27">[27]</a></span></p>
+
+<p>Eindelijk kwam de meester buiten. 't Was een lange man met een bril
+op. Hij praatte een poosje met Jo en Nel. En toen wist hij alles, wat
+hij weten moest.</p>
+
+<p>De school begon.</p>
+
+<p>En weet je, waar Jo nu zitten moest? Naast Klaas, in de vierde klasse.</p>
+
+<p>&bdquo;Jelui zijn immers buren&rdquo;, zei meester.</p>
+
+<p>Klaas had een kleur als vuur. Hij had al gehoopt, dat de nieuweling
+bij hem mocht zitten. En nou gebeurde dat ook.</p>
+
+<p>Nel werd in de vijfde klasse geplaatst, naast een meisje, dat Jantje
+heette.</p>
+
+<p>Daarna konden de vierde en de vijfde klasse beginnen met het
+rekenwerk, dat op het bord stond. En meester ging naar de hoogste
+afdeeling, waarin &bdquo;de geleerden&rdquo; zaten.</p>
+
+<p>Klaas begon verwoed te rekenen. Ook Jo deed z'n best.</p>
+
+<p>Zoo ging het ruim een half uurtje. Toen kon Klaas het niet langer
+uithouden.</p>
+
+<p>&bdquo;Zeg, kom je vanmiddag bij me?&rdquo; vroeg hij.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik weet het niet&rdquo;, fluisterde Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Doe 't maar; ik heb ook jonge konijnen.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Hoeveel?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Vijf. Nou, kom je?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ik denk het wel&rdquo;, zei Jo.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_28">[28]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Ze zijn al veertien dagen, en er is één wit bij.&rdquo;</p>
+
+<p>Dat moest Jo bepaald zien.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik ga mee&rdquo;, zei hij. &bdquo;Hoe laat gaat de school uit?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Om half vier.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;O, en we eten....&rdquo;</p>
+
+<p>Dit gesprek werd zacht fluisterend gevoerd. Maar meester scheen aan
+alle kanten oogen en ooren te hebben.</p>
+
+<p>&bdquo;Klaas....,&rdquo; riep hij, &bdquo;kom eens hier!&rdquo;</p>
+
+<p>Schoorvoetend kwam Klaas nader.</p>
+
+<p>&bdquo;Waar had je 't over, m'n ventje. 't Was zeker over een zaak van
+gewicht.&rdquo;</p>
+
+<p>Klaas zweeg.</p>
+
+<p>&bdquo;Vooruit nou, waar praatte je over?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Over m'n konijnen, meester&rdquo;, zei de jongen fluisterend.</p>
+
+<p>&bdquo;Over dat mooie witje?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja meester.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Zal ik je eens wat zeggen, Klaas? Je mag dat mooie witje wel present
+geven aan Jo. Maar je mag er hier in school niet over babbelen.
+Begrepen?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, meester.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ga dan maar terug naar je plaats.&rdquo;</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_29">[29]</a></span></p>
+
+<h2><a id="VII"></a>VII.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Kousvoeteling.</h2>
+
+<p>&bdquo;Dat kun je begrijpen; ik zal m'n mooie witje weggeven&rdquo;, dacht Klaas.
+&bdquo;Ik zou gek zijn, als ik 't deed.&rdquo;</p>
+
+<p>Hij ging op z'n plaats zitten en zei niets meer.</p>
+
+<p>Ook Jo zweeg.</p>
+
+<p>Stilletjes werkten ze door. Een paar keeren maar gedurende den
+geheelen middag fluisterden ze een woordje.</p>
+
+<p>Maar toen de klok half vier had geslagen, waren ze blij. Vlug borgen
+ze de schriften weg.</p>
+
+<p>&bdquo;Ga je nou mee?&rdquo; riep Klaas, toen ze buiten de school waren.</p>
+
+<p>&bdquo;Graag&rdquo;, antwoordde Jo. &bdquo;Kom Nel&rdquo;, riep hij.</p>
+
+<p>Met z'n drieën liepen ze vlug den weg op. En weldra hadden ze de
+woning van Klaas bereikt.</p>
+
+<p>Daar achter, op een grasveldje, stond een hok met traliën.</p>
+
+<p>Maar er was geen bodem onder aan den eenen kant.</p>
+
+<p>&bdquo;'t Is de loop&rdquo;, zei Klaas. &bdquo;Hier kunnen ze gras eten.&rdquo;</p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 534px;">
+<img src="images/ill_p030.jpg" width="534" height="720" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>Hij deed het hok aan den achterkant open. Nel en Jo keken nieuwsgierig
+naar binnen. Daar zagen, ze in een wollig nestje <span class="pagenum"><a id="p_31">[31]</a></span><span class="pagenum"><a id="p_30">[30]</a></span>vijf jonge
+konijntjes liggen. Vier er van waren grijsbont, maar 't vijfde was
+spierwit. Klaas legde z'n pet op den grond en vlijde de beestjes er
+in. Maar het witje nam hij in z'n handen.</p>
+
+<p>&bdquo;Kijk eens, wat een mooi velletje; en wat een mooie oogen. Zie je wel,
+dat ze rood zijn?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Och, wat snoezige diertjes&rdquo;, riep Nel.</p>
+
+<p>Jo zei niets. Maar z'n oogen schitterden.</p>
+
+<p>&bdquo;Heb je wel eens mooier gezien?&rdquo; vroeg Klaas met trots.</p>
+
+<p>&bdquo;Nee, nooit&rdquo;, zei Jo.</p>
+
+<p>Hij streek met z'n vingers over 't donzige kopje en lichtte de fijne
+oortjes even op.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik wou, dat ik er ook zoo een had.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ik wil het toch niet missen&rdquo;, zei Klaas.</p>
+
+<p>Dat begrepen Jo en Nel best.</p>
+
+<p>&bdquo;Maar dit zijn toch ook lieve diertjes&rdquo;, zei Nel. &bdquo;Kijk ze eens bij
+mekaar kruipen. Ze worden koud.&rdquo;</p>
+
+<p>Daar kwam nog een kijkster aan. 't Was een leuk meisje met aardige
+krulletjes. Die vielen over haar rug heen; net allemaal
+kurketrekkertjes.</p>
+
+<p>&bdquo;Zeg Kee, ze zijn al weer gegroeid&rdquo;, riep Klaas.</p>
+
+<p>&bdquo;Wie is dat?&rdquo; vroeg Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;Dat is Kee; ken je Kee niet? Die woont hiernaast, in dat huis.&rdquo;</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_32">[32]</a></span></p>
+
+<p>Het meisje zei niets, maar ze keek de drie kinderen met vriendelijke
+oogjes aan.</p>
+
+<p>Eindelijk legde Klaas de konijnen weer in d'r nestje en sloot het hok.</p>
+
+<p>&bdquo;Over veertien dagen zijn ze groot&rdquo;, zei hij. &bdquo;Dan kunnen ze bij de
+oude vandaan.&mdash;Zullen we nou spelen?&rdquo;</p>
+
+<p>Jo en Nel wilden graag, maar ze moesten 't even thuis vragen.</p>
+
+<p>Nu, pa en moe vonden het goed, dat ze kennis maakten met d'r buurtjes.</p>
+
+<p>&bdquo;Maar om half zes thuis wezen, hoor; anders vind je den hond in den
+pot. En weest voorzichtig!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja moe&rdquo;, riepen de twee kinderen en weg vlogen ze.</p>
+
+<p>Een poosje later was de pret in vollen gang.</p>
+
+<p>Twee jongens en twee meisjes liepen zoo hard ze konden om de beide
+kleine huisjes heen. Ze deden tikkertje.</p>
+
+<p>Klaas trok z'n klompen uit, dan kon hij harder loopen. Nu kon Jo hem
+niet tikken.</p>
+
+<p>&bdquo;Loop ook op je kousen&rdquo;, zei Klaas.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik weet niet, of het wel mag; in Amsterdam deed ik het nooit&rdquo;,
+antwoordde Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;O, 't gras is zoo zacht; 't doet heelemaal geen pijn, als je er over
+loopt.&rdquo;</p>
+
+<p>Jo wou toch de schoenen maar niet uittrekken.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_33">[33]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Durf je niet?&rdquo; vroeg Klaas.</p>
+
+<p>&bdquo;O, zeker wel.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Nou, doe het dan! Anders zeg ik, dat je niet durft.&rdquo;</p>
+
+<p>Ja, nu moest Jo z'n moed wel toonen.</p>
+
+<p>Hij maakte de veters los en even later.... daar sprong hij heen. Wat
+liep dat leuk; zoo licht, zoo gemakkelijk!</p>
+
+<p>En het mooiste was: nu kon hij harder loopen dan Klaas.</p>
+
+<p>Toen Nel zag, dat Jo op z'n kousen liep, zei ze: &bdquo;Dat mag je niet
+doen.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;'t Hindert ook wat; we doen 't hier allemaal&rdquo;, zei Klaas.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik doe straks m'n schoenen weer aan&rdquo;, dacht Jo. &bdquo;Moe ziet er toch
+niets van.&rdquo;</p>
+
+<div class="figleft" style="width: 391px;">
+<img src="images/ill_p034a.png" width="391" height="414" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>Maar dat kwam anders uit.</p>
+
+<p>Want toen het half zes was, kon Jo z'n schoenen niet aan de voeten
+krijgen. Die waren door de warmte veel te veel gezwollen. En de
+schoenen waren niet ruim.</p>
+
+<p>Hoe nu?</p>
+
+<p>Een poosje later keerde Nel naar huis terug. Achter haar liep Jo met
+z'n schoenen in de hand. Hij hoopte, dat moe hem niet zou zien; dan
+zou hij vlug een paar pantoffels aantrekken.</p>
+
+<p>Maar moe zag hem wel.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat is dat?&rdquo; zei ze verwonderd.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_34">[34]</a></span></p>
+
+<p>Jo vertelde, wat er gebeurd was.</p>
+
+<p>&bdquo;'t Is wat moois&rdquo;, mopperde moe. &bdquo;Laat je kousen eens zien!&rdquo;</p>
+
+<p>Jo tilde z'n eenen voet op; hij schrok zelf van 't geen hij zag.</p>
+
+<p>Onder den voet zat een dikke laag groenachtige modder.</p>
+
+<p>Vijf minuten later zat hij met z'n voeten in 't bad en een paar
+schoone kousen lagen naast hem.</p>
+
+<p>En voor hem stond z'n moeder en zei streng: &bdquo;'t Mag volstrekt niet
+weer gebeuren, hoor!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Nee moe&rdquo;, zei Jo.</p>
+
+<p>En z'n stem klonk wel een beetje benauwd.</p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 246px;">
+<img src="images/ill_p034b.png" width="246" height="84" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_35">[35]</a></span></p>
+
+<h2><a id="VIII"></a>VIII.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">&bdquo;Dubbele twee.&rdquo;</h2>
+
+<p>Jo en Nel voelden zich al gauw thuis in Breedega.</p>
+
+<p>Ze konden het met de andere schoolkinderen best vinden. Maar groote
+vrienden werden ze met hun buurtjes: Klaas en Kee. Na veertien dagen
+zag men Jo nooit zonder Klaas en Nel nooit zonder Kee. En heel vaak
+waren ze met d'r vieren.</p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 566px;">
+<img src="images/ill_p035.png" width="566" height="353" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>Een van de grootste schooljongens had een aardigen naam voor hen
+gevonden.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_36">[36]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Kijk&rdquo;, zei hij op een keer, &bdquo;daar komt &bdquo;dubbele twee&rdquo; ook weer aan.&rdquo;</p>
+
+<p>Alle kinderen, die 't hoorden, lachten.</p>
+
+<p>En na dien tijd noemden ze ons viertal altijd &bdquo;dubbele twee.&rdquo;</p>
+
+<p>Het was een gepaste naam, nietwaar?</p>
+
+<p>Klaas leidde Jo overal rond. Na korten tijd kende de stedeling niet
+alleen het dorp, maar ook de omgeving. Vooral de bosschen en het water
+vond hij mooi. En de weilanden ook met al die kleurige bloemen, en de
+akkers....</p>
+
+<p>Och, eigenlijk vond hij alles mooi. En hij vond het erg aardig, dat
+Klaas hem zooveel liet zien en hem zooveel vertelde.</p>
+
+<p>Maar Klaas fopte hem ook wel eens!</p>
+
+<p>Op een middag waren ze een weiland ingegaan. Daarin liep het schaap,
+dat toebehoorde aan den vader van Klaas. Maar dat vertelde de guit
+niet.</p>
+
+<p>&bdquo;Wacht&rdquo;, dacht hij, &bdquo;nu zullen we eens een grap hebben.&rdquo;</p>
+
+<p>Hij en Jo liepen een heel eind de weide in. Eindelijk waren ze dicht
+bij het schaap gekomen. Het dier herkende Klaas en kwam naar de
+jongens toe.</p>
+
+<p>Toen deed Klaas, alsof hij vreeselijk bang werd.</p>
+
+<p>&bdquo;Help, help&rdquo;, schreeuwde hij, en meteen zette hij het op een loopen.</p>
+
+<p>Jo werd zoo verschrikt, dat hij z'n vriend op een draf volgde.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_37">[37]</a></span></p>
+
+<div class="figright" style="width: 376px;">
+<img src="images/ill_p037.png" width="376" height="266" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>&bdquo;Loop&rdquo;, schreeuwde Klaas; &bdquo;als het je pakt....&rdquo;</p>
+
+<p>Jo rilde en versnelde z'n vaart.</p>
+
+<p>Het schaap liep achter de jongens aan.</p>
+
+<p>&bdquo;Bê, bê&rdquo;, riep het. Net of 't zeggen wou: &bdquo;Maar wacht dan toch eens
+eventjes.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Loop, daar komt het aan&rdquo;, schreeuwde Klaas. Och, och, wat repten de
+jongens hun beenen. 't Was precies, of Jo nu veel harder kon loopen
+dan z'n vriend. Hij raakte voor, al meer en meer. Maar hij had geen
+tijd om eventjes om te zien.</p>
+
+<p>Daardoor merkte hij niet, dat Klaas stil bleef staan, en toen
+lekkertjes in het gras ging liggen.</p>
+
+<p>'t Leek grappig, zooals Jo vluchtte. Klaas moest er hartelijk om
+lachen. Kijk eens aan, hij liep maar door.</p>
+
+<p>Eindelijk meende Jo, dat hij 't gevaar ontkomen was.</p>
+
+<p>Hij draaide zich om en&mdash;, daar begreep hij niets van. Hij zag z'n
+vriend liggen en 't schaap stond naast hem.</p>
+
+<p>&bdquo;Ben je gevallen&rdquo;, schreeuwde hij. &bdquo;Bijt het ook?&rdquo;</p>
+
+<p>Klaas stond op en danste als een dolle om het schaap heen. Allerlei
+vreemde geluiden stootte hij uit.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_38">[38]</a></span></p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 534px;">
+<img src="images/ill_p038.jpg" width="534" height="720" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_39">[39]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Wat mankeert dien jongen toch?&rdquo; dacht het dier zeker. Het werd bang
+en maakte, dat het weg kwam.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoera&rdquo;, schreeuwde Klaas, &bdquo;de vijand vlucht.&rdquo;</p>
+
+<p>Toen rolde hij opnieuw onderst-boven en lachte, dat zijn wangen paars
+werden.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik heb 't gewonnen, de vijand is verslagen&rdquo;, riep hij.</p>
+
+<p>Eindelijk stond hij op en ging naar Jo toe.</p>
+
+<p>&bdquo;Hè&rdquo;, zei Jo, &bdquo;ik was zoo bang, dat het je kwaad zou doen. Viel je?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja&rdquo;, antwoordde Klaas met een ernstig gezicht. &bdquo;Maar heb je wel
+gezien, dat ik het aandurfde? Ik ben nergens bang voor.&rdquo;</p>
+
+<p>Jo kreeg grooten eerbied voor zijn vriend. Maar toen hij later merkte,
+dat die hem zoo mooi gefopt had, dacht hij: &bdquo;Wacht maar, mannetje.
