diff options
Diffstat (limited to 'old')
| -rw-r--r-- | old/20090425-28606-0.txt | 7540 | ||||
| -rw-r--r-- | old/20090425-28606-0.zip | bin | 0 -> 177133 bytes |
2 files changed, 7540 insertions, 0 deletions
diff --git a/old/20090425-28606-0.txt b/old/20090425-28606-0.txt new file mode 100644 index 0000000..4a0bba3 --- /dev/null +++ b/old/20090425-28606-0.txt @@ -0,0 +1,7540 @@ +The Project Gutenberg EBook of The Complete Works, Volume 6, by Lucian + +This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with +almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or +re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included +with this eBook or online at www.gutenberg.net + + +Title: The Complete Works, Volume 6 + +Author: Lucian + +Translator: Ioannis Kondylakis + +Release Date: April 25, 2009 [EBook #28606] +Last Updated: November 21, 2009 + +Language: Greek + +Character set encoding: UTF-8 + +*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK THE COMPLETE WORKS, VOLUME 6 *** + + + + +Produced by Sophia Canoni, book provided by Iason Konstantinidis + + + + +Note: Numbers in curly brackets relate to the footnotes that have +been transferred at the end of the book. + +In three instances, missing words have been denoted by []. For one +of them, I have supplied what I think it is. I have added a note +included in // + +The tonic system has been changed from polytonic to monotonic. + +Σημείωση: Οι αριθμοί σε αγκύλες {} αφορούν στις υποσημειώσεις των +σελίδων που έχουν μεταφερθεί στο τέλος του βιβλίου. + +Σε τρεις περιπτώσεις που λείπουν λέξεις έχω χρησιμοποιήσει []. Σε +μια από αυτές έχω γράψει την λέξη που νομίζω ότι είναι. Μια +σημείωσή μου περιβάλλεται από //. + +Το τονικό σύστημα έχει αλλαχτεί από πολυτονικό σε μονοτονικό. + + + +ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΕΞΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ + + + + +ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ + +ΑΠΑΝΤΑ + + + + +ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ + +ΙΩ. ΚΟΝΔΥΛΑΚΗ + + + + +ΤΟΜΟΣ ΕΚΤΟΣ + + + + + + +ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ + +ΑΠΑΝΤΑ + + + + +ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΕΞΗ + +ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ + +ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ + +ΑΠΑΝΤΑ + +ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ + +ΙΩ. ΚΟΝΔΥΛΑΚΗ + +ΤΟΜΟΣ ΕΚΤΟΣ + + + + +ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Εικόνες. — Υπέρ των εικόνων. — Εταιρικοί διάλογοι. +— Όνειρον ή Αλεκτρυών. — Συμπόσιον ή Λαπίθαι. — Ζευς τραγωδός. +— Συστημάτων Δημοπρασία. — Αλιεύς ή αναζήσαντες. — Ηρόδοτος ή +Αετίων. + + + + +ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ + +ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΕΞΗ + +1911 + + + + +ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ + +ΑΠΑΝΤΑ + + + + +ΕΙΚΟΝΕΣ {1} + + + +ΛΥΚΙΝΟΣ. Αναμφιβόλως εκείνο το οποίον έπαθα προ ολίγου, όταν είδα +μίαν ωραιοτάτην γυναίκα, είνε ό,τι επάθαιναν όσοι αντίκρυζαν την +Γοργόνα• διότι ακριβώς παρ' ολίγον να μεταβληθώ εξ ανθρώπου εις +πέτραν από την κατάπληξιν. + +ΠΟΛΥΣΤΡΑΤΟΣ. Βέβαια θα ήτο εξαιρετικόν και λίαν καταπληκτικόν το +θέαμα, αφού και τον Λυκίνον ηδυνήθη να εκπλήξη, και μάλιστα όταν το +αντικείμενον ήτο γυναίκα. Αν ήτο κανείς έφηβος δεν θ' απορούσα, +διότι συχνότατα σου συμβαίνει να μένης εκστατικός ενώπιον των +ωραίων νέων και είνε ευκολώτερον να μετακινήση κανείς ολόκληρον το +Σίπυλον {2} παρά να σε αποσπάση από τους ωραίους, όταν στέκεσαι +ενώπιόν των με το στόμα ανοικτόν και τα μάτια βουρκωμένα πολλάκις, +όπως η κόρη του Ταντάλου. Αλλά δεν μου λες, ποία ήτο αυτή η +απολιθώνουσα Μέδουσα και από πού ήτο διά να μάθω και εγώ; διότι δεν +πιστεύω να θέλης μόνον διά τον εαυτόν σου το θέαμα και να +ζηλοτυπήσης εάν και εγώ θελήσω να απολιθωθώ μαζή σου. + +ΛΥΚ. Πρέπει να ξέρης ότι και μακρόθεν αν την ατενίσης, θα σε +καταστήση πλέον ακίνητον και άλαλον από τα αγάλματα. Αλλ' ίσως αυτό +είνε το ολιγώτερον επικίνδυνον εάν όμως σε ατενίση και εκείνη, δεν +θα υπάρχη πλέον τρόπος να απομακρυνθής, αλλά θα σε σύρη ως +δεσμευμένον όπου θέλει, όπως η πέτρα του Ηρακλέους σύρει τον +σίδηρον. + +ΠΟΛ. Παύσε, Λυκίνε, να μου εκφράζης με υπερβολάς τον θαυμασμόν σου +και λέγε μου ποία ήτο αυτή η γυναίκα. + +ΛΥΚ. Ενώ συ νομίζεις ότι λέγω υπερβολάς, εγώ φοβούμαι ότι αν την +ίδης θα σου φανούν κατώτεροι αυτής οι έπαινοί μου• τόσον ωραιοτέρα +θα σου φανή. Αλλά ποία είνε δεν γνωρίζω• το μόνον το οποίον δύναμαι +να σου είπω είνε ότι είχε μεγάλην ακολουθίαν δούλων, ευνούχων και +θεραπαινίδων και εν γένει εφαίνετο ότι ανήκεν εις τάξιν ανωτέραν. + +ΠΟΛ. Ουδέ τ' όνομά της γνωρίζεις; Δεν ηρώτησες πώς ονομάζεται; + +ΛΥΚ. Όχι• το μόνον που γνωρίζω είνε ότι πατρίδα έχει την Ιωνίαν• +διότι είς εκ των θεατών, ο οποίος ευρέθη πλησίον μου, είπεν, αφού +εκείνη επέρασε• Τοιαύτα είνε τα Σμυρναϊκά κάλλη. Αλλά δεν είνε +παράδοξον ότι η ωραιοτέρα των Ιωνικών πόλεων παρήγαγε την +ωραιοτέραν των γυναικών. Εμάντευσα δε ότι και αυτός ο οποίος είπεν +αυτά ήτο Σμυρναίος και υπερηφανεύετο διά το κάλλος της γυναικός +εκείνης. + +ΠΟΛ. Αληθώς εφέρθης ως πέτρα, αφού ούτε την παρηκολούθησες, ούτε +τον Σμυρναίον εκείνον ηρώτησες ποία ήτο [;;;;] προσπάθησε +τουλάχιστον να μου την παραστήσης με λόγους ποία ήτο και ίσως θα +την αναγνωρίσω. + +ΛΥΚ. Η απαίτησίς σου είνε μεγάλη. Δεν αρκεί η δύναμις των λόγων και +μάλιστα η ιδική μου ευφράδεια να εξεικονίση κάλλος τόσον θαυμάσιον, +διά το οποίον μόλις θα ήσαν ικανοί ο Απελλής ή ο Ζεύξις ή ο +Παρράσιος, ο Φειδίας ή ο Αλκαμένης. Εγώ με την ασθενή μου τέχνην θα +ζημιώσω το πρωτότυπον. + +ΠΟΛ. Ειπέ μου τέλος πάντων πώς ήτο η μορφή της. Δεν δύνασαι να +κατηγορηθής ως παράτολμος, διότι θα επιχειρήσης να δώσης μίαν ιδέαν +εις φίλον σου. + +ΛΥΚ. Μου φαίνεται ότι ασφαλέστερα θα το κατορθώσω αν καλέσω εις +βοήθειάν μου μερικούς εκ των αρχαίων τεχνιτών, διά να μου +αναπαραστήσουν την γυναίκα εκείνην. + +ΠΟΛ. Τι εννοείς; Πώς θα έλθουν εις βοήθειάν σου άνθρωποι οι οποίοι +προ τόσου καιρού έχουν αποθάνη; + +ΛΥΚ. Ευκόλως• αρκεί να μου απαντήσης εις μερικάς ερωτήσεις. + +ΠΟΛ. Καλά, ερώτα. + +ΛΥΚ. Εταξείδευσές ποτε, Πολύστρατε, εις την Κνίδον; + +ΠΟΛ. Βέβαια. + +ΛΥΚ. Επομένως θα είδες βέβαια και την εκεί Αφροδίτην. + +ΠΟΛ. Μάλιστα• είνε το ωραιότερον δημιούργημα του Πραξιτέλους. + +ΛΥΚ. θα ήκουσες και τον μύθον τον οποίον διηγούνται οι εντόπιοι +περί αυτής, ότι δηλαδή κάποιος ερωτεύθη το άγαλμα και διαφυγών την +προσοχήν έμεινε μίαν νύκτα εντός του ναού και ικανοποίησε το πάθος +του, όσον τούτο είνε δυνατόν με άγαλμα. Αλλά περί τούτου δεν +πρόκειται τώρα. Αφού δε, ως λέγεις, είδες το άγαλμα εκείνο, τώρα να +μου απάντησης και εις μίαν άλλην ερώτησιν, αν είδες και την +Αφροδίτην, η οποία ευρίσκεται εις τας Αθήνας, την εν κήποις +Αφροδίτην του Αλκαμένους. + +ΠΟΛ. θα ήμουν ο οκνηρότερος των Αθηναίων, Λυκίνε, εάν δεν είχα ιδή +μέχρι τούδε το ωραιότερον από τα έργα του Αλκαμένους. + +ΛΥΚ. Θεωρώ περιττόν να σε ερωτήσω, Πολύστρατε, εάν ανέβης πολλάκις +εις την ακρόπολιν και παρετήρησες την Σωσάνδραν του Καλάμιδος. + +ΠΟΛ. Και αυτήν την είδα, πολλάκις. + +ΛΥΚ. Καλά. Από δε τα έργα του Φειδίου ποίον σου ήρεσε περισσότερον; + +ΠΟΛ. Ποίον άλλο παρά η Λημνία {3} την οποίαν τόσον εξετίμα ο +Φειδίας, ώστε και εχάραξεν επί του αγάλματος το όνομά του; Αλλά και +η Αμαζών, η οποία στηρίζεται επί της λόγχης, δεν μου αρέσει +ολιγώτερον. + +ΛΥΚ. Αυτά τωόντι είνε τα καλλίτερα και δεν έχομεν ανάγκην άλλων +τεχνιτών. Τώρα λοιπόν θα προσπαθήσω να πάρω εξ εκάστου των +αγαλμάτων τούτων ό,τι εξαίρετον έχει να το συναρμόσω εις μίαν +εικόνα. + +ΠΟΛ. Και πώς θα το κατορθώσης αυτό; + +ΛΥΚ. Δεν είνε δύσκολον, Πολύστρατε, εάν παραδόσωμεν τα αγάλματα εις +τον λόγον και επιτρέψωμεν εις αυτόν να μεταφέρη και συνθέση και +συναρμόση όσον το δυνατόν ευρυθμότατα τας καλλονάς αυτών εις μίαν. + +ΠΟΛ. Καλά• ας τα παραλάβη λοιπόν και ας τα συνθέση, διότι είμαι +περίεργος να ίδω πώς θα τα μεταχειρισθή και πώς εκ τόσων εικόνων θα +συνθέση μίαν χωρίς δυσαρμονίας. + +ΛΥΚ. Λοιπόν τώρα θα ίδης πώς θα συναρμόση ο λόγος το καλλιτέχνημά +του. Από την Αφροδίτην της Κνίδου θα λάβη μόνον της κεφαλήν• δεν θα +χρειασθή τίποτε από το άλλο σώμα, το οποίον είνε γυμνόν. Την κόμην, +το μέτωπον και τας ωραίας γραμμάς των φρυδιών θ' αφήση όπως τα +έκαμεν ο Πραξιτέλης, θα διατηρήση επίσης την υγρότητα των οφθαλμών +ομού με την φαιδρότητα και την χάριν, όπως τα θέλει ο Πραξιτέλης. +Τα δε μήλα και όλα τα άλλα εξέχοντα μέρη του προσώπου θα λάβη από +τον Αλκαμένην και την εν κήποις, προσέτι δε τα άκρα των χειρών και +των καρπών την ευρυθμίαν και τους στρογγυλούς δακτύλους τους +λεπτυνομένους κατά τα άκρα. Το όλον δε περίγραμμα του προσώπου, την +αβρότητα των παρειών και την σύμμετρον μύτην θα δώσουν η Λημνία και +ο Φειδίας. Ο ίδιος θα μας δώση και του στόματος την αρμονικήν +σχισμήν και τον αυχένα της Αμαζόνος του• η δε Σωσάνδρα και ο +Κάλαμις θα την στολίσουν με την αιδημοσύνην και θα της δώσουν το +σεμνόν και μόλις φαινόμενον μειδίαμα εκείνης. Και το ευσταλές και +την σεμνότητα του ιματισμού παρά της Σωσάνδρας επίσης θα λάβη, με +την διαφοράν μόνον ότι η δική μας θα έχη την κεφαλήν άσκεπη. +Ανάστημα θα έχη ίσον με την Κνιδίαν Αφροδίτην και ο Πραξιτέλης θα +μας δώση και τας αναλογίας ταύτας. Τώρα πώς σου φαίνεται, +Πολύστρατε; θα γίνη ωραίον το άγαλμά μας; + +ΠΟΛ. Βέβαια εάν εκτελεσθή, με τελείαν ακρίβειαν• διότι ελησμόνησες +κάτι τι, θαυμάσιε αγαλματοποιέ, πολύ σπουδαίον, ενώ συνεσώρευες +τόσα και τόσα εις το έργον σου. + +ΛΥΚ. Τι ελησμόνησα; + +ΠΟΛ. Κάτι τι, φίλε μου, από τα σπουδαιότερα, εκτός εάν νομίζης ότι +ολίγον συντελεί προς το κάλλος το χρώμα και μάλιστα το αρμόζον εις +έκαστον μέρος του κάλλους, ούτως ώστε να είνε μαύρα εντελώς όσα +πρέπει να είνε μαύρα, λευκά όσα πρέπει να είνε λευκά και το ερύθημα +να επανθή και τα τοιαύτα. Άνευ αυτών το έργον μας κινδυνεύει να έχη +την μεγαλειτέραν έλλειψιν. + +ΛΥΚ. Πόθεν λοιπόν θα λάβωμεν και αυτά• ή πρέπει να καλέσωμεν εις +βοήθειαν ημών τους ζωγράφους και μάλιστα εκείνους οίτινες +ανεδείχθησαν άριστοι μεταξύ αυτών, διά ν' αναμίξουν τα χρώματα και +χρωμαΤιςουν την εικόνα καταλλήλως; Λοιπόν ας καλέσωμεν τον +Πολύγνωτον και τον Ευφράνορα, τον Απελλήν και τον Αετίωνα• ας +διαιρέσουν δε ούτοι το έργον μεταξύ των και ο μεν Ευφράνωρ ας +χρωμαΤιςη την κόμην όπως εζωγράφισε την κόμην της Ήρας, ο δε +Πολύγνωτος την ωραίαν γραμμήν των φρυδιών και το ερύθημα των +παρειών, όπως εζωγράφισε την Κασάνδραν εις την λέσχην των Δελφών• ο +ίδιος ας ζωγραφίση το φόρεμα, λεπτότατα εξειργασμένον, ούτως ώστε +μέρος μεν αυτού να είνε συνεσφιγμένον, το δε άλλον να κυματίζη και +να κολπούται υπό του άνεμου. Το άλλο σώμα ας ζωγραφίση ο Απελλής, +κυρίως κατά το υπόδειγμα της Πακάτης {4} όχι καθ' υπερβολήν λευκόν, +αλλ' απλώς ζωογονούμενον υπό του αίματος• τα δε χείλη να γίνουν +όπως ο Αετίων εζωγράφισε της Ροξάνης τα χείλη. Αλλά μάλλον τον +άριστον των ζωγράφων Όμηρον πρέπει να καλέσωμεν μετά του Απελλού +και του Ευφράνορος. Το όλον χρώμα του σώματος πρέπει να είνε όμοιον +προς εκείνο το οποίον ο ποιητής της Ιλιάδος απέδωκεν εις τον +Μενέλαον, παρομοιάσας τους μηρούς αυτού με ελεφαντοκόκαλον ελαφρώς +πορφυρωμένον. Ο ίδιος ας ζωγραφίση και τους οφθαλμούς και ας την +κάμη βοώπιν. Θα τον βοηθήση δε εις το έργον και ο Θηβαίος ποιητής, +διά να την κάμη ιοβλέφαρον. Και φιλομειδή να την καταστήση ο Όμηρος +και λευκώλενον και ροδοδάκτυλον και εν γένει να την εξομοιώση προς +την χρυσήν Αφροδίτην πλέον ή την Βρυσηίδα. Αυτά θα κάμουν οι +ζωγράφοι και οι γλύπται. Αλλ' εκείνο το οποίον επανθεί εις όλα +ταύτα, η χάρις ή μάλλον όλαι αι χάριτες ομού και όλοι οι έρωτες, +ποίος θα δυνηθή να το μιμηθή; + +ΠΟΛ. Αυτή, Λυκίνε, θα είνε θαύμα ωραιότητος, όπως την περιγράφεις, +και κάτι τι θείον το οποίον έπεσεν εξ ουρανού. Τι δε έκαμνεν όταν +την είδες; + +ΛΥΚ. Εκράτει βιβλίον κατά το ήμισυ τυλιγμένον και εφαίνετο ότι +μέρος αυτού είχεν αναγνώση και κατεγίνετο εις την ανάγνωσιν του +επίλοιπου. Ενώ δε εβάδιζε, κάτι έλεγε και προς έν των προσώπων της +ακολουθίας της, αλλά δεν γνωρίζω τι έλεγε, διότι δεν ωμίλει +μεγαλοφώνως. Όταν δε εμειδίασε, Πολύστρατε, έδειξε κάτι δόντια, που +δεν δύναμαι να σου παραστήσω την λευκότητα, των, την συμμετρίαν και +την συναρμογήν. Αν έτυχε να ίδης περιδέραιον από λαμπροτάτους και +ισομεγέθεις μαργαρίτας, θα δυνηθής να φαντασθής την λαμπρότητα και +την κανονικότητά των. Το ερύθημα των χειλέων ανεδείκνυεν έτι μάλλον +την λευκότητά των. Θα ηδύνατό τις να τους συγκρίνη προς το +στιλβωμένον ελεφαντοκόκαλον περί του οποίου ομιλεί ο Όμηρος, και +δεν ήσαν οι μεν πλατύτεροι των δε ή προέχοντες ή αραιοί, όπως +συμβαίνει εις τας περισσοτέρας γυναίκας, αλλ' η ισότης των ήτο +τελεία και είχον το αυτό χρώμα και το αυτό μέγεθος και ομοίως όλοι +ήσαν συνηρμοσμένοι. Εν γένει το θέαμα ήτο θαυμάσιον και πάσαν +ανθρωπίνην καλλονήν υπερέβαινε. + +ΠΟΛ. Στάσου. Μαντεύω τώρα πολύ καλά απ' αυτά που λέγεις και την +πατρίδα της, ποίαν γυναίκα εννοείς. Είπες ότι την ηκολούθουν και +ευνούχοι. + +ΛΥΚ. Μάλιστα και μερικοί στρατιώται ακόμη. + +ΠΟΛ. Είνε η περίφημος ερωμένη του βασιλέως {5} αυτή που ηυτύχησες να +ίδης. + +ΛΥΚ. Και πώς ονομάζεται; + +ΠΟΛ. Και το όνομά της είνε επίσης πολύ μουσικόν και χαριτωμένον, +Λυκίνε• είνε ομώνυμος με την αξιέραστον σύζυγον του Αβραδάτα {6}, την +οποίαν θα γνωρίζης βέβαια εκ του Ξενοφώντος, όστις την εγκωμιάζει +διά την σωφροσύνην και το κάλλος της. + +ΛΥΚ. Βεβαίως και η ιστορία της μου κάνει τόσην εντύπωσιν, ώστε +οσάκις την αναγινώσκω, νομίζω ότι βλέπω την γυναίκα εκείνην και την +ακούω να λέγη όσα της αποδίδει ο Ξενοφών, όταν έδιδε τα όπλα εις +τον άνδρα της και τον προέπεμπεν αναχωρούντα εις τον πόλεμον. + +ΠΟΛ. Αλλά συ, φίλε μου, την είδες μίαν φοράν ως αστραπήν και +ενεθουσιάσθης διά το κάλλος της μορφής και του σώματός της• δεν +γνωρίζεις δε της ψυχής της τα κάλλη τα οποία είνε πολύ μεγαλείτερα +και θειότερα. Εγώ όμως την γνωρίζω καθ' ολοκληρίαν διότι και +σχετικός της είμαι και συμπατριώτης. Ως δε γνωρίζεις, αποδίδω +μεγαλειτέραν σημασίαν εις την γλυκύτητα του χαρακτήρος, την +φιλανθρωπίαν, την μεγαλοφροσύνην, την φρόνησιν, την μόρφωσιν του +πνεύματος παρά εις το κάλλος. Και αυτά τωόντι έχουν μεγαλειτέραν +αξίαν από τα σωματικά προτερήματα• διότι θα ήτο παράλογον και +γελοίον εάν εξετίμα κανείς περισσότερον το φόρεμα παρά το σώμα. Το +τέλειον δε κάλλος κατά την γνώμην μου είνε εκείνο εις το οποίον +συντρέχει η αρετή της ψυχής και του σώματος η καλλονή, θα ηδυνάμην +να σου δείξω πολλάς γυναίκας αι οποίαι έχουν ωραίαν και ευχάριστον +την μορφήν, αλλά κατά τα αλλά καταισχύνουν το κάλλος, ούτως ώστε +και μόνον αν ανοίξουν το στόμα διά να ομιλήσουν το κάλλος των +μαραίνεται και εξαφανίζεται, διότι αποδεικνύεται ότι υπηρετεί ψυχήν +δυσειδή και κακήν. Αι τοιαύται γυναίκες μου φαίνονται όμοιαι προς +τους Αιγυπτιακούς ναούς, οι οποίοι είνε ωραίοι και μεγαλοπρεπείς, +στολισμένοι με πολύτιμα μάρμαρα, με χρυσόν και ζωγραφιαίς• αλλ' αν +εισέλθης και αναζητήσης τον θεόν εις τον οποίον είνε αφιερωμένοι, +θα συναντήσης πίθηκον ή ίβιν ή τράγον ή γάτον. Τοιαύτας γυναίκας +συναντά κανείς πολλάς. Δεν αρκεί λοιπόν το κάλλος, εάν δεν έχη και +τα πρέποντα κοσμήματα, εννοώ δε όχι πολυτελή ενδύματα και αλλά +εξωτερικά στολίσματα, αλλ' εκείνα τα οποία ανέφερα, την αρετήν, την +φρόνησιν, την γλυκύτητα του χαρακτήρος, την φιλανθρωπίαν και όλα τα +άλλα τα οποία αποτελούν τον ηθικόν χαρακτήρα της γυναικός εκείνης. + +ΛΥΚ. Λοιπόν η σειρά σου τώρα, Πολύστρατε, να με πληρώσης διά του +αυτού νομίσματος και μάλιστα με το παραπάνω, και να μου δώσης την +ψυχικήν της εικόνα, αφού δύνασαι, διά να μη την θαυμάζω μόνον κατά +το ήμισυ. + +ΠΟΛ. Αυτό το οποίον μου ζητείς, φίλε μου, δεν είνε μικρόν και +εύκολον διότι δεν είνε ομοίως εύκολον να παραστήση κανείς διά του +λόγου πράγματα τα οποία εις όλους είνε ορατά, και πράγματα τα οποία +δεν φαίνονται. Διά να ζωγραφίσω και εγώ την εικόνα, την οποίαν μου +ζητείς, θα χρειασθώ συνεργάτας, όχι πλέον γλύπτας μόνον και +ζωγράφους, αλλά και φιλοσόφους, ώστε να κατασκευάσω το άγαλμα +σύμφωνον προς τους κανόνας εκείνων και κατά τα υποδείγματα της +αρχαίας πλαστικής. Αλλά θα επιχειρήσω. Και εν πρώτοις να την +φαντασθής με φωνήν γλυκείαν και αρμονικήν. Εις αυτήν θα ήρμοζε +μάλλον παρά εις τον γέροντα της Πύλου εκείνο το οποίον είπεν ο +Όμηρος. Η φωνή της είνε γλυκυτέρα του μέλιτος. Εν γένει δε ο τόνος +της λαλιάς της είνε απαλώτατος, ούτε βαρύς, ώστε να φαίνεται +ανδρικός, ούτε παραπολύ λεπτός, ώστε να φαίνεται καθ' υπερβολήν +θηλυπρεπής και ασθενής, αλλ' όπως είνε η φωνή του παιδίου, το +οποίον δεν έφθασεν εις την ήβην, γλυκεία και ευχάριστος και τόσον +μαλακά εισδύουσα εις την ακοήν, ώστε και όταν παύη, να παραμένη +απήχημα αυτής και ως ηχώ παρατείνουσα τα λεγόμενα και εις την ψυχήν +αφήνουσα ίχνη των λόγων ευχάριστα και πλήρη πειθούς. Όταν συμβαίνη +και να τραγουδή και μάλιστα συνοδευομένη υπό κιθάρας, ο θαυμασμός +υπερβαίνει κάθε όριον και πρέπει να σιωπούν αμέσως αλκυόνες και +τέττιγες και κύκνοι, διότι όλα φαίνονται συγκρινόμενα προς αυτήν +χωρίς χάριν. Και αυτή η κόρη του Πανδίονος {7} θα φανή άτεχνος και +χωρίς μουσικά χαρίσματα, παρ' όλην την ποικιλίαν των μελωδιών της. + +Ο δε Ορφεύς και ο Αμφίων, οίτινες υπήρξαν οι γοητευτικότεροι των +μουσικών και διά της μουσικής των συνεκίνουν και αυτά τα άψυχα, αν +ήκουον το άσμα της γυναικός εκείνης, θ' άφιναν τας κιθάρας και θα +εστέκοντο να την ακούουν. Διότι πώς ηδύναντο να κρατούν τόσην +αρμονίαν και τόσην ακρίβειαν ρυθμού και το πλήκτρον της κιθάρας να +κτυπά συγχρόνως με την γλώσσαν και πώς ηδύναντο να έχουν την +λεπτότητα εκείνην και την ευκινησίαν των δακτύλων ο Θραξ εκείνος +και ο άλλος ο οποίος επηγγέλλετο τον βουκόλον επί του Κιθαιρώνος +και συγχρόνως κατεγίνετο εις την κιθάραν; Ώστε αν τύχη ποτέ, +Λυκίνε, και την ακούσης να τραγουδή, δεν θα πάθης μόνον ό,τι οι +βλέποντες τας Γοργόνας αλλά θα εννοήσης και τι επάθαιναν οι +ακούοντες το άσμα των Σειρήνων. Είμαι βέβαιος ότι θα γοητευθής εις +τοιούτον βαθμόν, ώστε θα λησμονήσης και πατρίδα και συγγενείς• και +αν ακόμη φράξης με κηρόν τα ώτα, και διά του κηρού θα εισδύση εις +την ακοήν σου η μελωδία. Τοιούτον είνε το άσμα αυτής και τόσα πολλά +θέλγητρα έχει, ώστε σου εμπνέει την ιδέαν ότι την εδίδαξαν αι +Μούσαι. Εν γένει δε πρέπει να φαντασθής το άσμα της οποίον έπρεπε +να είνε το εξερχόμενον εκ τοιούτων χειλέων και διά τοιούτων +οδόντων. Αφού δε την είδες, δύνασαι να φαντασθής ότι την ακούεις. +Ότι η γλώσσα της είνε καθαρώς Ιωνική και ακριβής και ότι ομιλεί με +ευφράδειαν και με πολλήν Αττικήν χάριν δεν είνε παράδοξον διότι το +χάρισμα τούτο έχει από την πατρίδα της• ούτε ήτο δυνατόν να +συμβαίνη άλλως, προκειμένου περί προσώπου συγγενεύοντος προς τους +Αθηναίους λόγω της αποικίας. Δεν είνε επίσης παράδοξον ότι της +αρέσει η ποίησις και πολύ καταγίνεται εις αυτήν, αφού είνε +συμπολίτις του Ομήρου. Ιδού, αγαπητέ Λυκίνε, μία εικών, η εικών της +καλλιφωνίας αυτής και του άσματος, η οποία παριστά το αντικείμενον +ασθενέστατα. Μετ' αυτήν θα συνθέσω και άλλας, διότι δεν έχω σκοπόν +να σε μιμηθώ και να συνθέσω μίαν εκ πολλών• τούτο δεν θα είνε +αρκετόν, διότι με όσην τελειότητα και αν εκτελεσθή, δεν θα είνε +αρκετή μία εικών να παραστήση τόσα διάφορα κάλλη, τα οποία +αμιλλώνται κατά την τελειότητα• αλλά δι' εκάστην αρετήν της ψυχής +πρέπει να γραφή μία εικών σύμφωνος προς το αρχέτυπον. + +ΛΥΚ. Μου προαναγγγέλλεις μίαν απόλαυσιν, Πολύστρατε, εκ των πλέον +εξαιρέτων και φαίνεται ότι θα μου αποδώσης με το παραπάνω ό,τι σου +έδωκα. Εκτέλεσε λοιπόν την υπόσχεσίν σου και να είσαι βέβαιος ότι η +ευχαρίστησις την οποίαν θα μου προξενήσης θα είνε ασύγκριτος. + +ΠΟΛ. Λοιπόν, επειδή εξ όλων των ωραίων πραγμάτων το ωραιότερον είνε +η παιδεία, ας συνθέσωμεν και την εικόνα αυτής, η οποία θα είνε +ποικίλη και πολύμορφος, ώστε ουδέ κατά τούτο να υστερήσω της +πλαστικής σου τέχνης. Λοιπόν ας την παραστήσωμεν προικισμένην με +όλα και αθρόα τα χαρίσματα του Ελικώνος, ούτως ώστε να μη γνωρίζη +μόνον όσα η Κλειώ, η Πολυμνία, η Καλλιόπη και αι άλλαι Μούσαι +γνωρίζουν ιδιαιτέρως εκάστη, αλλ' όσα γνωρίζουν όλαι ομού και επί +πλέον την σοφίαν του Ερμού και του Απόλλωνος. Πρέπει να την +στολίσωμεν με όλα όσα οι ποιηταί εμμέτρως ή οι ρήτορες ευφραδώς +εξέφρασαν και οι συγγραφείς ιστόρησαν και οι φιλόσοφοι +συνεβούλευσαν• αυτά όμως δεν πρέπει να περιορισθούν μόνον εις τον +επιπόλαιον χρωματισμόν, αλλά πρέπει να εισχωρήσουν και εις το βάθος +της εικόνος δι' ανεξιτίλων και αφθόνων χρωμάτων. Πρέπει δε να +συγχωρηθώ εάν δεν δύναμαι να επιδείξω κανέν αρχαίον πρότυπον της +εικόνος ταύτης, διότι ουδέν τοιούτον μνημονεύεται μεταξύ των +διαπρεψάντων κατά την αρχαιότητα εις την παιδείαν. Αλλά τέλος +πάντων ας θεωρηθή τελειωμένη και αυτή η εικών και ας αναρτηθή, +διότι και όπως έχει δεν μου φαίνεται να είνε κακή. + +ΛΥΚ. Εξ εναντίας είνε πολύ ωραία, Παλύστρατε, και εις όλας της τας +γραμμάς ακριβής. + +ΠΟΛ. Κατόπιν αυτής πρέπει να ζωγραφίσω την εικόνα της σοφίας και +της φρονήσεως. Θα χρειασθώμεν δε δι' αυτήν πολλά παραδείγματα, τα +πλείστα αρχαία, και προ πάντων ένα το οποίον είνε επίσης Ιωνικόν. +Ζωγράφοι δε και δημιουργοί του προτύπου τούτου είνε ο Αισχίνης ο +φίλος του Σωκράτους και αυτός ο Σωκράτης, αμφότεροι ακριβέστατοι +μεταξύ όλων των ζωγράφων εις την απόδοσιν της ομοιότητος, τοσούτω +μάλλον καθ' όσον την καλλιτεχνίαν αυτών ενέπνεε και ο έρως. Η εκ +Μιλήτου περίφημος Ασπασία, την οποίαν και αυτός ο θαυμασιώτατος και +Ολύμπιος Περικλής ηγάπα, δεν είνε ακατάλληλον παράδειγμα συνέσεως, +εμπειρίας και οξύτητος και αγχινοίας εις τα πολιτικά διά να το +αντιγράψωμεν εις την ημετέραν εικόνα ακριβές και απαράλλακτον, υπό +τον όρον να το μεγεθύνωμεν εις το κολοσσιαίον. + +ΛΥΚ. Διατί, παρακαλώ; + +ΠΟΛ. Διότι, Λυκίνε, καίτοι αι εικόνες ομοιάζουν, τα αντικείμενα δεν +είνε ισομεγέθη• η δημοκρατία των τότε Αθηναίων πολύ υπολείπεται της +σημερινής δυνάμεως των Ρωμαίων. Ώστε και αν κατά τα άλλα ομοιάζουν +αι δύο εικόνες, το πλάτος του πίνακος πρέπει να είνε διαφορετικόν +και πλατύτατον διά την ημετέραν εικόνα. + +Δεύτερον και τρίτον παράδειγμα ας λάβωμεν την Θεανώ {8} και την +Λεσβίαν ποιήτριαν, μετ' αυτάς δε την Διοτίμαν {9}, εκ των οποίων η +μεν Θεανώ θα συνεισφέρη εις την εικόνα μας την μεγαλόνοιαν, η δε +Σαπφώ την χάριν του πνεύματος• προς δε την Διοτίμαν θα ομοιάζη η +ημετέρα εικών όχι μόνον εις όσα ο Σωκράτης την επήνεσεν, αλλά και +κατά την σύνεσιν και κατά το εύστοχον των συμβουλών της. Ούτω +συμπληρούται και είνε έτοιμη διά ν' αναρτηθή και της συνέσεως η +εικών. + +ΛΥΚ. Και μα τον Δία είνε θαυμασία, Πολύστρατε. Αλλ' εξακολούθησε. + +ΠΟΛ. Ας προσπαθήσωμεν τώρα να εξεικονίσωμεν την χρηστότητα και την +φιλανθρωπίαν αυτής και να παραστήσωμεν την ημερότητα του χαρακτήρος +της και την καταδεκτικότητα προς εκείνους οίτινες ζητούν την +προστασίαν της. Ως πρότυπον δε θα μας χρησιμεύσουν η άλλη Θεανώ η +σύζυγος του Ανχίνορος, η Αρήτη και η κόρη αυτής Ναυσικάα και +οιαδήποτε άλλη η οποία έφθασεν εις την μεγαλειτέραν εύνοιαν της +τύχης, χωρίς να χάση της μετριοφροσύνην και την σύνεσιν. + +Έπειτα πρέπει να εξεικονίσω την αρετήν αυτής και την αφοσίωσιν προς +εκείνον του οποίου την κλίνην συμμερίζεται. Τοιαύτη ήτο η κόρη του +Ικαρίου, την οποίαν ο Όμηρος απεκάλεσε σαόφρονα και περίφρονα — +διότι τοιαύτα κοσμητικά επίθετα αποδίδει εις την Πηνελόπην ο +ποιητής εκείνος — ή και η ομώνυμος αυτής σύζυγος του Αβραδάτα, περί +της οποίας προ μικρού ωμιλήσαμεν. + +ΛΥΚ. Ωραιοτάτην έκαμες και αυτήν την εικόνα, Πολύστρατε• υποθέτω δε +ότι πλησιάζουν να συμπληρωθούν αι εικόνες, διότι όλους τους +χαρακτήρας της ψυχής εξεικόνισες ιδιαιτέρως έκαστον. + +ΠΟΛ. Όχι όλους• υπολείπονται αι μεγαλείτεραι αρεταί της γυναικός +εκείνης. Θέλω να είπω ότι, ενώ έφθασεν εις τόσα μεγαλεία, ούτε υπό +επάρσεως διά την ευτυχίαν της κατελήφθη, ούτε εις την τύχην +επίστευσεν, ώστε να νομίση ότι εξήρθη εις εξαιρετικήν κατάστασιν, +αλλά διατηρείται μετριόφρων και απλή τους τρόπους, χωρίς καμμίαν +επίδειξιν αποκρουστικήν και δυσάρεστον. Προς πάντας όσοι την +πλησιάζουν φαίνεται πολύ προσηνής• τους μεταχειρίζεται ως ίση και +απευθύνει προς αυτούς φιλοφρονήματα, τα οποία είνε τοσούτω μάλλον +ευχάριστα εις αυτούς καθόσον, ενώ προέρχονται παρά γυναικός +ανωτέρας, ουδέν έχουν το υπεροπτικόν. Διότι όσοι την δύναμίν των +μετεχειρίσθησαν όχι προς υπεροψίαν αλλά προς ευεργεσίαν, ούτοι προ +πάντων ανεδείχησαν άξιοι των αγαθών τα οποία παρά της τύχης έλαβον +και μόνον ούτοι ίσως διαφεύγουν τον φθόνον διότι ουδείς δύναται να +φθονήση τον υπερέχοντα, όταν τον βλέπη να μετριοφρονή διά την +ευτυχίαν του και όχι, όπως η ομηρική εκείνη Άτη, να πατή επί +ανθρωπίνων κρεάτων {10} και εν γένει τους υποδεεστέρους να +καταφρονή. Τούτο είνε σύνηθες εις τους ταπεινούς τον χαρακτήρα, +ένεκα της ψυχικής των χυδαιότητος• και όταν δηλαδή η τύχη χωρίς να +το ελπίζουν τους αναβιβάση αίφνης εις πτερωτόν και μετάρσιον όχημα, +δεν αρκούνται εις την ευτυχίαν την οποίαν απέκτησαν, ούτε προσέχουν +και εις τα κάτω, αλλά διηνεκώς προσπαθούν να ανέλθουν υψηλότερα. +Λοιπόν παθαίνουν ό,τι ο Ίκαρος. Ο κηρός τήκεται και τα πτερά των +πίπτουν και αυτοί κατακρημνίζονται εις πελάγη και τρικυμίας και +γίνονται καταγέλαστοι. Όσοι δε εις την χρήσιν των πτερών εμιμήθησαν +τον Δαίδαλον και δεν ανυψώθησαν υπερβολικά, μη λησμονούντες ότι το +πτέρωμά των ήτο κολλημένον με κηρόν, και εκανόνισαν την πτήσιν +αυτών κατά τας ανθρωπίνους δυνάμεις και περιωρίσθησαν να υψωθούν +ολίγον υπέρ τα κύματα, ώστε να διατηρούνται πάντοτε υγρά τα πτερά +των και να μη αποξηρανθούν και τακούν υπό του ήλιου, ούτοι ασφαλώς +και σωφρόνως επέταξαν. Τον έπαινον δε τούτον μάλιστα δύναται τις ν' +απευθύνη και προς την γυναίκα περί της οποίας ομιλούμεν. Και όλοι +της εύχονται να διατηρήση τα πτερά και επί μακράν να ευτυχή. + +ΛΥΚ. Και είθε ούτω να γείνη, Πολύστρατε• είνε αξία διότι δεν είνε +μόνον κατά το σώμα ωραία, όπως η Ελένη, αλλά και ψυχήν ωραιοτέραν +και πλέον αξιαγάπητον κλείει εντός του ωραίου σώματος. Έπρεπε δε +και επί των ημερών ενός ηγεμόνος τόσον μεγάλου και συγχρόνως τόσον +αγαθού και χρηστού να γεννηθή εις το κράτος του μία τοιαύτη σπανία +γυνή και να προστεθή εις την άλλην ευτυχίαν του ο έρως αυτής• διότι +δεν είνε μικρόν ευτύχημα η γυνή εις την οποίαν θα εταίριαζεν εκείνο +το οποίον είπεν ο Όμηρος, ότι δύναται ν' αμιλλάται προς την +Αφροδίτην κατά το κάλλος και την Αθηνάν κατά τα έργα. Διότι εξ όλων +των γυναικών ουδεμία δύναται να παραβληθή προς αυτήν, «ού δέμας +ουδέ φυήν, ούτ' αρ φρένας ούτε τι έργα». + +ΠΟΛ. Αληθή αυτά, Λυκίνε• ώστε αν θέλης ας αναμίξωμεν τώρα τας +εικόνας, την εικόνα του σώματος την οποίαν συ έπλασες και τας +ψυχικάς τας οποίας εγώ εζωγράφισα και εξ όλων τούτων ας συνθέσωμεν +μίαν εις βιβλίον, ώστε να δύνανται να την βάζουν όλοι, και οι +σύγχρονοι και οι μεταγενέστεροι• διότι ούτω θα είνε διαρκεστέρα από +τα έργα του Απελλού του Παρισίου και του Πολυγνώτου και πολύ +ανωτέρα, καθότι δεν θα κατασκευασθή από ξύλον, κηρόν και χρώματα, +αλλ' εκ των εμπνεύσεων των Μουσών και θα είνε κατ' εξοχήν και +εξαιρετικώς ακριβής, καθ' όσον θα παριστά συγχρόνως και του σώματος +και της ψυχής το κάλλος. + + + +ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ + + + +ΠΟΛΥΣΤΡΑΤΟΣ. Εις το σύγγραμμά σου, Λυκίνε, είπεν η γυνή εκείνη, +διέκρινα πολλήν συμπάθειαν και σεβασμόν προς εμέ• διότι οι έπαινοι +δεν θα είχον τόσον ενθουσιασμόν εάν δε συνέγραφε και με αγάπην. +Αλλ' αν θέλης να μάθης τον χαρακτήρα μου, ιδού ποίος είνε. Δεν μου +αρέσουν οι κολακευτικοί τους τρόπους, αλλά μου κάμνουν την +εντύπωσιν απατεώνων και ήκιστα ελευθέρων κατά τον χαρακτήρα. +Προκειμένου δε περί επαίνων, όταν ακούω να μ' επαινούν με υπερβολάς +υπερμέτρους κοκκινίζω και μου έρχεται να φράξω τ' αυτιά μου. Εν +γένει δε το πράγμα μου φαίνεται μάλλον εμπαιγμός παρά έπαινος. Οι +έπαινοι είνε ανεκτοί μόνον εφ' όσον ο επαινούμενος αναγνωρίζει ότι +τα λεγόμενά του ταιριάζουν• τα δε, υπερβαίνοντα το μέτρον τούτο +είνε δι' αυτόν ψεύδη και καθαρά κολακεία. Εγνώρισα εν τοσούτω, +είπε, πολλούς, οι οποίοι ευχαριστούνται όταν οι επαινούντες +αποδίδουν εις αυτούς χαρίσματα τα οποία δεν έχουν• λ. χ. εάν είνε +γέροντες και τους επαινούν διά την ακμήν των, ή άσχημοι και τους +συγκρίνουν κατά το κάλλος προς τον Νιρέα ή τον Φάωνα• φαίνονται ως +να πιστεύουν ότι οι έπαινοι θ' αλλάξουν την μορφήν των και ότι θα +ανανεωθούν, όπως ο Πελλίας ενόμιζεν. Αλλ' αυτό δεν είνε σωστόν• ο +έπαινος είνε πολύτιμος, εάν δύναται να προέλθη και τίποτε καλόν εκ +των υπερβολών του, άλλως οι ούτω επαινούμενοι και πιστεύοντες εις +τους επαίνους παθαίνουν ό,τι οι άσχημοι οι φορούντες ωραίαν +προσωπίδα και υπερηφανευόμενοι διά κάλλος των, το οποίον είνε +πρόσθετον και πας τις δύναται, να το καταστρέψη, ότε ο +υπερηφανευόμενος θα γίνη γελοιωδέστερος, διότι θα φανή οποίος είνε +και ότι υπό τοιούτον προσωπείον τοιαύτην ασχημίαν έκρυπτεν. Ομοίως +αν κανείς μικρόσωμος φορέση κοθόρνους και ερίζη περί μεγέθους προς +ανθρώπους οίτινες τον υπερβαίνουν πήχυν ολόκληρον. + +Ανέφερε δε και το εξής• Υπήρξε γυνή ανωτέρας τάξεως, η οποία κατά +μεν τα άλλα ήτο νόστιμη και σεμνή, αλλά κοντή και κατωτέρα του +μετρίου• εις εγκώμιον δε το οποίον της έπλεξε κάποιος ποιητής έλεγε +μεταξύ των άλλων ότι ήτο μεγαλοπρεπής και την παρωμοίαζε κατά το +ευθυτενές και το ύψος του αναστήματος προς αίγειρον. Και αυτή μεν +ετέρπετο υπό του επαίνου και επεδοκίμαζεν, ως εάν το ποίημά της +εμεγέθυνε πραγματικώς το ανάστημα, ο δε ποιητής βλέπων ότι την +ηυχαρίστει επανελάμβανε πολλάκις το άσμα, έως ου κάποιος εκ των +παρόντων έκυψε και του είπεν εις το αυτί• «Παύσε γιατί θ' αναγκάσης +την γυναίκα να σηκωθή». Κάτι παρόμοιον, αλλά πολύ γελοιωδέστερον +έπραξεν η Στρατονίκη, η σύζυγος του Σελεύκου. Εκάλεσε τους ποιητάς +εις συναγωνισμόν διά να εγκωμιάσουν με αμοιβήν ενός ταλάντου την +κόμην της, καίτοι ήτο φαλακρά και ουδ' έλαχίστας ιδικάς της τρίχας +διετήρει. Ενώ όμως εις τοιαύτην κατάστασιν ήτο η κεφαλή της και +όλοι εγνώριζον ότι εκ μακρού νοσήματος είχε χάση την κόμην, οι +αναιδέστατοι ποιηταί απεκάλουν υακινθίνας τας τρίχας της κόμης της +και έπλεκον περί την κεφαλήν της σγουρούς πλοκάμους και παρωμοίαζον +την ανύπαρκτον κόμην προς τα σέλινα. Όλους λοιπόν τούτους τους +παραδιδομένους εις τους κόλακας κατέσκωπτεν η ερωμένη του βασιλέως +και έλεγεν ότι όχι μόνον εις τα εγκώμια, αλλά και εις τας εικόνας +πολλοί κολακεύονται ομοίως και θέλουν να εξαπατώνται. Προτιμούν +δηλαδή εκείνους εκ των ζωγράφων οίτινες τους παριστούν ωραιοτέρους• +τινές μάλιστα και παραγγέλλουν εις τους τεχνίτας ν' αφαιρέσουν +κάποιαν ανωμαλίαν της [;;;της] ή να κάμουν πλέον μαύρα τα μάτια ή +να προσθέσουν εις την μορφήν ό,τι άλλο επιθυμούν και έπειτα +φυλάττουν ως ιδίας τας ξένας εκείνας εικόνας, αίτινες ουδόλως +ομοιάζουν προς αυτούς. Ταύτα και τοιαύτα έλεγε• και κατά μεν τα +άλλα επεδοκίμαζε το σύγγραμμα, έν δε μόνον δεν υπέφερεν, ότι την +παρωμοίασες προς τας θεάς Ήραν και Αφροδίτην. Αυτά, είπεν, είνε +ανώτερα από εμέ, μάλλον δε υπέρ την ανθρωπίνην φύσιν. Εγώ όχι μόνον +με τας μεγαλειτέρας θεάς δεν θα ήθελα να συγκρίνωμαι αλλ' ουδέ με +τας ηρωίδας, όπως η Πηνελόπη, η Αρήτη και η Θεανώ. Είπε δε και το +εξής• Φοβούμαι πολύ τους θεούς και δεν θέλω αποδεχομένη τοιούτους +επαίνους να φανώ ομοία προς την Κασσιόπην, ήτις μ' όλα ταύτα μόνον +προς τας Νηρηίδας ετόλμα να συγκρίνεται, την Ήραν δε και την +Αφροδίτην εσέβετο. + +Ώστε, Λυκίνε, η επιθυμία της είνε να μεταβάλλης εκείνα τα οποία +έγραψες, άλλως αυτή μεν θα επικαλεσθή την μαρτυρίαν των θεών ότι +έγραψες παρά την θέλησίν της, συ δε πρέπει να γνωρίζης ότι θα την +λυπήση το βιβλίον αν κυκλοφορήση, όπως τώρα είνε γραμμένον, χωρίς +σεβασμόν προς τους θεούς. Εθεώρει δε ότι θα ήτο ασέβεια εκ μέρους +της και αμάρτημα αν εδέχετο να λέγεται ομοία προς την Κνιδίαν +Αφροδίτην και την εν κήποις. Ενώ δε εις το τέλος του βιβλίου — ως +μου παρήγγειλε να σου είπω — την παριστάς μετριόφρονα και χωρίς +αλαζονείαν και λέγεις ότι δεν επαίρεται υπέρ την ανθρωπίνην +κατάστασιν, αλλά πετά πλησίον εις την γην, εις την αρχήν συ ο ίδιος +την ανυψώνεις υπέρ τον ουρανόν, ώστε και προς θεάς την εξομοιώνεις. +Έχει την αξίωσιν να μη την θεωρήσης ολιγώτερον του Αλεξάνδρου +συνετήν, όστις δεν εδέχθη την πρότασιν την οποίαν του έκαμε κάποιος +αρχιτέκτων να μεταβάλλη ολόκληρον το όρος Άθω εις ανδριάντα του και +να τον παραστήση κρατούντα δύο πόλεις εις τας χείρας του• θεωρήσας +το πράγμα ανώτερόν του διέταξε τον άνθρωπον εκείνον να μη +κατασκευάση κολοσσόν τόσον απίθανον και ν' αφήση ήσυχον τον Άθω, +ούτε να σμικρύνη όρος τόσον μέγα, εξομοιώνων αυτό προς μικρόν +ανθρώπινον σώμα. Επαινούσα δε τον Αλέξανδρον διά την μεγαλοψυχίαν +του έλεγεν ότι έπρεπε να του στήσουν ανδριάντα μεγαλείτερον του +Άθω, διά να παραμείνη αθάνατος η μνήμη του γεγονότος εκείνου• διότι +δεν ήτο μικρού χαρακτήρος ένδειξις ότι κατεφρόνησε τόσην μεγάλην +τιμήν. + +Επαινεί δε και το έργον σου και την επίνοιαν των εικόνων, αλλά δεν +αναγνωρίζει την ομοιότητα αυτών, διότι δεν αναγνωρίζει εις εαυτήν +τοιαύτα προτερήματα, αλλ' ούτε και υπάρχει κατά την γνώμην της γυνή +πλησιάζουσα εις τοιαύτην τελειότητα• ώστε παραιτείται από την τιμήν +την οποίαν της απονέμεις και αρκείται να λατρεύη τα πρότυπα των +εικόνων σου. Να την επαινής ως άνθρωπον και το υπόδημα να μην είνε +του ποδός πλατύτερον διά να μη πέση, λέγει, όταν επιχειρήση να +περιπατήση. Μου παρήγγειλε δε να σου είπω και το εξής• Ακούω να +λέγουν πολλοί — σεις δε οι άνδρες είσθε εις θέσιν να γνωρίζετε εάν +τούτο αληθεύη {11} — ότι ουδ' εις την Ολυμπίαν επιτρέπεται να +εγείρουν εις τους νικητάς ανδριάντας μεγαλειτέρους του αναστήματος +αυτών, αλλ' οι Ελλανοδίκαι φροντίζουν να μη υπερβαίνη κανείς το +φυσικόν ανάστημα, η δε εξέτασις αύτη γίνεται πολύ ακριβεστέρα από +την έγκρισιν των αγωνιστών. Ώστε πρόσεξε, είπε, μήπως μας +ανακαλύψουν υπερβαίνοντας το μέτρον και οι Ελλανοδίκαι μας +ανατρέψουν την εικόνα. Αυτά έλεγεν εκείνη, συ δε σκέψου, Λυκίνε, να +τροποποιήσης το βιβλίον και ν' αφαιρέσης τα τοιαύτα, ιδίως δε όσα +θίγουν τους θεούς• διότι αυτά κυρίως την επείραξαν και, ενώ τα +ανεγίνωσκε, κατελήφθη υπό φρίκης και παρεκάλει τους θεούς να την +συγχωρήσουν. Πρέπει δε να της συγχωρήσωμεν αυτόν τον φόβον, όστις +είνε φυσικός εις τας γυναίκας. Αλλά, διά να είπω την αλήθειαν, και +η εντύπωσις η δική μου δεν ήτο διαφορετική. Κατ' αρχάς, είνε +αληθές, δεν εύρισκα τίποτε το άτοπον εις όσα έγραψες, αλλ' αφού +εκείνη εξεδήλωσε το αίσθημά της, ήρχισα και εγώ να αισθάνωμαι το +αυτό και μου συνέβη ό,τι παθαίνουν οι βλέποντες τα αντικείμενα εκ +πολύ μικράς αποστάσεως• διότι όταν από πολύ πλησίον βλέπομεν κάτι +τι, δεν το βλέπομεν ακριβώς• εάν όμως απομακρυνθώμεν εις την +πρέπουσαν απόστασιν, διακρίνομεν ακριβώς τα ελαττώματα και τα καλά +του. + +Αφού είνε άνθρωπος και την παραβάλλεις προς την Αφροδίτην και την +Ήραν, τι άλλο κάνεις παρά εξευτελίζεις τας θεάς; Εις τας τοιαύτας +συγκρίσεις εκείνο το οποίον σμικρύνεται περισσότερον δεν είνε +μικρότερον, αλλά το μεγαλείτερον, το οποίον αναγκάζομεν να εξισωθή +προς το μικρότερον• εάν βαδίζουν ομού δύο άνθρωποι, εκ των οποίων ο +μεν έχει πολύ υψηλόν το ανάστημα, ο δε είνε πολύ μικρόσωμος, και +θελήσωμεν να τους εξισώσωμεν, ώστε να μη φαίνεται ο είς υψηλότερος +του άλλου, τούτο δεν θα κατορθωθή διά της προσπαθείας του +μικροτέρου, και εάν ούτος αρχίση να βαδίζη ακροποδητί• διά να +φανούν ίσοι πρέπει να σκύψη πολύ ο υψηλότερος και να συμμαζευθή +καθ' υπερβολήν. Λοιπόν εις αυτάς τας εικόνας όταν εξομοιούται ο +άνθρωπος προς θεόν δεν μεγαλοποιείται τόσον ο άνθρωπος, όσον ο θεός +σμικρύνεται και συστέλλεται διά να περιορισθή εις το ανθρώπινον +ύψος. Και τέλος πάντων, αν κανείς δεν ευρίσκη παραδείγματα επί της +γης και αναγκάζεται να στρέφεται προς τα ουράνια, ολιγώτερον +δύναται να κατηγορηθή δι' ασέβειαν• αλλά ενώ ηδύνασο να εύρης επί +της γης τόσα γυναικεία κάλλη, χωρίς ανάγκην ετόλμησες να την +παραβάλης προς την Αφροδίτην και την Ήραν. + +Ώστε, Λυκίνε, αφαίρεσε το υπερβολικόν τούτο και ασεβές, το οποίον +άλλως ταιριάζει προς τον χαρακτήρα σου, διότι έως τώρα δεν ήσουν +εύκολος και πρόθυμος εις τους επαίνους. Τώρα γνωρίζω πώς τόσον +αποτόμως μετεβλήθης και τόσον αθρόους επαίνους έγραψες διά μιας και +από φιλαργύρου ανεδείχθης άσωτος εις αυτό το είδος. + +Δεν πρέπει δε και να φοβηθής να μεταρρυθμίσης το έργον σου διά τον +λόγον ότι ήδη εκυκλοφόρησε. Και περί του Φειδίου λέγουν ότι ούτω +έπραξεν, όταν κατά παραγγελίαν των Ηλείων κατεσκεύασε το άγαλμα του +Διός. Εστάθη όπισθεν των θυρών του εργαστηρίου του, όταν πρώτην +φοράν τας ήνοιξε και επέδειξε το έργον, και ήκουε τας κρίσεις των +θεατών, κατηγορούντων ή επαινούντων το άγαλμα• έλεγε δε ο μεν ότι η +μύτη ήτο παχυτέρα του πρέποντος, ο δε ότι το πρόσωπον ήτο πάρα πολύ +επίμηκες και άλλος άλλο. Έπειτα αφού έφυγαν οι θεαταί, ο Φειδίας +εκλείσθη εις το εργαστήριόν του εκ νέου και διώρθωσε το άγαλμα κατά +τας υποδείξεις των περισσοτέρων• διότι δεν εθεώρει αναξίαν προσοχής +την γνώμην τόσου λαού, αλλ' επίστευεν ότι πάντως οι πολλοί βλέπουν +καλλίτερα από τον ένα και εάν ο είς ούτος είνε Φειδίας. Αυτά μου +παρήγγειλεν εκείνη να σου είπω, σε συμβουλεύω δε και εγώ ως φίλος +να τ' ακολουθήσης. + +ΛΥΚ. Βλέπω, Πολύστρατε, ότι είσαι ρήτωρ και δεν το εγνώριζα• +απήγγειλες κατά του έργου μου λόγον και κατηγορητήριον τόσον μακρόν +και τόσον δεινόν, ώστε ούτε να απολογηθώ δύναμαι. Επράξατε όμως +κάτι τι το οποίον δεν συμβιβάζεται προς τα δικαστικά έθιμα, μάλιστα +συ ο οποίος ερήμην κατεδίκασες το βιβλίον μου, χωρίς να παρίσταται +κανείς συνήγορος αυτού. Αλλ' είνε εύκολον να νικήση τις εις αγώνα +δρόμου, όταν κατά την παροιμίαν τρέχει μόνος του. Ώστε καθόλου +παράδοξον ότι και εγώ ενικήθην, αφού ούτε ο λόγος μου εδόθη, ούτε +απελογήθην. Αλλά το πλέον άτοπον είνε ότι σεις ήσθε και κατήγοροι +και δικασταί. Τι θέλεις λοιπόν να προτιμήσω; Να δεχθώ την απόφασίν +σας και να σιωπήσω ή κατά μίμησιν του Ιμεραίου ποιητού να γράψω +νέον έργον αναιρούν το πρώτον; ή θα μου επιτρέψετε να εφεσιβάλω την +απόφασιν; + +ΠΟΛ. Διατί όχι, αν έχης να φέρης δικαίας παρατηρήσεις; Διότι δεν +έχεις να κάμης με αντιδίκους, ως λέγεις, αλλά με φίλους. Εγώ δε +είμαι πρόθυμος και ως μάρτυς να σου χρησιμεύσω. + +ΛΥΚ. Εκείνο το οποίον με στενοχωρεί, Πολύστρατε, είνε ότι θ' +απολογηθώ χωρίς να είνε εκείνη παρούσα, διότι τούτο θα ήτο δι' εμέ +πολύ καλλίτερον. Τώρα είνε ανάγκη να απολογηθώ διά τρίτου. Αλλ' εάν +μου υποσχεθής ότι θα μου χρησιμεύσης όπως εχρησίμευσες προς εκείνην +και διεβίβασες ακριβώς όσα σου είπε, θα επιχειρήσω το τόλμημα. + +ΠΟΛ. Περί τούτου να είσαι βέβαιος, Λυκίνε. Θα μεταδώσω ακριβώς την +απολογίαν σου, αρκεί να είσαι σύντομος εις όσα θα είπης, διά να +δυνηθώ να τ' απομνημονεύσω καλλίτερα. + +ΛΥΚ. Θα ήτο ανάγκη να ομιλήσω διά μακρών εναντίον κατηγορίας τόσον +σφοδράς. Προς χάριν σου όμως θα συντομεύσω την απολογίαν. Λοιπόν +και εκ μέρους μου να της είπης τα εξής. + +ΠΟΛ. Όχι, Λυκίνε, αλλά να ομιλήσης ως εάν εκείνη ήτο παρούσα, και +εγώ έπειτα θα προσπαθήσω να επαναλάβω προς αυτήν όσα θα είπης. + +ΛΥΚ. Λοιπόν αφού το θέλεις, Πολύστρατε, ας την φαντασθώμεν ότι +παρίσταται και ότι είπε προηγουμένως εκείνα τα οποία εκ μέρους της +μου ανέφερες. Και τώρα εγώ αρχίζω την απολογίαν μου. Αλλά θα σου +ομολογήσω ότι δεν γνωρίζω πώς ούτω το πράγμα μου έγεινε +δυσκολώτερον και περισσότερον φοβούμαι ν' απολογηθώ κατ' αυτόν τον +τρόπον. Ως βλέπεις από τούδε ήρχισα να ιδρώνω, φοβούμαι και σχεδόν +νομίζω, ότι την βλέπω ενώπιόν μου και μεγάλη ταραχή με κατέχει. Θ' +αρχίσω όμως, διότι αφού είνε παρούσα, δεν υπάρχει τρόπος ν' +αποφύγω. + +ΠΟΛ. Αλλά το πρόσωπόν της εκφράζει πολλήν ευμένειαν, διότι ως +βλέπεις είνε φαιδρά και προσηνής• ώστε λέγε με θάρρος. + +ΛΥΚ. Εγώ ο οποίος σου έπλεξα εγκώμιον υπερβολικόν και υπέρ το +μέτρον σε επήνεσα, ως λέγεις, τελειοτάτη των γυναικών, δεν βλέπω να +έφθασα εις το ύψος των επαίνων τους οποίους η ιδία εξήνεγκες περί +του εαυτού σου διά του μεγάλου σεβασμού τον οποίον προς τους θεούς +έδειξες. Τούτο υπερβαίνει παν ό,τι είπα περί σου και σε παρακαλώ να +με συγχωρήσης εάν από την εικόνα σου παρέλειψα εξ αγνοίας και +απροσεξίας το χαρακτηριστικόν τούτο• διότι προ αυτής δεν έχω +ζωγραφίση άλλην εικόνα. Ώστε τούτο αντί να καθιστά υπερβολικούς +τους επαίνους μου, εξ εναντίας μου φαίνεται ότι τους κάμνει πολύ +υποδεεστέρους της αξίας σου. Σκέψου πόσον σπουδαία είνε η +παράλειψις αύτη και πόσον αναγκαιότατον ήτο το χαρακτηριστικόν +τούτο διά να δείξη την χρηστότητα και την ευθύτητα του χαρακτήρος +σου• διότι όσοι δεν παραμελούν τα προς το θείον καθήκοντά των ούτοι +και προς τους ανθρώπους είνε άριστοι. Ώστε εάν πάντως είνε ανάγκη +να τροποποιήσω το έργον μου και να διορθώσω το άγαλμα, δεν θα +τολμήσω να αφαιρέσω τίποτε, αλλ' εξ εναντίας θα προσθέσω και τούτο +ως κεφαλήν και κορωνίδα του όλου έργου. Σ' ευγνωμονώ δε μεγάλως διά +τούτο. Επειδή εγώ επήνεσα την μετριοφροσύνην του χαρακτήρος σου και +ότι η μεγάλη εύνοια της τύχης δεν σου ενέπνευσε καμμίαν έπαρσιν και +αλαζονείαν, συ διά των αντιρρήσεων σου επεβεβαίωσες την αλήθειαν +του επαίνου. Διότι όταν τις θεωρή αταίριαστα εις τον εαυτόν του τα +τοιαύτα εγκώμια και εντρέπεται δι' αυτά και λέγει ότι είνε +υπερβολικά, τούτο αποτελεί απόδειξιν μετριοφροσύνης και απλότητος. +Αλλ' όσον περισσότερον αποκρούεις τους επαίνους, τόσον περισσότερον +αναδεικνύεσαι αξία των μεγαλειτέρων εγκωμίων. Εις την περίπτωσίν +σου εφαρμόζεται σχεδόν το αναφερόμενον εις τον Διογένην, ο οποίος +ερωτηθείς πώς δύναται κανείς να γείνη ένδοξος, Εάν, είπε, καταφρονή +την δόξαν. Δύναμαι δε και εγώ να είπω, εάν κανείς μ' ερωτήση ποίοι +προ πάντων είνε άξιοι επαίνων, όσοι δεν θέλουν να επαινώνται. + +Αλλ' αυτά ίσως θα φανούν άσχετα προς το θέμα και ξένα προς το +ζήτημα. Εκείνο δε διά το οποίον πρέπει ν' απολογηθώ είνε ότι, +προσπαθών να σε εξεικονίσω, σε συνέκρινα προς την Κνιδίαν Αφροδίτην +και την εν κήποις, προς την Ήραν και την Αθηνάν, και αυτά σου +εφάνησαν υπερβολικά και ανάρμοστα. Περί τούτων θα ομιλήσω. Μολονότι +προ πολλού ελέχθη ότι οι ποιηταί και οι ζωγράφοι είνε ανεύθυνοι, +κατά μείζονα λόγον είνε ανεύθυνοι όσοι, όπως εγώ, επαινούν και δεν +ιππεύουν επί μέτρων, αλλά βαδίζουν πεζοί και χαμηλά. + +Ο έπαινος είνε κάτι τι ελεύθερον και δεν υπάρχει νομοθετημένον +μέτρον, το οποίον να κανονίζη το μέγεθος ή την έκτασίν του, αλλ' ο +σκοπός του είνε κυρίως να θαυμάση όσον το δυνατόν περισσότερον και +να καταστήση ζηλευτόν τον επαινούμενον. Την δικαιολογίαν ταύτην +ηδυνάμην να προβάλω, αλλά δεν θα το πράξω εκ φόβου μήπως αποδοθή +τούτο εις αμηχανίαν. Θα σου υπενθυμίσω δε ότι τα μέσα τα οποία +μεταχειριζόμεθα εις τους εγκωμιαστικούς λόγους είνε τοιαύτα, ώστε ο +επαινών να μεταχειρίζεται και εικόνας και παρομοιώσεις και σχεδόν +εις τούτο συνίσταται η μεγαλειτέρα των επαίνων αξία. Διά να είνε δε +επιτυχής η παρομοίωσις δεν πρέπει ο επαινών να παραβάλλη το +αντικείμενόν του προς τα ακριβώς όμοια ή προς τα κατώτερα, αλλά να +προσπαθή όσον το δυνατόν να εξαίρη προς τα υπερέχοντα το +επαινούμενον αντικείμενον. Εάν εγκωμιάζη λ. χ. σκύλλον και είπη ότι +είνε μεγαλείτερος αλώπεκος ή γάτου, νομίζεις ότι ο τοιούτος επαινεί +όπως πρέπει; Βεβαίως όχι• αλλ' ούτε εάν τον παρομοιάση προς λύκον +θα είνε ο έπαινος αρκετός και πρέπων. Πώς λοιπόν πρέπει να +επαινεθή; Εάν λεχθή ότι ομοιάζει προς λέοντα και κατά το μέγεθος +και κατά την δύναμιν. + +Διά τούτο ο ποιητής, διά να επαινέση τον κύνα του Ωρίωνος, τον +απεκάλεσε λεοντοδάμαν {12}• διότι αυτός είνε ο τέλειος έπαινος του +κυνός. Επίσης εάν τις θέλη να επαινέση τον Μίλωνα τον Κροτωνιάτην ή +τον Γλαύκον τον Καρύστιον, τον Πολυδάμαντα ή άλλον περίφημον +αθλητήν και λέγει ότι ο επαινούμενος είνε ανώτερος γυναικός, δεν +νομίζεις ότι ο έπαινος θα κινήση τον γέλωτα διά την ανοησίαν του; +Αλλά και ενός ανδρός αν είπη ότι είνε ανώτερος ο αθλητής, δεν θα +είνε αρκετόν διά ν' αποτελέση έπαινον, Διά να επαινέση τον Γλαύκον +ποιητής εκ των καλών είπεν ότι ούτε ο Πολυδεύκης, ούτε ο σιδηρούς +υιός της Αλκμήνης θα ηδύνατο να του εναντιωθή. Βλέπεις προς ποίους +θεούς τον εξίσωσεν ή μάλλον ανώτερον τον παρέστησεν; Και ούτε ο +Γλαύκος εθύμωσε διότι παρεβάλλετο προς τους προστάτας των αγώνων +θεούς, ούτε οι θεοί ούτοι ετιμώρησαν τον Γλαύκον ή τον ποιητήν ως +ασεβούντας, αλλά και οι δύο έζησαν ευτυχούντες και τιμώμενοι υπό +των Ελλήνων, ο μεν Γλαύκος διά την δύναμίν του, ο δε ποιητής και +διά τα άλλα του έργα, προ πάντων δε διά το άσμα τούτο {13}. Μη +παρεξενεύεσαι λοιπόν εάν και εγώ, μεταχειρισθείς μίαν παρομοίωσιν +αναγκαίαν εις τον έπαινον, μετεχειρίσθην παράδειγμα υψηλότερον του +αντικειμένου. + +Επειδή δε ωμίλησες και περί κολακείας και είπες ότι μισείς τους +κόλακας, σε επαινώ και διά τούτο, δεν ηδυνάμην όμως να πράξω άλλως. +Πρέπει δε να διακρίνωμεν και να καθορίσωμεν το έργον του +επαινούντος και την υπερβολήν του κόλακος. Ο κόλαξ διά να καρπωθή +ωφέλειαν ατομικήν και ολίγον φροντίζων περί της αληθείας, νομίζει +ότι πρέπει τα πάντα να υπερεπαινή και ψεύδεται και προσθέτει εξ +ιδίων τα περισσότερα προτερήματα τα οποία αποδίδει εις τον +επαινούμενον, ούτως ώστε να μη διστάζη και τον Θερσίτην να +παραστήση ωραιότερον του Αχιλλέως και περί του Νέστορος να είπη ότι +ήτο ο νεώτερος των εκστρατευσάντων κατά