initial commit of ebook 8096HEADmain

7 files changed, 14911 insertions, 0 deletions

diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes
new file mode 100644
index 0000000..6833f05
--- /dev/null
+++ b/.gitattributes
@@ -0,0 +1,3 @@
+* text=auto
+*.txt text
+*.md text
diff --git a/8096-8.txt b/8096-8.txt
new file mode 100644
index 0000000..21f472a
--- /dev/null
+++ b/8096-8.txt
@@ -0,0 +1,7463 @@
+The Project Gutenberg EBook of Reize naar Surinamen en door de binnenste
+gedeelten van Guiana, by John Gabriel Stedman
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most
+other parts of the world at no cost and with almost no restrictions
+whatsoever.  You may copy it, give it away or re-use it under the terms of
+the Project Gutenberg License included with this eBook or online at
+www.gutenberg.org.  If you are not located in the United States, you'll have
+to check the laws of the country where you are located before using this ebook.
+
+Title: Reize naar Surinamen en door de binnenste gedeelten van Guiana
+       (vol. I of IV)
+
+Author: John Gabriel Stedman
+
+Posting Date: September 26, 2014 [EBook #8096]
+Release Date: May, 2005
+First Posted: June 11, 2003
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK REIZE NAAR SURINAMEN EN DOOR ***
+
+
+
+
+Produced by Jeroen Hellingman, Charles Franks and the
+Online Distributed Proofreading Team.
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+              REIZE NAAR SURINAMEN EN GUIANA
+
+                            I.
+
+
+
+                  REIZE NAAR SURINAMEN,
+
+                        EN DOOR DE
+
+               BINNENSTE GEDEELTEN VAN GUIANA;
+
+
+           DOOR DEN CAPITAIN JOHN GABRIEL STEDMAN
+
+
+
+                MET PLAATEN EN KAARTEN.
+
+                    NAAR HET ENGELSCH.
+
+                       EERSTE DEEL.
+
+                     TE AMSTERDAM, BY
+
+                     JOHANNES ALLART,
+
+                         MDCCXCIX.
+
+
+
+
+
+        O quantum terra, quantum cognoscere coeli
+        Permissum est! pelagus quantos aperimus in usus!
+        Nunc forsan grave reris opus: sed latarecurret
+        Cum ratis, & caram cum jam mihi reddet Iolcon;
+        Quis pudor heu nostros tibi tunc audire labores!
+        Quam referam visas tua per suspiria gentes!
+
+
+                        VALERIUS FLACCUS,
+                        Argonaut. Lib. I. vs,
+                        168--173.
+
+
+
+VOORREDEN VAN DEN VERTAALER.
+
+In den jaare 1796. kwam in twee deelen in groot  quarto, te London te
+voorschyn eene Reisbeschryving,  onder deezen tytel: Narrative, of
+a five  years expedition, against the Revolted Negroes of  Surinam,
+in Guiana, on the Wild Coast of South America; from the year 1772,
+to 1777: elucidating  the History of that Country, and describing
+its productions, viz. Quadrupedes, Birds, Fishes,  Reptiles, Trees,
+Shrubs, Fruits & Roots; with an  account of the Indians of Guiana &
+Negroes of Guinea: by Captain J. G. STEDMAN. Illustrated  with 80
+elegant Engravings, from drawings  made by the Author.
+
+De meer dan gewoone pracht en kostbaarheid, waar mede deeze Engelsche
+uitgaaf is volvoert, doet reeds dadelyk iets groots van dit werk
+verwagten: en in de daad de doorbladering van het zelve zal die
+verwagting geenzints te leur stellen. Eene aaneenschakeling van
+merkwaardige gebeurtenissen in eenen gemakkelyken en bevalligen styl
+voorgestelt, maakt de leezing van dit werk aangenaam; en het onderwerp
+is tevens belangryk. Meer dan een Schryver heeft wel ondernomen eene
+beschryving der Surinaamsche Volkplanting te leveren; maar verder dan
+dezelve door Europeaanen bebouwd en bewoond word, brengen zy het byna
+nooit. De Zand-Woestynen of Savanen zyn de grenspaalen, welke deeze
+Schryvers niet te buiten gaan. Maar vermits de Capitain STEDMAN,
+door het bywoonen van eenen tocht tegen oproerige Negers, tot in
+derzelver diepste schuilhoeken, door byna ontoegankelyke bosschen
+en moerassen, is doorgedrongen, treffen wy hier byzonderheden aan,
+die elders te vergeefs gezocht zouden worden, en des te meer opmerking
+verdienen, om dat ze overal de kenmerken dragen van zuivere waarheid,
+zonder opsmukking of vergrooting, waar door andere werken van dien
+aart veelal bedorven worden, en hunne achting verliezen. Met recht
+beschouwd men dit werk als het volledigst Tafereel der Volkplanting
+van Surinamen, eene bezitting, voor meer dan eene Europeesche Natie
+van het grootste aanbelang.