+Leer om leer; pak je mij, ik pak je weer.&rdquo;</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_40">[40]</a></span></p>
+
+<h2><a id="IX"></a>IX.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Klaas kent geen bedotter.</h2>
+
+<p>Den volgenden dag ging Klaas naar Jo. Hij was nu volstrekt niet meer
+bang voor meneer Veenhof, ook niet al had die een wit vest aan. En de
+moe van Jo vond hij erg aardig. Bijna geen dag ging voorbij, of Klaas
+kwam op &bdquo;de villa&rdquo;, zooals hij en Kee de woning van hun buren noemden.</p>
+
+<p>Eerst hadden de twee kinderen met groote oogen alles bezien. Wat een
+mooie stoelen, en wat een pracht van een tafel! En dan die
+vloerkleeden en die gordijnen! Ze waren er stil van geworden.</p>
+
+<p>Maar nu waren ze daaraan al gewend en Klaas was even luidruchtig als
+Jo; en Kee babbelde niet minder hard dan Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;De ooren tuiten me d'r van&rdquo;, zei meneer Veenhof soms.</p>
+
+<p>&bdquo;Levenmakers&rdquo;, riep hij, &bdquo;wil je eens wat stil wezen!&rdquo;</p>
+
+<p>Dan stond hij op en liep op een draf achter de kinderen aan, de kamer
+uit, de gang door, den tuin in.</p>
+
+<p>En dan zat mevrouw in een gemakkelijken stoel voor 't open raam en
+lachte hartelijk.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_41">[41]</a></span></p>
+
+<p>Ze begon zich al wat beter te gevoelen; ze was opgeruimder geworden,
+en dat is voor een zieke al heel wat waard.</p>
+
+<p>Nu was Klaas dan weer bij Jo.</p>
+
+<p>Ze speelden samen wat in den tuin, en plaagden toen Nel een beetje.</p>
+
+<p>Maar die had er niet veel aardigheid aan.</p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 685px;">
+<img src="images/ill_p041.png" width="685" height="162" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>&bdquo;Laat me met rust, plaaggeesten&rdquo;, riep ze. Maar de plaaggeesten lieten
+haar niet met rust. En toen ging Nel naar de kamer, waarin moe zat.
+Want ze was bezig met een handwerkje en dat moest af; het mòest.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat zullen we nou doen?&rdquo; vroeg Klaas.</p>
+
+<p>Daar schoot Jo plotseling wat in de gedachten. Klaas had hem gisteren
+gefopt; wacht eens eventjes....</p>
+
+<p>&bdquo;Heb je onzen bedotter al gezien?&rdquo; vroeg hij.</p>
+
+<p>&bdquo;Jullie bedotter?! Wat is dat voor een ding?&rdquo; vroeg Klaas verwonderd.</p>
+
+<p>Jo sloeg de handen in elkaar.</p>
+
+<p>&bdquo;Of ken je nog geen bedotter&rdquo;, riep hij uit.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_42">[42]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Nee, wat is dat dan?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Bij ons in Amsterdam zijn er wie weet hoeveel. En hier bij jullie
+geen een? Ik kan 't haast niet gelooven. Maar we hebben er een
+meegebracht. Wil je hem eens zien?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Graag&rdquo;, zei Klaas.</p>
+
+<p>&bdquo;Nou, kom dan maar!&rdquo;</p>
+
+<p>Jo liep naar binnen; Klaas volgde hem.</p>
+
+<p>In een van de kamers stond een pendule. Het klokje werd gedragen door
+een man, een reus.</p>
+
+<p>&bdquo;Daar staat hij&rdquo;, zei Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Dat? Nou, dat is een klok!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Maar geen gewone, mannetje! Zie je dien reus?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, wat zou die?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Als die de klok hoort slaan, draait hij z'n hoofd om.&rdquo;</p>
+
+<p>Daar hoorde Klaas verwonderd van op.</p>
+
+<p>&bdquo;Is dat waar?&rdquo; vroeg hij.</p>
+
+<p>&bdquo;Zoo waar, zoo waar, als....&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Nou, als....&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Net zoo waar, als dat twee keer twee vier is.&rdquo;</p>
+
+<p>Dat was erg waar, vond Klaas.</p>
+
+<p>&bdquo;Wil je 't zien?&rdquo; vroeg Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Graag, hoor!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Laten we dan tien minuten wachten; dan slaat de klok.&rdquo;</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_43">[43]</a></span></p>
+
+<div class="figright" style="width: 424px;">
+<img src="images/ill_p043.png" width="424" height="221" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>De jongens gingen zitten. Klaas keek met groote pogen naar het
+uurwerk. De wijzers gingen hem veel te langzaam.</p>
+
+<p>Jo bleef niet lang zitten.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik moet even weg; ik kom gauw terug&rdquo;, zei hij.</p>
+
+<p>En meteen stoof hij de deur uit, want hij moest eens uitproesten.</p>
+
+<p>&bdquo;O, moe, o, Nel&rdquo;, riep hij in de andere kamer. &bdquo;Wat heb ik Klaas nou
+mooi te pakken!&rdquo;</p>
+
+<p>En toen vertelde hij, hoe z'n vriendje er op zat te wachten, dat Atlas
+zijn hoofd draaide.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoe kom je er bij, jongen&rdquo;, lachte moe.</p>
+
+<p>&bdquo;Nou, moe; hij heeft mij gisteren ook zoo voor 't lapje gehouden. Ga
+je mee kijken, Nel?&rdquo;</p>
+
+<p>Natuurlijk ging Nel mee.</p>
+
+<p>Op de teenen slopen ze naar de andere kamer en keken door de reet
+tusschen deur en kozijn.</p>
+
+<p>Klaas zat maar geduldig te wachten.</p>
+
+<p>&bdquo;Nog eventjes&rdquo;, hoorden Jo en Nel hem zeggen.</p>
+
+<p>Daar sloeg de klok: een&mdash;twee&mdash;drie&mdash;vier&mdash;</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_44">[44]</a></span></p>
+
+<div class="figleft" style="width: 208px;">
+<img src="images/ill_p044.png" width="208" height="334" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>Klaas schrok er haast van, al had hij er ook op zitten wachten.</p>
+
+<p>&bdquo;Pas op&rdquo;, dacht hij, &bdquo;nou komt het.&rdquo;</p>
+
+<p>Maar er gebeurde niets. Atlas bleef even krom staan als te voren en
+z'n hoofd bleef onbeweeglijk.</p>
+
+<p>Mopperend gleed Klaas van den stoel.</p>
+
+<p>&bdquo;D'r is niks van an&rdquo;, zei hij, en meteen stapte hij de gang in.</p>
+
+<p>En toen had je de pret!</p>
+
+<p>Jo en Nel gierden het uit van lachen.</p>
+
+<p>&bdquo;Gekken&rdquo;, zei Klaas, &bdquo;waarom lach je zoo?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Om jou.... om dien mooien bedotter.... Vond je hem niet prachtig....
+Ja, mannetje, leer om leer, fop je mij....&rdquo;</p>
+
+<p>Klaas begreep het nog niet. En Jo en Nel lieten hem even wijs. Maar
+toen de jongen 's avonds aan z'n vader en moeder en de andere
+huisgenooten de geschiedenis vertelde, <span class="corr" id="corr04" title="Bron: toen..">toen....</span> Ja, toen begreep
+hij, wie eigenlijk een bedotter was.</p>
+
+<p>Atlas niet, maar......</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_45">[45]</a></span></p>
+
+<h2><a id="X"></a>X.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Als je mekaar fopt....</h2>
+
+<div class="figleft" style="width: 232px; padding-top: 4em;">
+<img src="images/ill_p045.png" width="232" height="406" alt="" title="" />
+</div>
+
+<div class="poem" style="margin-left: 270px;">
+ <div class="stanza">
+ <span class="i0">Dat je mekaar eens fopt, dat mag;<br /></span>
+ <span class="i0">Maar laat het foppen blijven!<br /></span>
+ <span class="i0">Nooit moet je scherts, hoe grappig ook,<br /></span>
+ <span class="i0">Tot spot gaan overdrijven.<br /></span>
+ <span class="i0">Wat als een ander jou bespot,<br /></span>
+ <span class="i0">Om jou luid staat te schaat'ren,<br /></span>
+ <span class="i0">En jij haast huilt.... zeg, wou je 'm dan<br /></span>
+ <span class="i0">Niet om z'n ooren klaat'ren?<br /></span>
+ </div>
+ <div class="stanza">
+ <span class="i0">Maar fopt een ander jou soms fijn,&mdash;<br /></span>
+ <span class="i0">Zoo'n echte, slimme rakker,&mdash;<br /></span>
+ <span class="i0">Kijk dan niet zuur, lach mee, en denk:<br /></span>
+ <span class="i0">&bdquo;Pas op, baas, blijf maar wakker!<br /></span>
+ <span class="i0">Jij pakte mij, ik pak jou weer,<br /></span>
+ <span class="i0">Daar kun jij op vertrouwen;<br /></span>
+ <span class="i0">Is 't heden niet, dan morgen vast;<br /></span>
+ <span class="i0">Ik zal jou naam onthoûen.&rdquo;<br /></span>
+ </div>
+ <div class="stanza">
+ <span class="pagenum"><a id="p_46">[46]</a></span>
+ <span class="i0">Dat je mekaar voor 't lapje houdt,<br /></span>
+ <span class="i0">Wie zal daar over vitten?<br /></span>
+ <span class="i0">Wie zal niet graag, om mee te doen,<br /></span>
+ <span class="i0">In jullie kring gaan zitten?<br /></span>
+ <span class="i0">Maar eerlijk moet je altijd zijn,<br /></span>
+ <span class="i0">Ook bij het grappigst plagen;<br /></span>
+ <span class="i0">Want spot,&mdash;je weet het drommels goed,&mdash;<br /></span>
+ <span class="i0">Doet vaak méér pijn dan slagen.<br /></span>
+ </div>
+</div>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_47">[47]</a></span></p>
+
+<h2><a id="XI"></a>XI.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Dina en de muis.</h2>
+
+<p>Klaas en Jo konden het best met elkaar vinden, dat weten we; maar Kee
+en Nel niet minder. Die hadden te zamen al heel wat gewandeld en al
+heel wat bekeken. En ook hadden ze te zamen al grappige avontuurtjes
+beleefd.</p>
+
+<p>Hoort maar eens.</p>
+
+<p>Kee had een muis. 't Was geen echte; neen, 't was er een van hout en
+ze had oogjes, die kralen waren. Die muis had vroeger kunnen springen,
+maar dat kon ze nu niet meer.</p>
+
+<div class="figright" style="width: 110px;">
+<img src="images/ill_p047.png" width="110" height="139" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>&bdquo;'t Lijkt precies&rdquo;, zei Nel; &bdquo;hoe kom je er aan?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Van vader gekregen, toen ik jarig was.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Schrok je niet, toen je ze kreeg?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Wel nee, ik ben niet bang voor een muis.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Nou, ik wel hoor! En Dina dan; die is er zoo bang voor, als....
+als...., nog erger dan ik.&rdquo;</p>
+
+<p>Toen kwam Nel wat grappigs in den zin.</p>
+
+<p>&bdquo;Zeg, weet je wat we moesten doen?&rdquo; riep ze.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_48">[48]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Nee; wat dan?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dina bang maken. Dan zetten we de muis in de keuken op de tafel en
+als Dien dan komt....&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, laten we dat doen&rdquo;, zei Kee.</p>
+
+<p>En weet je, wat de beide schelmen nu deden? Ze bonden een zwarten
+draad om den kop van het houten muisje, en zetten het zoo op de tafel.