της Τρωάδος. Είνε δε +έτοιμος να ορκισθή ότι και του Κροίσου ο υιός έχει την ακοήν +οξυτέραν από τον Μελάμποδα και ότι ο Φινεύς βλέπει καλλίτερα από +τον Λυγγέα• αρκεί μόνον να ελπίζη ότι κάτι θα κερδίση από το +ψεύδος. Εκείνος όμως ο οποίος απλώς επαινεί, δεν ψεύδεται, ούτε +προσθέτει τίποτε το οποίον δεν υπάρχει, αλλά μεγαλοποιεί τα +υπάρχοντα προτερήματα και τα αναδεικνύει ζωηρότερα. Προκειμένου λ. +χ. περί ίππου, περί του οποίου γνωρίζομεν ότι είνε φύσει ευκίνητον +και ταχύ ζώον, θα τολμήση να είπη ότι + + Άκρον επ' ανθερίκων καρπόν θέεν ουδέ κατέκλα {14}, + +Ή «αελλοπόδων δρόμον ίππων» {15}. + +Και αν επαινή οικίαν ωραίαν και τελείως σχεδιασμένην θα είπη• + + Ζηνός που τοιήδε γ' Ολυμπίου ένδοθεν αυλή {16}. + +Ο δε κόλαξ δύναται να είπη τον έπαινον τούτον και περί της καλύβης +ενός χειροβοσκού και μόνον αν ελπίζη να λάβη τίποτε παρ' αυτού. +Ούτω ο Κύναιθος ο κόλαξ Δημητρίου του Πολιορκητού, αφού εξήντλησεν +όλας τας άλλας κολακείας, επήνει τον Δημήτριον ενοχλούμενον υπό +βηχός ότι μελωδικώς έβηχεν. + +Η διαφορά δε μεταξύ επαινούντων και κολακευόντων δεν είνε μόνον +αυτή, ότι οι κόλακες δεν διστάζουν και να ψεύδωνται διά να γίνουν +ευάρεστοι εις τους επαινουμένους, οι δε επαινούντες απλώς +προσπαθούν να εξαίρουν τα πραγματικά προτερήματα, αλλ' έχουν και +άλλην διαφοράν όχι μικράν• ότι οι κόλακες μεταχειρίζονται τας +υπερβολάς αδιακρίτως και αμέτρως, ενώ οι επαινούντες αποφεύγουν τας +μεγάλας υπερβολάς και δεν εξέρχονται των ορίων. Εκ των πολλών +διακριτικών μεταξύ κολακείας και επαίνου σου ανέφερα μόνον τα +ανωτέρω, διά να μη υποπτεύης όλους τους επαινούντας ως κόλακας, +αλλά να διακρίνης και εκτιμάς δικαίως και τους μεν και τους δε. + +Και τώρα, εάν θέλης, εφάρμοσε εις τους ιδικούς μου επαίνους τους +ανωτέρω κανόνας διά να ίδης εάν πρέπη να καταταχθούν εις την μίαν ή +την άλλην κατηγορίαν. Εάν προκειμένου περί ασχήμου έλεγα ότι είνε +ομοία προς το άγαλμα της Κνίδου, δικαίως έπρεπε να θεωρηθώ αγύρτης +και περισσότερον από τον Κύναιθον κόλαξ• αλλ' αφού είσαι τοιαύτη +όπως όλοι σε γνωρίζουν, το τόλμημά μου δεν δύναται να θεωρηθή +υπερβολικόν. + +Ίσως θα είπης, μάλλον δε το είπες ήδη• σου επιτρέπω να επαινής το +κάλλος μου, χωρίς όμως ο έπαινος να δύναται να θεωρηθή ασεβής, και +να μη μ' εξομοιώνης προς θεάς, ενώ είμαι άνθρωπος. Αλλ' εγώ — +αναγκάζομαι να είπω την αλήθειαν — δεν σε παρωμοίασα, φιλτάτη, +προς θεάς, αλλά προς δημιουργήματα μεγάλων καλλιτεχνών, +κατεσκευασμένα εκ μαρμάρου, χαλκού ή ελέφαντος. Νομίζω δε ότι δεν +είνε ασεβές να συγκρίνη τις ανθρώπους προς ανθρώπινα έργα, εκτός +εάν συ νομίζεις ότι είνε η πραγματική Αθηνά το υπό του Φειδίου +κατασκευασθέν άγαλμα ή ότι εκείνο το οποίον κατεσκεύασεν εις την +Κνίδον ο Πραξιτέλης όχι προ πολλών ετών είνε η ουρανία Αφροδίτη. +Πρόσεξε μήπως η πραγματική ασέβεια είνε να έχη κανείς τοιαύτην +ιδέαν περί των θεών, των οποίων την εξεικόνισιν θεωρώ εγώ +τουλάχιστον αδύνατον εις τους ανθρώπους. Και αν όμως σε παρωμοίασα +προς τας πραγματικάς θεάς, δεν έπραξα τούτο πρώτος εγώ, αλλά πολλοί +και καλοί ποιηταί προ εμού και μάλιστα ο συμπολίτης σου Όμηρος, τον +οποίον και θα καλέσω ως συνήγορον. Διά να καταδικασθώ εγώ πρέπει εξ +άπαντος και αυτός να καταδικασθή μετ' εμού. Θα τον ερωτήσω δε ή +μάλλον θα ερωτήσω σε αντ' αυτού — διότι καλώς πράττουσα μελετάς +και απομνημονεύεις τας ωραιοτέρας των Ραψωδιών του — τι φρονείς +περί αυτού όταν λέγη περί της αιχμαλώτου Βρισηίδος ότι ήτο ομοία με +την χρυσήν Αφροδίτην ενώ έκλαιε τον Πάτροκλον; Και έπειτα, ως εάν +δεν ήτο αρκετόν να την παρομοιάζη προς την Αφροδίτην, λέγει• + + Είπε δ' άρα κλαίουσα γυνή εικυία θεήσιν {17} + +Αφού λοιπόν τοιαύτα λέγει ο Όμηρος, τον μισείς και απορρίπτεις το +βιβλίον του ή του επιτρέπεις να ελευθεριάζη εις τους επαίνους; + +Αλλά και αν συ δεν του το επιτρέπης, τόσοι αιώνες του το επέτρεψαν +και κανείς δεν τον κατηγόρησε διά τούτο, ούτε εκείνος όστις +ετόλμησε να μαστιγώση την εικόνα του {18}, αλλ' ούτε εκείνος ο +οποίος εσημείωσε τους μη γνησίους Ομηρικούς στίχους διά των οβελών, +κατέταξε μεταξύ αυτών τους ανωτέρω {19}. Λοιπόν εις εκείνον +επιτρέπεται να παρομοιάζη προς την Αφροδίτην βάρβαρον γυναίκα και +μάλιστα κλαίουσαν, και εγώ (δεν αναφέρω το κάλλος σου, διότι δεν +μου το επιτρέπεις) δεν θα παραβάλω προς θεών αγάλματα γυναίκα +φαιδράν και μειδιώσαν, το οποίον έχουν κοινόν οι άνθρωποι με τους +θεούς; + +Αλλά και προκειμένου περί του Αγαμέμνονος, ιδέ πόσον εφείσθη των +θεών ο Όμηρος και πόσον περιώρισεν εις το ανθρώπινον μέτρον τας +παρομοιώσεις• κατά τους οφθαλμούς και την κεφαλήν λέγει ότι ήτο +όμοιος προς τον Δία, κατά το μέσον του σώματος προς τον Άρην και +κατά το στήθος προς τον Ποσειδώνα. Δηλαδή δεν του ήρκεσεν είς μόνος +θεός διά να παραστήση ένα άνθρωπον. Εις άλλο μέρος πάλιν +παρομοιάζει προς τον ανθρωποκτόνον Άρην οτέ μεν τούτον, οτέ δε +άλλον και λέγει θεοειδή τον Φρύγα υιόν του Πριάμου, θεοείκελον δε +πολλάκις τον υιόν του Πηλέως. + +Αλλ' επανέρχομαι εις τα παραδείγματα τα αφορώντα γυναίκας• άκουσε +δε τι λέγει κάπου• + + Αρτέμιδι ικέλη ηέ χρυσέη Αφροδίτη {20}• + +και αλλαχού• + + Οίη δ' Άρτεμις είσι κατ' ούρεος {21}. + +Όχι δε μόνον τους ανθρώπους παρομοιάζει προς θεούς, αλλά και την +κόμην του Ευφόρβου παρωμοίασε προς τας Χάριτας, καίτοι ήτο +καταιματωμένη. Και τόσα είνε τα τοιαύτα παραδείγματα, ώστε δεν +υπάρχει μέρος της Ομηρικής ποιήσεως το οποίον να μη στολίζεται υπό +θείων εικόνων. Επομένως ή και εκείνα πρέπει να εξαλειφθούν ή και +εις εμέ πρέπει να αφεθή η αυτή ελευθερία. + +Τόσον δε ανεύθυνος είνε η χρήσις των εικόνων και των παρομοιώσεων, +ώστε ο Όμηρος δεν εδίστασε και αυτάς τας θεάς να επαινέση με +παρομοιώσεις προς αντικείμενα κατώτερα• τους οφθαλμούς της Ήρας +παρωμοίασε προς τους των βοών• κάποιος δε άλλος απεκάλεσεν +ιοβλέφαρον την Αφροδίτην. Και ποίος αγνοεί την ροδοδάκτυλον και αν +ελάχιστα γνωρίζη τα Ομηρικά ποιήματα; Και αι παρομοιώσεις της +μορφής είνε ίσως αι ολιγώτερον τολμηραί• αλλά πόσοι δεν εμιμήθησαν +και αυτά τα ονόματα των θεών, ονομαζόμενοι Διονύσιοι και +Ηφαιστίωνες, Ζήνωνες και Ποσειδώνιοι και Ερμείαι; Υπήρξε δε και μία +Λητώ, σύζυγος Ευαγόρου του βασιλέως των Κυπρίων, και όμως η θεά δεν +ηγανάκτησε και δεν την απελίθωσεν όπως την Νιόβην. Αφήνω τους +Αιγυπτίους, οι οποίοι, αν και είνε οι πλέον εξ όλων δεισιδαίμονες, +μεταχειρίζονται κατά κόρον τα θεία ονόματα και τα πλείστα ονόματά +των προέρχονται εξ ουρανού. + +Ώστε δεν υπάρχει λόγος να φοβήσαι τον έπαινον• διότι και αν εις το +σύγγραμά μου υπάρχη τι το βλάσφημον κατά του θείου, συ είσαι δι' +αυτό ανεύθυνος, εκτός εάν νομίζης ότι και η ανάγνωσις συνεπάγεται +ευθύνην. Οι θεοί εμέ θα τιμωρήσουν, αφού προ εμού τιμωρήσουν τον +Όμηρον και τους άλλους ποιητάς. Αμφιβάλλω όμως περί τούτου, αφού +ουδέ τον άριστον των φιλοσόφων ετιμώρησαν, όστις είπεν ότι ο +άνθρωπος είνε εικών θεού. + +Είχα και πολλά άλλα να σου είπω, αλλά περιορίζομαι εις τ' ανωτέρω +μόνον χάριν του Πολυστράτου, διά να δυνηθή να τ' απομνημονεύση. + +ΠΟΛ. Και τώρα όμως αμφιβάλλω αν θα το καταφέρω, Λυκίνε• διότι πολλά +είπες και υπερέβης της κλεψύδρας το όριον. Ως τόσον θα προσπαθήσω +να τ' απομνημονεύσω• και τώρα πηγαίνω αμέσως προς αυτήν• θα φράξω +δε και τ' αυτιά μου, διά να μη παρεμπέση τίποτε άλλο και μου τ' +ανακατώση, ότε θα σφυριχθώ ως γελοίος ηθοποιός υπό των θεατών. + +ΛΥΚ. Φρόντισε να παίξης καλά, Πολύστρατε. Εγώ δε, αφού σου παρέδωκα +το δράμα, φεύγω και σε αφήνω• όταν δε θα έλθη η στιγμή της +ψηφοφορίας των κριτών, θα εμφανισθώ και εγώ διά να ίδω αν +επετύχαμεν. + + + +ΕΤΑΙΡΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ + +1. + +Γλυκέρα και Θαΐς. + +ΓΛΥΚΕΡΑ. Θυμάσαι, Θαΐ, τον στρατιώτην τον Ακαρνάνα, εκείνον τον +λεβέντην με την χλαμύδα, που άλλοτε είχε ερωμένην το Αβρότονον, +έπειτα δε ερωτεύθη εμένα; ή τον ελησμόνησες; + +ΘΑΪΣ. Πώς δεν τον θυμάμαι; Δεν είνε αυτός που διεσκέδασε μαζή μας +πέρυσι στην εορτήν των αλωνιών; Τι θέλεις να μου πης; διότι κάτι +φαίνεται ότι σου συμβαίνει. + +ΓΛΥΚ. Η Γοργόνα η παμπόνηρη, που μούκανε τη φίλη, μου τον πήρε. + +ΘΑΪΣ. Και τώρα σ' αρνήθηκε κ' έπιασε ερωμένην την Γοργόνα; + +ΓΛΥΚ. Ναι, Θαΐ, και δεν ξέρεις τι κακό μου έκαμε αυτό το πράμμα. + +ΘΑΪΣ. Κακό είνε, αλλά δεν πρέπει να σου φαίνεται παράδοξον. Γίνεται +πολύ συχνά μεταξύ μας των εταιρών. Λοιπόν δεν πρέπει ούτε +υπερβολικά να λυπάσαι, ούτε να κατηγορής την Γοργόναν. Και το +Αβρότονον δεν σε κατηγόρησε προτήτερα εσένα που της έκανες την ίδια +απιστία, αν και ήσασθε φιλενάδες. Απορώ μόνον τι της εζήλεψεν ο +στρατιώτης αυτός, εκτός αν είνε θεόστραβος και δεν είδε ότι τα +μαλλιά της έχουν μισομαδήση κι' έχει αρχίση να κάνη φαλάκρα πάνω +από το μέτωπον• τα χείλη της είνε ωχρά και νεκρικά, ο λαιμός της +αδύνατος και φαίνονται η φλέβες και η μύτη της είνε μεγάλη. Το μόνο +καλό που έχει είνε το ανάστημα• είνε ψηλή και ίσια σαν κυπαρίσσι +και το χαμόγελό της έχει πολύ γλυκάδα. + +ΓΛΥΚ. Νομίζεις, Θαΐ, ότι την επροτίμησε για την ωμορφιά της; Δεν +ξέρεις ότι το Χρυσάριον, η μάννα της, είνε μάγισσα και ξέρει ξόρκια +της Θεσσαλίας και κατεβάζει το φεγγάρι; Λέγουν δε ότι και πετά τη +νύκτα, σαν νυκτερίδα. Αυτή με τα μαγικά που τον πότισε τον άνθρωπο +τον ετρέλλανε και τώρα τον τρυγούν. + +ΘΑΪΣ. Παρηγορήσου, Γλυκέριον• άλλον θαύρης και συ να τρυγήσης κι' +αυτόν μούντζωσ' τον. + +2. + +Μύρτιον, Πάμφιλος και Δωρίς. + +ΜΥΡΤΙΟΝ. Τ' είν' αυτά που μούπανε για σένα, Πάμφιλε, ότι παίρνεις +την κόρην του Φείδωνος του ναυκλήρου, ότι, λέει, γενήκανε κι' όλας +οι γάμοι σας; Και οι τόσοι όρκοι που μούκανες και τα δάκρυα +εσβύστηκαν διά μιας και απαρνείσαι το Μύρτιον, τώρα μάλιστα που +είμαι έγκυος οκτώ μηνών; Αυτό λοιπόν μόνον εκέρδισα από τον έρωτά +σου, ότι μ' έφερες σ' αυτή την κατάστασι και μετ' ολίγον θα έχω εις +βάρος μου και ένα παιδί, πράμμα πολύ βαρύ για μιαν εταίραν; Διότι +δε θα το ρίξω το παιδί και μάλιστα αν γείνη αρσενικό, αλλά θα το +ονομάσω Πάμφιλον και θα το έχω παρηγοριά για την απιστία σου• κι' +όταν θα μεγαλώση, θα έλθη καμμιά φορά να σε μαλώση διά την διαγωγήν +που έδειξες εις τη δυστυχισμένη του μητέρα. Αλλά να τη χαίρεσαι +αυτήν που παίρνεις• είνε ένα σκιάχτρο. Την είδα εις τα τελευταία +θεσμοφόρια με τη μητέρα της• και πού να ξέρω τότε η κακομοίρα ότι +εξ αιτίας της θα έχανα τον Πάμφιλον; Δεν θέλω να σ' την κατηγορήσω +και να σε λυπήσω, αλλά φαίνεται ότι δεν την επρόσεξες, αλλοιώτικα +θα έβλεπες ότι τα μάτια της είνε πάρα πολύ γαλανά και αλλοίθωρα. Το +ένα κυττάζει το άλλο• αλλ' οποίος έχει δη τον Φείδωνα τον πατέρα +της και ξέρει τα μούτρα του, ξέρει και την κόρη του. + +ΠΑΜΦΙΛΟΣ. Πόσην ώραν θα σε ακούω, Μύρτιον, να φλυαρής και να μου +μιλάς για κορίτσια και γάμους με κόρες ναυκλήρων; Εγώ απ' αυτά δεν +έχω είδησιν, ούτε ξέρω αν ο Φείδων από τον δήμον Αλωπεκής — διότι, +υποθέτω, αυτόν εννοείς — έχει θυγατέρα εις ηλικίαν γάμου. Ξέρω +μόνον ότι ούτε φίλος του πατέρα μου είνε, διότι ενθυμούμαι ότι προ +καιρού ήσαν στα δικαστήρια δι' ένα χρέος ναυτικόν. Ο Φείδων +εχρεώστει εις τον πατέρα μου ένα τάλαντον, νομίζω, και δεν ήθελε να +πληρώση• και ο πατέρας του έκαμε αγωγήν εις το ναυτοδικείον, αλλά +και πάλιν δεν τον επλήρωσε εντελώς, όπως απαιτούσε ο πατέρας. Αλλ' +αν ήθελα να παντρευτώ, θ' άφηνα την θυγατέρα του Δημέου που +εχρημάτισε πέρυσι στρατηγός και είνε και συγγενής μου από την +μητέρα μου, να πάρω την κόρην του Φείδωνος; Αλλ' από πού τα έμαθες +αυτά; Υποθέτω όμως ότι τα έφτιασες με τη φαντασία σου, διά να έχης +να τρώγεσαι με νέας ζηλοτυπίας. + +ΜΥΡΤ. Λοιπόν δεν παντρεύεσαι, Πάμφιλε; + +ΠΑΜΦ. Είσαι τρελλή ή μεθυσμένη ακόμη, Μύρτιον, μολονότι χθες δεν +ήπιαμε πολύ. + +ΜΥΡΤ. Αυτή η Δωρίς μου το είπε και με κατελύπησε. Την έστειλα να +μου αγοράση προβατόμαλλα για την κοιλιά μου και να ευχηθή για μένα +εις την Λοχείαν Αρτέμιδα και στο δρόμο συνήντησεν, ως λέγει, την +Λεσβίαν. . . . . αλλά πες του τα εσύ, Δωρί, η ίδια, εκτός αν τα +είπες ψέματα. + +ΔΩΡΙΣ. Να μου βγουν τα μάτια, κυρά, αν σούπα τίποτε ψέμα. Όταν +περνούσα κοντά από το Πρυτανείον, είδα νάρχεται από πέρα και να +χαμογελά η Λεσβία, κι' όταν εζύγωσε μούπε• Δεν τα ξέρεις; Ο +αγαπητικός σας ο Πάμφιλος παντρεύεται τη θυγατέρα του Φείδωνα• κι' +αν θες να βεβαιωθής πήγαινε και κύτταξε στο στενό και θα δης +στέφανα στις πόρτες και θ' ακούσης αυλητρίδες και θόρυβο και +τραγουδιστάδες που λεν το τραγούδι του γάμου. + +ΠΑΜΦ. Λοιπόν επήγες κ' εκύτταξες, Δωρί; + +ΔΩΡΙΣ. Ναι, και είδα όλα όσα μου είπε. + +ΠΑΜΦ. Τώρα εννοώ τι συνέβη. Ούτε όλα όσα σου είπεν η Λεσβία, Δωρί, +ήσαν ψέματα και συ εις το Μύρτιον είπες την αλήθειαν. Αλλ' άδικα +εταραχθήκατε• διότι οι γάμοι δεν εγίνοντο εις το σπίτι μας. Τώρα +θυμούμαι τι μου έλεγεν η μητέρα μου χθες όταν εγύρισα στο σπίτι• +Πάμφιλε, μου έλεγε, ο συνομήλικός σου ο Χαρμίδης, ο γυιός του +γείτονα του Αρισταινέτου, εφρονίμεψε και παντρεύεται• και συ έως +πότε θα ζης με μια εταίρα; Την ήκουα με μισό αυτί να μουρμουρίζη +αυτά και άλλα και αποκοιμήθηκα. Το πρωί δε εσηκώθηκε πολύ ενωρίς +και όταν επερνούσα δεν είδα τίποτε απ' αυτά που είδε αργότερα η +Δωρίς. Και αν δεν πιστεύης, πήγαινε πάλι, Δωρί, και κύτταξε καλά +και θα δης ότι οι στέφανοι δεν είνε στη δική μας την πόρτα, αλλά +στην πόρτα των γειτόνων. + +ΜΥΡΤ. Μου χάρισες τη ζωή, Πάμφιλε• διότι θ' αυτοκτονούσα, αν αυτό +ήτο αληθινό. + +ΠΑΜΦ. Μα δεν είνε αληθινό, και πρέπει να είμαι τρελλός διά ν' +απαρνηθώ το Μύρτιον, μάλιστα τώρα που μου ετοιμάζει και παιδί. + + +3. + +Μήτηρ και Φίλιννα. + +ΜΗΤΗΡ. Ετρελλάθηκες, παιδί μου Φίλιννα, ή τι έπαθες εις την +χθεσινήν διασκέδασιν; Ο Δίφιλος ήρθε και μ' ευρήκε πρωί πρωί και με +δάκρυα μου διηγήθη όσα του έκαμες. Μου είπεν ότι εμέθυσες κι' +εσηκώθηκες κι' εχόρευσες εις το μέσον, ενώ αυτός σε ημπόδιζε και +έπειτα εφίλησες τον φίλον του τον Λαμπρίαν και επειδή ο Δίφιλος +εθύμωσε, τον αφήκες κ' επήγες και εκάθησες δίπλα στον Λαμπρίαν και +τον αγκάλιασες και ο δικός σου πήγε να σκάση από το κακό του να +βλέπη αυτά. Νομίζω δε ότι ούτε την νύκτα εκοιμήθηκες μαζί του, αλλά +τον αφήκες να κλαίη κι' εξαπλώθηκες σε μια θρονίδα κοντά στο +κρεββάτι κι' ετραγουδούσες για να τον σκάζης. + +ΦΙΛΙΝΝΑ. Δεν σου είπε όμως τα δικά του, μητέρα, διότι δεν θάπερνες +το μέρος του αν ήξερες τι προσβολές μου έκανε. Πριν νάρθη ο +Λαμπρίας, με αφήκε κι' επήγε κι' εκρυφομιλούσε με τη Θαΐδα την +αγαπητικιά του φίλου του• όταν δε είδε ότι εγώ εθύμωνα και του +έγνεψα να τα θυμάται αυτά πούκανε, έπιασε από την άκρη τ' αυτιού +την Θαΐδα, της γύρισε προς τα πίσω το κεφάλι και την εφίλησε τόσον +δυνατά, ώστε παρ' ολίγον να της αποσπάση τα χείλια. Έπειτα εγώ +έκλαια, αυτός δε εγέλα και εξακολουθούσε να μιλά εις τ' αυτί της +Θαΐδος, εναντίον μου βέβαια, και η Θαΐς εχαμογέλα και μ' εκύτταζε. +Όταν δε ήκουσαν ότι ήρχετο ο Λαμπρίας και εχόρτασαν από φιλιά, +εχωρίσθηκαν• εγώ δε, αν και λυπημένη, εκάθησα δίπλα του διά να μη +έχη προφάσεις να με κατηγορή έπειτα. Τότε εσηκώθηκε η Θαΐς και +πρώτη εχόρευσε κι' εσήκωνε το φόρεμά της πολύ ψηλά κι' έδειχνε τα +πόδια της, ωσάν τάχα μόνον αυτή τα είχε ώμορφα. Όταν δε έπαυσε, ο +Λαμπρίας ο δικός της εσιώπα και δεν είπε τίποτε• ο Δίφιλος όμως +είπε πολλούς επαίνους, εις την Θαΐδα, ότι εχόρευε με ρυθμόν και +χάριν και ότι το βήμα της ηκολούθει με ακρίβειαν την κιθάραν, ότι +το πόδι της ήτο κομψόν και άλλα πολλά τέτοια. Ενόμιζε κανείς ότι +επαινούσε την Σωσσάνδραν του Καλάμιδος {22} και όχι την Θαΐδα, που +την ξέρεις τι είνε, διότι την είδες πολλές φορές στο λουτρό. Και +που να σου λέγω τι πειράγματα μου έκαμεν, η Θαΐς. Αν καμμιά άλλη, +είπε, δεν ντρέπεται να φανή ότι έχει τις κνήμες σαν καλάμια, ας +σηκωθή και ας χορεύση. Τι ήθελες τότε να κάμω, μητέρα; Εσηκώθηκα +και εχόρεψα. Έπρεπε να μη σηκωθώ και να βεβαιώσω αυτό που έλεγε και +ν' αφήσω την Θαΐδα να βασιλεύη εις το συμπόσιον; + +ΜΗΤ. Δεν έπρεπε να πειραχθής, κόρη μου, και να δώσης τόσην +σημασίαν• αλλά λέγε τι έγινε κατόπιν. + +ΦΙΛ. Όλοι οι άλλοι μ' επαινούσαν και μόνον ο Δίφιλος δεν έλεγε +τίποτε, αλλ' έγυρεν ανάσκελα κι' εκύτταζε προς το ταβάνι έως ότου +εκουράσθηκα κ' έπαυσα να χορεύω. + +ΜΗΤ. Και δεν είνε αλήθεια ότι εφίλησες τον Λαμπρίαν και τον +αγκάλιασες καθισμένη δίπλα του; Γιατί δεν μιλάς; Αν τώκαμες αυτό +είσαι ασυγχώρητη. + +ΦΙΛ. Ήθελα να εκδικηθώ και να τον πικράνω όπως μ' επίκρανε. + +ΜΗΤ. Έπειτα ούτε εκοιμήθης μαζή του, αλλά ετραγουδούσες, ενώ αυτός +έκλαιε. Δεν σκέπτεσαι, κόρη μου, ότι είμεθα φτωχοί άνθρωποι, ούτε +θυμάσαι πόσα μας έχει δώσει αυτό το παιδί και πώς θα περνούσαμε τον +περασμένο χειμώνα αν η Αφροδίτη δεν μας τον έστελνε; + +ΦΙΛ. Μπα, και γι' αυτό θ' ανέχωμαι να με προσβάλλη; + +ΜΗΤ. Καλά να θυμώσης για τις προσβολές, αλλά να μη τον προσβάλλης +και συ. Δεν ξέρεις ότι η βρυσιές ψυχραίνουν την αγάπη και +πεισμώνουν τους ερωτευμένους; Εσύ πάντα τον κακομεταχειρίζεσαι, +αλλά πρόσεξε να μη γίνη αυτό που λέει η παροιμία• να μη κόψουμε το +σχοινί με το παρατράβηγμα. + + +4. + +Μέλισσα και Βακχίς. + +ΜΕΛΙΣΣΑ. Αν γνωρίζης, Βακχί, καμμιά γριά που να ξέρη, ξόρκια, σαν +τις Θεσσαλές, και να μπορή με τα μάγια να κάνη τον άνδρα ν' αγαπήση +την γυναίκα που εμίσησε, θα μου κάνης μεγάλη χάρι να μου την φέρης. +Και θα της δώσω ό,τι θέλει και αν ακόμη μου ζητήση τα ρούχα που +φορώ και τα χρυσαφικά• αρκεί να κάμη τον Χαρίνον να γυρίση στην +αγάπη μου και να μισήση την Σιμμίχην όπως μισεί τώρα εμένα. + +ΒΑΚΧΙΣ. Τι λες; δεν ζη πια μαζή σου, αλλ' έμπλεξε πάλι μ' εκείνην +που έγεινε αφορμή νάρθη στα μαχαίρια με τους γονείς του; Γι' αυτήν +δεν ηθέλησε να πάρη εκείνην την πλουσίαν που είχε, ως έλεγαν, +προίκα πέντε τάλαντα. Θυμάμαι που μου τάλεγες. + +ΜΕΛ. Τώρα μ' αφήκε εντελώς, Βακχί, και είνε πέντε μέρες σήμερα που +δεν τον είδα καθόλου, αλλά μένει στου φίλου του του Παμμένου και +διασκεδάζουν με την Σιμμίχην. + +ΒΑΚΧ. Έχεις δίκιο, καϋμένη Μέλισσα, να είσαι στενοχωρημένη. Μα δεν +μου λες, πώς εμαλώσετε; υποθέτω ότι θα υπάρχη καμμία σπουδαία +αφορμή. + +ΜΕΛ. Εκείνο που ξέρω είνε ότι προ ημερών είχε πάει στον Πειραιά, +όπου τον έστειλε ο πατέρας του να ζητήση, νομίζω, χρήματα που του +χρωστούν• και όταν εγύρισε και ήλθε εδώ είχε τα μούτρα κατεβασμένα• +όταν δε έτρεξα να τον αγκαλιάσω και να τον φιλήσω, όπως συνειθίζω, +μ' έσπρωξε και μου είπε• Πήγαινε να φιλάς τον Ερμότιμον τον +ναύκληρον και να διαβάσης τι έχουν γράψη εις τους τοίχους του +Κεραμεικού όπου τα ονόματά σας είνε ζευγαρωμένα {23}. Ποιόν Ερμότιμον +λες και τι σημαίνουν αυτά; του είπα. Αυτός όμως δεν μου έδωκε +καμμίαν απάντησιν, ούτε εδείπνησε, αλλ' έπεσε στο κρεββάτι και μου +γύρισε τις πλάτες. Και τι δεν έκαμα διά να τον ξεθυμώσω, τι χάδια, +τι φιλιά στο σβέρκο, όπως ήταν γυρισμένος προς το άλλο μέρος. Αυτός +όμως όχι μόνον δεν εμαλάκωσε, αλλά και περισσότερον εθύμωσε και μου +είπε• Αν εξακολουθής να μ' ενοχλής θα φύγω και ας είνε μεσάνυκτα. + +ΒΑΚΧ. Κάτι όμως θα τρέχη μ' αυτόν τον Ερμότιμον. + +ΜΕΛ. Να με δης και να με λυπηθής, Βακχί, να με δης πιο δυστυχισμένη +παρ' ό,τι είμαι σήμερον, αν εγώ γνωρίζω κανένα Ερμότιμον ναύκληρον. +Τέλος πάντων ο Χαρίνος εσηκώθη κι' έφυγε αξημέρωτα με το πρώτο +λάλημα του πετεινού. Εγώ θυμήθηκα πως είπε ότι το όνομά μου ήτο +γραμμένον εις ένα τοίχον του Κεραμεικού και έπεμψα την υπηρέτριαν +μου την Ακίδα να ιδή αν αυτό είνε αλήθεια• το μόνον δε που είδε +είνε ότι δεξιά όπως μπαίνομεν εις το Δίπυλον ήτο γραμμένο στον +τοίχο «Η Μέλισσα αγαπά τον Ερμότιμον» και από κάτω «Ο ναύκληρος +Ερμότιμος αγαπά την Μέλισσαν». + +ΒΑΚΧ. Τι κάνουν αυτοί οι νέοι! Καταλαβαίνω ότι κάποιος που ήξευρε +ότι ο Χαρίνος είνε ζηλιάρης ηθέλησε μ' αυτόν τον τρόπον να του +ανάψη τη ζήλια• και αυτός αμέσως εθύμωσε. Αλλ' έννοια σου και αν +τον συναντήσω πουθενά θα του μιλήσω. Δεν ξέρει, βλέπεις, τον κόσμο, +είνε παιδί ακόμη. + +ΜΕΛ. Πού να τον δης, πούνε κλεισμένος με την Σιμμίχην: Και όμως οι +γονείς του έρχονται και μου τον ζητούν εμένα. Αλλά μόνον αν εύρω +μια μάγισσα, όπως σου είπα, θα τον σώσω. + +ΒΑΚΧ. Γνωρίζω μίαν μάγισσαν πολύ καλή, φιλτάτη μου, αν και δεν είνε +πολύ γριά και τσακισμένη. Είνε από την Συρίαν και μια φορά που ο +Φανίας μούκανε κι' εμένα απιστίες όπως τώρα σου κάνει σένα ο +Χαρίνος, και μου είχε θυμώση, μου τον ξανάφερε στα νερά μου ύστερα +από τέσσερους σωστούς μήνες που είχα πλέον απελπισθή• αλλά τα +ξόρκια εθαυματούργησαν και τον έφεραν πάλι στην αγκαλιά μου. + +ΜΕΛ. Και δεν μου λες τι έκαμε η μάγισσα, αν τα θυμάσαι ακόμη; + +ΒΑΚΧ. Δεν ζητά και πολλά πράμματα• μίαν δραχμήν και ψωμί• +χρειάζεται δε και ολίγο αλάτι, επτά οβολούς, θειάφι και δαδί. Αυτά +τα παίρνει η γριά. Αλλά χρειάζεται κρασί από το οποίον μόνον αυτή +πίνει. Πρέπει δε να έχη και κάτι από τον άνδρα που θέλεις να σου +μαγεύση, φόρεμα, υπόδημα, ολίγες τρίχες ή τίποτε άλλο τέτοιο. + +ΜΕΛ. Έχω κάτι παπούτσια του Χαρίνου. + +ΒΑΚΧ. Αυτά κρεμά σ' ένα πάτερο και τα θυμιάζει με το θειάφι και +ρίχτει το αλάτι στη φωτιά. Την ώρα εκείνη λέγει και τα δύο ονόματα, +το δικό του και το δικό σου. Έπειτα βγάζει από τον κόρφο της μία +σβούρα και τη γυρίζει και συγχρόνως μουρμουρίζει βιαστικά κάτι +λόγια βαρβαρικά που τ' ακούς και σηκώνεται η τρίχα σου. Με αυτά ο +Φανίας εγύρισε πάλιν σ' εμένα. Η αλήθεια είνε ότι και οι φίλοι του +τού έκαμαν παρατηρήσεις και η Φοιβίς του ζητούσε πολλά, αλλ' εγώ +πιστεύω ότι μάλλον τα μάγια μου τον έφεραν. Αλλ' η μάγισσα μου +έμαθε και κάτι άλλο διά να κάνω τον Φανίαν να μισή και να +σιχαίνεται την Φοιβίδα. Μου είπε να εύρω τα ίχνη των ποδιών της, να +πατήσω εις το αριστερό με το δεξί μου πόδι και εις το δεξιόν με το +αριστερό και αφού τα χαλάσω να λέγω: Πατώ επάνω σου και από κάτω +μου σ' έχω. Και το έκαμα όπως μου παράγγειλε. + +ΜΕΛ. Λοιπόν, Βακχί, μην παραμελήσης, μην παραμελήσης σε παρακαλώ, +αλλά φέρε μου αυτή τη γυναίκα. Συ δε, Ακίδα, θα έχης έτοιμα το ψωμί +και το θειάφι και όλα τα άλλα που χρειάζονται για το ξόρκισμα. + + +5. + +Κλωνάριον και Λέαινα. + +ΚΛΩΝΑΡΙΟΝ. Τι είνε αυτά τα παράξενα που ήκουσα για σένα, Λέαινα; +Λέγουν ότι η Μέγιλλα από τη Λέσβο η πλουσία σ' ερωτεύεται ως άνδρας +και κοιμάσθε μαζί και δεν ξέρω τι κάνετε μεταξύ σας. Α!εκοκκίνησες; +Αλήθεια λοιπόν είνε; + +ΛΕΑΙΝΑ. Αλήθεια, Κλωνάριον ντρέπομαι να σου τ' ομολογήσω είνε κάτι +τι αλλόκοτον. + +ΚΛΩΝ. Τι λες δι' όνομα της Δήμητρας; Τι θέλει από σένα αυτή η +γυναίκα και τι κάνετε όταν είσθε μαζή; Δεν θέλεις να μου πης; Δεν +μ' αγαπάς λοιπόν• αν μ' αγαπούσες δεν θα μου τα έκρυβες. + +ΛΕΑΙ. Σ' αγαπώ περισσότερο από κάθε άλλη• αλλά τι θέλεις να σου πω. +Αυτή η γυναίκα έχει πολύ ανδρικάς ορέξεις. + +ΚΛΩΝ. Δεν εννοώ τι θέλεις να πης, εκτός αν είνε καμμιά τριβάς• +διότι λέγουν ότι εις την Λέσβον είνε πολλές τέτοιες ανδρογυναίκες +που δεν θέλουν να το κάνουν με τους άνδρες, αλλά πλησιάζουν +γυναίκες, ως να είνε άνδρες. + +ΛΕΑΙ. Κάτι τέτοιο είνε και αυτή. + +ΚΛΩΝ. Λοιπόν, Λέαινα, αυτό να μου διηγηθής, πώς σου ρίχθηκε στην +αρχή, πώς σε κατάφερε και τι έγινε κατόπιν. + +ΛΕΑΙ. Είχαν τραπέζι αυτή και η Δημώνασσα η Κορινθία, άλλη πλουσία, +η οποία κάνει την ίδια τέχνη με την Μέγιλλαν. Μ' εκάλεσαν λοιπόν να +παίξω κιθάρα• αφού δε έπαιξα• και ήτο περασμένη η ώρα και αυτές +είχαν μεθύση, η Μέγιλλα μου είπε: Είνε ώρα για ύπνο, Λέαινα, και +επειδή είνε αργά μείνε να κοιμηθής μαζή μας• θα σε βάλλωμε στη +μέση. + +ΚΛΩΝ. Έμεινες; Και έπειτα τι έγεινε; + +ΛΕΑΙ. Στην αρχή μ' εφιλούσαν σαν άνδρες και δεν περιωρίζοντο μόνον +στα χείλη, αλλά και μέσ' στο στόμα και με αγκάλιαζαν και μούτριβαν +τα βυζιά• η δε Δημώνασσα μούδιδε και δαγκωματιές αναμεταξύ στα +φιλιά. Εγώ δεν μπορούσα να καταλάβω πού θα έφθανε αυτό το πράγμα. +Έπειτα από κάμποση ώρα η Μέγιλλα, που είχε αρχίση να λυσσομανά, +έβγαλε μια φενάκη πούχε στο κεφάλι της, τόσο καλά προσαρμοσμένην +ώστε δεν διεκρίνετο, και παρουσιάσθη κουρεμένη σύρριζα σαν αθλητής +από τους πλέον δυνατούς. Εγώ ετρόμαξα όταν την είδα. Αλλ' αυτή μου +είπε• Έχεις ξαναϊδή, Λέαινα, ένα τόσο ώμορφο παλληκάρι; Αλλά δεν +βλέπω, Μέγιλλα, της είπα, κανένα νέον εδώ. Μη μου δίδης θηλυκό +όνομα, είπε• εγώ είμαι Μέγιλλος και έχω προ πολλού παντρευτή αυτήν +την Δημώνασσαν• είνε η γυναίκα μου. Δεν μπόρεσα να μη γελάσω, +Κλωνάριον, και είπα• Λοιπόν, Μέγιλλα, είσαι άνδρας και μας +τώκρυβες, όπως λέγουν για τον Αχιλλέα ότι εκρυβότανε αναμεταξύ στα +κορίτσια με γυναικεία ενδύματα; Αλλά έχεις και εκείνο που έχουν οι +άνδρες και κάνεις της Δημώνασσας ό,τι κάνουν οι άνδρες; Εκείνο, +είπε, Λέαινα, δεν το έχω• αλλά δεν το πολυχρειάζομαι• κάνω την +δουλειά, ως θα ιδής, με τρόπον πολύ περισσότερον ευχάριστον. Μήπως +είσαι, Ερμαφρόδιτος, της είπα, όπως λέγεται ότι υπάρχουν πολλοί που +τάχουν και τα δυό; διότι ακόμη, Κλωνάριον, δεν μπορούσα να εννοήσω +το πράγμα. Όχι, είπε, είμαι σωστός άνδρας. Ήκουσα, είπα τότε εγώ, +την αυλητρίδα Ισμηνοδώραν από την Βοιωτίαν να διηγήται για την +πατρίδα της και να λέγη ότι κάποιος εις τας Θήβας έγεινε από +γυναίκα άνδρας. Τον έλεγαν, νομίζω, Τειρεσίαν και ήτο μεγάλος +μάντις. Μήπως και σε σένα συνέβη κάτι τέτοιο; Όχι, Λέαινα, είπε• +εγεννήθηκα ομοία με σας τις άλλες• αλλ' ο χαρακτήρ μου και η +επιθυμία μου και όλα μου τα άλλα είνε ανδρικά, Και σου αρκεί η +επιθυμία; της είπα. Αν δεν πιστεύης Λέαινα, μου είπε, έλα εδώ και +θα βεβαιωθής ότι δεν είμαι εις τίποτε κατωτέρα από τους άνδρες. +Διότι έχω και κάτι αντί εκείνου που έχουν οι άνδρες. Αλλά έλα κοντά +και θα δης. Την αφήκα, Κλωνάριον, να κάμη ό,τι ήθελε, αφού τόσον μ' +επαρακαλούσε, μου έδωκε δε και ένα περιδέραιον μεγάλης αξίας και +μου εχάρισε διάφορα υφάσματα από τα λεπτοΰφαντα. Έπειτα εγώ την +αγκάλιασα ως άνδρα και αυτή μ' εφιλούσε και έκανε και ελαχάνιαζε +και ελιγώνετο από ηδονήν. + +ΚΛΩΝ. Μα τέλος πάντων τι έκανε; Με ποίον τρόπον; Αυτό προ πάντων +θέλω να μου πης. + +ΛΕΑΙ. Μη ζητάς να μάθης περισσότερα• είνε τόσον αισχρά, ώστε, μα +την Αφροδίτην, δεν θα σου πω τίποτε άλλο. + + +6. + +Κρωβύλη και Κόριννα. + +ΚΡΩΒΥΛΗ. Βλέπεις, Κόριννα, ότι δεν είνε τόσον φοβερόν όσον ενόμιζες +να γείνη ένα κορίτσι γυναίκα. Αυτό το έμαθες τώρα, αφού εκοιμήθης +μ' ένα ωραίον νέον κι' επήρες μίαν μναν, το πρώτον σου κέρδος, με +το οποίον θα σου αγοράσω ένα ωραίον κόσμημα. + +ΚΟΡΙΝΝΑ. Ναι, μητερούλα μου. Θέλω να μου πάρης ένα περιδέραιον που +νάχη χάντρες κόκκινες της φωτιάς, όπως είνε της Φιλαινίδος. + +ΚΡΩΒ. Ναι, τέτοιο θα σου πάρω. Αλλ' άκουσε να σου δώσω και μερικές +συμβουλές τι πρέπει να κάνης και πώς να φέρεσαι στους άνδρες. +Ξέρεις, κόρη μου, ότι άλλο μέσον για να ζήσωμε δεν έχομεν. Είνε δύο +χρόνια που πέθανε ο μακαρίτης ο πατέρας σου και ξέρεις πώς +επεράσαμε αυτό το διάστημα. Όταν εκείνος εζούσε, τα είχαμεν όλα, +διότι ήτο σιδηρουργός και πρώτος τεχνίτης στο Πειραιά. Και τώρα +ακούς όλους να λέγουν ότι, αφότου πέθανε ο Φιλίνος, δεν ξανάγεινε +άλλος τέτοιος τεχνίτης. Στην αρχή επούλησα τις τσιμπίδες, το αμώνι +και το σφυρί κι' επήρα δύο μναις και μ' αυτές εζήσαμε κάμποσον +καιρόν. Έπειτα άλλοτε ύφαινα και άλλοτε έγνεθα και με δυσκολία +έβγαζα το ψωμί μας. Αλλά είχα εσένα και επερίμενα ότι μίαν ημέραν +θα μου φέρης την ευτυχία. + +ΚΟΡ. Εννοείς την μναν; + +ΚΡΩΒ. Όχι, αλλ' ήλπιζα ότι άμα μεγαλώσης και εγώ θα ζήσω κοντά σου +και συ θ' αποκτήσης πλούτη και στολίδια και υπηρέτριες. + +ΚΟΡ. Πώς θα γείνη αυτό, μαμά; Τι θέλεις να πης; + +ΚΡΩΒ. Αρκεί να συναναστρέφεσαι τους νέους, να διασκεδάζης και να +κοιμάσαι μαζή τους. + +ΚΟΡ. Όπως η θυγατέρα της Δαφνίδος η Λύρα; + +ΚΡΩΒ. Ναι. + +ΚΟΡ. Αλλ' αυτή είνε εταίρα. + +ΚΡΩΒ. Αι! και τι; Αυτό δεν είνε κακό. Και συ θα πλουτήσης σαν κι' +αυτήν και θα έχης πολλούς εραστάς. Γιατί κλαις, παιδί μου; δεν +βλέπεις πόσες είνε αυτού του είδους η γυναίκες, πώς τις αγαπούν οι +άνδρες και τι χρήματα κερδίζουν; Θυμούμαι εγώ την Δαφνίδα τι +κουρέλια φορούσε, πριν να μεγαλώση η κόρη της. Τώρα όμως βλέπεις με +τι πολυτέλεια ζη, τι χρυσαφικά φορεί και τι ωραία φορέματα κ' έχει +και τέσσαρες δούλες. + +ΚΟΡ. Και πώς τ' απέκτησεν αυτά η Λύρα; + +ΚΡΩΒ. Πρώτα πρώτα εφρόντισε να στολίζεται καλά, να έχη τρόπους και +να φαίνεται ευχάριστη και γελαστή προς όλους, όχι όμως σαν και σένα +που με το παραμικρόν χαχανίζεις, αλλά είχε ένα χαμόγελο με γλύκα +και χάρι, είχε τρόπους ευγενείς και δεν εκορόιδευε κανένα από +κείνους που την επλησίαζαν, ούτε τους εκυνήγα αυτή, αλλ' ούτε και +ερωτεύετο πραγματικώς κανένα. Και αν καμμιά φορά την καλέσουν με +πληρωμήν εις κανένα γεύμα, ούτε μεθά, διότι αυτό είνε άσχημον και +οι άνδρες σιχαίνονται τις γυναίκες που έχουν αυτό το ελάττωμα, ούτε +τρώγει λαίμαργα, όπως οι κακοσυνειθισμένοι άνθρωποι, αλλά πιάνει τα +φαγητά με τα άκρα των δακτύλων και με σιωπήν τρώγει χωρίς να +παραγεμίζη το στόμα και από τα δύο μέρη, και πίνει σιγά σιγά και +δεν αδειάζει το ποτήρι διά μιας, αλλ' ολίγον κατ' ολίγον. + +ΚΟΡ. Και αν τύχη να διψά, μαμά; + +ΚΡΩΒ. Και τότε ακόμα. Έχει δε και τα λόγια της μετρημένα και δεν +κοροϊδεύει κανένα από κείνους που συντρώγουν, αλλά προσέχει εις +εκείνον που πληρώνει• κι' έτσι την αγαπούν όλοι. Εις δε το κρεββάτι +ούτε λυσσασμένη φαίνεται, ούτε και κρύα, αλλά με κάθε τρόπον και +μόνον ένα πράγμα επιδιώκει πώς να μαγεύη τον άνδρα και να τον κάμη +να την αγαπήση. Μια τέτοια γυναίκα αρέσει σ' όλους τους άνδρες, αν +γίνης δε και συ τέτοια, θα ευτυχήσωμεν κι' εμείς. Δόξα νάχουν οι +θεοί, στην ωμορφιά είσαι πολύ καλλίτερη από τη Λύραν.... αλλά να +δώσουν οι θεοί να ζήσης μόνον. + +ΚΟΡ. Δε μου λες, μητέρα, όλοι αυτοί που παίρνουν τις γυναίκες με +πληρωμή είνε σαν τον Εύκριτον που κοιμήθηκα χθες μαζή του; + +ΚΡΩΒ. Όχι όλοι• μερικοί είνε καλλίτεροι, άλλοι μεγαλείτεροι στην +ηλικίαν και άλλοι ασχημότεροι. + +ΚΟΡ. Πρέπει να κοιμούμαι και με αυτούς; + +ΚΡΩΒ. Ναι, κόρη μου, διότι οι άσχημοι δίδουν και τα περισσότερα, οι +δε ώμορφοι νομίζουν ότι σου κάνουν και χάρι με την ωμορφιά των. +Αλλά συ να προτιμάς πάντα εκείνους που δίδουν τα περισσότερα, αν +θέλης γρήγορα να σε δείχνουν και να λένε• Βλέπεις την Κόρινναν την +θυγατέρα της Κρωβύλης τι πλούτη έχει και πόσο ευτυχισμένη έκαμε την +μητέρα της; Τι λες; θα τα κάμης αυτά; Ξέρω εγώ ότι θ' ακολουθήσης +τις συμβουλές μου και εντός ολίγου θα γίνης η καλλίτερη απ' όλες. +Αλλά τώρα πήγαινε να λουσθής, μήπως έλθη και σήμερα εκείνος ο νέος, +ο Εύκριτος, γιατί μούπε ότι θάρθη. + + +7. + +Μήτηρ και Μουσάριον. + +ΜΗΤΗΡ. Αν πετύχωμεν κι' ένα άλλο τέτοιον εραστήν, Μουσάριον, κόρη +μου, σαν το Χαιρέα, πρέπει να θυσιάσωμεν εις την πάνδημον Αφροδίτην + {24} μίαν άσπρην αίγα, εις δε την εν κήποις ένα δαμάλι και να +στεφανώσωμεν την πλουτοδότειραν θεάν, διότι η ευτυχία μας θα είνε +πολύ μεγάλη. Βλέπεις τι απολαβάς έχομεν τώρα απ' αυτόν τον νέον, +που ούτε οβολόν σου έδωκέ ποτε, ούτε φόρεμα σου αγόρασε, ούτε +υποδήματα, ούτε καμμιά μυρουδιά, αλλά πάντα σε πληρώνει με +προφάσεις, με υποσχέσεις και ελπίδες για τον κόκκινο Μάη• και όλω +επαναλαμβάνει ότι αν ο πατέρας ... και αν πάρω την πατρική μου +περιουσία, όλα θα είνε δικά σου. Σου ωρκίσθη δε και, όπως λες, ότι +θα σε κάνη νόμιμη σύζυγον. + +ΜΟΥΣΑΡΙΟΝ. Μου ωρκίσθη, μητέρα, εις τας δύο θεάς {25} και εις την +Πολιούχον. + +ΜΗΤ. Και συ, κουτή, τον πιστεύεις και διά τούτο όταν προ καιρού δεν +είχε να πληρώση τον έρανόν του εις ένα φιλικόν γεύμα του έδωκες +κρυφά από μένα το δακτυλίδι σου και αυτός το πούλησε και τώφαγε; +Έτσι σου πήρε και τα δύο περιδέραια τα Ιωνικά, τα οποία σου έφερεν +από την Έφεσον ο Χιώτης Πραξίας ο πλοίαρχος. Αφήνω τα φορέματα και +τα πουκαμισάκια που σου έχει πάρη• και τέλος πάντων αυτός ο νέος +είνε για μας κελεπούρι και θησαυρός. + +ΜΟΥΣ. Είνε όμως ώμορφος και νεώτατος και μου λέγει με δάκρυα πως μ' +αγαπά και είνε γυιός της Δεινομάχης και του Λάχητος του Αρεοπαγίτου +και υπόσχεται ότι θα με πάρη γυναίκα του και έχομεν μεγάλας ελπίδας +μόλις ο γέρος κλείση τα μάτια του. + +ΜΗΤ. Λοιπόν, Μουσάριον, εάν έχωμεν ανάγκην από υποδήματα και ο +υποδηματοποιός ζητά το δίδραχμον, θα του πούμε• Χρήματα δεν έχομεν, +αλλ' αντί για χρήματα λάβε μερικές από τις ελπίδες μας• το ίδιο +πρέπει να πούμε και στον αλευράν• και αν μας ζητούν το νοίκι, +περίμενε, να πούμε στο νοικοκύρη, έως ότου να πεθάνη ο Λάχης ο +Κολλυτεύς και άμα γίνη ο γάμος σε πληρώνομεν• δεν ντρέπεσαι να 'σαι +η μόνη εταίρα που δεν έχεις σκουλαρίκια, ούτε περιδέραιον, ούτε +φόρεμα από ύφασμα της Τάραντος; + +ΜΟΥΣ. Και μήπως γι' αυτό, μητέρα, είνε πιο ευτυχείς και καλλίτερες, +από μένα η άλλες; + +ΜΗΤ. Όχι, αλλά είνε φρονιμώτερες και ξέρουν να κάνουν τη δουλειά +τους• και δεν πιστεύουν τα αισθηματικά λόγια των νέων, που έχουν +τους όρκους τόσον εύκολους• συ δε είσαι τόσον πιστή και τόσο τον +αγαπάς, που δεν εννοείς να πλησιάσης άλλον παρά μόνο το Χαιρέα. Προ +ολίγου καιρού, όταν ήρθ' εκείνος ο χωρικός από τας Αχαρνάς κ' έφερε +δύο μνας, αμούστακος και αυτός — είχε πάρει την πούλησι απ' τα +κρασιά του πατέρα του — τον έδιωξες με περιφρόνησι, γιατί θέλεις να +κοιμάσαι μόνο με το μορφονιό το Χαιρέα. + +ΜΟΥΣ. Τι; έπρεπε ν' αφήσω το Χαιρέα και να πάρω εκείνον τον +βρωμιάρην τον χωριάτη; Για μένα το νοστιμώτερο γουρουνόπολο των +Αχαρνών είνε ο καλός μου Χαιρέας {26} + +ΜΗΤ. Ας είνε• εκείνος ήταν χωριάτης και βρωμερός. Αλλά τον +Αντιφώντα του Μενεκράτους, ο οποίος σου επρόσφερε μίαν μναν διατί +δεν τον εδέχθης; Δεν ήτο ωραίος και κομψός και της ίδιας ηλικίας με +το Χαιρέα; + +ΜΟΥΣ. Ναι, αλλ' ο Χαιρέας εφοβέρισε ότι θα μας έσφαζε και τους δύο +αν με συνελάμβανε με τον Αντιφώντα. + +ΜΗΤ. Όλοι οι άνδρες έτσι φοβερίζουν. Αλλ' αυτό δεν είνε λόγος να +μην απολαύσης εσύ τα νειάτα σου και να ζήσης φρόνιμη, όχι ως +εταίρα, αλλ' ως να ήσουν ιέρεια της Θεσμοφόρου. Αφήνω τα άλλα• +σήμερον είνε η εορτή των αλωνιών• τι δώρον σου έκαμε διά την +εορτήν; + +ΜΟΥΣ. Μα δεν έχει, μητερούλα μου, το καϋμένο το παιδί. + +ΜΗΤ. Μόνον αυτός δεν ευρήκε τρόπον να παίρνη από τον πατέρα του; +Δεν μπορούσε να μεταχειρισθή ένα δόλον για ν' απατήση το γέρο και +δεν φοβερίζει τη μάνα του ότι αν δεν του δώση θα πάη ναύτης και θα +φύγη, αλλά κάθεται εδώ και μας βασανίζει και ούτε αυτός δίδει +τίποτε, ούτε από κείνους που μας δίδουν μας αφήνει να παίρνωμεν; +Αλλά νομίζεις, κόρη μου, ότι θα είσαι πάντα δεκαοκτώ ετών ή +υποθέτεις ότι ο Χαιρέας θα έχη τα ίδια αισθήματα όταν θα γείνη +πλούσιος και η μητέρα του θα τούβρη καμμιά νύφη με προίκα μεγάλη; +Νομίζεις ότι θα θυμάται ακόμη τα δάκρυα ή τα φιλιά και τους όρκους, +όταν θα έχη απέναντι του μιαν προίκα από πέντε τάλαντα; + +ΜΟΥΣ. Θα θυμάται• απόδειξις ότι και τώρα δεν παντρεύτηκε, αλλ' αν +και τον πιέζουν και τον αναγκάζουν, αρνείται. + +ΜΗΤ. Να δώση ο Θεός να μη σε γελάση και τότε θα θυμηθής τα λόγια +μου. + + +8. + +Αμπελίς και Χρυσίς. + +ΑΜΠΕΛΙΣ. Μπορεί ν' αγαπά ένας άνδρας που μήτε ζηλεύει, μήτε +θυμώνει, μήτε σ' εκτύπησε ποτέ, ούτε σούκουψε τις πλεξούδες, ούτε +σούσχισε τα φορέματα; + +ΧΡΥΣΙΣ. Λοιπόν αυτά μόνον είνε του έρωτος αποδείξεις, Αμπελίτσα; + +ΑΜΠ. Ναι• τέτοιος είνε ο θερμός άνδρας• τα άλλα, τα φιλήματα και τα +δάκρυα και οι όρκοι και αι συχναί επισκέψεις είνε σημεία του έρωτος +που αρχίζει• η φωτιά του όλη φαίνεται στη ζηλοτυπία, ώστε, αν, ως +λέγεις, ο Γοργίας σε κτυπά και σε ζηλεύη, να είσαι ευχαριστημένη, +να πιστεύης ότι σ' αγαπά και να εύχεσαι να είνε πάντα έτσι. + +ΧΡΥΣ. Πάντα έτσι; Τι λες; Να με δέρνη πάντα; + +ΑΜΠ. Όχι• αλλά να στενοχωρήται αν κυττάξης κανένα άλλον. Διότι αν +δεν σ' αγαπά, γιατί να θυμώνη αν έχης και άλλον εραστήν; + +ΧΡΥΣ. Αλλά δεν έχω κανένα, και αυτός ενόμισε άδικα ότι με αγαπά +εκείνος ο πλούσιος, διότι κάποτε ανάφερα το όνομά του. + +ΑΜΠ. Και αυτό είνε καλό, να νομίζη ότι σε κυνηγούν πλούσιοι• έτσι +θ' ανησυχή περισσότερον και θα φιλοτιμήται να μη φανή κατώτερος εις +τα δώρα του από τους αντεραστάς. + +ΧΡΥΣ. Αλλ' αυτός μόνον θυμώνει και δέρνει, δεν δίδει δε τίποτε. + +ΑΜΠ. Θα δώση• οι ζηλιάρηδες, όταν τους παρασφίξη η ζήλεια, γίνονται +ανοικτοχέρηδες. + +ΧΡΥΣ. Δεν εννοώ γιατί θέλεις και καλά να δέχωμαι μπάτσους, +Αμπελίτσα. + +ΑΜΠ. Όχι, αλλ' όπως σου είπα, ο έρωτας δυναμώνει όταν δη ότι δεν +τον προσέχουν• εξ εναντίας δε, άμα ο εραστής βεβαιωθή ότι δεν έχει +να φοβηθή αντίζηλον, η επιθυμία του ψυχραίνεται. Αυτά σου τα λέγω +εγώ που έχω δουλέψη είκοσι χρόνια σ' αυτό το στάδιο, ενώ συ είσαι +δεκαοκτώ ετών, ίσως δε και μικρότερη. Αν θέλης, θα σου διηγηθώ και +κάτι που μου συνέβη όχι προ πολλών ετών• με είχε τότε ο Δημόφαντος +ο τοκιστής που κατοικεί πίσω από την Ποικίλην. Αυτός ο τσιγγούνης +δεν μούδωκε ποτέ περισσότερον από πέντε δραχμές και είχε την +αξίωσιν να τώχη μονοπώλιον. Αλλά και ο ερωτάς του ήτο πολύ +επιπόλαιος. Ποτέ δεν τον ήκουσα ν' αναστενάξη, ούτε τον είδα να +δακρύση, ούτε ήρθε να μου κτυπήση ποτέ την πόρτα εις ώραν +περασμένην της νύκτας, αλλά μόνον που εκοιμάτο καμμιά φορά μαζή μου +και αυτό σπανίως. Αλλ' όταν μια φορά ήλθε και δεν τον εδέχθηκα — +διότι ήτο μέσα ο Καλλίδης ο ζωγράφος που μούχε στείλη δέκα δραχμές +— μ' έβρισε κι' έφυγε. Όταν δε είδε ότι επέρασαν πολλές ημέρες και +εγώ δεν έστειλα να τον ζητήσω και ο Καλλίδης ήτον πάλι μέσα, ο +Δημόφαντος ήρχισε ν' ανάβη και μια ημέρα που βρήκε ανοικτή την +πόρτα εμπήκε και ήτο έξω φρενών• έκλαιε, μ' εκτύπα, εφοβέριζε να +σκοτώση, μου έσχισε το φόρεμα και εις το τέλος μου έδωκε ένα +τάλαντον και με είχε οκτώ ολόκληρους μήνες μοναχική. Και η γυναίκα +του έλεγε σ' όλους ότι της τον ετρέλλανα με μάγια• αλλά τα μάγια +ήτον η ζήλεια. Ώστε και συ, Χρυσίδα, να μεταχειρισθής για τον +Γοργίαν τα ίδια μάγια• θα γείνη δε πλούσιος αυτός ο νέος άμα ο +πατέρας του αποθάνη. + + +9. + +Δορκάς, Παννυχίς, Φιλόστρατος, Πολέμων. + +ΔΟΡΚΑΣ. Τι πάθαμε, κυρά, τι πάθαμε! Ο Πολέμων εγύρισε από τον +πόλεμον πλούσιος, ως λένε• τον είδα δε κι' εγώ με μανδύα +κατακόκκινον και με πολλούς ακολούθους. Και οι φίλοι του ως τον +είδαν έτρεχαν να τον χαιρετούν. Έτσι ευρήκα καιρόν να πλησιάσω τον +υπηρέτην που είχε πάη μαζή του έξω και τον αρώτησα• δεν μου λες, +Παρμένων, του είπα, αφού τον εχαιρέτησα, πώς τα περάσατε και τι +καλά εφέρατε από τον πόλεμον; + +ΠΑΝΝΥΧΙΣ. Δεν έπρεπε να του πης αυτά αμέσως, αλλά : «Δοξάζω τους +θεούς που σωθήκατε, μάλιστα τον φιλόξενον Δία και την πολεμικήν +Αθηνάν• η κυρά μου δεν έπαυε να ρωτά και να πληροφορήται πού είσθε +και τι κάνετε»• αν έλεγες δε και ότι έκλαια και πάντοτε θυμώμουνα +τον Πολέμωνα, θα ήτο ακόμη καλλίτερα. + +ΔΟΡΚ. Τα είπα όλα στην αρχή, αλλά εβιαζόμουνα να σου πω τι ήκουσα. +Έτσι άρχισα την κουβέντα μου με τον Παρμένοντα• «Βέβαια, Παρμένων, +θα βούιζαν τ' αυτιά σας εκεί που ήσαστε, διότι πάντοτε σας εμελέτα +κι' έκλαιε η κυρά μου, μάλιστα αν ήρχετο κανείς από τον πόλεμον και +όταν εμαθαίναμε ότι εσκοτώθηκαν πολλοί, ετράβα τα μαλλιά της, +εκτύπα τα στήθια της και ήτον απαρηγόρητη». + +ΠΑΝ. Εύγε, Δορκάς, ωραία τα είπες. + +ΔΟΡΚ. Κατόπιν από αυτά τον αρώτησα αυτά που σου είπα• και αυτός μου +είπε• δόξα νάχουν οι θεοί, λαμπρά εγυρίσαμεν. + +ΠΑΝ. Έτσι απήντησε και αυτός, χωρίς να σου πη ότι μ' εθυμότανε ο +Πολέμων, ότι μ' επιθυμούσε και ευχότανε να με ξαναδή; + +ΔΟΡΚ. Έλεγε πολλά τέτοια. Αλλά κείνο που μας ενδιαφέρει είνε ότι +έφεραν πολλά πλούτη, χρυσάφι, φορέματα, δούλους και ελεφαντοκόκαλο. +Τόσα χρήματα έφερε ο Πολέμων, που τα μετρά με τον μέδιμνον, πολλούς +μεδίμνους. Είχε δε και ο Παρμένων εις τον μικρόν του δάκτυλον ένα +δακτυλίδι πολύ μεγάλο και πολύγωνον με μία πέτραν τρίχρωμη και +κόκκινη εις το επάνω μέρος. Ήθελε να μου διηγηθή πώς επέρασαν τον +ποταμόν Άλυν, πώς εσκότωσαν κάποιον Τιριδάταν, και πώς ανδραγάθησε +ο Πολέμων στη μάχη που έκαμαν με τους Πισίδας• αλλ' εγώ τον αφήκα +και έτρεξα να σε ειδοποιήσω διά να σκεφθής τι πρέπει να κάμης. +Διότι αν έλθη ο Πολέμων — και εξάπαντος θάρθη άμα γλυτώση από τους +γνωρίμους του — και εύρη εδώ στο σπίτι μας τον Φιλόστρατον, τι +νομίζεις ότι θα κάμη; + +ΠΑΝ. Πρέπει να σκεφθούμε, Δορκάς, τι πρέπει να γείνη, διότι ούτε +τον Φιλόστρατον είνε φρόνιμον να διώξωμεν, που μας έδωκε προ ολίγων +ημερών ένα τάλαντον, είνε δε και έμπορος και υπόσχεται να δώση +πολλά, αλλ' ούτε και τον Πολέμωνα είνε καλόν να μη δεχθούμε, αφού +εγύρισε με τόσα πλούτη, είνε δε και ζηλιάρης• και αφού όταν ήτο +φτωχός ήτο ανυπόφορος, φαντάζεσαι τι είνε ικανός να κάνη τώρα. + +ΔΟΡΚ. Α, νάτος, έρχεται. + +ΠΑΝ. Θα λιποθυμήσω, Δορκάς, διότι δεν ξέρω τι να κάμω. + +ΔΟΡΚ. Ω τρομάρα μου! έρχεται και ο Φιλόστρατος. + +ΠΑΝ. Τι να γείνω; Γιατί δεν ανοίγει η γη να με καταπιή; + +ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ. Πάμε να πιούμε, Παννυχίδα. + +ΠΑΝ. Με κατέστρεψες. Καλώς ώρισες, Πολέμων πολύ άργησες να μας +έρθης. + +ΠΟΛΕΜΩΝ. Ποιός είνε αυτός που σου μιλά; Σιωπάς; Ωραία! Εγώ ήρθα +τρεχάτος από τας Θερμοπύλας σε πέντε μέρες από την επιθυμίαν να ιδώ +αυτήν την γυναίκα και ορίστε την βρίσκω με άλλον. Αλλά καλά την +παθαίνω και σ' ευχαριστώ, διότι έτσι δεν θα με τσακώσης πειά στα +βρόχια σου. + +ΦΙΛ. Και ποίος είσαι του λόγου σου; + +ΠΟΛ. Δεν έχεις ακούση τον Πολέμωνα τον Στειριέα από την Πανδυονίδα +φυλήν, άλλοτε χιλίαρχον, τώρα δε διοικητήν πεντακισχιλίων ανδρών, +εραστήν της Παννυχίδος, όταν ακόμη την ενόμιζα ότι ήτον άνθρωπος; + +ΦΙΛ. Τώρα όμως, αρχηγέ των μισθοφόρων, η Παννυχίς είνε δική μου• +έλαβε ένα τάλαντον, θα λάβη δε και άλλον άμα διαθέσω το φορτίον που +μούρθε αυτές τις μέρες. Και τώρα πάμε Παννυχίδα• άφησε δε αυτόν να +κάνη τον χιλίαρχον εις την χώραν των Οδρυσσών {27}. + +ΔΟΡΚ. Είνε ελευθέρα και μπορεί να σε ακολουθήση αν θέλη. + +ΠΑΝ. Τι να κάμω, Δορκάς; + +ΔΟΡΚ. Το καλλίτερο είνε να πας σπίτι. Έτσι που είνε θυμωμένος ο +Πολέμων δεν είνε φρόνιμον να μείνης μαζή του• και η ζηλοτυπία θα +τον ανάψη περισσότερον. + +ΠΑΝ. Αν θέλης, πάμε μέσα. + +ΠΟΛ. Σας προλέγω ότι σήμερον θα πιήτε μαζή διά τελευταίαν φοράν. +Δεν έχω χύση τόσο αίμα εγώ στον πόλεμο για ν' αφήνω να μου μπαίνουν +στο ρουθούνι. Κάλεσε τους Θράκας, Παρμένων, να έλθουν ωπλισμένοι +και να πιάσουν την είσοδον του στενού. Εις το μέτωπον να +παραταχθούν οι οπλίται και από τα δύο μέρη οι σφενδονίται και οι +τοξόται, οι δε άλλοι κατόπιν. + +ΦΙΛ. Για παιδαρέλια μας πήρες, βρε μισθοφόρε, και πολεμάς να μας +εκφοβίσης μ' αυτά; Έσφαξες ποτέ σου κανένα κόκορα; Εγώ αμφιβάλλω αν +έχης δη πόλεμον. Το πολύ που δύναμαι να σου αναγνωρίσω είνε ότι +εχρημάτισες φρουρός σε κανένα μικρό οχύρωμα ως διμοιρίτης. + +ΠΟΛ. Σε λιγάκι που θα μας δης να ερχώμεθα εις επίθεσιν και θ' +αστράφτουν τα όπλα, θα μάθης τι είμαι και ποιός είμαι. + +ΦΙΛ. Καλά να παρασκευασθήτε και νάρθετε. Εγώ δε και αυτός εδώ ο +Τίβιος — διότι μόνον αυτός με ακολουθεί — θα σας πάρωμεν με τις +πέτρες και θα σας κάμωμεν να μη ξέρετε από πού να φύγετε. + + +10. + +Χελιδόνιον και Δροσίς. + +ΧΕΛΙΔΟΝΙΟΝ. Δεν σούρχεται πειά, Δροσί, ο νέος ο Κλεινίας; Έχω πολύν +καιρόν να τον δω στο σπίτι σας. + +ΔΡΟΣΙΣ. Δεν έρχεται• του απηγόρευσε ο δάσκαλός του να με πλησιάζη. + +ΧΕΛ. Και ποιός είνε ο δάσκαλος του; Μήπως ο παιδαγωγός Διότιμος; +Αυτός είνε φίλος μου. + +ΔΡΟΣ. Όχι, αλλ' ο Αρισταίνετος που κακό χρόνο νάχη. + +ΧΕΛ. Εκείνος ο κατσουφιασμένος με τα πολλά μαλλιά και τα μεγάλα +γένεια, που συνειθίζει να περιπατή εις την Ποικίλην Στοάν με τους +νέους; + +ΔΡΟΣ. Εκείνος ο απατεώνας που να τον δω να τον τραβά στην κρεμάλα ο +δήμιος από τα γένεια. + +ΧΕΛ. Και γιατί τώρα αυτός έκαμε τον Κλεινίαν να τραβηχτή από σένα; + +ΔΡΟΣ. Δεν ξέρω, Χελιδόνιον• αλλ' ενώ το παιδί δεν εκοιμήθη ποτέ με +άλλην, αφ' ότου εγνώρισε γυναίκα — και η πρώτη γυναίκα που πλησίασε +ήμουν εγώ — έχει τρεις ημέρες τώρα να φανή εδώ. Και επειδή ήρχισα +να στενοχωρούμαι — δεν ξέρω δε τι μου συμβαίνει μ' αυτό το παιδί — +έστειλα την Νεβρίδα να τον ζητήση εις τα μέρη όπου συχνάζει, εις +την Αγοράν ή εις την Ποικίλην. Αυτή δε μου είπε ότι τον είδε να +περιπατή με τον Αρισταίνετον και του έκαμε νεύμα από μακράν. Αυτός +εκοκκίνισε κεχαμήλωσε τα μάτια του και δεν εγύρισε πειά να την +κυτάξη. Ήρχοντο προς την πόλιν και η Νευρίς τους ηκολούθησε έως στο +Δίπυλον• αλλ' επειδή ο Κλεινίας δεν εγύρισε να την κυτάξη, +επέστρεψε χωρίς να έχη τίποτε θετικόν να μου πη. Δεν μπορείς να +φαντασθής τι έχω υποφέρη από τότε να σκέπτωμαι τι έχει μαζή μου το +αγόρι μου, μήπως το δυσαρέστησα εις τίποτε ή μήπως αγάπησε άλλην +και μ' εμίσησε, ή μήπως ο πατέρας του τον εμπόδιζε να έλθη. Πολλές +τέτοιες σκέψεις έκανα και βράδυ βράδυ βλέπω και έρχεται ο Δρόμων +και μου φέρνει αυτό το γράμμα απ' αυτόν. Πάρ' το και διάβασ' το, +Χελιδόνιον νομίζω ότι ξέρεις γράμματα. + +ΧΕΛ. Ας δούμε τι λέει. Το γράψιμο δεν είνε πολύ καθαρόν και +φανερώνει ότι αυτός που έγραψε το γράμμα ήτο βιαστικός. Αλλ' ας +διαβάσωμεν• «Ότι σε αγαπούσα, Δροσί, έχω μάρτυρας τους θεούς». + +ΔΡΟΣ. Το κακόμοιρο, από την βιάσι και την ταραχή του αλησμόνησε να +γράψη το χαιρετισμό {28}. + +ΧΕΛ. «Και τώρα όχι από μίσος, αλλ' εξ ανάγκης σε αποφεύγω• διότι ο +πατέρας με παρέδωκεν εις τον Αρισταίνετον να με διδάξη φιλοσοφίαν +και εκείνος έμαθε τας σχέσεις μας και μου έκαμε αυστηράς επιπλήξεις +και μου είπεν ότι είνε απρεπές ο υιός του Αρχιτέλους και της +Ερασικλείας να συζή με μίαν εταίραν και ότι είνε πολύ καλλίτερον να +προτιμώ την αρετήν από την ηδονήν». + +ΔΡΟΣ. Να μη ξημερωθή ο ξεκουτιάρης που διδάσκει τέτοια πράμματα το +παιδί. + +ΧΕΛ. «Και είμαι αναγκασμένος να κάνω ό,τι μου λέει, διότι με +παρακολουθεί και με παραφυλάττει αυστηρώς και δεν μου επιτρέπει να +στρέψω τα μάτια μου σε άλλον παρά μόνον εις αυτόν και αν είμαι +φρόνιμος και κάνω παν ό,τι μου λέγει, μου υπόσχεται να γείνω καθ' +όλα ευτυχής και ενάρετος, αφού γυμνασθώ εις τους κόπους και την +σκληραγωγίαν. Αυτά σου έγραψα μίαν στιγμήν που κατώρθωσα να διαφύγω +την επίβλεψίν του. Ευτύχει και ενθυμού τον Κλεινίαν». + +ΔΡΟΣ. Πώς σου φαίνεται το γράμμα, Χελιδόνιον : + +ΧΕΛ. Βέβαια δεν είνε