+
+Geen wonder derhalven, dat in verscheide tydschriften in Engeland,
+in Frankryk, in Duitschland, met lof van dit werk gewaagd wierd. Geen
+wonder, dat de Burger P. T. HENRY zig verledigde, om 'er eene Fransche
+Vertaaling van te leveren, welke in den jaare 1798. in drie deelen
+in 8V0. te Parys in 't licht verscheen. Geen wonder eindelyk, dat
+men in Duitschland 'er in een Deel in 8VO. een zoort van uittrekzel
+uit gemaakt heeft.
+
+Alle deeze redenen bewoogen dan ook den Uitgever deezes, om dit
+zoo bevallig, als nuttig werk in een Hollandsch kleed te steeken,
+en den Nederlanderen ter leezing aan te bieden. Wat de uitvoering der
+vertaaling betreft, men heeft de Engelsche uitgaave tot den grondslag
+gelegt, maar ook tevens gemeend gebruik te moeten maken van de Fransche
+vertaaling, waar aan de vereischten eener goede overzetting met recht
+worden toegekend. Men heeft dit voornamelyk gedaan in tweerlei opzigt:
+voor eerst door, even gelyk de Fransche Vertaaler gedaan heeft, weg te
+laaten de hier en daar ingevlochtene plaatsen, uit Engelsche Dichters,
+en andere uitweidingen, die geene andere verdiensten hebben, dan dat
+ze eenen al te kostbaaren optooy aan het werk geven: en ten tweeden,
+dat men de plaaten, die in de oorspronkelyke uitgaave tot een getal
+van tachtig waaren aangewassen, in zoo verre vermindert heef, dat
+men de zulke, die in werken over de Natuurlyke Geschiedenis, en over
+de kennis der Planten en Gewassen gemakkelyk genoeg te vinden zyn,
+tot vermyding van te groote kostbaarheid heeft agter wegen gelaten,
+en voorts die geene, welke geplaatst zyn geworden, tot op die maate
+verkleind, dat ze voor eene uitgaave in 8vo. geschikt waaren--
+
+De Vertaaler heeft 'er zig voorts op toegelegt, om in zuiver
+Hollandsch, ontdaan van het taaleigen der Engelschen en Franschen, door
+welk gebrek dikwerf zoo veele vertaalingen voor den Lezer ondraaglyk
+worden, het werk van onzen STEDMAN over te gieten, en zig daar toe van
+eenen styl te bedienen, die door deszelfs woordenschikking bevattelyk
+en niet vermoeiend was. Hoe verre hy hier in geslaagd is, word aan het
+bescheiden oordeel des Lezers overgelaaten: terwyl hy zig vermeent
+te mogen vleijen met de hoop, dat de goedkeuring van deezen zynen
+arbeid, en van de wyze van deszelfs uitvoering, hem zal aanmoedigen,
+om met den meesten spoed denzelven te voltooijen.
+
+
+
+VOORREDEN VAN DEN SCHRYVER.
