initial commit of ebook 19835HEADmain

13 files changed, 2396 insertions, 0 deletions

diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes
new file mode 100644
index 0000000..6833f05
--- /dev/null
+++ b/.gitattributes
@@ -0,0 +1,3 @@
+* text=auto
+*.txt text
+*.md text
diff --git a/19835-8.txt b/19835-8.txt
new file mode 100644
index 0000000..3f6bfc3
--- /dev/null
+++ b/19835-8.txt
@@ -0,0 +1,998 @@
+Project Gutenberg's Een Reisje door de Republiek Costa-Rica, by M. Saillard
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Een Reisje door de Republiek Costa-Rica
+       De Aarde en haar Volken, 1907
+
+Author: M. Saillard
+
+Release Date: November 17, 2006 [EBook #19835]
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK EEN REISJE DOOR DE REPUBLIEK ***
+
+
+
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at http://www.pgdp.net/
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+            Een Reisje door de Republiek Costa-Rica.
+
+               Naar het Fransch van M. Saillard.
+
+
+    Aankomst te Punta Arenas.--Een mengelmoes van rassen.--Op weg
+    naar San José, de hoofdstad der republiek.--Onbegaanbare wegen, en
+    spoorwegen.--San José.--Een wandeling door de stad.--Een theater
+    zonder tooneelspelers.--De vreemdelingen te Costa-Rica.--Het
+    bestuur; onderwijs; leger; politie.--De verbindingswegen.
+
+
+Guatemala en Costa-Rica zijn, als 't ware, de twee polen van
+Midden-Amerika; het eerste kan als de Noord-, het tweede als de
+Zuidpool worden beschouwd. Het woord polen is hier, hoewel wij ons
+midden in de tropen bevinden, toch niet misplaatst; want in de twee
+hoofdsteden, Guatemala en San José, die beiden tamelijk hoog zijn
+gelegen, heerscht des winters strenge koude. Deze beide republieken,
+niet ver van elkander verwijderd, ofschoon hun grenzen elkaar niet
+raken, en waarvan de bewoners ternauwernood met elkaar bekend zijn,
+bieden toch beiden veel belangrijks aan den gewonen reiziger zoowel
+als aan den kunstenaar of diplomaat.
+
+Te Salvator heerscht de gele koorts; Honduras is bijna ontoegankelijk,
+en men leert in deze streken toestanden van barbaarschheid kennen,
+die herinneren aan de middeleeuwen; te Nicaragua, hoe belangwekkend
+ook door zijn ontworpen kanaal, is de hitte ondragelijk. Guatemala
+hebben wij indertijd bezocht en onze bevindingen omtrent die streken
+medegedeeld; het is interessant, deze republiek te vergelijken bij
+Costa-Rica.
+
+Costa-Rica ziet, om zoo te zeggen, door twee vensters uit op twee
+verschillende Oceanen; den Atlantischen ter eener, den Stillen Oceaan
+ter anderer zijde. Costa-Rica is feitelijk slechts een zeer smalle
+strook gronds, een soort van terras tusschen twee zeeën, ter halver
+hoogte van een keten van vulkanische gebergten. Maar deze hoogvlakte,
+gemiddeld 1000 voet boven de oppervlakte der zee gelegen, wordt
+bewoond door een bevolking, die eenigszins verschilt van de overige
+Spaansch-Amerikanen, en meer tot een geheel versmolten is. In sommige
+opzichten is Costa-Rica de modelstaat der amerikaansche republieken.
+
+Betreden wij het van de zijde van den Stillen Oceaan.--Punta Arenas, de
+havenplaats, waar men aan wal stapt, is in de bocht van een prachtige
+golf gelegen, waarin een geheel eskader zou kunnen manoeuvreeren. Aan
+beide zijden der baai dalen hooge gebergten af naar de kust en laten
+hun steile rotswanden bespoelen door het kalme water, dat bijna geen
+zee meer kan genoemd worden, want sterk stroomende rivieren storten
+zich in deze baai van Fonseca uit. Dikwijls stort een schuimende
+waterval van een hoogte van duizend voet. Het lauwe water is vol visch,
+terwijl men dikwijls groote schildpadden ziet, die zich in paren,
+of alleen, op de golven laten wiegelen.
+
+Punta Arenas heeft zijn naam, die Zandige Punt beteekent, te danken aan
+zijn ligging. Het plaatsje ligt op de uiterste punt van een zeer zandig
+voorgebergte. De ontscheping gaat gemakkelijk, want de zee is hier in
+deze stille golf lang niet zoo onstuimig als in de havens van Salvator
+of Guatemala. Langs een kleine pier komen wij zonder ongevallen in de
+stad. Punta Arenas is de belangrijkste havenplaats langs de geheele
+kust van den Stillen Oceaan in Midden-Amerika, en allerbekoorlijkst
+gelegen. In alle straten verheffen zich reusachtige palmboomen, die
+de kleine, meest van hout gebouwde huisjes overschaduwen. Daar ons
+bezoek een officieel tintje had, kwam de Gouverneur ons met muziek
+voorop begroeten. Nadat een paar welkomstdronken waren uitgebracht,
+deden we een uitstapje in de omstreken. 't Is in Punta Arenas verbazend
+warm, en het wordt bijna als iets ondoenlijks beschouwd, het er een
+geheel jaar achtereen uit te houden. Alleen bananen en krokodillen
+tieren buitengewoon in die hitte, maar de inwoners hebben er geducht
+onder te lijden. In de deuren der winkels stonden overal Chineezen. De
+geheele kust van den Stillen Oceaan, van San Francisco tot Valparaiso,
+wemelt trouwens van burgers van het Hemelsche Rijk. Chineesche koks,
+kleermakers, schoenmakers en waschlui verdringen er niet alleen
+de inboorlingen, maar concurreeren ook, en met goed gevolg, met
+de vreemdelingen, zoodat Noord-Amerika zijn deuren reeds voor hen
+heeft gesloten, en Costa-Rica heeft sedert eenigen tijd dat voorbeeld
+gevolgd. We zagen ook negers, Indianen en allerwonderlijkste staaltjes
+van onze natuurgenooten, het product eener mengeling van alle mogelijke
+rassen; zonderling genoeg, de eenige bewoners, die door de gele koorts
+of de moeraskoorts worden verschoond.
+
+Nadat wij nog een visite bij de vrouw van den Gouverneur hadden
+gemaakt, namen wij van hem afscheid. Ik bespeurde bij dat bezoek
+tot mijn genoegen, dat onze taal in deze staten van Z. Amerika nog
+zeer in eere wordt gehouden. Onze romanschrijvers genieten er de
+waardeering, die zij verdienen, en onze litteratuur bekleedt er een
+eereplaats. Terwijl John Bull en zijn neef Jonathan, die niet minder
+vasthoudend en nog ondernemender is dan hij, in Midden-Amerika krachtig
+opkomen voor hun taal en hun handel, moest Frankrijk evenzeer pogen,
+de beoefening der fransche taal, die zoo populair en zoo gemakkelijk
+te verspreiden is, te bevorderen. Het is vooral de taak onzer consuls,
+hiertoe mede te werken. De heer Jorre, onze consul te Costa-Rica,
+verdient in dit opzicht grooten lof, daar hij door zijn invloed en
+tact reeds de kern heeft weten te vormen eener fransche kolonie.
+
+Een extra-trein zou ons van Punta Arenas brengen naar Esparleta,
+een station van de toekomstige lijn, die de twee Oceanen zal
+verbinden. Thans houdt deze spoorweglijn reeds op op 20 kilometer
+van de kust. Het wil ook heel wat zeggen, het aanleggen van zulk een
+Zuid-amerikaanschen spoorweg. Voor al deze staten zijn spoorwegen een
+noodzakelijk vereischte, daar zij de onbegaanbare wegen vervangen,
+overal nieuw leven brengen, het land hervormen, en der beschaving
+toegang verleenen. Costa-Rica, Nicaragua, Honduras en Guatemala
+hebben allen reeds hun denkbeeldig spoorwegnet ontworpen. In enkele
+havens verneemt men het gefluit van een locomotief, maar nergens is
+nog de verbindingslijn tot stand gebracht, die de beide zeeën zal
+vereenigen. Te Costa-Rica heeft de schoonbroeder van den President
+den aanleg dezer lijn ondernomen. Men verwachtte, reeds binnen een
+jaar reizigers en koopwaren over de landengte te kunnen vervoeren,
+maar nu is men reeds drie jaren aan het werk geweest, en de duur der
+concessie is nog met twee jaar verlengd moeten worden. Het is een
+te rijke bron van inkomsten voor belanghebbenden, om die zoo spoedig
+weder te laten verloren gaan.
+
+De extra-trein, die ons om drie uur zou komen halen, was eerst om zeven
+uur op het appèl. Daar al het materiaal van de maatschappij dan ook
+uit één locomotief en één waggon bestaat, is het niet te verwonderen,
+dat wij eerst aan de beurt komen, als het loopende werk is afgedaan. We
+vertrokken onder hoerageroep en gewuif met zakdoeken. De weg steeg
+zigzags-gewijze, te midden van een tropisch weelderigen plantengroei,
+tot we aankwamen in Esparleta, een onbeteekenend station. Hier wachtte
+ons een uitstekend diner, dat werd opgeluisterd door geestdriftvolle
+toasten. Een goedaardige geestelijke bracht o. a. een dronk uit
+op Frankrijk, "het vaderland van Chateaubriand en Victor Hugo,
+de bakermat der edelste denkbeelden, het brein der wereld". Ik
+werd haast verlegen bij al dien lof, en ik bedankte den goeden man
+hartelijk, die bij zijn bezoek aan de wereldtentoonstelling in 1889
+zulke overstelpende indrukken scheen te hebben ontvangen.
+
+Om vier uur 's morgens stonden wij op, om te paard, en in twee
+gedeelten, een van 40 en een van 22 kilometer, den afstand af
+te leggen, die Punta Arenas scheidt van de hoofdstad. Het pad,
+dat wij volgden, kon men bezwaarlijk een weg noemen; nu eens ging
+het door glibberige slijkpoelen, dan omhoog langs steenachtige,
+steile hellingen. Het is trouwens onmogelijk, in Z. Amerika een weg
+zóó te onderhouden, dat hij voor voertuigen begaanbaar is, want
+van Mei tot October regent het, alsof de sluizen des hemels zijn
+doorgebroken. Alles wordt weggespoeld en medegevoerd, wegen, bruggen,
+en spoorwegrails. Elk jaar moet de schade hersteld worden, in het
+regenseizoen aangericht; het is werkelijk een Danaïden-arbeid. Men
+onderhoudt hier geen wegen meer, doch legt liever spoorwegen aan,
+die beter tegen deze schadelijke invloeden bestand zijn. Om groote
+afstanden af te leggen, bedient men zich van de kleine, inheemsche
+paardjes. Het zijn poneys, die er treurig verwaarloosd uitzien. Hun
+woeste manen fladderen in den wind, en zij hebben nooit in hun
+leven met borstel of roskam kennis gemaakt. Van hun geboorte af
+aan zwerven ze in de prairie, en slapen buiten. Als ze hard werken,
+krijgen ze soms wat maïs, maar dikwijls laat hun meester het aan hen
+zelf over, om voedsel te vinden. Hoe weinig zorg ook aan hen wordt
+besteed, deze kleine paardjes, met hun sterke, ranke pooten, kunnen
+zeer lange afstanden afleggen. Op moeilijke punten moet men hen hun
+gang laten gaan en de teugels slap laten hangen; dikwijls ziet men
+ze stilstaan, een poot uitsteken, den grond als 't ware verkennen,
+en dan achteruit stappen om een anderen weg te kiezen. Dan hebben
+ze een gevaar ontweken, waarvan de reiziger geen vermoeden had. Wie
+niet in deze streken heeft gereisd, kan zich geen flauwe voorstelling
+vormen van de moeilijkheden, die zulke ongebaande wegen opleveren. Soms
+zakken paard en ruiter halverwege in een diepen kuil, soms stappen ze
+langs paadjes niet breeder dan een dakgoot, waar een ander paard den
+reiziger stellig in den afgrond zou doen storten. De eenige fout van
+deze spaansche paardjes is hun gewoonte om altijd in een sukkeldrafje
+te gaan.