καθόλου ευχάριστον, αλλά το «ενθυμού τον +Κλεινίαν» αφήνει κάποιαν ελπίδα. + +ΔΡΟΣ. Έτσι κι' εμένα μου 'φάνηκε. Αλλά πεθαίνω από έρωτα και τι να +κάμω δεν ξέρω. Ο Δρόμων έλεγεν ότι ο Αρισταίνετος είνε παιδεραστής +και με την πρόφασιν των μαθημάτων έχει τα ωραιότερα παιδιά• και με +τον Κλεινίαν κρυφομιλεί και του υπόσχεται ότι θα τον κάμη μεγάλον +και ένδοξον. Εκτός τούτου τον παίρνει και διαβάζουν μαζή κάτι +ερωτικούς λόγους των παλαιών φιλοσόφων προς τους μαθητάς των και +όλο με τον Κλεινίαν καταγίνεται. Εφοβέριζε δε ο Δρόμων ότι θα τα πη +αυτά και στον πατέρα του παιδιού. + +ΧΕΛ. Έπρεπε, Δροσί, να τον μπουκώσης τον Δρόμωνα. + +ΔΡΟΣ. Τον εφιλοδώρησα, αλλά και χωρίς αυτό είνε με το μέρος μου• +διότι και αυτόν τον πονεί το δόντι για την Νεβρίδα. + +ΧΕΛ. Όλα θα παν καλά και να μη ανησυχής. Εγώ δε σκέπτομαι και να +γράψω στον τοίχον εις τον Κεραμεικόν, όπου ο Αρχιτέλης συνειθίζει +να περιπατή, ότι ο Αρισταίνετος διαφθείρει τον Κλεινίαν κι' έτσι θα +βοηθήσω τον Δρόμωνα εις την ενέργειάν του. + +ΔΡΟΣ. Και πώς μπορείς να το γράψης χωρίς να σε δουν; + +ΧΕΛ. Θα πάω νύκτα και θα το γράψω με κάρβουνο. + +ΔΡΟΣ. Ευχαριστώ, Χελιδόνιον, διά την συμμαχίαν σου εναντίον του +αγύρτου Αρισταινέτου. + + +11. + +Τρύφαινα και Χαρμίδης. + +ΤΡΥΦΑΙΝΑ. Ξανακούστηκε να δώσης πέντε δραχμές σε μιαν εταίραν για +να κοιμηθής μαζή της κι' έπειτα στο κρεββάτι να γυρίζης απ' τάλλο +μέρος, ν' αναστενάζης και να κλαις; Αλλ' ούτε ήπιες με όρεξιν, ούτε +έφαγες• διότι και στο τραπέζι σ' έβλεπα που εδάκρυζες και όλη την +ώρα δεν έπαυσες να κλαις σαν παιδάκι. Δεν μου λες λοιπόν, Χαρμίδη, +γιατί κάνεις έτσι; Πες μου• τι σου συμβαίνει διά να έχω τουλάχιστον +αυτό το κέρδος που αγρύπνησα μαζή σου όλη τη νύκτα. + +ΧΑΡΜΙΔΗΣ. Είμαι τρελλός από έρωτα, Τρύφαινα, και δεν υποφέρω πειά. + +ΤΡΥΦ. Ότι δεν είσαι ερωτευμένος μαζή μου είνε φανερόν, διότι, δεν +θα με παρημέλεις, αφού μ' έχεις εις την διάθεσί σου και δεν θα μ' +έσπρωχνες όσες φορές έκαμα να σ' αγκαλιάσω και εις το τέλος έβαλες +μεταξύ μας το φόρεμά σου ως τείχος διά να μη μπορώ να σου 'γγίξω. +Ποια είνε λοιπόν αυτή που αγαπάς; Πες μου, και ίσως μπορέσω να σε +βοηθήσω εις τον έρωτά σου, διότι ξέρω από τέτοια. + +ΧΑΡΜ. Την ξέρεις πολύ καλά και σε ξέρει• διότι δεν είνε από τας +αγνώστους εταίρας. + +ΤΡΥΦ. Πες μου τ' όνομά της, Χαρμίδη. + +ΧΑΡΜ. Το Φιλημάτιον. + +ΤΡΥΦ. Είνε δύο μ' αυτό το όνομα• ποιά από τις δυο; Η Πειραιώτισσα +που διεκορεύθη προ ολίγου καιρού και την έχει ερωμένην ο Δάμυλλος ο +υιός του στρατηγού, ή η άλλη, που την λένε Παγίδα; + +ΧΑΡΜ. Αυτή είνε, και πραγματικώς ο δυστυχής έχω πέση εις την παγίδα +και να γλυτώσω δεν μπορώ. + +ΤΡΥΦ. Και γι' αυτήν έκλαιγες; + +ΧΑΡΜ. Ναι. + +ΤΡΥΦ. Και την αγαπάς πολύν καιρό ή νεοσύλλεκτος είσαι; + +ΧΑΡΜ. Όχι, είνε εφτά μήνες σχεδόν από την εορτήν των Διονυσίων, που +την είδα πρώτη φορά. + +ΤΡΥΦ. Και την είδες ολόκληρη ή μόνον το πρόσωπο και όσα μέρη από το +σώμα της αφήνει να φαίνωνται μία γυναίκα που έχει πατήση τα σαράντα +πέντε; + +ΧΑΡΜ. Και όμως ορκίζεται ότι κατά τον επόμενον Ελαφηβολιώνα {29} θα +κλείση τα είκοσι δύο. + +ΤΡΥΦ. Και συ καλλίτερα πιστεύεις τους όρκους της παρά τα μάτια σου; +Να την παρατηρήσης με προσοχή και να δης στους κροτάφους της, όπου +μόνον έχει δικά της μαλλιά• τα άλλα είνε ψεύτικα και ξένα. Αλλ' εις +τους κροτάφους, όταν εξασθενήση η μπογιά που τα βάφει, αρχίζουν και +ξασπρίζουν. Και αν αυτό δεν σε αρκή, προσπάθησε να τη δης και +γυμνήν. + +ΧΑΡΜ. Ποτέ δεν συγκατετέθη εις αυτό. + +ΤΡΥΦ. Εννοείται, διότι ήξερε ότι θα την σιχαθής, άμα δης της άσπρες +κηλίδες που έχει, διότι από το λαιμό έως τα γόνατα ομοιάζει με +πάρδαλιν. Και έκλαιες διότι δεν απήλαυσες μια τέτοια γυναίκα; +Βέβαια θα σου κάνη δυσκολίας και περιφρονήσεις. + +ΧΑΡΜ. Ναι, Τρύφαινα, αν και έχει λάβει τόσα και τόσα από μένα. Και +τώρα επειδή δεν είχα να της δώσω της χίλιες δραχμές που μου +ζητούσε, διότι ο πατέρας είνε σφικτός και δεν μου δίδει, εδέχθη τον +Μοσχίωνα και σ' εμένα έκλεισε την πόρτα• εγώ δε για να την πεισμώσω +και να της αποδώσω τη λύπη που μου προξένησε, επήρα σένα. + +ΤΡΥΦ. Μα την Αφροδίτην δεν θαρχόμουνα, αν ήξερα ότι μ' επήρες μ' +αυτόν τον σκοπόν, διά να πεισμώσης άλλην και μάλιστα ένα σαράβαλο +σαν το Φιλημάτιον. Αλλά φεύγω, γιατί ξημερόνει• έχει λαλήση τρεις +φορές ο πετεινός. + +ΧΑΡΜ. Μη φεύγης τόσο γρήγορα, Τρύφαινα• διότι αν είνε αληθινά αυτά +που λες για το Φιλημάτιον, η περρούκα, το βάψιμον και το παρδαλό +της δέρμα, ούτε θα γυρίσω πειά να την κυτάξω. + +ΤΡΥΦ. Ρώτησε τη μητέρα σου, αν έτυχέ ποτε να τη δη στο λουτρό. Όσω +για τα χρόνια της, να ρωτήσης τον πάππο σου, αν ζη ακόμη. + +ΧΑΡΜ. Λοιπόν αφού είνε τέτοια, ας ρίξωμε κάτω το τείχος που μας +χωρίζει, και έλα ν' αγκαλιασθούμε και ν' απολαύσωμεν ο είς τον +άλλον. Με το Φιλημάτιον κάθε σχέσις ετελείωσε. + + +12. + +Ιόεσσα, Πυθιάς και Λυσίας. + +ΙΟΕΣΣΑ. Με περιφρονείς, Λυσία; Έχεις δίκιο γιατί ούτε χρήματα σου +εζήτησα ποτέ, ούτε την πόρτα σούκλεισα να σου πω ότι έχω άλλον +μέσα, ούτε σε ηνάγκασα ν' απατήσης τον πατέρα σου, ή να κλέψης +τίποτε από την μητέρα σου και να μου το φέρης ως κάνουν η άλλες, +αλλ' από την πρώτη στιγμή σ' εδέχθηκα χωρίς πληρωμή και χωρίς δώρα. +Ξέρεις πόσους εραστάς έδιωξα, τον Ηθοκλέα που είνε τώρα πρύτανις, +τον Πασσίωνα τον πλοίαρχον και τον ομήλικόν σου τον Μέλισσον, αν +και προ ολίγου καιρού απέθανεν ο πατέρας του κ' επήρε στα χέρια του +την περιουσία. Εγώ δε είχα μόνον εσένα, όπως η Σαπφώ τον Φάωνα, και +δεν είχα μάτια για άλλον, ούτε άνοιγα την πόρτα μου εις άλλον παρά +σε σένα• διότι ενόμιζα η ανόητη ότι οι όρκοι σου ήσαν αληθινοί και +για σένα ήμουν φρόνιμη, ως η Πηνελόπη, και δεν έδιδα προσοχή εις +την μητέρα που θύμωνε και με κατηγορούσε στις φιλενάδες μου. Αλλά +συ άμα ενόησες ότι ήμουν αφωσιωμένη και πέθαινα για σένα, πότε με +την Λύκαινα έπαιζες μπροστά μου, για να με σκάζης, πότε, ενώ ήσουν +πλαγιασμένος μαζή μου, επαινούσες την αρπίστριον Μαγίδιον. Εγώ δε +έκλαια, γιατί ενοούσα ότι τα έκανες αυτά για να με βρίζης. Και προ +καιρού, όταν διεσκεδάζατε μαζή, ο Θράσων, συ και ο Δίφιλος, είχατε +εκεί την αυλητρίδα Κυμβάλιον και την Πυραλλίδα, που είνε εχθρά μου +και συ το ήξερες. Όταν δε εφίλησες το Κυμβάλιον πέντε φορές ολίγον +μ' επείραξε• διότι τον εαυτόν σου ύβριζες που φιλούσες μια τέτοια +γυναίκα• αλλά πώς μπορούσα να σε βλέπω να κάνης νεύματα στην +Πυραλλίδα και κάθε φορά που έπινες να της προσφέρης το ποτήρι και +να λες του υπηρέτου στ' αυτί, αν δεν ζητήση η Πυραλλίς να μη δώση +σε κανένα άλλον να πιή; Εις το τέλος εδάγκασες ένα μήλο, μια στιγμή +που είδες τον Δίφιλον να μην προσέχη — διότι μιλούσε με τον Θράσωνα +— και με τρόπο έσκυψες και το πέταξες στον κόρφο της και αυτή το +φύλαξε ανάμεσα στα βυζιά της και τόκρυψε στο στηθόδεσμό της. Δεν +εφρόντισες καν να μη σε δω. Αλλά γιατί μου τα κάνεις αυτά; Τι κακό +μεγάλο ή μικρό σου έκαμα και εις τι σ' επίκρανα; Ποιόν άλλον +εκύταξα; Δεν ζω μόνο για σένα; Δεν είνε μεγάλη αμαρτία αυτή, Λυσία, +να πικραίνης μια δυστυχισμένη γυναικούλα, που τρελλαίνεται για +σένα; Αλλ' υπάρχει θεός, η Αδράστεια, που τα βλέπει αυτά, Ίσως θα +με λυπηθής μόνον όταν ακούσης είτε ότι έβαλα θηλειά στο λαιμό μου +κ' επνίγηκα, είτε ότι έπεσα στο πηγάδι, ή ευρήκα άλλον τρόπον +θανάτου για να μη σου γίνωμαι εμπόδιο και ενόχλησις. Τότε θα +καμαρώσης για το ωραίο σου κατόρθωμα. Τι με αγριοκυτάζεις και +τρίζεις τα δόντια; Αν έχης τίποτε να με κατηγορήσης, να το πης, και +αυτή η Πυθιάς ας μας κρίνη. Πώς χωρίς να μου δώσης καμμίαν +απάντησιν φεύγεις και μ' αφήνεις; Βλέπεις, Πυθιάς, τι τραβώ απ' +αυτόν τον Λυσίαν; + +ΠΥΘΙΑΣ. Τι σκληρή καρδιά, να μη τον συγκινούν τα δάκρυα της. Είνε +πέτρα και όχι άνθρωπος. Αλλ' αν θέλης την αλήθεια, Ιόεσσα, εσύ τον +έκαμες έτσι, που τον αγαπούσες υπερβολικά και του το φανέρωνες. Δεν +έπρεπε να του δείχνης τόση αγάπη, διότι οι άνδρες όταν το +καταλάβουν το παίρνουν απάνω τους. Παύσε να κλαις και αν θέλης να +μ' ακούσης, κλείσε του μια ή δυο φορές την πόρτα όταν έλθη• και θα +δης ότι η αγάπη του θ' ανάψη πάλιν και θα σ' αγαπήση όπως τον +αγαπάς. + +ΙΟΕΣ. Τι λες; Να κλείσω την πόρτα του Λυσία; Λυτό δεν γίνεται. Και +τι άλλο θέλω παρά να έρχεται; + +ΠΥΘ. Μη σε μέλη και θα ξανάρθη. + +ΙΟΕΣ. Με κατέστρεψες, Πυθιάς• σε ήκουσε όταν έλεγες «Κλείσε του την +πόρτα». + +ΛΥΣΙΑΣ. Δεν εγύρισα δι' αυτήν, Πυθιάς, διά την οποίαν μόνον +περιφρόνησιν αισθάνομαι, αλλά για σένα, διότι δεν θέλω να με +κατηγορής και να λες «Είνε σκληρόκαρδος ο Λυσίας». + +ΠΥΘ. Αλήθεια, αυτό είπα, Λυσία. + +ΛΥΣ. Πώς θέλεις να την υποφέρω, Πυθιάς, αυτήν την Ιόεσσαν που τώρα +κλαίει, αφού την έπιασα να κοιμάται με ένα νέον και να μου κάνη +απιστίες; + +ΠΓΘ. Μα τέλος πάντων, Λυσία, μη λησμονής ότι είνε εταίρα. Αλλά πότε +την έπιασες να κοιμάται με άλλον; + +ΛΥΣ. θα είνε έξ μέρες τώρα• έξ βέβαια, αφού ήτο δευτέρα του μηνός +και σήμερα έχομε εφτά. Ο πατέρας μου, επειδή εγνώριζε ότι αγαπούσα +αυτή τη γυναίκα, μ' έκλεισε μέσα και διέταξε τον θυρωρόν να μη μου +ανοίξη την πόρτα. Εγώ όμως, επειδή δεν υπέφερα να περάσω την νύκτα +χωρίς αυτήν, διέταξα τον δούλον μας Δρόμωνα, να μου κάμη πλάτες για +ν' ανέβω στον τοίχο της αυλής εις το μέρος που είνε χαμηλώτερος. Να +μη σου τα πολυλογώ, ανέβηκα έτσι, επήδησα έξω και ήλθα• ευρήκα δε +την πόρτα της αυλής καλά κλεισμένη. Ήσαν μεσάνυκτα. Λοιπόν δεν +εκτύπησα, αλλ' ανεσήκωσα σιγά σιγά την πόρτα κ' εγύρισα τον +στρόφιγγα, όπως είχα κάμη και άλλοτε, κι' εμπήκα χωρίς να κάνω +θόρυβο. Μέσα εκοιμούντο όλοι κι' εγώ επροχώρησα τοίχο-τοίχο κ' +έφθασα στο κρεββάτι. + +ΙΟΕΣ. Ω Δήμητρα, τι θα πη; Με πνίγει η αγωνία. + +ΛΥΣ. Επειδή ήκουσα δύο αναπνοές, στην αρχή ενόμισα ότι εκοιμάτο +μαζή της η Λυδή• είχα όμως λάθος, διότι όταν έψαξα ευρήκα το +πρόσωπον ενός νέου χωρίς γένεια, πολύ τρυφερού, ο οποίος είχε +σύρριζα κομμένα τα μαλλιά, εμύριζε δε και αυτός από αρώματα. Αν +είχα μαζή μου την στιγμή εκείνη σπαθί, σας ορκίζομαι ότι... Τι +γελάτε, Πυθιάς; Σου φαίνονται ότι είνε για γέλοια αυτά που λέγω; + +ΙΟΕΣ. Αυτό λοιπόν, Λυσία, ήτον η αφορμή του θυμού σου; Ο νέος που +εκοιμάτο μαζή μου ήτο αυτή, η Πυθιάς. + +ΠΥΘ. Μην του το λες, Ιόεσσα. + +ΙΟΕΣ. Γιατί να μην του το πω; Ήτον η Πυθιάς, καλέ μου• την είχα +καλέση να κοιμηθούμε μαζή, διότι δεν είχες έρθη και ήμουν +στενοχωρημένη. + +ΛΥΣ. Η Πυθίας είχε τα μαλλιά της κομμένα σύρριζα και εντός έξ +ημερών εμεγάλωσαν και έγιναν πάλι τόσα; + +ΙΟΕΣ. Από την αρρώστεια που είχε πάθη είχαν αρχίση να πέφτουν τα +μαλλιά της και τα ξύρρισε και τώρα φορεί φενάκην. Δείξε του, +Πυθιάς, δείξε του για να πιστέψη. Ορίστε ο νέος ο αντεραστής που +εζήλεψες. + +ΛΥΣ. Τι ήθελες να κάμω, Ιόεσσα, ερωτευμένος όπως ήμουν και αφού τον +έψαξα με τα χέρια μου; + +ΙΟΕΣ. Τώρα όμως επείσθης. θέλεις τώρα να σου θυμώσω κι' εγώ; Και θα +έχω περισσότερο δίκιο. + +ΛΥΣ. Όχι, αλλά έλα τώρα να πιούμε• ας πιή και η Πυθιάς μαζή μας, +διότι είνε δίκαιον να λάβη και αυτή μέρος εις τας σπονδάς. + +ΙΟΕΣ. Ας μείνη. Αλλά τι έπαθα εξ αιτίας σου, λεβέντη Πυθία. + +ΠΥΘ. Εγώ όμως πάλιν σας εσυμφιλίωσα, ώστε μη θυμώνης μαζή μου. +Πρόσεξε όμως, Λυσία, μην πης σε κανένα για τα μαλλιά μου. + + + +13. + +Λεόντιχος, Χηνίδας και Υμνίς. + +ΛΕΟΝΤΙΧΟΣ. Για πες, Χηνίδα, στη μάχη με τους Γαλάτας πώς ώρμησα +μπροστά από τους άλλους ιππείς με το λευκό μου το άλογο, και πώς οι +Γαλάται, αν και είνε πολληκάρια, ετσάκισαν ευθύς ως με είδαν και +κανείς δεν είχε το κουράγιο να σταθή και αντιμετρηθή μαζή μου. Εγώ +τότε επέταξα την λόγχην κι' επέρασα πέρα και πέρα τον αρχηγό των +μαζή με το άλογο του. Αλλά μερικοί απ' αυτούς, αφού ετσάκισαν, +κατώρθωσαν να μαζευτούν και να σχημαΤιςουν τετράγωνον• ετράβηξα +λοιπόν το σπαθί και ώρμησα κατ' επάνω των σαν θηρίο• ανέτρεψα τους +πρώτους επτά και τους κατεπάτησε το άλογο μου και με το σπαθί +έσχισα εις δύο την κεφαλήν ενός των λοχαγών μαζή με την +περικεφαλαίαν. Μετ' ολίγον εφθάσατε σεις οι άλλοι, Χηνίδα, όταν +πλέον είχα τρέψη εις φυγήν τους εχθρούς. + +ΧΗΝΙΔΑΣ. Μήπως έδειξες ολιγωτέραν ανδρείαν, Λεόντιχε, εις την +Παφλαγονίαν, όταν εμονομάχησες με τον σατράπην : + +ΛΕΟΝΤ. Καλά που μου το θύμησες, διότι δεν ήτο μικρόν κι' εκείνο το +ανδραγάθημα. Ο σατράπης ήτο πελώριος κι' εθεωρείτο πολύ δυνατός εις +τα όπλα. Αυτός λοιπόν διά να δείξη περιφρόνησιν προς τους Έλληνας, +εβγήκε από την παράταξιν, επήδησε εις το μέσον και επροκάλει οποίον +ήθελε να μονομαχήση μαζή του. Οι άλλοι, οι λοχαγοί και οι ταξίαρχοι +και αυτός ο διοικητής μας, αν και δεν ήτο δειλός άνθρωπος — είχαμεν +αρχηγόν τον Αρίσταιχμον τον Αιτωλόν, άριστον ακοντιστήν, εγώ δε +ήμουν ακόμη χιλίαρχος — επτοήθησαν. Εγώ όμως είχα το θάρρος να +δεχθώ την πρόκλησιν και εξέφυγα από τα χέρια των φίλων μου που +ήθελαν να μ' εμποδίσουν, διότι εφοβούντο διά την ζωήν μου, +βλέποντες τον βάρβαρον να λάμπη με τα επίχρυσά του όπλα, να επισείη +την λόγχην και το μέγα και φοβερόν λοφείον της περικεφαλαίας +του.... + +ΧΗΝ. Κι' εγώ εφοβήθηκα τότε, Λεόντιχε, και θυμάσαι πώς σ' εκράτησα +και σ' επαρακαλούσα να μη κινδυνεύσης• διότι αν συ εφονεύεσο, εγώ +δεν θα μπορούσα πειά να ζήσω. + +ΛΕΟΝΤ. Εγώ όμως με θάρρος επροχώρησα εις το μέσον, ωπλισμένος όχι +χειρότερα από τον Παφλαγόνα, αλλά κατάχρυσος και εγώ, ώστε ήλθε βοή +θαυμασμού και από το μέρος των δικών μου και από το μέρος των +βαρβάρων• διότι και εκείνοι άμα με είδαν με εγνώρισαν, προ πάντων +από την ασπίδα, από τα φάλαρα και το λοφείον. Για πες, Χηνίδα, με +ποίον τότε με παρωμοίασαν όλοι; + +ΧΗΝ. Με ποίον άλλον παρά με τον Αχιλλέα τον υιόν της Θέτιδος και +του Πηλέως; Τόσον ωραία σου επήγαινε η περικεφαλαία και η φοινικίς + {30} και τόσον η ασπίς άστραπτε. + +ΛΕΟΝΤ. Όταν συνεπλάκημεν, ο βάρβαρος με επλήγωσε πρώτος ελαφρά• +μόλις με άγγισε το κοντάρι του λίγο παραπάνω από το γόνατον• εγώ δε +αφού με τη λόγχη διεπέρασα την ασπίδα του, τον εκτύπησα εις το +στήθος και η λόγχη τον επέρασε πέρα και πέρα. Έπειτα ώρμησα και του +έκοψα την κεφαλήν με την σπάθην, επήρα τα όπλα του και επέστρεψα +εις το στρατόπεδον. Είχα δε την κεφαλή του καρφωμένη επάνω στη +λόγχη μου και ήμουν λουσμένος από το αίμα. + +ΥΜΝΙΣ. Φρίκη! Μ' αυτά τα φοβερά και αηδή πράμματα που διηγείσαι +περί του εαυτού σου, Λεόντιχε, και με την ευχαρίστησι που φαίνεται +ότι σου προξενεί το αίμα, ούτε να σε κυτάξη κανείς μπορεί, όχι να +πιή και να κοιμηθή μαζή σου. Λοιπόν εγώ φεύγω. + +ΛΕΟΝΤ. θα σου δώσω διπλή πληρωμή. + +ΥΜΝ. Δε μπορώ να κοιμηθώ μ' ένα φονηά. + +ΛΕΟΝΤ. Μη φοβάσαι, Υμνίς• αυτά που σου διηγήθηκα έγιναν στην +Παφλαγονία• εδώ έχομεν ειρήνην. + +ΥΜΝ. Α όχι, είσαι μαγαρισμένος άνθρωπος• το αίμα έσταζεν επάνω σου +από την κεφαλήν του βαρβάρου, που είχες καρφωμένη τη λόγχη σου. Και +νομίζεις ότι εγώ μπορώ ν' αγκαλιάσω και να φιλήσω ένα τέτοιον +άνδρα; θεός φυλάξοι! Κατά τι διαφέρει ένας τέτοιος από τον δήμιον; + +ΛΕΟΝΤ. Και όμως αν μ' έβλεπες με τα όπλα μου δεν έχω αμφιβολίαν ότι +θα μ' ερωτεύεσο. + +ΥΜΝ. Και μόνον που σε ακούω, Λεόντιχε, μου έρχεται αναγούλα και μου +φαίνεται ότι βλέπω τους σκοτωμένους και μάλιστα τον κακομοίρη το +λοχαγό με τη κεφαλή σχισμένην εις δύο. Τι νομίζεις; Αν σ' έβλεπα +την ώρα εκείνη και να δω τους σκοτωμένους πεσμένους κάτω, έχω την +ιδέαν ότι θα πέθαινα, εγώ που ούτε πετεινόν δεν είδα ποτέ μου να +τον σφάζουν. + +ΛΕΟΝΤ. Τόσον δειλή και μικρόψυχη είσαι, Υμνίς; Εγώ ενόμιζα ότι θα +ηυχαριστείσο ν' ακούσης αυτάς τας διηγήσεις. + +ΥΜΝ. Αυτά να πας να τα λες σε τίποτε ανδρογυναίκες από τη Λήμνο ή +Δαναΐδες, αν εύρης• εγώ φεύγω να πάω στη μητέρα μου τώρα που είνε +ακόμη μέρα. Έλα και συ μαζή μου, Γραμίτσα• συ δε χαίρε, λαμπρέ +χιλίαρχε και φονηά όσων θέλεις. + +ΛΕΟΝΤ. Μείνε, σε παρακαλώ, Υμνίς, μείνε....Έφυγε. + +ΧΗΝ. Εσύ φταις, Λεόντιχε, που τρόμαξες το άμαθο κορίτσι με τα +φοβερά λοφεία και με τας διηγήσεις απιστεύτων ανδραγαθημάτων. Εγώ +την είδα αμέσως πώς εκιτρίνησε, όταν διηγείσο περί του λοχαγού, πώς +ετρόμαξε και έφριξε όταν είπες ότι του έκοψες την κεφαλήν. + +ΛΕΟΝΤ. Ενόμιζα ότι έτσι θα της αρέσω καλλίτερα. Αλλά και συ με +αποτελείωσες, Χηνίδα, που μ' έκαμες να διηγηθώ την μονομαχίαν. + +ΧΗΝ. Τι ήθελες να κάμω; Αφού έβλεπα ότι ήθελες να κόβης κούρες, σ' +εβοήθησα. Αλλά συ το παράκαμες. Καλά, έκοψες την κεφαλήν εκείνου +του κακομοίρη του Παφλαγόνος• τι ήθελες να την καρφώσης κι' επάνω +στη λόγχη και να στάζη πάνω σου το αίμα; + +ΛΕΟΝΤ. Αυτό αλήθεια είνε βρώμικο, Χηνίδα, και έπρεπε να περιορισθώ +εις τα άλλα, τα οποία ήσαν καλά φτιασμένα. Πήγαινε λοιπόν και +προσπάθησε να την καταφέρης νάρθη να κοιμηθή μαζή μου. + +ΧΗΝ. θέλεις να της πω ότι όλα, αυτά που της διηγήθης ήσαν ψέμματα +για να της δείξης ανδρείαν; + +ΛΕΟΝΤ. Όχι, δεν κάνει, Χηνίδα• είνε 'ντροπή. + +ΧΗΝ. Αλλοιώτικα δεν θα έλθη. Διάλεξε λοιπόν το έν από τα δύο, ή να +σε πιστεύουν ως ήρωα και να σε μισούν, ή να κοιμηθής με την Υμνίδα +και να ομολογήσης ότι είπες ψέμματα. + +ΛΕΟΝΤ. Και τα δύο είνε δύσκολα, αλλά προτιμώ την Υμνίδα. Πήγαινε +λοιπόν να της πης ότι ήσαν ψέμματα, αλλ' όχι όλα. + + + +14. + +Δωρίων και Μυρτάλη. + +ΔΩΡΙΩΝ. Τώρα με διώχνεις, Μυρτάλη, που έγεινα φτωχός εξ αιτίας σου. +Όταν σου κουβαλούσα τόσα και τόσα, ήμουν αγαπητικός, ήμουν σύζυγος +και κύριος, ήμουν άνδρας και αφέντης, ήμουν τα πάντα. Αλλά τώρα που +έγεινα πανί με πανί, επήρες αγαπητικό τον Βιθυνόν έμπορον κι' εμένα +με αφήνεις έξω να κλαίω 'μπρός στην πόρτα σου την ώρα που εκείνον +τον έχεις στην αγκαλιά σου και τον φιλείς και περνάτε την νύκτα +μαζή και λες μάλιστα ότι είσαι και γκαστρωμένη απ' αυτόν. + +ΜΥΡΤΑΛΗ. Μούρχεται να σκάσω, Δωρίων, όταν σ' ακούω να λες ότι μου +έστελνες πολλά και ότι εφτώχυνες εξ αιτίας μου. Έλα να λογαριάσωμε +από την αρχή τι και τι μου έφερες. + +ΔΩΡ. Καλά λες, Μυρτάλη, ας τα λογαριάσωμε. Στην αρχή σου έφερα +υποδήματα από την Σικυώνα δύο δραχμών• έχομε λοιπόν δύο δραχμές. + +ΜΥΡΤ. Ναι, μα κοιμήθηκες δύο νύκτες. + +ΔΩΡ. Και όταν ήρθα από την Συρίαν σου έφερα ένα βάζο με άρωμα της +Φοινίκης, δύο δραχμών και αυτό, μα τον Ποσειδώνα. + +ΜΥΡΤ. Και εγώ όταν έφευγες σου εχάρισα εκείνο το ποκαμισάκι που σου +έφθανε μέχρι των μηρών, για να το φορής όταν κωπηλατούσες. Το είχε +λησμονήση στο σπίτι μας ο Επίουρος ο πρωρεύς όταν εκοιμάτο μαζή +μου. + +ΔΩΡ. Το γνώρισε προ καιρού στη Σάμο ο Επίουρος και μου το πήρε με +φιλονεικία μεγάλη. Όταν ήλθαμεν από τον Βόσπορον, σου έφερα +κρομμύδια της Κύπρου και παστόψαρα, πέντε σαπέρδες και τέσσερης +πέρκες. Δε θυμάσαι; Σου έφερα ακόμη οκτώ παξιμάδια ναυτικά κι' ένα +καλάθι και σύκα από την Καρύαν και αργότερα σανδάλια επίχρυσα από +τα Πάταρα, αχάριστη, θυμούμαι ότι σου έφερα μια φορά κι' ένα μεγάλο +τυρί από το Γύθειο. + +ΜΥΡΤ. Πέντε δραχμές ίσως αξίζουν όλα αυτά. + +ΔΩΡ. Όσα μπορεί να δώση ένας φτωχός ναύτης, άνθρωπος μισθωτός. Τώρα +όμως που επροβιβάστηκα κι' έγεινα τοίχαρχος του δεξιού, δεν κάνεις +καλά να με περιφρονής. Αλλά και προ καιρού στην εορτή της +Αφροδίτης, δεν έρριξα εις τα πόδια της θεάς μία δραχμή ασημένια για +σένα; Έπειτα πάλιν επλήρωσα δυό δραχμές για υποδήματα της μητέρας +σου και πολλές φορές έχω βάλη στο χέρι αυτής της Λυδής πότε δύο και +πότε τέσσερους οβολούς. Όλα αυτά αν τα μαζέψης κάνουν περιουσίαν +για ένα ναύτην. + +ΜΥΡΤ. Τα κρομμύδια και τα παστόψαρα, Δωρίων; + +ΔΩΡ. Ναι• αυτά είχα, αυτά σου έφερνα. Αν ήμουν πλούσιος, δεν θα +τραβούσα κουπί. Στη μητέρα μου δεν έφερα ποτέ ούτε ένα κεφάλι +σκόρδο. Ήθελα νακούσω τώρα και τα δώρα που έλαβες από τον Βιθυνόν. + +ΜΥΡΤ. Πρώτα πρώτα αυτό το πουκαμισάκι• το βλέπεις; αυτός μου το +αγόρασε, όπως και το περιδέραιον το πιο χονδρό από τα δύο που φορώ. + +ΔΩΡ. Αυτό θυμάμαι ότι το είχες και προτήτερα. + +ΜΥΡΤ. Εκείνο που ήξερες ήτο πολύ λεπτότερον και δεν είχε +σμαράγδους. Αυτός μούφερε και αυτά τα σκουλαρίκια και ένα τάπητα, +μου έδωκε δε και δύο μνας προ καιρού και μας επλήρωσε το νοίκι, όχι +σάνδαλα από τα Πάταρα και τυρί από το Γύθιο και πράσιν' άλογα. + +ΔΩΡ. Αλλά δεν σκέπτεσαι και τι σίχαμα είνε αυτός που κοιμάσαι μαζή +του; Εξ άπαντος τα πενήντα τα έχει περάση, είνε καραφλός και το +πρόσωπο του έχει το χρώμα του κάβουρα. Αλλά δεν βλέπεις τουλάχιστον +τα δόντια του; Χαριτωμένος άνθρωπος μα τους Διοσκούρους, μάλιστα +όταν τραγουδή και θέλη να κάμη τον τρυφερόν• γαϊδούρι σωστό που +γκαρίζει. Αλλά τέτοιος αγαπητικός σου ταιριάζει, εύχομαι δε και ν' +αποκτήσης μαζή του παιδί που να μοιάζη του πατέρα του. Εγώ δεν θα +χαθώ• θα βρω καμμιά Δελφίδα ή κανένα Κυμβάλιον ή τη γειτόνισσά σας +την αυλητρίδα, τέλος πάντων μια γυναίκα που να ταιριάζωμεν. Τάπητας +δε και περιδέραια και δύο μνας δεν έχομεν όλοι να δίδωμεν. + +ΜΥΡΤ. Τι ευτυχισμένη θα είνε 'κείνη που θ' αποκτήση αγαπητικό σαν +και σένα, Δωρίων. Θα της φέρνης κρομμύδια της Κύπρου και τυρί του +Γυθίου, όταν θα επιστρέφης από τα ταξείδια σου. + + + +15. + +Κοχλίς και Παρθενίς. + +ΚΟΧΛΙΣ. Γιατί κλαις, Παρθενί, και από πού έρχεσαι με τους αυλούς +σπασμένους; + +ΠΑΡΘΕΝΙΣ. Ο στρατιώτης ο Αιτωλός εκείνος ο αψηλός, ο αγαπητικός της +Κροκάλης, μ' εκτύπησε, γιατί μ' ευρήκε στης αγαπητικιάς του, όπου +με είχε πάει με πληρωμή να παίξω ο Γόργος ο αντεραστής του. Αυτός +μούσπασε τους αυλούς. Ενώ διεσκέδαζαν και εγώ έπαιζα, ώρμησε μέσα ο +Αιτωλός, μου άρπαξε τους αυλούς και τους τσάκισε, αναποδογύρισε το +τραπέζι και έχυσε το κρασί. Έπειτα άρπαξε τον χωριάτην τον Γόργον +και τον έσυρε από τα μαλλιά και άρχισε να τον κτυπά αυτός — νομίζω +ότι ονομάζεται Δεινόμαχος αυτός ο στρατιώτης — και ο συστρατιώτης +του με τόση λύσσα που δεν γνωρίζω αν θα ζήση ο άνθρωπος• διότι +έτρεξε αίμα πολύ από τη μύτη του και το πρόσωπο του επρίσθη όλο κι' +εμαύρισε. + +ΚΟΧΛ. Ετρελλάθη ο στρατιώτης εκείνος ή μεθυσμένος ήτο; + +ΠΑΡΘ. Από ζηλοτυπία και υπερβολικόν έρωτα. Η Κροκάλη νομίζω ότι του +είχε ζητήση δύο τάλαντα, αν ήθελε να την έχη μόνον αυτός• επειδή δε +ο Δεινόμαχος δεν τα έδωκε, του έκλεισε κατάμουτρα την πόρτα, καθώς +ήκουσα, και εκάλεσε τον Γόργον από την Οινόην, γεωργόν πλούσιον και +καλόν άνθρωπον ο οποίος προ πολλού την αγαπούσε. Μ' εκάλεσε κι' +εμένα για να παίξω και διεσκέδαζαν. Είχε δε προχωρήση το γλέντι κι' +εγώ έπαιζα κάποιον λυρικόν σκοπόν, ο χωρικός εσηκώθη να χορέψη, η +Κροκάλη εχειροκρότει και η διασκέδασις επήγαινε λαμπρά• αλλά τότε +ακούσαμε φωνές• εκτυπούσαν στην πόρτα της αυλής και μετ' ολίγον +ώρμησαν μέσα έως οκτώ νέοι πολύ δυνατοί, ήτο δε μαζή των και ο +Μεγαρεύς. Αμέσως μας έκαμαν άνω κάτω και έρριψαν χάμω τον Γόργον, +όπως είπα, και τον εποδοπατούσαν. Η Κροκάλη δεν ξέρω πώς κατώρθωσε +και τώστριψε και κρύφθηκε στο σπίτι της Θεσπιάδος της γειτόνισσας. +Εμένα μ' εκτύπησε ο Δεινόμαχος και μου είπε «Γκρεμίσου απ'εδώ» και +αφού μούσπασε τους αυλούς μου τους πέταξε. Τώρα πηγαίνω να τα πω +στον αφέντη μου• επήγε δε και ο χωρικός νάβρη μερικούς φίλους που +έχει εδώ στην πόλι διά να ενεργήσουν να συλληφθή ο Μεγαρεύς και να +παραδοθή εις τους πρυτάνεις. + +ΚΟΧΛ. Αυτά κερδίζει κανείς από τους έρωτας των στρατιωτικών, ξύλο +και έπειτα δικαστήρια. Σου λέγουν ότι είνε αρχηγοί και χιλίαρχοι +και όταν πρόκειται να πληρώσουν, περίμενε να γείνη μισθός και άμα +πάρω χρήματα σου κάνω ότι θέλεις. Α να χαθούν οι ψεύτες! Καλά κάνω +εγώ που δεν θέλω να τους ξέρω. Προτιμώ ένα ψαρά, ένα ναύτην ή +γεωργόν που δεν μεγαλοπιάνεται, αλλά λέει λίγα και δίνει πολλά• +αυτοί όμως που φορούν τα λοφεία και διηγούνται πολέμους και +ανδραγαθήματα, μόνον αέρας φρέσκος είνε, Παρθενί. + + + +ΟΝΕΙΡΟΝ Ή ΑΛΕΚΤΡΥΩΝ + + + +ΜΙΚΥΛΛΟΣ. Κακό χρόνο νάχης, αναθεματισμένε πετεινέ, φωνακλά και +φθονερέ. Τη στιγμή που ήμουν πλούσιος κι' έβλεπα, ένα πολύ +ευχάριστον όνειρον και ήμουν σε μεγάλη ευτυχία, μ' εξύπνησες με μια +τρομερά φωνή. Ούτε την νύκτα λοιπόν δε μπορώ να γλυτώσω εξ αιτίας +σου από την αναθεματισμένη τη φτώχεια; Αν κρίνω από τη μεγάλη +ησυχία που είνε έξω και από το κρύο που δεν άρχισε ακόμη, όπως +συμβαίνει κατά τις πρωινές ώρες, να με παγόνη — αυτό σαν τον +καλλίτερο ωροδείκτη με ειδοποιεί ότι πλησιάζει να ξημερώση — δεν +είνε ακόμη μεσάνυχτα, και όμως αυτός ο ξενύχτης, ως να τον έχουν +βάλη να φυλάττη το χρυσούν δέρας, ήρχισε από νωρίς να κράζη. Αλλά +θα μου το πληρώσης. Ας ξημερώση μόνον και θα δης τι ξύλο έχεις να +φας, διότι τώρα θα πηδάς και θα μου ξεφεύγης στο σκοτάδι. + +ΠΕΤΕΙΝΟΣ. Γιατί θυμώνεις, αφέντη Μίκυλλε; Εγώ νομίζω ότι σου κάνω +χάρι αν σου συντομεύσω όσο μπορώ την νύχτα, για να πιάσης δουλειά +από την αυγήν και προφθάσης τις πολλές εργασίες που έχεις. Αν πριν +βγη ο ήλιος τελειώσης ένα παπούτσι, θα βγάλης το ψωμί σου. Αλλ' αν +προτιμάς να κοιμάσαι, εγώ θα ησυχάσω και θα γείνω πιο άφωνος από τα +ψάρια• όμως πρόσεξε μήπως εις τα όνειρα σου είσαι πλούσιος και όταν +ξυπνήσης πεθάνης της πείνας. + +ΜΙΚ. Ω Ζευ θαυμαστέ και Ηρακλή αλεξίκακε, τι είνε αυτό που +συμβαίνει; Σαν άνθρωπος ελάλησε ο πετεινός; + +ΠΕΤ. Παράδοξο σου φαίνεται ότι μιλώ σαν άνθρωπος; + +ΜΙΚ. Παράδοξο λέει; Κάποιο κακό θα μου συμβή και οι θεοί ας με +σώσουν. + +ΠΕΤ. Μου φαίνεται, Μίκυλλε, ότι είσαι πολύ αμαθής και δεν εδιάβασες +εις τα ποιήματα του Ομήρου ότι και του Αχιλλέως το άλογο Ξάνθος +αφήκε το χρεμέτισμα και ήρχισε μέσα εις την μάχην ν' απαγγέλλη +στίχους και όχι, όπως εγώ τώρα, λόγους πεζούς. Αλλά και μάντις ήτο +εκείνος ο ίππος και επροφήτευε τα μέλλοντα και τούτο δεν εφαίνετο +εις κανένα παράδοξον, ούτε κανείς από κείνους που τον ήκουαν +επεκαλέσθη τον αλεξίκακον διά να τον σώση από το απαίσιον άκουσμα. +Τι θα έκανες αν σου μιλούσε η καρίννα της Αργούς ή αν ήκουες +αυτόφωνον χρησμόν {31} της Δωδώνης, ή έβλεπες πετσιά να έρπουν και +κρέατα βοδεινά να μουγκρίζουν, μισοψημένα και περασμένα εις τα +σουβλιά; {32} Εγώ δε που μένω πλησίον του Ερμού του πολυλογωτέρου +και ρητορικωτέρου των θεών και ζω μαζή με σας τους ανθρώπους είνε +πολύ φυσικόν να μάθω εύκολα την ανθρωπίνην γλώσσαν. Αλλ' αν μου +υποσχεθής να κρατήσης μυστικόν ό,τι θα σου πω, θα σου φανερώσω την +αληθινήν αιτίαν που ομιλώ ως άνθρωπος και πώς μου συνέβη αυτό. + +ΜΙΚ. Μωρέ, μήπως εξακολουθώ να ονειρεύωμαι και σ' ακούω στον ύπνο +μου να μου μιλάς έτσι; Αλλά τέλος πάντων πες μου, σε παρακαλώ, καλέ +μου κόκορα, πώς απέκτησες την ανθρωπίνην φωνήν. Δεν πρέπει δε να +φοβάσαι μήπως φανερώσω το μυστικόν, διότι ποίος θα με πιστεύση αν +πω ότι το ήκουσα από ένα πετεινόν; + +ΠΕΤ. Άκουσε λοιπόν• αυτό το οποίον θα σου πω είνε πολύ παράδοξον• η +αλήθεια όμως είνε ότι αυτός που τον βλέπεις σήμερον πετεινόν ήτο +μια φορά, όχι προ πολλού καιρού, άνθρωπος. + +ΜΙΚ. Ήκουσα και άλλοτε κάτι τέτοιο• ένας νέος που ελέγετο Αλεκτρυών +έγεινε φίλος του Άρεως και διεσκέδαζε μαζή του και τον είχε +σύντροφον εις τους έρωτάς του. Όταν ο Άρης επήγαινε να κοιμηθή με +την Αφροδίτην, έπαιρνε και τον Αλεκτρυόνα και επειδή υπώπτευε και +εφοβείτο τον Ήλιον, μήπως τον ίδη και τον μαρτυρήση εις τον +Ήφαιστον, άφηνε τον νέον ως σκοπόν έξω από την πόρτα διά να τον +ειδοποιή άμα ανέτελλεν ο Ήλιος. Αλλά κάποτε απεκοιμήθη ο Αλεκτρυών +και χωρίς να το θέλη αφήκεν αφρούρητον τον φίλον του• ο Ήλιος χωρίς +να εννοηθή επλησίασε και είδε την Αφροδίτην και τον Άρην, ο οποίος +εκοιμάτο αμέριμνα, διότι επίστευεν ότι ο Αλεκτρυών θα τους +ειδοποιεί, αν ήρχετο κανείς• και ούτω ο Ήφαιστος ειδοποιήθη από τον +Ήλιον και τους συνέλαβε, και τους έδεσε με τα δεσμά που είχε +κατασκευάση προ πολλού γι' αυτόν το σκοπό. Ο Άρης εθύμωσε για την +αμέλεια του Αλεκτρυόνος και τον έκαμε πουλί, όπως σήμερον, αλλά τον +αφήκε να διατηρήση την πανοπλίαν που φορούσε, και έτσι διατηρεί +ακόμη την περικεφαλαίαν στο κεφάλι. Σεις δε κατόπιν για να +δικαιολογηθήτε εις τον Άρην εξακολουθείτε από τότε να κράζετε, +χωρίς ανάγκην, άμα νοιώσετε ότι ο Ήλιος πλησιάζει να φανή, και να +ειδοποιήτε. + +ΠΕΤ. Αυτά λέγονται, Μίκυλλε, αλλ' η δική μου η ιστορία συνέβη +διαφορετικά και πολύ αργότερα εγώ μετεμορφώθηκα εις αλεκτρυόνα. + +ΜΙΚ. Πώς; Είμαι περίεργος να το μάθω. + +ΠΕΤ. Έχεις ακούση για κάποιον Πυθαγόραν Μνησαρχίδην από την Σάμον; + +ΜΙΚ. Εννοείς τον σοφιστήν εκείνον τον αγύρτην που ενομοθέτει ούτε +κρέατα να τρώγωμεν οι άνθρωποι, ούτε κουκιά, τα οποία εις εμένα +αρέσουν υπερβολικά, και παρήγγελλε στους ανθρώπους που ακολουθούν +τας ιδέας του να μη μιλήσουν εις το διάστημα πέντε ετών; + +ΠΕΤ. Μάθε λοιπόν και ότι πριν να γίνη Πυθαγόρας υπήρξεν Εύφορβος. + +ΜΙΚ. Λέγουν ότι ήτο μεγάλος κατεργάρης και απατεών, κυρ κόκορα. + +ΠΕΤ. Είμαι εγώ αυτός, ώστε παύσε, φίλε μου, να με υβρίζης, αφού δεν +γνωρίζεις ακριβώς τι άνθρωπος ήμουν. + +ΜΙΚ. Αυτό που μου λες είνε ακόμη παραδοξώτερο. Πετεινός φιλόσοφος! +Ειπέ μου όμως, υιέ του Μνησάρχου, πώς μας έγινες από άνθρωπος πουλί +και πώς από Σάμιος έγινες Ταναγρικός {33} διότι αυτά μου φαίνονται +σαν παραμύθια και δεν είνε εύκολο να τα πιστεύση κανείς, αφού +μάλιστα έχω παρατηρήση σ' εσένα και δύο πράγματα που δεν ταιριάζουν +με την διδασκαλίαν του Πυθαγόρα. + +ΠΕΤ. Ποία; + +ΜΙΚ. Το ένα είνε ότι είσαι φλύαρος και φωνακλάς, ενώ εκείνος +εδίδασκε να μένουν άφωνοι πέντε ολόκληρα χρόνια• το δε άλλο είνε +εντελώς παράνομον. Χθες επειδή δεν είχα τίποτε άλλο να σου δώσω να +φας, σου έρριξα κάτι κουκιά που είχα όταν ήρθα και συ τα πήρες και +τάφαγες χωρίς να διστάσης• ώστε ή ψέμματα λες ή είσαι ο Πυθαγόρας +και έκαμες την παρανομίαν να φας κουκιά, πράγμα το οποίον, σύμφωνα +με όσα εδίδασκες, είνε ως να έφαες το κεφάλι του πατέρα σου. + +ΠΕΤ. Δεν εννοείς, Μίκυλλε, γιατί το έκαμα αυτό, γιατί δεν γνωρίζεις +ότι κάθε ζωή έχει και δική της δίαιτα. Εγώ όταν ήμουν άνθρωπος δεν +έτρωγα κουκιά, διότι εφιλοσόφουν• τώρα όμως δεν μ' εμποδίζει τίποτε +να τρώγω, διότι αυτή η τροφή είνε των πουλιών και δεν μας +απαγορεύεται. Αλλ' αν έχης όρεξι, θα σου διηγηθώ πώς από τον +Πυθαγόραν έγινα όπως είμαι τώρα και από ποίας προηγουμένας +μετεμψυχώσεις επέρασα και πώς έζησα εις εκάστην από αυτάς. + +ΜΙΚ. Λέγε. θα μου είνε τόσον ευχάριστον αυτό, ώστε αν μου έλεγε +κανείς τι προτιμώ, να ακούσω αυτήν του την διήγησιν ή να ξαναδώ το +γλυκύτατον τούτο όνειρον που έβλεπα προ ολίγου, δεν ξέρω τι θα +προτιμήσω• τόσον εξ ίσου ευχάριστα μου φαίνονται και τα δύο και σου +κάνω την τιμήν να σε εκτιμώ όσον και το πολυτιμότατον εκείνο +όνειρον. + +ΠΕΤ. Ακόμη το θυμάσαι εκείνο το όνειρον και διατηρείς εις την +μνήμην σου μάταια πράγματα και, ως ο ποιητής λέγει, καταδιώκεις με +την φαντασίαν σου μίαν ευτυχίαν που ήτο καπνός και διελύθη; + +ΜΙΚ. Ούτε θα λησμονήσω ποτέ, κυρ κόκορα, τα πράγματα που είδα• τόση +πολλή γλύκα μου αφήκε εις τα μάτια το όνειρο, ώστε μόλις δύναμαι ν' +ανοίγω τα βλέφαρα μου που κολλούν από το μέλι. Τα πράγματα που είδα +με γαργαλίζουν όπως το φτερό που στριφογυρίζομε στ' αυτί μας. + +ΠΕΤ. Πολύ θαυμαστόν ήτο αυτό το όνειρον. Λέγουν ότι τα όνειρα +πετούν, αλλ' η πτήσις των περιορίζεται εις τον ύπνον• βλέπω όμως +ότι το δικό σου υπερβαίνει τα όρια και εξακολουθείς να το βλέπης με +ανοικτούς οφθαλμούς. Τόσο καθαρόν ήτο και τόσο σ' εγοήτευσε. θέλω +λοιπόν ν' ακούσω τι ήτο αυτό το όνειρον, το οποίον σ' έκαμε τόσον +ευτυχή. + +ΜΙΚ. Σου λέγω ευχαρίστως, διότι μου είνε ευχάριστον να το +ενθυμούμαι και να μιλώ γι' αυτό. Αλλά συ, Πυθαγόρα, πότε θα μου +διηγηθής τας μετεμψυχώσεις σου; + +ΠΕΤ. Όταν παύσης να ονειρεύεσαι και σπογγίσης από τα μάτια σου το +μέλι. Λοιπόν άρχισε πρώτος και πες μου από πού σου ήλθε το όνειρον, +από τας Ελεφαντίνας ή από τας Κερατίνας πύλας {34}; + +ΜΙΚ. Από καμμιά τέτοια, Πυθαγόρα. + +ΠΕΤ. Και όμως ο Όμηρος λέγει ότι υπάρχουν μόνον αυταί αι δύο πύλαι +από τας οποίας έρχονται τα όνειρα. + +ΜΙΚ. Άφησε τον αυτόν τον ξεκουτιάρη που δεν ξέρει τίποτε για +όνειρα. Ίσως τα φτωχικά όνειρα που έβλεπε εκείνος — και δεν θα +τάβλεπε και καλά γιατ' ήτο στραβός — να βγαίνουν από αυτές τις +πόρτες• το δικό μου όμως το γλυκύτατον όνειρον βγήκε από χρυσή +πόρτα και ήτο χρυσόν και αυτό, ήτο κατάχρυσα στολισμένον και είχε +μαζή του του κόσμου το χρυσάφι. + +ΠΕΤ. Παύσε, Μίδα νεώτερε, να χρυσολογής• διότι το όνειρόν σου πολύ +ομοιάζει με τους πόθους εκείνου και μου φαίνεται ότι από τον ύπνον +σου επέρασαν ολόκληρα μεταλλεία χρυσού. + +ΜΙΚ. Είδα πολύ χρυσάφι, Πυθαγόρα, πολύ, και δεν φαντάζεσαι πόσον +ήτο ωραίον και πόσον έλαμπε. Τι λέγει ο Πίνδαρος εκεί που επαινεί +το χρυσάφι; Αν ξέρης τους στίχους, όπου λέγει για το νερό ότι είνε +άριστον και έπειτα θαυμάζει τον χρυσόν, σε παρακαλώ να μου τους +θυμίσης. Θυμάσαι, είνε στην αρχή του βιβλίου και εις το καλλίτερο +του ποίημα. + +ΠΕΤ. Εννοείς εκείνο που λέγει, + + Άριστον μεν ύδωρ, ο δε χρυσός αιθόμενον πυρ + άτε διαπρέπει νυκτί μεγάνορος έξοχα πλούτου; + +ΜΙΚ. Αυτό ακριβώς• σαν να είδε το ίδιο όνειρο ο Πίνδαρος, επαινεί +το χρυσάφι. Και τώρα για να σου το διηγηθώ, Πετεινέ, πρέπει να σου +πω ότι χθες, όπως ξέρεις, δεν έφαγα εδώ. Διότι ο Ευκράτης ο +πλούσιος με συνήντησεν εις την αγοράν και μου είπε να λουσθώ και να +πάω να δειπνήσω μαζή του. + +ΠΕΤ. Αυτό το ξέρω καλά, διότι έμεινα νηστικός όλην την ημέραν έως +αργά την νύκτα που ήλθες πιομένος και μου έφερες εκείνα τα πέντε +κουκιά, τα οποία δεν είνε πολύ πλούσιον δείπνον δι' ένα πετεινόν ο +οποίος υπήρξεν αθλητής και ηγωνίσθη όχι αδόξως εις τους Ολυμπιακούς +αγώνας. + +ΜΙΚ. Μετά το δείπνον ήλθα και αμέσως έπεσα να κοιμηθώ, αφού σου +έρριψα τα κουκιά, και σε λιγάκι με επεσκέφθη θείον όνειρον, ως +λέγει ο Όμηρος.... + +ΠΕΤ. Πρώτα να μου διηγηθής, Μίκυλλε, τι συνέβη εις του Ευκράτους, +πώς επεράσατε εις το δείπνον και όλα τα καθέκαστα του συμποσίου• +έτσι θα δειπνήσης δύο φορές, μίαν πραγματικώς και μίαν διά της +φαντασίας, σαν να ονειρεύεσαι και ν' αναμασάς εις την μνήμην σου +εκείνα που έφαγες. + +ΜΙΚ. Εφοβούμην μήπως σε ζαλίσω με αυτάς τας διηγήσεις• αλλ' αφού το +θέλεις, θα σου διηγηθώ. Δεν είχα ποτέ εις την ζωήν μου, Πυθαγόρα, +καθίση σε τραπέζι πλουσίου και είχα την καλήν τύχην χθες να +συναντήσω τον Ευκράτην. Τον εχαιρέτησα όπως συνειθίζω και τον είπα +αφέντην και αμέσως ετράβηξα για να μη περπατώ μαζή του, όπως ήμουν +κακοντυμένος, και τον ντροπιάζω• αυτός όμως μου φώναξε και μούπε• +Μίκυλλε, σήμερον έχω τραπέζι, γιατί εορτάζω τα γενέθλια της κόρης +μου, κι' εκάλεσα πολλούς από τους φίλους μου. Επειδή δε ένας από +αυτούς είνε άρρωστος και δεν μπορεί νάρθη να φάγη μαζή μας, να +λουσθής εσύ και να ελθής, εκτός αν ο προσκεκλημένος ειδοποιήση ότι +θα έλθη, διότι τώρα είνε αμφίβολον αν θα έλθη. Εγώ εχαιρέτησα και +έφυγα, ευχόμενος σ' όλους τους θεούς να στείλουν κανένα πυρετόν, +καμμιά πλευρίτιδα ή ποδάγραν εις εκείνον τον αδιάθετον του οποίου +ήμουν εγώ αναπληρωτής και αντίδειπνος και διάδοχος. Από της στιγμής +εκείνης μέχρι του λουτρού μου εφάνη ότι επέρασε ένας αιώνας και +διαρκώς παρετήρουν την ώραν εις το ηλιακόν ωρολόγι και ανυπομονούσα +να φθάση η ώρα του λουτρού. Όταν δε τέλος πάντων ήλθε η ώρα +επλύθηκα βιαστικά κ' εφόρεσα τα καλά μου, δηλαδή εγύρισα το φορεμά +μου, ώστε να φαίνεται η καθαρή του μεριά. Αλλ' όταν έφθασα εις του +Ευκράτους είδα εις την είσοδον πολλούς άλλους και εκείνον τον +άρρωστον που μ' εκάλεσαν ν' αντικαταστήσω. Τον έφερναν τέσσεροι +δούλοι πάνω σε φορείο. Εφαίνετο δε ότι πραγματικώς δεν ήτο καλά, +διότι και ανεστέναζε κ' εσιγόβηχε κι' αγωνιζότανε τα βγάλη από τα +πλεμόνια του φλέγμα που δεν έβγαινε• ήτο δε και κατακίτρινος και +πρισμένος και περίπου εξηντάρης. Ήκουσα ότι ήτο φιλόσοφος από +κείνους που κάθονται και φλυαρούν με τα παιδαρέλια. Εννοείς ότι η +γενειάδα του ήτο μεγαλοπρεπής και είχε χρόνια να ψαλιδισθή. Όταν δε +ο ιατρός Αρχίβιος του έκαμε την παρατήρησιν ότι έκαμε άσχημα νάρθη +εις την κατάστασι που ήτο, είπε• Δεν πρέπει κανείς να παραμελή τα +καθήκοντά του, μάλιστα όταν είνε φιλόσοφος, και αν ακόμη όλα του +κόσμου τα νοσήματα τον εμποδίζουν. Αν δεν ερχόμουν, θα το εθεώρει ο +Ευκράτης περιφρόνησιν. Εξ εναντίας, είπα εγώ, θα σου εγνώριζε χάρι +αν έμενες ναποθάνης στο σπίτι σου, αντί να βγάλης τη ψυχή σου μαζή +με το φλέγμα εις το γεύμα του. Αλλ' εκείνος από περιφάνεια έκαμε +ότι δεν άκουσε. Σε λιγάκι παρουσιάσθη ο Ευκράτης ερχόμενος από το +λουτρόν• και όταν είδε τον Θεσμόπολιν — διότι αυτό είνε το όνομα +του φιλοσόφου — Διδάσκαλε, του είπε, σ' ευχαριστώ που ήλθες στο +σπίτι μας• αλλά και αν δεν ήρχεσο, θα σου 'στέλναμε από όλα σπίτι +σου και δεν θα εκοπίαζες. Κ' ενώ έλεγε αυτά, επήρε από το χέρι τον +Θεσμόπολιν και τον εβοήθησε νάμπη• τον υπεστήριζαν δε και οι +υπηρέται. Εγώ ετοιμαζόμουν να φύγω• ο δε Ευκράτης εστράφη και +εφαίνετο ότι δεν ήξευρε τι να κάμη• αλλ' επειδή με είδε πολύ +σκυθρωπόν, μου είπε• Έλα μέσα και συ, Μίκυλλε, να φας μαζή μας. Θα +πω στο γυιό μου να πάη να φάη με τη μητέρα του στο γυναικωνίτη, για +να γίνη θέσις για σένα. Εμπήκα λοιπόν σα λύκος που κινδύνευσε να +μείνη με το στόμα ανοικτό• αλλ' ήμουν ντροπιασμένος, γιατί έγινα +αφορμή να διωχθή από το τραπέζι το παιδί του Ευκράτους. Όταν δε ήτο +καιρός ν' αρχίση το δείπνον, πρώτα εσήκωσαν τον Θεσμόπολιν πέντε +υπηρέται δυνατοί και αυτοί όχι χωρίς δυσκολίαν και τον ετοποθέτησαν +εις ένα από τα ανάκλιντρα και τούβαλαν δεξιά και αριστερά μαξιλάρια +διά να τον στηρίζουν στην ίδια θέσι. Και επειδή κανείς δεν ήθελε να +κατακλιθή κοντά του, έβαλαν εμένα εις εκείνην την θέσιν κι' έτσι +ήμεθα γειτόνοι εις το τραπέζι. Το δείπνον ήτο πλούσιον, η ποικιλία +των φαγητών μεγάλη και όλα τα σκεύη ήσαν χρυσά και αργυρά• ποτήρια +χρυσά, υπηρέται ωραίοι και ενώ ετρώγαμε έπαιζαν μουσικοί και +γελωτοποιοί και εν γένει επεράσαμε λαμπρά. Εμένα όμως δεν μ' αφήκεν +ο Θεσμόπολις ν' απολαύσω το γεύμα, διότι συχνά με ενοχλούσε με +ομιλίες περί αρετής και μ' εδίδασκεν ότι αι δύο αποφάσεις κάνουν +μίαν κατάφασιν και ότι αν είνε ημέρα δεν είνε νύκτα ή μου έλεγε ότι +έχω κέρατα {35} και αλλά πολλά τοιαύτα μου έψαλλε, χωρίς να τον +παρακαλέσω και χωρίς να έχω ανάγκην και έτσι μου κατέστρεψε την +διασκέδασιν και δεν μ'άφηνε ν' ακούσω την μουσικήν και τα +τραγούδια. Έτσι επέρασα εις το γεύμα, κυρ κόκορα. + +ΠΕΤ. Δεν εκαλοπέρασες, ταλαίπωρε Μίκυλλε, αφού η τύχη σου σ' έρριξε +κοντά εις εκείνον τον φλύαρον γέροντα. + +ΜΙΚ. Άκουσε τώρα και το όνειρον. Έβλεπα ότι ο Ευκράτης ήτο άτεκνος +και απέθανε. Εις την διαθήκην του με αφήκε κληρονόμον όλης της +περιουσίας του• άμα δε απέθανε έγινα κύριος της περιουσίας και +ήρχισα να ξοδεύω το χρήμα και με τα δυο μου χέρια, χωρίς να υπάρχη +φόβος να το εξαντλήσω. Όλα δε τα άλλα, φορέματα και έπιπλα και +σκεύη και υπηρέται, έγιναν, ως ήτο επόμενον, δικά μου. Όταν έβγαινα +έξω, εκαθόμουν σε αμάξι με λευκά άλογα, μισοξαπλωμένος και όλοι μ' +εκύταζαν και μ' εζήλευαν. Εφορούσα τα φορέματα του Ευκράτους και +δακτυλίδια μεγάλα πάνω από δεκαπέντε και διέταξα να ετοιμασθή +λαμπρό γεύμα για να υποδεχθώ τους φίλους μου. Αυτοί, όπως γίνεται +στα όνειρα, ήλθαν, το γεύμα ήρχισε και το ποτήρι εδούλευε. Αλλά την +στιγμήν που έκανα προπόσεις με χρυσά ποτήρια για καθένα από τους +παρόντας και οι υπηρέται έφερναν το γλύκυσμα, έκραξες και μας +έκανες άνω κάτω το συμπόσιον, αναποδογύρισες τα τραπέζια και όλα +εκείνα τα πλούτη διελύθησαν ως όνειρον. Βλέπεις λοιπόν ότι δεν +εθύμωσα εναντίον σου άδικα. Και τρεις νύκτες αν διαρκούσε αυτό το +όνειρο, θα το έβλεπα ευχαρίστως. + +ΠΕΤ. Τόσον φιλοχρήματος και φιλόπλουτος είσαι, Μίκυλλε, και ως +ευτυχίαν νομίζεις μόνον και θαυμάζεις το να έχη κανείς πολύ +χρυσάφι; + +ΜΙΚ. Δεν το νομίζω αυτό μόνον εγώ, Πυθαγόρα, αλλά και συ ο ίδιος +όταν ήσουν Εύφορβος εστόλιζες τα μαλλιά σου με χρυσόν και άργυρον +για να πηγαίνης να πολεμάς εναντίον των Αχαιών και πού; εις τον +πόλεμον όπου είναι προτιμότερον να σιδηροφορή κανείς παρά να +χρυσοφορή• όμως συ και τότε ενοούσες να έχης δεμένα με χρυσόν τα +μαλλιά σου και να πηγαίνης εις τας μάχας. Και μου φαίνεται ότι ο +Όμηρος λέγει για τα μαλλιά σου ότι ήσαν όπως των Χαρίτων διότι +«χρυσώ τε και αργύρω εσφήκωντο». Πολύ καλλίτερα και ωραιότερα +εφαίνοντο όπως συνεπλέκοντο με το χρυσάφι και έπαιρναν την λάμψιν +του. Αλλά τέλος πάντων αν συ, Χρυσοκόμη, ο οποίος ήσο υιός του +Πάνθου, τόσον εξετίμας τον χρυσόν, δεν είνε και τόσον παράδοξον +αλλά και ο πατέρας όλων των ανθρώπων και των θεών, ο υιός του +Κρόνου και της Ρέας, όταν αγάπησε την κόρην εκείνην από το Άργος, +δεν ευρήκε άλλο πράγμα ωραιότερον από αυτό εις το οποίον να +μεταμορφωθή και να διαφύγη την φύλαξίν του Ακρισίου — διότι θα έχης +βέβαια ακούση ότι μετεμορφώθη εις χρυσόν και εχύθη από την στέγην +και έτσι συνευρέθη με την κόρην που αγαπούσε. Είνε δε περιττόν να +σου αναφέρω πόσας ανάγκας των ανθρώπων υπηρετεί ο χρυσός και πως +όλους που τον έχουν τους αναδεικνύει ωραίους και σοφούς και +δυνατούς και πως τους δίδει τιμήν και δόξαν και πολλάκις από +αφανείς και αδόξους τους κάνει εντός ολίγου περιβλέπτους και +ξακουστούς. Γνωρίζεις βέβαια τον γείτονά μου και ομότεχνον, τον +Σίμωνα, ο οποίος όχι προ πολλού καιρού εδείπνησε στο σπίτι μου, +όταν κατά την εορτήν των Κρονίων είχα μαγειρεύση φάβα και είχα +ρίξει μέσα δύο κομμάτια λουκάνικο. + +ΠΕΤ. Τον ξέρω εκείνον τον κοντόν τον πατσομύτην, που άμα έφαγε +έκλεψε το μόνο πιάτο που είχαμε το χωματένιο, τώκρυψε κάτω από τη +μασχάλη του και έφυγε. Τον είδα με τα μάτια μου εγώ, Μίκυλλε. + +ΜΙΚ. Αυτός το έκλεψε και έπειτα έκανε όρκους σ' όλους τους θεούς +ότι δεν ήξευρε τίποτε; Αλλά γιατί δεν εφώναζες τότε, κυρ Πετεινέ, +και δεν με ειδοποιούσες όταν έβλεπες ότι μας ελήστευαν; + +ΠΕΤ. Δεν μπορούσα τότε να μιλήσω, αλλ' έκραξα. Τέλος πάντων τι +ήθελες να πης για τον Σίμωνα; + +ΜΙΚ. Είχε ένα ανεψιόν υπερβολικά πλούσιον που λεγότανε Δριμύλλος. +Αυτός εν όσω ζούσε δεν έδωκε ποτέ ούτε οβολόν εις τον Σίμωνα. Αλλά +πώς να του δώση αφού ούτε αυτός άγγιζε τα χρήματά του; Προ ολίγου +καιρού όμως απέθανε και όλα εκείνα τα πλούτη τα εκληρονόμησεν ο +Σίμων και τώρα εκείνος ο κουρελής που έγλυφε τα πιάτα σαν σκυλί, +φορεί ωραία και μεγαλοπρεπή φορέματα, έχει αμάξια και χρυσά ποτήρια +και τραπέζια με πόδια από ελεφαντοκόκκαλο και όλοι τον χαιρετούν, +εμάς δε ούτε στρέφεται να μας δη. Προ ολίγων ημερών τον συνήντησα +και του είπα, χαίρε Σίμων αυτός δε με θυμόν είπε εις τους +ακολούθους του• Πέστε σ' αυτόν τον φτωχόν να μη μικραίνη το όνομά +μου, διότι δεν ονομάζομαι Σίμων, αλλά Σιμωνίδης. Τώρα δε τον +ερωτεύονται και η γυναίκες και αυτός κάνει τον δύσκολον και τας +περιφρονεί και αν πλησιάζη μερικές, φαίνεται ως να το κάνη από +συγκατάβασιν και οίκτον και αυτές φοβερίζουν ότι αν τας αρνηθή θ' +αυτοκτονήσουν. Βλέπεις πόσα ευτυχήματα δίδει ο χρυσός, αφού και +τους άσχημους μεταβάλλει εις αξιεράστους, όπως η περίφημος ζώνη της +Αφροδίτης. Ξέρεις δε και αυτά που έχουν πη οι ποιηταί• + + Ω χρυσέ δεξίωμα κάλλιστον {36} + +και + + Χρυσός γαρ έστιν ο βρωτών έχει κράτη {37}; + +Αλλά γιατί εγέλασες, κυρ Πετεινέ; + +ΠΕΤ. Διότι ομοίως με τους άλλους και συ, Μίκυλλε, έχεις ψευδή ιδέαν +περί των πλουσίων, ενώ έπρεπε να ξέρης, ότι η ζωή των είνε πολύ +δυστυχεστέρα από τη δική μας. Σου τα λέγω αυτά εγώ που έγινα +πολλάκις και φτωχός και πλούσιος και εγνώρισα όλων των ειδών τη +ζωή• μετ' ολίγον καιρόν δε και συ θα γνωρίσης όλα αυτά. + +ΜΙΚ. Τώρα είνε η σειρά σου να μου διηγηθής και συ πώς μετεμορφώθης +και πώς επέρασες την κάθε σου ζωήν. + +ΠΕΤ. Θα σου πω με λίγα λόγια ότι δεν είδα άλλον να ζη πιο +ευτυχισμένος από σένα. + +ΜΙΚ. Από μένα; Την ευτυχία μου να κάμης! Με αναγκάζεις να σε βρίζω. +Αλλ' άρχισε από τον Εύφορβον και πε μου πώς έγινες Πυθαγόρας και +έπειτα τα άλλα μέχρι του Πετεινού• διότι θα έχης ιδή και πάθη πολλά +εις τις τόσες διαφορετικές ζωές που πέρασες. + +ΠΕΤ. Θα εχρειάζετο πολλή ώρα να σου διηγηθώ πώς εις την αρχήν η +ψυχή μου εστάλη από τον Απόλλωνα και εισήλθεν εις σώμα ανθρώπου διά +να τιμωρηθή. Αυτά ούτε εις εμέ επιτρέπεται να σου είπω, ούτε εις +εσέ να τ' ακούσης. Έπειτα έγινα Εύφορβος... + +ΜΙΚ. Να μου πης προηγουμένως εάν κι'εγώ μετεμορφώθην άλλοτέ ποτε, +όπως εσύ. + +ΠΕΤ. Βέβαια. + +ΜΙΚ. Και τι ήμουν; Αν μπορής να μου το πης, επιθυμώ πολύ να το +μάθω. + +ΠΕΤ. Εσύ; Ήσουν μυρμήγκι των Ινδιών από κείνα που βγάζουν το +χρυσάφι από την γην. + +ΜΙΚ. Και δεν κρατούσα ο κακομοίρης ολίγα κομμάτια από κείνο το +χρυσάφι για να τάχω σ' αυτή τη ζωή να μπορέσω να ζήσω; Έπειτα απ' +αυτή τη ζωή τι θα γίνω; Θα το ξέρης βέβαια και αυτό, διότι αν μου +μέλλεται τίποτε καλλό, θα σηκωθώ τώρα αμέσως να κρεμασθώ από το +πάτερο που στέκεσαι. + +ΠΕΤ. Δεν υπάρχει τρόπος να το μάθης αυτό. Αφού έγινα Εύφορβος — +επανέρχομαι εις την διήγησίν μου — επολέμησα εις την Τρωάδα και +αφού μ' εφόνευσε ο Μενέλαος ύστερα από χρόνια έγινα Πυθαγόρας. Έως +τότε έμενα άστεγος και επερίμενα να μου φτιάση νέαν κατοικίαν ο +Μνήσαρχος. + +ΜΙΚ. Κι' εζούσες χωρίς να τρως και να πίνης; + +ΠΕΤ. Βέβαια, διότι η τροφή και το ποτόν μόνον στο σώμα χρειάζονται. + +ΜΙΚ. Λοιπόν να μου διηγηθής πρώτα τα συμβάντα της Τρωάδος. Όπως τα +λέγει ο Όμηρος έγιναν; + +ΠΕΤ. Πώς μπορούσε να τα ξέρη αυτός, Μίκυλλε, που όταν εγίνοντο ήτο +Καμήλα εις τα Βάκτρα; Εγώ σου λέγω ότι τίποτε δεν υπήρξε τόσον +υπερφυσικόν όσον ο Όμηρος τα περιγράφει• ούτε ο Αίας ήτο τόσο +μεγαλόσωμος, ούτε και αυτή η Ελένη ήτο τόσον ωραία. Την είδα• ήτον +άσπρη με μακρό λαιμό, όπως δύναται κανείς και να συμπεράνη αφού ήτο +κόρη κύκνου• κατά τα άλλα ήτο πολύ ηλικιωμένη και σχεδόν ομήλικος +με την Εκάβην, αφού ο Θησεύς την έκλεψε πρώτος και την είχεν εις +τας Αθήνας κατά την εποχήν του Ηρακλέους, ο δε Ηρακλής είχε +κυριεύση προ των Αχαιών την Τροίαν. Αυτά μου τα διηγείτο ο πατέρας +μου Πάνθος, ο οποίος εις πολύ νεαράν ήλικίαν είδε, ως έλεγε, τον +Ηρακλέα. + +ΜΙΚ. Και ο Αχιλλεύς ήτο τόσο τέλειος, ή μύθος είνε και όσα +αναφέρουν γι' αυτόν οι ποιηταί; + +ΠΕΤ. Με αυτόν δεν συνηντήθην ποτέ εις τας μάχας, Μίκυλλε, ούτε +γνωρίζω ακριβώς όσα συνέβαινον μεταξύ των Ελλήνων. Πώς να τα ξέρω +που ήμουν εχθρός των; Τον φίλον όμως του Αχιλλέως τον