+
+Dewyl dit werk misschien een van de zonderlingste voortbrengzels
+is, die immer aan het Publiek zyn aangeboden, oordeele ik gepast
+te zyn den lezer een korte schets te geven van het geen hy staat te
+doorbladeren. Ik heb de stoffen getracht te rangschikken, even gelyk
+in een groote tuin, alwaar men de welriekende bloem tevens met de
+steekende doorn ontmoet; de met gouden lovers gespikkelde kapel zig
+laat zien op de plaats, alwaar de verachtelyke worm kruipt; en het
+schitterendst pluimgedierte in de donkerste schaduwe huisvest. Het
+geheel, met zulke verschillende kleuren afgemaalt, zal, zoo ik hoop,
+onderrigting en vermaak zamenpaaren, zonder den geest te vermoeien
+of te verveelen, en het verstand te verzwakken; wel niet met de
+hedendaagsche pracht en luister van styl, maar door een eenvouwdig
+verhaal, waar van de getrouwheid het hoofd-cieraad is.
+
+In de verschillende caracter-schetsen van eenen Bevelhebber,
+eenen oproerigen Neger, een Planter en een Slaaf, is hier niet
+alleen de dwinglandye ontvouwt, maar zyn ook de weldaadigheid en
+menschlievenheid bloot gelegt. De Krygsheld, de Geschiedschryver,
+de Koopman, en de Beminnaar der Natuurlyke Wysbegeerte, zal hier
+lichtelyk iets aantreffen dat hem vermaakt; terwyl ik, myne byzondere
+voorvallen overal hebbende ingevlochten, eenige verschooning vragen
+moet; schoon niet met opzigt tot het gebeurde met die bevallige Slavin,
+die zeker niet de min belangrykste vertooning in deeze bladen maakt:
+vrouwelyke deugd immers in eenen staat van rampspoed, vooral wanneer ze
+met jeugd en schoonheid vergezeld gaat, moet steeds bescherming vinden.
+
+Over het geheel misschien mag ik eenige toegeeflykheid verwagten,
+wanneer de Lezer in 't oog houd, dat hy geen Roman leest, door loutere
+verbeelding zaamgeflanst, maar eene wezentlyke Geschiedenis, door
+geene wonderbaare voorvallen opgepronkt; het werk van een Officier,
+die zyn pen en penceel zonder medehulp gebruikt heeft, en dat op de
+plaats zelve; eene omstandigbeid, die zeldzaam voorvalt.
+
+Met opzigt tot de afschuwelyke wreedheden, door my zoo meenigwerf
+verhaald, zy het genoeg te weten, dat anderen van dergelyke
+onmenschelyke bedryven af te schrikken en deugd in te boezemen,
+myn eenige dryfveer was; terwyl het aan den anderen kant niet moet
+worden uit 't oog verloren, dat vryheid, even zeer als te groote
+zachtheid, wanneer zy aan ongeletterde en van alle beginzelen verstoken
+menschen schielyk vergunt word, voor beide partyen gevaarlyk, zoo niet
+verderffelyk is. Getuigen zyn de Ouca- en Sarameca-Negers in Surinamen;
+de Maroni-Negers van Jamaica; de Caraiben van St. Vincent; enz.
+
+Terwyl intusschen de Surinaamsche Volkplanting van het bloed der
+Africaansche Negers rookt, vind ik my verpligt naar waarheid op te
+merken, dat het de Hollanders alleen niet zyn, die daar aan schuldig
+staan; maar dat meest aan andere volken, en voornamelyk aan de Joden,
+deeze zoo algemeene en helsche barbaarsheid te wyten is.
+
+De Lezer gelieve deeze bladen met onpartydigheid en bedaardheid door te
+loopen; de bloemen van het onkruid te schiften; het goud verstandelyk
+van het schuim af te scheiden; en misschien zal hy zig de uuren niet
+beklagen, die hy 'er aan besteed heeft. Eenige weinige misslagen
+in de spelling en onnaauwkeurigheden ontdekken zig, voornamelyk in
+het eerste Deel, vermits ik volstrektelyk ben verhindert geworden,
+het toezigt over de verbetering der Drukproeven te houden; maar in
+een korte Lyst van eenige weinige drukfeilen, en voornamelyk in het
+Register, waar toe ik den nieuwsgierigen verwyze, kan men de naamen
+van menschen en zaaken juist gespelt vinden. Laat dit evenwel zoo
+niet worden opgevat, dat ik my beroemen durve in schrift en teekening
+steeds uit te munten; maar vermits de zuivere en mannelyke waarheid,
+waar van men zoo dikwils spreekt, maar die men zoo zeldzaam vind,
+eene wezentlyke waarde heeft; vertrouw en hoope ik, dat dit werk den
+aandacht van het Britsch Publiek niet geheel onwaardig zyn zal.