+De draad ging onder 't openstaande raam door naar buiten. En daar,
+beneden het kozijn, lagen Nel en Kee te luisteren.</p>
+
+<div class="figleft" style="width: 206px;">
+<img src="images/ill_p048.png" width="206" height="432" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>Korten tijd daarna kwam Dina de keuken binnen. Ze liep naar de tafel
+en....</p>
+
+<p>&bdquo;O!&rdquo; schreeuwde ze opeens.</p>
+
+<p>En meteen sprong ze wel drie meter achteruit.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat is dat? Een muis? Foei, foei!&rdquo;</p>
+
+<p>Het muisje bleef onbeweeglijk zitten. Daardoor werd Dina een beetje
+moediger.</p>
+
+<p>&bdquo;Kss, kss, kss&rdquo;, riep ze.</p>
+
+<p>Maar het diertje ging niet op de vlucht.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat een brutale muis&rdquo;, dacht Dina.</p>
+
+<p>Ze nam den stoffer en zwaaide er mee. 't Gaf niets.</p>
+
+<p>Toen sloeg ze er mee op den vloer, maar de muis bleef zitten.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_49">[49]</a></span></p>
+
+<p>Eindelijk trommelde Dina zelfs op het vuilnisblik, maar niets baatte.</p>
+
+<p>&bdquo;Kss, kss, kss,&rdquo; riep ze nog eens.</p>
+
+<p>Nel en Kee hadden pret voor zes. Maar Dina begreep er niets van. Ze
+sloeg de rokken stijf om haar beenen en toen deed ze een stap vooruit,
+en toen nog een halven stap.</p>
+
+<p>&bdquo;Kss, kss, weg dan toch,&rdquo; riep ze.</p>
+
+<p>De muis keek haar met glinsterend zwarte oogjes stilletjes aan.</p>
+
+<p>&bdquo;Naar dier, vooruit, of ik sla je dood,&rdquo; riep Dina.</p>
+
+<p>Ze wist zelf wel, dat ze het toch niet durfde doen. Maar ze dacht:
+&bdquo;Nou zal ze wel schrikken.&rdquo;</p>
+
+<p>Maar het muisje schrok niet.</p>
+
+<p>Dina deed nog een stap vooruit, en toen...... rrtts......</p>
+
+<p>Daar sprong de muis een heel eind weg.</p>
+
+<p>&bdquo;Help, help, mevrouw, mevrouw.... een muis....!&rdquo;</p>
+
+<p>Dina vloog de keuken uit, de gang door, de kamer in.</p>
+
+<p>&bdquo;Een muis&rdquo;.... hijgde ze, &bdquo;een muis....&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Kom, kom, ze bijt je niet,&rdquo; zei mevrouw. &bdquo;Waar is het diertje?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;In de keuken, mevrouw..... het zat op de tafel..... En het sprong in
+eens op me aan en wou me bijten....&rdquo;</p>
+
+<p>Dina's beenen trilden nog van den schrik.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_50">[50]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Ik zal eens even gaan kijken,&rdquo; zei mevrouw.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat is mevrouw toch dapper,&rdquo; dacht Dina. Ze liep achter haar
+meesteres aan naar de keuken toe.</p>
+
+<p>En toen ze daar kwam....</p>
+
+<p>Daar stond mevrouw te lachen, en Nel lachte, en Kee lachte....</p>
+
+<p>En de beide meisjes riepen: &bdquo;Sliep uit, sliep uit!&rdquo;</p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 484px;">
+<img src="images/ill_p050.png" width="484" height="214" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>&bdquo;O jullie deugnieten,&rdquo; zei Dina. &bdquo;Ik zal....&rdquo;</p>
+
+<p>Maar ze was nog niet eens uitgesproken, toen ze schreeuwde:</p>
+
+<p>&bdquo;O, nòg een, nòg een! Kijk eens....!&rdquo;</p>
+
+<p>Op een drafje liep ze naar buiten, en Nel....?</p>
+
+<p>Wel die liep achter haar aan en schreeuwde even hard:</p>
+
+<p>&bdquo;Help, help, een muis!&rdquo;</p>
+
+<p>Want terwijl ze Dina stond uit te lachen, holde er eensklaps een
+muisje over den vloer.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_51">[51]</a></span></p>
+
+<p>En dat was nu geen houten, maar een van vleesch en bloed.</p>
+
+<p>&bdquo;Help, help, een muis....&rdquo; schreeuwden de twee heldinnen buiten de
+deur.</p>
+
+<p>Maar mevrouw Veenhof en Kee bleven rustig staan en lachten en riepen:
+&bdquo;Sliep uit, sliep uit!&rdquo;</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_52">[52]</a></span></p>
+
+<h2><a id="XII"></a>XII.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Arm Moedertje!</h2>
+
+<p>&bdquo;Zeg, Jo, ga je mee?&rdquo; riep Klaas over de heg heen.</p>
+
+<p>&bdquo;Waarheen?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ik moet even een boodschap doen voor moe. Toe, ga mee, 't is maar een
+kwartiertje loopen.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ik zit in Dik Trom te lezen; 't is zoo mooi,&rdquo; riep Jo terug.
+Eigenlijk wou hij wel graag blijven lezen. Maar Klaas liet hem niet
+met rust.</p>
+
+<p>&bdquo;Je kunt immers vanmiddag wel verder lezen,&rdquo; zei hij. &bdquo;Toe, ga nou
+mee! Misschien vinden we ook nog wel een vogelnest.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Weet je er een?&rdquo;</p>
+
+<p>Jo flapte het boek dicht. Een nest! Dat wou hij graag zien!</p>
+
+<p>&bdquo;Nee, maar er zijn er genoeg.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ik ga mee, hoor!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Mag ik ook mee?&rdquo; vroeg Nel.</p>
+
+<p>Jo keek naar Klaas, en Klaas keek naar Jo.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_53">[53]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Om mij wel,&rdquo; zei de eerste eindelijk.</p>
+
+<p>&bdquo;Om mij ook wel,&rdquo; zei de andere.</p>
+
+<p>&bdquo;Dan ga ik Kee vragen, of ze ook mee gaat,&rdquo; riep Nel.</p>
+
+<p>Jo en Nel vroegen moe, of ze met Klaas mee mochten, en moe vond het
+goed.</p>
+
+<p>Een poosje later waren de vier kinderen al op weg.</p>
+
+<p>&bdquo;Dubbele twee,&rdquo; riep Jan Bos, een jongen uit de vierde klasse.</p>
+
+<p>&bdquo;Dubbele twee,&rdquo; riep Piet Boers, z'n kameraad.</p>
+
+<p>&bdquo;Komt maar hier,&rdquo; riep Klaas, en hij stak z'n vuist in de hoogte.</p>
+
+<p>Daar moesten Jan en Piet niets van hebben. Ze staken even d'r tong uit
+en toen maakten ze, dat ze weg kwamen.</p>
+
+<p>&bdquo;Dat zijn een paar echte flauwerds!&rdquo; zei Klaas.</p>
+
+<p>Het viertal verliet weldra den straatweg en sloeg een zandpad in. Dat
+volgden ze een heel eind en toen moesten ze door een boschje. En
+daarna gingen ze langs een heel smal paadje, waar ze achter elkaar
+moesten loopen. Eindelijk had Klaas de woning bereikt, waarheen z'n
+moeder hem met een boodschap had gezonden. Jo en Nel en Kee bleven
+achter, terwijl hun vriendje op een drafje naar het kleine
+boerderijtje liep. Geen vijf minuten later was de jongen reeds terug.</p>
+
+<p>&bdquo;En nou gaan we naar het boschje; daar kunnen we heerlijk spelen,&rdquo;
+riep hij.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_54">[54]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Ja, ja,&rdquo; zei Kee, &bdquo;je kunt je daar zoo fijn verschuilen.
+Verstoppertje, dat ken jelui toch wel?&rdquo;</p>
+
+<p>Of Jo en Nel het kenden! Maar in zoo'n boschje zou het nog eens echt
+zijn; zij hadden zich nooit beter kunnen verschuilen dan achter een
+stoel of in een kast.</p>
+
+<p>'t Was wel heet, maar toch liepen de vier kinderen op een draf naar
+het koele boschje. Maar voor ze begonnen te spelen, wilden ze eerst
+even op het mos uitrusten.</p>
+
+<p>Weldra lagen ze languit onder een eik, die nog heel jonge blaadjes
+had.</p>
+
+<p>&bdquo;Kijk,&rdquo; riep Klaas ineens, &bdquo;daar zit een gat in den stam. Daar kan
+best een nest in zitten.&rdquo;</p>
+
+<p>Hij stond op en Jo eveneens. Klaas nam een stok en sloeg tegen den
+stam: klets, klets, klets....</p>
+
+<p>&bdquo;Rrrrrrr,&rdquo; ging het plotseling en een musch vloog uit het gat.</p>
+
+<p>&bdquo;Zag je dat?&rdquo; schreeuwde Jo. &bdquo;D'r zit vast een nest in. Zullen we eens
+kijken?&rdquo;</p>
+
+<p>Hij beproefde in den boom te klimmen, maar dat kunstje kende hij niet.
+Telkens gleed hij onderuit. Wel duwde Klaas hem op, maar 't gaf niet
+genoeg.</p>
+
+<p>&bdquo;Laat mij eens probeeren,&rdquo; zei Klaas.</p>
+
+<p>Hij sloeg z'n beenen om den stam en daar ging hij langzaam omhoog.
+Eindelijk was z'n gezicht voor het nest.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_55">[55]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Er liggen eitjes in,&rdquo; schreeuwde hij. Maar meteen gleed hij naar
+beneden, want hij kon zich niet langer vasthouden.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoeveel?&rdquo; riepen de drie andere kinderen.</p>
+
+<p>&bdquo;Dat weet ik niet; maar ik geloof wel een stuk of zes.&rdquo;</p>
+
+<p>Het gezicht van Jo glom van vreugde.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoe krijgen we ze d'r uit?&rdquo; vroeg hij.</p>
+
+<p>&bdquo;Ga maar staan, zóó, met je rug tegen den boom. En dan je handen
+vouwen, zóó!&rdquo; riep Klaas.</p>
+
+<p>Jo deed het, en nu zette Klaas z'n eenen voet in de samengevouwen
+handen; daarna ging de tweede op Jo's schouder en toen de eerste ook.</p>
+
+<p>&bdquo;Kun je me dragen?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;O, best hoor!&rdquo;</p>
+
+<p>Klaas keek nu in 't gat.</p>
+
+<p>&bdquo;Zeven eitjes,&rdquo; riep hij.</p>
+
+<p>&bdquo;Haal ze d'r uit,&rdquo; zei Kee.</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, toe, haal ze d'r uit,&rdquo; zei Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;Piet, tjiet&mdash;piet, tjiet,&rdquo; smeekte het muschje. Het borstje van het
+vogeltje ging snel op en neer. Maar geen van het viertal, die het zag.</p>
+
+<p>&bdquo;Piet, tjiet&mdash;piet, tjiet,&rdquo; bad het diertje. Maar de kinderen
+verstonden de vogeltaal niet.</p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 541px;">
+<img src="images/ill_p056.png" width="541" height="720" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>En toch was die taal zoo gemakkelijk te verstaan; want het
+<span class="pagenum"><a id="p_56">[56]</a><br/><a id="p_57">[57]</a></span>was
+dezelfde, die de moeders van de vier kinderen spraken.</p>
+
+<p>&bdquo;Piet, tjiet&mdash;piet, tjiet....!&rdquo;</p>
+
+<p>Arm moedertje, je bidt tevergeefs; wat geven deze kinderen om jou
+liefde! Jij bent maar een musch, maar een klein dier, begrijp je dat!</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_58">[58]</a></span></p>
+
+<h2><a id="XIII"></a>XIII.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Moeilijke oogenblikken.</h2>
+
+<p>&bdquo;M'n hand is te dik; ze kan er niet in,&rdquo; riep Klaas naar beneden.</p>
+
+<p>&bdquo;Och, wat jammer,&rdquo; zei Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;Zal ik eens probeeren?&rdquo; vroeg Jo. &bdquo;Misschien zijn mijn handen wel
+kleiner dan die van jou.&rdquo;</p>
+
+<p>Klaas klauterde naar beneden en toen vergeleken de jongens hun handen.</p>
+
+<p>&bdquo;Zie je wel, de mijne zijn kleiner! Ga jij nou eens staan!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Goed,&rdquo; en Klaas steunde met z'n rug tegen den boom. Even later stond
+Jo voor het gat. Het was toch erg klein, hoor! De jongen wrong en
+wrong...., ha, daar ging z'n hand.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik ben d'r in,&rdquo; juichte hij, &bdquo;en ik voel de eitjes!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Pas op, knijp ze niet kapot: ze zijn zoo teer,&rdquo; riep Klaas.</p>
+
+<p>Jo nam een paar eitjes uit het nest en wou z'n hand om hoog trekken.