Πάτροκλον δεν +εδυσκολεύθηκα να φονεύσω με μια κονταριά. + +ΜΙΚ. Έπειτα εσένα σ' εφόνευσε ο Μενέλαος πολύ ευκολώτερα. Αλλά γι' +αυτά είπαμε αρκετά, τώρα δε να μου πης για τον Πυθαγόρα. + +ΠΕΤ. Διά να είμαι ειλικρινής, πρέπει να σου ομολογήσω ότι ήμουν +μάλλον σοφιστής παρά φιλόσοφος• δεν ήμουν όμως απαίδευτος, αλλά +εγνώριζα από όλα, εταξείδευσα δε και εις την Αίγυπτον διά να +γνωρίσω τους σοφούς και τους προφήτας της χώρας εκείνης κι' +εκατέβηκα εις τα άδυτα των ναών, όπου ανέγνωσα και εσπούδασα τας +βίβλους του Ώρου και της Ίσιδος• έπειτα επήγα εις την Ιταλίαν, όπου +τόσην εντύπωσιν έκαμα εις τους εκεί Έλληνας, ώστε μ' εθεώρησαν ως +θεόν. + +ΜΙΚ. Τα έχω ακούση αυτά και ότι εθεωρείσο ότι απέθανες και +ξανάζησες και ότι μίαν φοράν τους έδειξες ότι είχες μηρόν χρυσόν. +Αλλά δεν μου λες πώς σου επήλθεν η ιδέα ν' απαγορεύσης να τρώγουν +κρέας και κουκιά οι οπαδοί σου; + +ΠΕΤ. Μη εξετάζης αυτά τα πράγματα, Μίκυλλε. + +ΜΙΚ. Διατί, κυρ Πετεινέ; + +ΠΕΤ. Διότι ντρέπομαι να σου πω την αλήθεια γι' αυτό το πράγμα. + +ΜΙΚ. Και όμως δεν έπρεπε να κρύπτης τίποτε από άνθρωπον φίλον και +συγκάτοικον• δεν λέγω αφέντην. + +ΠΕΤ. Δεν είχε κανένα λόγον σπουδαίον αυτή η απαγόρευσις, αλλ' +έβλεπα ότι αν έλεγα τα συνειθισμένα και όμοια με τα λεγόμενα υπό +των πολλών, δύσκολα θα προσείλκυα τους ανθρώπους και δύσκολα θα +τους έκανα να με θαυμάζουν, ενώ όσον πλέον παράξενα έλεγα και +έκανα, τόσον σοβαρώτερος και σοφώτερος θα εθεωρούμην. Διά τούτο +επροτίμησα να καινοτομήσω και να λέγω μυστηριώδη πράγματα, ούτως +ώστε να τα εξηγούν ο μεν ούτω ο δε άλλως και να θαυμάζουν, όπως +συμβαίνει με τους σκοτεινούς χρησμούς. Αλλά δεν σου τώλεγα; Τώρα με +περιφρονείς και συ. + +ΜΙΚ. Όχι τόσον όσον τους Κροτωνιάτας, τους Μεταποντίνους και +Ταραντίνους και τους άλλους που σε ακολουθούσαν άφωνοι από +θαυμασμόν κι' επροσκυνούσαν τα ίχνη των ποδιών σου. Αφού δε +'γδύθηκες τον Πυθαγόραν ποίους ενδύθηκες κατόπιν; + +ΠΕΤ. Την Ασπασίαν την Μιλησίαν εταίραν. + +ΜΙΚ. Τι λες! Ώστε και γυναίκα εκτός των άλλων έγινε ο Πυθαγόρας; +Και υπήρξε εποχή που έκανες αυγά συ ο σημερινός πετεινός και +συνέζης με τον Περικλήν ως Ασπασία και του εγέννας παιδιά και +έξενες μαλλιά και έγνεθες και εφιλαρεσκεύεσο ως εταίρα; + +ΠΕΤ. Αυτά δεν συνέβησαν μόνον σ' εμένα, αλλά και εις τον Τειρεσίαν +προηγουμένως και εις τον Καινέα τον υιόν του Ελάτου• ώστε αν +εμπαίξης εμέ και εκείνους εμπαίζεις. + +ΜΙΚ. Και δε μου λες, σου ήτο πλέον ευχάριστον όταν ήσουν άνδρας ή +όταν ο Περικλής σε οικονομούσε; + +ΠΕΤ. Είνε τώρα ερωτήσεις αυταί; Εις αυτά ούτε ο Τειρεσίας ενόμισε +πρέπον ν' απαντήση. + +ΜΙΚ. Κι' αν δε μου το πης εσύ, ο Ευριπίδης το εξήγησεν αρκετά, όταν +είπεν ότι θα επροτιμούσε να λάβη μέρος εις τρεις μάχας παρά να +γεννήση μίαν φοράν. + +ΠΕΤ. Και όμως θα έλθη ημέρα, Μίκυλλε, και δεν θα βραδύνη, που θα +δοκιμάσης και συ τους πόνους του τοκετού• διότι θα γίνης και συ +γυναίκα και μάλιστα πολλές φορές εις το μέλλον. + +ΜΙΚ. Μίλα καλά, μωρέ πετεινέ, που νομίζεις ότι όλοι είνε Μιλήσιοι +και Σάμιοι. Για σένα λένε ότι όταν ήσουν Πυθαγόρας και ωραίος +έφηβος εχρησίμευσες πολλάκις ως Ασπασία εις τον τύραννον της +πατρίδος σου. Και μετά την Ασπασίαν άνδρας ή γυναίκα έγινες; + +ΠΕΤ. Ο κυνικός Κράτης. + +ΜΙΚ. Πολύ απότομος η μεταβολή από εταίρα να γίνης φιλόσοφος. + +ΠΕΤ. Έπειτα βασιλεύς, κατόπιν πτωχός, μετ' ολίγον σατράπης, έπειτα +άλογο και καλλιακούδα και βάτραχος και χίλια δυο άλλα, τα οποία +βαρύνομαι να σου αναφέρω. Επί τέλους έγινα πολλάκις πετεινός, διότι +μου αρέσει αυτή η ζωή, και αφού υπηρέτησα πολλούς βασιλείς και +πτωχούς και πλουσίους, συζώ τώρα και μ' εσένα και γελώ μαζή σου• +διότι σε ακούω καθ' εκάστην να παραπονήσαι και να κλαίγεσαι διά την +πενίαν σου και να θαυμάζης τους πλουσίους, διότι δεν γνωρίζεις τι +υποφέρουν και αυτοί. Αν ήξευρες τι φροντίδες έχουν, θα γελούσες και +μόνος σου με τον εαυτό σου που ενόμισες ότι ο πλούτος δίδει την +ευτυχίαν. + +ΜΙΚ. Λοιπόν, Πυθαγόρα, ή όπως άλλως θέλεις να σε λέγω — και σε +παρακαλώ να μου πης το όνομα που προτιμάς διά να μη σου λέγω +διάφορα και γίνεται σύγχυσις. + +ΠΕΤ. Το ίδιο κάνει είτε Εύφορβον, είτε Πυθαγόραν ή Ασπασίαν με λες, +είτε Κράτητα• διότι όλα αυτά εγώ είμαι. Αλλά το καλλίτερον επί του +παρόντος είνε να με λες πετεινόν, αφού πετεινός φαίνομαι, διά να μη +υποτεθή ότι περιφρονείς το πουλί ως ασήμαντον, ενώ έχει μέσα του +τόσας ψυχάς. + +ΜΙΚ. Λοιπόν, πετεινέ, αφού εδοκίμασες όλων σχεδόν των ειδών τις +ζωές και εγνώρισες τα πάντα, να μου πης τώρα καθαρά πώς ζουν οι +πλούσιοι και έπειτα πώς ζουν οι φτωχοί, διά να ίδω αν λες αλήθεια +που θέλεις να με πείσης ότι είμαι πλέον ευτυχής από τους πλουσίους. + +ΠΕΤ. Θα σου πω και θα συμφωνήσης μαζή μου. Εσύ, και αν γίνη πόλεμος +και οι εχθροί εισβάλλουν, δεν πολυσκοτίζεσαι, ούτε φοβείσαι ότι θα +σου θερίσουν τα χωράφια σου και θα σου καταστρέφουν τον κήπον σου +και θα σου ερημώσουν τ' αμπέλια σου. Άμα ακουσθή σάλπισμα, δεν +έχεις παρά να εξετάσης και να δης πού θα τραβήξης για να σωθής. Οι +πλούσιοι όμως και για την ζωήν των φοβούνται και λυπούνται όταν +βλέπουν από τα τείχη να διαρπάζωνται τα πλούτη που έχουν εις τους +αγρούς. Και αν πρόκειται να γείνη εισφορά, μόνον αυτοί καλούνται να +συνεισφέρουν• αν πρόκειται να γίνη εκστρατεία, εκτίθενται πρώτοι +εις τον κίνδυνον ως στρατηγοί και αρχηγοί του ιππικού. Συ θα έχης +ασπίδα ελαφράν πλεγμένην από λιγαριάν και, αν μεν νικηθήτε, θα +είσαι ευκίνητος και ελαφρός διά να σωθής, εάν δε νικήσετε, θα +φθάσης να καθήσης πρώτος εις το επινίκειον γεύμα, το οποίον θα +παραθέση μετά την θυσίαν ο στρατηγός. Εν καιρώ ειρήνης πάλιν συ +θ'ανήκης εις το λαϊκόν κόμμα και εις την συνέλευσιν του λαού θα +είσαι τύραννος των πλουσίων, οι οποίοι θα σε φοβούνται και θα σε +τρέμουν και με διαφόρους παροχάς θα προσπαθούν να σ' εξευμενίσουν. +Εκείνοι φροντίζουν διά να έχης πάντοτε λουτρά και αγώνας και +θεάματα και παν ό,τι σ' ευχαριστεί, συ δε είσαι ελεγκτής και +επικριτής αυστηρός ως αυθέντης και ούτε γνώμην επιτρέπεις εις +αυτούς να έχουν, και, αν σου καπνίση, θα τους λιθοβολήσης ή θα +δημεύσης τας περιουσίας των. Ούτε συκοφάντην φοβείσαι συ, ούτε +ληστήν μήπως ανέβη τον αυλόγυρον ή τρυπήση τον τοίχον του σπιτιού +σου, ούτε κοπιάζεις και σκοτίζεσαι να λογαριάζης ή να ζητής τα +οφειλόμενα, ούτε με τους διαχειριστάς και καταχραστάς οικονόμους +τσακώνεσαι. Αλλ' άμα ράψης ένα παπούτσι και πάρης επτά οβολούς, +σηκώνεσαι το βράδυ και λούεσαι αν θέλης και αγοράζεις μία ρέγκα ή +μερικές μαρίδες και ολίγα κρεμμύδια και τρως με όρεξι, πολλάκις δε +και με τραγούδια, και φιλοσοφείς με την αγαπητήν πενίαν. Και +ακριβώς με αυτήν την ζωήν είσαι υγιής και δυνατός και το σώμα σου +αντέχει εις το κρύο• διότι η κακοπάθειες σε τονώνουν και σε κάνουν +να υποφέρης εύκολα όσα οι άλλοι θεωρούν ανυπόφορα. Εν γένει δεν σε +πιάνει κανέν από τα σοβαρά νοσήματα, αλλά, και αν σούρθη καμμιά +φορά κανένας ελαφρός πυρετός δεν τον αφήνεις να σε κυριεύση, αλλ' +αφού τον υποφέρεις ολίγον, σηκώνεσαι και τον τινάζεις πέρα, αυτός +δε φεύγει τρομασμένος που σε βλέπει να πίνης κρύο νερό και ν' +αδιαφορής τελείως δι' όσα λέγουν οι γιατροί. Οι πλούσιοι όμως τι +δεν παθαίνουν από την πολυφαγίαν των, τι ποδάγρες, τι φθίσεις, τι +περιπνευμονίας και υδροπικίας; Διότι αυτά είνε αποτελέσματα των +πολυτελών γευμάτων. Οι περισσότεροι από αυτούς υψώνονται όπως ο +Ίκαρος και πλησιάζουν εις τον ήλιον, χωρίς να σκέπτωνται ότι τα +πτερά των είνε κολλημένα με κερί και ούτω πολλάκις πίπτουν με πολύν +πάταγον και κατακέφαλα στη θάλασσα. Όσοι όμως, μιμούμενοι τον +Δαίδαλον, δεν ψηλοπετούν, αλλά πηγαίνουν χαμηλά, ώστε να διατηρήται +υγρό το κερί, ως επί το πολύ πετούν ασφαλώς. + +ΜΙΚ. Εννοείς τους μετριόφρονας και τους φρονίμους. + +ΠΕΤ. Των άλλων όμως τα ναυάγια, Μίκυλλε, είνε πολύ αξιοθρήνητα και +πολύ γελοία. Ούτω ο Κροίσος εκίνησε τον γέλωτα των Περσών, όταν +ηττημένος και χωρίς πτερά πλέον ανέβη εις την πυράν, και ο +Διονύσιος ο τύραννος, όταν κατελύθη η τυραννίς εις την Κόρινθον και +ηναγκάσθη να γίνη δάσκαλος, και να διδάσκη τα παιδιά να +συλλαβίζουν. + +ΜΙΚ. Πες μου τώρα, κυρ πετεινέ, όταν ήσουν βασιλιάς — διότι ως +είπες και εβασίλευσες κάποτε — πώς σου εφάνη αυτή η ζωή; Βέβαια θα +ήσουν πολύ ευτυχής, αφού αυτή είνε η μεγαλειτέρα ευτυχία. + +ΠΕΤ. Μη μου τα ενθυμίζης, Μίκυλλε, διότι ήμουν πολύ δυστυχής τότε• +οι άλλοι με ενόμιζαν, όπως είπες, πολύ ευτυχή, εγώ δε είχα του +κόσμου τας στενοχωρίας. + +ΜΙΚ. Τι είδους στενοχωρίας; Αυτά μου φαίνονται παράξενα και +απίστευτα. + +ΠΕΤ. Εβασίλευα εις χώραν εκτεταμένην και πλουσίαν, η οποία +διεκρίνετο και διά τον πληθυσμόν της και διά τας ωραίας της πόλεις, +είχε δε και ποταμούς πλωτούς και θάλασσαν με καλούς λιμένας. Είχα +και στρατόν πολύν και ιππικόν συντεταγμένον και σωματοφύλακας όχι +ολίγους και πολεμικόν ναυτικόν και χρήματα αναρίθμητα και πολυπληθή +χρυσά σκεύη και πολύν μεγαλοπρέπειαν και πολυτέλειαν. Όταν +εξηρχόμουν, ο λαός μ' επροσκύνα και μ' εθεώρει ως θεόν και έτρεχαν +πατείς με πατώ σε διά να με δουν, άλλοι δε ανέβαιναν εις τις στέγες +και εθεώρουν ως σπουδαίον κατόρθωμα να ίδουν από κοντά το αμάξι +μου, τον μανδύαν μου τον βασιλικόν, το διάδημα και τους +προπορευόμενους και ακολουθούντας δορυφόρους. Εγώ δε, που εγνώριζα +πόσας θλίψεις και στενοχωρίας είχα, εσυγχωρούσα εκείνους διά την +άγνοιάν των, αλλ' ελεεινολογούσα τον εαυτόν μου και τον παρωμοίαζα +με τα κολοσσιαία αγάλματα που έκαμαν ο Φειδίας, ο Μύρων και ο +Πραξιτέλης• και από αυτά έκαστον απ' έξω μεν είνε Ποσειδών ή Ζευς +από χρυσόν και ελέφαντα κατεσκευασμένος, ο οποίος κρατεί κεραυνόν ή +αστραπήν ή τρίαιναν• αλλ' αν εξετάσης το εσωτερικόν του, θα ίδης +μοχλούς και γόμφους και καρφιά, οι οποίοι τον διατρυπούν, και ξύλα +και σφήνας και πίσσαν και πηλόν και πολλήν άλλην ασχημίαν +κρυπτομένην εντός αυτού. Παραλείπω το πλήθος των ποντικών και των +μυγαλών που κατοικεί εντός αυτών ενίοτε. Κάτι παρόμοιον είνε και η +βασιλεία. + +ΜΙΚ. Δεν μου είπες όμως ποιά είνε όσα αποτελούν τον πηλόν και τους +μοχλούς και τους γόμφους της εξουσίας, ουδέ τι είνε η πολλή εκείνη +ασχημία. Το να σε θαυμάζουν όταν εξέρχεσαι, να βασιλεύης επί τόσων +ανθρώπων και να σε προσκυνούν, τελείως ταιριάζει εις το κολοσσιαίον +παράδειγμα που είπες. Αλλά λέγε τώρα και τα εσωτερικά του κολοσσού. + +ΠΕΤ. Τι να σου πω πρώτον και τι δεύτερον, Μίκυλλε; Τους φόβους και +τας ανησυχίας, τας υποψίας, το μίσος και τας επιβουλάς εκείνων που +σε πλησιάζουν και σε περιστοιχούν; Εξ αιτίας τούτων κοιμάσαι ολίγον +και διακεκομμένον ύπνον και βλέπεις όνειρα ταραχώδη, αι σκέψεις σου +είνε τεταραγμέναι πάντοτε, γεμάται από φόβους και ανησυχίας. Έπειτα +έχεις τόσους περισπασμούς και φροντίδας διά την απονομήν της +δικαιοσύνης και διαπραγματεύσεις και εκστρατείας και διαταγάς και +συνθήκας και συμβούλια, τα οποία δεν σ' αφήνουν ούτε εις τα όνειρά +σου ν' απολαύσης καμμίαν ευχαρίστησιν, αλλ' είνε ανάγκη μόνος σου +να εξετάζης τα πάντα και να έχης του κόσμου τις σκοτούρες. + + Ουδέ γαρ Ατρείδην Αγαμέμνονα + ύπνος έχε γλυκερός πολλά φρεσιν ορμαίνοντα, {38} + +ενώ όλοι οι άλλοι Αχαιοί ερροχάλιζαν. Και ο μεν βασιλεύς των Λυδών +λυπείται διότι ο υιός του είνε κωφάλαλος, τον δε βασιλέα των Περσών +ανησυχεί ο Κλέαρχος συναθροίζων μισθοφόρους υπέρ του Κύρου. Άλλος +ηγεμών ταράσσεται επειδή βλέπει τον Δίωνα να κρυφομιλή με μερικούς +από τους Συρακουσίους και άλλος δεν υποφέρει ακούων να επαινήται ο +Παρμενίων και ο Πτολεμαίος διά τον Περδίκκαν και ο Σέλευκος διά τον +Πτολεμαίον. Εκτός τούτου σε λυπεί η ιδέα ότι το πρόσωπον το οποίον +αγαπάς, εξ ανάγκης και όχι από αγάπης δέχεται τον έρωτά σου και ότι +η παλλακίς σου αγαπά άλλον• ή μανθάνεις ότι σου ετοιμάζουν στάσιν ή +τινές εκ των δορυφόρων σου εθεάθησαν να κρυφομιλούν. Και το +σπουδαιότερον είνε ότι ευρίσκεσαι εις την ανάγκην να υποπτεύης και +τους φιλτάτους σου και να φοβήσαι πάντοτε ότι κάποιος μέγας +κίνδυνος θα σου έλθη εξ αυτών, διότι γνωρίζεις βασιλείς τους +οποίους εδηλητηρίασαν τα παιδιά των ή το πρόσωπον το οποίον +ερωτεύοντο και φοβείσαι μήπως αποθάνης κατά τον αυτόν τρόπον. + +ΜΙΚ. Αλήθεια είνε φοβερά αυτά που λες, κυρ πετεινέ. Και τώρα εννοώ +ότι είμαι πολύ ασφαλέστερος να κόφτω και να ράβω παπούτσια παρά να +πίνω από χρυσήν φιάλην κρασί εις το οποίον έχει αναμιχθή κώνειον ή +άλλο δηλητήριον. Ο μόνος κίνδυνος που διατρέχω εγώ είνε να ξεφύγη +το σουβλί να μου τρυπήση το δάκτυλον και να βγάλω ολίγον αίμα• +αυτοί όμως, ως λες, συντρώγουν με τον Θάνατον και η ζωή των είνε +γεμάτη από δυστυχίαν. Και όταν ξεπέφτουν, ομοιάζουν με τους +τραγικούς ηθοποιούς, τους όποιους βλέπομεν άλλοτε μεν ως Κέκροπας, +Σισσύφους ή Τηλέφους στολισμένους με διαδήματα και ξίφη +ελεφαντοκόσμητα και μανδύαν χρυσοκέντητον και μαλλιά μακρυά που +κυματίζουν• αν δε συμβή — και συμβαίνει πολλάκις — να σκοντάψη +κανείς από αυτούς και να πέση εις το μέσον της σκηνής, αρχίζουν και +γελούν οι θεαταί, διότι το προσωπείον του μαζή με το διάδημα σπάζει +και η αληθινή κεφαλή του ηθοποιού ματώνει, συγχρόνως δε τα σκέλη +του παρουσιάζονται γυμνά και φαίνονται μέσα από το βασιλικόν +ενδύμα τα πραγματικά του φορέματα, τα οποία είνε κουρέλια ελεεινά, +φαίνονται δε και τα θεατρικά υποδήματα, τα οποία είνε τόσον άσχημα +και τόσον δυσανάλογα προς το πόδι. Βλέπεις, αγαπητέ πετεινέ, ότι μ' +εδίδαξες και κάνω και εγώ τώρα καλάς παρομοιώσεις; Τέλος πάντων +τοιαύτη είνε η βασιλεία• αλλά δεν μου λες τώρα, όταν ήσουν άλογο ή +σκύλλος, ψάρι ή βάτραχος, πώς σου εφαίνετο εκείνη η ζωή; + +ΠΕΤ. Μου κάνεις ερώτησιν η οποία απαιτεί μακράν απάντησιν και δεν +έχομεν καιρόν. Αλλ' αν θέλης να σου ειπώ με λίγα λόγια, δεν υπάρχει +ζωή που να μη είνε ευτυχεστέρα από την ζωήν του ανθρώπου και +περισσότερον σύμφωνος με την φύσιν και περιωρισμένη εις τα φυσικά +όρια• ίππον τοκογλύφον ή συκοφάντην βάτραχον ή καρακάξαν σοφιστήν ή +μάγειρον κώνωπα ή πετεινόν κίναιδον δεν θα εύρης, ούτε τίποτε άλλο +από τα γελοία τα οποία βλέπομεν μεταξύ των ανθρώπων. + +ΜΙΚ. Αυτά ίσως είνε αληθινά, κυρ πετεινέ. Αλλ' εγώ δεν 'ντρέπομαι +να σου ομολογήσω τι μου συμβαίνει• μου είνε αδύνατον να ξεμάθω την +επιθυμίαν που είχα από τα παιδικά μου χρόνια να γείνω πλούσιος• και +το όνειρον μου μένει ακόμη μπροστά στα μάτια μου με όλο εκείνο το +χρυσάφι. Σκάζω δε από ζήλεια, όταν συλλογίζωμαι ότι απολαμβάνει +τόσα πλούτη ο παλιάνθρωπος ο Σίμων. + +ΠΕΤ. Εγώ θα σε θεραπεύσω από αυτήν την αρρώστεια, Μίκυλλε• και αφού +είνε νύκτα ακόμη, σήκω και ακολούθησε με• θα σε πάω εις το σπίτι +αυτού του Σίμωνος και εις τα σπίτια άλλων πλουσίων, για να 'δης +ποία είνε η κατάστασίς των. + +ΜΙΚ. Πώς θα 'δω αφού είνε κλειστά τα σπίτια; μήπως θα με βάλης να +τρυπήσω τοίχους; + +ΠΕΤ. Όχι, αλλ' ο Ερμής, εις τον οποίον είμαι αφιερωμένος, μου έχει +δώση ένα χάρισμα• εάν κανείς αφαιρέση το μακρότερον πτερόν της +ουράς μου, το οποίον είνε τόσο μαλακόν, ώστε είνε λυγισμένον. . . . + +ΜΙΚ. Μα έχεις δύο τέτοια. + +ΠΕΤ. Εννοώ το δεξιόν. Εις όποιον επιτρέψω να το αποσπάση και να το +κρατή, θα έχη την δύναμιν ν' ανοίγη κάθε θύραν που θέλει και να +βλέπη τα πάντα χωρίς να τον βλέπουν. + +ΜΙΚ. Δεν τώξερα ότ' είσαι και μάγος. Αλλ' αν μου δώσης τέτοια +δύναμιν, θα 'δης εντός ολίγου όλα τα αγαθά του Σίμωνος να έλθουν +εδώ• θα τα μετακομίσω• αυτός δε πάλιν θ' αρχίση να δαγκώνη τα +πετσιά για να τα τεντώνη. + +ΠΕΤ. Αυτό δεν επιτρέπεται να γίνη• διότι ο Ερμής μου παρήγγειλε, αν +κάμη τίποτε τοιούτον αυτός που έχει το πτερόν, να κράξω και να τον +προδώσω. + +ΜΙΚ. Δυσκολεύομαι να το πιστεύσω αυτό• αφού ο Ερμής είνε κλέπτης, +πώς δεν θέλει να κλέπτουν οι άλλοι; Ας πάμε όμως και θα προσπαθήσω +να μη 'γγίξω στο χρυσάφι. + +ΠΕΤ. Τράβηξε πρώτα το πτερόν. . . . Τι έκαμες; Και τα δυο τα +έβγαλες; + +ΜΙΚ. Έτσι είμαι πιο σίγουρος και για σένα θα είνε μικρότερα η +ασχημία, γιατί δεν θα γέρνης και δεν θα κουτσαίνης από το ένα μέρος +της ουράς. + +ΠΕΤ. Ας είνε. Εις του Σίμωνος θα πάμε πρώτα ή εις άλλον πλούσιον; + +ΜΙΚ. Όχι στου Σίμωνος, που, αφού επλούτισε, του φαίνεται μικρόν το +δισύλλαβον όνομά του και τώκαμε τετρασύλλαβον. Αλλ' εφθάσαμεν εις +την πόρτα του. Τι πρέπει να κάμω τώρα; + +ΠΕΤ. Βάλε το πτερόν στην κλειδαρότρυπα. + +ΜΙΚ. Ορίστε. Ω Θεέ μου, άνοιξε η πόρτα σαν να ήτο το φτερό κλειδί. + +ΠΕΤ. Πήγαινε 'μπρός. Τον βλέπεις πώς αγρυπνεί και λογαριάζει; + +ΜΙΚ, Τον βλέπω• δίπλα σ' ένα λυχνάρι διψασμένο που μόλις φέγγει. +Είνε κατακίτρινος, αδύνατος και λυωμένος, από τις φροντίδες βέβαια• +δεν ήκουσα να είνε άρρωστος. + +ΠΕΤ. Άκουσε τι λέγει και θα εννοήσης πως είν' έτσι. + +ΣΙΜΩΝ. Τα εβδομήντα τάλαντα είνε καλά κρυμμένα και θαμμένα κάτω από +το κρεββάτι και κανείς δεν ξέρει τίποτε• τα δεκάξη όμως μου +φαίνεται ότι τα είδε ο Σωσύλος όταν τάκρυβα κάτω από την φάτνην και +γι' αυτό όλο στο σταύλο βρίσκεται, ενώ άλλοτε ήτο τεμπέλης και πολύ +ολίγον εφρόντιζε για τη δουλειά του. Φαίνεται δε ότι μου έχουν +κλέψη πολλά, αλλοιώτικα που βρήκε τα χρήματα ο Τίβιος και αγόρασε +χθες, ως ήκουσα, τόσο μεγάλα παστόψαρα κ' επήρε της γυναίκας του +σκουλαρίκια πέντε δραχμών; ω δυστυχία μου, με ληστεύουν. Αλλά και +τα σκεύη μου τα πολύτιμα δεν είνε ασφαλισμένα εκεί που τα έχω και +είνε τόσα πολλά. Φοβούμαι μήπως κανείς τρυπήση τον τοίχον και τα +κλέψη. Πολλοί με φθονούν και με κατατρέχουν και περισσότερον από +όλους ο Μίκυλλος ο γείτονας. + +ΜΙΚ. Σου μοιάζω• σαν κι' εσένα κλέβω κι' εγώ τα πιάτα. + +ΠΕΤ. Σώπα, Μίκυλλε, να μη μας ακούση. + +ΣΙΜ. Το καλλίτερο είνε να μη κοιμούμαι και να κάθωμαι να τα φυλάττω +όλα. Και τώρα ας σηκωθώ να κάμω ένα γύρο στο σπίτι. Ποιος είνε +εκεί; Σε βλέπω κλέφτη... αλλ' όχι είνε στύλος. Καλά. Πρέπει να +ξεθάψω και να μετρήσω πάλιν τα χρήματα για να δω μήπως έχω κάμη +κανένα λάθος. Αλλ' ακούω πάλιν θόρυβον• τι συμβαίνει; με πολιορκούν +και με κατατρέχουν όλοι. Πού είνε το μαχαίρι μου; Αν πιάσω +κανένα... Ας θάψω πάλιν τα χρήματα. + +ΠΕΤ. Είδες, Μίκυλλε, την κατάστασιν του Σίμωνος. Ας πάμε τώρα και +εις άλλον, ενόσω είνε ακόμη ολίγη νύκτα. + +ΜΙΚ. Τι ζωή περνά ο κακομοίρης! Μόνο οι εχθροί μου θα ήθελα να +έχουν τέτοια ευτυχία. Αλλά πριν φύγω θέλω να του δώσω ένα σκαμπίλι. + +ΣΙΜ. Ποιός μ' εκτύπησε; Με ληστεύουν τον δυστυχή. + +ΜΙΚ. Σκούζε και ξενύχτα, λυώνε κοντά στο χρυσάφι και παίρνε το +χρώμα του. Εμείς δε ας πάμε, αν θέλης, εις του Γνίφωνος του +τοκιστού. Δεν είνε μακράν απ' εδώ το σπίτι του.-Μας άνοιξε και αυτή +η θύρα. + +ΠΕΤ. Τον βλέπεις και αυτόν πώς αγρυπνά από τας φροντίδας. Κάθεται, +και λογαριάζει τους τόκους και βλέπει τα δάκτυλα του πώς έχουν +μείνη πετσί και κόκκαλο. Και μετ' ολίγον καιρόν θα ταφήση όλα αυτά +για να γίνη βρωμούσα ή σκνίπα ή σκυλόμυγα. + +ΜΙΚ. Τον βλέπω τον κακομοίρη και ανόητον άνθρωπον, που και τώρα δεν +ζη καλλίτερα από την βρωμούσαν ή την σκνίπαν. Πάμε τώρα εις άλλον. + +ΠΕΤ. Πάμε, αν θέλης, εις τον δικόν σου τον Ευκράτην.-Ιδού ήνοιξε +και αυτή η θύρα• ώστε πάμε μέσα. + +ΜΙΚ. Όλα αυτά προ ολίγου ήσαν δικά μου. + +ΠΕΤ. Ακόμη ονειρεύεσαι τα πλούτη; Λοιπόν κύτταξε τον Ευκράτην τι +παθαίνει από τον δούλον του, γέρων άνθρωπος. + +ΜΙΚ. Τι αίσχος και ατιμία τερατώδης! Και από το άλλο μέρος η +γυναίκα του τον κερατόνει με τον μάγειρον. + +ΠΕΤ. Λοιπόν θέλεις να τα κληρονομήσης και αυτά και να γίνης καθ' +όλα όμοιος με τον Ευκράτην; + +ΜΙΚ. Όχι, αδερφέ, όχι• καλλίτερα να πάω από πανούκλα• αν πρόκειται +να καταντήσω έτσι. Στον άνεμο το χρυσάφι και τα πλούσια γεύματα. +Προτιμώ να έχω μόνο δυο οβολούς, παρά να με κλέφτουν οι υπηρέται. + +ΠΕΤ. Επειδή αρχίζει να ξημερώνη, ας πάμε πίσω στο σπίτι μας• κι' +άλλη φορά βλέπεις και άλλων πλουσίων την κακομοιριά. + + + +ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ Ή ΛΑΠΙΘΑΙ + + + +Φίλων και Λυκίνος. + +ΦΙΛΩΝ. Ήκουσα, Λυκίνε, ότι διεσκεδάσατε χθες πολύ εις το γεύμα του +Αρισταινέτου, ότι έγιναν συζητήσεις φιλοσοφικαί και επηκολούθησε +φινονεικία πολύ ζωηρά και, αν έλεγε την αλήθειαν ο Χαρίνος ο οποίος +τα διηγείτο, η φιλονεικία έφθασε μέχρι ξύλου και τέλος διελύθη με +αιματοχυσίαν η συναναστροφή. + +ΛΥΚΙΝΟΣ. Και από πού τα έμαθε αυτά ο Χαρίνος, Φίλων• Διότι δεν ήτο +μαζή μας εις τον δείπνον. + +ΦΙΛ. Τα ήκουσεν από τον Διόνικον τον ιατρόν, ως έλεγε. Ο Διόνικος +μου φαίνεται ότι ήτον εις το δείπνον. + +ΛΥΚ. Βέβαια• και αυτός όμως δεν ήτο από την αρχήν, αλλ' έφθασεν εις +το μέσον περίπου της μάχης, ολίγον προ των τραυματισμών, ώστε +αμφιβάλλω αν ηδύνατο να διηγηθή ακριβώς πώς έγιναν τα πράγματα, +αφού δεν τα παρηκολούθησεν αφ' ης στιγμής ήρχισεν η φιλονεικία έως +ότου ετελείωσεν εις το αίμα. + +ΦΙΛ. Και ο Χαρίνος, Λυκίνε, μας είπεν ότι αν θέλωμεν να μάθωμεν +όλην την αλήθειαν και πώς έγιναν τα καθέκαστα, νάρθωμε να σ' +ερωτήσωμεν. Επίσης ο Διόνικος έλεγεν ότι αυτός δεν παρευρέθη εις +όλα και ότι συ γνωρίζεις όσα έγιναν και θυμάσαι τα λόγια που είπαν, +διότι τα τοιαύτα τ' ακούς με ενδιαφέρον και προσοχήν. Ώστε πολύ θα +μας ευχαριστήσης αν μας προσφέρης ένα τοιούτον γεύμα, το οποίον θα +είνε από τα πλέον ευχάριστα δι' εμέ, τοσούτω μάλλον καθ' όσον θα +γευμαΤιςωμεν με ησυχίαν και ασφάλειαν και έξω βολής, και να μας +διηγηθής τα πάντα, είτε γέροντες παρεξετράπησαν κατά το δείπνον, +είτε νέοι είπαν και έπραξαν απρεπή πράγματα παρασυρθέντες υπό της +οινοποσίας. + +ΛΥΚ. Άτοπα πράγματα ζητείς, Φίλων, όταν με παρακαλής να καταστήσω +γνωστά εις τους πολλούς και να διηγηθώ πράγματα τα οποία έγιναν εν +καιρώ μέθης, ενώ πρέπει να τα θάψωμεν εις την λήθην και να τα +θεωρήσωμεν ως έργα του θεού Διονύσου, ο οποίος, ως γνωρίζεις, και +εις τους φρονιμωτέρους επιβάλλει τα όργιά του. Σκέψου λοιπόν μήπως +είνε άτοπον και ασεβές να πολυεξετάζη κανείς τα τοιαύτα, τα οποία +καλόν είνε ν' αφήνωμεν εις το συμπόσιον, όταν αναχωρούμεν. «Μισώ +λέγει και ο ποιητής, μνάμωνα συμπόταν» {39}. Δεν έκαμε δε καλά και ο +Διόνικος να διηγηθή όσα συνέβησαν εις τον Χαρίνον και να εκθέση +κατά τοιούτον τρόπον ανθρώπους φιλοσόφους. Εγώ τουλάχιστον ποτέ δεν +θα πω τέτοια πράγματα. + +ΦΙΛ. Αλλού αυτά, Λυκίνε. Να μη τα λες σ' εμένα που σε ξέρω ότι +επιθυμείς να τα πης πολύ περισσότερον παρ' όσον εγώ επιθυμώ να τα +ακούσω. Έχω την ιδέαν ότι εάν δεν έχης ακροατάς, θα πας να τα +διηγηθής σε κανένα στύλον ή σε κανένα ανδριάντα διά να ξεθυμάνης. +Και αν εγώ τώρα επιχειρήσω να φύγω, θα με κρατήσης• και αν φύγω θα +με παρακολουθήσης και θα με παρακαλής να σε ακούσω• τότε δε και εγώ +θα κάνω ότι δεν θέλω. Λοιπόν πηγαίνω να τα μάθω από άλλον και συ +κράτα τα μυστικά. + +ΛΥΚ. Μη θυμώνης, βρε αδελφέ, και θα σου τα διηγηθώ, αφού τόσον +επιμένεις. Θα σε παρακαλέσω μόνον να μη τα πης σε πολλούς. + +ΦΙΛ. Σε ξέρω πολύ καλά, Λυκίνε, και θα θεωρήσω περιττόν να τα πω +εις άλλους, διότι συ θα τα διηγηθής προ εμού εις όλους και θα τα +διηγηθής και καλλίτερα. Αλλά λέγε μου εν πρώτοις γιατί έγινε το +γεύμα; Ο Αρισταίνετος επάντρευε το γυιό του Ζήνωνα; + +ΛΥΚ. Όχι, την θυγατέρα του την Κλεανθίδα με τον γυιό του Ευκρίτου +του τοκιστού που κάνει και τον φιλόσοφον. + +ΦΙΛ. Πολύ ωραίο παιδί, αλλά πολύ μικρό ακόμη για γάμο. + +ΛΥΚ. Ο Αρισταίνετος τον εθεώρησε ως τον καταλληλότερον, διότι και +φρόνιμος είνε και εις την φιλοσοφίαν έχει επιδοθή, είνε δε και +μοναχογυιός και έχει πλούσιον πατέρα. Δι' αυτά ο Αρισταίνετος τον +επροτίμησεν από όλους ως γαμβρόν. + +ΦΙΛ. Και μόνον ότι ο πατέρας του ο Εύκριτος είνε πλούσιος είνε +σπουδαίον προσόν για ένα γαμβρό. Και οι προσκεκλημένοι ποίοι ήσαν; + +ΛΥΚ. Περιττόν να σου αναφέρω τους άλλους• θα περιορισθώ μόνον εις +τους φιλοσόφους και τους ρήτορας, διότι ξέρω ότι και συ αυτούς +θέλεις να μάθης. Ήτο λοιπόν ο Ζηνόθεμις ο γέρων Στωικός και μαζή μ' +αυτόν ο Δίφιλος ο επονομαζόμενος Λαβύρινθος, ο οποίος είνε +διδάσκαλος του Ζήνωνος του υιού του Αρισταινέτου. Από τους +Περιπατητικούς ήτο ο Κλεόδημος• τον ξέρεις τον λογάν εκείνον, τον +φιλόνεικον, τον οποίον οι μαθηταί του ονομάζουν ξίφος και κοπίδα. +Αλλά και ο Επικούρειος Έρμων ήτο εκεί και όταν ήλθε ήρχισαν να τον +στραβοκυττάζουν οι Στωικοί και ν' αποστρέφουν το πρόσωπον και +εφαίνοντο ότι τον εμίσουν ως να ήτο πατροκτόνος και ιερόσυλος. +Αυτοί ήσαν προσωπικοί φίλοι και σχετικοί του Αρισταινέτου και είχαν +προσκληθή εις το γεύμα, μαζή δε με αυτούς ο γραμματικός Ιστιαίος +και ο ρήτωρ Διονυσόδωρος. Είχε προσκληθή και ο Ίων ο Πλατωνικός +διδάσκαλος του Χαιρέα του γαμβρού, πολύ σοβαρός άνθρωπος και +σεβάσμιος, του οποίου η φυσιογνωμία παρουσιάζει μεγάλην σεμνότητα. +Τον ονομάζουν Κανόνα διά την ορθότητα της κρίσεώς του. Όταν +εισήλθε, επροσηκώθηκαν όλοι και τον εχαιρετούσαν ως εξαιρετικόν +πρόσωπον και εθεωρήθη ως μεγάλη τιμή και ως θεού εμφάνισις η +παρουσία του θαυμαστού Ίωνος. + +Όταν έφθασεν η ώρα να κατακλιθώμεν γύρω εις τα τραπέζια, αι +γυναίκες κατέλαβαν όλον τον κλιντήρα ο οποίος είνε δεξιά μετά την +είσοδον, ήσαν δε κάμποσες, και μεταξύ αυτών η νύμφη η οποία ήτο +εντελώς σκεπασμένη με πέπλον. Οι άλλοι ετοποθετήθησαν απέναντι της +θύρας, έκαστος κατά την αξίαν του. Απέναντι των γυναικών +ετοποθετήθη πρώτος ο Εύκριτος και κατόπιν ο Αρισταίνετος. Έπειτα +έγινε ζήτημα ποίος έπρεπε να τοποθετηθή πρώτος, ο Ζηνόθεμις ο +Στωικός, ως γέρων, ή ο Έρμων ο Επικούρειος, ο οποίος ήτο ιερεύς των +Διοσκούρων και ανήκεν εις μίαν από τας πρώτας οικογενείας της +πόλεως. Αλλ' ο Ζηνόθεμις έλυσε το ζήτημα. Εάν, είπε, μου δώσης +θέσιν μετά αυτόν τον άνθρωπον, Αρισταίνετε, τον Επικούρειον, διά να +μη είπω τίποτε άλλο κακόν περί αυτού, φεύγω και εγκαταλείπω το +συμπόσιόν σου. Και συγχρόνως εκάλεσε τον υπηρέτην του και εφαίνετο +έτοιμος να εξέλθη. Τότε ο Έρμων είπε• Σου αφήνω την πρώτην θέσιν, +Ζηνόθεμι, μολονότι, αν όχι δι' άλλο, διότι είμαι ιερεύς έπρεπε να +με σεβασθής, όσον και αν καταφρονής τον Επίκουρον. «Επικούρειος +ιερεύς! ας γελάσω, είπεν ο Ζηνόθεμις!» και ενώ έλεγεν αυτά +κατεκλίνετο και κατόπιν αυτού ο Έρμων, έπειτα o Κλεόδημος ο +Περιπατητικός, έπειτα ο Ίων και μετ' αυτόν ο γαμβρός, έπειτα εγώ +και πλησίον μου ο Δίφιλος και κατόπιν αυτού ο Ζήνων ο μαθητής του +και μετ' αυτούς ο ρήτωρ Διονυσόδωρος και ο γραμματικός Ιστιαίος. + +ΦΙΛ. Αυτό, βλέπω, το συμπόσιον, Λυκίνε, ήτο μουσείον σοφών και είνε +άξιος επαίνου ο Αρισταίνετος ότι εις μίαν τοιαύτην οικογενειακήν +εορτήν εκάλεσε προ πάντων σοφούς, εκλέξας το άνθος από εκάστην +σχολήν, χωρίς να προτιμήση τους μεν και να παραλείψη άλλους εκ των +διακρινομένων. + +ΛΥΚ. Διότι ο Αρισταίνετος δεν είνε όπως οι περισσότεροι από τους +πλουσίους, αλλ' ενδιαφέρεται και διά τα γράμματα και τας επιστήμας +και κατά το πλείστον σοφούς συναναστρέφεται. Κατ' αρχάς λοιπόν +ετρώγαμεν με ησυχίαν και τα φαγητά ήσαν πολύ ποικίλα. Περιττόν να +σου αναφέρω τους διαφόρους ζωμούς, τα γλυκύσματα και τα +καρυκεύματα• αρκεί να σου είπω ότι όλα ήσαν άφθονα. Μετ' ολίγον ο +Κλεόδημος έσκυψε προς τον Ίωνα και του είπε• Βλέπεις τον γέροντα — +ενόει τον Ζηνόθεμιν, διότι ήκουα τα λεγόμενα — με τι λαιμαργίαν +τρώγει κι' εκαταλέρωσε το φόρεμά του με ζουμιά. Δεν αρκείται δε +μόνον να τρώγη, αλλά δίδει και εις τον υπηρέτην του που στέκει πίσω +και νομίζει ότι δεν τον βλέπουν• λησμονεί ότι είνε και άλλοι δίπλα +του. Δείξε τον και εις τον Λυκίνον διά να είνε μάρτυς. Εγώ όμως δεν +είχα ανάγκην να μου δείξη ο Ίων, διότι πολύ προηγουμένως είχα 'δη +τα συμβαίνοντα. + +Μόλις είπεν αυτά ο Κλεόδημος, εισώρμησεν ο Κυνικός Αλκιδάμας +απρόσκλητος και διά να τρέψη το πράγμα εις το αστείον είπε το +Ομηρικόν, ότι «ο Μενέλαος έρχεται απρόσκλητος». Εις τους άλλους +όμως η διαγωγή του έκαμεν εντύπωσιν αναισχυντίας και εψιθύριζον +ό,τι έκαστος είχεν εις την μνήμην πρόχειρον, ο μεν «Αφραίνεις {40} +Μενέλαε», ο δε, + + Αλλ' ουκ Ατρείδη Αγαμέμνονι ήνδανε θυμώ {41}. + +Και άλλα τοιαύτα κατάλληλα εις την περίστασιν και αστεία +εκρυφομιλούσαν• φανερά όμως δεν ετόλμα κανείς να είπη τίποτε• διότι +εφοβούντο τον Αλκιδάμαντα ως κακήν γλώσσαν και υλακτικώτερον όλων +των σκύλων• διά τούτο θεωρείται και ο καλλίτερος των Κυνικών +φιλοσόφων και τον τρέμουν όλοι. Ο Αρισταίνετος του είπεν ότι καλά +έκαμε, και τον εκάλεσε να πάρη μίαν καθέκλαν και να καθήση πλησίον +του Ιστιαίου και του Διονυσοδώρου. Αλλ' αυτός απήντησεν ότι είνε +γυναικώδες και μαλθακόν να κάθεται κανείς εις καθέκλαν ή σκαμνί, +«όπως σεις που είσθε σχεδόν ανάσκελα ξαπλωμένοι πάνω σ' αυτά τα +μαλακά κρεββάτια και εις πορφύραν και τρώγετε• εγώ και όρθιος μπορώ +να δειπνήσω και να περπατώ συγχρόνως• και αν κουρασθώ θα στρώσω +χάμω τον μανδύαν μου και θα ξαπλωθώ, ακουμβώντας εις τον αγκώνα +μου, όπως ζωγραφίζουν τον Ηρακλή». «Κάμε όπως σου είνε πλέον +ευχάριστον» είπεν ο Αρισταίνετος. Από της στιγμής εκείνης ο +Αλκιδάμας περιεφέρετο και εδείπνα, όπως οι Σκύθαι, μετατοπιζόμενος +προς τα αφθονώτερα τρόφιμα και ακολουθών τους περιφέροντας τα +φαγητά. Αλλά και ενώ έτρωγε δεν έπαυε να ομιλή περί αρετής και +κακίας και να κατακρίνη τον χρυσόν και τον άργυρον. Και ηρώτα τον +Αρτσταίνετον τι τα ήθελε τα τόσα πολύτιμα ποτήρια, ενώ τα χωματένια +θα έκαναν την ίδια δουλειά. Αλλ' ο Αρισταίνετος διά να παύση την +φλυαρίαν του ένευσεν εις ένα υπηρέτην να του γεμίση με άκρατον και +του προσφέρη ένα μεγάλο ποτήρι• εφάνη δε προς στιγμήν ότι η ιδέα +του ήτο καλή και ότι θα έφερεν αποτέλεσμα, αλλά δεν εφαντάζετο +πόσων κακών θα εγίνετο αρχή το ποτήρι εκείνο. Όταν έλαβε το ποτήρι +ο Αλκιδάμας εσιώπησεν επί πολύ• έπειτα επλάγιασε κατά γης και +στηριζόμενος εις τον αγκώνα του έμεινεν εις την θέσιν εκείνην, +ημίγυμνος και κρατών το ποτήρι όπως οι ζωγράφοι παριστούν τον +Ηρακλήν φιλοξενούμενον υπό του Φόλου {42}. + +Τώρα δε το ποτήρι είχεν αρχίση να κυκλοφορή και μεταξύ των άλλων +συμποτών και προπόσεις εγίνοντο, αι ομιλίαι εζωήρευσαν και φώτα +έφεραν οι υπηρέται, διότι είχεν αρχίση να νυκτώνη. Εν τω μεταξύ εγώ +παρετήρησα ότι ο νεαρός οινοχόος, ο οποίος εστέκετο πλησίον εις τον +Κλεόδημον εχαμογέλα από καιρού εις καιρόν — (πρέπει, μου φαίνεται, +να αναφέρω και τα μικρά επεισόδια του γεύματος και μάλιστα εκείνα +τα οποία έχουν κάποιο αστείον ενδιαφέρον) — και επρόσεχα ν' +ανακαλύψω την αιτίαν των μειδιαμάτων του. + +Μετ' ολίγον επλησίασε διά να πάρη το ποτήρι του Κλεοδήμου, και ο +Κλεόδημος του έσφιγξε το δάχτυλον και συγχρόνως με το ποτήρι τού +έδωκε δυο δραχμάς, νομίζω. Το παιδί εμειδίασεν εκ νέου διά το +σφίξιμον του δακτύλου, δεν αντελήφθη όμως, φαίνεται, και το νόμισμα +και, επειδή δεν το εκράτησε, έπεσε και έκαμε θόρυβον, εκοκκίνησαν +δε και οι δύο κατά τρόπον ο οποίος τους επρόδιδε. Οι πλησίον +ευρισκόμενοι ηρώτησαν τίνος ήτο το νόμισμα• αλλά το μεν παιδί +ηρνήθη ότι του έπεσε νόμισμα, ηρνήθη δε και ο Κλεόδημος, πλησίον +του οποίου εκτύπησε. Το πράγμα δεν έκαμεν εντύπωσιν και επέρασεν +απαρατήρητον και μόνον ο Αρισταίνετος, ως ενόησα, το παρετήρησε• +διότι μετ' ολίγον μετετόπισε το παιδί, διατάξας αυτό κρυφίως να +εξέλθη, αντ' αυτού δε διέταξε με νεύμα έναν οινοχόον εκ των +ενηλίκων και δυνατών, ο οποίος εφαίνετο ως ημιονηγός ή ιπποκόμος, +να υπηρετή τον Κλεόδημον. Το επεισόδιον ετελείωσε τοιουτοτρόπως• θα +εγίνετο δε αίτιον μεγάλης καταισχύνης εις τον Κλεόδημον εάν εγίνετο +γνωστόν μεταξύ όλων των συμποτών και δεν επρολάμβανεν ο +Αρισταίνετος με πολλήν δεξιότητα να δώση τέλος εις την παρεκτροπήν. + +Ο δε Κυνικός Αλκιδάμας, ο οποίος είχεν ήδη πίη αρκετά, αφού ηρώτησε +και έμαθε πώς ωνομάζετο η νύμφη, εφώναξε με φωνήν μεγάλην να γίνη +σιωπή και στραφείς προς τας γυναίκας είπε• Προπίνω εις υγείαν σου, +Κλεανθίς, εν ονόματι του Ηρακλέους του προστάτου και αρχηγού μας. +Επειδή δε εγέλασαν διά τούτο όλοι, Γελάτε, γαϊδούρια, είπε, διότι +προέπια υπέρ της νύμφης εν ονόματι του θεού μας του Ηρακλέους; Και +όμως πρέπει να ξέρετε ότι αν δεν λάβη από το χέρι μου το ποτήρι + {43}, δεν θα γέννηση ποτέ υιόν όμοιον μ' εμένα, δηλαδή με δύναμιν +ακαταγώνιστον, με χαρακτήρα ελεύθερον και σώμα τόσο ρωμαλέον. Και +διά να δείξη την αθλητικήν του διάπλασιν, ήνοιξε το ένδυμά του και +εγυμνούτο μέχρις αναισχυντίας. Πάλιν εγέλασαν δι' αυτά οι +ομοτράπεζοι, αυτός δε εξοργισθείς εσηκώθη και τους ητένιζε με +βλέμμα άγριον και παράφορον και ήτο φανερόν ότι θα ήρχιζεν +εχθροπραξίας, θα κατέφερε δε την βακτηρίαν του εις την κεφαλήν +κανενός, εάν εγκαίρως δεν ενεφανίζετο μέγα γλύκισμα κομιζόμενον, +και άμα το είδεν έγινεν ημερώτερος, ο θυμός του έπαυσε και ήρχισε +να το παρακολουθή περιφερόμενον και να τρώγη. Και οι πλείστοι εκ +των άλλων είχον ήδη μεθύση και η αίθουσα του συμποσίου ήτο πλήρης +θορύβου. Ο Δισνυσόδωρος ο ρήτωρ απήγγελλε μέρη των λόγων του και +εχειροκροτείτο υπό των υπηρετών, οίτινες εστέκοντο όπισθέν του• ο +δε Ιστιαίος, ο οποίος κατείχε την τελευταίαν θέσιν απήγγελλε +ποιήματα, αναμιγνύων στίχους του Πινδάρου, του Ησιόδου και του +Ανακρέοντος και σχηματίζων εξ όλων αυτών ποίημα αστειότατον, εις το +οποίον ως να προέβλεπε τα μέλλοντα να συμβούν έλεγε• + + Συν δ' έβαλον ρινούς {44} + +και + + ένθα δ' αρ' οιμωγή τε και ευχωλή πέλεν ανδρών {45} + +Ο δε Ζηνόθεμις ανεγίνωσκε βιβλίον ψιλογραμμένον {46}, το οποίον +είχε λάβη από τον υπηρέτην του. + +Και επειδή, όπως συνειθίζεται, οι υπηρέται έπαυσαν επ' ολίγον να +κουβαλούν φαγητά, ο Αρισταίνετος ο οποίος είχε προνοήση να μη μείνη +και το διάλειμμα εκείνο χωρίς τέρψιν και απασχόλησιν, διέταξε να +εισέλθη ο γελωτοποιός και να είπη ή να κάμη τίποτε αστείον προς +μεγαλειτέραν διασκέδασιν των προσκεκλημένων του. Εισήλθε λοιπόν +ένας ασχημάνθρωπος, ο οποίος είχε ξυρισμένον το κεφάλι και ολίγας +τρίχας ορθάς εις την κορυφήν. Αυτός εχόρευσε με διάφορα τσακίσματα +και μορφασμούς γελοίους διά να φαίνεται αστειότερος και απήγγειλε +σατυρικά ποιήματα, μιμούμενος την προφοράν των Αιγυπτίων και τέλος +ήρχισε ν' απευθύνη σκώμματα εις τους παρισταμένους. Και οι μεν +άλλοι, εγελούσαν όταν εσκώπτοντο, ο Αλκιδάμας όμως, όταν ο +γελωτοποιός τον έσκωψε και αυτόν και τον ωνόμασε σκυλάκι της +Μάλτας, εθύμωσε — ήτο δε και πριν φανερόν ότι εζήλευε τον +γελωτοποιόν διά την εντύπωσιν που έκανε και διότι συνεκέντρωνε την +προσοχήν των συμποτών — επέταξε τον μανδύαν του και επροκάλεσε τον +γελωτοποιόν εις πυγμαχίαν. Τον εφοβέριζε δε, αν δεν εδέχετο, να τον +δείρη. Ούτω ο ταλαίπωρος Σατυρίων — διότι τούτο ήτο το όνομα του +γελωτοποιού — ηναγκάσθη να δεχθή την πρόκλησιν και ήρχισε να +πυγμαχή. Και το θέαμα ήτο αστειότατον να βλέπη κανείς ένα φιλόσοφον +να αγωνίζεται με ένα γελωτοποιόν, να κτυπά και να κτυπάται. Εκ των +παρόντων άλλοι μεν ησθάνοντο εντροπήν, άλλοι δε εγέλων, έως ου ο +Αλκιδάμας απέκαμε να κτυπάται υπό του ανθρωπίσκου, ο οποίος ήτο +γυμνασμένος εις την πυγμαχίαν και υπεχώρησεν ηττημένος. Γέλοια +ακράτητα υπεδέχθησαν την έκβασιν της μάχης. + +Τότε εισήλθεν ο Διόνικος ο ιατρός, ολίγον μετά την πυγμαχίαν• είχε +δε βραδύνη, ως έλεγε, διότι επήγε να επισκεφθή τον αυλητήν +Πολυπρέποντα, ο οποίος είχε πάθη παραφροσύνην. Διηγήθη δε και κάτι +κωμικοτραγικόν το οποίον του συνέβη. Όταν εισήλθεν εις την +κατοικίαν του αυλητού, δεν εγνώριζεν ότι την στιγμήν εκείνην ο +παράφρων κατείχετο υπό παροξυσμού και άμα τον είδεν έτρεξε και +έκλεισε την θύραν, έπειτα έσυρε μαχαίρι, έδωκε δε εις τον ιατρόν +αυλούς και τον διέταξε να παίξη. Και επειδή ο ιατρός δεν ηδύνατο ν' +αυλήση, ο παράφρων ήρχισε να τον κτυπά εις τας παλάμας με μάστιγα +από λουρί. Ο ιατρός ευρεθείς εις τοιούτον κίνδυνον εσκέφθη το εξής +διά να σωθή• εκάλεσεν εις αγώνα μουσικόν τον παράφρονα υπό τον όρον +ο ηττώμενος να λαμβάνη ωρισμένον αριθμόν μαστιγώσεων. Και εν +πρώτοις αυτός έπαιξεν αυλόν όπως ηδύνατο, δηλαδή αθλίως• έπειτα +εδώκεν εις τον τρελλόν τους αυλούς και έλαβε παρ' αυτού την +δερματίνην μάστιγα και το μαχαίρι, τα οποία έσπευσε και έρριψε διά +του φεγγίτου έξω εις την αυλήν και ούτω χωρίς μεγάλον κίνδυνον +πλέον ηδύνατο ν' αμύνεται εναντίον του παράφρονος και συγχρόνως να +φωνάζη και να καλή εις βοήθειαν τους γείτονας, οι οποίοι εβίασαν +την θύραν και τον εβοήθησαν να σωθή. Εδείκνυε δε σημεία των +κτυπημάτων και μερικάς αμυχάς εις το πρόσωπον. Ο Διόνικος αφού +έκαμεν όχι ολιγωτέραν από τον γελωτοποιόν εντύπωσιν με την διήγησίν +του, εχώθη πλησίον του Ιστιαίου και εδείπνα με τα υπολείμματα. +Φαίνεται δε ότι κάποιος θεός μας τον έστειλε, διότι μας εφάνη πολύ +χρήσιμος αργότερα. + +Μετ' ολίγον παρουσιάσθη ένας δούλος ο οποίος είπεν ότι είχε σταλή +από τον Ετοιμοκλέα τον Στωικόν και έφερεν επιστολήν με την +παραγγελίαν του κυρίου του να την αναγνώση ενώπιον και εις επήκοον +όλων και έπειτα να φύγη. Ο Αρισταίνετος του έδωκε την άδειαν, αυτός +δε επλησίασεν εις τον λύχνον και ήρχισε ν' αναγινώσκη. + +ΦΙΛ. θα ήτο βέβαια κανέν εγκώμιον της νύμφης ή επιθαλάμιον εξ +εκείνων τα οποία συνειθίζονται εις τοιαύτας περιστάσεις. + +ΛΥΚ. Και ημείς κάτι τοιούτον ενομίσαμεν, αλλά κάθε άλλο ήτο. Ιδού +τι έγραφεν η επιστολή. + +«Ετοιμοκλής ο φιλόσοφος προς τον Αρισταίνετον. + +»Τι ιδέαν έχω περί των γευμάτων όλον το παρελθόν μου μαρτυρεί, +διότι ενώ σχεδόν καθ' εκάστην μ' ενοχλούν με προσκλήσεις πολύ +πλουσιώτεροί σου, όμως ουδέποτε δέχομαι, διότι γνωρίζω τους +θορύβους και τας παρεκτροπάς, αίτινες γίνονται εις τα συμπόσια. +Αλλά νομίζω ότι έχω το δικαίωμα ν' αγανακτήσω εναντίον σου, διότι +ενώ τόσον καιρόν σε περιποιούμαι, δεν κατεδέχθης να με συναριθμίσης +εις τους άλλους σου φίλους, αλλά μόνος εγώ έμεινα απρόσκλητος και +μάλιστα ενώ είμαι και γείτων σου. Ό,τι δε προ πάντων με λυπεί από +την διαγωγήν σου είνε η αχαριστία, διότι εγώ δεν εξαρτώ την +ευτυχίαν από μερίδα αγριοχοίρου ή λαγού ή γλυκίσματος, τα οποία +απολαμβάνω άφθονα εις τα τραπέζια άλλων γνωριζόντων τα καθήκοντά +των. Και σήμερον ακόμη είχα κληθή παρά του μαθητού μου Παμμένους +εις γεύμα πολυτελές, αλλά δεν εδέχθην προς χάριν σου ο ανόητος. Συ +όμως παραλείψας εμέ εκάλεσες άλλους, διότι δεν δύνασαι να διακρίνης +το καλλίτερον και δεν έχεις καταληπτικήν φαντασίαν {47}. Αλλά +γνωρίζω εις ποίους οφείλω αυτήν την ύβριν• βεβαίως εις τους +θαυμαστούς σου φιλοσόφους Ζηνόθεμιν και Λαβύρινθον, τους οποίους +χωρίς να καυχηθώ δύναμαι δι' ενός συλλογισμού ν' αποστομόσω. Ας +είπη κανείς εξ αυτών τι εστί φιλοσοφία ή τα στοιχειώδη ταύτα, τι +διαφέρει η σχέσις της έξεως, διά να μη είπω τίποτε εκ των δυσκόλων +ερωτημάτων, κανένα κερατίναν ή σωρείτην ή θεριστικόν συλλογισμόν + {48}. Αλλ' εγώ ο οποίος μόνον το ωραίον νομίζω καλόν, θα υποφέρω +ευκόλως την ύβριν. Διά να μη έχης όμως κατόπιν την πρόφασιν ότι +ένεκα των πολλών φροντίδων και των περισπασμών μ' ελησμόνησες, σ' +εχαιρέτησα σήμερον δις, την πρωίαν εξερχόμενον εκ της οικίας σου +και έπειτα όταν εθυσίαζες εις τον ναόν των Διοσκούρων. Αυτά και +μόνον έχω να σου υπενθυμίσω διά ναπολογηθώ ενώπιον των +προσκεκλημμένων σου. Εάν δε νομίζης ότι οργίζομαι εξ αιτίας του +γεύματος, σου υπενθυμίζω την ιστορίαν του Οινέως, όπου θα ίδης και +την Άρτεμιν να αγανακτή, διότι εκείνος μόνον αυτήν παρέλειψεν εις +την θυσίαν την οποίαν ετέλεσε προς τους άλλους θεούς. Ιδού τι λέγει +ο Όμηρος περί της παραλείψεως εκείνης• + + ή λάθετ' ή ουκ ενόησεν, αάσατο δε μέγα θυμώ {49)• + +Και ο Ευριπίδης• + + Καλυδών μεν ήδε γαία Πελοπίας χθονός + εν αντιπόρθμοις πεδί' έχουσ' ευδαίμονα {50}• + +Και ο Σοφοκλής• + + Συός μέγιστον χρήμ' επ' Οινέως γύαις + ανήκε Λητούς παις εκηβόλος θεά {51}• + +»Ταύτα εκ πολλών ολίγα σου αναφέρω διά να εννοήσης ποίον άνθρωπον +παρέλειψες και αντ' αυτού εκάλεσες εις το γεύμα σου τον Δίφιλον και +τον υιόν σου παρέδωκες εις αυτόν• αλλά τούτο ήτο επόμενον, διότι +είνε ευχάριστος εις τον νέον και ευχάριστα διδάσκεται παρ' αυτού. +Εάν δεν ήτο αισχρόν εκ μέρους μου να λέγω τοιαύτα πράγματα, θα +προσέθετα και κάτι τι το οποίον συ, εάν θέλης, δύνασαι να μάθης +παρά του παιδαγωγού Ζωπύρου ότι είνε αληθές. Αλλά δεν πρέπει να +ταράττη κανείς την χαράν ενός γάμου και να κατηγορή άλλους, μάλιστα +διά πράξεις τόσον αισχράς. Μολονότι ο Δίφιλος μου έχει δώση +αφορμάς, διότι μου απέσπασεν ήδη δύο μαθητάς, εγώ χάριν της +φιλοσοφίας θα σιωπήσω. + +»Διέταξα τον κομίζοντα την επιστολήν άνθρωπόν μου, εάν του δώσης +μερίδα αγριοχοίρου ή ελάφου ή σησαμωτού διά να μου τα φέρη και +δικαιολογηθής ούτω διά την παράλειψίν σου, να μη δεχθή διά να μη +φανή ότι επί τούτω τον έστειλα». + +Ενώ, φίλε μου, ανεγινώσκοντο αυτά, τοιαύτη στενοχώρια εντροπίας με +κατείχεν, ώστε με περιέλουεν ιδρώς και κατά το λεγόμενον ηυχόμην ν' +ανοίξη η γη και με καταπίη. Οι άλλοι όμως εγελούσαν δι' εκάστην +περικοπήν της επιστολής, μάλιστα εκείνοι οίτινες εγνώριζον τον +Ετοιμοκλέα ως άνθρωπον ηλικιωμένον και θεωρούμενον σοβαρόν. +Εθαύμαζαν πώς ενώ ήτο τοιούτος τους εξηπάτα με την γενειάδα του και +την σοβαρότητα της μορφής του. Και ο Αρισταίνετος μου εφάνη ότι δεν +παρέλειψε να τον καλέση από λησμοσύνην, αλλά διότι δεν ήλπιζεν ότι +αν τον εκάλει θα κατεδέχετο να έλθη• διά τούτο ούτε καν απεπειράθη +να τον καλέση. + +Αφού λοιπόν ο υπηρέτης ετελείωσε την ανάγνωσιν, όλοι οι +συμποσιάζοντες εστράφησαν προς τον Ζήνωνα και τον Δίφιλον, οι +οποίοι είχον καταληφθή υπό ταραχής και ήσαν ωχροί, επιβεβαιούντες +ούτω τας κατηγορίας του Ετοιμοκλέους. Ο δε Αρισταίνετος κατεταράχθη +και εφαίνετο εις άκρον θυμωμένος, αλλ' όμως μας είπε να +εξακολουθήσωμεν να πίνωμεν και επροσπάθει να δείξη ότι δεν +επειράχθη, υπεμειδίασε μάλιστα και απέπεμψε τον υπηρέτην του +Ετοιμοκλέους και του είπεν ότι θα εφρόντιζε περί αυτών των +πραγμάτων. Μετ' ολίγον δε και ο Ζήνων εσηκώθη και έφυγε με τρόπον• +του ένευσεν ο παιδαγωγός κατά διαταγήν του πατρός του να εξέλθη. + +Ο δε Κλεόδημος, όστις προ πολλού εζήτει αφορμήν να επιτεθή κατά των +Στωικών και έσκαζε διότι δεν εύρισκε την κατάλληλον πρόφασιν, +επωφελήθη την ευκαιρίαν την οποίαν του έδιδεν η επιστολή. Ιδού, +είπε, τα κατορθώματα του λαμπρού Χρυσίππου, του θαυμαστού Ζήνωνος +και του Κλεάνθους. Είνε μόνον φρασίδια και ερωτήσεις σκοτειναί και +εξωτερικόν φιλοσοφικόν, κατά δε τα άλλα οι πλείστοι είνε όμοιοι με +τον Ετοιμοκλήν. Βλέπετε δε και ποίαν σεμνότητα και μετριοφροσύνην +έχουν αι επιστολαί του• τον μεν Αρισταίνετον παρομοιάζει προς τον +Οινέα, τον εαυτόν του δε προς την Αρτέμιδα. Πολύ κατάλληλα αυτά, μα +τον Ηρακλέα, και πρέποντα εις εορτήν. Θα ήκουσεν, είπεν ο Έρμων, +ότι ο Αρισταίνετος είχεν ετοιμάση διά το δείπνον αγριόχοιρον και +ενόμισεν ότι δεν ήτο άκαιρον ν' αναφέρη τον Καλυδώνιον. Σπεύσε, σε +παρακαλώ, Αρισταίνετε, και στείλε ένα κομμάτι το καλλίτερον εις +αυτόν τον γέροντα διά να μη αποθάνη της πείνης, όπως ο Μελέαγρος. +Αλλ' έπρεπε να μη σκοτίζεται δι' αυτά, αφού ο Χρύσιππος τα θεωρεί +αδιάφορα. Πώς ομιλείτε έτσι περί του Χρυσίππου, είπεν, ανασηκωθείς +ο Ζηνόθεμις, με φοβεράν φωνήν, και πώς κρίνετε τον Κλεάνθην και τον +Ζήνωνα, σοφούς αληθινούς από άνθρωπον ως ο Ετοιμοκλής, ο οποίος δεν +είνε αληθής φιλόσοφος, αλλ' αγύρτης; Αλλά και ποίοι είσθε σεις οι +οποίοι ομιλείτε κατ' αυτόν τον τρόπον; Δεν είσαι συ, Έρμων, που +έκοψες και έκλεψες τους χρυσούς πλοκάμους των Διοσκούρων, διά το +οποίον και θα δικασθής και θα παραδοθής εις τον δήμιον; Και συ, +Κλεόδημε, δεν συνελήφθης να μοιχεύης την γυναίκα του μαθητού σου +Σωστράτου και δεν έπαθες τα αίσχιστα {52}; Διατί δεν σιωπάτε, αφού +γνωρίζετε ότι έχετε την ουρά σας κομμένην; Δεν είμαι εγώ μαστρωπός +της γυναικός μου, είπεν ο Κλεόδημος, όπως εσύ, ούτε κατεχράσθην τα +χρήματα τα οποία μου ενεπιστεύθη ο ξένος μαθητής και έπειτα +ωρκίσθηκα εις την Πολιούχον ότι δεν τα έλαβα, ούτε δανείζω με τόκον +τεσσάρων δραχμών κατά μήνα {53}, ούτε πνίγω τους μαθητάς εάν δεν μου +δώσουν εγκαίρως τον μισθόν της διδασκαλίας. Αλλά δεν θ' αρνηθής +είπεν ο Ζηνόθεμις ότι έδωκες δηλητήριον εις τον Κρίτωνα διά ν' +απαλλαγή από τον πατέρα του. Συγχρόνως, επειδή έτυχε να πίνη την +στιγμήν εκείνην έρριψε κατ' αυτών το περιεχόμενον του ποτηριού του, +το οποίον ήτο πλήρες κατά το ήμισυ. Ως πλησίον δε ευρισκόμενος ο +Ίων εδέχθη μέρος εκ του ρανΤιςματος εκείνου, του οποίου δεν ήτο +ανάξιος. Και ο μεν Έρμων έσκυψε και εσπόγγιζεν εκ της κεφαλής του +τον οίνον και επεκαλείτο την κρίσιν των παρόντων διά το πάθημά του. +Ο δε Κλεόδημος, επειδή δεν εκράτει την στιγμήν εκείνην ποτήρι, +εστράφη και έπτυσε τον Ζηνόθεμιν• τον ήρπασε δε από τα γένεια διά +να τον κτυπήση και θα εφόνευεν ίσως τον γέροντα εάν δεν τον +ανεχαίτιζεν εγκαίρως ο Αρισταίνετος, ο οποίος εσηκώθη και +ετοποθετήθη μεταξύ αυτών διά να χρησιμεύση ως διατείχισμα και τους +αναγκάση να ησυχάσουν. + +Ενώ συνέβαινον αυτά, Φίλων, εγώ έκανα διαφόρους σκέψεις, αλλά +κυρίως εσκεπτόμην ότι ουδέν ωφελούν αι γνώσεις, όταν τις δεν +ρυθμίζη και τον βίον του προς το καλόν• ούτω δε εκείνοι, ενώ ήσαν +τόσον σοφοί εις τους λόγους, εις τα πράγματα εγίνοντο τόσον +γελοίοι. Έπειτα μου επήλθεν η σκέψις μήπως αληθεύει το υπό των +πολλών λεγόμενον, ότι η παιδεία απομακρύνει από την ορθοφροσύνην +εκείνους οι οποίοι μόνον εις τα βιβλία προσέχουν και περιορίζονται. +Εκ των τόσων φιλοσόφων οίτινες ήσαν εκεί ούτε ένα ηδύνατό τις να +ίδη άψογον, αλλ' οι μεν έπραττον αισχρά, οι δε έλεγον αισχρότερα. +Και ούτε εις τον οίνον ηδυνάμην ν' αποδώσω τα συμβαίνοντα, +ενθυμούμενος τα όσα έγραψεν ο Ετοιμοκλής, χωρίς να φάγη και να πίη. +Οι όροι είχον αναστραφή και οι μεν απλοί άνθρωποι εδείπνουν με +πολλήν σεμνότητα, χωρίς να λέγουν ή να πράττουν απρεπή, αλλά +περιωρίζοντο να γελούν και να εκπλήσσωνται δι' εκείνους τους +οποίους εθαύμαζον απατώμενοι υπό του εξωτερικού των και νομίζοντες +ότι είνε σπουδαίοι άνθρωποι, οι δε σοφοί παρεξετρέποντο και +αλληλοϋβρίζοντο, έτρωγαν και έπιναν κατά κόρον, εφώναζαν και +διεπληκτίζοντο• ο δε θαυμάσιος Αλκιδάμας και εκατουρούσε εις το +μέσον, χωρίς να εντρέπεται τας γυναίκας. Μου εφαίνετο δε ότι τα +συμβαίνοντα εις το συμπόσιον εκείνο ήσαν ομοιότατα προς εκείνα τα +οποία επροκάλεσεν άλλοτέ ποτε η Έρις, ως λέγουν οι ποιηταί. Επειδή +δεν εκλήθη εις του Πηλέως τον γάμον, έρριψε το μήλον επί της +τραπέζης του συμποσίου και επροκάλεσε τον μέγαν πόλεμον κατά της +Τρωάδος. Και ο Ετοιμοκλής λοιπόν μου εφαίνετο ότι έρριψεν εις το +μέσον την επιστολήν του ως μήλον το οποίον δεν επροξένησεν +ολιγώτερα κακά από τ' αναφερόμενα υπό της Ιλιάδος. + +Διότι δεν έπαυσαν ο Ζηνόθεμις και ο Κλεόδημος να φιλονεικούν και +αφού τους εχώρισεν ο Αρισταίνετος. Τώρα, είπεν ο Κλεόδημος, αρκεί +να σας αποδείξω αμαθείς, αύριον δε θα εκδικηθώ όπως πρέπει. Ειπέ +μου λοιπόν, Ζηνόθεμι, ή συ σεμνότατε Δίφιλε, πώς, ενώ λέγετε ότι η +απόκτησις των χρημάτων είνε αδιάφορος, προ πάντων και μόνον δι' +αυτό φροντίζετε πώς να αποκτήσετε περισσότερα και διά τούτο πάντοτε +με τους πλουσίους έχετε να κάμετε και δανείζετε και τοκογλυφείτε +και επί πληρωμή διδάσκετε, και ενώ λέγετε ότι μισείτε την ηδονήν, +χάριν αυτής ενεργείτε και παθαίνετε τα αίσχιστα και αν δεν σας +καλέσουν εις γεύμα αγανακτείτε, εάν δε κληθήτε, δεν αρκεί ότι +τρώγετε τον περίδρομον, αλλά δίδετε και εις τους υπηρέτας σας. . . +. Και ενώ έλεγεν αυτά επεχείρησε ν' αποσπάση το μάκτρον το οποίον +εκράτει ο υπηρέτης του Ζηνοθέμιδος και το οποίον ήτο πλήρες από +διάφορα κρέατα, με σκοπόν να το λύση και αφήση να πέσουν εις το +έδαφος τα κρέατα• ο υπηρέτης όμως το εκράτει δυνατά και δεν το +αφήκε. + +Εύγε, Κλεόδημε, είπεν ο Έρμων• ας μας είπουν διατί κατηγορούν την +ηδονήν αυτοί που εννοούν ν' απολαμβάνουν περισσότερον από τους +άλλους. Όχι, αλλά συ, Κλεόδημε, είπεν ο Ζηνόθεμις, να μας πης, +διατί θεωρείς αδιάφορον τον πλούτον. — Όχι, εσύ να μας πης. Και η +φιλονεικία παρετείνετο τοιουτοτρόπως, έως ου ο Ίων ανασηκωθείς ώστε +να γίνη ορατός είπε• Παύσετε να φιλονεικήτε, και εάν θέλετε, θα σας +δώσω θέμα ομιλίας άξιον της παρούσης εορτής• και περί αυτού θα +ερωτήσετε και θα λάβετε απαντήσεις χωρίς οργήν και φιλονεικίαν, +όπως εγίνετο εις τας συζητήσεις του ημετέρου Πλάτωνος. Όλοι οι +παρόντες επεδοκίμασαν και μάλιστα ο Αρισταίνετος και ο Εύκριτος, οι +οποίοι ήλπισαν ότι ούτω θα εσώζοντο από την αηδίαν των ύβρεων. +Επανήλθε δε τότε ο Αρισταίνετος εις την θέσιν του, πιστεύσας ότι τα +πράγματα θα ησύχαζαν. Συγχρόνως μας έφεραν το λεγόμενον εντελές +δείπνον {54} δηλαδή μίαν όρνιθα δι' έκαστον και κρέας αγριοχοίρου, +λαγόν και ψάρια τηγανητά, σησαμωτά γλυκίσματα και διάφορα +τραγήματα, τα οποία επετρέπετο ν' αποκομίσουν όσοι εκ των συμποτών +ήθελαν. Δεν είχε δε παρατεθή εις έκαστον ιδιαίτερον πινάκιον, αλλ' +έν εις εκάστην τράπεζαν. Διά τον Αρισταίνετον και τον Εύκριτον +υπήρχεν ένα πινάκιον επί μιας τραπέζης κοινόν και έκαστος ηδύνατο +να λάβη εκ των φαγητών και τραγημάτων των ευρισκομένων εις το μέρος +του. Ομοίως κοινόν είχον το πινάκιον ο Ζηνόθεμις ο Στωικός και ο +Έρμων ο Επικούρειος• έπειτα ο Κλεόδημος και ο Ίων και μετ' αυτούς ο +γαμβρός και εγώ, ο δε Δίφιλος είχε διά δύο, διότι ο Ζήνων είχεν +απέλθη. Και σε παρακαλώ να το ενθυμήσαι αυτό, Φίλων, διότι θα μας +χρησιμεύση εις την διήγησιν. + +ΦΙΛ. θα το ενθυμούμαι. + +ΛΥΚ. Είπε λοιπόν ο Ίων• Αρχίζω πρώτος, αν θέλετε. Και αφού εσκέφθη +επ' ολίγον εξηκολούθησεν• Έπρεπεν ίσως, ενώπιον σοφών ως οι +παρόντες να ομιλήσω περί ιδεών, αΰλων και αθανασίας της ψυχής• αλλά +διά ν' αποφύγω τας αντιλογίας εκείνων οίτινες έχουν αντιθέτους +ιδέας, θα ομιλήσω περί γάμου. Το προτιμότερον θα ήτο να μη έχωμεν +ανάγκην γάμου, αλλ' ακολουθούντες την γνώμην του Πλάτωνος και του +Σωκράτους να παιδεραστώμεν διότι μόνον ο τοιούτος έρως δύναται να +οδηγήση εις την τελείαν αρετήν, εάν δε θεωρήται απαραίτητος και ο +μετά γυναικός γάμος, να έχωμεν τουλάχιστον, κατά την γνώμην του +Πλάτωνος, κοινάς τας γυναίκας, ώστε να είμεθα απηλλαγμένοι +ζηλοτυπιών. + +Γέλωτες υπεδέχθησαν τους λόγους τούτους, ως αναρμόστους εις την +περίστασιν. Ο δε Διονυσόδωρος ανεφώνησε• Παύσε αυτάς τας αηδίας. — +Και συ μιλάς κάθαρμα; απήντησεν ο Ίων. Ο Διονυσόδωρος ήτο έτοιμος +να του τα ψάλλη επίσης, αλλ' ο αγαθός Ιστιαίος ο γραμματικός +διέκοψε την λογομαχίαν αναφωνήσας• Παύσετε διότι θα σας αναγνώσω +ένα επιθαλάμιον. Και ήρχισεν αμέσως ν' αναγινώσκη• αν δε καλώς +ενθυμούμαι, οι στίχοι τους οποίους ανέγνωσεν ήσαν οι εξής• + + Ή οίη πότ' άρ' Αρισταινέτου εν μεγάροισι + δία Κλεανθίς άνασσ' ετρέφετ' ενδυκέως + προύχουσ' αλλάων πασάων παρθενικάων, + κρέσσων της Κυθέρης ηδ' άμα της Ελένης. + Νυμφίε, και συ δε χαίρε, κράτιστε τεών συνεφήβων, + κρέσσων Νιρήος και Θέτιδος πάϊδος. + Άμες δ'αυθ' υμίν τούτον θαλαμήιον ύμνον + ξυνόν επ' αμφροτέροις πολλάκις ασόμεθα {55}. + +Οι ακροαταί ως ήτο επόμενον εγέλασαν {56}• επειδή δε ήτο καιρός της +λεηλασίας, ο Αρισταίνετος και ο Εύκριτος επήραν έκαστος τα επί της +τραπέζης των υπολείμματα, επήρα κ' εγώ όσα μου ανήκον και ο Χαιρέας +τα προ αυτού, ομοίως δε ο Ίων και ο Κλεόδημος. Ο Δίφιλος όμως ενόει +να παραλάβη και τα ανήκοντα εις τον Ζήνωνα και έλεγεν ότι του +ανήκον, αφού μόνον δι' αυτόν παρετέθησαν και ηγωνίζετο προς τους +υπηρέτας και έσυραν την όρνιθα και αυτοί και εκείνος ως τον νεκρόν +του Πατρόκλου, επιτέλους δε ο Δίφιλος ενικήθη και έδωκεν αφορμήν +πολλού γέλωτος εις τους ομοτραπέζους, μάλιστα όταν έπειτα ηγανάκτει +ως μεγάλως αδικηθείς. + +Ο Έρμων και ο Ζηνόθεμις, ως είπα, ήσαν κατακεκλιμένοι πλησίον, προς +το επάνω μέρος ο Ζηνόθεμις, κατωτέρω ο Έρμων• επειδή δε τα +παρατεθέντα εις αυτούς ήσαν μοιρασμένα, τα παρέλαβον ειρηνικώς• +κατά τύχην όμως, υποθέτω, η όρνιθα του Έρμωνος ήτο παχυτέρα, έπρεπε +δε να παραλάβη έκαστος εκείνην που ευρίσκετο ενώπιόν του. Αλλ' ο +Ζηνόθεμις — και εδώ σε παρακαλώ, Φίλων, να προσέξης, διότι +πρόκειται περί της κυριωτέρας αφορμής των γενομένων — ο Ζηνόθεμις, +λέγω, αφήκε τη δική του και ήρπασε την όρνιθα του Έρμωνος, η οποία, +ως είπα, ήτο παχυτέρα. Ο Έρμων όμως αντέστη κατά της πλεονεκτικής +εκείνης αυθαιρεσίας. Έγινε δε μέγας θόρυβος και οι δύο φιλόσοφοι +συνεπλάκησαν και ήρχισαν ν' αλληλοκτυπούνται με τας όρνιθας εις τα +πρόσωπα και σύροντες ο είς τον άλλον από τα γένεια εκάλουν εις +βοήθειαν ο μεν Έρμων τον Κλεόδημον, ο δε Ζηνόθεμις τον Αλκιδάμαντα +και τον Δίφιλον• και έλαβαν το μέρος οι μεν του ενός, οι δε του +άλλου, εκτός μόνου του Ίωνος, ο οποίος έμεινεν ουδέτερος. Ούτω η +συμπλοκή εγενικεύθη• και ο Ζηνόθεμις αρπάσας από την τράπεζαν +ποτήρι, ευρισκόμενον προ του Αρισταινέτου, το εξεσφενδόνισε κατά +του Έρμωνος• + + κακείνου μεν άμαρτε, παραί δε οι ετράπετ' άλλη {57}. + +Έσχισε δε του γαμβρού την κεφαλήν με βαθύ και σοβαρόν τραύμα. Αι +γυναίκες ήρχισαν να κραυγάζουν και η περισσότεραις έτρεξαν προς τον +νέον και πρώτη η μητέρα του, η οποία αλλοφρόνησεν όταν είδε το +αίμα• και η νύμφη δε έτρεξε προς αυτόν φοβηθείσα διά την ζωήν του. +Εν τω μεταξύ ο Αλκιδάμας ηνδραγάθησεν ως σύμμαχος του Ζηνοθέμιδος +και τον μεν Κλεόδημον εκτύπησεν εις την κεφαλήν με την βακτηρίαν, +του δε Έρμωνος την σιαγόνα συνέτριψε και μερικούς εκ των υπηρετών, +οίτινες έτρεξαν να βοηθήσουν, επλήγωσε. Δεν υπεχώρησαν όμως και οι +άλλοι• αλλ' ο μεν Κλεόδημος εξώρυξε με το δάκτυλον τον οφθαλμόν του +Ζηνοθέμιδος και του εδάγκασε την μύτην, μέρος της οποίας απέκοφε, ο +δε Έρμων ιδών τον Δίφιλον ερχόμενον εις βοήθειαν του Ζηνοθέμιδος +ώρμησε και τον έρριψε κάτω. Επληγώθη δε και ο Ιστιαίος ο +γραμματικός επιχειρήσας να τους χωρίση, ο δε Κλεόδημος υποθέσας ότι +ήτο ο Δίφιλος του έδωκε λάκτισμα εις τα δόντια και έπεσεν ο +δυστυχής «αιμ' εμέων», όπως θα έλεγεν ο Όμηρός του. Η αίθουσα του +συμποσίου ήτο πλήρης από ταραχήν και θρήνον. Και αι μεν γυναίκες +περιεστοίχισαν τον Χαιρέαν και εθρηνολόγουν, οι δε άλλοι +κατεγίνοντο να παύσουν την συμπλοκήν. Ο Αλκιδάμας όμως είχεν +αποθηριωθή• και αφού έτρεψεν εις φυγήν τους αντιπάλους του, ήρχισε +να κτυπά αδιακρίτως• θα έπιπτον δε πολλοί, εάν δεν έσπαζεν η +βακτηρία του. Εγώ είχα σταθή πλησίον του τοίχου και παρετήρουν τα +καθέκαστα, χωρίς ν' αναμιχθώ, διότι το πάθημα του Ιστιαίου με είχε +διδάξη ότι είνε επικίνδυνος τοιαύτη ανάμιξις. Το θέαμα των +ανατρεπομένων τραπεζών, του χυνομένου αίματος και των ριπτομένων +ποτηριών, ενθύμιζε την μάχην των Κενταύρων και των Λαπιθών. + +Εις το τέλος ο Αλκιδάμας ανέτρεψε τον λυχνοστάτην και έγινε μέγα +σκότος, το οποίον επέτεινε την αταξίαν• διότι εβράδυναν να φέρουν +άλλο φως και εις το σκότος συνέβησαν πολλά. Όταν δε αιφνιδίως +εισήλθε κάποιος με λύχνον, εφάνη ο Αλκιδάμας προσπαθών να γυμνώση +μίαν αυλητρίδα και να την βιάση. Ο δε Διονυσόδωρος εφωράθη ότι είχε +πράξη άλλο γελοίον• όταν εσηκώθη έπεσεν εκ του κόλπου του ποτήριον• +δικαιολογούμενος δε είπεν ότι κατά την στιγμήν της ταραχής του το +έδωκεν ο Ίων διά να το φυλάξη να μη χαθή, και ο Ίων τον ελυπήθη και +δεν ηρνήθη ότι ούτω συνέβη το πράγμα. + +Ούτω διελύθη το συμπόσιον και τα δάκρυα κατέληξαν εις γέλωτας εις +βάρος του Αλκιδάμα, του Διονυσοδώρου και του Ίωνος. Οι πληγωμένοι +απεκομίζοντο επί φορείων και ήσαν εις κακήν κατάστασιν, μάλιστα ο +γέρων Ζηνόθεμις, όστις με τα δύο του χέρια εκράτει την μύτην και +τον οφθαλμόν του και εφώναζεν ότι υπέφερε φρικτούς πόνους. Ο δε +Έρμων, μολονότι και αυτός ήτο εις κακήν κατάστασιν (διότι δύο του +δόντια είχον εκριζωθή), του εφώναξε• Να ενθυμήσαι, Ζηνόθεμι, ότι +δεν θεωρείς αδιάφορον τον πόνον {58}. Και ο γαμβρός, αφού ο Διόνικος +του επέδεσε το τραύμα, ετέθη εις το όχημα {59}, επί του οποίου +έμελλε να μεταφέρη την νύμφην, και ωδηγήθη εις την πατρικήν του +κατοικίαν, έχων δεμένην την κεφαλήν με ταινίας. Πικρούς ο δυστυχής +εώρτασε τους γάμους του. + +Ο Διόνικος επεριποιήθη και τους άλλους και ωδηγούντο διά να +κοιμηθούν, εμούντες οι περισσότεροι καθ' οδόν. Ο Αλκιδάμας όμως +έμενεν εκεί• εστάθη αδύνατον να τον σηκώσουν, αφού επλάγιασεν εις +μίαν κλίνην και απεκοιμήθη. Τοιούτον τέλος έλαβεν, αγαπητέ Φίλων; +το συμπόσιον, εις το οποίον αρμόζουν οι στίχοι του τραγικού ποιητού + {60)• + + πολλαί μορφαί των δαιμονίων + πολλά δ' αέλπτως κραίνουσι θεοί + και τα δοκηθέντα ουκ ετελέσθη {61}• + +διότι αληθώς ήσαν απροσδόκητα όσα συνέβησαν. Τώρα όμως εξ αυτών +ενόησα, ότι δεν είνε ασφαλές να συντρώγη με τοιούτους σοφούς, +άνθρωπος με ειρηνικόν χαρακτήρα. + + + +ΖΕΥΣ ΤΡΑΓΩΔΟΣ + + + +ΕΡΜΗΣ. Ω Ζευ, γιατί συλλογισμένος φαίνεσαι και μόνος σου μιλάς; +γιατί περιπατείς ωχρός και φιλοσόφου χρώμα έχεις; Σ' εμένα την +καρδιά σου άνοιξε και λέγε μου μ' εμπιστοσύνη τον πόνο και τη σκέψι +που σε βασανίζει {62}. + +ΑΘΗΝΑ. Κ' εγώ, πατέρα μας Κρονίδη ύψιστε, σε ικετεύω, η θεά η +γαλανή, η τριτογέννητη. Λέγε και μη μας κρύπτης τίποτε, διά να +μάθωμεν κ'εμείς ποιά σκέψις σου πικραίνει την καρδιά και +συνταράσσει σου τας σκέψεις, γιατί στενάζεις κι' ωχρός φαίνεσαι. + +ΖΕΥΣ. Φαίνεται ότι δεν υπάρχει δυστυχία, κακόν και συμφορά καμμία +τραγική που να μην απειλή και τους θεούς με τους ανθρώπους όμοια. + +ΑΘΗΝΑ. Με τι προοίμια αρχίζει, ω θεέ μου! + +ΖΕΥΣ. Όντα παγκάκιστα, όπου η γη σας έθρεψεν... ω Προμηθεύ, ποία +κακά μου έκαμες, προδότη. + +ΑΘΗΝΑ. Τι τρέχει τέλος πάντων; Δικοί σου είμεθα και θαρρετά να πης. +Γιατί δεν μας 'μπιστεύεσαι; + +ΖΕΥΣ. Ω κεραυνέ μου φοβερέ, εις τι μου χρησιμεύεις; + +ΗΡΑ. Τι έχει πάλιν; Παύσε τον θυμόν και τας τραγικότητας. Τι; δράμα +θα παίξωμεν; Δεν δυνάμεθα όλοι, όπως αυτοί, ν' απαγγέλλωμεν στίχους +τραγικούς, διά να σε συνοδεύσωμεν. Δεν έχομεν καταπιή όλον τον +Ευριπίδην. Αλλά μη νομίζης ότι δεν γνωρίζω την αιτίαν της λύπης +σου. + +ΖΕΥΣ. Δυστυχισμένη• αν ήξευρες θάκλαιγες και θα εθρήνεις. + +ΗΡΑ. Δεν αμφιβάλλω ότι η πραγματική αφορμή θα είνε πάλιν κάποια +ερωτοδουλειά• αλλά μου έχεις κάνη τόσες φορές αυτήν την ύβριν, ώστε +συνείθισα πλέον και δεν κλαίω. Φαίνεται ότι κάποιαν Δανάην ή +Σεμέλην ή Ευρώπην θα ανεκάλυψες πάλιν κ' ερωτεύθηκες, και τώρα +σκέπτεσαι πώς να μεταβληθής εις ταύρον ή σάτυρον ή και χρυσός να +χυθής από την στέγην εις τον κόρφον της ερωμένης σου. Οι στεναγμοί, +τα δάκρυα και η ωχρότης, αυτά σημαίνουν και μόνον έρωτα μαρτυρούν. + +ΖΕΥΣ. Ευτυχισμένη, που νομίζεις ότι πρόκειται περί έρωτος και +μικρολογιών τοιούτων. + +ΗΡΑ. Αλλά τι άλλο δύναται να σε λυπή; + +ΖΕΥΣ. Τα συμφέροντα των θεών, Ήρα, διατρέχουν τον έσχατον κίνδυνον, +και ως κοινώς λέγεται επί ξυρού ακμής ευρίσκονται. Πρόκειται περί +του αν πρέπη να λατρευώμεθα και ν' απολαμβάνωμεν τιμάς επί της γης +ή να παραμεληθώμεν τελείως και να θεωρούμεθα ως μη υπάρχοντες. + +ΗΡΑ. Μήπως εφύτρωσαν πάλιν εκ της γης Γίγαντες ή οι Τιτάνες έσπασαν +τα δεσμά των, ενίκησαν την φρουράν και εκ νέου επανεστάτησαν +εναντίον μας; + +ΖΕΥΣ. Από τον Άδην κίνδυνος δεν απειλεί κανένας. + +ΗΡΑ. Τι άλλο λοιπόν μπορεί να συμβαίνη; Αφού δεν έχεις τοιαύτας +αφορμάς θλίψεως δεν εννοώ διατί από Ζευς μας παρουσιάζεσαι σήμερον +ως Πώλος ή Αριστόδημος {63} + +ΖΕΥΣ. Χθες ο Τιμοκλής ο Στωικός και ο Επικούρειος Δάμις δεν ξέρω +πώς ήρχισαν και κατέληξαν εις συζήτησιν περί θείας προνοίας ενώπιον +πολλών και διακεκριμένων ανθρώπων• τούτο δε προ πάντων μ' +εστενοχώρησε. Ο Δάμις υπεστήριζεν ότι ούτε υπάρχουν καθόλου θεοί, +ούτε επιβλέπουν και διευθύνουν τα συμβαίνοντα επί της γης. Ο δε +ευσεβέστατος Τιμοκλής επροσπάθησε ν' αναλάβη την υπεράσπισίν μας• +επειδή όμως συνηθροίσθη πολύς όχλος, η συζήτησις δεν ετελείωσε. +Εχωρίσθησαν συμφωνήσαντες να εξακολουθήσουν και συνεχίσουν άλλην +ημέραν την συζήτησιν, και τώρα όλοι περιμένουν την επανάληψιν διά +να ίδουν ποίος θα νικήση και θα φανή ότι έχει την άληθεστέραν +γνώμην. Βλέπετε λοιπόν ότι ο κίνδυνος είνε μέγας και τα συμφέροντά +μας εις δύσκολον θέσιν, αφού εξαρτώνται από ένα άνθρωπον. Έν εκ των +δύο, ή θα περιφρονηθώμεν και θα θεωρούμεθα ότι είμεθα μόνον κεναί +λέξεις ή θα εξακολουθήσουν οι άνθρωποι να μας τιμούν όπως πριν, εάν +ο Τιμοκλής νικήση. + +ΗΡΑ. Αυτά πραγματικώς είνε σοβαρά και δεν είχες άδικον να φαίνεσαι +τόσον τραγικός. + +ΖΕΥΣ. Και όμως εσύ ενόμισες ότι εξ αιτίας καμμιάς Δανάης ή Αντιόπης +ευρισκόμην εις τέτοιαν ταραχήν. Λοιπόν τι πρέπει να γίνη, ω Ερμή +και Ήρα και Αθηνά; Πρέπει να σκεφθήτε και σεις. + +ΕΡΜ. Εγώ νομίζω ότι πρέπει να συνέλθωμεν όλοι και από κοινού να +σκεφθώμεν. + +ΗΡΑ. Και εγώ συμφωνώ με τον Ερμήν. + +ΑΘΗΝΑ. Εγώ όμως, πατέρα, νομίζω εξ εναντίας ότι δεν πρέπει να +ταράξωμεν τον ουρανόν και να φανούμεν ότι αποδίδομεν σημασίαν εις +το πράγμα, αλλά μυστικά να βοηθήσωμεν τον Τιμοκλήν να νικήση, ο δε +Δάμις να γίνη καταγέλαστος. + +ΕΡΜ. Δεν μπορούν να μένουν μυστικά αυτά, αφού η φιλονεικία των +φιλοσόφων γίνεται φανερά και συ θα φανής δεσποτικός αν δεν +ανακοινώσης τα συμβαίνοντα εις τους άλλους θεούς, προκειμένου περί +κοινών και μεγάλων κινδύνων. + +ΖΕΥΣ. Πολύ σωστά λέγεις. Λοιπόν διαλάλησε και κάλεσε όλους τους +θεούς εις συνέλευσιν. + +ΕΡΜ. Θεοί, ο Ζευς σας συγκαλεί εις εκκλησίαν και πρέπει να +συνέλθετε όλοι χωρίς να βραδύνετε, διότι πρόκειται περί μεγάλων +ζητημάτων. + +ΖΕΥΣ. Με τρόπον τόσον πεζόν, απλούν και ανεπίσημον κάνεις την +πρόσκλησιν, ενώ πρόκειται περί τόσο σοβαρών πραγμάτων; + +ΕΡΜ. Αλλά πώς θέλεις να τους καλέσω; + +ΖΕΥΣ. Πώς θέλω; Πρέπει να μεταχειρισθής ποιητικά μέτρα και +μεγαληγορίαν, διά να γίνη το κήρυγμα σοβαρώτερον και να +προθυμοποιηθούν περισσότερον οι θεοί να συνέλθουν. + +ΕΡΜ. Ναι• αλλά δι' αυτό πρέπει να είνε κανείς ποιητής και ραψωδός +και εγώ δεν είμαι καθόλου ποιητής, και αντί τα κάμω ευγενέστερον το +κήρυγμα, θα το χαλάσω με στίχους ασυμμέτρους και χωλούς και θα +γελάσουν διά τους ατέχνους στίχους μου, όπως βλέπω να γελούν οι +άνθρωποι ενίοτε και διά τους εμμέτρους χρησμούς του Απόλλωνος, αν +και η μαντική συγκαλύπτη πολλά εκ των ελαττωμάτων και οι άνθρωποι +προσέχοντες εις αυτήν δεν εξετάζουν τα μέτρα. + +ΖΕΥΣ. Λοιπόν πάρε στίχους απ' τον Όμηρον και ανάμιξε τους εις το +κήρυγμα, θα ενθυμήσαι τους στίχους με τους οποίους εκείνος μας +συνεκάλει. + +ΕΡΜ. Δεν τους έχω πολύ προχείρους εις την μνήμην μου, αλλά θα +προσπαθήσω : + + Μήτε τις ουν θήλεια θεός ... μήτε τις άρσην, + μηδ' αυτών ποταμών μενέτω νόσφ' Ωκεανοίο + μηδέ τε νυμφάων, αλλ' ες Διός έλθετε πάντες + εις αγορήν, όσσοι τε κλυτάς δαίνυσθ' εκατόμβας + όσσοι τ'αυ μέσατοι ή ύστατοι ή μάλα πάγχυ + νώνυμνοι βωμοίσι παρά κνίσησι κάθησθε {64}. + +ΖΕΥΣ. Εύγε, Ερμή, ωραία τα κατάφερες• και ιδού αρχίζουν να έρχωνται +τρεχάτοι. Λοιπόν παραλάμβανέ τους και δίδε εις τον καθένα θέσιν +κατά την αξίαν του, αναλόγως της ύλης ή της τέχνης του. Την πρώτην +θέσιν να δώσης εις τους χρυσούς, την δευτέραν εις τους αργυρούς και +κατά σειράν έπειτα τοποθέτησε τους ελεφαντίνους, έπειτα τους +χαλκίνους ή μαρμαρίνους, μεταξύ δε των τελευταίων τούτων να +προτιμηθούν όσοι έχουν κατασκευασθή υπό του Φειδίου, του Αλκαμένους +ή του Μύρωνος ή του Ευφράνορος και άλλων τοιούτων τεχνητών, οι δε +χυδαίοι και άτεχνοι ας τοποθετηθούν εις μίαν απόκεντρον γωνίαν, +όπου να μένουν σιωπηλοί και απλώς να παραγεμίζουν την συνέλευσιν. + +ΕΡΜ. Πολύ καλά• θα τους τοποθετήσω όπως πρέπει. Αλλά θέλω να +γνωρίζω εάν κανείς εξ αυτών είνε χρυσούς και πολύτιμος κατά την +ύλην, αλλ' άτεχνος την κατασκευήν, ασύμμετρος και βάναυσος, πρέπει +και αυτός να τοποθετηθή προ των χαλκίνων του Νέρωνος και +Πολυκλείτου και των λιθίνων του Φειδίου και Αλκαμένους ή πρέπει να +προτιμηθή η τέχνη; + +ΖΕΥΣ. Ούτω έπρεπε, αλλ' όμως ο χρυσός πρέπει να προτιμάται. + +ΕΡΜ. Εννοώ• πρέπει να τους κατατάξωμεν αναλόγως του πλούτου και όχι +αναλόγως της αξίας και της τιμής. Ορίστε λοιπόν εις την πρώτην +θέσιν σεις οι χρυσοί. Κατ' αυτόν τον τρόπον, ω Ζευ, θα είνε εις την +πρώτην θέσιν μόνον θεοί βαρβαρικοί• διότι βλέπεις ότι οι Έλληνες +θεοί είνε μεν ωραίοι και χαρίεντες και με τέχνην κατασκευασμένοι, +αλλ' όλοι είνε μαρμάρινοι ή χάλκινοι, οι δε πολυτελέστεροι εξ αυτών +είνε ελεφάντινοι, και μόνον ολίγος χρυσός, αποστίλβει επί του +ελεφαντοστού, όσον διά να δίδη λάμψιν και ποικιλίαν εις το χρώμα +των• εσωτερικώς δε και αυτοί είνε από ξύλον και δίδουν κατοικίαν +εις κοπάδια από ποντικούς. Αυτή όμως η Βενδίς και ο Άνουβις εκείνος +και ο Άττις και ο Μίθρης και ο Μην {65} είνε ολόχρυσοι και βαρείς +και αληθώς πολύτιμοι. + +ΠΟΣΕΙΔΩΝ. Είνε δίκαιον, Ερμή, να λάβη θέσιν τιμητικωτέραν από εμέ +αυτός ο σκυλοπρόσωπος Αιγύπτιος, από εμέ τον Ποσειδώνα; + +ΕΡΜ. Τι να γίνη, γαιωσείστα; Εσένα σε έκαμεν ο Λύσιππος χάλκινον +και πτωχόν, διότι κατά την εποχήν εκείνην οι Κορίνθιοι δεν είχαν +χρυσόν• αυτός δε είνε ολόκληρον μεταλλείον χρυσού. Πρέπει λοιπόν να +ανεχθής τον παραγκωνισμόν σου και να μη αγανακτής εάν άλλος ο +οποίος έχει χρυσήν μύτην τόσο μεγάλην προτιμάται από σε. + +ΑΦΡΟΔΙΤΗ. Λοιπόν, Ερμή, κ' εμένα να μου δώσης μίαν από τας πρώτας +θέσεις, αφού είμαι χρυσή. + +ΕΡΜ. Αυτό δεν το βλέπω, Αφροδίτη• αν πρέπη να έχω πεποίθησιν εις τα +μάτια μου, νομίζω ότι εκόπης από λευκόν πεντελίσσιον μάρμαρον και +έπειτα ο Πραξιτέλης σε κατεσκεύασεν Αφροδίτην και σε παρέδωκεν εις +τους Κνιδίους. + +ΑΦΡ. Και όμως έχω να σου παρουσιάσω ένα αξιόπιστον μάρτυρα, τον +Όμηρον, ο οποίος εις διάφορα μέρη των ποιημάτων του με αποκαλεί +χρυσήν Αφροδίτην. + +ΕΡΜ. Και τον Απόλλωνα ο ίδιος λέγει πολύχρυσον και πλούσιον αλλά +τώρα θα τον δης και αυτόν να λάβη θέσιν μεταξύ των ζευγιτών {66}, +χωρίς στεφάνους, διότι τους έκλεψαν οι λησταί, και με κιθάραν χωρίς +στρηφτάρια, διότι και αυτά τα εσύλησαν ώστε να είσαι ευχαριστημένη +ότι δεν θα καταταχθής μεταξύ των πολύ πτωχών. + +ΚΟΛΟΣΣΟΣ. Και σ' εμένα ποίος θα τολμήση να διαφιλονεικήση τα +πρωτεία, που είμαι Ήλιος και τόσον μεγαλοπρεπής; + +Εάν οι Ρόδοιοι δεν απεφάσιζαν να με κατασκευάσουν τόσον γιγάντειον +και με αναλογίας τόσον υπερφυσικάς, με την δαπάνην την οποίαν +έκαμαν θα ηδύναντο να κατασκευάσουν δέκα έξ χρυσούς θεούς• ώστε +αναλόγως πρέπει να θεωρούμαι ως πολυτελέστερος• άλλως τε δε εκτός +του μεγέθους έχω και την τέχνην και την τελειότητα της εργασίας. + +ΕΡΜ. Τι πρέπει να κάμωμεν, ω Ζευ; διότι μου φαίνεται δύσλυτον και +το ζήτημα τούτο• κατά την ύλην είνε χάλκινος, αλλ' εάν τον +λογαριάσωμεν κατά την δαπάνην η οποία έγινε διά την κατασκευήν του +υπερβαίνει τους πεντακοσιομεδίμνους {67}. + +ΖΕΥΣ. Τι ήθελε και αυτός να έλθη, διά να καταστήση καταφανή την +σμικρότητα των άλλων και να μας φέρη εις δύσκολον θέσιν με τας +αξιώσεις του; Αλλά τέλος πάντων, μεγαλοπρεπέστατε Ρόδοιε, μολονότι +πρέπει να προτιμηθής από τους χρυσούς, πώς είνε δυνατόν να λάβης +την πρωτοκαθεδρίαν; Πρέπει να μείνουν όλοι όρθιοι διά να καθήσης +μόνος συ και να καταλάβης ολόκληρον την Πνύκα μόνον με τον ένα σου +γλουτόν. Ώστε καλά θα κάμης να μείνης όρθιος και να σκυφτής ν' +ακούς τι λέγεται εις την συνέλευσιν. + +ΕΡΜ. Ιδού και άλλο ζήτημα επίσης δύσλυτον. Αυτοί εδώ, ο Διόνυσος +και ο Ηρακλής, είνε και οι δύο χάλκινοι και της ιδίας τέχνης, έργα +και οι δύο του Λυσίππου και το σπουδαιότερον ίσοι κατά την +ευγένειαν της καταγωγής, διότι και οι δύο είνε τέκνα σου, ω Ζευ. +Ποίος λοιπόν εκ των δύο θα λάβη την τιμητικωτέραν θέσιν; διότι ως +βλέπεις φιλονεικούν περί τούτου. + +ΖΕΥΣ. Άδικα χάνομεν τον καιρόν μας, Ερμή, ενώ έπρεπε προ πολλού να +έχη αρχίση η σύσκεψις• ώστε ας καθήσουν όπως τύχη και όπου έκαστος +θέλει• άλλοτε δε θα γίνη ειδική περί τούτου συνευρίασις και +σύσκεψις και τότε θα σκεφθώ πώς να κανονισθή η τάξις εκάστου. + +ΕΡΜ. Τι θόρυβο κάνουν και πώς φωνάζουν, ως όχλος, και ζητούν +διανομάς! Πού είνε το νέκταρ; φωνάζουν• θέλομεν νέκταρ. Η αμβροσία +εσώθη, δεν υπάρχει πλέον αρκετή αμβροσία. Πού είνε αι εκατόμβαι; +θέλομεν να γίνωνται κοιναί αι θυσίαι. + +ΖΕΥΣ. Να επιβάλης σιωπήν, Ερμή, διά να παύσουν αυτάς τας φωνασκίας +και ν' ακούσουν τον σκοπόν διά τον οποίον τους εκαλέσαμεν. + +ΕΡΜ. Δεν εννοούν όλοι, ω Ζευ, Ελληνικά, και εγώ δεν είμαι +γλωσσομαθής ώστε να ομιλώ προς Σκύθας και Πέρσας, προς Θράκας και +Κελτούς και να μ' εννοούν. Αλλά θα προσπαθήσω να επιβάλω σιωπήν διά +νευμάτων. + +ΖΕΥΣ. Αυτό να κάμης. + +ΕΡΜ. Ιδού εσιώπησαν• ώστε καιρός ν' αγορεύσης, διότι ως βλέπεις, +περιμένουν ν' ακούσουν τι θα ειπής. + +ΖΕΥΣ. Μου συμβαίνει κάτι τι δυσάρεστον, Ερμή, το οποίον δεν +δυσκολεύομαι να σου ομολογήσω αφού είσαι παιδί μου. Γνωρίζεις πόσον +θάρρος και πόσην ευφράδειαν είχα πάντοτε εις τας συνελεύσεις. + +ΕΡΜ. Το ξέρω και έτρεμα όταν σε ήκουα να αγορεύης και μάλιστα όταν +εφοβέριζες να ανασύρης εκ των θεμελίων της την γην και την θάλασσαν +και να την σηκώσης μαζί με όλους τους θεούς διά της χρυσής εκείνης +αλυσίδας. + +ΖΕΥΣ. Τώρα όμως, παιδί μου, δεν ξέρω πώς, είτε ένεκα του μεγέθους +των επικειμένων κινδύνων, είτε ένεκα του πλήθους των συνηγμένων — +διότι βλέπεις πόσον πολύθεος είνε η συνέλευσις — έχουν ταραχθή αι +σκέψεις μου, είμαι συγκεκινημένος και η γλώσσα μου παραλύει. Τόσον +τεταραγμένος είμαι, ώστε ελησμόνησα και το προοίμιον το οποίον είχα +ετοιμάση διά να κάμω εντύπωσιν και επιβληθώ ευθύς εξ αρχής. + +ΕΡΜ. Αλλά τότε καταστρέφεις τα πάντα. Από τώρα δε η σιωπή σου +αρχίζει να εμπνέη υποψίας ότι πρόκειται περί πολύ μεγάλων δεινών +και διά τούτο διστάζεις να ομιλήσης. + +ΖΕΥΣ. Τι λες; να επαναλάβω το Ομηρικόν προοίμιον; + +ΕΡΜ. Ποίον; + +ΖΕΥΣ. Κέκλυτέ μευ πάντες τε θεοί πάσαί τε θέαιναι. — (Ακούσατε με +πάντες οι θεοί και αι θεαί). + +ΕΡΜ. Αρκετά μας το έχεις κοπανίση αυτό εις το παρελθόν. Αν θέλης +άφησε την ποιητικήν μεγαληγορίαν και έκλεξε ένα από τους +Φιλιππικούς λόγους του Δημοσθένους, οποίον θέλεις, και προσάρμοσε +τον εις την περίστασιν με ολίγας μεταβολάς. Έτσι κάνουν σήμερον οι +περισσότεροι ρήτορες. + +ΖΕΥΣ. Καλά λέγεις• αυτός είνε εύκολος τρόπος διά να φανή κανείς +ρήτωρ και να εξέλθη από την αμηχανίαν. + +ΕΡΜ. Άρχισε λοιπόν επί τέλους. + +ΖΕΥΣ. Υποθέτω, άνδρες θεοί, ότι η περιέργειά σας είνε ζωηρά, και +ανυπόμονος διά να μάθετε τον σκοπόν διά τον οποίον συνεκλήθητε. +Αφού λοιπόν ούτως έχει το πράγμα επόμενον είνε και πρέπει να με +ακούσετε με προθυμίαν και προσοχήν. Η παρούσα περίστασις, ω θεοί, +μόνον ότι δεν εκπέμπει φωνήν διά να μας συμβουλεύση ότι πρέπει να +σκεφθώμεν σοβαρώς περί των συμφερόντων μας, ενώ ημείς πολύ αμελώς +φροντίζομεν περί αυτών. Και τώρα — επειδή αι αναμνήσεις μου από τον +Δημοσθένην εξηντλήθησαν — θα σας είπω τους λόγους οι οποίοι με +ηνάγκασαν να σας συγκαλέσω εις αυτήν την συνέλευσιν. Χθες, ως +γνωρίζετε, ο Μνησίθεος ο πλοίαρχος ετέλεσε θυσίαν διά την σωτηρίαν +του πλοίου του, το οποίον εκινδύνευσε να ναυαγήση εις τον Καφηρέα. +Μετέβην επομένως εις τον Πειραιά διά να παρακαθήσω εις την εστίασιν +μετά των άλλων εξ υμών τους οποίους ο Μνησίθεος εκάλεσεν εις την +θυσίαν• έπειτα μετά τας σπονδάς σεις μεν ανεχωρήσατε προς διαφόρους +διευθύνσεις, εγώ δε — διότι ήτον ενωρίς ακόμη — ανέβηκα εις τας +Αθήνας, διά να περιπατήσω κατά το δειλινόν εις τον Κεραμεικόν. Καθ' +οδόν εσκεπτόμην διά την γλισχρότητα του Μνησιθέου, ο οποίος +εκάλεσεν εις γεύμα δέκα έξ θεούς και εθυσίασε μόνον ένα πετεινόν, +και αυτόν γέρικον και πάσχοντα από κόριζαν, και τέσσαρα κομμάτια +λιβάνι, και αυτά μουχλιασμένα, ούτως ώστε έσβυσαν αμέσως και ο +καπνός των δεν επρόφθασε να φθάση εις την μύτην μας. Όταν όμως +εκινδύνευε το πλοίον και ευρίσκετο μεταξύ των υφάλων και ωθείτο +προς τους βράχους υπό της τρικυμίας υπέσχετο να μας προσφέρη +ολοκλήρους εκατόμβας. Ταύτα σκεπτόμενος έφθασα μέχρι της Ποικίλης +Στoάς, όπου βλέπω μέγα πλήθος ανθρώπων συνηθροισμένων• και άλλοι +μεν ήσαν εντός της στoάς, πολλοί δε έξω. Διέκρινα και άλλους τινάς +οι οποίοι καθήμενοι επί εδρών εφιλονείκουν και εκραύγαζαν• +συνεπέρανα λοιπόν ότι θα ήσαν φιλόσοφοι από τους συζητητικούς +εκείνους και φιλονείκους και απεφάσισα να πλησιάσω και ν' ακούσω τι +έλεγαν. Και επειδή ήμουν περιτυλιγμένος με παχείαν νεφέλην, έδωκα +εις το εξωτερικόν μου φιλοσοφικόν σχήμα και απλώσας τα γένεια μου +έγινα ομοιότατος προς φιλόσοφον. Διαγκωνίσας δε το πλήθος εισήλθα +χωρίς να εννοηθώ ποίος ήμουν και ευρήκα τον φαυλότατον Επικούρειον +Δάμιν και τον Τιμοκλήν τον Στωικόν, ένα εξαίρετον άνθρωπον, οι +οποίοι εφιλονείκουν με πολλήν ζωηρότητα. Και ο μεν Τιμοκλής είχεν +ιδρώση και η φωνή του ήτο εξησθενημένη εκ των κραυγών, ο δε Λάμις +εγέλα εμπαικτικώς, πράγμα το οποίον παρώξυνεν έτι περισσότερον τον +Τιμοκλήν. Η συζήτησίς των ήτο περί ημών. Ο επικατάρατος Δάμις +διετείνετο ότι ούτε φροντίζομεν διά τους ανθρώπους, ούτε +επιτηρούμεν τα συμβαίνοντα επί της γης και με άλλους λόγους έλεγεν +ότι ούτε καν υπάρχομεν• τα λεγόμενά του τουλάχιστον τούτο +εσήμαινον. Ήσαν δε καί τινες μεταξύ των ακροατών οι οποίοι +επεδοκίμαζον και επευφήμουν τους λόγους του. Ο άλλος, ο Τιμοκλής +ήτο με το μέρος μας, μας υπερήσπιζε και ηγανάκτει και με πάντα +τρόπον συνηγόρει υπέρ ημών, eπαινών την επιμέλειάν μας και +προσπαθών να δείξη ότι με σοφίαν και με την προσήκουσαν τάξιν +διευθύνομεν και κανονίζομεν τα πάντα. Είχε δε και αυτός μεταξύ των +ακροατών ομόφρονάς τινας οι οποίοι τον ενεθάρρυναν αλλ' είχεν ήδη +καταπονηθή και η φωνή του ήτο εξησθενημένη και το πλήθος εφαίνετο +ότι απέκλινε προς τον Δάμιν. Εννοήσας δε εγώ τον κίνδυνον, διέταξα +την νύκτα να διαχύση το σκότος και να διαλύση την συνάθροισιν. + +Ανεχώρησαν λοιπόν αφού συνεφώνησαν να συνεχίσουν την επιούσαν την +συζήτησιν. Εγώ δε αναμιχθείς εις το πλήθος ήκουα τους επιστρέφοντας +να επαινούν τα λεχθέντα υπό του Δάμιδος και ν' αποκλίνουν προς τας +ιδέας αυτού. Ήσαν όμως και άλλοι, οι οποίοι επερίμεναν ν' ακούσουν +την συνέχειαν της συζητήσεως και εκείνα τα οποία θα έλεγε την +επιούσαν ο Τιμοκλής, διά να σχημαΤιςουν οριστικήν γνώμην. + +Αυτά είνε διά τα οποία σας συνεκάλεσα και δεν είνε ασήμαντα, ω +θεοί, εάν σκεφθήτε ότι πάσα τιμή και πρόσοδος και δόξα ημών από +τους ανθρώπους προέρχεται. Εάν δε ούτοι πεισθούν ή ότι είμεθα +εντελώς ανύπαρκτοι ή ότι υπάρχομεν, αλλ' ουδόλως φροντίζομεν περί +αυτών, θα παύση πάσα θυσία και προσφορά και λατρεία εκ μέρους αυτών +και εις μάτην θα καθήμεθα εις τον ουρανόν να λιμώττωμεν και να +στερούμεθα εορτών, πανηγύρεων, αγώνων και θυσιών, ολονυκτιών, και +λιτανειών. Αφού λοιπόν περί τόσο σπουδαίων συμφερόντων ημών +πρόκειται, πρέπει να σκεφθώμεν όλοι διά να εύρωμεν μέσον σωτηρίας +εκ των κινδύνων τούτων και να νικήση μεν ο Τιμοκλής και να φανή ότι +υποστηρίζει τα αληθέστερα, να γίνη δε καταγέλαστος ο Δάμις• διότι +εγώ δεν έχω πολλήν πεποίθησιν εις τον Τιμοκλήν ότι θα νικήση, αν +αφεθή μόνον εις τας δυνάμεις του και δεν λάβη συνδρομήν εκ μέρους +ημών. Λοιπόν, Ερμή, κάλεσε τους δικαιουμένους κατά τον νόμον να +εγερθούν και να εκφράσουν γνώμην. + +ΕΡΜ. Να γίνη ησυχία, να παύση πας θόρυβος {68}. Προσοχή. Τις θέλει +να λάβη τον λόγον εκ των τελείων θεών {69}, οίτινες έχουν το +δικαίωμα τούτο; Αλλά τι συμβαίνει; Δεν εγείρεται κανείς; Τόσον σας +κατέπληξε το μέγεθος των κινδύνων τους οποίους ηκούσατε; + +ΜΩΜΟΣ. Στάκτη να γίνετε όλοι {70}. Εγώ αν μου δοθή άδεια να ομιλήσω +ελεύθερα, έχω πολλά να είπω, ω Ζευ, + +ΖΕΥΣ. Λέγε, Μώμε, άφοβα• φαίνεσαι ότι κάτι θα πης με την συνήθη σου +ειλικρίνειαν προς το κοινόν συμφέρον. + +ΜΩΜ. Λοιπόν ακούσετε, ω θεοί, να σας ομιλήσω με όλην την +ειλικρίνειαν. Εγώ προ πολλού επερίμενα ότι τα πράγματά μας θα +έφθαναν μίαν ημέραν εις αυτήν την αμηχανίαν και ότι πολλοί τοιούτοι +αυθάδεις σοφισταί θα εφύτρωναν, οι οποίοι από ημάς θα ελάμβανον την +αφορμήν και το θάρρος της τόλμης των• και μα την Θέμιν ούτε κατά +του Επικούρου είνε δίκαιον να θυμόνωμεν, ούτε κατά των οπαδών και +διαδόχων της διδασκαλίας του, διότι τοιαύτην γνώμην εσχημάτισαν +περί ημών. Τι θέλετε να φρονούν όταν βλέπουν τόσην αδικίαν εις τον +κόσμον και οι μεν δίκαιοι παραμελούνται και βασανίζονται εις πενίαν +και νοσήματα και δουλείαν, φαυλότατοι δε και μωροί άνθρωποι +κατέχουν τα πρωτεία και γίνονται υπέρπλουτοι και εξουσιάζουν τους +εναρέτους; Και οι μεν ιερόσυλοι δεν τιμωρούνται, αλλά διαφεύγουν, +ανασκολοπίζονται δε και μαστιγούνται οι αθώοι. Επόμενον λοιπόν είνε +όταν βλέπουν τοιαύτα να υποπτεύωνται ότι ουδόλως υπάρχομεν και +μάλιστα όταν ακούουν χρησμούς ως εκείνος ο οποίος έλεγεν ότι αν +περάση ο Κροίσος τον Άλυν θα καταλύση μέγα κράτος, χωρίς να εξηγή +αν επρόκειτο περί του ιδικού του κράτους ή περί του εχθρικού και +όπως ο άλλος ο οποίος έλεγεν : + + «Ω θεία Σαλαμίς, θα καταστρέψης τέκνα γυναικών». + +Και οι Πέρσαι δε και οι Έλληνες μου φαίνεται ότι ήσαν τέκνα +γυναικών. Όταν πάλιν ακούουν από τους ποιητάς ότι και ερωτευόμεθα +και πληγωνόμεθα και δεσμευόμεθα και γινόμεθα δούλοι και στασιάζομεν +και εις πλείστα αλλά πάθη υποκείμεθα, ενώ θέλομεν να θεωρούμεθα +αθάνατοι και πανευτυχείς, δεν έχουν δίκαιον να μας περιγελούν και +να μας γράφουν εις τα παληά των τα παπούτσια; Και έπειτα +αγανακτούμεν εάν ευρίσκωνται μερικοί άνθρωποι όχι πολύ ανόητοι, οι +οποίοι εξετάζουν αυτά τα πράγματα και αρνούνται την πρόνοιάν μας, +ενώ έπρεπε να είμεθα ευχαριστημένοι διότι υπάρχουν ακόμη ολίγοι +τινες, οι οποίοι μας προσφέρουν θυσίας, μεθ' όλα τα καθημερινά μας +σφάλματα. + +Και τώρα σε παρακαλώ, ω Ζευ — αφού είμεθα μόνοι και δεν υπάρχει +κανείς άνθρωπος εις την συνέλευσιν, εκτός ολίγων παρείσακτων, του +Ηρακλέους, του Διονύσου, του Γανυμήδης και του Ασκληπιού — να μου +'πης με ειλικρίνειαν εάν ποτέ εσκοτίσθης τόσον διά τα συμβαίνοντα +εις την γην ώστε να εξετάσης ποίοι εκ των ανθρώπων είνε φαύλοι και +ποίοι ενάρετοι. Αλλά δεν έχεις ν' απαντήσης. Εάν ο Θησεύς, όταν +επήγαινε από την Τροιζήνα εις τας Αθήνας, δεν εφρόντιζεν από +καλωσύνην του να ξεπαστρέψη τους κακούργους και εξηρτάτο το πράγμα +από σε και από την πρόνοιάν σου, ο Σκύρων, ο Πιτυοκάμπτης, ο +Κερκυών και οι άλλοι λησταί θα εξηκολούθουν να ζουν και να +διασκεδάζουν, θανατόνοντες τους διαβάτας. Και αν ο Ευρυσθεύς, +άνθρωπος παλαιικός και προνοητικός, ο οποίος εγνώριζε τα +συμβαίνοντα εις τους διαφόρους τόπους κακά, δεν εσκέπτετο από +φιλανθρωπίαν ν' αποστείλη αυτόν εδώ τον δούλον του {71}, άνθρωπον +δυνατόν και πρόθυμον εις τους κόπους, συ ο Ζευς ολίγον θα +εφρόντιζες περί της Ύδρας, διά τα όρνεα της Στυμφαλίας, διά τους +ίππους της Θράκης και διά την θηριωδίαν και την ακολασίαν των +Κενταύρων. Η αλήθεια είνε ότι καθήμεθα και παρατηρούμεν μόνον αν +γίνη καμμία θυσία και αν από κανένα βωμόν αναδίδεται κνίσα. Τα άλλα +αφήνονται εις την τύχην. + +Επομένως δίκαια πάσχομεν, θα πάθωμεν δε ακόμη περισσότερα όταν οι +άνθρωποι ολίγον κατ' ολίγον θ' ανοίξουν τα μάτια των και θα βλέπουν +ότι ουδέν όφελος έχουν αν προσφέρουν θυσίας και αν μας κάνουν +λιτανείας. Και εντός ολίγου θα ίδης τους Επικούρους, τους +Μητροδώρους {72} και τους Δάμιδας να μας εμπαίζουν, να νικώνται δε +και ν' αποστομόνωνται απ' αυτούς οι συνήγοροί μας. Ώστε σεις +οίτινες εφέρατε τα πράγματα εις αυτήν την κατάστασιν, πρέπει και να +τα θεραπεύσετε και να παύσετε των ανθρώπων την δυσπιστίαν. Διά τον +Μώμον ο κίνδυνος δεν είνε μέγας, αν παύση η λατρεία των ανθρώπων• +διότι και πριν δεν ήτο από εκείνους οίτινες ετιμώντο• σεις είσθε οι +ευτυχείς και μόνοι σας απολαμβάνετε τας θυσίας. + +ΖΕΥΣ. Ας αφήσωμεν αυτόν να φλυαρή. Είνε γνωστή η κακή του γλώσσα +και το φιλοκατήγορον• αλλ' ως ο θαυμάσιος Δημοσθένης είπε, το να +κατηγορή κανείς και να επικρίνη είνε εύκολον εις πάντα βουλόμενον• +να συμβουλεύση όμως πώς η παρούσα κατάστασις θα βελτιωθή μόνον +φρόνιμος πραγματικώς σύμβουλος δύναται να το πράξη, αυτό δε ελπίζω +ότι θα πράξετε οι άλλοι, ενώ αυτός θα σιωπά. + +ΠΟΣΕΙΔ. Εγώ, ως γνωρίζετε, ζω εντός του ωκεανού και διαμένω μόνος +εις τα βάθη, καταγινόμενος όσον δύναμαι να σώζω τους ταξειδεύοντας, +να βοηθώ τα πλοία και να κατευνάζω τους ανέμους. Αλλ' όμως — διότι +ενδιαφέρομαι και διά τα εδώ — είμαι της γνώμης ότι αυτός ο Δάμις +πρέπει να ξεπαστρευθή είτε διά του κεραυνού, είτε κατ' άλλον +τρόπον, πριν να επανέλθουν εις την συζήτησιν και υπερισχύση διά του +λόγου — διότι ως είπες, ω Ζευ, είνε, φαίνεται, πολύ πειστικός. +Κατ' αυτόν τον τρόπον θα δείξωμεν συγχρόνως εις τους ανθρώπους πώς +τιμωρούμεν αυτούς οι οποίοι ομιλούν κατά τοιούτον τρόπον περί ημών. + +ΖΕΥΣ. Αστειεύεσαι Ποσειδών, ή ελησμόνησες ότι ουδόλως εξαρτώνται +από ημάς τα τοιαύτα, αλλ' αι Μοίραι ορίζουν εις έκαστον ν' αποθάνη +με κεραυνόν ή με ξίφος, από πυρετόν ή από φθίσιν; Αν ήτο εις την +εξουσίαν μου, νομίζεις ότι θ' άφηνα προ ολίγου καιρού να φύγουν +ακεραυνοβόλητοι από την Πίσαν οι ιερόσυλοι που μου έκοψαν δύο +πλοκάμους, εκ των οποίων έκαστος είχε βάρος έξ μνων; Ή και συ θα +παρέβλεπες εκείνον τον εξ Ωρεού αλιέα, ο οποίος εις την Γεραιστόν + {73} σου έκλεψε την τρίαιναν; Άλλως τε ούτω θα φανούμεν ότι +ταρασσόμεθα και φοβούμεθα τους λόγους του Δάμιδος και διά τούτο +εφροντίσαμεν να τον θέσωμεν εκτός μάχης πριν ή συναγωνισθή με τον +Τιμοκλήν. Δεν θα φανούμεν ούτω ότι μόνον ερήμην του αντιπάλου +ενικήσαμεν; + +ΠΟΣΕΙΔ. Εγώ ενόμισα ότι αυτός ήτο ο συντομώτερος τρόπος διά να +φθάσωμεν εις αποτέλεσμα. + +ΖΕΥΣ. Α μπα, η γνώμη σου είνε πολύ απλοϊκή, Ποσειδών, και εντελώς +χονδροειδής, να φονευθή προκαταβολικώς ο ανταγωνιστής και ν' +αποθάνη χωρίς να νικηθή πραγματικώς, αλλά να καταλίπη αμφίβολον και +άκριτον την συζήτησιν. + +ΠΟΣΕΙΔ. Λοιπόν σκεφθήτε σεις τίποτε καλλίτερον, αφού τα δικά μου +σας φαίνονται τόσον ανόητα. + +ΑΠΟΛΛΩΝ. Εάν και εις ημάς τους νέους και αγενείους επέτρεπεν ο +νόμος να λαμβάνωμεν τον λόγον, ίσως θα είχα να προσθέσω κάτι τι +συμφέρον εις την διάσκεψιν. + +ΜΩΜ. Πρόκειται περί τόσων σπουδαίων συμφερόντων, ώστε δεν πρέπει να +λαμβάνεται υπ' όψιν η ηλικία, αλλά όλοι αδιακρίτως να εκφράσουν +γνώμην. θα ήτο αστείον, ενώ διατρέχομεν τους μεγίστους κινδύνους, +να χανώμεθα εις λεπτολόγους ερμηνείας των νόμων. Αλλά συ προ πολλού +ήδη έχεις το δικαίωμα να δημηγορής, διότι προ πολλού εξήλθες εκ της +εφηβικής ηλικίας και ενεγράφης εις το ληξιαρχικόν βιβλίον των +δώδεκα θεών και παρ' ολίγον να είσαι από το συμβούλιον του Κρόνου• +ώστε μη μας κάνης το παιδί, αλλά λέγε με θάρρος την γνώμην σου και +μη διστάζης να ομιλήσης διότι είσαι αγένιος, αφού έχεις υιόν με +γενειάδα μεγάλην και ωραίαν, τον Ασκληπιόν. Άλλως τε η περίστασις +είνε κατάλληλος διά να δείξης την σοφίαν σου, εκτός αν άδικα +κάθεσαι και φιλοσοφής με τας Μούσας εις τον Ελικώνα. + +ΑΠΟΛ. Αλλά δεν ανήκει εις εσέ, Μώμε, να δίδης τοιαύτην άδειαν• είνε +δικαίωμα του Διός και αν αυτός επιτρέπη, ίσως θα είπω κάτι τι όχι +ανόητον, αλλ' άξιον της διατριβής μου εις τον Ελικώνα. + +ΖΕΥΣ. Λέγε, παιδί μου• έχεις την άδειαν. + +ΑΠΟΛ. Ο Τιμοκλής είνε μεν έντιμος και ευσεβής και γνωρίζει κατά +βάθος την σοφίαν των Στωικών• διά τούτο και πολλοί τον έχουν +διδάσκαλον και πολλάς αποδοχάς έχει εκ τούτου, είνε δε πολύ +πειστικός, ιδίως όταν ομιλή προς τους μαθητάς του. Αλλ' όταν +πρόκειται να ομιλήση προς το πλήθος είνε ατολμότατος και ομιλεί +τοιουτοτρόπως ώστε να φαίνεται αμαθής και σχεδόν βάρβαρος. Διά +τούτο εις τας δημοσίας διαλέξεις προκαλεί τον γέλωτα με την +ακρισίαν, τους τραυλισμούς και την ταραχήν του και μάλιστα όταν με +αυτά του τα ελαττώματα προσπαθή να επιδείξη και καλλιλογίαν. Έχει +μεν οξυτάτην την αντίληψιν και λεπτήν την κρίσιν, ως λέγουν οι +καλλίτερα γνωρίζοντες την διαλεκτικήν των Στωικών, αλλ' η ομιλία +και η απαγγελία του είνε τόσον ασθενείς, ώστε καταστρέφει και +συγχέει τας ιδέας του και δεν εκφράζει σαφώς ό,τι θέλει, αλλ' αι +μεν ερωτήσεις του ομοιάζουν με αινίγματα, αι δε απαντήσεις του είνε +ακόμη ασαφέστεραι• και οι ακροαταί μη εννοούντες γελούν εις βάρος +του. Νομίζω δε ότι οι ομιλούντες πρέπει προ πάντων να είνε σαφείς +και να φροντίζουν κυρίως ώστε να τους εννοούν οι ακροαταί. + +ΜΩΜ. Πολύ σωστά το είπες αυτό και δικαίως επαινείς τους ομιλούντας +σαφώς, αν και δεν το εφαρμόζεις εις τους χρησμούς, αλλ' είσαι λοξός +και αινιγματώδης και τα περισσότερα αφήνεις αμφίβολα, ούτως ώστε +όσοι ζητούν την γνώμην σου να έχουν ανάγκην άλλου Πυθίου Απόλλωνος +διά να εξηγή τας απαντήσεις σου. Αλλά τέλος πάντων τι συμβουλεύεις +διά το ζήτημα περί του οποίου πρόκειται; Ποίαν θεραπείαν προτείνεις +διά την ρητορικήν δύναμιν του Τιμοκλέους; + +ΑΠΟΛ. Αν είνε δυνατόν να του δώσωμεν ένα συνήγορον εκ των δεινών +ρητόρων, ο οποίος να λέγη όσα εκείνος θα του υπαγορεύη αφού τα +σκεφθή. + +ΜΩΜ. Αυτό το οποίον είπες είνε αληθώς άξιον παιδιού αγενείου, το +οποίον έχει ανάγκην παιδαγωγού. Προτείνεις να παρουσιαστή εις μίαν +φιλοσοφικήν συζήτησιν ο Τιμοκλής με συνήγορον και ενώ ο Δάμις θα +ομιλή αυτοπροσώπως και μόνος του, ο Τιμοκλής θα μεταχειρίζεται +ηθοποιόν, εις τον οποίον θα χρησιμεύη ως υποβολεύς και θα του +ψιθυρίζη εις το ους τας γνώμας του, εκείνος δε θα τας απαγγέλλη, +χωρίς ίσως και να εννοή όσα εκείνος θα του λέγη και αυτός θα +επαναλαμβάνη. Αυτά δύνανται να μη κινήσουν τον γέλωτα του πλήθους; +Όχι, άλλο τι πρέπει να σκεφθώμεν. Συ δε ο οποίος λέγεις ότι είσαι +και μάντις και εκ τούτου έχεις μεγάλας αποδοχάς, ώστε και πλίνθους +χρυσάς έλαβες μιαν φοράν, ιδού έχεις ενώπιόν σου κατάλληλον +ευκαιρίαν διά να επιδείξης την μαντικήν σου τέχνην. Διατί λοιπόν +δεν μας προλέγεις ποίος εκ των δύο φιλοσόφων θα νικήση; Διότι +βέβαια γνωρίζεις από τούδε το αποτέλεσμα, αφού είσαι μάντις. + +ΑΠΟΛ. Πώς είνε δυνατόν, Μώμε, να μαντεύσω, αφού ούτε τρίποδα έχω +εδώ, ούτε θυμιάματα, ούτε πηγήν μαντικήν, όπως η Κασταλία; + +ΜΩΜ. Αυτά είνε προφάσεις και υπεκφυγαί, διότι δεν μπορείς να πης +τίποτε βέβαιον. + +ΖΕΥΣ. Λέγε, παιδί μου, ό,τι έχεις να πης και μη δίδης αφορμάς εις +αυτόν τον συκοφάντην να διαβάλλη και να χλευάζη την δύναμίν σου ως +εξαρτωμένην από τρίποδα και νερόν και λιβανωτόν και ότι άνευ αυτών +η τέχνη σου δεν έχει καμμίαν δύναμιν. + +ΑΠΟΛ. Είνε καλλίτερον να γίνωνται αυτά, πατέρα, εις τους Δελφούς ή +εις τον Κολοφώνα, όπου έχω όλα μου τα χρειώδη• αλλά και χωρίς αυτά, +χωρίς τα μέσα της τέχνης, θα προσπαθήσω να προείπω ποίος εκ των δύο +θα νικήση. θα μου επιτρέψετε δε να σας τα είπω έμμετρα. + +ΜΩΜ. Λέγε, αρκεί μόνον να είνε σαφή, να μη έχουν δε και αυτά +ανάγκην εξηγητού ή διερμηνέως• διότι τώρα δεν πρόκειται περί +κρεάτων αμνού και χελώνης, τα οποία ψήνονται ομού εις την Λυδίαν, +αλλά γνωρίζεις περί τίνος συσκεπτόμεθα. + +ΖΕΥΣ. Τι θα πης, τέκνον μου; Αλλ' από τούδε τα σημεία του χρησμού +φαίνονται φοβερά• το χρώμα σου μετεβλήθη, οι οφθαλμοί σου +περιστρέφονται, τα μαλλιά σου ανωρθώθησαν και αι κινήσεις σου είνε +Κορυβαντιώδεις• εντελώς ευρίσκεσαι υπό το κράτος της προφητικής +εμπνεύσεως και όλον σου το ήθος είνε φοβερόν και μυστηριώδες. + +ΑΠΟΛ. Του μαντικού θεού Απόλλωνος ακούσετε τι προφητεύει διά την +έριδα την φοβεράν δυο φωνακλάδων, όπου με λόγους μάχονται πυκνούς, +ωσάν με δόρατα και βέλη. Κι' από τα δυο τα μέρη γίνεται αντάρα του +πολέμου και κακό μεγάλο. Αλλ' όταν τ' όρνεον τ' αρπακτικόν αρπάση +την ακρίδα, τότε το ύστερον θα κράξουν τα κοράκια που φέρνουν την +βροχήν. Και θα νικήσουν οι ημίονοι, κι' ο όνος τα παιδιά του τα +γληγορόποδα θα κουτουλήση {74}. + +ΖΕΥΣ. Διατί γελάς, Μώμε; Δεν βλέπω τίποτε το γελοίον. Παύσε, +ταλαίπωρε• θα σε πνίξουν τα γέλοια. + +ΜΩΜ. Είνε δυνατόν, ω Ζευ, να μη γελώ, όταν ακούω ένα χρησμόν τόσω +σαφή και τόσω ευεξήγητον; + +ΖΕΥΣ. Λοιπόν να εξήγησης και εις ημάς τι λέγει. + +ΜΩΜ. Είνε πολύ ευκολονόητα, ώστε να μην έχωμεν ανάγκην του +Θεμιστοκλέους διά να μας τα εξηγήση. Λέγει καθαρά ότι ο μεν Απόλλων +είνε αγύρτης, ημείς δε οι άλλοι που τον πιστεύομεν είμεθα γαίδούρια +και μουλάρια ξέστρωτα που δεν έχομεν ούτε μιας ακρίδας μυαλό. + +ΗΡΑΚΛΗΣ. Εγώ, πατέρα, αν και είμαι ξένος εδώ και παρείσακτος, θα +τολμήσω να είπω την γνώμην μου. Όταν οι δύο φιλόσοφοι θα +συναντηθούν εκ νέου και αρχίσουν να συζητούν, εάν μεν ο Τιμοκλής +υπερτερή, ν' αφήσωμεν να προχωρήση η συζήτησις, ενόσω θα είνε υπέρ +ημών• αν όμως ίδωμεν ότι στρέφεται εναντίον μας, τότε εγώ +αναλαμβάνω, αν θέλετε, να διασείσω την στοάν και να την ρίξω επάνω +εις τον Δάμιν, διά να παύση ο αχρείος να μας υβρίζη. + +ΖΕΥΣ. Τι ανοησία είνε αυτή που λες; Να φονεύσης μαζί με ένα κακόν +άνθρωπον τόσους άλλους και προσέτι να καταστρέψης την στοάν ομού με +τους Μαραθωνομάχους, τον Μιλτιάδην και τον Κυναίγειρον! Και άμα +χαθούν οι Μαραθωνομάχοι, πώς θα ρητορεύουν πλέον οι ρήτορες, αφού +θα χάσουν το σπουδαιότερον εφόδιον των λόγων των; Άλλως τε εφόσον +ήσουν εις την ζωήν, ίσως θα ηδύνασο να κάμης τοιούτον ανδραγάθημα• +αλλ' αφότου έγινες θεός, θα έμαθες υποθέτω ότι μόνον από τας Μοίρας +εξαρτώνται τα τοιαύτα και ημείς χωρίς την θέλησιν αυτών δεν +δυνάμεθα να κάμωμεν τίποτε. + +ΗΡΑΚ. Λοιπόν και όταν εφόνευα τον λέοντα ή την ύδραν, αι Μοίραι +έκαναν τα κατορθώματα εκείνα; + +ΖΕΥΣ. Εννοείται. + +ΗΡΑΚ. Και τώρα αν κανείς με υβρίζη ή συλή τον ναόν μου ή ανατρέπη +το άγαλμα μου, εάν δεν το έχουν αποφασίση αι Μοίραι, δεν θα τον +συντρίψω; + +ΖΕΥΣ. Καθόλου. + +ΗΡΑΚ. Λοιπόν άκουσε, ω Ζευ, να σου ομιλήσω με ειλικρίνειαν, διότι +εγώ, ως ο κωμικός ποιητής είπε, είμαι αγροίκος και λέγω την σκάφην, +σκάφην• εάν τοιαύτη είνε η δύναμις των θεών, θα σας αφήσω να +χαίρεσθε μόνοι σας τας τιμάς του ουρανού, την κνίσαν και των +σφαγείων το αίμα και θα φύγω εις τον Άδην, όπου τουλάχιστον θα με +φοβούνται αι σκιαί των θηρίων τα οποία έχω φονεύση, όταν θα με +βλέπουν γυμνόν, αλλά και ωπλισμένον με τόξον. + +ΖΕΥΣ. Εύγε. Ο Δάμις δεν θα ήθελε καλλίτερον μάρτυρα από σένα διά να +μας αποτελειώση. Αλλά ποίος είνε αυτός που έρχεται βιαστικός, ο +χάλκινος, με τας ωραίας γραμμάς και τας αρμονικάς αναλογίας, ο +οποίος έχει την κόμην αναδεμένην κατά τον αρχαίον τρόπον; Φαίνεται +ότι είνε ο αδελφός σου, Ερμή, ο οποίος μένει εις την αγοράν πλησίον +της Ποικίλης Στοάς. Είνε καταλερωμένος από πίσσαν, διότι καθ' +εκάστην του παίρνουν εκμαγεία οι αγαλματοποιοί. Γιατί μας έρχεσαι +τόσον βιαστικός, παιδί μου; μήπως μας φέρεις καμμίαν είδησιν από +την γην; + +ΕΡΜΑΓΟΡΑΣ. Πολύ σπουδαίαν, ω Ζευ, και πρέπει να προσέξετε πολύ εις +αυτό το οποίον θα σας πω. + +ΖΕΥΣ. Λέγε. Μήπως έγινε καμμία στάσις χωρίς να πάρωμεν είδησιν; + +ΕΡΜΑΓ. Με είχαν προ ολίγου πασαλείψη με πίσσαν εις το στήθος και +τις πλάτες οι κατασκευασταί των χαλκίνων αγαλμάτων, διά να λάβουν +εκτυπώματα• και περιέβαλε το σώμα μου θώραξ γελοίος, τον οποίον μου +εφόρεσε η μιμητική τέχνη, διά να λάβη του σχήματός μου πιστόν +αποτύπωμα, ότε βλέπω πλήθος να συναθροίζεται και δύο ωχρούς +φωνακλάδες, πυγμάχους των σοφισμάτων, τον Δάμιν και ... + +ΖΕΥΣ. Παύσε, παιδί μου, να μας ομιλής με στίχους. Γνωρίζω ποίους +λέγεις. Να μου πης μόνον αν προ πολλού έχει αρχίση η συζήτησίς των. + +ΕΡΜΑΓ. Όχι, ήσαν ακόμη εις τους ακροβολισμούς και εξ αποστάσεως +εξεσφενδόνιζον ύβρεις κατ' αλλήλων. + +ΖΕΥΣ. Δεν μας μένει λοιπόν τίποτε άλλο να πράξωμεν παρά να σκύψωμεν +εκ του ουρανού και να παρακολουθήσωμεν την συζήτησιν ώστε ας +αφαιρέσουν αι Ώραι τον μοχλόν και απομακρύνουσαι τα νέφη ας +ανοίξουν τας πύλας του ουρανού. Θεέ μου, πόσοι έχουν συναχθή διά να +τους ακούσουν! Αλλ' αυτός ο Τιμοκλής δεν μου αρέσει• όπως τρέμει +και συγκινείται, θα μας πάρη στο λαιμό του• πολύ το φοβούμαι• είνε +φανερόν ότι δεν μπορεί ν' αντιπαραταχθή προς τον Δάμιν. Αλλ' ας +ευχώμεθα υπέρ αυτού. το μόνον το οποίον δυνάμεθα να κάμωμεν• σιγά +όμως διά να μη ακούση ο Δάμις {75}. + +ΤΙΜΟΚΛΗΣ. Τι λέγεις, ιερόσυλε Δάμι; ότι δεν υπάρχουν θεοί και ότι +δεν προνοούν περί των ανθρώπων; + +ΔΑΜΙΣ. Δεν είπα τούτο• αλλά συ να μου είπης πώς επείσθης ότι +υπάρχουν. + +ΤΙΜ. Όχι συ να μου αποκριθής, ασεβέστατε. + +ΔΑΜ. Όχι συ. + +ΖΕΥΣ. Έως εδώ ο δικός μας τα καταφέρει καλλίτερα και δυνατώτερα +φωνάζει και θυμώνει. Εύγε, Τιμοκλή• μη φείδεσαι ύβρεων• εις αυτάς +θα νικήσης, ενώ εις τα αλλά φοβούμαι ότι θα σε αποστομώση και θα σε +κάμη άφωνον ως ιχθύν. + +ΤΙΜ. Μα την Αθηνάν δεν θ' απαντήσω πριν από σε. + +ΔΑΜ. Λοιπόν ερώτα, Τιμοκλή. Με αυτόν τον όρκον ενίκησες {76}. Θα σε +παρακαλέσω μόνον να συζητής χωρίς ύβρεις. + +ΤΙΜ. Καλά• ειπέ μου λοιπόν, δεν πιστεύεις, κατηραμένε ότι οι θεοί +προνοούν περί των θνητών; + +ΔΑΜ. Καθόλου. + +ΤΙΜ. Τι λέγεις; Όλα λοιπόν γίνονται χωρίς πρόνοιαν εκ μέρους των +θεών; + +ΔΑΜ. Ναι. + +ΤΙΜ. Και κανείς θεός δεν έχει την διεύθυνσιν