+
+
+
+INHOUD DER HOOFTSTUKKEN.
+
+I. HOOFTSTUK.
+
+Inleiding.--Opstand der Negers in verscheide gedeelten van Hollandsch
+Guiana.--Toebereidzels te Texel tot een tocht derwaarts.--Het uitloopen
+van de Vloot.--Overtocht.--Het inloopen in de Rivier van Surinamen.--'t
+Goed onthaal, dat het Krygsvolk in deeze Volkplanting ontfing.--Schets
+der inwoonders, &c.
+
+II. HOOFTSTUK.
+
+Algemeene beschryving van Guiana.--Van de Volkplanting van Surinamen
+in 't byzonder.--Tydstip van derzelver ontdekking.--Dezelve word
+bezeten door de Engelschen en Hollanders.--De Gouverneur, de Heer VAN
+SOMMELSDYK, vermoord.--De Volkplanting word door de Franschen genomen,
+en onder schatting gesteld.
+
+III. HOOFTSTUK.
+
+Eerste opstand der Negers en deszelfs oorzaaken.--Elendige staat
+der Volkplanting.--Gedwongen vrede met de Muitelingen.--Muitery der
+Zee-Soldaaten, Matroozen, enz.
+
+IV. HOOFTSTUK.
+
+Eene korte tusschenpoozing van overvloed en vrede.--Nieuwe opstand,
+welke groote nadeelen, en byna den ondergang der Volkplanting
+veroorzaakt.--Monstering van het Krygsvolk tot derzelver
+verdediging.--Gevecht tusschen dezelve en de muitelingen.--Goed
+gedrag van eene bende Negers.--Aankomst der Zee-Soldaaten van den
+Colonel FOURGEOUD.
+
+V. HOOFTSTUK.
+
+Het toneel verandert.--Beschryving van eene schoone Slavin.--Manier
+om door Surinamen te reizen.--De Colonel FOURGEOUD neemt den loop der
+Rivieren op.--Barbaarsheid van eenen Planter.--Elendige behandeling,
+welke sommige bootsgezellen ondervinden.
+
+VI. HOOFTSTUK.
+
+Verschrikkelyke strafoeffening.--Onzekere gesteldheid der
+Staats-zaaken--Korte tusschenpoozing van vrede--Een Officier gedood,
+en zyne geheele Krygsbende aan stukken gehouwen.--Algemeene wapenkreet
+in de Volkplanting.
+
+VII. HOOFTSTUK.
+
+Vertrek der gewaapende vaartuigen tot verdediging der
+Rivieren.--Beschryving van het Fort Amsterdam.--Krygstocht naar het
+bovenste gedeelte van de Rivieren Cottica en Patamaca.--Groote sterfte
+onder het krygsvolk.--Gezicht van den Wacht-post van Devil's Harwar.
+
+VIII. HOOFTSTUK.
+
+De Muitelingen verbranden drie Plantagien, waar van zy de bewooners
+vermoorden.--Tafereel van armoede en elende.--Optocht dwars door de
+bosschen van Surinamen. De Colonel FOURGEOUD en het overig krygsvolk
+verlaat Paramaribo.
+
+IX. HOOFTSTUK.
+
+Kakkerlakken.--Ziekten, die aan de luchtstreek van Guiana eigen
+zyn.--Papegaijen, genaamt Macaws.--Nieuwelings aangebragte Negers,
+om als slaven verkogt te worden.--Aanmerkingen over de behandeling
+der Negers.--Hunne reize van Africa naar America.--Manier van het
+verkoopen der slaven te Surinamen.--Beschryving eener Catoen-Plantagie.
+
+X. HOOFTSTUK.