+Maar dat ging niet.</p>
+
+<p>&bdquo;Nou kan mijn hand ook niet door de opening,&rdquo; zei hij.</p>
+
+<p>Hij liet een eitje vallen, maar de vuist was nog te dik.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_59">[59]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Ben je haast klaar?&rdquo; riep Klaas. &bdquo;Je hebt je schoenen aan de voeten
+gehouden en die doen me zeer op m'n schouders.&rdquo;</p>
+
+<p>Opnieuw liet Jo een eitje vallen. Nu had hij nog één in de hand. En
+nog was die te dik.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik kan er geen een uitkrijgen; als ik m'n vingers krom doe, is 't gat
+te klein.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Laat ze dan maar liggen,&rdquo; zuchtte Klaas. &bdquo;Maar je moet naar beneden
+komen, want ik kan je niet langer dragen. O, mijn schouders!&rdquo;</p>
+
+<p>Ja, dan moesten de eitjes maar blijven liggen. Jo trok z'n hand
+terug...., wat was dat....! Ze was toch niet dikker geworden?</p>
+
+<p>De jongen trok en wrong en draaide en rukte, alles tevergeefs.</p>
+
+<p>&bdquo;O, ik zit vast,&rdquo; riep hij vol angst uit; &bdquo;ik kan m'n hand niet terug
+trekken.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Toe, gauw, m'n schouders!&rdquo; steunde Klaas.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik kan niet, ik kan niet...., blijf staan, Klaas!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Maar ik kan je niet meer dragen; verzet dan je voeten een beetje....&rdquo;</p>
+
+<p>Jo deed het en 't gaf z'n vriend wat opluchting.</p>
+
+<p>&bdquo;Probeer nu gauw los te komen, Jo!&rdquo; riep Nel. Ze werd ongerust over
+haar broertje. Daar stond ze nu dicht bij hem en ze kon hem niet
+helpen.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_60">[60]</a></span></p>
+
+<p>Opnieuw rukte en wrong Jo, maar 't baatte niet. Z'n hand begon hem
+vreeselijk pijn te doen, maar ze bleef gevangen.</p>
+
+<p>Nu sprongen er tranen uit de oogen van den armen jongen, tranen van
+angst. En onder zijn voeten steunde en zuchtte z'n kameraad....</p>
+
+<p>&bdquo;Help, help!&rdquo; schreeuwde Jo ineens.</p>
+
+<p>Toen werden Kee en Nel zoo verschrikt, dat ze riepen: &bdquo;Wij gaan hulp
+halen in dat huis van straks.&rdquo;</p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 642px;">
+<img src="images/ill_p060.png" width="642" height="293" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>Zoo hard ze konden liepen ze naar 't kleine boerderijtje toe. Gelukkig
+was 't maar een klein eindje en nog gelukkiger was het, dat de
+eigenaar juist thuis gekomen was.</p>
+
+<p>De man nam vlug een laddertje op z'n schouder en volgde de twee
+meisjes.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_61">[61]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Help, help, help....!&rdquo; hoorden ze Jo roepen. Aan z'n stem konden ze
+wel merken, dat hij schreide.</p>
+
+<p>Maar hij niet alleen!</p>
+
+<p>Klaas schreide ook; ten eerste om Jo, die zoo akelig gevangen zat, en
+ten tweede om de pijn, die hij zelf gevoelde. Z'n vriend werd hoe
+langer hoe zwaarder, naar 't scheen. Klaas beet op z'n tanden.....
+Neen, hij mocht niet neervallen, hij moest blijven staan.... Maar z'n
+knieën trilden...., z'n schouders verdoofden.... &bdquo;Blijf staan,&rdquo; dacht
+hij, en hij sloeg z'n armen achter zich om den boom. En intusschen
+biggelden dikke tranen hem over de wangen.</p>
+
+<p>In Klaas z'n heele leven was dat nog geen vijf keer gebeurd.</p>
+
+<p>De boer schoof het laddertje onder de voeten van Jo. Nu kon Klaas z'n
+plaats verlaten. De jongen deed een paar stappen vooruit en viel toen
+neer op het mos.</p>
+
+<p>Maar Jo was nog niet bevrijd. Dat kostte heel wat moeite.</p>
+
+<p>De boer beproefde wel de hand uit het gat te trekken, maar 't gelukte
+hem evenmin als het den jongen zelf gelukt was.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik zal je los moeten snijden,&rdquo; zei de man eindelijk.</p>
+
+<p>Jo rilde; hij dacht.... iets vreeselijks.</p>
+
+<p>Maar gelukkig dacht hij verkeerd. Z'n helper sneed heel voorzichtig
+wat hout uit den boom, zoodat de opening ruimer werd. Het duurde heel
+lang, maar eindelijk....</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_62">[62]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Probeer nou nog eens,&rdquo; zei de man.</p>
+
+<p>Jo trok, en...., gelukkig, daar schoot z'n hand naar buiten. Nog nooit
+in z'n leven was de jongen zoo blij geweest, als op dat oogenblik.</p>
+
+<p>Met tranen in de pogen bedankte hij z'n redder.</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, ja, al lang goed. Je moet ook geen vogelnestjes uithalen, 't is
+zonde,&rdquo; zei de goede man. En meteen keerde hij terug naar z'n woning.</p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 626px;">
+<img src="images/ill_p062.png" width="626" height="232" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>De kinderen dachten aan geen spelen meer; stilletjes keerden ze naar
+het dorp terug.</p>
+
+<p>Af en toe voelde Klaas eens naar z'n schouders, maar nog vaker keek
+hij naar de hand van Jo.</p>
+
+<p>Die was vreeselijk rood en dik.</p>
+
+<p>&bdquo;Mijn schuld,&rdquo; dacht Klaas, &bdquo;mijn schuld....!&rdquo;</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_63">[63]</a></span></p>
+
+<h2><a id="XIV"></a>XIV.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Het witje.</h2>
+
+<p>Eindelijk waren de vier kinderen weer thuis.</p>
+
+<p>Nel deed een opgewonden verhaal over wat gebeurd was.</p>
+
+<p>&bdquo;Die kinderen, je kunt ze haast geen oogenblik vertrouwen,&rdquo; zei moe,
+terwijl ze druk bezig was Jo's hand te betten met koud water.</p>
+
+<p>Ze had diep medelijden met haar jongen.</p>
+
+<p>Pa ook wel, maar die zei niet veel. Hij mompelde iets van &bdquo;kwaad, dat
+zich zelf straft.&rdquo;</p>
+
+<p>Nel hoorde het. En die had toch ook zoo'n medelijden met Jo!</p>
+
+<p>&bdquo;Nou, pa,&rdquo; zei ze een beetje snibbig, &bdquo;Jo deed toch geen kwaad. 't Was
+een musschennest, en musschen zijn schadelijke vogels.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dat zijn ze.&rdquo;</p>
+
+<p>Meteen stond pa op en ging den tuin in.</p>
+
+<p>En wien trof hij daar aan bij de achterdeur? Klaas!</p>
+
+<p>Maar de jongen was niet alleen. Op z'n arm droeg hij een snoezig
+beestje, een konijntje, z'n mooie witje.</p>
+
+<p>&bdquo;Meneer....,&rdquo; stotterde hij, &bdquo;'t was.... was.... mijn.... <span class="pagenum"><a id="p_64">[64]</a></span>mijn
+schuld. En nou wou..... wou ik..... Jo dit.....&rdquo;</p>
+
+<div class="figleft" style="width: 258px;">
+<img src="images/ill_p064.png" width="258" height="384" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>&bdquo;Hoe kom je er bij, ventje. Jo is toch even oud als jij, en jij
+behoeft niet op hem te passen!&rdquo;</p>
+
+<p>Dat was waar en toch.... toch gevoelde Klaas schuld. Hij kon het niet
+zeggen, maar zie je.... Jo was hier vreemd en kende geen nesten en
+geen boomen.... En dan had Klaas hem ook meegelokt.... bij z'n Dik
+Trom vandaan....</p>
+
+<p>&bdquo;Toe meneer, mag ik hem dit geven?&rdquo; vroeg hij smeekend.</p>
+
+<p>Meneer Veenhof keek den jongen even ernstig aan.</p>
+
+<p>&bdquo;Wou je 't werkelijk graag doen, en mag het van je vader en moeder?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, meneer, ik heb het gevraagd. En ik wil het graag missen....&rdquo;</p>
+
+<p>Toen hij dat zei, kreeg Klaas een hoogroode kleur.</p>
+
+<p>&bdquo;Kleine jokkebrok,&rdquo; dacht meneer, &bdquo;je hebt je konijntje veel te lief
+om het weg te geven.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Neem het maar weer mee, Klaas,&rdquo; zei hij. &bdquo;En zet het maar in z'n
+hokje.&rdquo;</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_65">[65]</a></span></p>
+
+<p>Toen sprongen er een paar tranen in de oogen van den jongen.</p>
+
+<p>Meneer zag het.</p>
+
+<p>&bdquo;Wacht even&rdquo;, zei hij. En meteen riep hij naar binnen:</p>
+
+<p>&bdquo;Jo, kom eens hier!&rdquo;</p>
+
+<p>Jo kwam. Of de jongen ook verwonderd was, toen Klaas hem het mooie
+witje aanbood. Hij vroeg niet: &bdquo;Wil je 't wel missen?&rdquo;</p>
+
+<p>Met z'n handen nam hij 't diertje van Klaas over en drukte het tegen
+z'n wangen. O, wat voelden die fijne haartjes heerlijk zacht! En wat
+keken die roode oogjes vriendelijk en wat ging dat beweeglijke neusje
+leuk heen en weer!</p>
+
+<p>&bdquo;Dat vind ik mooi van je&rdquo;, riep hij. &bdquo;Ik wou het al zoo lang héél
+graag hebben.&rdquo;</p>
+
+<p>En opnieuw drukte hij 't beestje tegen z'n gezicht; en hij vergat z'n
+pijnlijke hand en z'n pa en Klaas.... Hij liep met z'n schat naar
+binnen.</p>
+
+<div class="figright" style="width: 247px;">
+<img src="images/ill_p065.png" width="247" height="168" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>&bdquo;Moe, Nel, zie eens!&rdquo;</p>
+
+<p>Moe vond het een prachtig geschenk en Nel werd bijna jaloersch.</p>
+
+<p>En Dina dan!</p>
+
+<p>Dina vond het witje het mooiste konijntje van de heele wereld.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_66">[66]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Dat is het ook&rdquo;, dacht Jo, en hij danste weer naar buiten.</p>
+
+<p>&bdquo;Nu moeten we een hokje voor 't diertje maken&rdquo;, zei pa. &bdquo;Morgen zullen
+we er mee beginnen; vandaag kun je 't wel in dit bakje zetten.&rdquo;</p>
+
+<p>Maar Jo dacht er nog niet aan. Hij liep met z'n konijntje heen en weer
+en zette het dan weer eens in het gras. En hij kon haast niet
+verdragen, dat Nel het ook even droeg.</p>
+
+<p>&bdquo;Pas op, pas op, je doet het pijn&rdquo;, riep hij dan. &bdquo;Och, dat arme
+beestje, kijk eens, 't is bang voor jou! Zie z'n haartjes nou eens
+zitten!&rdquo;</p>
+
+<p>En toch had Nel heel zachte vingers.</p>
+
+<p>Maar Jo had z'n konijntje erg lief.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik had het nooit weggegeven&rdquo;, zei Nel tegen Klaas.</p>
+
+<p>&bdquo;Och....&rdquo;, zei Klaas.</p>
+
+<p>Toen keek hij naar de dikke, bloedroode hand van Jo.</p>
+
+<p>En hij voelde geen spijt, dat hij z'n liefste konijntje aan z'n
+vriendje gegeven had. Hij hield nog vier bonte over, en Jo had zich
+zoo bezeerd....</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_67">[67]</a></span></p>
+
+<h2><a id="XV"></a>XV.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Vogelgeluk.</h2>
+
+<p>Meneer Veenhof had een nestje gevonden. 't Zat verscholen in een
+hazelaar heel achter in den tuin, en er lagen vijf jongen in. 't Was
+een aardig gezicht, dat wriemelende goedje.</p>
+
+<p>&bdquo;Dat moest &bdquo;dubbele twee&rdquo; nu eens zien&rdquo;, dacht hij. &bdquo;Wacht, daar zijn
+de kinderen juist.&rdquo;</p>
+
+<p>Hij wenkte met de handen en daar kwamen ze aanhollen.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat is er, pa; wat is er, meneer?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Sst, sst&rdquo;, en meneer hief waarschuwend den vinger op.</p>
+
+<p>&bdquo;Voorzichtig zijn, heel zachtjes loopen&rdquo;, zei hij.</p>
+
+<p>Op de teenen kwamen de kinderen nader.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat is er, pa&rdquo;, fluisterde Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;Zie eens hier!&rdquo;</p>
+
+<p>En pa schoof voorzichtig een takje op zij.</p>
+
+<p>&bdquo;Och, een nestje. Wat leuk!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Je ziet alleen wat kopjes en wat nestharen, hé? En kijk, de pennen
+van de vleugels beginnen te groeien.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ze zijn heelemaal geel om den bek&rdquo;, fluisterde Jo.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_68">[68]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Piep&rdquo;, zei Klaas met z'n lippen.</p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 497px;">
+<img src="images/ill_p068.jpg" width="497" height="684" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>Ineens gingen de geelomrande bekjes de hoogte in.</p>
+
+<p>&bdquo;Piep-piep-piep&rdquo;, riepen de vogeltjes.</p>
+
+<p>Ze dachten, dat d'r moeder gekomen was met voer.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_69">[69]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Laten we nu een beetje op zij gaan; misschien komt de moeder dan wel
+naar d'r kindertjes toe. Kijk, daar zit ze. Ze is erg onrustig.&rdquo;</p>
+
+<p>De vijf menschen stapten bij het boompje weg. Maar kort duurde het of
+&bdquo;pjiet&rdquo; zei het vogeltje en daar vloog het een beetje nader bij het
+nestje.</p>
+
+<p>&bdquo;Pjiet, pjiet!&rdquo;</p>
+
+<p>En toen hipte 't weer een paar takjes verder.</p>
+
+<p>De kleine kraaloogjes gluurden haastig wat rond en toen ineens....