+
+Aan den weg naar de hoofdstad liggen verschillende bezittingen, die
+over 't algemeen goed onderhouden zijn. In Guatemala staat de reiziger
+dikwijls verbaasd over het verwaarloosde voorkomen van velden, wegen
+en akkers, doch hier krijgt men aanstonds den indruk, dat Costa-Rica
+goed wordt bebouwd en vlijtig onderhouden. Er zijn hier dan ook,
+zooals mij later bleek, verscheiden kleine grondbezitters, die uit
+hun bescheiden eigendom goede winsten trekken. Van iets dergelijks is
+geen sprake in Guatemala, waar alleen de groote hacienda's, die koffie
+verbouwen, onderhouden worden, en de Indiaan, die voor anderen arbeidt,
+niets bezit. De weg is hier en daar met groote steenen geplaveid
+en wordt zeer druk begaan. Het was de eenige verbindingsweg, eer
+de atlantische spoorweg werd aangelegd. De meeste wagens, die wij
+tegenkomen, zijn bespannen met een paar ossen, die een lichte kar
+tusschen twee dichte wielen trekken, daar anders het taaie slijk
+toch de spaken zou bedekken. Een drijver ment het span, evenals bij
+ons in de provincie Bearn. Met een langen, puntigen stok weet hij de
+dieren te leiden, en door fluiten laat hij ze stilstaan of zich weer
+in beweging zetten. Dikwijls stapt de voerman op lastige plekken af,
+en zet uit de verte de dieren aan, zonder zichzelf aan gevaar bloot
+te stellen. Op dezen weg ontmoeten wij geen Indianen, maar blanken met
+een zeer donker gekleurde huid. Zij dragen het europeesch kostuum. De
+boeren gaan hier meestal blootsvoets; ze dragen de broek tot de
+knieën opgestroopt, en een puntigen stroohoed op het hoofd. Over
+'t algemeen zien ze er zindelijk uit.
+
+De weg blijft steeds stijgen, wij trekken de helling van het gebergte
+langs. Het mooiste en moeilijkste gedeelte van onzen weg is de
+tocht over de Aguacate, die 3000 voet hoog is. Het is merkwaardig
+met hoeveel geduld en omzichtigheid de kleine paardjes die lange en
+steile hellingen beklimmen. De stijgende weg maakt niet minder dan
+zes-en-vijftig scherpe bochten en is bijna loodrecht in den berg
+gehouwen. Op den top aanschouwen we den onafzienbaren spiegel van
+den Stillen Oceaan, maar den Atlantischen bespeuren we niet. Het
+kan dus niet op deze plek zijn geweest, dat Alvarado, een andalusisch
+kapitein, op de knieën is gevallen, om den Almachtige te danken voor de
+schoonheid van het tafereel, dat zijn oogen mochten aanschouwen. Wij,
+meer nuchtere stervelingen, keken lang naar de prachtige golf, die
+zich, bezaaid met kleine eilandjes, aan onze voeten uitstrekte. Op vele
+mijlen afstand konden we de stoombooten volgen, die naar Panama voeren,
+of uit de havens in het noorden van Midden-Amerika terugkeerden. Het
+geheele landschap dat ons omringde, was verrukkelijk groen; wij
+zagen prachtige boomen, en hoewel Costa-Rica geen uitgestrekte wouden
+bezit, was dit toch een zeer boschrijke streek. Ongelukkig is het,
+dat hier, evenals in Mexico en geheel Midden-Amerika, de bosschen
+onverbiddelijk worden geveld. Dit is jammer, want, waar men den blik
+ook richt, het is altoos een genot voor het oog, begroeide heuvels te
+zien, waartusschen de met verschillende veldvruchten bebouwde akkers
+afwisseling van tinten aanbrengen.
+
+Wij begonnen nu beurtelings te dalen en te stijgen, terwijl we ons
+aan alle zijden door neerstortende watervallen of stroomende rivieren
+zagen omringd. Dikwijls waren de bergen in nevelen gehuld, waarin
+de zon vreemde lichteffecten tooverde, en soms scheen het alsof wij
+voorwaarts gingen op een in de lucht zwevenden weg.
+
+Men heeft Costa-Rica om de schilderachtigheid van het bergland
+dikwijls amerikaansch Zwitserland genoemd. Het doet werkelijk wel
+eenigszins denken aan Zwitserland, maar hier is natuurlijk geen spoor
+van sneeuw. Bergen van 3000 voet hoog, en werkende vulkanen--maar geen
+gletschers. Als men nagaat, hoe op een afstand van nog geen vijf uren
+alles verschroeit en de inwoners lijden onder de verschrikkelijke
+hitte daar beneden, vindt men het vreemd, hier in de bergen geen
+sanatoria aan te treffen.
+
+Langs een gestadig dalende berghelling kwamen wij te Athene, een groot
+dorp, waar wij zouden overnachten. Het hotel, waar wij afstapten,
+was veel beter dan dergelijke gelegenheden, die wij in Guatemala
+hadden aangetroffen. Het ameublement van de kamers was zeer eenvoudig,
+maar het eten was goed en werd behoorlijk opgediend. Ik herinner mij,
+eenige dagen te hebben doorgebracht in een hotel te Antigua, de oude
+hoofdstad van Guatemala, waar de onverschillige kellners ons wel
+vele schotels voorzetten, doch alles bijna oneetbaar was door het
+vuil. Iedereen daar in huis maakte leven, den geheelen nacht door,
+tot vijf uur 's morgens, zonder zich in 't minst er om te bekreunen,
+dat de nachtrust der gasten werd gestoord. Hier ging ten minste alles
+ordelijk en behoorlijk toe.
+
+Wij waren reeds vroeg weer op het pad. Eerst strekte de weg zich uit
+in een rechte lijn, om plotseling naar de laagte af te dalen, bij een
+mooie oude brug, door Spanjaarden gebouwd, waaronder een bruisende
+rivier stroomde, en waarbij enkele witte huisjes stonden. Dit was
+Alajuela, het punt, waar de tak van den spoorweg begint, die van hier
+naar de hoofdstad loopt. Het plaatsje bezit een fraai monument, door
+een Franschman opgericht. Het stelt een soldaat voor, die zijn leven
+opofferde om de stad te beschermen, bij een inval van amerikaansche
+vrijbuiters. Het merkwaardigste van de zaak is, dat deze inwoner
+van Costa-Rica een neger was; doch dapperheid is dan ook een deugd,
+niet uitsluitend eigen aan het blanke ras. Tusschen het dorp Athene en
+Alajuela ontmoetten we vele boeren, die kudden kleine, zwarte varkens
+naar de markt brachten. Al deze lieden, mannen, vrouwen en kinderen,
+hadden een blanke huid. Zooals de President der Republiek, Don Pablo
+Iglesias zeide: "Indianen vindt men niet meer in Costa-Rica; wie hier
+bruin ziet, is bruin van de zon". Het is waar dat het blanke ras hier
+geheel overheerschend is geworden; de Spanjaarden hebben niet alleen
+de Indianen verdrongen, maar ook de enkele achterblijvers zijn van
+lieverlede verdwenen.
+
+De trein, waarmede wij naar de hoofdstad reisden, deed
+met zijn doorloopende waggons aan die der Vereenigde Staten
+denken. Amerikaansche spoorwegkoningen voeren dan ook het beheer
+over de spoorweglijnen van Midden-Amerika; in Guatemala is het
+Huntington, uit Californië, in Costa-Rica Keeth, de groote bezitter der
+bananen-plantages. De waggons zijn uitstekend ingericht. De zitbanken,
+met geel leer bekleed, zijn zacht en gemakkelijk en overal hangen
+spiegels, waarin wij onze vermoeide trekken en met slijk bedekte
+kleeding zagen teruggekaatst. De spoorweglijn liep langs een weg,
+die beplant was met koffieboomen, en die herhaaldelijk door kleine
+kanalen werd doorsneden. We kwamen langs kleine stations, waar een
+levendig verkeer heerschte. In tegenstelling met Guatemala, dat op een
+kale en verlaten hoogvlakte ligt, en waaromheen op vijftig kilometer
+in den omtrek geen belangrijke stad wordt aangetroffen, is San José,
+de hoofdstad van Costa-Rica, midden in het dichtst bevolkte gedeelte
+der republiek gelegen.
+
+Heredia, Alajuela, Carthago, zijn allen kleine steden, die als
+zwermende bijen schijnen uitgevlogen van den korf, die zich in San
+José bevindt. Op dit plateau wonen 200 000 menschen, en al is de
+hoofdstad zelf een kleine plaats van 30 000 inwoners, er is altijd
+een levendig verkeer.
+
+Bij een bocht van den weg kregen wij de stad in het gezicht. Een
+menigte kleine huizen, wegschuilend in het groen, en hier en daar
+eenige witte koepels, glinsterend in de zon, dit was de eerste indruk,
+dien wij van de hoofdstad van het schoone land ontvingen.
+
+San José is een alleraardigst, zindelijk stadje, waar overvloed van
+water is, een waar paradijs van groen.
+
+De benedenste hellingen van een uitgedoofden vulkaan, de Irazu,
+dalen langzaam glooiend af, tot vlak bij de stad, en dit gezicht
+geeft een karakter van grootschheid aan het landschap, dat anders
+een europeeschen tint vertoont.
+
+Als al de hoofdsteden van Midden-Amerika, is San José naar den Stillen
+Oceaan gekeerd; maar toch ligt deze stad meer dan de anderen zóó,
+dat zij op beide zeeën uitzicht heeft, en zoowel naar China, als naar
+Europa gericht is. Terwijl echter Guatemala, San Salvador, en Nicaragua
+door spoorwegen met den Stillen Oceaan zijn verbonden, gaat van San
+José een directe verbindingslijn naar den Atlantischen Oceaan. Deze
+omstandigheid is niet zonder invloed gebleven, het schijnt, alsof
+de denkbeelden en de kleederdracht van het westen hier meer ingang
+hebben gevonden dan elders. Alles is hier echt amerikaansch, van
+spaanschen invloed geen spoor; geen getraliede vensters, geen nauwe,
+en slecht geplaveide straten, maar europeesch gebouwde huizen van
+rooden baksteen, twee verdiepingen hoog, met opschuiframen, die van
+boven kunnen worden neergeschoven, juist als in Londen. De stad is
+trouwens nog niet lang geleden gebouwd; de oude hoofdstad Carthago is
+een spaansche stad gebleven. Hier in San José zijn de straten zeer
+goed onderhouden; een rijtuig bracht ons tot aan de deur van ons
+hôtel. De smalle trottoirs zijn met groote vierkante steenen geplaveid.
+
+In Guatemala hoort men van niets anders spreken dan van het rijzen en
+dalen der koffieprijzen, maar men ziet er zelfs geen zak koffieboonen
+door de stad vervoeren; de koffieplantages liggen zeer ver verwijderd
+van de stad.
+
+Te San José echter wordt op de hoogvlakte zelf, waar de stad is
+gelegen, het zoo gewilde voortbrengsel verbouwd, bewerkt, en verzonden.
+
+Wij hadden reeds van te voren van San José hooren vertellen dat het
+eigenlijk een europeesche stad was; "men had er zelfs electrische
+trams". Die trams bleken thans uit een enkel lijntje te bestaan; maar
+dit was dan ook een "schoone zaak," die het menschdom te Costa-Rica
+blijkbaar "veel vermaak" schonk. Hoewel dit vervoermiddel in de
+kleine stad bepaald overbodige weelde mocht heeten, maakte de tram
+door de luiheid der bewoners toch uitstekende zaken. De tramlijn liep
+rechtuit van het eene eind van de stad naar het andere, en daar de
+verstandige directie elke "car" van prachtige electrische verlichting
+had voorzien, zat 's avonds de tram vol fraai uitgedoste negerinnen,
+mulattovrouwen, en zelfs elegante dames, die voor haar genoegen een
+ritje deden, en haar toiletten lieten bewonderen. Als een schitterend
+verschijnsel gleed de tram voorbij, en de inwoners, die 's avonds
+aan hun deur een luchtje stonden te scheppen, konden zoodoende op
+hun gemak de schoonheden van de stad bewonderen; de tram voldeed in
+dit opzicht haast even goed als een five o'clock tea. "Kom lieve,
+laten we hier uitstappen, om een hoed voor je te kiezen," hoorde ik
+in zuiver Engelsch achter mij zeggen. Ik keerde mij om en zag, dat de
+spreekster een negerin was, die met een vriendin uit den tram wipte,
+en afstapte op een schitterend verlicht winkelraam. De uitstallingen
+zijn hier werkelijk heel aardig, en aan "Nouveauté's de Paris" is
+geen gebrek. Den geheelen nacht blijft licht in de winkels branden,
+ook al zijn ze gesloten, wat den nachtelijken wandelaar ten goede komt.