+
+De Armadil.--Het Stekelvarken en de Egel van Guiana. Gevecht
+tusschen een Slang en een Kikvorsch.--De Colonel FOURGEOUD
+trekt naar de Wana-Kreek.--Hy ontrust den vyand door herhaalde
+aanvallen.--Beschryving van den Palmboom.--Verscheiden gebruiken,
+waar toe dezelve dient.--De Kokosboom.--Tocht naar den mond der Rivier
+Cormoetibo.--Waarneemingen omtrent de Vogelen van Guiana.--Distelen
+en doornen.--Eenige muitelingen krygsgevangen gemaakt.--Ysselyke
+behandeling, door een gevangen en Neger ondergaan.
+
+
+
+
+
+
+
+EERSTE HOOFTSTUK.
+
+  Inleiding.--Opstand der Negers in verscheide gedeelten van
+  Hollandsch Guiana.--Toebereidzels te Texel tot een tocht
+  derwaarts.--Het uitloopen van de Vloot.--Overtocht.--Het
+  inloopen in de Rivier van Surinamen.--'t Goed onthaal, dat
+  het krygsvolk in deeze Volkplantingen ontfing.--Schets der
+  inwoonders, &c.
+
+
+Het algemeen belang, het welk zedert verscheiden jaaren, in
+de ontdekking of beschryving van afgelegene gewesten is gesteld
+geworden; en het welk het verhaal van de verschillende ondernemingen
+der reizigers, en van de onderscheidene omstandigheden waar in zy
+zig bevinden, steeds doet gebooren worden, heeft my aangezet, om de
+waarneemingen, die ik gelegenheid gehad heb op een zeer merkwaardig
+gedeelte van den aardbol te maaken, alwaar weinige Engelschen, het
+zy by toeval, het zy om eenige andere reden, zig bevonden hebben,
+aan het algemeen mede te deelen.
+
+De Volkplanting van Surinamen, in Hollandsch Guiana, het gedeelte
+namelyk, dat het naast aan de zeekust ligt, door de Europeanen bewoond
+en bebouwd, is wel zedert verscheiden jaaren bekend; maar de zwaare
+overstroomingen en de ondoordringbaare dikte der bosschen, hebben tot
+hier toe zulke hinderpaalen in den weg gelegt aan de onderzoekingen
+van hun, die dieper hebben willen indringen, dat men, betrekkelyk
+dit land, niets naar waarheid geweten heeft, dan alleen met opzigt
+tot de voorwerpen van koophandel,--die aan alle de bezittingen,
+onder den zonne-keerkring gelegen, eigen zyn. Dit werk is dus in
+'t byzonder geschikt, om de gebeurtenissen te schetsen, waar in de
+noodzakelykheid, om in de binnenste gedeelten van dit uitgestrekt
+gewest door te dringen, my heeft doen deel neemen, en waar van dezelve
+my getuige gemaakt heeft, als mede om op te geven de waarneemingen van
+allerley zoort, waar toe ik in de gelegenheid, in welke ik my bevond,
+eenigermaten als gedrongen wierd.
+
+Alvoorens deezen moeielyken taak te onderneemen, vind ik my,
+tot verstand der gebeurtenissen, in de onvermydelyke verpligting,
+om kortelyk rekenschap te geven van de oorzaaken, die my in dit
+weereld-deel gebragt hebben.
+
+Alle landen, alwaar de huisselyke slavernye gevestigd is, leggen
+dikwerf bloot voor opstanden en onlusten, vooral wanneer de slaven
+het grootste deel der inwoonders uitmaken; maar de Hollandsche
+volkplanting Surinamen is op dit stuk byzonder ongelukkig geweest. Het
+zy dat de eindelooze bosschen, die het aanzienlykst gedeelte deezer
+landstreek bedekken, aan de vluchtenden eene gemakkelyke schuilplaats
+verschaffen, het zy dat het Bestuur aldaar eenig ingeworteld gebrek
+heeft, dit is zeker, dat de Europeanen aldaar aanhoudend aart de
+snoodste verongelykingen, en hunne bezittingen aan de geweldadigste
+verwoestingen zyn bloot gesteld. Het is hier de plaats niet, om daar
+van een opzettelyk verhaal te doen; het zal genoeg zyn aan te merken,
+dat deeze herhaalde opstanden eindelyk de gestrengste maatregulen
+tot een volkomen herstel der rust vorderden; en dat de tyding,
+die in den jaare 1772. in Holland aankwam, dat eene aanzienlyke
+magt van gewapende Negers, die zig in de bosschen verzamelt had,
+voor de Volkplanting ten uitersten geducht wierd, Hun Hoog Mogenden,
+de Staaten der Vereenigde Nederlanden, deed besluiten, om eene magt
+af te zenden, die in staat zoude zyn, den muitelingen het hoofd te
+bieden, en zelfs, zoo het mogelyk was, den opstand te dempen.