των πάντων; + +ΔΑΜ. Όχι. + +ΤΙΜ. Ώστε όλα τρέχουν τυχαίως και ασκόπως; + +ΔΑΜ. Ναι. + +ΤΙΜ. Και ακούετε αυτά, άνθρωποι, χωρίς να λιθοβολήτε τον αλιτήριον; + +ΔΑΜ. Διατί εξερεθίζεις εναντίον μου τους ανθρώπους, Τιμοκλή; Και +ποίος είσαι συ και αγανακτείς υπέρ των θεών, ενώ οι ίδιοι δεν +αγανακτούν; Με ακούουν προ πολλού να υποστηρίζω αυτάς τας ιδέας και +όμως δεν μου έκαμαν τίποτε κακόν, εκτός εάν είνε κωφοί και δεν +ακούουν. + +ΤΙΜ. Σε ακούουν, Δάμι, σε ακούουν, αλλά θα σε τιμωρήσουν +βραδύτερον. + +ΔΑΜ. Και πού θα εύρουν καιρόν ν' ασχοληθούν δι' εμέ, αφού, ως +λέγεις, έχουν τόσας ασχολίας και φροντίζουν να τακτοποιούν τόσην +απειρίαν πραγμάτων εις τον κόσμον; Ούτω δεν ετιμώρησαν και σε διά +τας τόσας σου επιορκίας και τας άλλας σου πράξεις, τας οποίας δεν +θ' αναφέρω διά να μη αναγκασθώ να υβρίσω παρά την συμφωνίαν μας. +Αλλά νομίζω ότι δεν ηδύναντο να δώσουν καλλιτέραν απόδειξιν της +προνοίας των παρά τιμωρούντες τας κακίας σου. Φαίνεται όμως ότι +έχουν ταξειδεύση μακράν, πέραν του ωκεανού εις την χώραν των αγαθών +Αιθιόπων• διότι συνειθίζουν να πηγαίνουν εκεί συχνά, προσκαλούμενοι +εις ευωχίας ή και αυθορμήτως. + +ΤΙΜ. Τι να απαντήσω, Δάμι, εις την τόσην σου αναισχυντίαν; + +ΔΑΜ. Εκείνο, Τιμοκλή, το οποίον προ πολλού επιθυμώ να μου εξηγήσης, +πώς επείσθης ότι οι θεοί προνοούν. + +ΤΙΜ. Πρώτον η τάξις η επικρατούσα εις το σύμπαν• ο ήλιος ο οποίος +ακολουθεί πάντοτε την αυτήν οδόν και η σελήνη ομοίως, αι τροπαί των +ωρών του έτους, τα φυόμενα φυτά και τα γεννώμενα ζώα, αλλά και η +ευφυία μεθ' ης έχουν ταύτα δημιουργηθή, ώστε να τρέφωνται, να +σκέπτωνται, να κινούνται και να βαδίζουν, να κτίζουν και να ράπτουν +και τα τοιαύτα. Αυτά δεν σου φαίνονται ότι είνε έργα προνοίας; + +ΔΑΜ. Εκλαμβάνεις ως απόδειξιν αυτό το ζήτημα• διότι δεν είνε +αποδεδειγμένον και φανερόν ότι έκαστον εκ τούτων έγινεν εκ +προνοίας• ότι τοιαύτα είνε τα γινόμενα το ομολογώ και εγώ• αλλ' εκ +τούτου δεν έπεται ότι γίνονται και υπό προνοίας τινός, διότι +δύναται και να υποτεθή ότι αφού έγιναν κατ' αρχάς εκ τύχης +εξακολουθούν να γίνωνται ομοίως και κατά τους αυτούς νόμους• συ δε +ονομάζεις τάξιν την ανάγκην και αγανακτείς έπειτα κατ' εκείνων οι +οποίοι δεν παραδέχονται την γνώμην σου, ότι τα φαινόμενα τα οποία +αριθμείς και εκθειάζεις αποτελούν και απόδειξιν ότι όλα έγιναν με +πρόνοιαν και τάξιν. Κατά τον κωμικόν ποιητήν, αυτό δεν περνά και +λέγε μας άλλο {77}. + +ΤΙΜ. Εγώ το νομίζω αρκετόν, αλλ' όμως θα σε ερωτήσω και θέλω να μου +αποκριθής. Φρονείς ότι ο Όμηρος είνε άριστος ποιητής; + +ΔΑΜ. Βέβαια. + +ΤΙΜ. Λοιπόν εις εκείνον επείσθην εξηγούντα και διηγούμενον την +πρόνοιαν των θεών. + +ΔΑΜ. Αλλ', ω λαμπρέ άνθρωπε, περί του Ομήρου όλοι θα συμφωνήσουν +ότι ήτο ποιητής, αλλά μάρτυς αψευδής περί των τοιούτων ούτε +εκείνος, ούτε άλλος ποιητής δύναται να θεωρηθή• διότι οι ποιηταί +δεν φροντίζουν τόσον περί της αληθείας, όσον διά να τέρπουν τους +ακούοντας τα ποιήματα, και διά τούτο τα στολίζουν με μέτρα και τα +παραγεμίζουν με μύθους και όλαι αι προσπάθειαί των ως σκοπόν έχουν +την τέρψιν. Αλλ' εν τοσούτω θα ήθελα να ακούσω οποία πράγματα από +τον Όμηρον σε έπεισαν. Μήπως εκείνα τα οποία λέγει περί του Διός, +ότι συνώμοσαν να τον δέσουν η κόρη του, ο αδελφός του και η σύζυγός +του; Και αν δεν ενόει τα τεκταινόμενα η Θέτις και εκάλει εις +βοήθειαν τον Βρυάρεων, θα ηχμαλώτιζαν τον καλό σου τον Δία ή και θα +τον έρριπταν εις τα δεσμά. Διά τούτο και ευγνωμονών προς την +Θέτιδα, εξηπάτησε τον Αγαμέμνονα και του έστειλε ψευδές όνειρον ότι +πολλοί εκ των Αχαιών θα απέθνησκον. Βλέπεις; Του ήτο αδύνατον να +ρίξη κεραυνόν και να κατακαύση τον Αγαμέμνονα, αντί να φανή +απατεών; Ή σε έκαμαν να πιστεύσης τα άλλα, τα οποία διηγείται, ότι +ο Διομήδης ετραυμάτισε την Αφροδίτην και έπειτα κατά παρακίνησιν +της Αθηνάς και αυτόν τον Άρην; Έπειτα δε ότι συμπλακέντες οι θεοί +εμονομάχησαν αρσενικοί και θηλυκοί ανακατωμένοι και η Αθηνά ενίκα +τον Άρην, ίσως διότι ούτος είχεν ήδη εξασθενήση εκ του τραύματος το +οποίον έλαβε παρά του Διομήδους, + + Λητοί δ' αντέστη σώκος ερυούνιος Ερμής {78}; + +ή σου εφάνησαν αξιόπιστα όσα διηγείται περί της Αρτέμιδος, ότι +εχωλώθη διότι δεν εκλήθη εις γεύμα υπό του Οινέως και διά τούτο +απέλυσεν εις την χώραν αυτού αγριόχοιρον τρομερόν; Με αυτάς τας +διηγήσεις σε έπεισεν ο Όμηρος; + +ΖΕΥΣ. Πωπώ! με ποίαν βοήν το πλήθος επεδοκίμασε τους λόγους του +Δάμιδος• ο δε δικός μας φαίνεται ότι περιέπεσεν εις αμηχανίαν• +φαίνεται ότι τα έχει χάση, είνε φοβισμένος, τρέμει. Έτοιμος να ρίψη +την ασπίδα, παρατηρεί γύρω διά να ιδή από πού να φύγη. + +ΤΙΜ. Ώστε και ο Ευριπίδης σου φαίνεται ότι δεν λέγει τίποτε ορθόν +όταν παρουσιάζη τους θεούς επί της σκηνής και σώζουν τους αγαθούς +εκ των ηρώων, τους κακούς δε και ασεβείς, όπως συ, συντρίβουν; + +ΔΑΜ. Αλλ' αν αυτά τα οποία γράφουν οι τραγικοί ποιηταί σε έπεισαν, +σοφώτατε Τιμοκλή, πρέπει έν εκ των δύο, ή τον Πώλον και τον +Αριστόδημον και τον Σάτυρον να νομίζης πραγματικούς θεούς, ή τα +προσωπεία, τους κοθόρνους, τους ποδήρεις χιτώνας• τας χλαμύδας και +τας χειρίδας και τους θώρακας, με τα οποία εκείνοι στολίζουν την +τραγωδίαν, νομίζεις ως αποτελούντα τους θεούς, πράγμα το οποίον θα +ήτο γελοιωδέστατον, μου φαίνεται. + +Διότι όταν αφ' εαυτού ομιλή ο Ευριπίδης και εκφράζη τας σκέψεις +του, χωρίς ν' αναγκάζεται υπό της ανάγκης των δραμάτων, άκουσέ με +ποίαν παρρησίαν αποφαίνεται: + + Οράς τον υψού τόνδ' άπειρον αιθέρα + και γην πέριξ έχονθ' υγραίς εν αγκάλαις; + τούτον νόμιζε Ζήνα, τον δ' ηγού θεόν {79}. + +και αλλαχού, + + Ζευς, όστις ο Ζευς, ου γαρ οίδα, πλην λόγω κλύων {80}. + +Και αλλά τοιαύτα. + +ΤΙΜ. Λοιπόν όλοι οι άνθρωποι και όλα τα έθνη, τα οποία πιστεύουν +και λατρεύουν θεούς, πλανώνται; + +ΔΑΜ. Ευχαριστώ, Τιμοκλή, διότι μου ενθύμισες τας δοξασίας των +διαφόρων εθνών, εκ των οποίων καθαρώτατα φαίνεται ότι δεν υπάρχει +τίποτε βέβαιον εις την περί των θεών ιδέαν• διότι υπάρχουν πολλαί +αντιθέσεις και άλλοι άλλα πιστεύουν. Οι Σκύθαι προσφέρουν θυσίας +εις τον ακινάκην, οι Θράκες εις τον Ζάμολξιν, ένα φυγάδα άνθρωπον, +όστις κατέφυγεν εις αυτούς εκ Σάμου, οι Φρύγες εις τον θεόν Μήνην, +οι Αιθίοπες εις την Ημέραν, οι Κυλήνιοι εις τον Φάλητα {81), οι +Ασσύριοι εις την περιστεράν, οι Πέρσαι εις το πυρ και οι Αιγύπτιοι +εις το ύδωρ. Και εις όλους μεν τους Αιγυπτίους είνε κοινή η λατρεία +του ύδατος, αλλ' εκάστου διαμερίσματος οι κάτοικοι έχουν +ιδιαιτέρους θεούς• οι Μεμφίται λατρεύουν το ρόδι, οι Πηλουσιώται το +κρομμύδι, άλλοι τον Ίβιν ή τον κροκόδειλον και άλλοι τον +κυνοκέφαλον, τον γάτον ή τον πίθηκον, υπάρχουν δε και χωρία εις τα +οποία θεωρείται θεός ο δεξιός ώμος, ενώ οι κατοικούντες επί της +άλλης όχθης του Νείλου θεωρούν ως θεόν τον αριστερόν ώμον. Άλλοι +λατρεύουν ως θεόν το ήμισυ της κεφαλής και άλλοι ποτήρι πήλινον ή +πινάκιον. Δεν είνε αυτά γελοία, καλέ Τιμοκλή; + +ΜΩΜ. Δεν σας το έλεγα, ω θεοί, ότι όλα αυτά θα αποκαλυφθούν και θα +κριθούν αυστηρώς και λεπτομερώς; + +ΖΕΥΣ. Βέβαια το έλεγες, Μώμε, και είχες δίκαιον, εγώ δε θα +προσπαθήσω να τα διορθώσω, αν διαφύγωμεν τον σημερινον κίνδυνον. + +ΤΙΜ. Αλλά δεν μου λέγεις συ, εχθρέ των θεών, τους χρησμούς και τας +προρρήσεις των μελλόντων εις ποίον τους αποδίδεις παρά εις τους +θεούς και εις την πρόνοιαν αυτών; + +ΔΑΜ. θα κάμης καλά, φίλε μου, να μη ομιλής περί των χρησμών, διότι +θα με αναγκάσης να σ' ερωτήσω ποίον εξ αυτών θέλεις να αναφέρης ως +επιχείρημα της γνώμης σου. Μήπως εκείνον τον οποίον έδωκεν ο Πύθιος +Απόλλων εις τον Λυδόν βασιλέα και ο οποίος ήτο εντελώς αμφίβολος +και διπρόσωπος, οποία είνε τινά εκ των αγαλμάτων του Ερμού, διττά +και όμοια οπόθεν και αν τα παρατηρήσης; Ποίον κράτος θα κατέλυεν ο +Κροίσος αν διέβαινε τον Άλυν, το ιδικόν του ή την επικράτειαν του +Κύρου; Και όμως ο διεφθαρμένος εκείνος βασιλεύς επλήρωσε τον +αμφίβολον τούτον χρησμόν με όχι ολίγα τάλαντα. + +ΜΩΜ. Ακούετε, θεοί, ότι αυτός ο φιλόσοφος λέγει ακριβώς εκείνα τα +οποία εγώ εφοβούμην. Πού είνε τώρα ο ωραίος μας κιθαριστής; Ας +κατέβη να του δώση απάντησιν. + +ΖΕΥΣ. Το ξέρεις, Μώμε, ότι μας παρασκότισες με τας ακαίρους σου +επικρίσεις; + +ΤΙΜ. Πρόσεξε, αλιτήριε Δάμι, διότι με αυτά που λέγεις σχεδόν +κατεδαφίζεις τους ναούς και τους βωμούς των θεών. + +ΔΑΜ. Όχι όλους τους βωμούς, Τιμοκλή. Διότι δεν βλέπω να προέρχεται +τίποτε κακόν απ' αυτών, αφού είνε πλήρεις από θυμιάματα και +ευωδίας. Αλλά θα έβλεπα ευχαρίστως να ανατραπούν εκ βάθρων οι βωμοί +της Αρτέμιδος εις την Ταυρίδα, επί των οποίων τοιαύτας ευωχίας +δέχεται ευχαρίστως η παρθένος εκείνη {82}. + +ΖΕΥΣ. Τι κακό είνε αυτό που μας ήλθε; Βλέπετε ότι δεν φείδεται +κανενός εκ των θεών, αλλ' εις όλους κατά σειράν ψάλλει τα εξ αμάξης +και + + Μάρπτει εξείης, ος τ' αίτιος ος τε και ουκί {83}. + +ΜΩΜ. Και όμως ολίγους δύνασαι να εύρης μεταξύ ημών, ω Ζευ, οι +οποίοι να μη είνε άξιοι κατηγορίας. Ίσως δε μετ' ολίγον θα θίξη και +κανένα από τους μεγαλειτέρους μας. + +ΤΙΜ. Ουδέ όταν βροντά ο Ζευς δεν ακούεις, θεομάχε Δάμι; + +ΔΑΜ. Πως δεν ακούω τας βροντάς, Τιμοκλή; Αλλ' εάν εκείνος ο οποίος +βροντά είνε ο Ζευς, συ θα το γνωρίζης καλλίτερα ο οποίος μας ήλθες +από την διαμονήν των θεών• διότι εκείνοι τουλάχιστον οι οποίοι +έρχονται από την Κρήτην άλλα μας διηγούνται• μας λέγουν ότι εκεί +δεικνύουν ένα τάφον και επ' αυτού στήλην της οποίας η επιγραφή +λέγει ότι δεν βροντά πλέον ο Ζευς, διότι προ πολλού απέθανεν. + +ΜΩΜ. Αυτό επερίμενα ότι θα το είπη. Αλλά διατί ωχρίασες, ω Ζευ, και +τα δόντια σου συγκρούονται εκ του τρόμου; Πρέπει να δείξης θάρρος +και να περιφρονήσης αυτούς τους ανθρωπίσκους. + +ΖΕΥΣ. Τι λέγεις, Μώμε; Να περιφρονήσω; Δεν βλέπεις πόσοι τον +ακούουν και πώς πείθονται εις όσα λέγει καθ' ημών και φαίνονται ως +να κρέμωνται από τα χείλη του; + +ΜΩΜ. Αλλά συ, ω Ζευ, όταν θελήσης, ρίπτεις χρυσήν αλυσίδα και +δύνασαι όλους αυτούς ν' ανασύρης ομού με την γην και την θάλασσαν. + +ΤΙΜ. Ειπέ μου, κατηραμένε, εταξείδευσες ποτέ σου; + +ΔΑΜ. Πολλάκις, Τιμοκλή. + +ΤΙΜ. Λοιπόν όταν εταξείδευες, σας ωδήγει ο άνεμος, ο οποίος +εφούσκωνε τα πανιά, και η κωπηλασία ή ο κυβερνήτης ο οποίος ήτο είς +και μόνος διηύθυνε και έσωζε το πλοίον; + +ΔΑΜ. Ο κυβερνήτης βέβαια. + +ΤΙΜ. Ώστε το πλοίον αν δεν εκυβερνάτο δεν θα ηδύνατο να ταξειδεύση, +και νομίζεις ότι το σύμπαν αυτό το οποίον βλέπεις κινείται χωρίς +κυβερνήτην και χωρίς να το διευθύνη κανείς; + +ΖΕΥΣ. Εύγε, Τιμοκλή, το παράδειγμά σου είνε πολύ δυνατόν. + +ΔΑΜ. Αλλά, θεοφιλέστατε Τιμοκλή, ξέρεις ότι ο κυβερνήτης ενός +πλοίου φροντίζει πάντοτε δι' ό,τι συμφέρει το πλοίον του, προ +πολλού παρασκευάζεται και δίδει οδηγίας εις τους ναύτας, τίποτε δε +ανωφελές και παράλογον δεν υπάρχει εις το πλοίον, αλλά μόνον ό,τι +είνε χρήσιμον και αναγκαίον διά τα ταξείδια. Ο ιδικός σου όμως ο +κυβερνήτης, ο οποίος ως διατείνεσαι διευθύνει, αυτό το μέγα πλοίον, +και οι σύντροφοί του δεν έχουν τακτοποιήση τίποτε κατά το πρέπον +και την ανάγκην, αλλ' ο μεν πρότονος συμβαίνει ενίοτε να είνε +παραριμμένος εις την πρύμνην, οι δε ποδεώνες εις την πρώραν και οι +δύο• έστιν ότε δε αι άγκυραι είνε χρυσαί και ο χηνίσκος {84} +μολύβδινος• και τα μεν ύφαλα του πλοίου είνε καταστόλιστα, τα δε +έξω του ύδατος τελείως αστόλιστα. Και εκ των ναυτών δε βλέπεις τον +μεν αργόν και αμαθή και άτολμον εις το έργον του να λαμβάνη διπλούν +και τριπλούν μισθόν, εις εκείνον δε ο οποίος είνε άριστος +κολυμβητής και ευκολώτερα αναβαίνει εις τας κεραίας και γνωρίζει +παν ό,τι απαιτεί το έργον του, είνε ανατεθειμένον να αντλή το νερόν +το οποίον εισχωρεί εις το κύτος του πλοίου. Τα αυτά συμβαίνουν και +με τους επιβάτας• βλέπομεν ένα άξιον μαστιγώσεως να κάθηται εις την +καλλιτέραν θέσιν και πλησίον του κυβερνήτου ο οποίος του κάμνει +παντοίας περιποιήσεις και άλλον κακοηθέστατον ή πατροκτόνον ή +ιερόσυλον ν' απολαμβάνη μεγάλας τιμάς και να κατέχη τα επιφανέστερα +μέρη του πλοίου, πολλούς δε ευγενείς ανθρώπους συστιβαγμένους και +στενοχωρουμένους εις το βάθος του σκάφους και καταπατουμένους υπό +των πραγματικώς υποδεεστέρων. Ενθυμίσου πώς ο Σωκράτης και ο +Αριστείδης και ο Φωκίων εταξείδευσαν• ούτε άρτον είχαν πάντοτε και +τοποθετημένοι επί των γυμνών σανίδων εις το κύτος, ούτε να +εκτείνουν τους πόδας των είχον χώρον• με πόσα δε αγαθά εταξείδευσαν +ο Καλλίας, ο Μειδίας και ο Σαρδανάπαλλος, διασκεδάζοντες και +πτύοντες επί εκείνων οίτινες ευρίσκοντο κάτω από αυτούς. + +Αυτά γίνονται εις το πλοίον σου, σοφώτατε Τιμοκλή, και διά τούτο τα +ναυάγια είνε απειράριθμα. Εάν όμως υπήρχε κανείς κυβερνήτης ο +οποίος να επιβλέπη και να κανονίζη πάντα τα καθέκαστα, πρώτον δεν +θα ηγνόει ποίοι είνε οι καλοί και ποίοι οι φαύλοι εκ των επιβατών +του πλοίου του, και έπειτα εις έκαστον θα έδιδε θέσιν κατά την +αξίαν του και εις μεν τους καλλιτέρους θα έδιδε την καλλιτέραν +θέσιν επάνω, και πλησίον του, την κάτω δε εις τους χειροτέρους και +θα προσελάμβανεν ομοτραπέζους και συμβούλους τους καλλιτέρους• εκ +δε των ναυτών ο μεν πρόθυμος θα διωρίζετο επόπτης της πρώρας ή μιας +εκ των πλευρών του πλοίου και πάντως θα είχε θέσιν ανωτέραν των +άλλων, ο δε οκνηρός και αμελής θα εμαστιγόνετο πεντάκις της ημέρας +με το καραβόσχοινον. Ώστε, λαμπρέ μου άνθρωπε, το παράδειγμα του +πλοίου κινδυνεύει να ναυαγήση, διότι του έτυχε κακός κυβερνήτης. + +ΜΩΜ. Τα πράγματα διά τον Δάμιν πηγαίνουν λαμπρά και πλησίστιος +προχωρεί προς την νίκην. + +ΖΕΥΣ. Δυστυχώς, Μώμε, αι εικασίαι σου θα επαληθεύσουν. Αυτός ο +Τιμοκλής δεν δύναται να επινοήση κανέν ισχυρόν επιχείρημα, αλλ' +επαναλαμβάνει τα κοινά και τετριμμένα, όλα ευκόλως ανατρεπόμενα. + +ΤΙΜ. Λοιπόν αφού το παράδειγμα του πλοίου δεν σου εφάνη πολύ +ισχυρόν, άκουσε τώρα και εκείνο το οποίον δύναται να ονομασθή ιερά +άγκυρα, διότι δεν θα δυνηθής με κανένα τρόπον να το συντρίψης. + +ΖΕΥΣ. Τι άρα γε θα είπη; + +ΤΙΜ. θα ίδης εάν αυτός ο συλλογισμός μου είνε ανακόλουθος και αν +δύνασαι να τον ανατρέψης. Εάν υπάρχουν βωμοί, υπάρχουν και θεοί• +αλλ' υπάρχουν βωμοί, άρα υπάρχουν και θεοί. Τι έχεις ν' απαντήσης +εις αυτά; + +ΔΑΜ. Άφησε να γελάσω πρώτον όσον αξίζει ο συλλογισμός σου και +έπειτα σου απαντώ. + +ΤΙΜ. Αλλά φαίνεται ότι δεν θα παύσης ποτέ να γελάς. Δεν μου λέγεις +τι το γελοίον βλέπεις εις αυτό το οποίον είπα; + +ΔΑΜ. Γελώ διότι δεν εννοείς ότι εκρέμασες την άγκυράν σου και +μάλιστα την ιεράν από λεπτήν κλωστήν. Ενόμισες ότι αν συνδέσης την +ύπαρξιν των θεών με την ύπαρξιν των βωμών θα κάμης δυνατώτερον το +σχοινί και όμως το αποτέλεσμα είνε αντίθετον, ώστε εάν δεν έχης +άλλο τίποτε λογικώτερον να είπης, καιρός να φύγωμεν. + +ΤΙΜ. Ομολογείς λοιπόν ότι ηττήθης και αποφασίζεις ν' απέλθης +πρώτος; + +ΔΑΜ. Ναι, Τιμοκλή• διότι συ όπως οι καταδιωκόμενοι κατέφυγες εις +τους βωμούς. Ώστε, μα την ιεράν άγκυραν, θέλω να συνάψω συνθήκην +μετά σου επ' αυτών των βωμών ότι δεν θα συζητήσωμεν πλέον περί +τοιούτων θεμάτων. + +ΤΙΜ. Με ειρωνεύεσαι, τυμβωρύχε και μιαρέ και κατάπτυστε και κάθαρμα +άξιον μαστιγώσεως. Νομίζεις ότι δεν γνωρίζομεν τίνος πατρός είσαι +τέκνον, πως η μητέρα σου επορνεύετο, πως έπνιξες τον άδελφόν σου +και μοιχεύεις και τους νέους διαφθείρεις, λαιμαργότατε και +αναισχυντότατε; Αλλά διατί φεύγεις; Περίμενε, διότι θέλω και να σε +δείρω• θα σε σφάξω με αυτό το κεραμίδι, φαυλότατε. + +ΖΕΥΣ. Ο Δάμις φεύγει και γελά, ο δε άλλος τον ακολουθεί και τον +υβρίζει• τον ερεθίζει τόσον η ευθυμία του Δάμιδος, ώστε φαίνεται +ότι και θα τον κτυπήση εις την κεφαλήν με το κεραμίδι το οποίον +κρατεί. Ημείς δε τι πρέπει να πράξωμεν τώρα; + +ΕΡΜ. Μου φαίνεται ορθόν εκείνο το οποίον είπεν ένας κωμικός +ποιητής, + + Ουδέν πέπονθας δεινόν, αν μη προσποιή {85}. + +Διότι τι τόσον μέγα κακόν είνε εάν ολίγοι άνθρωποι επίστευσαν εις +αυτά τα οποία είπεν ο Δάμις; Είνε πολύ περισσότεροι όσοι πιστεύουν +τα εναντία, οι περισσότεροι εκ των Ελλήνων, ο πολύς και αμαθής +όχλος και όλοι οι βάρβαροι. + +ΖΕΥΣ. Και όμως, Ερμή, εκείνο το οποίον είπε περί του Ζωπύρου ο +Δαρείος μου φαίνεται πολύ ορθόν ώστε και εγώ θα επροτίμων να έχω +ένα σύμμαχον οποίος ο Δάμις παρά μυρίας Βαβυλώνας. + + + +ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑ {86} + + + +ΖΕΥΣ. Συ τακτοποίησε τα θρανία και συγύρισε την αίθουσαν δι' +εκείνους οίτινες θα έλθουν. Συ έπειτα φέρε και τοποθέτησε κατά +σειράν τους φιλοσόφους, αφού προηγουμένως τους στολίσης διά να +κάνουν εντύπωσιν και να προσελκύσουν περισσοτέρους αγοραστάς. Συ +δε, Ερμή, διαλάλει και συγκάλεσε υπό αισίους οιωνούς τους αγοραστάς +να προσέλθουν εις το δημοπρατήριον. Θα εκπλειστηριάσωμεν +φιλοσοφικούς βίους παντός είδους και πάσης κατηγορίας. Εάν δε +κανείς δεν έχη να καταβάλη αμέσως το χρήμα, ας λάβη προθεσμίαν ενός +έτους, αφού δώση εγγυητήν. + +ΕΡΜΗΣ. Πολλοί εμαζεύτηκαν, ώστε δεν πρέπει ν' αργοπορούμεν και να +τους αφήνωμεν να περιμένουν. + +ΖΕΥΣ. Ας αρχίση λοιπόν η δημοπρασία. + +ΕΡΜ. Ποίον θέλεις να εκθέσωμεν πρώτον εις πώλησιν; + +ΖΕΥΣ. Αυτόν με την μακράν κόμην τον εξ Ιωνίας, ο οποίος φαίνεται +από τους σοβαρωτέρους. + +ΕΡΜ. Συ ο Πυθαγορικός κατέβα και στάσου να σε εξετάσουν οι +αγορασταί. + +ΖΕΥΣ. Λοιπόν διαλάλησε. + +ΕΡΜ. Πωλείται ο άριστος βίος και ο σεμνότατος. Ποιος θέλει να γίνη +υπεράνθρωπος; Ποιος θέλει να γνωρίση την αρμονίαν του σύμπαντος και +να αναζήση μετά θάνατον εις νέαν ζωήν; + +ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ. Το εξωτερικόν του δεν είνε άσχημον, αλλά τι κυρίως +γνωρίζει; + +ΕΡΜ. Αριθμητικήν, αστρονομίαν, θαυματοποιίαν, γεωμετρίαν, μουσικήν +και μαγείαν. Έχεις ενώπιόν σου ένα εξαίρετον μάντιν. + +ΑΓΟΡ. Επιτρέπεται να του κάμω μερικάς ερωτήσεις; + +ΕΡΜ. Ελεύθερα. + +ΑΓΟΡ. Από πού είσαι; + +ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ. Σάμιος. + +ΑΓΟΡ. Και πού εσπούδασες; + +ΠΥΘ. Εις την Αίγυπτον κοντά εις τους εκεί σοφούς {87}. + +ΑΓΟΡ. Λοιπόν, εάν σε αγοράσω, τι θα με διδάξης; + +ΠΥΘ. Δεν θα σε διδάξω τίποτε, αλλά θα σε ενθυμήσω. + +ΑΓΟΡ. Πώς θα μ' ενθυμήσης; + +ΠΥΘ. Αφού σου εξαγνίσω πρώτον την ψυχήν και της αποπλύνω τον ρύπον. + +ΑΓΟΡ. Υπόθεσε ότι τώρα είμαι καθαρός• κατά ποίον τρόπον θα μου +φέρης τις αναμνήσεις; + +ΠΥΘ. Κατ' αρχάς θα υποβληθής εις ησυχίαν μακράν και σιωπήν και επί +πέντε ολόκληρα έτη δεν θα εκστομίσης λέξιν. + +ΑΓΟΡ. Να πας, φίλε μου, να γίνης παιδαγωγός εις το παιδί του +Κροίσου {88}• εγώ είμαι φλύαρος και δεν θέλω να μεταβληθώ εις +άγαλμα. Αλλά τέλος πάντων μετά την σιωπήν και την πενταετίαν τι θα +γίνη; + +ΠΥΘ. Θα εξασκηθής εις την μουσικήν και την γεωμετρίαν. + +ΑΓΟΡ. Νόστιμο αυτό• διά να γίνω σοφός είνε ανάγκη προηγουμένως να +γίνω κιθαριστής. + +ΠΥΘ. Μετά τούτο θα μάθης ν' αριθμής. + +ΑΓΟΡ. Και τώρα ξέρω να μετρώ. + +ΠΥΘ. Πώς μετράς; + +ΑΓΟΡ. Ένα, δύο, τρία, τέσσερα. + +ΠΥΘ. Βλέπεις; Εκείνα που νομίζεις τέσσερα είνε δέκα και τρίγωνον +τέλειον, εις το οποίον ημείς ορκιζόμεθα {89}. + +ΑΓΟΡ. Μα το τέσσαρα, τον μέγαν αυτόν όρκον, πρώτην φοράν ακούω +λόγους τόσον θείους και τόσον ιερούς {90}. + +ΠΥΘ. Έπειτα, φίλε μου, θα μάθης τι είνε η γη, ο αήρ, το ύδωρ και το +πυρ, ποία η κίνησίς των και ποία η μορφή των εν τη κινήσει. + +ΑΓΟΡ. Πώς; Έχουν μορφήν το πυρ, ο αήρ και το νερόν; + +ΠΥΘ. Και πολύ ορατήν• διότι εάν δεν είχον μορφήν και σχήμα, δεν θα +ηδύναντο να κινούνται. Μετά ταύτα θα μάθης ότι και ο θεός είνε +αριθμός, νους και αρμονία. + +ΑΓΟΡ. Θαυμάσια αυτά που λέγεις. + +ΠΥΘ. Εκτός δε των ειρημένων, θα μάθης και περί του εαυτού σου ότι +είσαι άλλος παρ' ό,τι νομίζεις και ό,τι φαίνεσαι. + +ΑΓΟΡ. Τι λες; Άλλος είμαι και όχι εγώ που ομιλώ τώρα με σένα; + +ΠΥΘ. Τώρα είσαι συ, άλλοτε όμως παρουσιάζεσο με άλλο σώμα και άλλο +όνομα• πάλιν δε μετά τινα καιρόν θα μεταβής εις άλλην ύπαρξιν. + +ΑΓΟΡ. Θέλεις να πης ότι θα μένω αθάνατος και ότι θα μεταλλάσσω +μορφάς διαφόρους; Αλλ' αρκετά είπαμεν δι' αυτά. Δεν μου λες και +ποίαν δίαιταν ακολουθείς; + +ΠΥΘ. Δεν τρώγω τίποτε το οποίον να έχη ζωήν και εκ των άλλων +αποφεύγω τους κυάμους. + +ΑΓΟΡ. Διατί; Ή μήπως δεν σ' ερέσουν τα κουκκιά; + +ΠΥΘ. Όχι, αλλ' οι κύαμοι είνε ιεροί και θεία η φύσις των. Εν +πρώτοις ολόκληρος ο κύαμος είνε σπέρμα ζωής και αν ξεφλουδίσης +κύαμον χλωρόν, θα ίδης ότι ομοιάζει πολύ προς τα γεννητικά όργανα +του ανδρός• εάν δε αφού ψηθή τον αφήσης υπό την σελήνην επί +ωρισμένας νύκτας μεταβάλλεται εις αίμα. Αλλά το σπουδαιότερον είνε +ότι οι Αθηναίοι διά κυάμων εκλέγουν τους άρχοντάς των. + +ΑΓΟΡ. Ωραία τα είπες όλα και θαυμάσια. Αλλά τώρα γδύσου, διότι θέλω +να σε ίδω και γυμνόν. Μπα, ο μηρός του είνε χρυσός! Φαίνεται ότι +δεν είνε άνθρωπος, αλλά θεός. Εξάπαντος θα τον αγοράσω. Πόσον +θέλεις δι' αυτόν; + +ΕΡΜ. Δέκα μνας. + +ΑΓΟΡ. Τον αγοράζω εις αυτήν την τιμήν. + +ΖΕΥΣ. Γράψε το όνομα του αγοραστού και την πατρίδα του. + +ΕΡΜ. Φαίνεται ότι είνε Ιταλιώτης, ω Ζευ, από τα μέρη της εκεί +Ελλάδος, τον Κρότωνα ή την Τάραντα. Δεν είνε όμως ένας, αλλά +τριακόσιοι σχεδόν έκαμαν εταιρικώς την αγοράν. + +ΖΕΥΣ. Ας τον πάρουν και ας έλθη άλλος. + +ΕΡΜ. Θέλεις να φέρωμεν αυτόν τον ακάθαρτον τον καταγόμενον από τον +Πόντον; + +ΖΕΥΣ. Μάλιστα. + +ΕΡΜ. Συ με την σακκούλα, που έχεις γυμνούς τους ώμους, έλα και φέρε +ένα γύρο διά να σε ιδούν όλοι. Πωλείται βίος ανδροπρεπής, βίος +άριστος και θαρραλέος, βίος ελεύθερος. Ποιος θέλει να τον αγοράση; + +ΑΓΟΡ. Πώς είπες, κήρυξ; Πωλείς άνθρωπον ελεύθερον; + +ΕΡΜ. Μάλιστα. + +ΑΓΟΡ. Και δεν φοβείσαι να καταδιωχθής ως εξανδραποδιστής και +εναχθής εις τον Άρειον Πάγον; + +ΕΡΜ. Αυτός δεν σκοτίζεται διά την πώλησίν του• διότι νομίζει ότι +είνε τελείως ελεύθερος. + +ΑΓΟΡ. Και εις τι μπορεί να χρησιμεύση άνθρωπος τόσο ρυπαρός και εις +τοιαύτην αθλίαν κατάστασιν; Το πολύ πολύ μόνον ως σκαφτιάν δύναται +κάνεις να τον χρησιμοποιήση ή διά να κουβαλή νερόν. + +ΕΡΜ. Και θυρωρόν εάν τον κάμης θα είνε πολύ πιστότερος από ένα +σκύλον. Άλλως τε και αυτός κύων ονομάζεται. + +ΑΓΟΡ. Και από πού είνε και τι επαγγέλλεται; + +ΕΡΜ. Ρώτησε τον ίδιον• αυτό είνε το καλλίτερον. + +ΑΓΟΡ. Είνε τόσον κατσουφιασμένος και άγριος, ώστε φοβούμαι να μη με +γαυγίση ή και να με δαγκάση, αν πλησιάσω. Δεν βλέπεις πως εσήκωσε +το ραβδί και συνεφρυώθη και κυτάζει κατά τρόπον άγριον και +απειλητικόν; + +ΕΡΜ. Μη φοβάσαι• είνε ημερωμένος. + +ΑΓΟΡ. Δεν μου λες, καλέ μου άνθρωπε, από πού είσαι; + +ΔΙΟΓΕΝΗΣ. Απ' όπου θέλεις. + +ΑΓΟΡ. Τι εννοείς; + +ΔίΟΓ. Έχεις ενώπιόν σου ένα πολίτην του κόσμου. + +ΑΓΟΡ. Και ποιον ακολουθείς και μιμείσαι; + +ΔΙΟΓ. Τον Ηρακλέα. + +ΑΓΟΡ. Κατά το ξύλον που κρατείς του ομοιάζεις• αλλά διατί δεν +φορείς και την λεοντήν; + +ΔΙΟΓ. Η λεοντή μου είνε αυτός ο τρίβων. Το έργον μου δε είνε να +πολεμώ, όπως εκείνος, τας ηδονάς, όχι κατά διαταγήν άλλου, αλλ' +εκουσίως. Ο σκοπός μου είνε να καθαρίσω από αυτάς τον κόσμον. + +ΑΓΟΡ. Ευγενής σκοπός. Αλλά τέλος πάντων εις τι συνίστανται κυρίως +αι γνώσεις σου και ποίαν τέχνην μετέρχεσαι; + +ΔΙΟΓ. Είμαι ελευθερωτής των ανθρώπων και ιατρός των παθών• εν γένει +δε θέλω να είμαι της αληθείας και του θάρρους ο κήρυξ. + +ΑΓΟΡ. Και αν σ' ερωτήσω, στόμα της αληθείας, κατά ποίον τρόπον θα +με εξασκήσης; + +ΔΙΟΓ. Αφού σε παραλάβω θα σε γδύσω πρώτον από την καλοπέρασιν, θα +σε αναγκάσω έπειτα να ζης με στερήσεις και θα σου φορέσω τρίβωνα +όπως αυτόν που φορώ, κατόπιν δε θα σε υποβάλλω εις κόπους και +κακοπαθείας, θα κοιμάσαι κατά γης, θα πίνης μόνον νερόν και θα +τρέφεσαι με ό,τι τύχη. Αν έχης χρήματα θα σε συμβουλεύσω να πας να +τα ρίψης εις την θάλασσαν, θ' αδιαφορήσης διά γυναίκα, τέκνα και +πατρίδα και όλα αυτά θα τα θεωρής σαχλαμάρες, θ' αφήσης το σπίτι +του πατέρα σου και θα κατοικήσης εις κανένα τάφον ή ερημόπυργον ή +και πίθον. θα έχης την σακκούλαν γεμάτην από λούπινα και από βιβλία +ολόγραφα {91} και εις την κατάστασιν αυτήν θα θεωρής τον εαυτόν σου +ευδαιμόνέστερον από τον βασιλέα των Περσών. Εάν δε κανείς σε δείρη +ή σε βασανίση, να μη το θεωρής δυσάρεστον. + +ΑΓΟΡ. Τι λες; Να μη πονώ όταν με δέρνουν; Δεν έχω το δέρμα της +χελώνης ή του κάβουρα. + +ΔΙΟΓ. Ν' ακολουθής με μικράν παραλλαγήν εκείνο που είπεν ο +Ευριπίδης. + +ΑΓΟΡ. Τι; + +ΔΙΟΓ. Το πνεύμα σου θα πονέση αλλ' η γλώσσα θα μείνη ανάλγητος {92}. +Προ πάντων όμως πρέπει να είσαι αυθάδης και θρασύς και να υβρίζης +τους πάντας αδιακρίτως, βασιλείς και ιδιώτας, διότι ούτω ο κόσμος +θα σε προσέξη και θα σε νομίση άφοβον. Η γλώσσα σου να είνε χυδαία +και βάρβαρος και η φωνή σου δυνατή και εντελώς ομοία προς το +γαύγισμα του σκύλου. Το πρόσωπόν σου να είνε αγριωπόν και το +βάδισμα ανάλογον προς την τοιαύτην του προσώπου έκφρασιν. Εν γένει +δε όλα σου να είνε θηριώδη και άγρια. Η εντροπή, η μετριοπάθεια και +η πραότης ας είνε μακράν σου• και το ερύθημα να το αποξύσης εντελώς +από το πρόσωπόν σου. Να συχνάζης κατά προτίμησιν εις τα +πολυανθρωπότερα μέρη και εις αυτά πάλιν να ζης μόνος και +ακοινώτητος, χωρίς κανένα να πλησιάζης και κανένα να έχης φίλον +διότι αυτά είνε εναντίον των αρχών μας. Ενώπιον δε όλων να πράττης +με θάρρος εκείνα τα οποία οι άλλοι και ιδιαιτέρως εντρέπονται να +πράττουν. Και εις τας ηδονάς της Αφροδίτης να εκλέγης τους +γελοιωδεστέρους τρόπους. Και τέλος, όταν θελήσης, να φάγης ένα +κταπόδι ωμό ή σουπιά και ν' αποθάνης. Αυτή είνε η ευτυχία την +οποίαν θα σου δώσω. + +ΑΓΟΡ. Να την κρατήσης για τον εαυτό σου. Αυτά που μου λες είνε +απάνθρωπα και συχαμερά. + +ΔΙΟΓ. Εύκολα όμως και όλοι δύνανται να τα βάλλουν εις πράξιν. Δεν +θα έχης ανάγκην από μάθησιν και σοφίαν γελοίαν, αλλ' η οδός που θα +σε φέρη εις την δόξαν θα είνε σύντομος• διότι και κοινός άνθρωπος +εάν είσαι, όπως βυρσοδέψης ή παστοπώλης, μαραγκός ή +αργυραμοιβός {93}, τούτο δεν θα σε εμποδίση να γίνης περίφημος, αρκεί +να έχης αναίδειαν και θράσος και να μάθης καλά να υβρίζης. + +ΑΓΟΡ. Δι' αυτά δεν σε χρειάζομαι• ναύτης όμως ή κηπουρός δύνασαι εν +ανάγκη να γίνης, εάν θέλουν να σε δώσουν το πολύ για δυο οβολούς. + +ΕΡΜ. Πάρε τον. Ευχαρίστως θα τον ξεφορτωθούμε, διότι μας ζαλίζει με +τας κραυγάς του και όλους αδιακρίτως υβρίζει και κακολογεί. + +ΖΕΥΣ. Κάλεσε άλλον, εκείνον τον Κυρηναίον, ο οποίος φορεί πορφύραν +και έχει στέφανον επί της κεφαλής του. {94} + +ΕΡΜ. Παρακαλώ να γίνη ησυχία, διότι το αντικείμενον είνε πολυτελές +και έχει ανάγκην πλουσίων αγοραστών. Πρόκειται περί βίου +ευχαρίστου, βίου τρισευτυχούς. Ποιος θέλει μίαν ζωήν ηδυπαθή; Ποιος +θέλει ν' αγοράση αυτό το αβρότατον υποκείμενον; + +ΑΓΟΡ. Πλησίασε και λέγε τι γνωρίζεις και θα σε αγοράσω αν δύνασαι +να μου είσαι χρήσιμος. + +ΕΡΜ. Μη τον ενοχλής, φίλε μου, και μη χάνης τα λόγια σου, διότι +είνε μεθυσμένος και δεν θα σου απαντήση• ως βλέπεις, τραυλίζει. + +ΑΓΟΡ. Και ποιος έχασε τα μυαλά του ν' αγοράση ένα δούλον τόσον +διεφθαρμένον και ακόλαστον; Αλλά και τι μυρωδιές έχει πάνω του! Και +πώς τρικλίζει και φαίνεται έτοιμος να πέση! Αλλά λέγε μου +τουλάχιστον συ, ω Ερμή, τι γνωρίζει και ποίαν τέχνην επαγγέλεται. + +ΕΡΜ. Κυρίως είνε καλός φίλος και ευχάριστος συμπότης και χορευτής• +θα είνε πολύ διασκεδαστικός εις ένα αφέντην ο οποίος ρέπει εις τους +έρωτας και εις την ασωτείαν. Αλλ' είνε και τέλειος σοφός εις την +παρασκευήν των φαγητών και των γλυκυσμάτων και εν γένει είνε +επιστήμων εις την καλοπέρασιν. Εσπούδασε εις τας Αθήνας και +υπηρέτησεν έπειτα τους τυράννους της Σικελίας και εξετιμάτο +πολύ παρ' αυτών. Το κυριώτερον δόγμα του είνε να καταφρονή τα πάντα +και συγχρόνως να επωφελήται τα πάντα και να λαμβάνη την ηδονήν όπου +την ευρίσκει. + +ΑΓΟΡ. Λοιπόν ν' αποταθής εις άλλον από αυτούς τους πλουσίους που +έχουν πολλά χρήματα• εγώ δεν είμαι κατάλληλος ν'αγοράσω ένα τέτοιον +γλεντζέν. + +ΕΡΜ. Φαίνεται ότι θα μας μείνη απώλητος αυτός. + +ΖΕΥΣ. Ας αποσυρθή και φέρε άλλον. Ας έλθουν αυτοί οι δύο, αυτός από +τα Άβδυρα που γελά και ο άλλος από την Έφεσον που κλαίει, θέλω να +τους πωλήσωμεν και τους δύο ομού. + +ΕΡΜ. Κατεβήτε εις το μέσον. Πωλούνται δύο άριστοι βίοι, οι +σοφώτατοι εξ όλων. + +ΑΓΟΡ. Τι αντίθετοι που είνε! Ο ένας δεν παύει να γελά. Ο άλλος +φαίνεται ως να κλαίη τον πατέρα του. Δεν μου λες εσύ, γιατί γελάς; + +ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ. Ερωτάς; Διότι όλα όσα κάνετε μου φαίνονται γελοία και +σεις γελοίοι. + +ΑΓΟΡ. Πώς είπες; Μάς εμπαίζεις όλους και περιφρονείς τα πράγματα +εις τα οποία ασχολούμεθα; + +ΔΗΜ. Αυτό είνε• δεν βλέπω τίποτε το σπουδαίον εις αυτά και τα πάντα +είνε κενά και ατόμων φορά και απειρία. + +ΑΓΟΡ. Όχι δα• συ είσαι αληθινά κενός και άπειρος του κόσμου. Αλλά +δεν θα παύσης να γελάς; Τι αυθάδεια είνε αυτή; Και συ, φίλε μου, +διατί κλαίεις; Μου φαίνεται ότι είνε προτιμότερον να ομιλή κανείς +με σένα. + +ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ. Τα ανθρώπινα πράγματα μου φαίνονται, ξένε, θλιβερά και +αξιοδάκρυτα και τίποτε εξ αυτών δεν τρέχει προς το καλόν. Σας +λυπούμαι λοιπόν και οδύρομαι• και τα μεν παρόντα δεν θεωρώ +σπουδαία, τα δε μέλλοντα προβλέπω τρομερά• εννοώ την πυρπόλησιν και +την καταστροφήν του σύμπαντος. Δι' αυτά κλαίω και διότι τίποτε δεν +είνε στερεόν και όλα συστρέφονται εις ένα κυκεώνα και είνε το αυτό +η τέρψις και η θλίψις, η γνώσις και η άγνοια, το μέγα και το +μικρόν. Όλα περιστρέφονται και συναλλάσσονται εις το παιγνίδι των +αιώνων. + +ΑΓΟΡ. Και τι είνε ο αιών; + +ΗΡΑΚΛ. Ένα παιδί το οποίον παίζει πεσσούς {95} και φιλονεικεί. + +ΑΓΟΡ. Και οι άνθρωποι; + +ΗΡΑΚΛ. Θεοί θνητοί. + +ΑΓΟΡ. Οι δε θεοί; + +ΗΡΑΚΛ. Άνθρωποι αθάνατοι. + +ΑΓΟΡ. Αινίγματα μου λέγεις, φίλε μου, ή γρίφους συνθέτεις; Οι λόγοι +σου είνε σκοτεινοί όπως οι χρησμοί του Λοξίου Απόλλωνος. + +ΗΡΑΚΛ. Διότι δεν έχετε καμμίαν σημασίαν δι' εμέ. + +ΑΓΟΡ. Αλλά τότε δεν θα σ' αγοράση κανείς που τα έχει σωστά. + +ΗΡΑΚΛ. Και εγώ σας περιφρονώ εξ ίσου και τους αγοράζοντας και τους +μη αγοράζοντας. + +ΑΓΟΡ. Αυτός μου φαίνεται ότι δεν είνε καλά στα μυαλά του. Ούτε τον +ένα, ούτε τον άλλον θ' αγοράσω. + +ΕΡΜ. Και αυτοί θα μείνουν απώλητοι. + +ΖΕΥΣ. Κάλεσε άλλον. + +ΕΡΜ. Θέλεις να καλέσω τον Αθήναιον εκείνον τον πολύλογον; + +ΖΕΥΣ. Μάλιστα. + +ΕΡΜ. Έλα λοιπόν συ. Πωλείται βίος αγαθός και συνετός. Ποιος θ' +αγοράση ένα τόσον αξιοσέβαστον πρόσωπον; + +ΑΓΟΡ. Δεν μου λες τι κυρίως ξέρεις εσύ; + +ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Είμαι παιδεραστής και σοφός εις τα του έρωτος. + +ΑΓΟΡ. Ωραία! Και θέλεις να σε αγοράσω εγώ και να σε πάρω παιδαγωγόν +εις το παιδί μου, που είνε καλοκαμωμένο; + +ΣΩΚΡ. Και ποιος από εμένα είνε καταλληλότερος να συναναστρέφεται +ένα ωραίον νέον; Διότι δεν είμαι των σωμάτων εραστής αλλά των +ωραίων ψυχών, θα τους ακούσης να λέγουν ότι και όταν συνέβη να +κοιμηθούν μαζή μου υπό το αυτό σκέπασμα δεν έπαθαν τίποτε κακόν εκ +μέρους μου {96}. + +ΑΓΟΡ. Αυτά να τα λες αλλού, ότι είσαι παιδεραστής και περιορίζεσαι +μόνον εις την ψυχήν των παιδιών, ενώ δύνασαι να πας και πάρα πέρα, +αφού κοιμάσθε υπό το αυτό σκέπασμα. + +ΣΩΚΡ. Σου ορκίζομαι εις τον σκύλον και εις τον πλάτανον ότι αυτή +είνε η αλήθεια {97}. + +ΑΓΟΡ. Τι θεοί είνε αυτοί εις τους οποίους ορκίζεσαι; + +ΣΩΚΡ. Γιατί; Δεν νομίζεις ότι είνε θεός ο σκύλος; Δεν γνωρίζεις ότι +ο Άνουβις ο θεός των Αιγυπτίων είνε κυνοκέφαλος, επίσης δε ο +Σείριος εις τον ουρανόν και ο Κέρβερος εις τον Άδην; + +ΑΓΟΡ. Καλά λες, το λάθος είνε δικό μου. Αλλά κατά ποίον τρόπον ζης; + +ΣΩΚΡ. Κατοικώ εις μίαν πόλιν την οποίαν κατεσκεύασα διά τον εαυτόν +μου, μεταχειρίζομαι δε πολίτευμα εντελώς ιδιαίτερον και νόμους +δικούς μου. + +ΑΓΟΡ. Ήθελα ν' ακούσω κανένα από τους νόμους σου. + +ΣΩΚΡ. Άκουσε ένα από τους κυριωτέρους, ο οποίος αφορά τας γυναίκας. +Κατά τους νόμους μου, καμμία εκ των γυναικών δεν πρέπει να ανήκη +εις ένα και μόνον άνδρα, αλλά να παραδίδεται εις πάντα βουλόμενον. + +ΑΓΟΡ. Τι είνε αυτά που λες; Καταργείς τους περί μοιχείας νόμους; + +ΣΩΚΡ. Βέβαια και όλας τας περί των τοιούτων μικρολογίας. + +ΑΓΟΡ. Και τι φρονείς περί των ωραίων παιδιών; + +ΣΩΚΡ. Η αγάπη των πρέπει να είνε η αμοιβή των εναρέτων ανδρών και +των ανδραγαθούντων. + +ΑΓΟΡ. Ωραία αμοιβή. Η δε σοφία σου εις τι κυρίως συνίσταται; + +ΣΩΚΡ. Εις τας ιδέας και εις τα παραδείγματα των όντων• διότι πάντα +όσα βλέπεις, η γη και τα υπάρχοντα επί της γης, ο ουρανός και η +θάλασσα, έχουν εικόνας αι οποίαι στέκονται αόρατοι έξω των όλων. + +ΑΓΟΡ. Και πού στέκονται; + +ΣΩΚΡ. Πουθενά. Διότι αν ήσαν κάπου, δεν θα ήσαν. + +ΑΓΟΡ. Αυτάς τας εικόνας και τα παραδείγματα που λέγεις δεν τα +βλέπω. + +ΣΩΚΡ. Επόμενον είνε, διότι είσαι τυφλός την ψυχήν. Εγώ όμως βλέπω +εικόνας, βλέπω το δικό σου το αόρατον αντίτυπον, όπως και το δικό +μου και εν γένει όλα τα βλέπω διπλά. + +ΑΓΟΡ. Πρέπει να σε αγοράσω, διότι βλέπω ότι είσαι σοφός και +οξυδερκής. Τι ζητείς δι' αυτόν συ ο κήρυξ; + +ΕΡΜ. Δόσε δύο τάλαντα. + +ΑΓΟΡ. Τον αγόρασα εις αυτήν την τιμήν, αλλά τα χρήματα θα τα +πληρώσω αργότερα. + +ΕΡΜ. Το όνομά σου; + +ΑΓΟΡ. Δίων ο Συρακούσιος {98}. + +ΕΡΜ. Να τον χαίρεσαι. Έλα τώρα συ ο Επικούρειος. Ποιος τον θέλει +αυτόν; Είνε μαθητής εκείνου που γελά και του άλλου του μεθυσμένου, +τους οποίους προ ολίγου είχαμεν εκθέση εις δημοπρασίαν. Διαφέρει +μόνον από αυτούς ότι είνε ασεβέστερος. Κατά τα άλλα είνε και αυτός +ευχάριστος και καλοφαγάς. + +ΑΓΟΡ. Και η τιμή; + +ΕΡΜ. Δύο μναι. + +ΑΓΟΡ. Λάβε τις• αλλά θέλω να μάθω ποία φαγητά του αρέσουν +περισσότερον. + +ΕΡΜ. Αγαπά τα γλυκά και τα μελιτώδη, προ πάντων δε τα σύκα. + +ΑΓΟΡ. Δεν θα είνε δύσκολον να τον τρέφωμεν θα του αγοράσω κάμποσες +τσαπέλες σύκα της Καρίας. + +ΖΕΥΣ. Άλλον κάλεσε, εκείνον που είνε κουρεμμένος σύρριζα και +σκυθρωπός, τον Στωικόν. + +ΕΡΜ. Καλά λέγεις, διότι πολλοί από τους αγοραστάς αυτόν περιμένουν. +Πωλείται η προσωποποίησις της αρετής, η τελειωτάτη ζωή. Ποιος θέλει +να γνωρίζη τα πάντα μόνος εξ όλων των ανθρώπων; + +ΑΓΟΡ. Πώς το είπες αυτό; + +ΕΡΜ. Αυτός είνε ο μόνος σοφός, ο μόνος ωραίος, ο μόνος δίκαιος, +ανδρείος, βασιλεύς, ρήτωρ, πλούσιος, νομοθέτης και ό,τι άλλο +θέλετε {99}. + +ΑΓΟΡ. Λοιπόν θα είνε και μάγειρος και βυρσοδέψης και ξυλουργός και +τα τοιαύτα. + +ΕΡΜ. Φαίνεται. + +ΑΓΟΡ. Πλησίασε, φίλε μου, και λέγε μου ποίος είσαι και εν πρώτοις +εάν λυπήσαι διότι πωλείσαι ως δούλος. + +ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ. Παντάπασι, διότι αυτά τα πράγματα δεν εξαρτώνται από +ημάς και όσα δεν εξαρτώνται από ημάς είνε αδιάφορα {100}. + +ΑΓΟΡ. Δεν σ' εννοώ. + +ΧΡΥΣ. Δεν ξέρεις ότι εκ των τοιούτων άλλα μεν είνε προηγμένα, άλλα +δε εξ εναντίας αποπροηγμένα; + +ΑΓΟΡ Ούτε τώρα σ' εννοώ. + +ΧΡΥΣ. Δεν είνε παράδοξον, διότι δεν είσαι συνειθισμένος εις τους +ημετέρους όρους, ούτε έχεις την καταληπτικήν φαντασίαν. Οι +σπουδαίοι όμως οι οποίοι εδιδάχθησαν την λογικήν θεωρίαν, όχι μόνον +αυτά γνωρίζουν αλλά και το σύμβαμα και παρασύμβαμα και την διαφοράν +η οποία υπάρχει μεταξύ των. + +ΑΓΟΡ. Σ' εξορκίζω εις την σοφίαν σου να μου εξηγήσης τουλάχιστον τι +είνε το σύμβαμα και τι το παρασύμβαμα, διότι δεν ξέρω πώς ο ρυθμός +αυτών των λέξεων μου έκαμεν εντύπωσιν. + +ΧΡΥΣ. Δεν έχω καμμίαν δυσκολίαν• αν ένας χωλός σκοντάψη με το +κουτσό του το πόδι εις πέτραν και πληγωθή, το μεν προηγούμενον +δυστύχημα το οποίον τον έκαμε να χωλαίνη είνε σύμβαμα, η δε δευτέρα +πληγή παρασύμβαμα. + +ΑΓΟΡ. Θαυμάζω την σοφίαν σου. Και τι άλλο ξέρεις; + +ΧΡΥΣ. Τας πλεκτάνας των λόγων εις τας οποίας συλλαμβάνω και δεσμεύω +εκείνους οι οποίοι συζητούν μετ' εμού και τους αποστομόνω ως με +φίμωτρον• η δύναμις δε αύτη είνε ο περίφημος συλλογισμός. + +ΑΓΟΡ. Πολύ δυνατόν όπλον και επίφοβον, μα τον Ηρακλήν. + +ΧΡΥΣ. Ορίστε εν παράδειγμα• έχεις παιδί; + +ΑΓΟΡ. Γιατί ρωτάς; + +ΧΡΥΣ. Διά να υποθέσωμεν ότι περιπλανάται πλησίον του ποταμού και το +αρπάζει ένας κροκόδειλος, ο οποίος έπειτα σου υπόσχεται να σου το +αποδώση εάν του είπης τι ακριβώς σκέπτεται, να σου δώση ή να μη σου +δώση το παιδί. Λοιπόν τι θα πης ότι σκέπτεται; + +ΑΓΟΡ. Δύσκολη απάντηση μου ζητάς. Δεν γνωρίζω τι να πω διά να σώσω +το παιδί μου. Λοιπόν πες μου συ, σε παρακαλώ, πώς να το σώσω πριν +προφθάση και το καταπιή. + +ΧΡΥΣ. Μη φοβάσαι, {101} θα σου μάθω και άλλα πολύ θαυμαστότερα +πράγματα. + +ΑΓΟΡ. Ποία; + +ΧΡΥΣ. Τον θεριστικόν και τον κυριεύοντα {102} συλλογισμόν, εκτός δε +τούτων την Ηλέκτραν και τον εγκεκαλυμμένον. + +ΑΓΟΡ. Τι εννοείς με αυτόν τον εγκεκαλυμμένον και ποιά είνε αυτή η +Ηλέκτρα; + +ΧΡΥΣ. Είνε η περίφημος Ηλέκτρα, η κόρη του Αγαμέμνονος, η οποία τα +αυτά πράγματα εγνώριζε και δεν εγνώριζε• διότι όταν ευρίσκετο +ενώπιόν της ο Ορέστης, ο οποίος δεν την εγνώριζεν, αυτή εγνώριζε +μεν τον Ορέστην ότι ήτο αδελφός της, αλλ' ότι εκείνος ήτο ο Ορέστης +το ηγνόει. Τώρα θα σου εξηγήσω και τον εγκεκαλυμμένον συλλογισμόν, +ο οποίος είνε εκ των πλέον Θαυμαστών. Ειπέ μου, γνωρίζεις τον +πατέρα σου; + +ΑΓΟΡ. Ναι. + +ΧΡΥΣ. Λοιπόν εάν σου παρουσιάσω ένα άνθρωπον σκεπασμένον θα τον +γνωρίσης; Τι θα πης; + +ΑΓΟΡ. Βέβαια θα πω ότι δεν τον γνωρίζω. + +ΧΡΥΣ. Αλλ' όμως αυτός είνε ο πατέρας σου• ώστε εάν τον αγνοής, +επόμενον είνε ότι αγνοής τον πατέρα σου. + +ΑΓΟΡ. Όχι δα, διότι θα τον ξεσκεπάσω και θα μάθω την αλήθειαν. Δεν +μου λες τώρα και τον σκοπόν της σοφίας σου και τι θα πράξης όταν θα +φθάσης εις την κορυφήν της αρετής; {103} + +ΧΡΥΣ. θα απολαύσω εκείνα τα οποία ως εκ της φύσεώς των κατέχουν την +πρώτην θέσιν εις την ευτυχίαν, εννοώ τον πλούτον, την υγείαν και τα +τοιαύτα. Αλλά προ τούτου είνε ανάγκη να κοπιάση κανείς, πολύ, +σκυμμένος επί βιβλίων ψιλογραμμένων, να συναθροίζη σχόλια και να +παραγεμίζη την μνήμην του από σολοικισμούς και ανοήτους λέξεις +{104}• και το σπουδαιότερον είνε ότι δεν επιτρέπεται να γίνης σοφός +εάν δεν πίης τρις κατά σειράν ελλέβορον. + +ΑΓΟΡ. Πολύ ευγενή αυτά και εξόχως ανδροπρεπή. Αλλά το να γίνη +κανείς, Γνίφων {105} και τοκογλύφος — διότι και αυτό, βλέπω, το +προσόν το έχεις — πώς πρέπει να το θεωρήσωμεν δι' άνθρωπον ο οποίος +ήδη κατέπιε τον ελλέβορον και κατέστη τέλειος διά την αρετήν; + +ΧΡΥΣ. Μόνον εις τον σοφόν αρμόζει να δανείζη με τόκον διότι αφού ο +συλλογισμός είνε η κυριωτέρα αυτού ασχολία, τα δε δάνεια και οι +λογαριασμοί φαίνονται συγγενή προς τους συλλογισμούς, μόνον εις +τους σπουδαίους ανήκει και τούτο όπως εκείνο, και δεν πρέπει μόνον +να λαμβάνη απλούς, όπως οι άλλοι, τους τόκους, αλλά διπλούς, τόκους +των τόκων. Δεν πιστεύω ν' αγνοής ότι είνε δύο ειδών τόκοι, οι +πρώτοι και οι δεύτεροι, οι οποίοι είνε ως απόγονοι των πρώτων. Αλλά +και κατά τον φιλοσοφικόν συλλογισμόν, ο λαμβάνων τον πρώτον τόκον +θα λάβη και τον δεύτερον• αλλά θα λάβη τον πρώτον, άρα θα λάβη και +τον δεύτερον. + +ΑΓΟΡ. Λοιπόν και περί των μισθών, τους οποίους συ λαμβάνεις παρά +των νέων διά να τους διδάσκης την σοφίαν σου, πρέπει το αυτό να +είπωμεν και πρέπει να συμπεράνωμεν ότι μόνον οι σοφοί πρέπει να +αμοίβωνται με χρήματα διά την αρετήν των; + +ΧΡΥΣ. Αυτό ακριβώς• διότι δεν λαμβάνω την αμοιβήν χάριν του εαυτού +μου, αλλά χάριν του δίδοντος. Επειδή εκ των ανθρώπων άλλοι μεν +πρέπει να εκχύνουν τον πλούτον, άλλοι δε να δέχωνται, εγώ φροντίζω +να γίνωμαι δεκτικός, τον δε μαθητήν διδάσκω να εκχύνη. + +ΑΓΟΡ. Και όμως το εναντίον έπρεπε να γίνεται, ο νέος να είνε +δεκτικός συ δε ο οποίος είσαι ο μόνος πλούσιος να εκχύνης. + +ΧΡΥΣ. Εμπαίζεις, αλλά πρόσεξε μήπως σου εκσφενδονίσω κανένα +αναπόδεικτον συλλογισμόν. + +ΑΓΟΡ. Και τι έχω να φοβηθώ από τοιούτον κτύπημα; + +ΧΡΥΣ. θα περιπέσης εις αμηχανίαν και σιωπήν και θα περιέλθη εις +σύγχυσιν το πνεύμα σου. Και το σοβαρώτερον είνε ότι, αν θέλω, θα σε +αποδείξω εις μίαν στιγμήν λίθον. + +ΑΓΟΡ. Πώς λίθον; Διότι δεν μου φαίνεσαι να είσαι ο Περσεύς, +αγαπητέ. + +ΧΡΥΣ. Ιδού πώς• ο λίθος είνε σώμα; + +ΑΓΟΡ. Ναι. + +ΧΡΥΣ. Το δε ζώον δεν είνε σώμα; + +ΑΓΟΡ. Είνε. + +ΧΡΥΣ. Συ δε είσαι ζώον; + +ΑΓΟΡ. Φαίνεται. + +ΧΡΥΣ. Άρα είσαι λίθος, αφού είσαι σώμα. + +ΑΓΟΡ. Σ' εξορκίζω μη μ' αφήσης να μείνω λίθος, αλλ' ανάλυσε με και +κάμε με εκ νέου άνθρωπον. + +ΧΡΥΣ. Δεν είνε δύσκολον θα γίνης πάλιν άνθρωπος. Λοιπόν ειπέ μου, +παν σώμα είνε ζώον; + +ΑΓΟΡ. Όχι. + +ΧΡΥΣ. Ο δε λίθος είνε ζώον; + +ΑΓΟΡ. Όχι. + +ΧΡΥΣ. Συ δε είσαι σώμα; + +ΑΓΟΡ. Ναι. + +ΧΡΥΣ. Αφού δε είσαι σώμα, είσαι ζώον; + +ΑΓΟΡ. Ναι. + +ΧΡΥΣ. Επομένως δεν είσαι λίθος, αφού είσαι ζώον. + +ΑΓΟΡ. Ευχαριστώ, αδελφέ, διότι είχαν αρχίση τα πόδια μου να +ξεπαγιάζουν και ν' απολιθούνται, όπως της Νιόβης. Τέλος πάντων θα +σ' αγοράσω. Αλλά δεν μου λες, πόσον θα πληρώσω; + +ΕΡΜ. Δώδεκα μνας. + +ΑΓΟΡ. Λάβε. + +ΕΡΜ. Μόνος σου τον αγόρασες; + +ΑΓΟΡ. Όχι, αλλ' όλοι αυτοί που βλέπεις. + +ΕΡΜ. Είνε πολλοί και με ώμους δυνατούς και άξιοι του θεριστικού +συλλογισμού. + +ΖΕΥΣ. Μη χρονοτριβής, αλλά κάλεσε εκείνον τον Περιπατητικόν. + +ΕΡΜ. Έλα συ ο ωραίος και πλούσιος. Ποιος θέλει ν' αγοράση τον +σοφώτατον αυτόν, ο οποίος γνωρίζει τα πάντα; + +ΑΓΟΡ. Και ποίας ιδιότητας έχει; + +ΕΡΜ, Είνε μετριοπαθής, πράος, καλόβολος και, το σπουδαιότερον, +διπλούς. + +ΑΓΟΡ. Δηλαδή; + +ΕΡΜ. Άλλος ο φαινόμενος και άλλος ο εσωτερικός• ώστε, αν τον +αγοράσης, να ενθυμήσαι να διακρίνης εις αυτόν τον εσωτερικόν και +τον εξωτερικόν άνθρωπον. + +ΑΓΟΡ. Ποία δε είνε η κυριωτέρα γνώσις του; + +ΕΡΜ. Ότι τα αγαθά είνε τρία, τα ψυχικά, τα σωματικά και τα έξω +τούτων. + +ΑΓΟΡ. Λογικά είνε αυτά. Και η τιμή του; + +ΕΡΜ. Είκοσι μνας. + +ΑΓΟΡ. Πολλά ζητάς. + +ΕΡΜ. Όχι, φίλε μου, διότι αυτός φαίνεται ότι έχει χρήματα και καλά +θα κάμης να τον αγοράσης το ταχύτερον. Εκτός δε των άλλων θα μάθης +παρ' αυτού πόσον καιρόν ζη το κουνούπι, εις πόσον δε βάθος της +θαλάσσης φθάνει το φως του ήλιου και τι είνε η ψυχή των στρειδιών. + +ΑΓΟΡ. Πολύ λεπτολόγος. + +ΕΡΜ. Και τι θα πης αν ακούσης άλλα πράγματα πολύ λεπτότερα, περί +σπέρματος και γονιμοποιήσεως και περί σχηματισμού του εμβρύου εντός +της μήτρας, και ότι ο μεν άνθρωπος είνε ον γελαστικόν, ο δε όνος +όχι γελαστικόν, ούτε γνωρίζει να οικοδομή ή να ταξειδεύη. + +ΑΓΟΡ. Πολύ θαυμάσια αυτά τα μαθήματα και πρακτικά {106}, ώστε τον +αγοράζω είκοσι μνας. + +ΕΡΜ. Καλά. + +ΖΕΥΣ. Ποίος μας μένει ακόμη; + +ΕΡΜ. Αυτός ο Σκεπτικός. Έλα συ, Πυρρία {107}, πλησίασε και κάνε +γλίγορα να τελειώνωμεν. Οι περισσότεροι επωλήθησαν και δεν έχομεν +καιρόν να χάνωμεν. Ποιος θέλει ν' αγοράση αυτόν εδώ; + +ΑΓΟΡ. Εγώ• αλλά πες μου πρώτον τι ξέρεις εσύ; + +ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ. Ουδέν. + +ΑΓΟΡ. Πώς είπες; + +ΦΙΛ. Διότι δεν πιστεύω ότι υπάρχει τίποτε απολύτως. + +ΑΓΟΡ. Ώστε ούτε ημείς υπάρχομεν; + +ΦΙΛ. Ούτε αυτό το γνωρίζω. + +ΑΓΟΡ. Ούτε ότι συ υπάρχεις; + +ΦΙΛ. Ακόμη περισσότερον αγνοώ τούτο. + +ΑΓΟΡ. Τι άγνοια είνε αυτή; Και τι τις θέλεις αυτές τις ζυγαριές; + +ΦΙΛ. Ζυγίζω εις αυτάς τας σκέψεις και τας εξισώνω• όταν δε τας εύρω +εντελώς ομοίας και ισοβαρείς, τότε προ πάντων δεν γνωρίζω ποία είνε +η αληθεστέρα. + +ΑΓΟΡ. Και από τα άλλα εις τι προ πάντων καταγίνεσαι επιτυχώς; + +ΦΙΛ. Πράττω τα πάντα και αποφεύγω μόνον να καταδιώκω φυγάδα {108}. + +ΑΓΟΡ. Και διατί τούτο σου είνε αδύνατον; + +ΦΙΛ. Διότι, φίλε μου, δεν δύναμαι να τον συλλάβω. + +ΑΓΟΡ. Αυτό το εννοώ, διότι φαίνεσαι βραδύς και νωθρός. Αλλ' ο +σκοπός της επιστήμης σου ποιος είνε; + +ΦΙΛ. Η άγνοια και ούτε ν' ακούω ούτε να βλέπω. + +ΑΓΟΡ. Λοιπόν θέλεις να πης ότι είσαι τυφλός και κωφός συγχρόνως; + +ΦΙΛ. Και άκριτος προσέτι και αναίσθητος και εν γένει ουδόλως +διαφέρω από τον σκώληκα. + +ΑΓΟΡ. Δι' όλα αυτά αξίζεις να σε αγοράσω. Πόσον πωλείται αυτός εδώ; + +ΕΡΜ. Μίαν μναν αττικήν. + +ΑΓΟΡ. Λάβε την. Ήκουσες; Σε αγόρασα. + +ΦΙΛ. Αυτό δεν είνε βέβαιον. + +ΑΓΟΡ. Πώς δεν είνε βέβαιον, αφού εμέτρησα τα χρήματα; + +ΦΙΛ. Διστάζω δι' αυτό και σκέπτομαι {109}. + +ΑΓΟΡ. Και όμως πρέπει να με ακολουθήσης αφού είσαι δούλος μου. + +ΦΙΛ. Ποίος γνωρίζει αν αυτά τα οποία λέγεις είνε αληθή; + +ΑΓΟΡ. Το γνωρίζουν ο κήρυξ, η μνα που έδωκα και οι παρόντες. + +ΦΙΛ. Υπάρχουν και άλλοι εδώ; + +ΑΓΟΡ. Μετ' ολίγον θα σε βάλω να γυρίζης τον μύλον κι' εκεί θα +πεισθής με δυσάρεστα επιχειρήματα ότι είμαι ο αφέντης σου. + +ΦΙΛ. Να είσαι διστακτικός δι' αυτό. + +ΑΓΟΡ. Το απεφάσισα ήδη. + +ΕΡΜ. Παύσε ν' αντιτείνης και ακολούθησε τον αγοραστήν σου. Εσάς δε +τους άλλους θα σας καλέσωμεν αύριον, όταν θα εκθέσωμεν εις +δημοπρασίαν τα λαϊκά και βάναυσα και αγοραία επαγγέλματα. + + + +ΑΛΙΕΥΣ Ή ΑΝΑΖΗΣΑΝΤΕΣ + + + +ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Κτυπάτε, κτυπάτε τον αχρείον με λίθους πολλούς, κτυπάτε +τον με βώλους και κεραμίδια, κτυπάτε τον με ξύλα, διά να μη μας +ξεφύγη. Εμπρός, Πλάτων, κτύπα• και συ Χρύσιππε, και συ ο άλλος. +Όλοι ας ορμήσωμεν εναντίον του, + + ως πήρη πήρηφιν αρήγη, βάκτρα δε βάκνροις {110}• + +διότι είνε κοινός εχθρός και δεν αφήκε κανένα εξ ημών ανύβριστον. +Συ δε, Διογένη, ιδού σου παρουσιάζεται η καλλιτέρα ευκαιρία διά να +μεταχειρισθής το ξύλον. Μη τον αφήνετε• ας τιμωρηθή, αναλόγως των +συκοφαντιών του. Τι, εκουρασθήκατε, Επίκουρε και Αρίστιππε; και +όμως δεν έπρεπε. + + Ανέρες έστε, σοφοί, μνήσασθε δε θούριδος οργής {111}• + +Αριστοτέλη, κάμε πιο γρήγορα. Λαμπρά, συνελήφθη το θηρίον. Επί +τέλους σε κρατούμεν, αχρείε, και θα μάθης εντός ολίγου ποίοι είμεθα +ημείς τους οποίους εκακολόγεις. Αλλά κατά ποίον τρόπον πρέπει να +τον τιμωρήσωμεν; Πρέπει να επινοήσωμεν ένα θάνατον με διαφόρους +βασάνους, ώστε να μας ικανοποίηση όλους• διότι δι' όσα έπραξεν εις +έκαστον εξ ημών ιδιαιτέρως είνε άξιος θανάτου. + +ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ Α'. Κατά τα την γνώμην μου πρέπει να ανασκολοπισθή. + +ΦΙΛ. Β'. Αφού όμως μαστιγωθή πρώτα. + +ΦΙΛ. Γ'. Να του εξορυχθούν οι οφθαλμοί. + +ΦΙΛ. Δ'. Προηγουμένως όμως να του αποκόψωμεν την γλώσσαν. + +ΣΩΚΡ. Συ δε, Εμπεδοκλή, ποίαν γνώμην έχεις; + +ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ. Πρέπει να ριφθή εις τους κρατήρας της Αίτνας, διά να +μάθη να μη υβρίζη τους καλλιτέρους του. + +ΠΛΑΤΩΝ. Και όμως το καλλίτερον θα ήτο, ως ο Πενθεύς ή ο