+rrrrt.... daar zat 't vogeltje bij het nest.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoort dat jonge goed nu eens druk wezen&rdquo;, zei pa.</p>
+
+<p>&bdquo;Krijgen ze nu wat, pa?&rdquo; vroeg Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, zag je dan niet, dat de oude wat in den snavel had?&rdquo; riep Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Kijk&rdquo;, riep Klaas ineens, &bdquo;daar heb je 't mannetje ook!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Wat is het leuk goedje&rdquo;, zei Nel.</p>
+
+<p>De andere kinderen vonden 't ook. Zoo'n vogelhuishouding was toch maar
+gezellig. Nog langen tijd bleven ze staan kijken; en toen de oude
+vogels weer weggevlogen waren, gluurden ze ook nog even in 't nestje.</p>
+
+<p>&bdquo;Piep, piep!&rdquo;</p>
+
+<p>En dan kwamen de kopjes allemaal vlug in de hoogte. Maar toen de
+bekjes te vergeefs naar voedsel zochten, kropen de naakte lichaampjes
+weer dicht tegen elkaar aan.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_70">[70]</a></span></p>
+
+<p>Alle dagen gingen de vier kinderen het nest bespieden. Ze zagen de
+jongen al grooter en grooter worden. En ze bemerkten, hoe gelukkig de
+ouders waren met d'r kindertjes; hoe goed ze er op pasten.</p>
+
+<p>&bdquo;Die vinkenfamilie achter in den tuin moet ook maar eens opgeruimd
+worden&rdquo;, zei pa op zekeren dag.</p>
+
+<p>&bdquo;Opgeruimd?&rdquo; vroegen vier kinderstemmen tegelijk.</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, natuurlijk; 't zijn schadelijke vogels, wat doen we er mee?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;U wilt ze toch geen kwaad doen?&rdquo; riep Nel angstig uit.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat hindert dat; 't zijn immers schadelijke vogels!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Maar ze doen ons geen kwaad, ze moeten toch eten.... U mag ze niet
+hinderen, dat zou.... zou....&rdquo;</p>
+
+<p>Jo kon haast geen woorden vinden, zoo opgewonden werd hij.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat zeg jij, Kee&rdquo;, vroeg pa, &bdquo;moet het nest hier blijven?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, meneer&rdquo;, antwoordde het meisje.</p>
+
+<p>&bdquo;En jij Klaas?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, meneer!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Kijk, dat begrijp ik niet. Weet je nog wel van dat musschennest?
+Waarom wou jelui die vogeltjes dan wel plagen en ongelukkig maken?&rdquo;</p>
+
+<p>De kinderen zwegen alle vier.</p>
+
+<p>Maar ze dachten wel wat. Nou vonden ze gemeen, wat ze <span class="pagenum"><a id="p_71">[71]</a></span>toen hadden
+willen doen. Gelukkig, dat ze de eitjes niet hadden kunnen rooven....</p>
+
+<hr class="tb" />
+
+<p>&bdquo;Ga jelui mee naar dien boom met het musschennest?&rdquo; vroeg Klaas een
+poosje later. &bdquo;Ik ben er nooit weer geweest, maar ik wou wel eens
+zien, of er ook jongen in liggen.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, dat doen we!&rdquo; riepen de andere drie.</p>
+
+<p>Twintig minuten later beurde Jo Klaas op. De jongen keek in het gat en
+zag de eitjes nog liggen.</p>
+
+<p>&bdquo;De vogels hebben 't nest verlaten&rdquo;, zei hij.</p>
+
+<p>'t Was een groote teleurstelling voor de vier kinderen.</p>
+
+<p>Ze gevoelden, dat ze veel geluk hadden verstoord. Toen ze terug
+keerden, waren ze een heelen tijd erg stil.</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_72">[72]</a></span></p>
+
+<h2><a id="XVI"></a>XVI.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Nestje.</h2>
+
+<div class="poem" style="width:17em; margin:auto;">
+ <div class="stanza">
+ <span class="i0">In 't hazelarenhout<br /></span>
+ <span class="i0">Daar is een nest gebouwd<br /></span>
+ <span class="i0">Van mos en veer en strootjes;<br /></span>
+ <span class="i0">'t Schuilt onder 't groene dak,<br /></span>
+ <span class="i0">'t Rust op een slanken tak,<br /></span>
+ <span class="i0">'t Wiegt boven 't blanke vlak<br /></span>
+ <span class="i0">Der sloot&mdash;met lichte stootjes.<br /></span>
+ </div>
+ <div class="stanza">
+ <span class="i0">Het is een koningshuis<br /></span>
+ <span class="i0">Bij 't zachte windgeruisch,<br /></span>
+ <span class="i0">Dat gaat door struik en boomen;<br /></span>
+ <span class="i0">Vijf koningskindren gaan<br /></span>
+ <span class="i0">Zacht deinend af en aan,<br /></span>
+ <span class="i0">Terwijl vier oogen staan<br /></span>
+ <span class="i0">Te waken voor hun droomen.<br /></span>
+ </div>
+</div>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_73">[73]</a></span></p>
+
+<h2><a id="XVII"></a>XVII.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Kinderverdriet.</h2>
+
+<p>In de schoolkast van meester Fransen stond een blikken sigarenkistje.
+Als meester 't opnam en even schudde, rammelde het verschrikkelijk.
+Want er zat geld in, veel geld: guldens en dubbeltjes, maar vooral
+centen.</p>
+
+<p>&bdquo;Ik ben maar goed af&rdquo;, zei meester. &bdquo;De kinderen zorgen, dat ik een
+vetten spaarpot krijg.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dat zou u wel willen, dat hij van u was&rdquo;, zei dan soms zoo'n brutale
+jongen. &bdquo;Maar hij is lekkertjes van ons.&rdquo;</p>
+
+<p>En dat was de waarheid ook. De kinderen spaarden voor een
+schoolreisje: elke week gaven ze een halven stuiver.</p>
+
+<p>Dit jaar zouden ze naar Zwolle gaan.</p>
+
+<p>En&mdash;wat het mooiste was&mdash;, alle kinderen gingen mee. Niet één behoefde
+er thuis te blijven, omdat vader en moeder geen halven stuiver konden
+missen.</p>
+
+<p>Dat meende de meester, en dat meenden de kinderen ook allemaal. En
+toch dachten ze verkeerd.</p>
+
+<p>Want op een morgen, toen meester bezig was de borden te beschrijven,
+kwam er een meisje het lokaal binnen.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_74">[74]</a></span></p>
+
+<p>Ze schreide.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat mankeert er aan, Roelofje?&rdquo; vroeg meester.</p>
+
+<div class="figleft" style="width: 339px;">
+<img src="images/ill_p074.png" width="339" height="519" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>&bdquo;Meester...., ik wou.... wou.... graag mijn geld.... terug hebben&rdquo;,
+snikte ze.</p>
+
+<p>&bdquo;Je geld terug, wàt geld?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Van het schoolreisje...., en dat van Jacob ook, meester.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ga jelui dan niet mee naar Zwolle?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Nee meester; we mogen niet.... Vader is ziek, en.... nu heeft moeder
+'t geld noodig.&rdquo;</p>
+
+<p>Meester wist wel, dat de vader van Roelofje en Jacob ziek was. De man
+had longontsteking gehad en was nog niet heelemaal genezen. Hij
+begreep best, dat de vrouw nu 't reisgeld voor haar kindertjes niet
+missen kon.</p>
+
+<p>Hij reikte Roelofje 't geld over en vroeg: &bdquo;Wat zegt de dokter van je
+vader?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Vader moet nog een paar weken rust nemen, meester.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Zoo, zoo; nu ik zal eens bij jelui aanloopen, hoor!&rdquo;</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_75">[75]</a></span></p>
+
+<p>Denzelfden dag wist de heele school al, dat twee kinderen niet mee
+gingen naar Zwolle. De tranen van Roelofje en van Jacob hadden 't half
+verteld, de twee stakkers zelf de rest.</p>
+
+<p>En iedereen begreep wel, waarom ze niet mee mochten. 't Huisgezin was
+arm, en nu de vader ziek!</p>
+
+<p>&bdquo;Hè, wat jammer&rdquo;, fluisterden een paar stemmen.</p>
+
+<p>Menig gezichtje stond ernstig, omdat er nu twee thuisblijvers zouden
+zijn. O, er waren ook wel kinderen, die alleen aan zich zelf dachten!
+Maar de meesten hadden graag de helft van d'r pleizier aan Roelofje en
+Jacob willen geven.</p>
+
+<p>Als 't maar gekund had.</p>
+
+<p>Toen Jo en Nel des middags thuis kwamen, vertelden ze alles aan moe.
+Pa was voor zaken op reis en zou een paar dagen in de provincie
+Groningen vertoeven.</p>
+
+<p>&bdquo;Vindt u 't niet naar, moe, dat ze nou moeten thuisblijven?&rdquo; vroeg Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, dat is wel naar&rdquo;, zei moe. &bdquo;Nu gaan jelui allemaal pret maken, en
+zij alleen mogen niet mee.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Meester kon ze ook wel zoo laten, meegaan, zonder betalen&rdquo;, meende
+Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;'t Zou kunnen&rdquo;, zei moe, &bdquo;maar 't is toch beter, dat ze wel betalen.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Maar dat kunnen ze niet&rdquo;, riep Jo. En toen keek hij moe <span class="pagenum"><a id="p_76">[76]</a></span>ineens
+ernstig aan en zei: &bdquo;Toe moe, laten wij ze helpen.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, toe moe&rdquo;, vleide Nel met haar liefste stemmetje. &bdquo;Geef ons straks
+geld mee, dan zullen wij dat aan den meester geven.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Nee, daar kan niets van komen&rdquo;, zei moe.</p>
+
+<p>Over de gezichten van Jo en Nel gleed een schaduw; en d'r oogen werden
+een beetje vochtig.</p>
+
+<p>&bdquo;Dwaze kinderen, vertrouw je nu je eigen moeder niet meer?&rdquo;</p>
+
+<p>Moe lachte.</p>
+
+<p>&bdquo;'t Komt wel goed, hoor; weest maar gerust!&rdquo;</p>
+
+<p>'t Kwam goed.</p>
+
+<p>Des middags wandelde moe naar het huisje, waarin de ouders van
+Roelofje en Jacob woonden.</p>
+
+<p>Wat ze er deed?</p>
+
+<p>Niemand, die het gewaar werd. Maar alle kinderen uit het lokaal van
+meester Fransen zouden Zwolle zien: Roelofje en Jacob ook. En als
+later de moeder van dat tweetal over mevrouw Veenhof sprak, weet je
+wat ze dan zei?</p>
+
+<p>&bdquo;Beter mensch is er niet; vraag dat maar eens aan mijn man en mijn
+kinderen!&rdquo;</p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 238px;">
+<img src="images/ill_p076.png" width="238" height="103" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_77">[77]</a></span></p>
+
+<h2><a id="XVIII"></a>XVIII.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Hoera! daar gaan ze.</h2>
+
+<p>'t Was nog vroeg in den morgen.</p>
+
+<p>Toch was het erg druk op het schoolplein. Daar hadden zich alle
+kinderen uit de hoogste klassen verzameld. En daar stonden ze nu, en
+maakten lawaai en wachtten&mdash;ja, wachten deden ze vooral.</p>
+
+<p>&bdquo;Daar komt er een; daar komt er een&rdquo;, klonk het ineens.</p>
+
+<p>&bdquo;Waar, waar?&rdquo; gilden enkele stemmen.</p>
+
+<p>&bdquo;Kijk, daar om den hoek!&rdquo;</p>
+
+<p>Ja, daar kwam een wagen aanrollen.</p>
+
+<p>&bdquo;Wie is het?&rdquo; vroeg Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Jan Harms; kijk de bruine eens loopen,&rdquo; zei Klaas.</p>
+
+<p>Snel naderde de wagen; daar ging hij over de brug met een vreeselijk
+geweld.</p>
+
+<p>&bdquo;Ho&rdquo;, riep Harms, en Bruin bleef snuivend staan.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoera!&rdquo; riepen de kinderen.</p>
+
+<p>&bdquo;Harms, wat heb je den wagen mooi versierd!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Vind je?&rdquo; lachte de boer.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_78">[78]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Prachtig,&rdquo; riepen de kinderen.</p>
+
+<p>&bdquo;Daar komt er weer een aan!&rdquo; schreeuwden een paar stemmen.</p>
+
+<p>&bdquo;En van dien kant ook een,&rdquo; klonk het.</p>
+
+<p>&bdquo;Allebei versierd; kijk toch eens, wat mooi!&rdquo;</p>
+
+<p>De boeren hadden werkelijk d'r best gedaan om hun wagens mooi te
+maken. Met groen en bloemen waren ze getooid en de paarden droegen
+kleurige kwasten aan het hoofdstel en strikken op den staart.</p>
+
+<p>Elke wagen werd door de kinderen met luide &bdquo;hoera's&rdquo; begroet.