+
+De straten van de stad zijn smal, maar bijzonder druk en
+levendig. Terwijl in Guatemala na negen uur 's avonds elke stad
+uitgestorven schijnt, ziet men hier tot laat in den nacht groepjes
+mannen staan praten. Vrouwen gaan zoo laat niet uit. Wie over dag
+in San José gaat wandelen, richt zijn schreden naar een plantsoen
+midden in de stad, dat heel klein en om de waarheid te zeggen, heel
+leelijk is. Des Zondags wordt daar muziek gemaakt door de militaire
+kapel. Meer afgelegen, en veel minder druk bezocht is een ander,
+grooter park, dat hoog gelegen is, buiten de stad, en waar het een
+genot was, te vertoeven. Lanen, beschaduwd door zwaar geboomte, fraai
+aangelegde perken vol tropische bloemen, een rustieke houten brug over
+een meer, dat alles moest toch genoeg aantrekkingskracht bezitten,
+om wandelaars te lokken. Maar niemand die zich zoo ver waagt, het
+park is een kwartier buiten de stad gelegen, en in Midden-Amerika
+wil dit zooveel zeggen als bij ons een paar uren.
+
+Ten noorden van de hoofdstad strekt zich een groote vlakte uit, de
+Sabane genoemd. Men heeft er een terrein voor wedrennen aangelegd,
+waar de renbaan zulke gevaarlijke bochten maakt, dat bij elke
+feestelijke bijeenkomst paarden of jockeys een ongeluk krijgen. Het
+zal sportliefhebbers misschien interesseeren, dat in Costa-Rica de
+paarden, die het eerst den eindpaal bereiken, zelfs zonder ruiter,
+als prijswinners worden beschouwd.
+
+Al stellen de bewoners hun mooiste wandelplaats niet zeer op prijs,
+zij zijn er wel degelijk op gesteld, gelegenheden te bezitten, om
+zich des avonds te vermaken. Te dien einde heeft men een prachtig
+theater laten bouwen, dat in Parijs of eenige andere groote wereldstad
+volstrekt niet misplaatst zou zijn. Jaren heeft het geduurd, eer dat
+grootsche bouwwerk was voltooid, nadat de bouw eerst was afgebroken, om
+later te worden hervat. Het heeft twee en een half millioen piasters,
+of zeven millioen francs gekost, en de regeering heeft het slechts
+kunnen voltooien door het heffen van een nieuwe belasting. Het doet,
+uit de verte gezien, aan het Theâtre français te Parijs denken,
+ofschoon de afmetingen bescheidener zijn. Als men binnentreedt,
+komt men in een prachtige voorhal, met marmeren zuilen. Rechts
+is een buffet voor dames, links voor heeren, alles even sierlijk
+ingericht. Het parterre is zeer ruim, en de zitplaatsen zijn
+bijzonder gemakkelijk. De presidentsloge, in het midden tegenover
+het tooneel, heeft een beschilderde zoldering, waarop het beeld der
+Gerechtigheid prijkt, met een gulden twijg in de hand. De foyer is
+buitengewoon rijk ingericht. Twee breede steenen trappen leiden naar
+een prachtigen salon, met hooge vensters, en een ruim balkon, waar de
+toeschouwers zich kunnen vertreden. Groote spiegels weerkaatsen de
+vele schilderijen, en het beschilderde plafond, waarop de muzen van
+den dans, de dichtkunst en het treurspel zijn voorgesteld, ontworpen
+door een italiaansch schilder. Kleine nevensalons vormen gezellige
+hoekjes, waar, naar men mij verzekerde, druk wordt geflirt. Het eenige,
+wat op dien foyer zou zijn aan te merken, is de ietwat overladen
+opschik en het vele verguldsel. Een ding ontbreekt slechts in dit
+model-theater, namelijk: acteurs. Reeds drie jaren wordt het alleen
+geopend bij de verwelkoming van een nieuwen president. Het fraaie
+gebouw staat leeg; want geen enkel tooneelgezelschap waagt het,
+zoover van Europa zijn repertoire ten beste te geven. Men vraagt zich
+niet zonder medelijdende verwondering af, of dat grootsch ontworpen
+theater eigenlijk wel voorzag in een bestaande behoefte.
+
+De stad bezit verder nog verscheiden scholen, en naar de eischen des
+tijds ingerichte gevangenissen, die echter ook alweer te groot zijn
+voor een land, waarvan de bevolking zeer rustig en vreedzaam is gezind.
+
+Als men San José van alle zijden heeft bezichtigd, als men heeft
+genoten in zijn heerlijk park, en de altoos groene bergen heeft
+bewonderd, moet men erkennen, dat het werkelijk een verrukkelijk
+plaatsje is en een liefelijken, zonnigen indruk bij ons achterlaat. Het
+is niet de natuur der tropen, noch zelfs die van het brandend
+heete Andalusië, die hier tot ons spreekt, maar een schoonheid,
+die herinnert aan Luzern, zonder zijn blauw meer, of Nice, zonder de
+Middellandsche Zee.
+
+Wij zetten onze reis per spoor verder voort. Aan het station was bij
+ons vertrek een groote drukte van gaande en komende treinen. De onze
+bestond uit zeer gemakkelijk ingerichte Pulman-cars. Wij vertrokken
+precies op tijd en stoomden naar Carthago, de oude hoofdstad. De weg
+voerde omhoog, langs steile hellingen, en weldra waren wij op den
+top van den berg, die de twee zeeën scheidt.
+
+Carthago is een klein, nog echt spaansch stadje, met zijn marktplein
+en zijn castillaansche bogengalerij. Het is sedert de opkomst van de
+nieuwe hoofdstad, San José, er natuurlijk niet op vooruitgegaan; doch
+de onttroonde vorstin blijft nog altoos "de stad" van Costa-Rica. Bijna
+alle voorname families van het land waren oorspronkelijk hier
+gevestigd. Carthago heeft niet veel op met haar mededingster San José,
+welke het als een indringster beschouwt; de bewoners zijn er minder
+toeschietelijk, en meer terug getrokken; minder werkzaam trouwens
+ook. Toch zal de spoorweglijn, die de stad in directe verbinding
+stelt met Puerto Limon, op den langen duur haar bloei bevorderen,
+want zij is uitstekend gelegen voor den handel, juist op de grens,
+die het gebied der twee Oceanen scheidt.
+
+De weg werd nu buitengewoon schilderachtig, en daalde langzaam;
+dikwijls reden we over bruggen, die diepe kloven overspanden. Zoo dicht
+gleden we langs de bergwanden, dat we de rotsen met de hand konden
+aanraken, als we den arm uit het raam staken. Deze weg moet voortdurend
+worden onderhouden; want dikwijls hebben instortingen plaats. Ook veel
+warme bronnen ontspringen hier, en een inrichting voor warme baden is
+opgericht te Aqua Caliente, die eigenlijk te weinig wordt bezocht. De
+spoorweglijn breekt zich hier baan door overhangende rotsen, die den
+weg versperden. Met ongehoorde stoutmoedigheid hebben de ingenieurs
+alle hinderpalen overwonnen. Boven ons de steile bergwanden; dan de
+smalle weg, waarover de trein voortspoedt, en beneden dien voorsprong
+weer de rotswand, die den muur van een afgrond vormt. Als daarboven
+ons een brok rots neerstortte, zou de trein als een nietig insect
+worden verpletterd. Op sommige plaatsen waren negers met ijzeren
+staven bezig, groote brokken aarde weg te wentelen, om den weg te
+verbreeden. Het was een angstverwekkend schouwspel.
+
+Eindelijk kwamen we uit het bergland in de vlakte, en de koelere
+lucht maakte plaats voor de zwoele hitte der tropen.
+
+"Mag ik je even lastig vallen om je waaier?" zei een knappe negerin
+tegen een andere, even zwart als zij. Die zwartjes komen uit Jamaica
+en de engelsche Antillen. Een amerikaansche maatschappij huurt ze
+voor twee jaar, vervoert ze met haar eigen booten, en bekostigt
+hun onderhoud in de bananenplantages, vanwaar ze, na afloop van
+hun werktijd, weer naar hun vaderland worden teruggebracht. Deze
+negers, van alle zwarten in Amerika het meest ontwikkeld en zeer
+werkzaam, slagen er in den regel in, een aardig sommetje over te
+sparen. Anderen nemen hun familie mee, en keeren vergezeld van vrouw,
+kroost en papegaai terug naar hun geboorteland. Hun eenig gebrek is
+de verbazend onaangename lucht, die ze verspreiden, en waardoor het
+in den wagon haast niet uit te houden was. De negerinnen dragen bij
+voorkeur dunne japonnen, schel en opzichtig van kleur.
+
+Nu de trein midden door de vlakte stoomde, zagen we aan beide
+zijden van de spoorweglijn plantages braak liggen. In deze streken,
+waar alles, ook het onkruid, weelderig opschiet, kan de planter,
+om den grond te zuiveren, slechts tot verbranding zijn toevlucht
+nemen. Daarna verbouwt hij maïs en maniok, maar vooral bananen,
+die weinig zorg behoeven en groote winsten opleveren. Een rivier,
+de Rio Banano, is naar deze vrucht genoemd.
+
+We bevonden ons nu wel waarlijk in de tropen, waar de dalen wemelen van
+krokodillen, apen en slangen, waar de gele koorts den reiziger wacht.
+
+Het eindstation van den spoorweg is Puerto Limon.
+
+Het is een vierkante stad, geheel en al van hout opgetrokken, nadat
+twee of drie jaar geleden de plaats door brand is verwoest. Het
+geheele jaar door heerscht er een ondragelijke hitte. Ondanks de
+gunstige ligging als havenplaats, kon de stad niet tot bloei geraken,
+eer de verbinding met de hoogvlakte was tot stand gekomen. Sedert dit
+het geval is, staat Puerto Limon op dezelfde hoogte als Punta Arenas,
+wat haar belangrijkheid voor den handel betreft; hier wordt niet alleen
+de koffie van de hoogvlakte uitgevoerd, maar uit de nieuw aangelegde
+plantages in de omstreken worden verbazende hoeveelheden bananen naar
+Puerto Limon gezonden, voor de markten der Vereenigde Staten.
+
+Nog eenmaal floot de boot, waarmede wij gingen vertrekken, en weldra
+zagen wij de kust uit het gezicht verdwijnen. Eer ik van mijn onderwerp
+afscheid neem, wil ik nog eens wijzen op de bijzonder welwillende
+bejegening, die vreemdelingen ten deel valt, als zij zich vestigen
+in Costa-Rica. Zij spelen dan ook trouwens daar, evenals in geheel
+Midden-Amerika, een voorname rol; maar hier komt de regeering hen
+vriendelijk tegemoet, als een drijfkracht, die de welvaart van het
+land bevordert, en beschouwt ze niet als een gevaar, dat men moet
+trachten af te wenden.
+
+Zij zijn er dan ook zeer talrijk. Uit Spanje kwamen hier, als de
+eerste kolonisten, bewoners van Bilbao en Barcelona, een arbeidzaam
+en krachtvol ras, waaruit later de eigenlijke bevolking van het
+land is opgegroeid. Veel later kwamen een menigte Duitschers, die
+thans een vreedzame, rustige en ijverig werkende kolonie vormen. Zij
+sluiten gaarne huwelijken met de oorspronkelijke inwoners, zoodat beide
+nationaliteiten van lieverlede samensmelten. Al is het aantal fransche
+inwoners niet groot, zij bezitten door hun aanzienlijk fortuin hier
+veel macht en invloed. De grootste koffiehandelaar in deze streek is
+geboren in Bordeaux, en een andere Franschman staat aan het hoofd
+van een bank, die der regeering millioenen voor ondernemingen van
+algemeen belang heeft verstrekt. Ook de Amerikanen vertegenwoordigen
+hier hun handelsbelangen. Zij hebben de eerste spoorwegen aangelegd,
+en staan aan het hoofd der stoombootmaatschappijen, die de verbinding
+onderhouden met New-York. Ook een Amerikaan is het, die zich het
+monopolie heeft verworven van den handel in bananen, door den aankoop
+van duizenden kilometers grond voor plantages.