Ορφεύς, + + λακιστόν εν πέτραισιν ευρέσθαι μόρον {112}, + +διά να λάβη έκαστος ένα κομμάτι και να φύγη... + +ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ. Όχι σας παρακαλώ• σας εξορκίζω εις τον ικέσιον Δία να με +λυπηθήτε. + +ΣΩΚΡ. Μη χάνης τα λόγια σου• τώρα πλέον δεν σώζεσαι. Ξέρεις και τι +λέγει ο Όμηρος, + + ως ουκ έστι λέουσι και ανδράσιν όρκια πιστά {113}. + +ΛΟΥΚ. Και εγώ με στίχους του Ομήρου θα σας ικετεύσω και ίσως εκ +σεβασμού προς τα Ομηρικά έπη θα φανήτε επιεικείς. + + Ζωγρείτ' ου κακόν άνδρα και άξια δέχθε άποινα + χαλκόν τε χρυσόν τε, τα δη φιλέουσι σοφοί περ {114}. + +ΠΛΑΤΩΝ. Αλλ' ούτε ημείς Θα δυσκολευθώμεν να σου απαντήσωμεν με +Ομηρικούς στίχους. Άκουσε λοιπόν: + + μη δη μοι φύξιν γε, κακηγόρε, βάλλεο θυμώ + χρυσόν περ λέξας, επεί ίκεο χείρας ες αμάς {115}. + +ΛΟΥΚ. Ω δυστυχία μου! ο Όμηρος εις τον οποίον είχα τας μεγαλειτέρας +μου ελπίδας εις ουδέν με ωφέλησε. Πρέπει να καταφύγω εις τον +Ευριπίδην και ίσως εκείνος με σώση. + + Μη κτείνε• τον ικέτην γαρ ου θέμις κτανείν {116}. + +ΠΛΑΤ. Μήπως ο Ευριπίδης δεν είπε και τα εξής : + + Ού δεινά πάσχειν δεινά τοις ειργασμένοις {117}; + +ΛΟΥΚ. Λοιπόν διά τοιούτους ματαίους λόγους Θα με καταδικάσετε εις +θάνατον; + +ΠΛΑΤ. Διατί όχι; Μήπως ο ίδιος δεν λέγει και το εξής; + + Αχαλίνων στομάτων + ανόμου τ' αφροσύνας + το τέλος δυστυχία {118}. + +ΛΟΥΚ. Λοιπόν, αφού απεφασίσθη ο θάνατός μου και δεν υπάρχει τρόπος +να τον αποφύγω, σας παρακαλώ τουλάχιστον να μου ειπήτε ποίοι είσθε +και τι τόσον μέγα κακόν σας έκαμα, ώστε η οργή σας εναντίον μου να +είνε τόσον αμείλικτος και να ζητήτε τον θάνατόν μου. + +ΠΛΑΤ. Διά τα κακά τα οποία μας έκαμες να ερωτάς τον εαυτόν σου, +κακούργε, και τους ωραίους εκείνους λόγους σου, εις τους οποίους +και αυτήν την φιλοσοφίαν εκακολόγεις και ημάς ύβριζες και μας +επώλεις εις δημοπρασίαν άνδρας σοφούς και το σπουδαιότερον +ελευθέρους. Διά τούτο αγανακτήσαντες εζητήσαμεν άδειαν από τον +Πλούτωνα, ο Χρύσιππος αυτός, ο Επίκουρος και ο Πλάτων εγώ και ο +Αριστοτέλης εκείνος και αυτός που σιωπά ο Πυθαγόρας, ο Διογένης και +όλοι όσους διέσυρες εις τα έργα σου. + +ΛΟΥΚ. Ανέπνευσα• διότι δεν θα με θανατώσετε εάν μάθετε ποία +αισθήματα έθρεφα προς υμάς. Ώστε πετάξετε τους λίθους, αλλά μάλλον +φυλάξετέ τους, διότι θα τους μεταχειρισθήτε κατ' εκείνων που είνε +άξιοι λιθοβολισμού. + +ΠΛΑΤ. Αυτά να σου λείψουν. Συ πρέπει σήμερον να τιμωρηθής με +θάνατον και μάλιστα αμέσως. + + Λάϊνον έσσο χιτώνα κακών ένεχ' όσα έοργας {119}. + +ΛΟΥΚ. Και όμως πρέπει να γνωρίζετε ότι αν φονεύσετε εμέ θα +φονεύσετε εκείνον εις τον οποίον προ πάντων έπρεπε να ευγνωμονήτε, +ο οποίος είνε οικείος προς υμάς και φίλος και ομόφρων και, αν μου +επιτρέπετε να το είπω, προστάτης και φύλαξ της διδασκαλίας σας και +πολύ εκοπίασα εξ αγάπης προς υμάς. Προσέξετε λοιπόν να μη φανήτε +όμοιοι με τους σημερινούς φιλοσόφους, δηλαδή αχάριστοι και κακοί +προς άνθρωπον ο οποίος σας ευηργέτησε. + +ΠΛΑΤ. Τι αναισχυντία! Ώστε χάριν σου οφείλομεν διά τας ύβρεις; +Νομίζεις ότι ομιλείς προς κτήνη και θέλεις να θεωρήσωμεν ως +ευεργεσίαν τας τόσας ύβρεις και συκοφαντίας; + +ΛΟΥΚ. Και πού ή πότε εγώ σας ύβρισα, ο οποίος πάντοτε υπήρξα +θαυμαστής της φιλοσοφίας και σας υπερεπαινώ; και τα έργα τα οποία +λέγω και γράφω πόθεν άλλοθεν ή από σας έλαβα και ως μέλισσα τα +απήνθισα και τα επιδεικνύω εις τους ανθρώπους; Οι δε άνθρωποι +επαινούν και αναγνωρίζουν έκαστος το άνθος πόθεν, πώς και εκ τίνος +το έδρεψα, και φαίνονται μεν ότι επαινούν εμέ διά την ανθολογίαν, +πραγματικώς όμως γνωρίζουν χάριν εις υμάς και τον ανθώνα σας, οι +οποίοι τοιαύτα άνθη ποικίλα και πολύχρωμα έχετε παραγάγη, δυνάμενα +να χρησιμεύσουν και προς δόξαν εκείνου όστις δύναται να συλλέξη και +τα συναρμόση, ούτως ώστε να συμφωνούν μεταξύ των και να σχηματίζουν +σύνολον αρμονικόν. Είνε λοιπόν δυνατόν άνθρωπος ο οποίος τοιαύτας +ευεργεσίας έλαβε παρ' υμών να κατηγορήση τους ευεργέτας του, εξ +αιτίας των οποίων και αυτός φαίνεται τώρα ότι είνε κάτι τι; Εκτός +εάν έχη τον χαρακτήρα του Θαμίριδος ή του Ευρύτου, ο οποίος ενώ +είχε διδαχθή το άσμα παρά των Μουσών, εφέρετο προκλητικώς προς τας +Μούσας και ετάνυεν εναντίον του Απόλλωνος το τόξον του, ενώ παρ' +αυτού είχε διδαχθή την τοξευτικήν... + +ΠΛΑΤ. Ομιλείς ως ρήτωρ και αυτό το οποίον λέγεις είνε αντίθετον +προς το πράγμα και μεγαλείτερον αποδεικνύει το θράσος σου, καθότι +εις το αδίκημα προσθέτει και την αχαριστίαν, διότι, ενώ παρ' ημών +έμαθες να τοξεύης, εναντίον ημών έστρεψες το τόξον σου και ως μόνον +σκοπόν είχες να κακολογής όλους ημάς. Αυτήν την αμοιβήν ελάβομεν +παρά σου διά την χάριν την οποίαν σου εκάμαμεν να σου αφήσωμεν +ανοικτόν των ανθώνα εκείνον και να μη σ' εμποδίσωμεν να κόψης άνθη +και αφού έκαμες άφθονον προμήθειαν ν' απέλθης. Διά τούτο είνε +δίκαιον να τιμωρηθής διά θανάτου. + +ΛΟΥΚ. Βλέπετε ότι ακούετε περισσότερον την οργήν σας παρά το +δίκαιον; Δεν εφανταζόμην ποτέ ότι ηδύνατο η οργή να κυριεύη τον +Πλάτωνα, τον Χρύσιππον ή τον Αριστοτέλην ή άλλον από σας, αλλ' +ενόμιζα ότι μόνοι σεις είσθε απηλλαγμένοι αυτού του πάθους. Σας +παρακαλώ μη με θανατώσετε άκριτον και αδίκαστον, διότι και τούτο +ήτο γνώμη σας ότι δεν πρέπει να επικρατή η βία και το δίκαιον του +ισχυροτέρου, αλλ' αι διαφοραί να λύωνται κατά το δίκαιον και αφού +ακουσθούν και τα δύο αντιμαχόμενα μέρη. Ώστε εκλέξατε ένα δικαστήν +και απαγγείλλετέ μου κατηγορίαν ή όλοι υμείς ή ένας, τον οποίον θα +διορίσετε αντιπρόσωπον οι λοιποί, εγώ δε θα απολογηθώ διά τας +κατηγορίας και αν μεν αποδειχθώ ένοχος και το δικαστήριον +αναγνωρίση την ενοχήν μου, θα υποστώ την δικαίαν τιμωρίαν• αλλά μη +προβήτε εις καμμίαν αυθαιρεσίαν. Εάν δε αποδειχθώ κατά την δίκην +αγνός και αθώος, οι δικασταί θα με απολύσουν και σεις τότε θα +στρέψετε την οργήν σας εναντίον εκείνων οίτινες σας εξηπάτησαν και +σας εξηρέθισαν εναντίον μου. + +ΠΛΑΤ. Είνε ως ν' απολύσωμεν τον ίππον εις την πεδιάδα, κατά την +παροιμίαν, διά να τον φυλάξωμεν καλλίτερα. Θα γελάσης τους δικαστάς +και θα διαφύγης• διότι ως ηκούσαμεν είσαι ρήτωρ και δικηγόρος, πολύ +πανούργος εις τους λόγους. Ποίον δικαστήν να βάλωμεν να σε δικάση, +τον οποίον να μη δωροδοκήσης, κατά την συνήθειάν σας, και να τον +πείσης να ψηφίση υπέρ σου παρά την συνείδησίν του; + +ΛΟΥΚ. Δι' αυτό μη ανησυχήτε• δεν θα ζητήσω να γίνη δικαστής κανέν +τοιούτον πρόσωπον ύποπτον και αμφιβόλου ακεραιότητος, το οποίον να +με αθωώση κατά χάριν ή με δωροδοκίαν. Προτείνω να με δικάση η +Φιλοσοφία και σεις μετ' αυτής. + +ΠΛΑΤ. Και ποιος θα υποστηρίξη την κατηγορίαν, όταν ημείς θα είμεθα +δικασταί; + +ΛΟΥΚ. Οι ίδιοι να είσθε κατήγοροι και δικασταί• δεν το φοβούμαι και +τούτο. Τόσην πεποίθησιν έχω εις το δίκαιόν μου και εις την δύναμιν +των επιχειρημάτων τα οποία θα μεταχειρισθώ εις την απολογίαν μου. + +ΠΛΑΤ. Τι λέτε σεις, Πυθαγόρα και Σωκράτη; Μου φαίνεται ότι αι +αξιώσεις του δεν είνε παράλογοι. + +ΣΩΚΡ. Τι άλλο παρά να πάμε εις το δικαστήριον, να παραλάβωμεν δε +και την Φιλοσοφίαν και εκεί ν' ακούσωμεν τι απολογείται αυτός ο +άνθρωπος; Να τον τιμωρήσωμεν αδίκαστον δεν αρμόζει εις ημάς, αλλ' +εις ανθρώπους αμαθείς και οργίλους, οι οποίοι λύουν τας διαφοράς +των με το δίκαιον του ισχυροτέρου. Θα δώσωμεν δε και αφορμάς +κατηγοριών εις τους κακοβούλους αν λιθοβολήσωμεν άνθρωπον χωρίς να +του επιτρέψωμεν ν' απολογηθή, ενώ καυχώμεθα ότι τόσον αγαπώμεν την +δικαιοσύνην. Και τι θα είπωμεν τότε περί του Ανύτου και Μελήτου, +των κατηγόρων μου, ή περί των τότε δικαστών, εάν αυτός θανατωθή +χωρίς ουδόλως να του επιτρέψωμεν ν' απολογηθή; + +ΠΛΑΤ. Πολύ σωστά λέγεις, Σωκράτη• ώστε ας πάμε να εύρωμεν την +Φιλοσοφίαν. Αυτή ας δικάση και ημείς ας αποδεχθώμεν τας αποφάσεις +της. + +ΛΟΥΚ. Εύγε, σοφώτατοι, αυτά τα οποία λέγετε τώρα είνε καλλίτερα και +νομιμώτερα. Τους λίθους φυλάξετε, όπως σας είπα, διότι θα τους +χρειασθήτε ολίγον αργότερα εις το δικαστήριον. Αλλά πού δύναται +κανείς να εύρη την Φιλοσοφίαν; Διότι δεν γνωρίζω πού κατοικεί, +καίτοι έχω περιπλανηθή επί πολύ προς αναζήτησίν της διότι επεθύμουν +να την γνωρίσω και την συναναστραφώ. Συνήντησα διαφόρους με μανδύας +και μεγάλας γενειάδας, οίτινες έλεγον ότι προήρχοντο εξ αυτής και, +νομίζων ότι την εγνώριζον πραγματικώς, τους ηρώτων αλλ' αυτοί την +ηγνόουν πολύ περισσότερον από εμέ και ή δεν μου έδιδον καμμίαν +απάντησιν διά να μη φανερώσουν την άγνοιάν των ή άλλην αντ' άλλης +θύραν μου εδείκνυον και ούτω μέχρι σήμερον δεν κατώρθωσα ακόμη να +εύρω την κατοικίαν της Φιλοσοφίας. Συνέβη πολλάκις ή μόνος να +εικάσω ή οδηγούμενος παρ' άλλου να φθάσω εις μίαν θύραν και να +νομίζω ότι επί τέλους ανεκάλυψα την ζητουμένην οικίαν, εσυμπέραινα +δε τούτο εκ του πλήθους των εισερχομένων και εξερχομένων, οίτινες +όλοι ήσαν σκυθρωποί και σοβαροί το παράστημα και εφαίνοντο +βυθισμένοι εις σκέψεις. Ανεμίχθην εις αυτούς και εισήλθα. Αλλ' αντί +της αληθινής Φιλοσοφίας ευρήκα γύναιον χωρίς καμμίαν απλότητα, +μολονότι εφαίνετο προσπαθούσα να φαίνεται αφελής και απεριποίητος. +Εντός ολίγου διέκρινα ότι και την κόμην της ήτις εφαίνετο +ατημέλητος δεν άφηνεν ακαλλώπιστον και το ένδυμά της δεν ήτο +ανεπιτήδευτον• και ήτο πρόδηλον ότι και την ατημελησίαν εκείνην +μετεχειρίζετο ως στολισμόν. Διεκρίνετο δε εις το πρόσωπόν της και +ολίγον ψιμύθιον και οι λόγοι της ήσαν όλοι εταίρας λόγοι• και όταν +την επαινούσαν διά το κάλλος της οι ερασταί της εφαίνετο +ευχαριστημένη και αν της έδιδε κανείς χρήματα και δώρα, προθύμως τα +εδέχετο και εκ των εραστών τους μεν πλουσίους εκάλει πλησίον της, +τους δε πτωχούς ούτε ητένιζε. Πολλάκις δε συνέβη να φανούν δήθεν +ακουσίως τα γυμνά μέλη της και τότε έβλεπα ότι εφόρει περιδέραια +χρυσά παχύτερα από τους κλοιούς των φυλακισμένων. Έφυγα λοιπόν +αμέσως, οικτείρων τους δυστυχείς εκείνους, οίτινες εσύροντο παρ' +αυτής ουχί από την μύτην, αλλ' από τα γένεια, και όπως ο Ιξίων, +συνευρίσκοντο με σκιάν νομίζοντες ότι ήτο η Ήρα. + +ΠΛΑΤ. Αυτό που είπες είνε αληθές, διότι δεν είνε εις όλους γνωστόν +ούτε καθένας δύναται ν' ανακαλύψη την θύραν της. Αλλ' είνε περιττόν +να πάμε εις την κατοικίαν της• ας την περιμένωμεν εδώ εις τον +Κεραμεικόν, όπου θα έλθη μετ' ολίγον επιστρέφουσα εκ της Ακαδημίας, +διά να περιπατήση και εις την Ποικίλην, όπως καθ' εκάστην +συνειθίζει. Αλλ' ιδού έρχεται. Βλέπεις εκείνην την σεμνήν γυναίκα +με το γλυκύ βλέμμα, η οποία βαδίζει σιγά και σκεπτική; + +ΛΟΥΚ. Βλέπω πολλάς ομοίας και κατά το ήθος και κατά το βάδισμα και +κατά την ενδυμασίαν. Βέβαια η αληθής Φιλοσοφία, θα είνε μία εξ +αυτών. + +ΠΛΑΤ. Άμα θα ομιλήση θα εννοήσης ποία είνε. + +ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ. Μπα! Πώς εδώ πάνω ο Πλάτων, ο Χρύσιππος, ο Αριστοτέλης +και όλοι οι άλλοι, οι κορυφαίοι εκ των μαθητών μου; Πώς ήλθατε +πάλιν εις την ζωήν; Μήπως δεν είσθε ευχαριστημένοι κάτω; Φαίνεσθε +θυμωμένοι. Και ποιος είνε αυτός τον οποίον έχετε μαζή σας ως +αιχμάλωτον; Μήπως είνε τυμβωρύχος, φονεύς ή ιερόσυλος; + +ΠΛΑΤ. Μα τον Δία, Φιλοσοφία, είνε ο ασεβέστερος εξ όλων των +ιεροσύλων. Αυτός ετόλμησε να υβρίση και σε την θειοτάτην και ημάς +όλους, όσοι κάτι εδιδάχθημεν παρά σου και το αφήκαμεν εις τας +επερχομένας γενεάς. + +ΦΙΛΟΣ. Και εθυμώσατε διότι ένας άνθρωπος σας εκακολόγησε, ενώ +γνωρίζετε πόσα μου ψάλλει εμένα η Κωμωδία εις τα Διονύσια και όμως +την θεωρώ φίλην και ούτε εις το δικαστήριον την εκάλεσα, ούτε επήγα +να της παραπονεθώ, αλλά την αφήνω να λέγη τα συνειθισμένα της και +τα πρέποντα εις την εορτήν; Διότι γνωρίζω ότι από τα σκώμματα δεν +δύναται να προέλθη τίποτε κακόν, αλλ' εξ εναντίας το καλόν, όπως ο +χρυσός όταν τρίβεται και καθαρίζεται, γίνεται λαμπρότερος και +περισσότερον φαίνεται η αξία του. Δεν εννοώ πώς εγίνατε τόσον +ευερέθιστοι και θυμώδεις. Διατί τον έχετε αυτόν δεμένον από τον +λαιμόν; + +ΠΛΑΤ. Ελάβαμεν την άδειαν επίτηδες να έλθωμεν επάνω και να τον +τιμωρήσωμεν κατά τα έργα του• διότι εμανθάναμεν τα όσα έλεγεν εις +τα πλήθη εναντίον μας. + +ΦΙΛΟΣ. Και χωρίς να δικασθή και ν' απολογηθή θα τον θανατώσετε; +Αλλά μου φαίνεται ότι κάτι θέλει να είπη. + +ΠΛΑΤ. Όχι, απεφασίσαμεν να αναθέσωμεν την υπόθεσιν εις την κρίσιν +σου• και αν θέλης δίκασε τον όπως νομίζεις πρέπον. + +ΦΙΛΟΣ. Τι λέγεις εσύ; + +ΛΟΥΚ. Αυτό είπα και εγώ, δέσποινα Φιλοσοφία, διότι μόνον συ δύνασαι +να εύρης την αλήθειαν. Με πολλάς παρακλήσεις και με πολλήν +δυσκολίαν κατώρθωσα να ανατεθή εις εσέ η δίκη. + +ΠΛΑΤ. Τώρα, αχρείε, την λέγεις δέσποιναν, προ ολίγων ημερών όμως +την εξηυτέλιζες ενώπιον πολυαρίθμων θεατών, διατιμών έκαστον +σύστημα αυτής δύο οβολούς. + +ΦΙΛΟΣ. Προσέξετε μήπως αυτός ο άνθρωπος δεν εκακολόγει την +Φιλοσοφίαν, αλλά διαφόρους αγύρτας, οίτινες με το όνομά μας +πράττουν πολλάς και διαφόρους μυσαράς πράξεις. + +ΠΛΑΤ. θα το μάθης παρά του ιδίου, αν μόνον θέλησης ν' ακούσης την +απολογίαν του. + +ΦΙΛΟΣ. Πηγαίνομεν εις τον Άρειον Πάγον ή μάλλον εις την Ακρόπολιν, +διά να βλέπωμεν συγχρόνως και τι γίνεται εις την πόλιν. Σεις δε, +αγαπηταί, πηγαίνετε να περιπατήσετε εις την Ποικίλην και θα έλθω να +σας εύρω μετά το τέλος της δίκης. + +ΛΟΥΚ. Και ποιες είνε αυτές, Φιλοσοφία; Και αυτές φαίνονται πολύ +σεμνές. + +ΦΙΛΟΣ. Αυτή η ανδροπρεπής είνε η Αρετή, εκείνη δε η άλλη είνε η +Σωφροσύνη, και η Δικαιοσύνη αυτή που στέκεται πλησίον της. Αυτή που +πηγαίνει μπροστά είνε η Παιδεία, η άλλη δε που μόλις διακρίνεται +και έχει το χρώμα αμφίβολον είνε η Αλήθεια. + +ΛΟΥΚ. Δεν βλέπω ποίαν λέγεις. + +ΦΙΛΟΣ. Δεν βλέπεις εκείνην την αστόλιστη γυναίκα, η οποία διαφεύγει +και διολισθαίνει; + +ΛΟΥΚ. Τώρα μόλις την διακρίνω. Αλλά διατί δεν παραλαμβάνεις και +αυτάς διά να γίνη πλήρες και τέλειον το δικαστήριον; θέλω δε να +διορίσω και συνήγορόν μου κατά την δίκην την Αλήθειαν. + +ΦΙΛΟΣ. Έχεις δίκαιον, ακολουθήσετε και σεις• δεν θα είνε κοπιώδες +να δικάσωμεν μίαν δίκην, αφού μάλιστα θα πρόκειται περί των ιδικών +μας υποθέσεων. + +ΑΛΗΘΕΙΑ. Φύγετε σεις• εγώ δεν έχω ανάγκην ν' ακούσω πράγματα, τα +οποία προ πολλού γνωρίζω. + +ΦΙΛΟΣ. Αλλ' ημείς έχομεν ανάγκην να λάβης μέρος εις την δίκην διά +να καταγγείλης και τα καθέκαστα. + +ΑΛΗΘ. Λοιπόν θα συμπαραλάβω και αυτάς τας δύο θεραπαινίδας, αι +οποίαι μου είνε αχώριστοι. + +ΦΙΛΟΣ. Και όσας άλλας θέλεις. + +ΑΛΗΘ. Ακολουθήτε λοιπόν, Ελευθερία και Παρρησία, διά να +προσπαθήσωμεν να σώσωμεν αυτόν τον ταλαίπωρον άνθρωπον, ο οποίος +είνε θιασώτης μας και κινδυνεύει χωρίς δικαίαν αφορμήν. Συ δε, +Έλεγχε, περίμενε αυτού. + +ΛΟΥΚ. Όχι, δέσποινα, αλλ' ας έλθη και αυτός και οιοσδήποτε άλλος• +διότι δεν έχω να αγωνισθώ με θηρία συνήθη, αλλά με ανθρώπους +αγύρτας και δυσκόλως εξελεγχομένους, οι οποίοι πάντοτε ευρίσκουν +υπεκφυγάς• ώστε η παρουσία του Ελέγχου είνε αναγκαία. + +ΦΙΛΟΣ. Βέβαια πολύ αναγκαία• το καλλίτερον δε θα ήτο να παραλάβης +και την Απόδειξιν. + +ΑΛΗΘ. Ακολουθείτε όλοι, αφού θεωρείσθε τόσον αναγκαίοι, διά την +δίκην. + +ΦΙΛΟΣ. Φοβείσθε λοιπόν ακόμη, συ Πλάτων και Χρύσιππε και +Αριστοτέλη, μήπως ο δικαστής μεροληπτήση υπέρ αυτού, αφού δικαστής +είνε η Αλήθεια; + +ΠΛΑΤ. Δεν λέγομεν αυτό, αλλ' είνε πανούργος και κολακευτικός και +είνε φόβος μήπως την παραπείση. + +ΦΙΛΟΣ. Μη ανησυχήτε και δεν θα γίνη καμμία αδικία, αφού και η +Δικαιοσύνη θα συμπαρίσταται εις την δίκην. Ας ανεβαίνωμεν λοιπόν. +Αλλά δεν μου λέγεις εσύ πώς ονομάζεσαι; + +ΛΟΥΚ. Εγώ ονομάζομαι Παρρησιάδης Αληθίωνος του Ελεγξικλέους. + +ΦΙΛΟΣ. Η δε πατρίς σου; + +ΛΟΥΚ. Είμαι Σύρος από τα περίχωρα του Ευφράτου. Αλλά τι σημαίνει +αυτό; Γνωρίζω ότι και εκ των αντιδίκων τινές είνε όχι ολιγώτερον +εμού βάβαροι την καταγωγήν• αλλ' ο τρόπος και η μόρφωσίς των δεν +είνε όπως των Σολέων, των Κυπρίων, των Βαβυλωνίων ή των Σταγειριτών +{120}. Άλλως τε εις την ιδικήν σου εκτίμησιν δεν εκπίπτει κανείς αν +κατά την γλώσσαν είνε βάρβαρος, αρκεί να έχη ευθύν και δίκαιον +χαρακτήρα. + +ΦΙΛΟΣ. Βεβαίως, αλλ' η ερώτησίς μου εις άλλο απέβλεπε. Το επάγγελμα +σου ποίον είνε; Διότι πρέπει να το γνωρίζω αυτό. + +ΛΟΥΚ. Μισώ τους φαντασμένους και τους αγύρτας και τους ψεύστας και +τους επηρμένους, μισώ όλα αυτά τα είδη των σιχαμερών ανθρώπων, οι +οποίοι, ως γνωρίζεις, είνε πάρα πολλοί. + +ΦΙΛΟΣ. Πάρα πολύ μίσος υπάρχει εις το επάγγελμά σου. + +ΛΟΥΚ. Είνε αληθές• βλέπεις λοιπόν πόσους αποστρέφομαι και πόσον +κινδυνεύω χάριν της επιστήμης μου. Αλλά γνωρίζω πολύ καλά και την +αντίθετον τέχνην, η οποία ως βάσιν έχει την αγάπην• αλλά πολύ +ολίγοι είνε άξιοι αυτής της τέχνης. Οι άλλοι όμως οι αξιομίσητοι +είνε μυριάδες. Κινδυνεύω λοιπόν την μεν μίαν τέχνην να λησμονήσω εξ +αχρηστίας, εις δε την άλλην να γίνω καθ' υπερβολήν εντριβής. + +ΦΙΛΟΣ. Και όμως έπρεπε να μη παραμελής την μίαν χάριν της άλλης και +να μη διαιρής τας τέχνας, διότι ενώ φαίνονται δύο είνε μία. + +ΛΟΥΚ. Καλλίτερα τα ξέρεις αυτά συ, Φιλοσοφία. Αλλά τέλος πάντων το +έργον μου είνε αυτό, τους μεν κακούς να μισώ, να επαινώ δε και ν' +αγαπώ τους καλούς. + +ΦΙΛΟΣ. Ελάτε λοιπόν, διότι εφθάσαμεν. Εδώ κάπου εις τον πρόναον της +πολιούχου ας γίνη η δίκη. Συ, ιέρεια, τακτοποίησε μας τα καθίσματα, +κατά το διάστημα δε τούτο ημείς θα εισέλθωμεν εις τον ναόν να +προσκυνήσωμεν την θεάν. + +ΛΟΥΚ. Ω Αθηνά, βοήθησε με εις τον αγώνα μου κατά των αγυρτών, +ενθυμουμένη τας επιορκίας τας οποίας κάμνουν καθ' εκάστην και όσα +άλλα πράττουν συ μόνη τα βλέπεις, η παρακολουθούσα αφ' υψηλού τα +πράγματα. Είνε καιρός να τιμωρηθούν. Εάν δε ίδης ότι νικώμαι και +ότι αι μαύραι ψήφοι είνε περισσότεραι, συ πρόσθεσε την ιδικήν σου +και σώσε με. + +ΦΙΛΟΣ. Το δικαστήριον είνε έτοιμον ν' ακούση τους διαδίκους• σεις +δε εκλέξετε ένα εξ υμών ο οποίος να δύναται να αναπτύξη καλλίτερα +την κατηγορίαν διότι δεν είνε δυνατόν να ομιλήτε όλοι συγχρόνως. +Έπειτα δε θα απολογηθής συ, Παρρησιάδη. + +ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ. Ποίος άλλος εξ ημών είνε καταλληλότερος από σε, Πλάτων; +Διότι και ευφυίαν έχεις θαυμαστήν και η γλώσσα σου είνε κομψή και +καθαρά Αττική, η δε χάρις και το πειστικόν, η σύνεσις και η +ακρίβεια, το θέλγητρον και τα επίκαιρα αποδεικτικά επιχειρήματα τα +έχεις άφθονα• ώστε δέξου την αντιπροσωπείαν και ομίλησε υπέρ ημών +όλων. Να ενθυμηθής όλα εκείνα τα οποία είπες εναντίον του Γοργίου, +του Πώλου, του Ιππίου και του Προδίκου και να τα συνθέσης εις την +σημερινήν κατηγορίαν, διότι ο κατηγορούμενος είνε δεινότερος από +όλους αυτούς. Επίχυσε εις όλα αυτά την Σωκρατικήν ειρωνείαν και +φέρε τον εις αμηχανίαν με τας συνεχείς και ευφυείς εκείνας +ερωτήσεις σου, και αν το νομίσης αναγκαίον παράχωσε εις τον λόγον +σου και εκείνο το οποίον είπες κάπου ότι ο μέγας Ζευς, ο οποίος +διατρέχει τον ουρανόν επί πτερωτού άρματος, θ' αγανακτήση εάν +αθωωθή ο κατηγορούμενος {121}. + +ΠΛΑΤ. Είνε προτιμότερον να διορίσωμεν ένα εκ των σφοδροτέρων +ρητόρων, τον Διογένην τούτον λόγου χάριν ή τον Αντισθένην ή τον +Κράτητα ή και σε, Χρύσιππε• διότι εις την προκειμένην περίπτωσιν +δεν χρειάζεται κάλλος και δεινότης συγγραφική, αλλά δικανικά και +πειστικά προσόντα, αφού και ο Παρρησιάδης είνε ρήτωρ. + +ΔΙΟΓΕΝΗΣ. Εγώ θα αναλάβω την κατηγορίαν νομίζω δε ότι δεν έχω +ανάγκην να μακρηγορήσω πολύ διά να προκαλέσω την καταδίκην του. +Άλλως τε και περισσότερον από κάθε άλλον έχω υβρισθή παρ' αυτού, +αφού και προ ολίγων ημερών με επώλησε δύο οβολούς. + +ΠΛΑΤ. Ο Διογένης, Φιλοσοφία, θα ομιλήση εξ ονόματος όλων ημών. Αλλά +να ενθυμήσαι, φίλε μου, να μη περιορισθής μόνον εις τα αφορώντά σε, +αλλά να ομιλήσης γενικώς δι' όλους και αν έχωμεν διενέξεις τινάς +εις τας ιδέας, να το λησμονήσης και να μη το λάβης υπ' όψιν, ούτε +να εξετάσης τώρα ποίος εξ ημών ευρίσκεται περισσότερον προς το +μέρος της αληθείας, αλλά να περιορίσης την αγανάκτησίν σου διά τας +ύβρεις και τας συκοφαντίας τας οποίας απευθύνει κατ' αυτής εις τους +λόγους του αυτός ο Παρρησιάδης. Ν' αφήσης τα ζητήματα εις τα οποία +διαφωνούμεν και να υποστηρίξης το συμφέρον το οποίον έχομεν κοινόν. +Βλέπεις ότι σ' επροτιμήσαμεν και εις χείρας σου ανεθήκαμεν όλοι τα +συμφέροντά μας και από σου εξαρτάται ή να διατηρηθή η καλή μας +υπόληψις ή να πιστευθούν περί ημών όσα ούτος μας απέδωκε. + +ΔΙΟΓ. Να είσθε ήσυχοι• δεν θα παραλείψω τίποτε και υπέρ όλων θα +ομιλήσω. Και αν η Φιλοσοφία, η οποία εκ φύσεως είνε ήμερος και +επιεικής, παραπεισθή υπό των λόγων του και σκεφθή να τον αθωώση, +πάλιν εγώ θα φροντίσω ώστε να μη μείνη ατιμώρητος• θα του δείξω ότι +δεν φέρομεν την βακτηρίαν χωρίς σκοπόν. + +ΦΙΛΟΣ. Αυτά να λείψουν• όχι ξύλον, αλλά λόγον πρέπει να +μεταχειρισθής. Αλλά μη χρονοτριβής διότι το νερόν εχύθη εις την +κλεψύδραν και το δικαστήριον περιμένει να σε ακούση. + +ΛΟΥΚ. Οι λοιποί φιλόσοφοι ας παρακαθήσουν και αυτοί ως δικασταί, +και ας ψηφίσουν μαζή σας, Φιλοσοφία. Μόνος ο Διογένης ας αναλάβη +την κατηγορίαν. + +ΦΙΛΟΣ. Δεν φοβείσαι μήπως σε καταδικάσουν; + +ΛΟΥΚ. Ουδόλως• θέλω ν' αθωωθώ με περισσοτέρας ψήφους. + +ΦΙΛΟΣ. Εύγε διά το θάρρος σου. Καθήσετε λοιπόν συ δε, Διογένη, +έχεις τον λόγον. + +ΔΙΟΓ. Οποίοι ημείς υπήρξαμεν και πώς εζήσαμεν, πολύ καλά γνωρίζεις, +ω Φιλοσοφία, και δεν είνε ανάγκη να το αναφέρω. Ποιος αγνοεί πόσας +ο Πυθαγόρας ούτος, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης και ο Χρύσιππος, διά να +μη αναφέρω τον εαυτόν μου, ευεργεσίας, έκαμαν εις την ανθρωπότητα; +Θα αναφέρω μόνον τας ύβρεις, τας οποίας εξεστόμισεν εναντίον ημών +αυτός ο τρισκατάρατος Παρρησιάδης, ενώ τόσα και τοιαύτα μας οφείλει +ο κόσμος. Ήτο ρήτωρ ως λέγεται και αφήσας τα δικαστήρια και τας +δικανικάς επιτυχίας έστρεψεν εναντίον ημών όλην την δύναμιν και την +τέχνην την οποίαν απέκτησεν εις τους λόγους και δεν παύει να μας +κακολογή και να μας αποκαλή αγύρτας και απατεώνας, παρασύρει δε τα +πλήθη να μας καταγελούν και να μας περιφρονούν ως ουτιδανούς. +Μάλιστα κατώρθωσεν ώστε οι περισσότεροι των ανθρώπων να μισήσουν +και ημάς και σε την Φιλοσοφίαν. Τάς σπουδαιοτέρας ιδέας, τας οποίας +και εις ημάς εδίδαξες, αποκαλεί φλυαρίας και σαχλαμάρες και τα +πάντα διασύρει και χλευάζει, ώστε αυτός μεν χειροκροτείται και +επευφημείται υπό τον θεατών, ημείς δε υβριζόμεθα• διότι φύσει +τοιούτος είνε ο πολύς λαός• αρέσκεται εις τας ύβρεις και τους +χλευασμούς και μάλιστα όταν διασύρωνται τα πλέον σεμνά και σοβαρά +πράγματα, όπως και εις τους αρχαίους χρόνους ο όχλος ετέρπετο όταν +ο Αριστοφάνης και ο Εύπολις ανεβίβαζαν εις την σκηνήν τον Σωκράτην +τούτον και τον διεκωμώδουν αποδίδοντες εις αυτόν αλλοκότους πράξεις +και λόγους. Αλλ' εκείνοι απετόλμουν τα τοιαύτα εναντίον ενός +ανθρώπου και κατά τας εορτάς του Διονύσου, ο οποίος επιτρέπει +τοιαύτας διακωμωδήσεις, και τα σκώμματα εθεωρούντο μέρος της +εορτής, ίσως δε και ο θεός εκείνος, ο οποίος είνε φιλόγελως, +ετέρπετο εις τα τοιαύτα. Αλλ' ο Παρρησιάδης ούτος, συγκαλών τους +επιφανεστέρους, αφού προ πολλού παρεσκεύασε και συνέγραψε ύβρεις +εις ογκώδες βιβλίον, τας απαγγέλλει μεγαλοφώνως και υβρίζει τον +Πλάτωνα, τον Πυθαγόραν, τον Αριστοτέλην, τον Χρύσιππον και όλους εν +γένει, χωρίς ούτε εορτή να είνε, ούτε να του έχωμεν κάμη τίποτε +κακόν, ότε θα είχε μίαν δικαιολογείαν, διότι θα είχε θέσιν +αμυνομένου και δεν θα είχε δώση αυτός τας πρώτας αφορμάς. Και το +σοβαρώτερον εξ όλων είνε, ότι ενώ πράττει ταύτα, τολμά και να +σφετερίζεται το όνομά σου, ω Φιλοσοφία, και υποκλέψας τον Διάλογον, +ο οποίος ήτο ιδικός μας, τον μεταχειρίζεται ως σύμμαχον και ως +όργανον εναντίον μας. Εκτός τούτου και τον Μένιππον, φίλον ημών, +έπεισε να τον βοηθή πολλάκις εις τους σατυρισμούς του, διά τούτο δε +και μόνος αυτός δεν παρίσταται εδώ και δεν μετέχει εις την +κατηγορίαν, αλλ' επρόδωσε τα κοινά συμφέροντα. + +Δι' όλα ταύτα είνε δίκαιον να τιμωρηθή. Τι δύναται δε να απολογηθή +όταν διέσυρε τα σεπττότερα ενώπιον τόσον μαρτύρων; Και η τιμωρία +του θα χρησιμεύη προς σωφρονισμόν και των άλλων διότι αν τον ίδουν +να τιμωρηθή, ουδείς άλλος θα τολμήση να περιφρονήση την Φιλοσοφίαν. +Το ν' ανέχεται κανείς τας ύβρεις και να μη ταράσσεται δεν θεωρείται +ως μετριοπάθεια, αλλ' ευλόγως εξηγείται ως ανανδρία και βλακεία. +Αλλ' αι πλέον ανυπόφοροι εκ των πράξεων αυτού του ανθρώπου είνε αι +τελευταίαι. Ως δούλους μας ωδήγησεν εις το δημοπρατήριον και με +κήρυκα μας επώλησεν, ως λέγεται, άλλους μεν εις μεγάλην τιμήν, +άλλους δε αντί μιας μνας αττικής, και εμέ ο αχρειέστατος μόνον αντί +δύο οβολών. Και οι παριστάμενοι εγέλων. Δι' αυτά αγανακτήσαντες +ήλθαμεν εκ του Άδου και σου ζητούμεν να μας ικανοποιήσης διά τας +αισχίστας προσβολάς τας οποίας υπέστημεν. + +ΑΝΑΖΗΣΑΝΤΕΣ. Εύγε, Διογένη, ωραία ωμίλησες δι' όλους. + +ΦΙΛΟΣ. Παύσετε τους επαίνους και τώρα ας χυθή νερόν διά την +απολογίαν. Συ δε, Παρρησιάδη, έχεις τον λόγον το νερόν τρέχει εις +την κλεψύδραν, ώστε μη χάνης καιρόν. + +ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ. Ο Διογένης εις την κατηγορίαν του, ω Φιλοσοφία, δεν +ανέφερεν όλα τα εγκλήματά μου, αλλά τα περισσότερα και τα +σοβαρώτερα αγνοώ διατί παρέλειψεν. Εγώ όμως δεν θα τα αρνηθώ, ούτε +ήλθα παρεσκευασμένος διά ν' απολογηθώ δι' αυτά, αλλά και όσα αυτοί +παρέλειψαν ή εγώ δεν επρόφθασα ήδη να ομολογήσω θα τα είπω σήμερον• +διότι ούτω θα μάθης ποίους εξέθηκα εις δημοπρασίαν και εκακολόγουν +αποκαλών απατεώνας και αγύρτας. Και να εξετάσης μόνον τούτο, εάν +λέγω την αλήθειαν περί αυτών. Εάν δε οι λόγοι μου φαίνωνται ότι +έχουν τίποτε τραχύ και υβριστικόν, όχι εγώ ο ελέγχων, αλλ' εκείνοι +νομίζω ότι είνε δικαιότερον να κατακριθουύν διότι τοιαύτα πράττουν. + +Εγώ άμα ενόησα τας αηδίας και τας κακίας αίτινες συνοδεύουν το +επάγγγελμα του ρήτορος, την απάτην και το ψεύδος, την θρασύτητα και +τας φωνασκίας και τον συναγωνισμόν και μυρία άλλα, απεσύρθην από το +επάγγελμα τούτο και ετράπην προς σε, ω Φιλοσοφία, με τον πόθον να +διέλθω το υπόλοιπον της ζωής μου υπό την σκέπην σου• όπως οι +καταφεύγοντες μετά τρικυμίαν και ανεμοζάλην εις ήσυχον λιμένα. Όταν +δε κατ' αρχάς σε αντίκρυσα, ήμην πλήρης θαυμασμού προς εσέ και +όλους αυτούς, οίτινες έδωκαν τους κανόνας του αρίστου τρόπου του +ζην και προς εκείνους οίτινες σπεύδουν προς αυτούς τείνουν την +χείρα και δίδουν τας καλλιτέρας και ωφελιμωτέρας συμβουλάς, τας +οποίας ακολουθών τις δεν φοβείται να ολισθήση, πράγμα το οποίον εκ +των σήμερον φιλοσοφούντων ολίγοι κάμνουν. Όταν δε είδα ότι πολλοί +εκ τούτων δεν ακολουθούν την Φιλοσοφίαν εξ αγάπης προς αυτήν, αλλά +χάριν της εξ αυτής προερχομένης δόξης και κατά μεν τα πρόχειρα, τας +φανεράς πράξεις και όσα είνε, εύκολον να μιμηθή πας τις, φαίνονται +αγαθοί και σεβάσμιοι άνθρωποι, εννοώ την γενειάδα, το βάδισμα και +το ένδυμα, εις δε τον ιδιαίτερον βίον των και εις τα πράγματα +διαψεύδουν το εξωτερικόν των και πράττουν τα εναντία και ατιμάζουν +την αξιοπρέπειαν του επαγγέλματός των, ήρχισα ν' αγανακτώ. Το +πράγμα μου εφάνη όμοιον ως να έβλεπα ηθοποιόν τραγικόν τρυφηλόν και +θηλυπρεπή να υποκρίνεται τον Αχιλλέα ή τον Θησέα ή τον Ηρακλήν, +χωρίς να έχη τίποτε το ηρωικόν εις το βάδισμα και την φωνήν, αλλά +να κάμνη κινήσεις γυναικώδεις υπό τοιούτον προσωπείον. Τον τοιούτον +ούτε η Ελένη, ούτε η Πολυξένη θα υπέφερε να υποδυθή το πρόσωπον +αυτών και θα τον εθεώρουν καθ' υπερβολήν θηλυπρεπή, πολύ δε μάλλον +ο θαυμάσιος ήρως Ηρακλής• το πιθανώτερον είνε ότι ούτος αμέσως θα +τον συνέτριβε μετά του προσωπείου του διά του ροπάλου, οργιζόμενος +διότι τόσον ατιμωτικώς θα τον εξεθήλυνε. + +Βλέπων ότι και υμείς υβρίζεσθε κατά τον αυτόν τρόπον υπό των +φιλοσόφων εκείνων, δεν ηδυνήθην να υποφέρω τοιαύτην επαίσχυντον +υπόκρισιν και να βλέπω πιθήκους τολμώντας να φορούν προσωπεία ηρώων +ή μιμούμενους τον όνον του μύθου, ο οποίος φορέσας λεοντήν +εξέπεμπεν ογκυθμόν μεγαλόφωνον και φοβερόν, θέλων να πιστευθή ως +λέων, υπό των Κυμαίων, οίτινες δεν εγνώριζον τι είνε λέων, έως ου +κάποιος ξένος, ο οποίος είχεν ιδή πολλάκις λέοντα και όνον, τον +απεκάλυψε και ήρχισε να τον ξυλοκοπή. Αλλ' εκείνο το οποίον προ +πάντων μου εφαίνετο φοβερόν, ω Φιλοσοφία, είνε ότι οι άνθρωποι, +οσάκις εβλεπον κανένα εξ αυτών φαύλον και άσεμνον και ασελγή, +κατηγόρουν την Φιλοσοφίαν και τον Χρύσιππον, τον Πλάτωνα ή τον +Πυθαγόραν ή άλλον οιονδήποτε, του οποίου εκείνος έλεγεν ότι είνε +οπαδός και μιμητής. Από τας κακίας εκείνου εσχημάτιζον κακήν ιδέαν +και περί υμών των προ πολλού αποθανόντων, διότι δεν ευρίσκεσθε εις +την ζωήν, ώστε να δυνηθούν να σας συγκρίνουν• εκείνον δε έβλεπον να +πράττη άτιμα και άσεμνα, ώστε ερήμην κατεδικάζεσθε μετ' αυτού και +εις την αυτήν κατηγορίαν κατελέγεσθε• + +Μη υποφέρων να βλέπω ταύτα, τους κατέκρινα, αποκαλύπτων την +αγυρτείαν αυτών και τους διέκρινα από σας• ενώ δε σεις έπρεπε να με +τιμάτε διά ταύτα, με εισάγετε εις δίκην. Λοιπόν και αν ίδω τινά εκ +των μεμυημένων εις τα ιερά μυστήρια ν' αποκαλύπτη τα απόρρητα των +θεών και αγανακτήσω διά τούτο και τον κατηγορήσω, θα νομίσετε ότι +έχω άδικον; Αλλά τούτο δεν θα ήτο ορθόν αφού και οι αθλοθέται +συνειθίζουν, όταν κανείς ηθοποιός, ο οποίος υποδύεται το πρόσωπον +της Αθηνάς, του Ποσειδώνος ή του Διός, δεν υποκρίνεται καλώς και +όπως πρέπει να παρίστανται οι θεοί, να τον μαστιγώνουν και δεν +οργίζονται κατ' αυτών οι θεοί ούτοι διότι παρέδωκαν εις τους +μαστιγοφόρους εκείνον ο οποίος παρουσιάζεται με το προσωπείον και +το σχήμα αυτών, αλλ' εξ εναντίας ευχαριστούνται όταν τον βλέπουν +μαστιγούμενον. Το πταίσμα είνε μικρόν όταν ο ηθοποιός δεν +υποκρίνεται καλώς το πρόσωπον ενός δούλου ή αγγελιαφόρου, αλλ' είνε +ασεβές και αποτρόπαιον να μη παραστήση όπως πρέπει προς τους θεατάς +τον Δία ή τον Ηρακλήν. + +Αλλά και τούτο είνε εκ των πλέον ατόπων, ότι, ενώ τα έργα σας +γνωρίζουν με πολλήν ακρίβειαν, οι περισσότεροι εξ αυτών ζουν κατά +τρόπον τοιούτον, ώστε να δύναται να υποτεθή ότι αναγινώσκουν και +μελετούν αυτά διά να πράττουν τα εναντία. Πάντα όσα λέγουν και +διδάσκουν, ότι πρέπει να περιφρονώμεν τα χρήματα και την δόξαν και +μόνον το αγαθόν να νομίζωμεν ωφέλιμον, να μη οργιζώμεθα και να +καταφρονώμεν τους ισχυρούς και να φερώμεθα προς αυτούς ως ίσοι προς +ίσους, είνε καλά αναμφιβόλως και σοφά και θαυμάσια. Αλλ' αυτοί και +αυτά διδάσκουν επί πληρωμή και τους πλουσίους κολακεύουν και +φοβούνται και προς το χρήμα χάσκουν και είνε πλέον οξύθυμοι από τα +κυνάρια και πλέον δειλοί από τους λαγούς, πλέον κόλακες από τους +πιθήκους και ασελγέστεροι από τους όνους, αρπακτικώτεροι από τους +γάτους και φιλονεικότεροι από τους πετεινούς. Και γίνονται γελοίοι +αγωνιζόμενοι δι' αυτά και διαγκωνιζόμενοι εις τας θύρας των +πλουσίων, παρακαθήμενοι εις γεύματα πολυάνθρωπα, επαινούντες και +κολακεύοντες υπερβολικώς κατά την διάρκειαν αυτών, υπερπληρούντες +τας γαστέρας των και μεμψιμοιρούντες και κατά την ώραν του πότου +εγείροντες φιλοσοφικάς συζητήσεις ατερπείς και ατόπους και +υποκύπτοντες εις την μέθην. Οι δε απλοί άνθρωποι, οίτινες +συντρώγουν, γελούν και χλευάζουν την Φιλοσοφίαν, η οποία τοιαύτα +καθάρματα δημιουργεί. Και το αισχρότατον εξ όλων είνε ότι, ενώ +έκαστος εξ αυτών λέγει ότι ουδενός έχει ανάγκην και ότι μόνον η +σοφία είνε πλούτος, μετ' ολίγον πηγαίνει και ζητεί και αγανακτεί +εάν δεν λάβη. Είνε το αυτό ως εάν τις παρουσιάζεται ως ηγεμών και +φορή τιάραν και διάδημα και όλα τα άλλα όσα αποτελούν τα γνωρίσματα +της βασιλείας, έπειτα δε ζητεί από τους υποδεεστέρους και επαιτεί. +Όταν λοιπόν πρόκειται να ζητήσουν τίποτε, διδάσκουν διά πολλών +επιχειρημάτων ότι ο άνθρωπος πρέπει να είνε μεταδοτικός, ότι ο +πλούτος είνε πράγμα μάταιον και ασήμαντον και ότι ο χρυσός και ο +άργυρος ουδόλως διαφέρουν από τα χαλίκια της παραλίας. Αλλ' όταν +κανείς παλαιός των φίλος προσέρχεται και ζητή να του δώσουν μικράν +συνδρομήν, σιωπούν και φαίνονται ως μη εννοούντες ή υποστηρίζουν τα +αντίθετα• οι δε πολλοί λόγοι περί φιλίας, περί αρετής και +αγαθοεργίας εξαφανίζονται διά μιας, ως πτερόεντα αληθώς έπη και εις +μάτην νομίζεις τα επαναλαμβάνουν καθ' εκάστην εις τας ομιλίας των. +Έφ' όσον δεν πρόκειται περί αργύρου ή χρυσού είνε φίλοι• εάν δε +κανείς και μόνον οβολόν επιδείξη, η ειρήνη παύει, αι συνθήκαι +ακυρούνται, τα βιβλία εξαφανίζονται και η αρετή φεύγει. Συμβαίνει +εις αυτούς ό,τι και εις τους σκύλους• όταν εις το μέσον αυτών ριφθή +κόκαλον αναπηδούν και αλληλοδαγκώνονται και όλοι γαυγίζουν εκείνον +ο οποίος επρόλαβε και ήρπασε το κόκαλον. Λέγεται δε ότι και κάποιος +βασιλεύς της Αιγύπτου εδίδαξέ ποτε πιθήκους να χορεύουν πυρρήχιον, +και τα ζώα, τα οποία ευκόλως μιμούνται τας πράξεις των ανθρώπων, +ταχέως συνείθισαν να χορεύουν και να φορούν πορφύρας και +προσωπίδας, και το θέαμα επετύγχανεν έως ότου εις εκ των θεατών, +άνθρωπος αστείος, έρριψεν εις το μέσον αυτών καρύδια, τα οποία είχε +κρυμμένα εις τον κόλπον του. Τότε οι πίθηκοι ιδόντες τα καρύδια +ελησμόνησαν τον χορόν και αντί χορευτών έγιναν εκ νέου πίθηκοι και +ήρχισαν να σχίζουν τα προσωπεία και τα ενδύματά των και να μάχωνται +μεταξύ των περί του ποίος ν' αρπάση τα καρύδια• ούτω δε ο θίασος +των χορευτών διελύθη και οι θεαταί εγέλων. + +Τοιαύτα πράττουν και οι σημερινοί φιλόσοφοι και αυτούς εγώ +κατέκρινα και δεν θα παύσω ποτέ να τους ελέγχω και να τους +σατυρίζω• περί υμών δε και εκείνων οίτινες είνε αληθείς μιμηταί σας +— διότι υπάρχουν καί τινες οι οποίοι είνε πραγματικοί οπαδοί της +φιλοσοφίας και αφωσιωμένοι εις τους νόμους σας — δεν παρεφρόνησα +διά να είπω τίποτε βλάσφημον ή υβριστικόν. Αλλά και τι έχω να είπω +και τι κοινόν υπάρχει μεταξύ υμών και τούτων; Τους αγύρτας όμως +τούτους και εχθρούς των θεών είνε δίκαιον να μισώ. Δεν μου λέγετε +σεις, Πυθαγόρα και Πλάτων και Χρύσιππε και Αριστοτέλη, ποίαν σχέσιν +έχουν προς υμάς οι τοιούτοι και ποίαν συγγένειαν και κατά τι η +διαγωγή των δύναται να συγκριθή προς την ιδικήν σας; Ο πίθηκος, +κατά την παροιμίαν, θέλει να μιμηθή τον Ηρακλήν. Επειδή έχουν +μεγάλας γενειάδας και λέγουν ότι είνε φιλόσοφοι και είνε σκυθρωποί, +πρέπει να τους θεωρώμεν ομοίους με σας; Αλλά θα ήσαν υποφερτοί αν +και εις αυτήν την υπόκρισιν είχον πιθανότητα• είνε όμως ευκολώτερον +ο γυψ να μιμηθή την αηδόνα παρά αυτοί τους αληθείς φιλοσόφους. + +Αυτά είχα να είπω προς απολογίαν μου. Συ δε, ω Αλήθεια, μαρτύρησε +προς το δικαστήριον εάν όσα είπα είνε αληθή. + +ΦΙΛΟΣ. Ν' απομακρυνθής, Παρρησιάδη ... Ακόμη μακρύτερα. — Πώς σας +εφάνησαν αυτά τα οποία είπε και τι πρέπει ν' αποφασίσωμεν; + +ΑΛΗΘΕΙΑ. Εγώ, ω Φιλοσοφία, ενώ τον ήκουα να ομιλή, ηυχόμην να +σχισθή η γη διά να κρυφθώ• τόσον αληθή ήσαν όλα όσα είπε. Γνώριζαν +τους ψευδοφιλοσόφους εκείνους και έβλεπα ότι τα λεγόμενά του +εφηρμόζοντο άλλα μεν εις εκείνον, άλλα δε εις τούτον. Τόσον ακριβώς +τους παρέστησε, ώστε ενόμιζα ότι τους έβλεπα ζωγραφισμένους. Όχι +μόνον σωματικώς, αλλά και ψυχικώς τους εξεικόνισεν ακριβέστατα. + +ΣΩΦΡΟΣΥΝΗ. Κι' εγώ πολύ εκοκκίνησα, ω Αλήθεια. Σεις δε τι λέγετε; + +ΑΝΑΖ. Τι άλλο παρά ότι πρέπει να αθωωθή και ανακηρυχθή φίλος ημών +και ευεργέτης; Εμείς επάθαμεν εκείνο το οποίον λέγεται περί των +κατοίκων της Ιλίου, οι οποίοι καλέσαντες ένα τραγωδόν να τους +διασκεδάση, τον ήκουσαν να ψάλλη τας συμφοράς της πατρίδος των. +Αλλ' ας ψάλλη και ας εξακολουθή να μαστιγώνη τους εχθρούς των θεών. + +ΔΙΟΓ. Και εγώ, Φιλοσοφία, ανακαλώ την κατηγορίαν και αναγνωρίζω ότι +ο Παρρησιάδης είνε άξιος των μεγαλειτέρων επαίνων. Του λοιπού τον +θεωρώ φίλον, διότι είνε εξαίρετος άνθρωπος. + +ΦΙΛΟΣ. Εύγε, Παρρησιάδη, σε ανακηρύττομεν παμψηφεί αθώον και του +λοιπού σε θεωρούμεν ημέτερον. + +ΠΑΡΡ. Ευχαριστώ την θεάν Νίκην διά τον πρώτον μου θρίαμβον• αλλά +νομίζω ότι ποιητικώτερα πρέπει να εκφράσω τας ευχαριστίας μου : + + Ω μέγα σεμνή Νίκη, τον εμόν + βίο τον κατέχοις + και μη λήγοις στεφανούσα {122}. + +ΑΛΗΘ. Μεταβαίνομεν εις το δεύτερον μέρος της υποθέσεως. Ας +καλέσωμεν και τους ψευδοφιλοσόφους, διά να δικασθούν διά τας καθ' +ημών ύβρεις των. Την κατηγορίαν θα υποστηρίξη ο Παρρησιάδης. + +ΠΑΡΡ. Πολύ καλά• ώστε σκύψε προς την πόλιν, Συλλογισμέ και κάλει +τους φιλοσόφους. + +ΣΥΛΛ. Ακούσετε οι φιλόσοφοι των Αθηνών• πρέπει να έλθετε εις την +Ακρόπολιν διά ν' απολογηθήτε περί της διαγωγής σας ενώπιον της +Αρετής, της Φιλοσοφίας και της Δικαιοσύνης. + +ΠΑΡΡ. Βλέπετε πόσον ολίγοι έρχονται, αφού ήκουσαν το κήρυγμα; +Φοβούνται την Δικαιοσύνην. Οι περισσότεροι δε εξ αυτών ούτε καιρόν +έχουν, διότι καταγίνονται να περιποιούνται τους πλουσίους. Εάν +θέλετε να έλθουν όλοι, να σου πω εγώ τι πρέπει να διακηρύξης. + +ΦΙΛΟΣ. Να διαλαλήσης μόνος σου ό,τι θέλεις, Παρρησιάδη. + +ΠΑΡΡΗΣ. Δεν δυσκολεύομαι. Ακούσετε τι διατάσσει η Φιλοσοφία. Όσοι +λέγουν ότι είνε φιλόσοφοι και θεωρούν ότι αρμόζει εις αυτούς ο +τίτλος ούτος να έλθουν εις την Ακρόπολιν, όπου θα γίνη διανομή +χρημάτων. Θα δοθούν εις έκαστον δύο μναι και γλύκισμα σησαμωτόν. +Εκείνος δε ο οποίος θα επιδείξη την μεγαλειτέραν γενειάδα θα λάβη +επί πλέον και ένα καλάθι σύκα. Περιττόν να φέρετε μαζή σας +σωφροσύνην ή δικαιοσύνην ή εγκράτειαν• αυτά δεν είνε αναγκαία, εάν +δεν υπάρχουν• αλλ' είνε απαραίτητον να φέρη έκαστος πέντε +συλλογισμούς, διότι άνευ αυτών δεν δύναται να θεωρηθή κανείς σοφός, + + κείται δ' εν μέσσοισι δυο χρυσοίο τάλαντα, + τω δόμεν, ος μετά πάσιν εριζέμεν έξοχος είη {123}. + +Βλέπετε τώρα πόσοι αναβαίνουν και πώς αλληλοσπρώχνονται, άμα +ήκουσαν τας δύο μνας. Και από το Πελασγικόν αναβαίνουν άλλοι, άλλοι +από το Ασκληπιείον και ακόμη περισσότεροι από τον Άρειον Πάγον, +μερικοί δε και από τον τάφον του Τάλου και άλλοι έβαλαν κλίμακας +προς το μέρος του ναού των Διοσκούρων και σκαρφαλώνουν με βοήν κατά +κοπάδια, και, όπως λέγει ο Όμηρος, μυριάδες έρχονται εξ όλων των +μερών, + + όσσα τε φύλλα και άνθεα γίνεται ώρη {124}, + +και εντός ολίγου η Ακρόπολις εγέμισεν από φιλοσόφους, οι οποίοι +καταλαμβάνουν θέσεις με θόρυβον. Παντού πήραι, γενειάδες, κολακεία, +αναισχυντία, βακτηρία, λαιμαργία, συλλογισμός και φιλοχρηματία. Οι +δε ολίγοι, οι οποίοι με το πρώτον κήρυγμα ανέβηκαν, έγιναν αφανείς +και άσημοι, αναμιχθέντες εις το πλήθος των άλλων και ένεκα της +εξωτερικής ομοιότητος δεν διακρίνονται. Αυτό είνε το μεγαλείτερον +κακόν, ω Φιλοσοφία, διά το οποίον προ πάντων θα ηδύνατο κανείς να +σου παραπονεθή, ότι δεν επέβαλες εις αυτούς σημείον εκ του οποίου +να γνωρίζωνται• διότι πολλάκις ευκολώτερα περνούν ως φιλόσοφοι +αυτοί οι αγύρται παρά οι αληθείς φιλόσοφοι. + +ΦΙΛΟΣ. Θα γίνη και αυτό μετ' ολίγον• αλλά τώρα ας τους υποδεχθώμεν. + +ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΣ. Πρέπει να προτιμηθώμεν εις την διανομήν ημείς οι +Πλατωνικοί. + +ΠΥΘΑΓΟΡΙΚΟΣ. Όχι, ημείς οι Πυθαγορικοί πρέπει να λάβωμεν πρώτοι, +διότι ο Πυθαγόρας ήτο αρχαιότερος. + +ΣΤΩΙΚΟΣ. Δεν ξέρετε τι λέτε• είμεθα καλλίτεροι ημείς οι Στωικοί. + +ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΟΣ. Προκειμένου περί χρημάτων, πρέπει να προτιμώμεθα +ημείς οι Περιπατητικοί. + +ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΣ. Δόσετε εις ημάς τα γλυκίσματα και τα σύκα και όσον διά +τα χρήματα περιμένομεν να τα λάβωμεν τελευταίοι. + +ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ. Πού είνε τα δύο τάλαντα, διότι κανείς δεν δύναται να +συγκριθή προς ημάς εις τας συζητήσεις. + +ΣΤΩΙΚ. Όχι βέβαια όταν είμεθα παρόντες ημείς οι Στωικοί. + +ΦΙΛΟΣ. Παύσετε να φιλονεικήτε• σεις δε οι Κυνικοί μη σπρώχνεσθε +έτσι και μη κτυπιέσθε με τας βακτηρίας, διότι δεν σας εκαλέσαμεν +δι' αυτά που νομίζετε. Τώρα πρόκειται εγώ η Φιλοσοφία, η Αρετή και +η Αλήθεια, να δικάσωμεν ποίοι από σας είνε οι αληθινοί φιλόσοφοι• +και όσοι μεν ευρεθούν ότι ζουν σύμφωνα προς τους ιδικούς μας +κανόνας, θ' αναγνωρισθούν ως οι άριστοι και θα ζήσουν του λοιπού +ευτυχείς• τους δε αγύρτας και ξένους προς ημάς θα τιμωρήσωμεν +αυστηρώς διά να παύσουν να οικειοποιούνται τίτλους ανωτέρους της +αξίας των και ν' αλαζονεύωνται. Αλλά τι επάθατε; Φεύγετε; Ιδέτε πώς +κατακρημνίζονται οι περισσότεροι διά να φύγουν το ταχύτερον. Εντός +ολίγου εκενώθη η Ακρόπολις και δεν έμειναν παρά [μόνο] οι ολίγοι +ούτοι, όσοι δεν φοβούνται να κριθούν. Πάρετε οι υπηρέται την πήραν +την οποίαν έρριψεν ο Κυνίσκος ενώ έφευγε και φέρετέ την εδώ διά να +την ίδω τι περιέχει. Βέβαια θα περιέχη λούπινα ή κανένα βιβλίον ή +καμμίαν στακτόπητταν. + +ΠΑΡΡ. Όχι, αλλά χρήματα και αρώματα (και μικράν μάχαιραν των +θυσιών) και καθρέπτην και κύβους. + +ΦΙΛΟΣ. Εύγε, λαμπρέ φιλόσοφε. Αυτά ήσαν τα εφόδια της φιλοσοφίας +σου και αυτά σου έδιδαν το δικαίωμα να υβρίζης τους πάντας και να +διδάσκης τους άλλους; + +ΠΑΡΡ. Τοιούτοι είνε όλοι αυτοί. Πρέπει δε να σκεφθήτε και να εύρετε +τρόπον διά να διακρίνουν οι άνθρωποι ποίοι εξ αυτών είνε καλοί και +ποίοι αγύρται. Συ, Αλήθεια, πρέπει να εύρης τρόπον — διότι είνε +και συμφέρον σου — να παύση να επικρατή το ψεύδος και να παύση η +άγνοια να βοηθή τους φαύλους να κρύπτωνται μιμούμενοι τους +χρηστούς. + +ΑΛΗΘ. Ας αναθέσωμεν εις αυτόν τον Παρρησιάδην την φροντίδα, αφού +απεδείχθη χρηστός και φίλος ημών, μέγας δε θαυμαστής σου, ω +Φιλοσοφία. Ας παραλάβη δε και τον Έλεγχον και ας υποβάλη εις +εξέτασιν όλους, όσοι λέγουν ότι είνε φιλόσοφοι• και όποιον ευρίσκει +γνήσιον και αληθινόν φιλόσοφον να του απονέμη στέφανον και να τον +καλή εις το Πρυτανείον {125}, οποίον δε ανακαλύπτει ψευδοφιλόσοφον — +και είνε πολλοί τοιούτοι να του αφαιρή τον φιλοσοφικόν τρίβωνα και +να του αποκόπτη σύρριζα την γενειάδα με τραγοκουρευτικήν ψαλλίδα, +εις δε το μέτωπον μεταξύ των φρυδιών να τον στιγματίζη ή να τον +σφραγίζη με έγκαυμα• η δε σφραγίς του εγκαυτήρος να παριστά αλώπεκα +ή πίθηκον. + +ΦΙΛΟΣ. Εύγε, Αλήθεια. Συ δε, Παρρησιάδη, να τους δοκιμάσης καθ'όν +τρόπον λέγεται ότι δοκιμάζουν οι αετοί τους νεοσσούς των εις τον +Ήλιον. Δεν εννοώ όμως ότι πρέπει να βάλης και τους φιλοσόφους ν' +αντικρύσουν ατενώς το φως του ηλίου και ούτω να δοκιμασθούν, αλλά +να θέσης ενώπιόν των χρυσόν και δόξαν και ηδονήν, και οποίον εξ +αυτών ίδης να τα περιφρονή και να φαίνεται απαθής ενώπιον αυτών, +αυτός να στεφανούται• εκείνον δε τον οποίον ίδης να τα προσβλέπη με +πόθον και να εκτείνη το χέρι προς τον χρυσόν, να τον υποβάλλης εις +το καυτήριον, αφού προηγουμένως του κουρεύσης την γενειάδα. + +ΠΑΡΡ. Θα γίνουν αυτά όπως διατάσσης, Φιλοσοφία, και μετ' ολίγον θα +ίδης τους περισσοτέρους εξ αυτών φέροντας την σφραγίδα της αλώπεκος +ή του πιθήκου, πολύ δε ολίγους στεφανωμένους. Αν θέλετε και εδώ +δύναμαι να αναβιβάσω μερικούς εξ αυτών. + +ΦΙΛΟΣ. Πώς είνε δυνατόν να τους επαναφέρης αφού με τοιούτον πανικόν +έφυγαν; + +ΠΑΡΡ. Δεν είνε δύσκολον, αρκεί η ιέρεια να μου επιτρέψη να +μεταχειρισθώ επ' ολίγον εκείνην την ορμιάν και το άγκιστρον, τα +οποία έχει αφιερώση εις τον ναόν της Αθηνάς κάποιος αλιεύς του +Πειραιώς. + +ΙΕΡΕΙΑ. Λάβε τα, ιδού δε και το καλάμι διά να δυνηθής να τα +μεταχειρισθής. + +ΠΑΡΡ. Θα με υποχρεώσης εάν μου δώσης και μερικά σύκα και ολίγον +χρυσόν. + +ΙΕΡ. Λάβε και αυτά. + +ΦΙΛΟΣ. Τι σκέπτεται να πράξη άρά γε αυτός ο άνθρωπος; + +ΙΕΡ. Έβαλε ως δόλωμα εις το αγκίστρι ένα σύκο και χρυσάφι, εκάθησε +επάνω εις το τείχος και εκρέμασε το αγκίστρι εις την πόλιν. + +ΦΙΛΟΣ. Τι σκοπόν έχουν αυτά, Παρρησιάδη; Μήπως σκέπτεσαι ν' +αλιεύσης λίθους εκ του Πελασγικού; + +ΠΑΡΡ. Σιώπησε, Φιλοσοφία, και περίμενε να ιδής τι θα ψαρεύσω. Συ +δε, Ποσειδών, προστάτα των αλιέων και συ, καλή Αμφιτρίτη, οδηγήσατε +εις το αγκιστρόν μου πολλούς ιχθύς. Α! βλέπω ένα μεγάλον λάβρακα ή +μάλλον ένα χρύσοφρυν {126}. + +ΕΛΕΓΧΟΣ. Όχι, είνε γαλέος• τρέχει προς το άγκιστρον με το στόμα +ανοικτόν. Οσφραίνεται το χρυσάφι• πλησιάζει, ετσίμπησε, επιάστηκε• +ανάσυρε. + +ΠΑΡΡ. Βοήθησε ολίγον και συ, Έλεγχε. Καλά, τον ανεβάσαμεν. Ας +ίδωμεν τίνος είδους ψάρι είνε. Μπα! είνε σκυλόψαρο. Τι φοβερά +δόντια που έχει, θεέ μου! Τ' είν' αυτό που έπαθες, σοφώτατε; +Ενόμιζες ότι θα εκρύπτεσο εις τους βράχους και θα έτρωγες με την +ησυχίαν σου το δόλωμα χωρίς να σε ιδή κανείς, αλλά συνελήφθης και +τώρα θα σε κρεμάσω από τα σπάραχνα να σε ιδούν όλοι. Ας βγάλωμεν +πρώτα το άγκιστρον με το δόλωμα. Αλλά βλέπω ότι το άγκιστρον δεν +έχει τίποτε• ο φίλος εκατάπιε το σύκον και το χρυσάφι ευρίσκεται +εις την κοιλιά του. + +ΔΙΟΓ. Βάλε τον να τα ξεράση διά να τα μεταχειρισθώμεν ως δόλωμα και +δι' άλλους. + +ΠΑΡΡ. Τα εξέρασε. Και τώρα τι λες, Διογένη; Τον γνωρίζεις αυτόν και +έχει καμμίαν σχέσιν μαζή σου; + +ΔΙΟΓ. Καμμίαν. + +ΠΑΡΡ. Λοιπόν αυτόν εξετίμησα εγώ προ ημερών δύο οβολούς. Εσύ ποίαν +αξίαν του δίδεις; + +ΔΙΟΓ. Δύο οβολοί είνε πολλά• είνε παληόψαρον από εκείνα τα οποία +δεν τρώγονται. Το κρέας του είνε αηδές και σκληρόν και δεν +χρησιμεύει εις τίποτε. Άφησέ τον να πέση κατακέφαλα από τους +βράχους και ρίψε το άγκιστρον να σύρης άλλον. Αλλά δεν είνε φόβος, +Παρρησιάδη, να σου σπάση το καλάμι από το βάρος; + +ΠΑΡΡ. Μη φοβάσαι, Διογένη• είνε ελαφροί, πολύ ελαφρότεροι από τις +μαρίδες. + +ΔΙ0Γ. Βέβαια, αφού δεν έχουν περισσότερο μυαλό {127}• τράβα όμως. + +ΠΑΡΡ. Μπα! ποίος είν' αυτός ο άλλος ο πλατύς που ομοιάζει σαν +γλώσσα ή ψήττα; Τρέχει με το στόμα ανοικτόν προς το αγκίστρι• το +εκατάπιε• συνελήφθη• ας τον τραβήξωμεν. + +ΔΙΟΓ. Ποιος είνε; + +ΕΛΕΓΧ. Λέγει ότι είνε μαθητής του Πλάτωνος. + +ΠΛΑΤ. Και συ, αναιδέστατε, τρέχεις προς τον χρυσόν; + +ΠΑΡΡ. Τι λέγεις, Πλάτων; Τι πρέπει να τον κάμωμεν αυτόν; + +ΠΛΑΤ. Από τον αυτόν κρημνόν να τον ρίψετε και αυτόν. + +ΔΙΟΓ. Ας ψαρεύσωμεν τώρα άλλον. + +ΠΑΡΡ. Βλέπω ένα ωραιότατον να πλησιάζη και όσον μου επιτρέπει το +βάθος να διακρίνω έχει διάφορα χρώματα και εις την ράχην γραμμάς +χρυσάς. Τον βλέπεις, Έλεγχε; Αυτός είνε ο οποίος υποκρίνεται τον +Αριστοτέλην. Επλησίασε και έπειτα πάλιν απεμακρύνθη και με προσοχήν +παρατηρεί γύρω του. Αλλ' επέστρεψε πάλιν, έχαψε το δόλωμα, +συνελήφθη• ας τον ανελκύσωμεν. + +ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ. Μη μ' ερωτάς, Παρρησιάδη, περί αυτού διότι δεν γνωρίζω +ποιος είνε. + +ΠΑΡΡ. Λοιπόν, Αριστοτέλη, και αυτόν να τον πετάξωμεν κάτω. Αλλά τι +βλέπω; Ένα πλήθος ψάρια του αυτού χρώματος, με αγκάθια και το δέρμα +πολύ τραχύ πιο δυσκολόπιαστα από τους αχινούς. Χρειάζεται δίκτυ διά +να τα πιάσωμεν και δίκτυ δεν έχομεν. Αλλ' αρκεί και ένα μόνον από +το κοπάδι να τραβήξωμεν. Θα ορμήση δε εις το αγκίστρι το θρασύτερον +από αυτά. + +ΕΛΕΓΧ. Ρίψε το αγκίστρι αν θέλης, αλλά φρόντισε προηγουμένως να +συνδέσης με μακρόν σίδηρον την ορμιάν και το αγκίστρι διά να μη το +κόψη με τα δόντια του και καταπιή το χρυσάφι. + +ΠΑΡΡ. Έτοιμα. Συ δε, ω Ποσειδών, ελθέ εις βοήθειαν. Πω πω, τι μάχη +γίνεται γύρω εις το δόλωμα και πώς ερρίχθηκαν όλοι εις το σύκον, +ενώ άλλοι έχουν κολλήση επάνω εις το χρυσάφι. Αλλά επιάστηκε ένας +εις το αγκίστρι από τους πλέον δυνατούς. Δεν μου λες εις ποίαν +σχολήν ανήκεις; Αλλ' είμαι γελοίος να ζητώ από ένα ψάρι να μιλήση, +αφού ξέρω ότι τα ψάρια είνε άφωνα. Αντ' αυτού λέγε συ, Έλεγχε, +ποίον έχει διδάσκαλον. + +ΕΛΕΓΧ. Τον Χρύσιππον. + +ΠΑΡΡ. Εννοώ• η προτίμησίς του οφείλεται υποθέτω εις το ότι το όνομα +του διδασκάλου έχει χρυσόν. Λοιπόν, Χρύσιππε, τους γνωρίζεις αυτούς +και συ τους εδίδαξες την διαγωγήν την οποίαν ακολουθούν; + +ΧΡΥΣ. Είνε ύβρις, Παρρησιάδη, να νομίζης ότι τοιούτοι άνθρωποι +δύνανται να έχουν οιανδήποτε σχέσιν προς εμέ και να μου απευθύνης +τοιαύτας ερωτήσεις. + +ΠΑΡΡ. Εύγε, Χρύσιππε, αυτά τα οποία λέγεις σε τιμούν. Λοιπόν, και +αυτός ας ριφθή κάτω, όπως οι άλλοι, αφού είνε και ακανθώδης και +υπάρχει φόβος, αν τον φάη κανείς, να του καθήσουν κόκαλα εις τον +λαιμόν. + +ΦΙΛΟΣ. Αρκετούς εψάρευσες, Παρρησιάδη, και πρέπει να παύσης διά να +μη σου κόψη κανείς μαζί με το αγκίστρι και το χρυσάφι και το πάρη +και φύγη, έπειτα δε θ' αναγκασθής να το πληρώσης εις την ιέρειαν. +Και τώρα ημείς θα πάμε να περιπατήσωμεν• καιρός δε και σεις οι +άλλοι ν' αναχωρήσετε διά να περάσετε τον καιρόν της αδείας σας. Συ +δε, Παρρησιάδη, και ο Έλεγχος, εξετάσατε αυτούς όλους και τους μεν +αγαθούς στεφανώνετε, τους φαύλους δε στιγματίζετε. + +ΠΑΡΡ. Θα εκτελέσωμεν την παραγγελίαν σου, Φιλοσοφία. + +Χαίρετε, σεβαστοί φιλόσοφοι. Ημείς δε, Έλεγχε, ας κατέβωμεν και ας +εκτελέσωμεν τας διαταγάς της Φιλοσοφίας. Από πού δε νομίζεις ότι +πρέπει ν' αρχίσωμεν; Από την Ακαδημίαν ή από την Στοάν; + +ΕΛΕΓΧ. Ας κάμωμεν την αρχήν από το Λύκειον. + +ΠΑΡΡ. Το ίδιο κάνει. Εκείνο περί του οποίου είμαι βέβαιος είνε ότι +όπου και αν πάμε θα χρειασθούμεν ολίγους στεφάνους και πολλά +καυτήρια. + + + +ΗΡΟΔΟΤΟΣ Ή ΑΕΤΙΩΝ {128} + + + +Θα ήτο ευτύχημα να μιμηθή κανείς τον Ηρόδοτον, όχι εις όλα τα +προτερήματά του ως συγγραφέως — διότι τούτο θα ήτο υπερβολικός +πόθος — αλλ' εις έν τουλάχιστον εξ όλων, το κάλλος λ.