+Eindelijk waren er zes.</p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 692px;">
+<img src="images/ill_p078.png" width="692" height="283" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>&bdquo;Nou komt de meester niet,&rdquo; riepen een paar ongeduldige kinderen. &bdquo;Als
+hij zich maar niet verslaapt....&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;En de juffrouw is er ook nog niet. We komen nog te laat aan den
+trein.&rdquo;</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_79">[79]</a></span></p>
+
+<p>Nu, daar behoefden ze niet bang voor te zijn.</p>
+
+<p>Daar was de meester al.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat ben jelui allemaal vroeg,&rdquo; zei hij. &bdquo;We hadden immers afgesproken
+zes uur, en 't is er nog tien minuten voor. En de wagens zijn ook al
+present?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja meester, wij komen op tijd,&rdquo; zei Harms. &bdquo;De bruine wordt al
+ongeduldig; zullen we maar beginnen met die bengels in te laden?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Gaat je gang maar, mannen!&rdquo;</p>
+
+<p>Toen liet meester de kinderen bij groepjes van vijf of zes door 't hek
+gaan. Zoo ging het ordelijk en ieder kreeg een plaats.</p>
+
+<p>Klaas en Jo en Nel en Kee bleven naast elkaar staan en zoo raakten ze
+in denzelfden wagen.</p>
+
+<p>&bdquo;Gelukkig, we zitten bij Harms,&rdquo; zei Klaas.</p>
+
+<p>&bdquo;Waarom gelukkig?&rdquo; vroeg Jo zacht.</p>
+
+<p>&bdquo;Nou, dat is zoo'n aardige man; ik wed, dat we straks ook wel eens
+mogen mennen.&rdquo;</p>
+
+<p>Daar kwam de juffrouw aan.</p>
+
+<p>&bdquo;Bijna te laat, juffrouw,&rdquo; riep Harms.</p>
+
+<p>&bdquo;Mooi op tijd, Harms,&rdquo; zei ze. En meteen stapte ze bij hem in den
+wagen.</p>
+
+<p>&bdquo;Alles klaar, ja?&rdquo; vroeg de meester. &bdquo;Vooruit dan maar!&rdquo;</p>
+
+<p>De paarden bogen de halzen voorover en zetten aan.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_80">[80]</a></span></p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 720px;">
+<img src="images/ill_p080.jpg" width="720" height="420" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_81">[81]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Hoera, hoera!&rdquo; riepen de kinderen Ze wuifden met handen en zakdoeken
+naar familieleden en vrienden, die achter bleven.</p>
+
+<p>Daar ging het heen in fikschen draf.</p>
+
+<p>&bdquo;Zingen, jongens!&rdquo; riep Harms.</p>
+
+<p>De kinderen zongen hun hoogste lied. Maar hun stemmen bibberden zoo op
+den stootenden wagen, dat ze gauw moe werden.</p>
+
+<p>Daar gingen ze voorbij het huis van meneer Veenhof.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoera, hoera!&rdquo; riep &bdquo;dubbele twee.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Veel plezier,&rdquo; hoorden ze meneer en mevrouw roepen.</p>
+
+<p>Daar stonden de kleine huisjes, waarin Klaas en Kee woonden.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoera, hoera!&rdquo; klonk het opnieuw.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoera!&rdquo; schreeuwden de broertjes en zusjes terug, en ze wuifden,
+evenals de ouders, met de handen.</p>
+
+<p>Joelend, lachend, zingend reden de kinderen naar het naaste station.</p>
+
+<p>En, wat het mooiste was: de jongens mochten mennen ook.</p>
+
+<p>Bruin was erg mak en liep rustig achter den voorgaanden wagen. En
+Harms hield in elk geval 't eind van 't leidsel vast. Hij was er toch
+niet zeker van, dat de kleine handen het niet even zouden laten
+glippen.</p>
+
+<p>'t Was een heerlijke tocht, die reis naar 't station.</p>
+
+<p>De zon scheen helder, de morgen was frisch, en de blaadjes glommen van
+den dauw.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_82">[82]</a></span></p>
+
+<p>In de struiken en boomen langs den weg hipten en wipten de vogels.</p>
+
+<p>In de weilanden sprongen paarden en koeien en schapen verschrikt weg,
+als ze de ratelende wagens hoorden.</p>
+
+<p>'t Was een pracht van een tocht, dien de kinderen maakten.</p>
+
+<p>En toch waren ze ook al weer blij, toen ze de spoorlijn zagen. Want
+nu.... ja, nu zouden ze met den trein reizen, met den trein, die er
+zoo holderdebolder van door ging....!</p>
+
+<p>Dat was nog wat anders dan met een wagen; nou, of!</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_83">[83]</a></span></p>
+
+<h2><a id="XIX"></a>XIX.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Meesters voorspelling.</h2>
+
+<p>&bdquo;Hoera, hoera!&rdquo; jubelden alle kinderen, toen de trein het station
+verliet.</p>
+
+<p>&bdquo;Dag Harms, tot van avond!&rdquo; riepen twee jongens- en twee
+meisjesstemmen.</p>
+
+<p>&bdquo;Veel plezier!&rdquo; schreeuwde de boer. Maar de kinderen verstonden hem
+niet meer.</p>
+
+<p>&bdquo;Daar gaan we heen,&rdquo; zei Nel, en haar oogen schitterden. Het landschap
+scheen voorbij te vliegen.</p>
+
+<p>Alle kinderen keken naar de telegraafpalen en de draden. Wat bogen die
+prachtig; kijk, tot onder de raampjes. Maar dan ineens: roef, daar
+glierden ze de hoogte in.</p>
+
+<p>De zon scheen heerlijk boven de lage graslanden, waarin bonte koeien
+langzaam liepen. Ze holden niet op een drafje weg: ze waren al gewend
+aan den rammelenden trein.</p>
+
+<p>Elk station werd door de kinderen met gejubel begroet. De reizigers,
+die in- of uitstapten, lachten en wuifden met de handen. Ze waren
+allemaal even aardig; en de conducteur <span class="pagenum"><a id="p_84">[84]</a></span>niet minder. Zelfs de
+courantenjongen trok een grappig gezicht.</p>
+
+<div class="figleft" style="width: 223px;">
+<img src="images/ill_p084.png" width="223" height="396" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>&bdquo;Wat is het toch heerlijk om zoo te reizen; vind je niet?&rdquo; vroeg Kee.</p>
+
+<p>&bdquo;Nou!&rdquo; antwoordde Nel.</p>
+
+<p>Samen stonden ze voor een portierraam.</p>
+
+<p>&bdquo;Voorzichtig, Kee; straks waaien je krullen weg,&rdquo; zei meester. Meteen
+voelde hij eens, of 't portier wel goed gesloten was.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoe vind je de wereld?&rdquo; vroeg hij.</p>
+
+<p>&bdquo;Mooi, prachtig, heerlijk,&rdquo; riepen eenige stemmen door elkaar.</p>
+
+<p>&bdquo;Maar Jo moet een beetje z'n hoofd naar binnen trekken. Kom eens hier,
+kameraad!&rdquo; zei meester.</p>
+
+<p>Jo kwam.</p>
+
+<p>&bdquo;Geef me je hand eens! Ja, dat had je niet gedacht, hé, dat ik de
+toekomst voorspellen kon.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dat kan u ook niet,&rdquo; lachte Jo.</p>
+
+<p>Een stuk of wat neuzen werden naar meester en Jo toegedraaid.</p>
+
+<p>&bdquo;Of ik dat kan! Je hebt een verkeerde lijn in je hand, baasje. Je
+verliest je geld, of je scheurt je broek, of je loopt in een sloot....
+Wees maar voorzichtig!&rdquo;</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_85">[85]</a></span></p>
+
+<p>De kinderen lachten.</p>
+
+<p>&bdquo;U weet er niets van,&rdquo; riepen ze.</p>
+
+<p>&bdquo;'t Gebeurt vast,&rdquo; zei meester. Maar hij trok daarbij zoo'n lachend
+gezicht, dat toch niemand hem geloofde.</p>
+
+<p>&bdquo;Kijk, nu gaan we om Zwolle heen; daar heb je den watertoren!&rdquo;</p>
+
+<p>Alle oogen gluurden weer naar buiten.</p>
+
+<p>De trein draaide, en draaide, maar eindelijk stoomde hij tusschen een
+massa rails door.</p>
+
+<p>&bdquo;Rrrrrrr&rdquo; deden de remmen. Een schok en &bdquo;Zwolle, Zwolle&rdquo;, riep de
+conducteur.</p>
+
+<p>Even later stonden meester en juffrouw met d'r kinderen op het perron.
+En nog wat later trokken ze door de stad. &bdquo;Mooi&rdquo;, riepen de jongens en
+meisjes, en ze bewonderden de Sassenpoort.</p>
+
+<p>&bdquo;Mooi&rdquo;, herhaalden ze, en ze wandelden door de Diezerstraat. Toen ze
+de stad bekeken hadden, kuierden ze naar buiten. Want ze wilden naar
+den IJsel.</p>
+
+<p>Ze gingen door een prachtig park: het Engelsche werk heette het.
+Allemaal vijvers en brugjes en eilandjes en boomen!</p>
+
+<p>Daar kwamen ze op een hoogte aan.</p>
+
+<p>&bdquo;Om 't hardst, jongens; wie 't eerst bij dat brugje is!&rdquo;</p>
+
+<p>En meteen zette Jo het op een loopen; en Klaas volgde <span class="pagenum"><a id="p_86">[86]</a></span>hem en al de
+andere jongens ook. Zelfs sommige meisjes holden achter hen aan.</p>
+
+<p>Dat was me een gedraaf!</p>
+
+<p>En schreeuwen, dat de bengels deden!</p>
+
+<p>Jo bleef voor. Vlak achter zich hoorde hij z'n kameraden hijgen en
+razen.</p>
+
+<p>Nog een paar stappen, dan had hij 't gewonnen.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoera!&rdquo; riep hij, en meteen zou hij de leuning van het brugje
+grijpen.</p>
+
+<p>Maar op hetzelfde oogenblik kwam z'n voet tegen den grasrand. Hij
+struikelde, verloor het evenwicht, en....</p>
+
+<p>&bdquo;Ploemp&rdquo;, klonk het in den vijver.</p>
+
+<p>&bdquo;Help!&rdquo; schreeuwde een jongensstem.</p>
+
+<p>&bdquo;Help, help!&rdquo; riepen al de andere, zoodat de meester en de juffrouw op
+een draf kwamen aanloopen.</p>
+
+<p>Gelukkig was de vijver erg ondiep.</p>
+
+<p>Jo scharrelde overeind, terwijl hij een deuntje huilde.</p>
+
+<p>Het kroos plekte op z'n kleeren en kleefde aan z'n haren.</p>
+
+<p>Klaas stak hem een hand toe, en trok hem tegen den graswal op.</p>
+
+<p>Het water droop den jongen overal uit; geen wonder, hij was kopjen
+onder geweest.</p>
+
+<p>&bdquo;Daar staan we nu&rdquo;, zei meester. &bdquo;Wat nu?&rdquo;</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_87">[87]</a></span></p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 484px;">
+<img src="images/ill_p087.jpg" width="484" height="720" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_88">[88]</a></span></p>
+
+<p>Ja, wat moesten ze nu doen?</p>
+
+<p>De een keek den ander aan, maar niemand wist het.</p>
+
+<p>Zoo stonden ze rondom den druipenden drenkeling heen.</p>
+
+<p>En die drenkeling keek wèl zoo bedroefd. Al zijn plezier was
+verdwenen.</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_89">[89]</a></span></p>
+
+<h2><a id="XX"></a>XX.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Niet in z'n bloote velletje.</h2>
+
+<p>&bdquo;'t Best zal wel zijn, dat je alles uittrekt&rdquo;, zei meester eindelijk.</p>
+
+<p>&bdquo;En dan in je bloote velletje met ons mee&rdquo;, riep een van de jongens.</p>
+
+<p>Nou, dat was toch al te gek, vonden de kinderen. En allemaal lachten
+ze, zoo hard ze konden. Jo zelf kon zich niet goed houden; hij
+proestte het ineens uit. Maar dadelijk keek hij weer ernstig, want het
+geval was naar genoeg.</p>
+
+<p>&bdquo;Nee&rdquo;, zei meester, en hij lachte ook eventjes, &bdquo;dat niet. Maar als Jo
+z'n kleeren uittrekt daar achter dat boschje, dan kan ik ze voor hem
+uitwringen. Als ze dan een uurtje in de zon liggen, zijn ze droog.
+Jullie kunt wel doorgaan, want de juffrouw kent den weg evengoed als
+ik.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja&rdquo;, zei de juffrouw, &bdquo;zoo kan het. En dan komen we straks weer hier
+bij u langs.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Maar meester, dan ziet Jo den IJsel niet&rdquo;, riep Klaas.</p>
+
+<p>&bdquo;Nee, maar 't kan niet anders, ventje!&rdquo;</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_90">[90]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Hij kan mijn jas wel aandoen, meester. Ik draag er nog een blouse
+onder, zie maar!&rdquo;</p>
+
+<p>Klaas trok z'n jasje los.</p>
+
+<p>&bdquo;Aan een jas alleen heeft hij niet veel.&rdquo;</p>
+
+<p>Dat was waar.</p>
+
+<p>&bdquo;Maar als een ander hem nou ook wat geeft!&rdquo;</p>
+
+<p>Dat was een idee!</p>
+
+<p>&bdquo;Wie heeft wat over?&rdquo; vroeg meester.</p>
+
+<p>Een jongen was er, die z'n vestje wel een poos missen kon. Ook was er
+een, die twee paar kousen droeg, omdat z'n schoenen wat groot waren.</p>
+
+<p>&bdquo;Maar een broek?&rdquo;</p>
+
+<p>Ja, die had niemand te veel.</p>
+
+<p>&bdquo;Als we deze goed uitwringen, kan ik ze wel dragen,&rdquo; zei Jo.</p>
+
+<p>&bdquo;Laten we beginnen,&rdquo; riep meester. &bdquo;Geeft op, wat jullie over hebt.&rdquo;</p>
+
+<p>Toen gebeurde er wat vreemds<span class="corr" id="corr05" title="Bron: ,">.</span> Een paar jongens trokken d'r
+kleeren gedeeltelijk uit, net of ze naar bed gingen.</p>
+
+<p>Even later verdween meester met Jo achter een boschje.</p>
+
+<p>'t Was een prachtig kleedkamertje. Zoo een had Jo nog nooit gehad.</p>
+
+<p>Daar verscheen 't gezicht van meester om een hoekje.</p>
+
+<p>&bdquo;Maak z'n schoenen wat droog,&rdquo; riep hij; &bdquo;hier zijn ze.&rdquo;</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_91">[91]</a></span></p>
+
+<p>Klaas veegde ze met gras zoo goed mogelijk uit.</p>
+
+<p>En een andere jongen droogde Jo's hoed wat af.</p>
+
+<p>Daar kwam meester aan.</p>
+
+<p>&bdquo;Kan ook een van de meisjes haar schort missen?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ik wel, meester,&rdquo; riepen tien stemmen.</p>
+
+<p>&bdquo;O, Nel is er immers bij. Geef jij me jou schort maar!&rdquo;</p>
+
+<p>Nel deed het en meester verdween opnieuw in het groene kleedkamertje.</p>
+
+<p>&bdquo;Daar komen we aan,&rdquo; riep hij na een poosje.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoera!&rdquo; riep een jongen.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoera!&rdquo; schreeuwden alle kinderen hem na.</p>
+
+<p>En toen lachten ze, dat ze schudden.</p>
+
+<p>Erg verlegen kwam Jo te voorschijn met z'n geleende kousen, z'n natte
+broek, z'n te ruime jas. Maar het mooist was de schort, die hij droeg.