+
+Al deze afzonderlijke groepen vreemdelingen leven in de beste
+verstandhouding met elkander en met de regeering van Costa-Rica. De
+regeering beteekent ook hier, zooals trouwens overal, van Mexico
+tot Kaap Hoorn, de President der Republiek. De heer Iglesias, de
+tegenwoordige President, was reeds voor de derde maal herkozen. Hij
+is voor Parijzenaars geen vreemdeling meer; twee jaren geleden heeft
+hij eenige maanden in Parijs doorgebracht. 't Is een onvermoeid
+werker, die, evenals Napoleon, zijn talrijke familieleden allerlei
+staatsbetrekkingen laat bekleeden. Het paleis van den President was
+een zeer eenvoudig gebouw, dat zich in geen enkel opzicht van andere
+woningen onderscheidde. Geen spoor van de weelde, die te Guatemala
+heerschte, en het kostte mij volstrekt geen moeite, mij persoonlijk
+toegang tot den president te verschaffen. In zijn studeerkamer hing
+een schilderij van Alphonse de Neuville, "De laatste patronen."
+
+Revoluties komen in Costa-Rica zelden voor en dragen er nooit het
+bloedig karakter, dat omwentelingen in andere spaansch-amerikaansche
+republieken zoo noodlottig doet zijn. Hier is geen sprake van
+fusilleeren van troepen gevangenen, of van levenslange opsluiting. De
+ergste heethoofden worden eenvoudig verbannen. Sedert meer dan
+twintig jaar is hier geen burgeroorlog geweest. Het kleine staatje
+geniet onder rustigen arbeid een welverdienden bloei en gaat zeer
+geregeld vooruit, getuige het bevolkingscijfer, dat van 80 000
+inwoners in 1844 is gestegen tot 120 500 in 1864, tot meer dan 182
+ 000 in 1883, terwijl het bij de laatste telling in 1892 tot 243 000
+was geklommen. De handel heeft zich sedert het midden der vorige eeuw
+verbazend uitgebreid en brengt jaarlijks tusschen de 40 en 50 millioen
+francs op. Costa-Rica drijft handel met Engeland, de Vereenigde Staten,
+Frankrijk en Duitschland.
+
+Een uitstekende politiemacht zorgt voor de veiligheid. Ook het
+leger kan aan alle andere Staten van Midden-Amerika tot voorbeeld
+strekken. Hier is de soldaat niet in een havelooze plunje gestoken,
+maar goed gekleed, flink en degelijk geoefend. Het is een genoegen,
+de troepen te zien exerceeren. Tweeduizend man vormen de kern van
+het leger; maar alle bewoners moeten twee maanden onder dienst.
+
+Ook het onderwijs is zeer goed ingericht. San José bezit niet alleen
+openbare scholen voor jongens, maar ook voor meisjes. Als men de
+beschaving en verlichting van een volk zou moeten afleiden uit het
+aantal couranten dat het leest, wat dan te denken van de hoofdstad,
+waar dagelijks tien nieuwsbladen verschijnen! Elken morgen brengen
+telegrammen het jongste nieuws uit Amerika en Europa. Een vluchtige
+blik naar de uitstallingen der boekverkoopers is voldoende, om te
+doen zien dat de nieuwste romans ook hier met graagte worden gelezen.
+
+Snelle en gemakkelijke verbindingen bestaan dan ook tusschen dit
+kleine landje en Europa. Uit Puerto Limon vertrekt om de veertien
+dagen een boot van de transatlantische maatschappij naar Panama,
+de Antillen en St. Nazaire. Een engelsche maatschappij, de "Royal
+Mail" en een italiaansche, de "Compagnie Rubattino", onderhouden een
+geregelden dienst tusschen Liverpool en San José, en tusschen Genua,
+Napels en Costa-Rica.
+
+Tweemaal in de week komen booten aan uit New-York en New-Orleans,
+terwijl alle schepen uit Z. Amerika op weg naar San Francisco,
+of van die haven naar Chili en Peru, het anker werpen te Punta
+Arenas. Terwijl dus de buitenlandsche verbindingen Costa-Rica voor
+vreemdelingen gemakkelijk bereikbaar maken, biedt de spoorweg naar
+den Stillen Oceaan gelegenheid tot den uitvoer van talrijke producten.
+
+En als eenmaal deze lijn het geheele vasteland doorsnijdt, zullen vele
+reizigers dezen gezonden en schilderachtigen weg verkiezen boven het
+door gele koorts geteisterde Panama.
+
+Wanneer in de toekomst de Amerikanen, die reeds zooveel groots hebben
+tot stand gebracht, de doorgraving der landengte van Panama zullen
+voleindigen, die door Franschen is begonnen, zal geheel Midden-Amerika
+tot verhoogden bloei geraken; maar zeker zal van de vijf kleine
+republieken Costa-Rica, dat aan hun spits staat, door zijn verlichte
+denkbeelden en zijn materieele welvaart, het allermeest genieten van
+de meerdere voorrechten, hierdoor ten deel gevallen aan deze rijk
+gezegende streken, die nog aan zoo weinigen goed zijn bekend.
+
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Een Reisje door de Republiek Costa-Rica, by 
+M. Saillard
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK EEN REISJE DOOR DE REPUBLIEK ***
+
+***** This file should be named 19835-8.txt or 19835-8.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/1/9/8/3/19835/
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at http://www.pgdp.net/
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations.
+To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
diff --git a/19835-8.zip b/19835-8.zip
new file mode 100644
index 0000000..95881b3
--- /dev/null
+++ b/19835-8.zip
diff --git a/19835-h.zip b/19835-h.zip
new file mode 100644
index 0000000..24b15c0
--- /dev/null
+++ b/19835-h.zip
diff --git a/19835-h/19835-h.htm b/19835-h/19835-h.htm
new file mode 100644
index 0000000..6a57201
--- /dev/null
+++ b/19835-h/19835-h.htm
@@ -0,0 +1,1382 @@
+
+<!DOCTYPE html
+PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
+
+<!-- This HTML file has been automatically generated from an XML source, using XSLT. If you find any mistakes, please edit the XML source. -->
+<html   lang="nl-1900">
+<head>
+<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=ISO-8859-1">
+
+<title>Een Reisje door de Republiek Costa-Rica</title>
+<link rel="schema.DC" href="http://dublincore.org/documents/1998/09/dces/">
+<meta name="author" content="M. Saillard">
+<meta name="DC.Creator" content="M. Saillard">
+<meta name="DC.Title" content="Een Reisje door de Republiek Costa-Rica">
+<meta name="DC.Date" content="#### 2006">
+<meta name="DC.Language" content="nl-1900"><style type="text/css">
+
+
+body
+{
+font: 100%/1.2em "Times New Roman", Times, serif;
+margin: 1.58em 16%;
+text-align: left;
+}
+
+.titlePage
+{
+border: #DDDDDD 2px solid;
+margin: 3em 0% 7em 0%;
+padding: 5em 10% 6em 10%;
+}
+
+h1.docTitle
+{
+font-size:1.6em;
+line-height:2em;
+}
+
+h2.byline
+{
+font-size:1.1em;
+font-weight:normal;
+line-height:1.44em;
+}
+
+span.docAuthor
+{
+font-size:1.2em;
+font-weight:bold;
+}
+
+h2.docImprint
+{
+font-size:1.2em;
+font-weight:normal;
+}
+
+.transcribernote
+{
+background-color:#DDE;
+border:black 1px dotted;
+color:#000;
+font-family:sans-serif;
+font-size:80%;
+margin:2em 5%;
+padding:1em;
+}
+
+.div0
+{
+padding-top: 5.6em;
+}
+
+.div1
+{
+padding-top: 4.8em;
+}
+
+.index
+{
+font-size: 80%;
+}
+
+.div2
+{
+padding-top: 3.6em;
+}
+
+.div3, .div4, .div5
+{
+padding-top: 2.4em;
+}
+
+.footnotes .body,
+.footnotes .div1
+{
+padding: 0;
+}
+
+h1, h2, h3, h4, h5, h6
+{
+clear: both;
+font-style: normal;
+text-transform: none;
+}
+
+h3
+{
+font-size:1.2em;
+line-height:1.2em;
+}
+
+h3.label
+{
+font-size:1em;
+line-height:1.2em;
+margin-bottom:0;
+}
+
+h4
+{
+font-size:1em;
+line-height:1.2em;
+}
+
+h4.lghead
+{
+margin-left:10%;
+margin-right:10%;
+}
+
+.alignleft
+{
+text-align:left;
+}
+
+.alignright
+{
+text-align:right;
+}
+
+.alignblock
+{
+text-align:justify;
+}
+
+p.poetry
+{
+margin:0 10% 1.58em;
+}
+
+p.line
+{
+margin:0 10%;
+}
+
+p.argument,p.note
+{
+font-size:0.9em;
+line-height:1.2em;
+text-indent:0;
+}
+
+p.argument
+{
+margin:1.58em 10%;
+}
+
+div.epigraph
+{
+font-size:0.9em;
+line-height:1.2em;
+margin:1.58em 20% 1.58em 0;
+}
+
+.floatLeft
+{
+float:left;
+margin:10px 10px 10px 0;
+}
+
+.floatRight
+{
+float:right;
+margin:10px 0 10px 10px;
+}
+
+p.figureHead
+{
+font-size:100%;
+text-align:center;
+}
+
+.figure p
+{
+font-size:80%;
+margin-top:0;
+text-align:center;
+}
+
+p.smallprint,li.smallprint
+{
+color:#666666;
+font-size:80%;
+}
+
+p.question
+{
+margin-bottom:0;
+text-align:left;
+}
+
+p.answer
+{
+margin-top:0;
+text-align:right;
+}
+
+p.explanation
+{
+font-size:smaller;
+margin-left:0.9em;
+margin-right:0.9em;
+}
+
+.leftnote
+{
+font-size:0.8em;
+height:0;
+left:1%;
+line-height:1.2em;
+position:absolute;
+text-indent:0;
+width:14%;
+}
+
+.pagenum
+{
+display:inline;
+font-size:70%;
+font-style:normal;
+margin:0;
+padding:0;
+position:absolute;
+right:1%;
+text-align:right;
+}
+
+a.noteref
+{
+font-size: 80%;
+text-decoration: none;
+vertical-align: 0.25em;
+}
+
+div.footnotes
+{
+margin-top: 1em;
+padding: 0;
+}
+
+hr.fnsep
+{
+margin-left: 0;
+margin-right: 0;
+text-align: left;
+width: 25%;
+}
+
+p.footnote
+{
+font-size: 80%;
+margin-bottom: 0.5em;
+margin-top: 0.5em;
+}
+
+p.footnote .label
+{
+float: left;
+text-align:left;
+width:2em;
+}
+
+.footnotes td, .footnotes th, .footnotes .tablecaption
+{
+font-size: 80%;
+}
+
+
+.poem
+{
+margin-left:5%;
+position:relative;
+text-align:left;
+width:90%;
+}
+
+.poem h4
+{
+font-weight:normal;
+margin-left:5em;
+text-decoration:underline;
+}
+
+.poem .linenum
+{
+color:#777;
+font-size:90%;
+left:-2.5em;
+margin:0;
+position:absolute;
+text-align:center;
+text-indent:0;
+top:auto;
+width:1.75em;
+}
+
+.versenum
+{
+font-weight:bold;
+}
+
+.footnotes .line
+{
+font-size:80%;
+margin:0 5%;
+}
+
+.poem .i0
+{
+display:block;
+margin-left:2em;
+}
+
+.poem .i1
+{
+display:block;
+margin-left:3em;
+}
+
+.poem .i2
+{
+display:block;
+margin-left:4em;
+}
+
+.poem .i3
+{
+display:block;
+margin-left:5em;
+}
+
+.poem .i4
+{
+display:block;
+margin-left:6em;
+}
+
+.poem .i5
+{
+display:block;
+margin-left:7em;
+}
+
+.poem .i6
+{
+display:block;
+margin-left:8em;
+}
+
+.poem .i7
+{
+display:block;
+margin-left:9em;
+}
+
+.poem .i8
+{
+display:block;
+margin-left:10em;
+}
+
+.poem .i9
+{
+display:block;
+margin-left:11em;
+}
+
+span.corr
+{
+border-bottom:1px dotted red;
+}
+
+span.abbr
+{
+border-bottom:1px dotted gray;
+}
+
+span.measure
+{
+border-bottom:1px dotted green;
+}
+
+.letterspaced
+{
+letter-spacing:0.2em;
+}
+
+.smallcaps
+{
+font-variant:small-caps;
+}
+
+hr
+{
+clear:both;
+height:1px;
+margin-left:auto;
+margin-right:auto;
+margin-top:1em;
+text-align:center;
+width:45%;
+}
+
+h2.docImprint,h1.docTitle,h2.byline,h2.docTitle,.aligncenter,div.figure
+{
+text-align:center;
+}
+
+h1,h2
+{
+font-size:1.44em;
+line-height:1.5em;
+}
+
+h1.label,h2.label
+{
+font-size:1.2em;
+line-height:1.2em;
+margin-bottom:0;
+}
+
+h5,h6
+{
+font-size:1em;
+font-style:italic;
+line-height:1em;
+}
+
+p,p.initial
+{
+text-indent:0;
+}
+
+.poem .stanza
+{
+padding: .5em 0% .5em 0%;
+}
+
+p.quote,div.blockquote,div.argument
+{
+font-size:0.9em;
+line-height:1.2em;
+margin:1.58em 5%;
+}
+
+.pagenum a, a.noteref:hover, a.hidden:hover, a.hidden
+{
+text-decoration:none;
+}
+
+
+
+
+
+body
+{
+background: #FFFFFF;
+font-family: "Times New Roman", Times, serif;
+}
+
+body, a.hidden
+{
+color: black;
+}
+
+h1, h2, h3, h4, h5, h6
+{
+color: #001FA4;
+font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif;
+}
+
+p.byline
+{
+font-style: italic;
+margin-bottom: 2em;
+}
+
+.figureHead, .noteref, span.leftnote, p.legend, .versenum
+{
+color: #001FA4;
+}
+
+.rightnote, .pagenum, .linenum, .pagenum a
+{
+color: #AAAAAA;
+}
+
+a.hidden:hover, a.noteref:hover
+{
+color: red;
+}
+
+
+</style></head>
+<body>
+
+
+<pre>
+
+Project Gutenberg's Een Reisje door de Republiek Costa-Rica, by M. Saillard
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Een Reisje door de Republiek Costa-Rica
+       De Aarde en haar Volken, 1907
+
+Author: M. Saillard
+
+Release Date: November 17, 2006 [EBook #19835]
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK EEN REISJE DOOR DE REPUBLIEK ***
+
+
+
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at http://www.pgdp.net/
+
+
+
+
+
+
+</pre>
+
+
+<div class="body"><a id="d0e65"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e65">377</a>]</span><div class="&#xA; div1">
+<h2>Een Reisje door de Republiek Costa-Rica.</h2>
+<p class="byline">Naar het Fransch van <span class="smallcaps">M. Saillard.</span></p>
+<div class="argument">
+<p>Aankomst te Punta Arenas.&#8212;Een mengelmoes van rassen.&#8212;Op weg naar San Jos&eacute;, de hoofdstad der republiek.&#8212;Onbegaanbare wegen,
+en spoorwegen.&#8212;San Jos&eacute;.&#8212;Een wandeling door de stad.&#8212;Een theater zonder tooneelspelers.&#8212;De vreemdelingen te Costa-Rica.&#8212;Het
+bestuur; onderwijs; leger; politie.&#8212;De verbindingswegen.