χ. και την +αρμονίαν του ύφους του, την ιδιαιτέραν χάριν της Ιωνικής διαλέκτου, +τον πλούτον της σκέψεως ή τα αναρίθμητα κάλλη, τα οποία εκείνος +έχει συναθροίση εις τα έργα του και τα οποία απελπίζουν τον +αποπειρώμενον να τον μιμηθή. Εκείνα όμως τα οποία έπραξε διά να +καταστήση γνωστά τα συγγράμματά του και να καταστή εντός ολίγου +περίφημος μεταξύ των Ελλήνων και εγώ και συ και άλλοι δυνάμεθα να +τα μιμηθώμεν. Διότι όταν αναχωρήσας εκ της πατρίδος του ήλθεν εκ +Καρίας κατ' ευθείαν εις την Ελλάδα, εσκέπτετο πώς ταχύτερα και +ευκολώτερα να γίνη γνωστός και διάσημος αυτός και τα έργα του. Να +ταξειδεύη από πόλεως εις πόλιν και να τ' αναγινώσκη τώρα μεν προς +τους Αθηναίους, έπειτα δε προς τους Κορινθίους ή τους Αργείους και +τους Λακεδαιμονίους χωριστά εθεώρησε κοπιώδες και απαιτούν πολλήν +χρονοτριβήν. Λοιπόν αντί να βαδίση βαθμηδόν και κατ' ολίγον προς +τον σκοπόν του, ήθελε να εύρη ει δυνατόν όλους τους Έλληνας +συνηθροισμένους. Όταν λοιπόν ήλθεν ο καιρός των μεγάλων Ολυμπιακών +αγώνων, ο Ηρόδοτος έκρινεν ότι παρουσιάζεται η ευκαιρία την οποίαν +επεθύμει. Όταν δε η πανήγυρις ευρίσκετο εις την ακμήν της και είχον +συνέλθη πανταχόθεν οι άριστοι των Ελλήνων, ενεφανίσθη εις τον +οπισθόδομον, όχι ως θεατής, αλλ' ως αγωνιστής. Και αναγνώσας τας +ιστορίας του, τόσον κατεγοήτευσε τους ακροατάς, ώστε τα βιβλία του +ωνομάσθησαν Μούσαι, ήσαν δε εννέα όσαι και αι Μούσαι. Ούτω έγινε +γνωστός πολύ περισσότερον και από αυτούς τους Ολυμπιονίκας. Και δεν +υπήρχε κανείς ο μη γνωρίζων το όνομα του Ηροδότου, είτε διότι τον +εγνώρισαν οι ίδιοι εις την Ολυμπίαν, είτε διότι ήκουσαν περί αυτού +από τους επιστρέψαντας εκ των αγώνων• και άμα ενεφανίζετο πουθενά, +τον εδακτυλοδείκτουν λέγοντες• Αυτός είνε ο Ηρόδοτος, ο οποίος +έγραψεν εις την Ιωνικήν διάλεκτον την ιστορίαν του πολέμου των +Ελλήνων και των Περσών και εξύμνησε τας νίκας μας. Τοιούτον όφελος +απήλαυσεν εκ της ιστορίας του• εις μίαν πάνδημον των Ελλήνων +σύνοδον έλαβε την κοινήν της Ελλάδος ψήφον και ανεκηρύχθη νικητής +ουχί παρ' ενός κήρυκος, αλλ' εις πάσαν πόλιν εξ ης κατήγετο έκαστος +των παρευρισκομένων εις τους αγώνας. + +Το παράδειγμά του εμιμήθησαν κατόπιν και ηκολούθησαν την σύντομον +ταύτην προς την διασημότητα οδόν ο Ιππίας ο εξ Ήλιδος σοφιστής, ο +Πρόδικος ο Κίος, ο Αναξιμένης ο Χίος και ο Πώλος ο Ακραγαντίνος• +και άλλοι πολλοί ανεγίνωσκον και απήγγελλον τα έργα των εις τους +αγώνας και ούτω εντός ολίγου εγίνοντο γνωστοί. Αλλά προς τι να +αναφέρω τους παλαιούς εκείνους σοφιστάς και ιστορικούς και +λογογράφους, αφού και επ' εσχάτων, ως λέγεται, ο Αετίων ο ζωγράφος, +αφού εζωγράφησε τον γάμον του Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης, μετέφερεν +εις την Ολυμπίαν την εικόνα και την επέδειξε; Τόσον δε ήρεσεν η +τέχνη εις τον Προξενίδαν, όστις ήτο τότε Ελλανοδίκης, ώστε έκαμε +γαμβρόν του τον Αετίωνα. Και τι το τόσον θαυμαστόν υπήρχεν εις την +εικόνα, ηρώτησε κάποιος, ώστε ο Ελλανοδίκης δι' αυτό να δώση την +θυγατέρα του εις ένα ξένον οποίος ήτο ο Αετίων; Η εικών υπάρχει εις +την Ιταλίαν, όπου και εγώ την είδα και δύναμαι να σας ομιλήσω περί +αυτής. Παριστά θάλαμον περικαλλή και κλίνην νυμφικήν, επί της +οποίας κάθηται η Ρωξάνη, παρθένος ωραιοτάτη, με το βλέμμα +χαμηλωμένον από εντροπήν προς τον ενώπιόν της ιστάμενον Αλέξανδρον. +Πέριξ αυτής και του Αλεξάνδρου φαίνονται διάφοροι έρωτες +μειδιώντες• και είς μεν εξ αυτών, ιστάμενος όπισθεν της νύμφης, +σύρει από την κεφαλήν της την καλύπτραν και δεικνύει προς τον +γαμβρόν την Ρωξάνην, άλλος δε ως θεράπων αφαιρεί το σανδάλιον εκ +του ποδός της διά να την βοηθήση να κατακλιθή. Άλλος ερωτιδεύς +κρατεί τον Αλέξανδρον εκ της χλαμύδος και τον σύρει προς την +Ρωξάνην με πολλήν δύναμιν, ο δε βασιλεύς κρατεί στέφανον τον οποίον +προσφέρει προς την παρθένον. Ως παράνυμφος και νυμφαγωγός +παρίσταται ο Ηφαιστείων, κρατών λαμπάδα αναμμένην και στηριζόμενος +εις τον ώμον ωραιοτάτου νεανίσκου, ο οποίος, υποθέτω, είνε ο +Υμέναιος, διότι το όνομά του δεν είνε σημειωμένον επί της εικόνος. +Εις άλλο μέρος του πίνακος άλλοι έρωτες παίζουν με τα όπλα του +Αλεξάνδρου. Δύο εξ αυτών σηκώνουν την λόγχην αυτού, μιμούμενοι τους +αχθοφόρους όταν μεταφέρουν βαρείαν δοκόν. Δύο άλλοι σύρουν έτερον +ερωτιδέα εξηπλωμένον ως βασιλέα τάχα επί της ασπίδος, την οποίαν +έλκουν από τας λαβάς. Άλλος έχει εισέλθη εις τον θώρακα, ο οποίος +ευρίσκεται κατά γης πλαγίως κείμενος και φαίνεται ως να ενεδρεύη +διά να φοβίση τους άλλους όταν θα πλησιάσουν σύροντες το φορείον. + +Δεν πρόκεται δε περί παιγνιδίων και ασημάντων επεισοδίων, αλλ' ο +ζωγράφος δι' αυτών θέλει να δείξη και τον έρωτά του Αλεξάνδρου προς +τα πολεμικά έργα και ότι ενώ ήτο ερωτευμένος με την Ρωξάνην δεν +ελησμόνει και τα όπλα. Αλλά και εξ άλλου κατεφάνη η αλήθεια του +γαμηλίου χαρακτήρος της εικόνος, αφού έγινεν αφορμή να νυμφευθή ο +Αετίων την θυγατέρα του Προξενίδου• και ο γάμος του ζωγράφου +εγένετο οιονεί επεισόδιον του βασιλικού γάμου και ως παράνυμφον +είχε τον Αλέξανδρον. Ως αμοιβήν διά τον ζωγραφιστόν γάμον επέτυχεν +αληθή γάμον. + +Ο Ηρόδοτος λοιπόν — διά να επανέλθω εις αυτόν — εθεώρει την +πανήγυριν των Ολυμπίων ικανήν να καταστήση ένδοξον μεταξύ των +Ελλήνων ένα συγγραφέα, ο οποίος εξιστόρησε νίκας όπως αυτός τας +εξιστόρησεν. Εις εμέ δε — και σας εξορκίζω εις τον Φίλιον Δία να μη +υποθέσετε ότι παρεφρόνησα και ότι θέλω να συγκρίνω τον εαυτόν μου +προς εκείνον — συνέβη κάτι τι παρόμοιον. Όταν κατ' αρχάς ήλθα εις +την Μακεδονίαν, εσκεπτόμην πώς να πραγματοποιήσω τον πόθον τον +οποίον είχα, να καταστήσω γνωστά εις όσον το δυνατόν περισσοτέρους +Μακεδόνας τα έργα μου. Και μου εφαίνετο δύσκολον να περιέλθω προς +τούτο όλας τας πόλεις την μίαν μετά την άλλην, πράγμα το οποίον θα +απήτει πολύν καιρόν• εάν όμως επερίμενα την σημερινήν ημών +συνέλευσιν και ενεφανιζόμην εν μέσω υμών διά να σας απαγγείλω τινά +των έργων μου, ο σκοπός μου θα εξεπληρούτο κατ' ευχήν. + +Σήμερον λοιπόν σας ευρίσκω ενταύθα συνηγμένους, ό,τι εκλεκτότερον +έχει εκάστη πόλις, το άνθος ακριβώς ειπείν των Μακεδόνων. +Ευρισκόμεθα δε εις πόλιν εκ των ωραιοτέρων, όχι όπως η Πίσσα, ούτε +έχουσα την στενοχωρίαν εκείνης και σκηνάς και καλύβας και πνιγηρόν +καύσωνα, οι δε πανηγυρισταί δεν είνε συρφετώδης όχλος αποτελούμενος +από ανθρώπους ελθόντας μάλλον διά να ίδουν αθλητάς και ολίγον +φροντίζοντας τους περισσοτέρους διά τον Ηρόδοτον, αλλά ρήτορες και +συγγραφείς και σοφισταί οι διασημότεροι, ούτως ώστε να υπάρχη φόβος +μήπως το έργον μου φανή εδώ περισσότερον ασήμαντον παρά εις την +Ολυμπίαν. Αν επρόκειτο υμείς σήμερον να με συγκρίνετε προς τους +αθλητάς Πολυδάμοντα ή Γλαύκον ή Μίλωνα, βεβαίως θα σας εφαινόμην +καθ' υπερβολήν θρασύς άνθρωπος• αλλ' εάν απομακρύνετε την μνήμην +σας από εκείνους και περιορίσετε την κρίσιν σας μόνον εις εμέ, ίσως +δεν θα σας φανώ πολύ άξιος μαστιγώσεως {129}. Ενώπιον δε τοιούτων +θεατών και τούτο θα είνε αρκετόν δι' εμέ. + + + + +ΤΕΛΟΣ + + + + +&Σημείωσις /αφορώσα προηγούμενους τόμους/.& Εκτός διαφόρων άλλων +παροραμάτων, ευδιακρίτων, σημειούμεν ενταύθα τα επόμενα δυο, ως +ουσιωδέστερα : + +Εις την σελίδα 11 (στίχ. 1} της Εισαγωγής ετέθη «λεπτομερές» αντί +«πολυμερές». + +Εις δε τας σελίδας 114 — 130 (επικεφαλίς) του Α'. τόμου ετέθη +«Κρίσεις θεών» αντί «Κρίσις θεών». + + + + +Η Σειρά των Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων, των Εκδόσεων Φέξη, υπήρξεν +ένας σταθμός στα ελληνικά χρονικά, Για πρώτη φορά προσφερόταν +συστηματικά στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, η αρχαία ελληνική σκέψη +(ιστορία, φιλοσοφία, ποίηση, δράμα, δικανικός και πολιτικός λόγος) +σε δημιουργικές μεταφορές της, από τους άριστους μεταφραστές του +τόπου, στην πιο σύγχρονη μορφή που πήρε εξελισσόμενο το γλωσσικό +της όργανο. Ο Όμηρος, οι Τραγικοί κι ο Αριστοφάνης, ο Ηρόδοτος, ο +Θουκυδίδης, ο Πλάτων, ο Ξενοφών, ο Αριστοτέλης, ο Θεόκριτος, ο +Θεόφραστος, ο Επίκτητος, ο Πλούταρχος, ο Λουκιανός κλπ. +προσφέρονται και σήμερα, στις κλασικές πια μεταφράσεις των Πολυλά, +Ραγκαβή, Μωραϊτίδη, Κονδυλάκη, Ποριώτη, Γρυπάρη, Τανάγρα, Πολέμη, +Καμπάνη, Καζαντζάκη, Βάρναλη, Αυγέρη, Βουτιερίδη, Ζερβού, +Φιλαδελφέως, Τσοκόπουλου, Σίγουρου. Κ. Χρηστομάνου κλπ, σε μια +σύγχρονη σειρά εκδόσεων βιβλίου τσέπης, πράγμα που επίσης γίνεται +για πρώτη φορά, συστηματικά, στην Ελλάδα. + + + + +ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΩΛΗΣΙΣ + +ΛΑΔΙΑΣ ΚΑΙ Σια Ο.Ε. + +ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 22 - ΤΗΛ. 614.686, 634.506 + +ΤΙΜΑΤΑΙ ΔΡΧ. 10 + + + + + +1} Φαίνεται, ότι ο σκοπός του διαλόγου τούτου ως και του επομένου +είνε να εγκωμιασθή κάποια Πάνθεια, ερωμένη του Λουκίου Βέρου, +αδελφού του αυτοκράτορος Μάρκου Αυρηλίου. Τινές των κριτικών +αμφιβάλλουν αν ο Λουκιανός είνε συγγραφεύς των εγκωμίων τούτων. + +2} Όρος της Λυδίας, επί της κορυφής του οποίου ελέγετο ότι +ευρίσκετο η απολιθωθείσα Νιόβη, η κόρη του Ταντάλου. + +3} Κατά τον Παυσανίαν η Αθηνά αύτη ωνομάσθη Λημνία, διότι ήτο +ανάθημα των κατοίκων της Λήμνου. Ήτο επί της Ακροπόλεως. + +4} Ερωμένη του Αλεξάνδρου. Ενώ την εζωγράφιζεν ο Απελλής, την +ερωτεύθη, αλλ' ο Αλέξανδρος υπήρξεν αρκετά γενναιόψυχος, ώστε να +τον συγχωρήση. + +5} Ο αυτοκράτωρ Μάρκος Αυρήλιος είχε προσλάβη συναυτοκράτορα τον +αδελφόν του Λούκιον Βέρον. + +6} Η σύζυγος του Αβραβάτα ωνομάζετο Πάνθεια, επομένως τοιούτον ήτο +και το όνομα της ερωμένης του Λουκίου Βέρου. + +7} Η Φιλομήλα, ήτις μετεμορφώθη εις την αηδόνα. + +8} Κόρη και μαθήτρια του Πυθαγόρου. + +9} Γυνή εκ Μαντινείας φιλόσοφος, της οποίας ο Σωκράτης καυχάται εις +το «Συμπόσιον» του Πλάτωνος ότι υπήρξε μαθητής και ότι παρ' αυτής +εδιδάχθη τα μυστήρια του έρωτος. + +10} Επ' ανδρών κράατα. Το όνομα Άτη σημαίνει την ύβριν και την +ζημίαν. + +11} Διότι εις τας γυναίκας δεν επετρέπετο, ως γνωστόν, να +παρίστανται εις τους αγώνας. + +12} Νικητήν των λεόντων. + +13} Ο Πίνδαρος πιθανώς. + +14} Έτρεχεν επί των στάχεων χωρίς να τους συντρίβη. + +15} Το τρέξιμον των ίππων οίτινες έφευγον με την ταχύτητα του +ανέμου. + +16} Τοιούτον θα είνε βέβαια του Ολυμπίου Διός το ανάκτορον. + +17} Τότε είπε κλαίουσα η θεόμορφος γυνή. + +18} Ο Ζωίλος. + +19} Ζηνόδοτος ο Εφέσιος, τον οποίον ο Πτολεμαίος διώρισε διευθυντήν +της περιφήμου βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας, έκαμε μίαν κριτικήν +έκδοσιν του Ομήρου, εις την οποίαν εσημείωνε διά περονών τους +στίχους τους οποίους εθεώρει εμβολίμους και μη γνησίους. + +20} Ομοιάζουσα προς την Αρτέμιδα και την χρυσήν Αφροδίτην. + +21} Ομοία προς την Άρτεμιν κατέβαινεν εκ του όρους. + +22} Ίδε «Εικόνας». + +23} Είνε γνωστή η συνήθεια των Αθηναίων να γράφουν επί των τοίχων +το όνομα του αγαπωμένου προσώπου μετά του επιθέτου «καλός» ή +«καλή». Περί του Φειδίου λέγεται ότι είχε χαράξη επί του μικρού +δακτύλου του Ολυμπίου Διός τας λέξεις «Παντάρκης καλός». + +24} Η πάνδημος εθεωρείτο προστάτις των εταιρών. + +25} Την Δήμητραν και την Περσεφόνην. + +26} Τα χοιρίδια των Αχαρνών ήσαν περίφημα και παροιμιώδη. + +27} Η χώρα των Οδρυσσών έκειτο πέραν της Θράκης και εθεωρείτο πολύ +μακρυνή ως φαίνεται και εκ του ανωτέρω χωρίου του Λουκιανού. + +28} Εννοεί το «χαίρειν», με το οποίον οι αρχαίοι ήρχιζαν τας +επιστολάς των• π. χ. Κλεινίας Αρισταινέτω χαίρειν. + +29} Ο ένατος μην των Αθηναίων ότε εωρτάζοντο τα Ελαφηβόλια. + +30} Ένδυμα κόκκινον. + +31} Ίδε «Αλέξανδρον ή ψευδόμαντιν». Τομ γ'. σελ. 109. + +32} Ως διηγείται ο Όμηρος εις την Οδύσσειαν. + +33} Η Βοιωτική Τανάγρα ήτο περίφημος διά τα πουλερικά της. + +34} Ίδε «Αληθή Ιστορίαν» σελ. 40 και 41. + +35} Παράβαλε «Νεκρικών Διαλόγων» σελ. 35 υποσημ. 2. + +36} Ω χρυσέ, το ωραιότερον διά τον άνθρωπον δώρον. + +37} Ο χρυσός είνε των ανθρώπων η δύναμις. + +38} Από τας πολλάς σκέψεις ο γλυκύς ύπνος δεν ήρχετο εις τον +Ατρείδην Αγαμέμνονα. Εκ του Ομήρου. + +39} Μισώ τον συμπότην, ο οποίος έχει καλόν μνημονικόν. + +40} Ανοηταίνεις. + +41} Αλλ' εις την καρδίαν του Ατρείδου Αγαμέμνονος δεν ήτο +ευχάριστον. + +42} Ο Φίλος ήτο είς εκ των Κενταύρων, όστις ετάφη εις τους πρόποδας +ενός των βουνών της Θεσσαλίας, το οποίον δια τούτο, κατά τον +Διόδωρον ωνομάσθη Φολόη. + +43} Ως γνωστόν ο προπίνων έπινεν ολίγον και έδιδε το ποτήρι εις τον +προς ον η πρόποσις απηυθύνετο διά να πίη το υπόλοιπον. + +44} Συνέκρουον τας ασπίδας. + +45} Και ανεπέμποντο κραυγαί απελπισίας και θριάμβου. + +46} Οι Στωικοί ηρέσκοντο να γράφουν ψιλά και δυσανάγνωστα. + +47} Όρος σχολαστικός των Στωικών. + +48} Περί του κερατίνου συλλογισμού ίδε «Νεκρικούς Διάλογους» Τόμ. +Β'. σελ. 35 υποσ. 2. Σωρείτης δε είνε άλλο σόφισμα, το οποίον δι' +αλλεπαλλήλων ερωτήσεων φθάνει εις συμπέρασμα ψευδές μεν, φέρον όμως +εις αμηχανίαν τον ερωτώμενον. + +49} Είτε την ελησμόνησε, είτε δε την εσυλλογίσθη, υπέπεσεν εν τη +καρδία του εις μέγα αμάρτημα. + +50} Η γη αύτη είνε η Καλυδών, η οποία κείται απέναντι της γης του +Πέλοπος και έχει πεδιάδας ευφόρους. Απόσπασμα εκ του «Μελεάγρου», +το οποίον δεν έχει σχέσιν με την υπόθεσιν της επιστολής, αλλά +παρατίθεται εική εις ένδειξιν πολυμάθειας, όπως και το επόμενον. + +51} Η εκηβόλος θεά κόρη της Λητούς εξερεθίζει μέγαν κάπρον εις τας +γαίας του Οινέως. + +52} Παράβαλε τα λεγόμενα περί της τιμωρίας των μοιχών εις τον +«Θάνατον Περεγρίνου». + +53} Ο τόκος ελογαριάζετο κατά μήνα. + +54} Οι αρχαίοι, κατά τους χρόνους του Λουκιανού, διήρουν τα γεύματα +εις τρία μέρη. Εκ τούτων το πρώτον ελέγετο πρόπομα, διότι κατ' αυτό +έπινον είτε οίνον, είτε διάφορα ποτά δροσιστικά είτε και μόνον +νερόν. Η συνήθεια του προπόματος εισήχθη εις την Ελλάδα και εις την +Ρώμην επί του αυτοκράτορος Κλαυδίου. Κατά το δεύτερον μέρος του +γεύματος παρετίθεντο εδέσματα ελαφρά, κατάλληλα μάλλον διά να +διεγείρουν παρά διά να κορέσουν την όρεξιν, θαλασσινά, γλυκίσματα, +λάχανα και τα τοιαύτα. Το τρίτον μέρος ήτο το εντελές γεύμα, κατά +τα οποίον παρετίθεντο τα διάφορα κρέατα και εις το τέλος τα +τραγήματα. + +55} Εις το μέγαρον του Αρισταινέτου η ευγενής Κλεανθίς ανετράφη ως +βασίλισσα με επιμέλειαν, εξέχουσα μεταξύ όλων των άλλων παρθένων, +ωραιοτέρα της Αφροδίτης και της Ελένης ομού. Χαίρε δε και συ, +γαμβρέ, πρώτε μεταξύ των ομηλίκων σου, ωραιότερε του Νιρέως και του +υιού της Θέτιδος. Ημείς δε πολλάκις θα σας ψάλλωμεν τον επιθαλάμιον +τούτον ύμνον, ευχόμενοι διά την ευτυχίαν και των δύο. + +56} Διότι οι στίχοι του Ιστιαίου ήσαν απομιμήσεις και αναμίξεις +στίχων διαφόρων ποιητών. + +57} Παρωδία Ομηρικού στίχου. Κ' εκείνον μεν απέτυχε . . . + +58} Μεταξύ των δογμάτων των Στωικών ήτο και η περιφρόνησις διαφόρων +δεινών, εν οις και ο πόνος, τα οποία διά τούτο απεκάλουν αδιάφορα. +Ως δε διηγείται ο Κικέρων, Ποσειδώνιος ο Απαμεύς παθών εξ +αρθρίτιδος ανεφώνει• Δεν θα με καταφέρεις, πόνε, να ομολογήσω ότι +είσαι κακόν. + +59} Την εσπέραν του γάμου ο γαμβρός ωδήγει την νύμφην επί οχήματος, +επί του οποίου ήτο κατεσκευασμένη μικρά κλίνη και επ' αυτής η νύμφη +ήτο κατακεκλιμένη. Οι φίλοι και οι ομήλικοι του γαμβρού συνώδευον +κρατούντες δάδας και άδοντες. + +60} Του Ευριπίδου. + +61} Ανεξερεύνητοι των θεών αι βουλαί• εις πολλά οι θεοί δίδουν +ανέλπιστον έκβασιν και τα προσδοκώμενα δεν πραγματοποιούνται. Ευρ. +«Άλκηστις» τέλος. + +62} Παρωδία στίχων του Ευριπίδου εκ διαφόρων μερών ειλημμένων. +Όμοια, παρωδίαι του Ομήρου και του Ευριπίδου είνε τα επόμενα, τα +οποία εις την μετάφρασιν αποδίδονται με κάποιον ρυθμόν. + +63} Πώλος και Αριστόδημος, περίφημοι τραγικοί ηθοποιοί, οίτινες +συνήθως υπεδύοντο θεών πρόσωπα. + +64} Κανείς εκ των θεών, θηλυκός ή αρσενικός, ας μη λείψη ούτε εκ +των ποταμών κανείς, ούτε εκ των νυμφών, αλλ' εις του Διός τα +ανάκτορα να έλθετε όλοι, όσοι λαμβάνετε μέρος εις τας εκατόμβας και +όσοι ανήκετε εις την μέσην ή την κατωτάτην τάξιν και αφανείς +κάθεσθε παρά τους βωμούς και απολαμβάνετε την κνίσαν των θυσιών. + +65} Βενδίς, θεότης της Θράκης. Ο Μίθρης ή Μίθρας ήτο θεός των +Περσών, ο δε Μην των Φρυγών. + +66} Η τρίτη τάξις των Αθηναίων πολιτών. + +67} Η πλουσιωτέρα τάξις των Αθηναίων. + +68} Άκουε, σίγα, μη τάραττε. + +69} Δηλαδή των δώδεκα θεών. Παρωδία του κηρύγματος των επικλησιών +του δήμου των Αθηναίων, κατά τας οποίας εκαλούντο να λάβουν τον +λόγον οι «υπέρ τα πεντήκοντα γεγονότες». + +70} Ο Μώμος αρχίζει με τον Ομηρικόν στίχον: «αλλ' ημείς μεν πάντες +ύδωρ και γαία γένοισθε». + +71} Τον Ηρακλήν. + +72} Ο Μητρόδωρος ήτο πυρωνιστής φιλόσοφος Χίος, ο οποίος συνώψιζε +την διδασκαλίαν του εις το εξής αξίωμα : «Δεν γνωρίζομεν τίποτε και +δεν γνωρίζομεν μάλιστα εάν δεν γνωρίζωμεν τίποτε». + +73} Πόλις της Ευβοίας, εις την οποίαν υπήρχε ναός του Ποσειδώνος. + +74} Το έμμετρον κείμενον του χρησμού είνε ούτω συντεθειμένον, ώστε +να είνε ακατανόητον και γελοίον προς διακωμώδησιν της ασαφείας των +αληθινών χρησμών. + είμεθα γαϊδούρια και μουλάρια ξέστρωτα που δεν έχομεν ούτε μιας + ακρίδας μυαλό. + +75} «Σιγή εφ' ημείων, ίνα μη Δαμίς γε πύθηται». Εκ της Ιλιάδος. + +76} Η Αθηνά ήτο η προστάτις θεά των Αθηνών και οι Αθηναίοι την +εσέβοντο εξαιρετικώς. Αφού δε ο Τιμοκλής ωρκίσθη εις την Αθηνάν, ο +Δάμις δεν τολμά ν' αντιτείνη εις τοιούτον όρκον, δι' ο και λέγει +ότι ο Τιμοκλής ενίκησε με τον όρκον τούτον. + +77} Τουτί μεν υπομόχθηρον, άλλο μοι λέγε. + +78} Προς την Λητώ δε αντέστη ισχυρώς ο Ερμής. + +79} Βλέπεις τον υψηλόν και άπειρον αιθέρα, όστις εις τας υγράς του +αγκάλας περιβάλλει την γην; Τούτον νόμιζε Δία, τούτον θεώρει θεόν. + +80} Ο Ζευς, τι είνε ο Ζευς; Διότι μόνον εξ ονόματος τον γνωρίζω. + +81} Ο Φάλης ήτο ο θεός της γονιμότητος και παρίστατο διά του φαλού. + +82} Ανθρωποθυσίας. Ίδε τόμ. Α'. σελ. 109. + +83} Κτυπά αδιακρίτως ενόχους τε και μη. Εκ της «Ιλιάδος». + +84} Η φιγούρα του πλοίου. Παράβαλλε «Πλοίον ή ευχαί» τόμ. 1 σελ. 27 +υποσημ. 2. + +85} Στίχος του Μενάνδρου : Ουδέν κακόν παθαίνεις εκ της ύβρεως, την +οποίαν δεν αποδέχεσαι. + +86} Ο τίτλος του κειμένου είνε «Βίων πράσις». Η λέξις «βίος» επί +του προκειμένου σημαίνει τον τρόπον του ζην κατά τα διάφορα +φιλοσοφικά συστήματα. «Οι από του βίου» ελέγοντο οι φιλόσοφοι. + +87} Ο Πυθαγόρας ομιλεί εις το κείμενον την Ιονικήν διάλεκτον. + +88} Ο υιός του Κροίσου ήτο άλαλος. + +89} Αντί να παραθέτη απλώς τους αριθμούς, ο Πυθαγόρας τους +προσέθετε: + +Το τέλειον τούτο τρίγωνον είνε πρόβλημα του ισοσκελούς τριγώνου, το +οποίον εύρεν ο Πυθαγόρας και το παρίστα κατά τον εξής τρόπον: +1 . +2 . . +3 . . . +4 . . . . +__ +10 + +Ο δε σχετικός όρκος ήτο ο εξής: «Ορκίζομαι εις εκείνον όστις δίδει +εις την ημετέραν ψυχήν την τετράδα, την πηγήν των αρχών της αιωνίας +φύσεως». Κατά τους Πυθαγορικούς ο αριθμός τέσσαρα ήτο το σύμβολον +των τεσσάρων στοιχείων. + +90} Διότι είνε σκοτεινοί. + +91} Οι αρχαίοι έγραφον επί του ενός μέρους των μακρών περγαμηνών, +αίτινες απετέλουν τα βιβλία των. Οι Κυνικοί όμως φαίνεται ότι +μετεχειρίζοντο βιβλία των οποίων αι περγαμηναί ήσαν ολόγραφοι. + +92} Ιππόλυτος: «Η μεν γλώσσα ομώμωκεν, η δε φρην ανώμοτο». Ο +Διογένης αναστρέφει την φράσιν. + +93} Ο Διογένης υπήρξεν αργυραμοιβός εις την Σινώπην. Παράβ. «Δις +κατηγορούμενος». + +94} Ο Αρίστιππος, αρχηγός της Σχολής, των Κυρηναϊκών, υπήρξε +μαθητής του Σωκράτους, όπως δε ούτος, περιωρίσθη μόνον εις την +ηθικήν και παρημέλησε την φυσικήν, προς την οποίαν έτρεφε μεγάλην +περιφρόνησιν. Αλλά διέστρεψε την ηθικήν του διδασκάλου του διά των +μαθημάτων της ακολασίας και της αυτοκτονίας, τα οποία έδιδε. Κατά +τον Αρίστιππον, η υπέρτατη ευτυχία συνίστατο εις τας απολαύσεις των +αισθήσεων. Επωνομάσθη δε ρήτωρ του θανάτου, διότι εδίδασκε τους +μαθητάς του ν' αυτοκτονούν άμα ησθάνοντο την ελαχίστην απογοήτευσιν +εις την ζωήν. Η θυγάτηρ του Αρήτη τον διεδέχθη εις την αρχηγίαν της +Σχολής του. + +95} Το παιγνίδι της δάμας. + +96} Υπαινίσσεται τα λεγόμενα υπό του Αλκιβιάδου εις το «Συμπόσιον» +του Πλάτωνος. + +97} Συνήθης όρκος του Σωκράτους. + +98} Ήτο μαθητής και φίλος του Πλάτωνος, + +99} Κατά τους χρόνους του Λουκιανού η Στωική φιλοσοφία εξετιμάτο +μεγάλως και κατ' αυτής η σάτυρα του Λουκιανού αποτοξεύει συχνότερα +και σφοδρότερα τα βέλη της. + +100} Το δόγμα τούτο της Στωικής φιλοσοφίας περιέχεται εις το πρώτον +αξίωμα του εγχειριδίου του Επικτήτου. + +101} Εκτός του Λουκιανού και οι άλλοι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν +τον συλλογισμόν του κροκοδείλου, χωρίς όμως και να δίδουν την +εξήγησίν του. + +102} Δεν γνωρίζομεν επίσης σαφή πράγματα περί του θεριστικού και +του κυριεύοντος συλλογισμού, των οποίων παραδείγματα αναφέρει ο +Διογένης ο Λαέρτιος εις τον βίον του Ζήνωνος και του Χρυσίππου. + +103} Ως εκ ποοηγουμένων γνωρίζομεν, οι Στωικοί ετοποθέτουν την +αρετήν εις την κορυφήν όρους αποκρήμνου εις το οποίον έφερεν οδός +δύσβατος. Η ιδέα δε αύτη ήτο του Ησιόδου. + +104} Ο Χρύσιππος, κατά τον Διογένην τον Λαέρτιον, έγραψε 311 τόμους +περί διαλεκτικής, εκτός δε τούτων πολυάριθμα άλλα συγγράμματα, +πλήρη ξένων περικοπών και σχολίων, τα οποία απετέλουν τα δύο τρίτα +και πλέον του όλου συγγράμματος. Εις μίαν εκ των πραγματειών τούτων +κατεχώρισεν ολόκληρον την Μήδειαν του Ευριπίδου• μίαν δε ημέραν είς +των μαθητών του, ο οποίος εκράτει το βιβλίον εκείνο, ερωτηθείς τι +βιβλίον ήτο, απήντησεν• Η «Μήδεια» του Χρυσίππου. Ο Σενέκας ομιλεί +μετά πολλής περιφρονήσεως περί των έργων του Χρυσίππου• τα +χαρακτηρίζει ως επιπόλαια, και τα παρομοιάζει με ξίφος το οποίον +λυγίζει αντί να διατρυπά. + +Ο Χρύσιππος είχε γράψη βιβλίον περί σολοικισμών και αδοκίμων +λέξεων, εκ των οποίων ανέφερε μέγαν αριθμόν. Αλλ' οι Στωικοί ολίγον +εφρόντιζον διά την καθαρότητα της γλώσσης και την ακρίβειαν του +ύφους. + +105} Όνομα περιφήμου τινός τοκογλύφου, το οποίον κατόπιν απεδίδετο +εις όλους τους τοκογλύφους, όπως το όνομα του Ίρα απεδίδετο εις +όλους τους αθλίους και επαίτας. + +106} Ο Λουκιανός μεταχειρίζεται την λέξιν ονησιφόρα (ωφέλιμα), διά +να γίνη λογοπαίγνιον με όσα προηγουμένως λέγονται περί του όνου. + +107} Εννοεί τον Πύρρωνα, του οποίου το όνομα μεταβάλλει, ούτως ώστε +να γίνη δουλικόν όνομα, διότι το όνομα Πυρρίας ήτο σύνηθες όνομα +δούλων. + +108} Την αλήθειαν. + +109} Επέχω περί τούτου και διασκέπτομαι. Τούτο ήτο και το κύριον +αξίωμα της φιλοσοφίας των Πυρρωνιστών. + +110} Ούτως ώστε η πήρα να συντρέχη την πήραν και αι ράβδοι τας +ράβδους. Παρωδία στίχου της Ιλιάδος. + +111} Είσθε σοφοί άνδρες, και πρέπει ο θυμός σας να είνε αχαλίνωτος. +Παρωδία επίσης Ομηρικού στίχου. + +112} Να κατασπαραχθή αφού λιθοβολιθή και κατ' αυτόν τον τρόπον ν' +αποθάνη. + +113} Ότι δεν τηρούνται συνθήκαι μεταξύ ανθρώπων και θηρίων. + +114} Μη φονεύετε άνθρωπον αγαθόν, αλλά δεχθήτε λίτρα διά την ζωήν +του, χαλκόν και χρυσόν, τα οποία κατ' εξοχήν αγαπούν οι σοφοί. + +115} Μη φαντάζεσαι, υβριστά, αφού έπεσες εις τα χέρια μας, ότι θα +διαφύγης, επειδή υπεσχέθης χρυσόν. + +116} Μη φονεύης, διότι δεν πρέπει να φονεύεται ο ικετεύων. + +117} Δεν πρέπει οι κακοποιοί να πληρώνωνται με το αυτό νόμισμα; + +118} Ιδέ «Ψευδολογιστήν» τόμος Γ' σελίς 154. + +119} θα φορέσης χιτώνα από λίθους, διά να τιμωρηθής δι' όσα κακά +έπραξες. + +120} Ο Άρατος, καίτοι ήτο εκ των Σολών της Κιλικίας, διεκρίθη ως +Έλλην φιλόσοφος και συγγραφεύς των «Φαινομένων». Εκ της αυτής +πόλεως ησαν οι φιλόσοφοι Κράτων και Χρύσιππος. Ο Ζήνων, ο ιδρυτής +της Στωικής φιλοσοφίας, ήτο Κύπριος εκ Κιλίου. Ο Αριστοτέλης ήτο εκ +Σταγείρων, ο δε Δημόκριτος και ο Πρωταγόρας ήσαν Αβδηρίται. Το ότι +δεν ήσαν εκ της κυρίως Ελλάδος δεν ηλάττωνε την υπόληψιν την οποίαν +είχον μεταξύ των Ελλήνων ως σοφοί. + +121} Ο Λουκιανός σκώπτει τον Πλάτωνα δια τους άγαν εμφαντικούς +λόγους τους οποίους μεταχειρίζεται εις τον «Φαίδρον». + +122} Ευριπ. «Φοίνισσαι» : —Ω πάνσεπτη Νίκη, μείνε πλησίον μου καθ' +όλην μου την ζωήν και μη παύσης να με στεφανώνης. + +123} Ως έπαθλον δε θα χρησιμεύσουν δύο τάλαντα χρυσού, τα οποία θα +δώσωμεν εις εκείνον όστις θ' αναδειχθή ο περισσότερον φιλόνεικος. +Παρωδία Ομηρικών στίχων. + +124} Όσα φύλλα και άνθη φέρει η άνοιξις. + +125} Εις το Πρυτανείον, ως γνωστόν, ετρέφοντο δωρεάν, όσοι είχον +προσφέρη εξαιρετικάς υπηρεσίας εις την πατρίδα. Όταν δε ο Σωκράτης +εδικάζετο είπεν ότι, αντί να καταδικασθή εις θάνατον, έπρεπε να +οδηγηθή εις το Πρυτανείον. + +126} Χρυσόφα ή ξόφα. + +127} Ο Λουκιανός παίζει με την λέξιν αφύαι (μαρίδες) και λέγει• «Νή +Νι' αφυέστατοί γε». + +128} Προλαλιά. + +129} Ως εκ των προηγουμένων γνωρίζομεν οι λαμβάνοντες μέρος εις +τους αγώνας χωρίς να είνε άξιοι ν' αγωνισθούν, παρεδίδοντο εις τους +μαστιγοφόρους. Ομοίως και οι κακοί υποκριταί. + + + + + + +End of the Project Gutenberg EBook of The Complete Works, Volume 6, by Lucian + +*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK THE COMPLETE WORKS, VOLUME 6 *** + +***** This file should be named 28606-0.txt or 28606-0.zip ***** +This and all associated files of various formats will be found in: + http://www.gutenberg.org/2/8/6/0/28606/ + +Produced by Sophia Canoni, book provided by Iason Konstantinidis + +Updated editions will replace the previous one--the old editions +will be renamed. + +Creating the works from public domain print editions means that no +one owns a United States copyright in these works, so the Foundation +(and you!) can copy and distribute it in the United States without +permission and without paying copyright royalties. Special rules, +set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to +copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to +protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project +Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you +charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you +do not charge anything for copies of this eBook, complying with the +rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose +such as creation of derivative works, reports, performances and +research. They may be modified and printed and given away--you may do +practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is +subject to the trademark license, especially commercial +redistribution. + + + +*** START: FULL LICENSE *** + +THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE +PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK + +To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free +distribution of electronic works, by using or distributing this work +(or any other work associated in any way with the phrase "Project +Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project +Gutenberg-tm License (available with this file or online at +http://gutenberg.net/license). + + +Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm +electronic works + +1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm +electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to +and accept all the terms of this license and intellectual property +(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all +the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy +all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. +If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project +Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the +terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or +entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. + +1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be +used on or associated in any way with an electronic work by people who +agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few +things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works +even without complying with the full terms of this agreement. See +paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project +Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement +and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic +works. See paragraph 1.E below. + +1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" +or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project +Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the +collection are in the public domain in the United States. If an +individual work is in the public domain in the United States and you are +located in the United States, we do not claim a right to prevent you from +copying, distributing, performing, displaying or creating derivative +works based on the work as long as all references to Project Gutenberg +are removed. Of course, we hope that you will support the Project +Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by +freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of +this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with +the work. You can easily comply with the terms of this agreement by +keeping this work in the same format with its attached full Project +Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. + +1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern +what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in +a constant state of change. If you are outside the United States, check +the laws of your country in addition to the terms of this agreement +before downloading, copying, displaying, performing, distributing or +creating derivative works based on this work or any other Project +Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning +the copyright status of any work in any country outside the United +States. + +1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: + +1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate +access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently +whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the +phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project +Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, +copied or distributed: + +This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with +almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or +re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included +with this eBook or online at www.gutenberg.net + +1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived +from the public domain (does not contain a notice indicating that it is +posted with permission of the copyright holder), the work can be copied +and distributed to anyone in the United States without paying any fees +or charges. If you are redistributing or providing access to a work +with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the +work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 +through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the +Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or +1.E.9. + +1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted +with the permission of the copyright holder, your use and distribution +must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional +terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked +to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the +permission of the copyright holder found at the beginning of this work. + +1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm +License terms from this work, or any files containing a part of this +work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. + +1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this +electronic work, or any part of this electronic work, without +prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with +active links or immediate access to the full terms of the Project +Gutenberg-tm License. + +1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, +compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any +word processing or hypertext form. However, if you provide access to or +distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than +"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version +posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.net), +you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a +copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon +request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other +form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm +License as specified in paragraph 1.E.1. + +1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, +performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works +unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. + +1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing +access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided +that + +- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from + the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method + you already use to calculate your applicable taxes. The fee is + owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he + has agreed to donate royalties under this paragraph to the + Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments + must be paid within 60 days following each date on which you + prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax + returns. Royalty payments should be clearly marked as such and + sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the + address specified in Section 4, "Information about donations to + the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." + +- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies + you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he + does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm + License. You must require such a user to return or + destroy all copies of the works possessed in a physical medium + and discontinue all use of and all access to other copies of + Project Gutenberg-tm works. + +- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any + money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the + electronic work is discovered and reported to you within 90 days + of receipt of the work. + +- You comply with all other terms of this agreement for free + distribution of Project Gutenberg-tm works. + +1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm +electronic work or group of works on different terms than are set +forth in this agreement, you must obtain permission in writing from +both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael +Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the +Foundation as set forth in Section 3 below. + +1.F. + +1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable +effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread +public domain works in creating the Project Gutenberg-tm +collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic +works, and the medium on which they may be stored, may contain +"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or +corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual +property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a +computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by +your equipment. + +1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right +of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project +Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project +Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project +Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all +liability to you for damages, costs and expenses, including legal +fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT +LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE +PROVIDED IN PARAGRAPH F3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE +TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE +LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR +INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH +DAMAGE. + +1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a +defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can +receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a +written explanation to the person you received the work from. If you +received the work on a physical medium, you must return the medium with +your written explanation. The person or entity that provided you with +the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a +refund. If you received the work electronically, the person or entity +providing it to you may choose to give you a second opportunity to +receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy +is also defective, you may demand a refund in writing without further +opportunities to fix the problem. + +1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth +in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER +WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO +WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. + +1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied +warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. +If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the +law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be +interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by +the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any +provision of this agreement shall not void the remaining provisions. + +1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the +trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone +providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance +with this agreement, and any volunteers associated with the production, +promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, +harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, +that arise directly or indirectly from any of the following which you do +or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm +work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any +Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. + + +Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm + +Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of +electronic works in formats readable by the widest variety of computers +including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists +because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from +people in all walks of life. + +Volunteers and financial support to provide volunteers with the +assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's +goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will +remain freely available for generations to come. In 2001, the Project +Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure +and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. +To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation +and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 +and the Foundation web page at http://www.pglaf.org. + + +Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive +Foundation + +The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit +501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the +state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal +Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification +number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at +http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg +Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent +permitted by U.S. federal laws and your state's laws. + +The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. +Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered +throughout numerous locations. Its business office is located at +809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email +business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact +information can be found at the Foundation's web site and official +page at http://pglaf.org + +For additional contact information: + Dr. Gregory B. Newby + Chief Executive and Director + gbnewby@pglaf.org + + +Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg +Literary Archive Foundation + +Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide +spread public support and donations to carry out its mission of +increasing the number of public domain and licensed works that can be +freely distributed in machine readable form accessible by the widest +array of equipment including outdated equipment. Many small donations +($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt +status with the IRS. + +The Foundation is committed to complying with the laws regulating +charities and charitable donations in all 50 states of the United +States. Compliance requirements are not uniform and it takes a +considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up +with these requirements. We do not solicit donations in locations +where we have not received written confirmation of compliance. To +SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any +particular state visit http://pglaf.org + +While we cannot and do not solicit contributions from states where we +have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition +against accepting unsolicited donations from donors in such states who +approach us with offers to donate. + +International donations are gratefully accepted, but we cannot make +any statements concerning tax treatment of donations received from +outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. + +Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation +methods and addresses. Donations are accepted in a number of other +ways including including checks, online payments and credit card +donations. To donate, please visit: http://pglaf.org/donate + + +Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic +works. + +Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm +concept of a library of electronic works that could be freely shared +with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project +Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. + + +Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed +editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. +unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily +keep eBooks in compliance with any particular paper edition. + + +Most people start at our Web site which has the main PG search facility: + + http://www.gutenberg.net + +This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, +including how to make donations to the Project Gutenberg Literary +Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to +subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. diff --git a/old/20090425-28606-0.zip b/old/20090425-28606-0.zip Binary files differnew file mode 100644 index 0000000..cce0112 --- /dev/null +++ b/old/20090425-28606-0.zip |