+Die had meester om hem heen geslagen en nu kwamen de kantjes boven den
+kraag van het jasje uit.</p>
+
+<p>&bdquo;Wat ben je deftig&rdquo;, lachte Klaas.</p>
+
+<p>&bdquo;Een piekfijn heertje&rdquo;, riep een groote jongen.</p>
+
+<p>&bdquo;Loop heen,&rdquo; bromde Jo.</p>
+
+<p>Maar al spoedig lachte hij met z'n reisgenooten mee.</p>
+
+<p>&bdquo;Maar nu de natte kleeren,&rdquo; zei meester. &bdquo;Weet je wat, we nemen elk
+iets mee, en dan leggen we dat straks op den IJseldijk. Daar willen
+jullie toch wel graag een poosje spelen, <span class="pagenum"><a id="p_92">[92]</a></span>en dan kunnen de natte
+kleeren intusschen droog worden.&rdquo;</p>
+
+<p>Zoo gebeurde het.</p>
+
+<p>Een jongen liep met Jo's kousen, en een ander met z'n hemd, en nog een
+ander met z'n jas.... 't Was een prachtige optocht, waarbij vroolijk
+gezongen werd.</p>
+
+<p>En weet je wat ze zongen?</p>
+
+<p>Een liedje, dat ze zelf gemaakt hadden.</p>
+
+<div class="poem"><div class="stanza">
+<span class="i0">&bdquo;Niet in z'n bloote velletje,<br /></span>
+<span class="i0">Maar in de schort van Nelletje,<br /></span>
+<span class="i0">Ha&mdash;hi, ha&mdash;ha, ha&mdash;hi, ha&mdash;ha,<br /></span>
+<span class="i0">Ha&mdash;hi, ha&mdash;ha!&rdquo;<br /></span>
+</div></div>
+
+<p>Op den dijk langs den IJsel lag spoedig alles uitgespreid. Het
+zonnetje brandde er lekker op los en na korten tijd waren de kleeren
+droog.</p>
+
+<div class="figleft" style="width: 242px;">
+<img src="images/ill_p092.png" width="242" height="457" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>Jo dacht er niet eens meer aan. Hij speelde en joelde en draafde met
+de anderen mee.</p>
+
+<p>En daarbij staken hem steeds de kanten van Nels schort deftig boven
+z'n jaskraag uit.</p>
+
+<p>Meester en juffrouw zaten lekker in het gras. Toen Jo moe was, rolde
+hij naast hen neer.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_93">[93]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Hè, ik zweet er van,&rdquo; zuchtte hij.</p>
+
+<p>&bdquo;Wees maar wat rustig, anders gebeuren er nog meer ongelukken,&rdquo; zei
+meester. &bdquo;Laat me je hand nog eens zien.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Nee, nee,&rdquo; lachte Jo, en meteen rolde hij den dijk af.</p>
+
+<p>&bdquo;Maar ik heb toch gelijk gekregen,&rdquo; riep meester.</p>
+
+<p>&bdquo;Dat hebt u,&rdquo; zei Jo, &bdquo;dat hebt u.&rdquo;</p>
+
+<p>En hij wentelde zich al verder en verder naar beneden, terwijl hij
+zong:</p>
+
+<div class="poem" style="padding-left: 250px;">
+ <div class="stanza">
+ <span class="i0">&bdquo;Niet in z'n bloote velletje,<br /></span>
+ <span class="i0">Maar in de schort van Nelletje,<br /></span>
+ <span class="i0">Ha&mdash;hi, ha&mdash;ha, ha&mdash;hi, ha&mdash;ha,<br /></span>
+ <span class="i2">Ha&mdash;hi, ha&mdash;ha!&rdquo;<br /></span>
+ </div>
+</div>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_94">[94]</a></span></p>
+
+<h2><a id="XXI"></a>XXI.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Twee neuzen te zoek.</h2>
+
+<p>Toen de kinderen den IJseldijk een poosje op- en afgerend waren,
+gingen ze naar het Katerveer. Ze voeren ook even over de rivier heen.</p>
+
+<p>&bdquo;Nu staan we op de Veluwe,&rdquo; zei meester.</p>
+
+<p>&bdquo;Leuk,&rdquo; dachten de kinderen. &bdquo;Nou zijn we daar ook geweest.&rdquo;</p>
+
+<p>En meteen stormden ze weer naar de pont.</p>
+
+<p>Even later waren ze teruggekeerd in Overijsel.</p>
+
+<p>In een speeltuin dronken ze chocolade en toen speelden ze er een paar
+uren. En Jo verwisselde er van kleeren en gaf terug, wat hij geleend
+had.</p>
+
+<p>Ziezoo, nu was alles weer in orde!</p>
+
+<p>&bdquo;Vooruit&rdquo;, riep meester eindelijk, &bdquo;naar Zwolle terug. We moeten de
+groote kerk nog zien.&rdquo;</p>
+
+<p>Het gebeurde en alle kinderen stonden verbaasd over den mooien
+preekstoel. En nog meer over de wonderbaarlijke trap, die er was.</p>
+
+<p>&bdquo;Brr&rdquo;, zei Nel, &bdquo;'t lijkt wel een afgrond. Ik zou door zoo'n koker
+niet graag omhoog klimmen.&rdquo;</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_95">[95]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Dat mag je ook niet eens&rdquo;, zei Kee. &bdquo;Nietwaar, meester?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ik denk ook van niet. En als de koster 't hebben wou, dan stond ik
+het nog niet toe. 't Is veel te gevaarlijk, en ik wil jullie mee terug
+nemen naar Breedega, hoor!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Geloof maar niet, dat wij achterblijven&rdquo;, riep Nel.</p>
+
+<p>&bdquo;Dus bevalt het je nog al in Breedega?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Nou, òf!&rdquo;</p>
+
+<p>De tijd schoot intusschen op.</p>
+
+<p>&bdquo;Kinderen, we moeten naar huis terug&rdquo;, zei meester. &bdquo;Als we nu nog een
+paar straten bezien, komen we op tijd aan 't station.&rdquo;</p>
+
+<p>Allemaal verlieten ze de kerk en gingen in de richting van de
+spoorlijn. Na een klein half uur bereikten ze het station.</p>
+
+<p>Gelukkig, de trein stond gereed. Maar er was tijd genoeg, om een
+plaatsje te zoeken.</p>
+
+<p>&bdquo;Haast u maar niet&rdquo;, zei een conducteur. &bdquo;'t Duurt nog wel een minuut
+of tien voor we vertrekken.&rdquo;</p>
+
+<p>Meester telde z'n kindertjes eens na. Hij wist wel, dat er niet een
+ontbrak, maar toch.... Je kon nooit weten!</p>
+
+<p>Dus telde hij.</p>
+
+<p>Wat was dat? Twee te weinig?</p>
+
+<p>Nog eens geteld!</p>
+
+<p>Opnieuw telde meester twee neuzen minder, dan er moesten zijn.</p>
+
+<p>Hij schrok.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_96">[96]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Juffrouw, telt u ook eens! Er ontbreken twee kinderen, geloof ik.&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Dat zult u wel mis hebben. Ik heb altijd goed opgelet, maar niemand
+bleef achter, of ging vooruit.&rdquo;</p>
+
+<p>De juffrouw telde.... Twee te weinig!</p>
+
+<p>Het zweet brak den meester uit.</p>
+
+<p>&bdquo;Wie mist er?&rdquo; riep hij. &bdquo;Die moet den vinger opsteken! Och nee....,
+toe kinderen, kijkt eens goed rond!&rdquo;</p>
+
+<p>Nu zocht en telde iedereen.</p>
+
+<p>&bdquo;Meester, Nel is er niet,&rdquo; schreeuwde Jo zoo hard hij kon.</p>
+
+<p>&bdquo;En Kee ook niet,&rdquo; riep Klaas.</p>
+
+<p>De oogen van meester en juffrouw gleden over het groepje kinderen
+heen. Geen Nel.... geen Kee!</p>
+
+<p>&bdquo;Meneer, 't wordt tijd om in te stappen,&rdquo; zei de conducteur.</p>
+
+<p>Meester wist niet, wat hij doen zou.</p>
+
+<p>&bdquo;Kinderen, stapt in,&rdquo; riep hij eindelijk. &bdquo;Vlug!&rdquo;</p>
+
+<p>Heel ordelijk ging alles toe. Zelfs de drukste jongen was nu onder een
+pijpedopje te vangen. Want iedereen dacht: &bdquo;Hoe zal dat afloopen?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Juffrouw, nu gaat u met deze kinderen naar huis,&rdquo; zei meester. &bdquo;Ik ga
+de stad in om Kee en Nel te zoeken. Als ik ze gevonden heb, stuur ik
+dadelijk een telegram. En dan komen we met den laatsten trein terug.&rdquo;</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_97">[97]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Klets, klets,&rdquo; deden de portieren.</p>
+
+<div class="figright" style="width: 398px;">
+<img src="images/ill_p097.png" width="398" height="454" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>&bdquo;Past er op; klets, klets!&rdquo;</p>
+
+<p>De conducteur zette z'n fluitje aan de lippen....</p>
+
+<p>En wie kwamen daar op het aller-laatste oogenblik nog aanstormen....?</p>
+
+<p>Nel en Kee!</p>
+
+<p>&bdquo;Gelukkig!&rdquo; riep meester.</p>
+
+<p>&bdquo;Gelukkig!&rdquo; zuchtten een heele boel monden.</p>
+
+<p>&bdquo;Vlug wat!&rdquo; riep de conducteur. Hij ontsloot een portier, meester en
+de twee meisjes stapten in, en....</p>
+
+<p>Daar gilde het fluitje, daar steunde de locomotief, en daar reed de
+trein heen.</p>
+
+<p>&bdquo;Waar komen jullie van daan?&rdquo; vroeg meester. Hij was kwaad.</p>
+
+<p>Kee begon te stotteren: &bdquo;Meester....<span class="corr" id="corr06" title="Bron:  we,">, we</span>....,
+we....&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Vooruit, zeg op!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;We.... we.... zijn in een.... winkel geweest....&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;In een winkel! Schaam je je niet? Begrijp je niet, hoe ongerust we
+waren? En jij.... jij....<span class="corr" id="corr07" title="[Niet in bron]">&rdquo;</span></p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_98">[98]</a></span></p>
+
+<p>Meester begon ook te stotteren.</p>
+
+<p>&bdquo;En wat moest je in dien winkel? Snoepen?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Nee, meester,&rdquo; klonk het zacht en half schreiend.</p>
+
+<p>&bdquo;Ja, nou zit je allebei met tranen in je oogen. Nou heb je spijt; maar
+je had eerder moeten nadenken. 't Is geen manier van doen. Maar je
+hebt nog niet geantwoord: wat moest je in dien winkel?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;We hadden..... hadden..... nog..... niets..... voor moeder..... en
+toen..... toen..... hebben we.....&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Nou, nou, houd maar op, ik hoor het al,&rdquo; zei meester.</p>
+
+<p>Een poosje nog bleef het stil en drukkend in den wagen.</p>
+
+<p>Toen zei meester: &bdquo;Nu praten we er maar niet meer over....., omdat het
+voor jullie moeders was..... Vooruit kinders, zingen!&rdquo; Hij zelf zette
+in en weldra stroomde een krachtig gezang uit de openstaande
+portierramen.</p>
+
+<hr class="chend" />
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_99">[99]</a></span></p>
+
+<h2><a id="XXII"></a>XXII.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">De terugkomst.</h2>
+
+<p>Bij het station stonden de wagens al gereed.</p>
+
+<p>De kinderen zagen ze in de verte reeds staan.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoera, hoera, hoera!&rdquo; riepen ze en ze wuifden tegen de wachtende
+boeren.</p>
+
+<p>Daar knarsten de remmen, een schok&mdash;en de trein stond stil.</p>
+
+<p>&bdquo;Welkom thuis,&rdquo; zei Harms. &bdquo;Hebben jullie plezier gehad?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ja,&rdquo; riepen verscheiden monden. En toen haastten alle kinderen zich
+een plaats te zoeken.</p>
+
+<p>&bdquo;Wij komen weer bij u,&rdquo; zei Jo tegen Harms.</p>
+
+<p>&bdquo;Wel, wel, halve dubbele twee, dat doet me plezier. Is de andere helft
+misschien verloren gegaan?&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Nee,&rdquo; zei Kee, &bdquo;hier zijn we al.&rdquo;</p>
+
+<p>En meteen stapte ze in den wagen.</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_100">[100]</a></span></p>
+
+<p>&bdquo;Ze waren bijna in Zwolle gebleven, Harms.&rdquo; En Klaas vertelde, wat er
+gebeurd was.</p>
+
+<p>&bdquo;Jonge, jonge, jonge,&rdquo; zei de boer. &bdquo;Zulke ondeugende nesten. Ja, ja,
+die dames....!&rdquo;</p>
+
+<p>En hij schudde het hoofd,&mdash;maar hij lachte meteen.</p>
+
+<p>Alle kinderen hadden een plaats gevonden.</p>
+
+<p>&bdquo;Klaar?&rdquo; vroeg meester. &bdquo;Ja! Vooruit dan maar!&rdquo;</p>
+
+<p>Meteen wipte hij op een wagen en daar ging het heen.</p>
+
+<p>'t Was een prachtige rit in den stillen avond.</p>
+
+<p>De zon naderde de kimmen en bescheen alles met een rood licht.</p>
+
+<p>Zelfs de weiden leken niet groen meer.</p>
+
+<p>Het rosse licht flikkerde in de ruiten van de huizen langs den weg.</p>
+
+<p>'t Was eenig mooi.</p>
+
+<p>En daarbij streelde een frisch windje de warme gezichten van de
+kinderen.</p>
+
+<p>&bdquo;Hoe komt het, zal er niet gezongen worden? Of zijn jullie treurig,
+omdat je naar huis teruggaat?&rdquo; vroeg Harms.</p>
+
+<p>&bdquo;Nee, dat niet&rdquo;, riepen de kinderen.</p>
+
+<div class="figright" style="width: 460px;">
+<img src="images/ill_p101.png" width="460" height="374" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p>En, ze zongen op den stootenden, ratelenden, wagen tot ze niet meer
+konden.</p>
+
+<p>Eindelijk bereikten ze Breedega. Het geheele dorp was op <span class="pagenum"><a id="p_101">[101]</a></span>de been.