+</p>
+</div>
+<p></p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/p1907-377-1.jpg" alt="De spoorweg zal de ongebaande wegen vervangen." width="720" height="348"><p class="figureHead">De spoorweg zal de ongebaande wegen vervangen.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Guatemala en Costa-Rica zijn, als &#8217;t ware, de twee polen van Midden-Amerika; het eerste kan als de Noord-, het tweede als
+de Zuidpool worden beschouwd. Het woord polen is hier, hoewel wij ons midden in de tropen bevinden, toch niet misplaatst;
+want in de twee hoofdsteden, Guatemala en San Jos&eacute;, die beiden tamelijk hoog zijn gelegen, heerscht des winters strenge koude.
+Deze beide republieken, niet ver van elkander verwijderd, ofschoon hun grenzen elkaar niet raken, en waarvan de bewoners ternauwernood
+met elkaar bekend zijn, bieden toch beiden veel belangrijks aan den gewonen reiziger zoowel als aan den kunstenaar of diplomaat.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="figure floatLeft" style="width: 332px"><img border="0" src="images/p1907-377-2.jpg" alt="Een jonge dame uit de omstreken van San Jos&eacute;." width="332" height="418"><p class="figureHead">Een jonge dame uit de omstreken van San Jos&eacute;.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Te Salvator heerscht de gele koorts; Honduras is bijna ontoegankelijk, en men leert in deze streken toestanden van barbaarschheid
+kennen, die herinneren aan de middeleeuwen; te Nicaragua, hoe belangwekkend ook door zijn ontworpen kanaal, is de hitte ondragelijk.
+Guatemala hebben wij indertijd bezocht en onze bevindingen omtrent die streken medegedeeld; het is interessant, deze republiek
+te vergelijken bij Costa-Rica.
+
+</p>
+<p>Costa-Rica ziet, om zoo te zeggen, door twee vensters uit op twee verschillende Oceanen; den Atlantischen ter eener, den Stillen
+Oceaan ter anderer zijde. Costa-Rica is feitelijk slechts een zeer smalle strook gronds, een soort van terras tusschen twee
+zee&euml;n, ter halver hoogte van een keten van vulkanische gebergten. Maar deze hoogvlakte, gemiddeld 1000 voet boven de oppervlakte
+der zee gelegen, wordt bewoond door een bevolking, die eenigszins verschilt van de overige Spaansch-Amerikanen, en meer tot
+een geheel versmolten is. In sommige opzichten is Costa-Rica de modelstaat der amerikaansche republieken.
+<a id="d0e92"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e92">378</a>]</span></p>
+<p>Betreden wij het van de zijde van den Stillen Oceaan.&#8212;Punta Arenas, de havenplaats, waar men aan wal stapt, is in de bocht
+van een prachtige golf gelegen, waarin een geheel eskader zou kunnen manoeuvreeren. Aan beide zijden der baai dalen hooge
+gebergten af naar de kust en laten hun steile rotswanden bespoelen door het kalme water, dat bijna geen zee meer kan genoemd
+worden, want sterk stroomende rivieren storten zich in deze baai van Fonseca uit. Dikwijls stort een schuimende waterval van
+een hoogte van duizend voet. Het lauwe water is vol visch, terwijl men dikwijls groote schildpadden ziet, die zich in paren,
+of alleen, op de golven laten wiegelen.
+
+</p>
+<p>Punta Arenas heeft zijn naam, die Zandige Punt beteekent, te danken aan zijn ligging. Het plaatsje ligt op de uiterste punt
+van een zeer zandig voorgebergte. De ontscheping gaat gemakkelijk, want de zee is hier in deze stille golf lang niet zoo onstuimig
+als in de havens van Salvator of Guatemala. Langs een kleine pier komen wij zonder ongevallen in de stad. Punta Arenas is
+de belangrijkste havenplaats langs de geheele kust van den Stillen Oceaan in Midden-Amerika, en allerbekoorlijkst gelegen.
+In alle straten verheffen zich reusachtige palmboomen, die de kleine, meest van hout gebouwde huisjes overschaduwen. Daar
+ons bezoek een officieel tintje had, kwam de Gouverneur ons met muziek voorop begroeten. Nadat een paar welkomstdronken waren
+uitgebracht, deden we een uitstapje in de omstreken. &#8217;t Is in Punta Arenas verbazend warm, en het wordt bijna als iets ondoenlijks
+beschouwd, het er een geheel jaar achtereen uit te houden. Alleen bananen en krokodillen tieren buitengewoon in die hitte,
+maar de inwoners hebben er geducht onder te lijden. In de deuren der winkels stonden overal Chineezen. De geheele kust van
+den Stillen Oceaan, van San Francisco tot Valparaiso, wemelt trouwens van burgers van het Hemelsche Rijk. Chineesche koks,
+kleermakers, schoenmakers en waschlui verdringen er niet alleen de inboorlingen, maar concurreeren ook, en met goed gevolg,
+met de vreemdelingen, zoodat Noord-Amerika zijn deuren reeds voor hen heeft gesloten, en Costa-Rica heeft sedert eenigen tijd
+dat voorbeeld gevolgd. We zagen ook negers, Indianen en allerwonderlijkste staaltjes van onze natuurgenooten, het product
+eener mengeling van alle mogelijke rassen; zonderling genoeg, de eenige bewoners, die door de gele koorts of de moeraskoorts
+worden verschoond.
+
+</p>
+<p>Nadat wij nog een visite bij de vrouw van den Gouverneur hadden gemaakt, namen wij van hem afscheid. Ik bespeurde bij dat
+bezoek tot mijn genoegen, dat onze taal in deze staten van Z. Amerika nog zeer in eere wordt gehouden. Onze romanschrijvers
+genieten er de waardeering, die zij verdienen, en onze litteratuur bekleedt er een eereplaats. Terwijl John Bull en zijn neef
+Jonathan, die niet minder vasthoudend en nog ondernemender is dan hij, in Midden-Amerika krachtig opkomen voor hun taal en
+hun handel, moest Frankrijk evenzeer pogen, de beoefening der fransche taal, die zoo populair en zoo gemakkelijk te verspreiden
+is, te bevorderen. Het is vooral de taak onzer consuls, hiertoe mede te werken. De heer Jorre, onze consul te Costa-Rica,
+verdient in dit opzicht grooten lof, daar hij door zijn invloed en tact reeds de kern heeft weten te vormen eener fransche
+kolonie.
+
+</p>
+<p>Een extra-trein zou ons van Punta Arenas brengen naar Esparleta, een station van de toekomstige lijn, die de twee Oceanen
+zal verbinden. Thans houdt deze spoorweglijn reeds op op 20 kilometer van de kust. Het wil ook heel wat zeggen, het aanleggen
+van zulk een Zuid-amerikaanschen spoorweg. Voor al deze staten zijn spoorwegen een noodzakelijk vereischte, daar zij de onbegaanbare
+wegen vervangen, overal nieuw leven brengen, het land hervormen, en der beschaving toegang verleenen. Costa-Rica, Nicaragua,
+Honduras en Guatemala hebben allen reeds hun denkbeeldig spoorwegnet ontworpen. In enkele havens verneemt men het gefluit
+van een locomotief, maar nergens is nog de verbindingslijn tot stand gebracht, die de beide zee&euml;n zal vereenigen. Te Costa-Rica
+heeft de schoonbroeder van den President den aanleg dezer lijn ondernomen. Men verwachtte, reeds binnen een jaar reizigers
+en koopwaren over de landengte te kunnen vervoeren, maar nu is men reeds drie jaren aan het werk geweest, en de duur der concessie
+is nog met twee jaar verlengd moeten worden. Het is een te rijke bron van inkomsten voor belanghebbenden, om die zoo spoedig
+weder te laten verloren gaan.
+
+</p>
+<p>De extra-trein, die ons om drie uur zou komen halen, was eerst om zeven uur op het app&egrave;l. Daar al het materiaal van de maatschappij
+dan ook uit &eacute;&eacute;n locomotief en &eacute;&eacute;n waggon bestaat, is het niet te verwonderen, dat wij eerst aan de beurt komen, als het loopende
+werk is afgedaan. We vertrokken onder hoerageroep en gewuif met zakdoeken. De weg steeg zigzags-gewijze, te midden van een
+tropisch weelderigen plantengroei, tot we aankwamen in Esparleta, een onbeteekenend station. Hier wachtte ons een uitstekend
+diner, dat werd opgeluisterd door geestdriftvolle toasten. Een goedaardige geestelijke bracht o. a. een dronk uit op Frankrijk,
+&#8220;het vaderland van Chateaubriand en Victor Hugo, de bakermat der edelste denkbeelden, het brein der wereld&#8221;. Ik werd haast
+verlegen bij al dien lof, en ik bedankte den goeden man hartelijk, die bij zijn bezoek aan de wereldtentoonstelling in 1889
+zulke overstelpende indrukken scheen te hebben ontvangen.