+Want iedereen wou zien, hoe vroolijk de kinderen terugkeerden.</p>
+
+<p>Voor elke woning bijna werd &bdquo;hoera&rdquo; geroepen. En de dorpelingen riepen
+even luid terug: &bdquo;hoera, hoera!&rdquo;</p>
+
+<p>&bdquo;Ziezoo, we zijn er&rdquo;, zei Harms.</p>
+
+<p>Alle wagens bleven stil staan en de kinderen stapten op den grond.</p>
+
+<p>&bdquo;Allemaal op de speelplaats&rdquo;, riep meester. &bdquo;We willen nog één liedje
+zingen.&rdquo;</p>
+
+<p>Een paar minuten later stonden jongens en meisjes in twee groepen en
+zongen met vroolijke stemmen een lied.</p>
+
+<p>&bdquo;Terugkomst&rdquo; heette het.</p>
+
+<p>En toen dat uit was, riep meester:</p>
+
+<p>&bdquo;Nu bedanken we nog even de mannen, die ons gebracht en gehaald
+hebben.&rdquo;</p>
+
+<p>Daar daverde het heen:</p>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_102">[102]</a></span></p>
+
+<div class="poem">
+ <div class="stanza">
+ <span class="i0">&bdquo;Lang zullen ze leven,<br /></span>
+ <span class="i0">Lang zullen ze leven,<br /></span>
+ <span class="i0">Lang zullen ze leven in de gloria.&rdquo;<br /></span>
+ </div>
+</div>
+
+<p>En toen zocht elk kind z'n eigen huis op, moe&mdash;maar tevreden.</p>
+
+<div class="figcenter" style="width: 206px;">
+<img src="images/ill_p102.png" width="206" height="192" alt="" title="" />
+</div>
+
+<p><span class="pagenum"><a id="p_103">[103]</a></span></p>
+
+<h2><a id="XXIII"></a>XXIII.</h2>
+
+<h2 class="subtitle">Terugkomst.</h2>
+
+<div class="poem" style="width: 20em; margin:auto;">
+ <div class="stanza">
+ <span class="i0">Hoera, hoera, daar zijn we weer;<br /></span>
+ <span class="i0">Geen onzer, die er mist:<br /></span>
+ <span class="i0">De meester, die ons telde, heeft<br /></span>
+ <span class="i0">Zich stellig niet vergist.<br /></span>
+ <span class="i0">De juffrouw is steeds voorgegaan,<br /></span>
+ <span class="i0">De meester, die kwam achteraan;<br /></span>
+ <span class="i0">Zoo trokken wij vol blijden zin<br /></span>
+ <span class="i0">De wijde wereld in.<br /></span>
+ </div>
+ <div class="stanza">
+ <span class="i0">Hoera, hoera, daar zijn we weer;<br /></span>
+ <span class="i0">Wij hebben pret gehad:<br /></span>
+ <span class="i0">Het weer was goed, de lucht was klaar,<br /></span>
+ <span class="i0">En prachtig was de stad.<br /></span>
+ <span class="i0">Wij hadden alles graag gekocht,<br /></span>
+ <span class="i0">Wat daar te zamen was gezocht;<br /></span>
+ <span class="i0">Maar meester zei: &bdquo;Dat 's al te kras,<br /></span>
+ <span class="i0">Zoiets komt niet te pas.&rdquo;<br /></span>
+ </div>
+ <div class="stanza">
+ <span class="pagenum"><a id="p_104">[104]</a></span>
+ <span class="i0">Hoera, hoera, daar zijn we weer,<br /></span>
+ <span class="i0">Vol chocolade en koek;<br /></span>
+ <span class="i0">Geen onzer heeft, geloof het maar,<br /></span>
+ <span class="i0">Een vlek op schort of broek.<br /></span>
+ <span class="i0">Precies als we zijn heengegaan,<br /></span>
+ <span class="i0">Zoo komen we hier bij u aan;<br /></span>
+ <span class="i0">Ons mist geen nagel of geen haar,<br /></span>
+ <span class="i0">'t Is eerlijk, eerlijk waar.<br /></span>
+ </div>
+ <div class="stanza">
+ <span class="i0">Hoera, hoera, daar zijn we weer,<br /></span>
+ <span class="i0">Blij na deez' blijden dag;<br /></span>
+ <span class="i0">Straks zeggen w' in ons eigen huis,<br /></span>
+ <span class="i0">Wat elk wel hoorde en zag.<br /></span>
+ <span class="i0">Hebt nog een oogenblik geduld,<br /></span>
+ <span class="i0">Wij wedden, dat ge hooren zult:<br /></span>
+ <span class="i0">&bdquo;'t Was eenig mooi; een volgend keer<br /></span>
+ <span class="i0">Dan gaan we graag eens weer.&rdquo;<br /></span>
+ </div>
+</div>
+
+<hr class="chend" />
+
+<div class="TNbox">
+<a id="correctie"></a>
+
+<h1>Overzicht aangebrachte correcties</h1>
+<p>De volgende correcties zijn aangebracht in de tekst:</p>
+
+<table summary="correcties in tekst">
+  <thead>
+    <tr><th>Plaats</th><th>Bron</th><th>Correctie</th></tr>
+  </thead>
+  <tbody>
+    <tr><td class="td2"><a href="#corr01">Blz. 2</a></td><td class="td4">&rsquo;</td><td class="td4">&rdquo;</td></tr>
+    <tr><td class="td2"><a href="#corr02">Blz. 14</a></td><td class="td4">&rsquo;</td><td class="td4">&rdquo;</td></tr>
+    <tr><td class="td2"><a href="#corr03">Blz. 26</a></td><td class="td4">[<i>Niet in bron</i>]</td><td class="td4">.</td></tr>
+    <tr><td class="td2"><a href="#corr04">Blz. 44</a></td><td class="td4">toen..</td><td class="td4">toen....</td></tr>
+    <tr><td class="td2"><a href="#corr05">Blz. 90</a></td><td class="td4">,</td><td class="td4">.</td></tr>
+    <tr><td class="td2"><a href="#corr06">Blz. 97</a></td><td class="td4">&nbsp;we,</td><td class="td4">, we</td></tr>
+    <tr><td class="td2"><a href="#corr07">Blz. 97</a></td><td class="td4">[<i>Niet in bron</i>]</td><td class="td4">&rdquo;</td></tr>
+  </tbody>
+</table>
+</div>
+
+
+
+
+
+
+
+
+<pre>
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Licht en Leven: Dubbele Twee. I., by 
+Jac. van der Klei
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK LICHT EN LEVEN: DUBBELE TWEE. I. ***
+
+***** This file should be named 29144-h.htm or 29144-h.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/2/9/1/4/29144/
+
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations.
+To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
+
+
+</pre>
+
+</body>
+</html>
diff --git a/29144-h/images/ill_p002.png b/29144-h/images/ill_p002.png
new file mode 100644
index 0000000..cebe071
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p002.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p005.png b/29144-h/images/ill_p005.png
new file mode 100644
index 0000000..34f1df7
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p005.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p009.jpg b/29144-h/images/ill_p009.jpg
new file mode 100644
index 0000000..911de57
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p009.jpg
diff --git a/29144-h/images/ill_p015.png b/29144-h/images/ill_p015.png
new file mode 100644
index 0000000..7d02e63
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p015.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p018.png b/29144-h/images/ill_p018.png
new file mode 100644
index 0000000..b430547
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p018.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p022.jpg b/29144-h/images/ill_p022.jpg
new file mode 100644
index 0000000..0a2d2fa
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p022.jpg
diff --git a/29144-h/images/ill_p023.png b/29144-h/images/ill_p023.png
new file mode 100644
index 0000000..1d07d0c
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p023.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p026.png b/29144-h/images/ill_p026.png
new file mode 100644
index 0000000..98ddf80
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p026.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p030.jpg b/29144-h/images/ill_p030.jpg
new file mode 100644
index 0000000..cc6eab5
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p030.jpg
diff --git a/29144-h/images/ill_p034a.png b/29144-h/images/ill_p034a.png
new file mode 100644
index 0000000..b3808bc
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p034a.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p034b.png b/29144-h/images/ill_p034b.png
new file mode 100644
index 0000000..a033641
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p034b.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p035.png b/29144-h/images/ill_p035.png
new file mode 100644
index 0000000..f1289ed
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p035.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p037.png b/29144-h/images/ill_p037.png
new file mode 100644
index 0000000..85fdc15
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p037.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p038.jpg b/29144-h/images/ill_p038.jpg
new file mode 100644
index 0000000..1840b5e
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p038.jpg
diff --git a/29144-h/images/ill_p041.png b/29144-h/images/ill_p041.png
new file mode 100644
index 0000000..3ddf31b
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p041.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p043.png b/29144-h/images/ill_p043.png
new file mode 100644
index 0000000..d04e496
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p043.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p044.png b/29144-h/images/ill_p044.png
new file mode 100644
index 0000000..1e60b5e
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p044.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p045.png b/29144-h/images/ill_p045.png
new file mode 100644
index 0000000..b5152aa
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p045.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p047.png b/29144-h/images/ill_p047.png
new file mode 100644
index 0000000..a56ca0b
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p047.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p048.png b/29144-h/images/ill_p048.png
new file mode 100644
index 0000000..092d0b5
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p048.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p050.png b/29144-h/images/ill_p050.png
new file mode 100644
index 0000000..68ed442
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p050.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p056.png b/29144-h/images/ill_p056.png
new file mode 100644
index 0000000..92e07c6
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p056.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p060.png b/29144-h/images/ill_p060.png
new file mode 100644
index 0000000..97daf14
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p060.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p062.png b/29144-h/images/ill_p062.png
new file mode 100644
index 0000000..fcbee08
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p062.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p064.png b/29144-h/images/ill_p064.png
new file mode 100644
index 0000000..175ce0b
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p064.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p065.png b/29144-h/images/ill_p065.png
new file mode 100644
index 0000000..7c0757c
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p065.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p068.jpg b/29144-h/images/ill_p068.jpg
new file mode 100644
index 0000000..15c43a0
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p068.jpg
diff --git a/29144-h/images/ill_p074.png b/29144-h/images/ill_p074.png
new file mode 100644
index 0000000..15b4f6e
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p074.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p076.png b/29144-h/images/ill_p076.png
new file mode 100644
index 0000000..66ab028
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p076.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p078.png b/29144-h/images/ill_p078.png
new file mode 100644
index 0000000..267f936
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p078.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p080.jpg b/29144-h/images/ill_p080.jpg
new file mode 100644
index 0000000..5201547
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p080.jpg
diff --git a/29144-h/images/ill_p084.png b/29144-h/images/ill_p084.png
new file mode 100644
index 0000000..1cf3a50
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p084.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p087.jpg b/29144-h/images/ill_p087.jpg
new file mode 100644
index 0000000..a0cabf5
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p087.jpg
diff --git a/29144-h/images/ill_p092.png b/29144-h/images/ill_p092.png
new file mode 100644
index 0000000..bc560f0
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p092.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p097.png b/29144-h/images/ill_p097.png
new file mode 100644
index 0000000..c43ef15
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p097.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p101.png b/29144-h/images/ill_p101.png
new file mode 100644
index 0000000..661d941
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p101.png
diff --git a/29144-h/images/ill_p102.png b/29144-h/images/ill_p102.png
new file mode 100644
index 0000000..7dca38f
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_p102.png
diff --git a/29144-h/images/ill_tp.png b/29144-h/images/ill_tp.png
new file mode 100644
index 0000000..ed55065
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/ill_tp.png
diff --git a/29144-h/images/voorkant.png b/29144-h/images/voorkant.png
new file mode 100644
index 0000000..4a24f9e
--- /dev/null
+++ b/29144-h/images/voorkant.png
diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt
new file mode 100644
index 0000000..6312041
--- /dev/null
+++ b/LICENSE.txt
@@ -0,0 +1,11 @@
+This eBook, including all associated images, markup, improvements,
+metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be
+in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES.
+
+Procedures for determining public domain status are described in
+the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org.
+
+No investigation has been made concerning possible copyrights in
+jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize
+this eBook outside of the United States should confirm copyright
+status under the laws that apply to them.
diff --git a/README.md b/README.md
new file mode 100644
index 0000000..190f8fd
--- /dev/null
+++ b/README.md
@@ -0,0 +1,2 @@
+Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for
+eBook #29144 (https://www.gutenberg.org/ebooks/29144)