+
+</p>
+<p>Om vier uur &#8217;s morgens stonden wij op, om te paard, en in twee gedeelten, een van 40 en een van 22 kilometer, den afstand
+af te leggen, die Punta Arenas scheidt van de hoofdstad. Het pad, dat wij volgden, kon men bezwaarlijk een weg noemen; nu
+eens ging het door glibberige slijkpoelen, dan omhoog langs steenachtige, steile hellingen. Het is trouwens onmogelijk, in
+Z. Amerika een weg z&oacute;&oacute; te onderhouden, dat hij voor voertuigen begaanbaar is, want van Mei tot October regent het, alsof de
+sluizen des hemels zijn doorgebroken. Alles wordt weggespoeld en medegevoerd, wegen, bruggen, en spoorwegrails. Elk jaar moet
+de schade hersteld worden, in het regenseizoen aangericht; het is werkelijk een Dana&iuml;den-arbeid. Men onderhoudt hier geen
+wegen meer, doch legt liever spoorwegen aan, die <a id="d0e105"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e105">379</a>]</span>beter tegen deze schadelijke invloeden bestand zijn. Om groote afstanden af te leggen, bedient men zich van de kleine, inheemsche
+paardjes. Het zijn poneys, die er treurig verwaarloosd uitzien. Hun woeste manen fladderen in den wind, en zij hebben nooit
+in hun leven met borstel of roskam kennis gemaakt. Van hun geboorte af aan zwerven ze in de prairie, en slapen buiten. Als
+ze hard werken, krijgen ze soms wat ma&iuml;s, maar dikwijls laat hun meester het aan hen zelf over, om voedsel te vinden. Hoe
+weinig zorg ook aan hen wordt besteed, deze kleine paardjes, met hun sterke, ranke pooten, kunnen zeer lange afstanden afleggen.
+Op moeilijke punten moet men hen hun gang laten gaan en de teugels slap laten hangen; dikwijls ziet men ze stilstaan, een
+poot uitsteken, den grond als &#8217;t ware verkennen, en dan achteruit stappen om een anderen weg te kiezen. Dan hebben ze een
+gevaar ontweken, waarvan de reiziger geen vermoeden had. Wie niet in deze streken heeft gereisd, kan zich geen flauwe voorstelling
+vormen van de moeilijkheden, die zulke ongebaande wegen opleveren. Soms zakken paard en ruiter halverwege in een diepen kuil,
+soms stappen ze langs paadjes niet breeder dan een dakgoot, waar een ander paard den reiziger stellig in den afgrond zou doen
+storten. De eenige fout van deze spaansche paardjes is hun gewoonte om altijd in een sukkeldrafje te gaan.
+
+</p>
+<p>Aan den weg naar de hoofdstad liggen verschillende bezittingen, die over &#8217;t algemeen goed onderhouden zijn. In Guatemala staat
+de reiziger dikwijls verbaasd over het verwaarloosde voorkomen van velden, wegen en akkers, doch hier krijgt men aanstonds
+den indruk, dat Costa-Rica goed wordt bebouwd en vlijtig onderhouden. Er zijn hier dan ook, zooals mij later bleek, verscheiden
+kleine grondbezitters, die uit hun bescheiden eigendom goede winsten trekken. Van iets dergelijks is geen sprake in Guatemala,
+waar alleen de groote hacienda&#8217;s, die koffie verbouwen, onderhouden worden, en de Indiaan, die voor anderen arbeidt, niets
+bezit. De weg is hier en daar met groote steenen geplaveid en wordt zeer druk begaan. Het was de eenige verbindingsweg, eer
+de atlantische spoorweg werd aangelegd. De meeste wagens, die wij tegenkomen, zijn bespannen met een paar ossen, die een lichte
+kar tusschen twee dichte wielen trekken, daar anders het taaie slijk toch de spaken zou bedekken. Een drijver ment het span,
+evenals bij ons in de provincie Bearn. Met een langen, puntigen stok weet hij de dieren te leiden, en door fluiten laat hij
+ze stilstaan of zich weer in beweging zetten. Dikwijls stapt de voerman op lastige plekken af, en zet uit de verte de dieren
+aan, zonder zichzelf aan gevaar bloot te stellen. Op dezen weg ontmoeten wij geen Indianen, maar blanken met een zeer donker
+gekleurde huid. Zij dragen het europeesch kostuum. De boeren gaan hier meestal blootsvoets; ze dragen de broek tot de knie&euml;n
+opgestroopt, en een puntigen stroohoed op het hoofd. Over &#8217;t algemeen zien ze er zindelijk uit.
+
+</p>
+<p>De weg blijft steeds stijgen, wij trekken de helling van het gebergte langs. Het mooiste en moeilijkste gedeelte van onzen
+weg is de tocht over de Aguacate, die 3000 voet hoog is. Het is merkwaardig met hoeveel geduld en omzichtigheid de kleine
+paardjes die lange en steile hellingen beklimmen. De stijgende weg maakt niet minder dan zes-en-vijftig scherpe bochten en
+is bijna loodrecht in den berg gehouwen. Op den top aanschouwen we den onafzienbaren spiegel van den Stillen Oceaan, maar
+den Atlantischen bespeuren we niet. Het kan dus niet op deze plek zijn geweest, dat Alvarado, een andalusisch kapitein, op
+de knie&euml;n is gevallen, om den Almachtige te danken voor de schoonheid van het tafereel, dat zijn oogen mochten aanschouwen.
+Wij, meer nuchtere stervelingen, keken lang naar de prachtige golf, die zich, bezaaid met kleine eilandjes, aan onze voeten
+uitstrekte. Op vele mijlen afstand konden we de stoombooten volgen, die naar Panama voeren, of uit de havens in het noorden
+van Midden-Amerika terugkeerden. Het geheele landschap dat ons omringde, was verrukkelijk groen; wij zagen prachtige boomen,
+en hoewel Costa-Rica geen uitgestrekte wouden bezit, was dit toch een zeer boschrijke streek. Ongelukkig is het, dat hier,
+evenals in Mexico en geheel Midden-Amerika, de bosschen onverbiddelijk worden geveld. Dit is jammer, want, waar men den blik
+ook richt, het is altoos een genot voor het oog, begroeide heuvels te zien, waartusschen de met verschillende veldvruchten
+bebouwde akkers afwisseling van tinten aanbrengen.
+
+</p>
+<p>Wij begonnen nu beurtelings te dalen en te stijgen, terwijl we ons aan alle zijden door neerstortende watervallen of stroomende
+rivieren zagen omringd. Dikwijls waren de bergen in nevelen gehuld, waarin de zon vreemde lichteffecten tooverde, en soms
+scheen het alsof wij voorwaarts gingen op een in de lucht zwevenden weg.
+
+</p>
+<p>Men heeft Costa-Rica om de schilderachtigheid van het bergland dikwijls amerikaansch Zwitserland genoemd. Het doet werkelijk
+wel eenigszins denken aan Zwitserland, maar hier is natuurlijk geen spoor van sneeuw. Bergen van 3000 voet hoog, en werkende
+vulkanen&#8212;maar geen gletschers. Als men nagaat, hoe op een afstand van nog geen vijf uren alles verschroeit en de inwoners
+lijden onder de verschrikkelijke hitte daar beneden, vindt men het vreemd, hier in de bergen geen sanatoria aan te treffen.
+
+</p>
+<p>Langs een gestadig dalende berghelling kwamen wij te Athene, een groot dorp, waar wij zouden overnachten. Het hotel, waar
+wij afstapten, was veel beter dan dergelijke gelegenheden, die wij in Guatemala hadden aangetroffen. Het ameublement van de
+kamers was zeer eenvoudig, maar het eten was goed en werd behoorlijk opgediend. Ik herinner mij, eenige dagen te hebben doorgebracht
+in een hotel te Antigua, de oude hoofdstad van Guatemala, waar de onverschillige kellners ons wel vele schotels voorzetten,
+doch alles bijna oneetbaar was door het vuil. Iedereen daar in huis maakte leven, den geheelen nacht door, tot vijf uur &#8217;s
+morgens, zonder zich in &#8217;t minst er om te bekreunen, dat de nachtrust der gasten werd gestoord. Hier ging ten minste alles
+ordelijk en behoorlijk toe.
+
+</p>
+<p>Wij waren reeds vroeg weer op het pad. Eerst strekte de weg zich uit in een rechte lijn, om plotseling naar de laagte af te
+dalen, bij een mooie <a id="d0e119"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e119">380</a>]</span>oude brug, door Spanjaarden gebouwd, waaronder een bruisende rivier stroomde, en waarbij enkele witte huisjes stonden. Dit
+was Alajuela, het punt, waar de tak van den spoorweg begint, die van hier naar de hoofdstad loopt. Het plaatsje bezit een
+fraai monument, door een Franschman opgericht. Het stelt een soldaat voor, die zijn leven opofferde om de stad te beschermen,
+bij een inval van amerikaansche vrijbuiters. Het merkwaardigste van de zaak is, dat deze inwoner van Costa-Rica een neger
+was; doch dapperheid is dan ook een deugd, niet uitsluitend eigen aan het blanke ras. Tusschen het dorp Athene en Alajuela
+ontmoetten we vele boeren, die kudden kleine, zwarte varkens naar de markt brachten. Al deze lieden, mannen, vrouwen en kinderen,
+hadden een blanke huid. Zooals de President der Republiek, Don Pablo Iglesias zeide: &#8220;Indianen vindt men niet meer in Costa-Rica;
+wie hier bruin ziet, is bruin van de zon&#8221;. Het is waar dat het blanke ras hier geheel overheerschend is geworden; de Spanjaarden
+hebben niet alleen de Indianen verdrongen, maar ook de enkele achterblijvers zijn van lieverlede verdwenen.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/p1907-380.jpg" alt="De lijn van San Jos&eacute; naar Puerto Limon aan den Atlantischen Oceaan gaat over bruggen die diepe afgronden overspannen." width="720" height="442"><p class="figureHead">De lijn van San Jos&eacute; naar Puerto Limon aan den Atlantischen Oceaan gaat over bruggen die diepe afgronden overspannen.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>De trein, waarmede wij naar de hoofdstad reisden, deed met zijn doorloopende waggons aan die der Vereenigde Staten denken.
+Amerikaansche spoorwegkoningen voeren dan ook het beheer over de spoorweglijnen van Midden-Amerika; in Guatemala is het Huntington,
+uit Californi&euml;, in Costa-Rica Keeth, de groote bezitter der bananen-plantages. De waggons zijn uitstekend ingericht. De zitbanken,
+met geel leer bekleed, zijn zacht en gemakkelijk en overal hangen spiegels, waarin wij onze vermoeide trekken en met slijk
+bedekte kleeding zagen teruggekaatst. De spoorweglijn liep langs een weg, die beplant was met koffieboomen, en die herhaaldelijk
+door kleine kanalen werd doorsneden. We kwamen langs kleine stations, waar een levendig verkeer heerschte. In tegenstelling
+met Guatemala, dat op een kale en verlaten hoogvlakte ligt, en waaromheen op vijftig kilometer in den omtrek geen belangrijke
+stad wordt aangetroffen, is San Jos&eacute;, de hoofdstad van Costa-Rica, midden in het dichtst bevolkte gedeelte der republiek gelegen.
+
+</p>
+<p>Heredia, Alajuela, Carthago, zijn allen kleine steden, die als zwermende bijen schijnen uitgevlogen van den korf, die zich
+in San Jos&eacute; bevindt. Op dit plateau wonen 200&nbsp;000 menschen, en al is de hoofdstad zelf een kleine plaats van 30&nbsp;000 inwoners,
+er is altijd een levendig verkeer.
+
+</p>
+<p>Bij een bocht van den weg kregen wij de stad in het gezicht. Een menigte kleine huizen, wegschuilend in het groen, en hier
+en daar eenige witte koepels, glinsterend in de zon, dit was de eerste indruk, dien wij van de hoofdstad van het schoone land
+ontvingen.
+
+</p>
+<p>San Jos&eacute; is een alleraardigst, zindelijk stadje, waar overvloed van water is, een waar paradijs van groen.
+
+</p>
+<p>De benedenste hellingen van een uitgedoofden vulkaan, de Irazu, dalen langzaam glooiend af, tot vlak bij de stad, en dit gezicht
+geeft een karakter <a id="d0e136"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e136">381</a>]</span>van grootschheid aan het landschap, dat anders een europeeschen tint vertoont.
+
+</p>
+<p>Als al de hoofdsteden van Midden-Amerika, is San Jos&eacute; naar den Stillen Oceaan gekeerd; maar toch ligt deze stad meer dan de
+anderen z&oacute;&oacute;, dat zij op beide zee&euml;n uitzicht heeft, en zoowel naar China, als naar Europa gericht is. Terwijl echter Guatemala,
+San Salvador, en Nicaragua door spoorwegen met den Stillen Oceaan zijn verbonden, gaat van San Jos&eacute; een directe verbindingslijn
+naar den Atlantischen Oceaan. Deze omstandigheid is niet zonder invloed gebleven, het schijnt, alsof de denkbeelden en de
+kleederdracht van het westen hier meer ingang hebben gevonden dan elders. Alles is hier echt amerikaansch, van spaanschen
+invloed geen spoor; geen getraliede vensters, geen nauwe, en slecht geplaveide straten, maar europeesch gebouwde huizen van
+rooden baksteen, twee verdiepingen hoog, met opschuiframen, die van boven kunnen worden neergeschoven, juist als in Londen.
+De stad is trouwens nog niet lang geleden gebouwd; de oude hoofdstad Carthago is een spaansche stad gebleven. Hier in San
+Jos&eacute; zijn de straten zeer goed onderhouden; een rijtuig bracht ons tot aan de deur van ons h&ocirc;tel. De smalle trottoirs zijn
+met groote vierkante steenen geplaveid.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/p1907-381.jpg" alt="De weelderige vegetatie in een bananenplantage." width="720" height="511"><p class="figureHead">De weelderige vegetatie in een bananenplantage.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>In Guatemala hoort men van niets anders spreken dan van het rijzen en dalen der koffieprijzen, maar men ziet er zelfs geen
+zak koffieboonen door de stad vervoeren; de koffieplantages liggen zeer ver verwijderd van de stad.
+
+</p>
+<p>Te San Jos&eacute; echter wordt op de hoogvlakte zelf, waar de stad is gelegen, het zoo gewilde voortbrengsel verbouwd, bewerkt,
+en verzonden.
+
+</p>
+<p>Wij hadden reeds van te voren van San Jos&eacute; hooren vertellen dat het eigenlijk een europeesche stad was; &#8220;men had er zelfs
+electrische trams&#8221;. Die trams bleken thans uit een enkel lijntje te bestaan; maar dit was dan ook een &#8220;schoone zaak,&#8221; die
+het menschdom te Costa-Rica blijkbaar &#8220;veel vermaak&#8221; schonk. Hoewel dit vervoermiddel in de kleine stad bepaald overbodige
+weelde mocht heeten, maakte de tram door de luiheid der bewoners toch uitstekende zaken. De tramlijn liep rechtuit van het
+eene eind van de stad naar het andere, en daar de verstandige directie elke &#8220;car&#8221; van prachtige electrische verlichting had
+voorzien, zat &#8217;s avonds de tram vol fraai uitgedoste negerinnen, mulattovrouwen, en zelfs elegante dames, die voor haar genoegen
+een ritje deden, en haar toiletten lieten bewonderen. Als een schitterend verschijnsel gleed de tram voorbij, en de inwoners,
+die &#8217;s avonds aan hun deur een luchtje stonden te scheppen, konden zoodoende op hun gemak de schoonheden van de stad bewonderen;
+de tram voldeed in dit opzicht haast even goed als een five o&#8217;clock tea. &#8220;Kom lieve, laten we hier uitstappen, <a id="d0e154"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e154">382</a>]</span>om een hoed voor je te kiezen,&#8221; hoorde ik in zuiver Engelsch achter mij zeggen. Ik keerde mij om en zag, dat de spreekster
+een negerin was, die met een vriendin uit den tram wipte, en afstapte op een schitterend verlicht winkelraam. De uitstallingen
+zijn hier werkelijk heel aardig, en aan &#8220;Nouveaut&eacute;&#8217;s de Paris&#8221; is geen gebrek. Den geheelen nacht blijft licht in de winkels branden, ook al zijn ze gesloten, wat den nachtelijken wandelaar
+ten goede komt.
+
+</p>
+<p>De straten van de stad zijn smal, maar bijzonder druk en levendig. Terwijl in Guatemala na negen uur &#8217;s avonds elke stad uitgestorven
+schijnt, ziet men hier tot laat in den nacht groepjes mannen staan praten. Vrouwen gaan zoo laat niet uit. Wie over dag in
+San Jos&eacute; gaat wandelen, richt zijn schreden naar een plantsoen midden in de stad, dat heel klein en om de waarheid te zeggen,
+heel leelijk is. Des Zondags wordt daar muziek gemaakt door de militaire kapel. Meer afgelegen, en veel minder druk bezocht
+is een ander, grooter park, dat hoog gelegen is, buiten de stad, en waar het een genot was, te vertoeven. Lanen, beschaduwd
+door zwaar geboomte, fraai aangelegde perken vol tropische bloemen, een rustieke houten brug over een meer, dat alles moest
+toch genoeg aantrekkingskracht bezitten, om wandelaars te lokken. Maar niemand die zich zoo ver waagt, het park is een kwartier
+buiten de stad gelegen, en in Midden-Amerika wil dit zooveel zeggen als bij ons een paar uren.
+
+</p>
+<p>Ten noorden van de hoofdstad strekt zich een groote vlakte uit, de Sabane genoemd. Men heeft er een terrein voor wedrennen
+aangelegd, waar de renbaan zulke gevaarlijke bochten maakt, dat bij elke feestelijke bijeenkomst paarden of jockeys een ongeluk
+krijgen. Het zal sportliefhebbers misschien interesseeren, dat in Costa-Rica de paarden, die het eerst den eindpaal bereiken,
+zelfs zonder ruiter, als prijswinners worden beschouwd.
+
+</p>
+<p>Al stellen de bewoners hun mooiste wandelplaats niet zeer op prijs, zij zijn er wel degelijk op gesteld, gelegenheden te bezitten,
+om zich des avonds te vermaken. Te dien einde heeft men een prachtig theater laten bouwen, dat in Parijs of eenige andere
+groote wereldstad volstrekt niet misplaatst zou zijn. Jaren heeft het geduurd, eer dat grootsche bouwwerk was voltooid, nadat
+de bouw eerst was afgebroken, om later te worden hervat. Het heeft twee en een half millioen piasters, of zeven millioen francs
+gekost, en de regeering heeft het slechts kunnen voltooien door het heffen van een nieuwe belasting. Het doet, uit de verte
+gezien, aan het The&acirc;tre fran&ccedil;ais te Parijs denken, ofschoon de afmetingen bescheidener zijn. Als men binnentreedt, komt men in een prachtige voorhal, met
+marmeren zuilen. Rechts is een buffet voor dames, links voor heeren, alles even sierlijk ingericht. Het parterre is zeer ruim,
+en de zitplaatsen zijn bijzonder gemakkelijk. De presidentsloge, in het midden tegenover het tooneel, heeft een beschilderde
+zoldering, waarop het beeld der Gerechtigheid prijkt, met een gulden twijg in de hand. De foyer is buitengewoon rijk ingericht.
+Twee breede steenen trappen leiden naar een prachtigen salon, met hooge vensters, en een ruim balkon, waar de toeschouwers
+zich kunnen vertreden. Groote spiegels weerkaatsen de vele schilderijen, en het beschilderde plafond, waarop de muzen van
+den dans, de dichtkunst en het treurspel zijn voorgesteld, ontworpen door een italiaansch schilder. Kleine nevensalons vormen
+gezellige hoekjes, waar, naar men mij verzekerde, druk wordt geflirt. Het eenige, wat op dien foyer zou zijn aan te merken,
+is de ietwat overladen opschik en het vele verguldsel. Een ding ontbreekt slechts in dit model-theater, namelijk: acteurs.
+Reeds drie jaren wordt het alleen geopend bij de verwelkoming van een nieuwen president. Het fraaie gebouw staat leeg; want
+geen enkel tooneelgezelschap waagt het, zoover van Europa zijn repertoire ten beste te geven. Men vraagt zich niet zonder
+medelijdende verwondering af, of dat grootsch ontworpen theater eigenlijk wel voorzag in een bestaande behoefte.
+
+</p>
+<p>De stad bezit verder nog verscheiden scholen, en naar de eischen des tijds ingerichte gevangenissen, die echter ook alweer
+te groot zijn voor een land, waarvan de bevolking zeer rustig en vreedzaam is gezind.
+
+</p>
+<p>Als men San Jos&eacute; van alle zijden heeft bezichtigd, als men heeft genoten in zijn heerlijk park, en de altoos groene bergen
+heeft bewonderd, moet men erkennen, dat het werkelijk een verrukkelijk plaatsje is en een liefelijken, zonnigen indruk bij
+ons achterlaat. Het is niet de natuur der tropen, noch zelfs die van het brandend heete Andalusi&euml;, die hier tot ons spreekt,
+maar een schoonheid, die herinnert aan Luzern, zonder zijn blauw meer, of Nice, zonder de Middellandsche Zee.
+
+</p>
+<p>Wij zetten onze reis per spoor verder voort. Aan het station was bij ons vertrek een groote drukte van gaande en komende treinen.
+De onze bestond uit zeer gemakkelijk ingerichte Pulman-cars. Wij vertrokken precies op tijd en stoomden naar Carthago, de
+oude hoofdstad. De weg voerde omhoog, langs steile hellingen, en weldra waren wij op den top van den berg, die de twee zee&euml;n
+scheidt.
+
+</p>
+<p>Carthago is een klein, nog echt spaansch stadje, met zijn marktplein en zijn castillaansche bogengalerij. Het is sedert de
+opkomst van de nieuwe hoofdstad, San Jos&eacute;, er natuurlijk niet op vooruitgegaan; doch de onttroonde vorstin blijft nog altoos
+&#8220;de stad&#8221; van Costa-Rica. Bijna alle voorname families van het land waren oorspronkelijk hier gevestigd. Carthago heeft niet
+veel op met haar mededingster San Jos&eacute;, welke het als een indringster beschouwt; de bewoners zijn er minder toeschietelijk,
+en meer terug getrokken; minder werkzaam trouwens ook. Toch zal de spoorweglijn, die de stad in directe verbinding stelt met
+Puerto Limon, op den langen duur haar bloei bevorderen, want zij is uitstekend gelegen voor den handel, juist op de grens,
+die het gebied der twee Oceanen scheidt.
+
+</p>
+<p>De weg werd nu buitengewoon schilderachtig, en daalde langzaam; dikwijls reden we over bruggen, die diepe kloven overspanden.
+Zoo dicht gleden we langs de bergwanden, dat we de rotsen met de hand konden aanraken, als we den arm uit het raam staken.
+Deze weg moet voortdurend worden onderhouden; want dikwijls hebben instortingen plaats. Ook veel warme bronnen ontspringen
+hier, en een <a id="d0e178"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e178">383</a>]</span>inrichting voor warme baden is opgericht te Aqua Caliente, die eigenlijk te weinig wordt bezocht. De spoorweglijn breekt zich
+hier baan door overhangende rotsen, die den weg versperden. Met ongehoorde stoutmoedigheid hebben de ingenieurs alle hinderpalen
+overwonnen. Boven ons de steile bergwanden; dan de smalle weg, waarover de trein voortspoedt, en beneden dien voorsprong weer
+de rotswand, die den muur van een afgrond vormt. Als daarboven ons een brok rots neerstortte, zou de trein als een nietig
+insect worden verpletterd. Op sommige plaatsen waren negers met ijzeren staven bezig, groote brokken aarde weg te wentelen,
+om den weg te verbreeden. Het was een angstverwekkend schouwspel.
+
+</p>
+<p>Eindelijk kwamen we uit het bergland in de vlakte, en de koelere lucht maakte plaats voor de zwoele hitte der tropen.
+
+</p>
+<p>&#8220;Mag ik je even lastig vallen om je waaier?&#8221; zei een knappe negerin tegen een andere, even zwart als zij. Die zwartjes komen
+uit Jamaica en de engelsche Antillen. Een amerikaansche maatschappij huurt ze voor twee jaar, vervoert ze met haar eigen booten,
+en bekostigt hun onderhoud in de bananenplantages, vanwaar ze, na afloop van hun werktijd, weer naar hun vaderland worden
+teruggebracht. Deze negers, van alle zwarten in Amerika het meest ontwikkeld en zeer werkzaam, slagen er in den regel in,
+een aardig sommetje over te sparen. Anderen nemen hun familie mee, en keeren vergezeld van vrouw, kroost en papegaai terug
+naar hun geboorteland. Hun eenig gebrek is de verbazend onaangename lucht, die ze verspreiden, en waardoor het in den wagon
+haast niet uit te <span class="corr" title="Bron: houdeu">houden</span> was. De negerinnen dragen bij voorkeur dunne japonnen, schel en opzichtig van kleur.
+
+</p>
+<p>Nu de trein midden door de vlakte stoomde, zagen we aan beide zijden van de spoorweglijn plantages braak liggen. In deze streken,
+waar alles, ook het onkruid, weelderig opschiet, kan de planter, om den grond te zuiveren, slechts tot verbranding zijn toevlucht
+nemen. Daarna verbouwt hij ma&iuml;s en maniok, maar vooral bananen, die weinig zorg behoeven en groote winsten opleveren. Een
+rivier, de Rio Banano, is naar deze vrucht genoemd.
+
+</p>
+<p>We bevonden ons nu wel waarlijk in de tropen, waar de dalen wemelen van krokodillen, apen en slangen, waar de gele koorts
+den reiziger wacht.
+
+</p>
+<p>Het eindstation van den spoorweg is Puerto Limon.
+
+</p>
+<p>Het is een vierkante stad, geheel en al van hout opgetrokken, nadat twee of drie jaar geleden de plaats door brand is verwoest.
+Het geheele jaar door heerscht er een ondragelijke hitte. Ondanks de gunstige ligging als havenplaats, kon de stad niet tot
+bloei geraken, eer de verbinding met de hoogvlakte was tot stand gekomen. Sedert dit het geval is, staat Puerto Limon op dezelfde
+hoogte als Punta Arenas, wat haar belangrijkheid voor den handel betreft; hier wordt niet alleen de koffie van de hoogvlakte
+uitgevoerd, maar uit de nieuw aangelegde plantages in de omstreken worden verbazende hoeveelheden bananen naar Puerto Limon
+gezonden, voor de markten der Vereenigde Staten.
+
+</p>
+<p>Nog eenmaal floot de boot, waarmede wij gingen vertrekken, en weldra zagen wij de kust uit het gezicht verdwijnen. Eer ik
+van mijn onderwerp afscheid neem, wil ik nog eens wijzen op de bijzonder welwillende bejegening, die vreemdelingen ten deel
+valt, als zij zich vestigen in Costa-Rica. Zij spelen dan ook trouwens daar, evenals in geheel Midden-Amerika, een voorname
+rol; maar hier komt de regeering hen vriendelijk tegemoet, als een drijfkracht, die de welvaart van het land bevordert, en
+beschouwt ze niet als een gevaar, dat men moet trachten af te wenden.
+
+</p>
+<p>Zij zijn er dan ook zeer talrijk. Uit Spanje kwamen hier, als de eerste kolonisten, bewoners van Bilbao en Barcelona, een
+arbeidzaam en krachtvol ras, waaruit later de eigenlijke bevolking van het land is opgegroeid. Veel later kwamen een menigte
+Duitschers, die thans een vreedzame, rustige en ijverig werkende kolonie vormen. Zij sluiten gaarne huwelijken met de oorspronkelijke
+inwoners, zoodat beide nationaliteiten van lieverlede samensmelten. Al is het aantal fransche inwoners niet groot, zij bezitten
+door hun aanzienlijk fortuin hier veel macht en invloed. De grootste koffiehandelaar in deze streek is geboren in <span class="corr" title="Bron: Bordeau">Bordeaux</span>, en een andere Franschman staat aan het hoofd van een bank, die der regeering millioenen voor ondernemingen van algemeen
+belang heeft verstrekt. Ook de Amerikanen vertegenwoordigen hier hun handelsbelangen. Zij hebben de eerste spoorwegen aangelegd,
+en staan aan het hoofd der stoombootmaatschappijen, die de verbinding onderhouden met New-York. Ook een Amerikaan is het,
+die zich het monopolie heeft verworven van den handel in bananen, door den aankoop van duizenden kilometers grond voor plantages.
+
+</p>
+<p>Al deze afzonderlijke groepen vreemdelingen leven in de beste verstandhouding met elkander en met de regeering van Costa-Rica.
+De regeering beteekent ook hier, zooals trouwens overal, van Mexico tot Kaap Hoorn, de President der Republiek. De heer Iglesias,
+de tegenwoordige President, was reeds voor de derde maal herkozen. Hij is voor Parijzenaars geen vreemdeling meer; twee jaren
+geleden heeft hij eenige maanden in Parijs doorgebracht. &#8217;t Is een onvermoeid werker, die, evenals Napoleon, zijn talrijke
+familieleden allerlei staatsbetrekkingen laat bekleeden. Het paleis van den President was een zeer eenvoudig gebouw, dat zich
+in geen enkel opzicht van andere woningen onderscheidde. Geen spoor van de weelde, die te Guatemala heerschte, en het kostte
+mij volstrekt geen moeite, mij persoonlijk toegang tot den president te verschaffen. In zijn studeerkamer hing een schilderij
+van Alphonse de Neuville, &#8220;De laatste patronen.&#8221;
+
+</p>
+<p>Revoluties komen in Costa-Rica zelden voor en dragen er nooit het bloedig karakter, dat omwentelingen in andere spaansch-amerikaansche
+republieken zoo noodlottig doet zijn. Hier is geen sprake van fusilleeren van troepen gevangenen, of van levenslange opsluiting.
+De ergste heethoofden worden eenvoudig verbannen. Sedert meer dan twintig jaar is hier geen burgeroorlog geweest. Het kleine
+staatje geniet onder rustigen arbeid een welverdienden bloei en gaat zeer geregeld vooruit, getuige het bevolkingscijfer,
+dat van 80 000 inwoners in 1844 is gestegen tot 120&nbsp;500 in 1864, tot meer dan 182&nbsp;000 in 1883, terwijl <a id="d0e206"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e206">384</a>]</span>het bij de laatste telling in 1892 tot 243&nbsp;000 was geklommen. De handel heeft zich sedert het midden der vorige eeuw verbazend
+uitgebreid en brengt jaarlijks tusschen de 40 en 50 millioen francs op. Costa-Rica drijft handel met Engeland, de Vereenigde
+Staten, Frankrijk en Duitschland.
+
+</p>
+<p>Een uitstekende politiemacht zorgt voor de veiligheid. Ook het leger kan aan alle andere Staten van Midden-Amerika tot voorbeeld
+strekken. Hier is de soldaat niet in een havelooze plunje gestoken, maar goed gekleed, flink en degelijk geoefend. Het is
+een genoegen, de troepen te zien exerceeren. Tweeduizend man vormen de kern van het leger; maar alle bewoners moeten twee
+maanden onder dienst.
+
+</p>
+<p>Ook het onderwijs is zeer goed ingericht. San Jos&eacute; bezit niet alleen openbare scholen voor jongens, maar ook voor meisjes.
+Als men de beschaving en verlichting van een volk zou moeten afleiden uit het aantal couranten dat het leest, wat dan te denken
+van de hoofdstad, waar dagelijks tien nieuwsbladen verschijnen! Elken morgen brengen telegrammen het jongste nieuws uit Amerika
+en Europa. Een vluchtige blik naar de uitstallingen der boekverkoopers is voldoende, om te doen zien dat de nieuwste romans
+ook hier met graagte worden gelezen.
+
+</p>
+<p>Snelle en gemakkelijke verbindingen bestaan dan ook tusschen dit kleine landje en Europa. Uit Puerto Limon vertrekt om de
+veertien dagen een boot van de transatlantische maatschappij naar Panama, de Antillen en St. Nazaire. Een engelsche maatschappij,
+de &#8220;Royal Mail&#8221; en een italiaansche, de &#8220;Compagnie Rubattino&#8221;, onderhouden een geregelden dienst tusschen Liverpool en San
+Jos&eacute;, en tusschen Genua, Napels en Costa-Rica.
+
+</p>
+<p>Tweemaal in de week komen booten aan uit New-York en New-Orleans, terwijl alle schepen uit Z. Amerika op weg naar San Francisco,
+of van die haven naar Chili en Peru, het anker werpen te Punta Arenas. Terwijl dus de buitenlandsche verbindingen Costa-Rica
+voor vreemdelingen gemakkelijk bereikbaar maken, biedt de spoorweg naar den Stillen Oceaan gelegenheid tot den uitvoer van
+talrijke producten.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/p1907-384.jpg" alt="San Jos&eacute;, de hoofdstad van Costa-Rica, is allerliefst in het groen gelegen." width="720" height="350"><p class="figureHead">San Jos&eacute;, de hoofdstad van Costa-Rica, is allerliefst in het groen gelegen.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>En als eenmaal deze lijn het geheele vasteland doorsnijdt, zullen vele reizigers dezen gezonden en schilderachtigen weg verkiezen
+boven het door gele koorts geteisterde Panama.
+
+</p>
+<p>Wanneer in de toekomst de Amerikanen, die reeds zooveel groots hebben tot stand gebracht, de doorgraving der landengte van
+Panama zullen voleindigen, die door Franschen is begonnen, zal geheel Midden-Amerika tot verhoogden bloei geraken; maar zeker
+zal van de vijf kleine republieken Costa-Rica, dat aan hun spits staat, door zijn verlichte denkbeelden en zijn materieele
+welvaart, het allermeest genieten van de meerdere voorrechten, hierdoor ten deel gevallen aan deze rijk gezegende streken,
+die nog aan zoo weinigen goed zijn bekend.
+
+
+</p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/o1907-384.gif" alt="Ornament." width="209" height="9"></div><p>
+
+
+</p>
+</div>
+</div>
+
+
+
+
+
+
+
+<pre>
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Een Reisje door de Republiek Costa-Rica, by 
+M. Saillard
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK EEN REISJE DOOR DE REPUBLIEK ***
+
+***** This file should be named 19835-h.htm or 19835-h.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/1/9/8/3/19835/
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at http://www.pgdp.net/
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations.
+To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
+
+
+</pre>
+
+</body>
+</html>
diff --git a/19835-h/images/o1907-384.gif b/19835-h/images/o1907-384.gif
new file mode 100644
index 0000000..a5b6845
--- /dev/null
+++ b/19835-h/images/o1907-384.gif
diff --git a/19835-h/images/p1907-377-1.jpg b/19835-h/images/p1907-377-1.jpg
new file mode 100644
index 0000000..3d05872
--- /dev/null
+++ b/19835-h/images/p1907-377-1.jpg
diff --git a/19835-h/images/p1907-377-2.jpg b/19835-h/images/p1907-377-2.jpg
new file mode 100644
index 0000000..a235a2d
--- /dev/null
+++ b/19835-h/images/p1907-377-2.jpg
diff --git a/19835-h/images/p1907-380.jpg b/19835-h/images/p1907-380.jpg
new file mode 100644
index 0000000..04deb9e
--- /dev/null
+++ b/19835-h/images/p1907-380.jpg
diff --git a/19835-h/images/p1907-381.jpg b/19835-h/images/p1907-381.jpg
new file mode 100644
index 0000000..20763d1
--- /dev/null
+++ b/19835-h/images/p1907-381.jpg
diff --git a/19835-h/images/p1907-384.jpg b/19835-h/images/p1907-384.jpg
new file mode 100644
index 0000000..4cbce02
--- /dev/null
+++ b/19835-h/images/p1907-384.jpg
diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt
new file mode 100644
index 0000000..6312041
--- /dev/null
+++ b/LICENSE.txt
@@ -0,0 +1,11 @@
+This eBook, including all associated images, markup, improvements,
+metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be
+in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES.
+
+Procedures for determining public domain status are described in
+the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org.
+
+No investigation has been made concerning possible copyrights in
+jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize
+this eBook outside of the United States should confirm copyright
+status under the laws that apply to them.
diff --git a/README.md b/README.md
new file mode 100644
index 0000000..a4fe405
--- /dev/null
+++ b/README.md
@@ -0,0 +1,2 @@
+Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for
+eBook #19835 (https://www.gutenberg.org/ebooks/19835)