+
+Myne eerzucht strekte om in den Engelschen zee-dienst te gaan; maar
+de weinige hoop tot bevordering, die nu in vreedes-tyd natuurlyk te
+wagten stond, gevoegd by den slegten staat van myne geldmiddelen,
+noopte my, om van den zeedienst af te zien, en de aanstelling tot
+Vaandrig aan te neemen, die my zonder kosten wierd aangeboden, in
+een der Regimenten van de Schotsche Brigade, in Hollandsche soldy
+staande, ten tyde, dat de heer JOSEPH YORCK (wylen Lord DOWER)
+aldaar Afgezant van ons Hof was. Het was in zyne handen, dat ik
+den gewoonen eed afleide van afzweering en getrouwheid aan mynen
+Koning en myn Vaderland, als zynde in Engeland in de oorlogs-rolle
+opgeschreven.--Ik heb gedacht, dat ik aan my zelf verschuldigd was
+die verklaaring te doen, ten einde te bewyzen, dat ik uit noodzaak,
+en niet uit myne eigene keuze, by vreemden dienst nam, schoon 'er
+misschien geene krygsbende gevonden word, die ouder is, of zig meer
+beroemd gemaakt heeft, dan deeze Brigade, zoo op ons Eiland als op
+het vaste Land, zedert meer dan twee honderd jaaren.
+
+Ten tyde van den opstand, waar van ik hier boven sprak, was
+ik Lieutenant in het Regiment van den waardigen Generaal JOHN
+STUART. Bemoedigd door de hoop van op myn geliefd element eene
+langduurige reize te ondernemen, en aangezet door het verlangen, om
+een gedeelte der weereld te bezigtigen, het welk nog niet geheel en
+al bekend was; daarenboven denkende, dat ik, ten gevolge van eenen zoo
+gevaarlyken tocht, eene meer aanzienlyke bevordering verkrygen zoude,
+deed ik, zonder tyd verlies, aanzoek om geplaatst te worden onder eene
+krygsbende vrywilligers, welke zig gereed maakte, om naar Guiana in te
+schepen. Ik had dienvolgende de eer, om door zyne Doorluchtige Hoogheid
+WILLEM DEN Ve. Prins van Oranje, tot den rang van Capitain bevorderd
+te worden, onder den Colonel LOUIS HENRY FOURGEOUD, een Zwitsersch
+Edelman, uit den omtrek van het Alpisch Gebergte, die benoemd was,
+om by deezen tocht als Opperhoofd 't bevel te voeren.
+
+Na dat ik, den 12de November, den eed van trouwe aan myne nieuwe
+legerbende had afgelegt, en alles tot myne reize volkomen was gereed
+gemaakt, nam ik afscheid van myn oud Regiment, en ging oogenblikkelyk
+te scheep naar het Eyland Texel, alwaar verscheiden onzer reisgenooten
+reeds by elkander waaren, en alwaar ik, op 't oogenblik van aan land
+te stappen, dagt te vergaan, dewyl het vaartuig was lek geworden,
+en geduurende de branding in de zee aan 't zinken was.
+
+Het Eiland Wieringen was egter de algemeene vergaderplaats. De Colonel
+FOURGEOUD kwam aldaar aan den 7de December. De vrywilligers waaren
+aldaar allen by elkander, ten getaale van vyfhonderd schoone jonge
+manschappen; en des morgens van den 8ste wierden wy verdeeld in
+zeven compagnien, die een corps of regiment van soldaaten ter zee
+uitmaakten. Behalven de oorlog-schepen Boreas en Westellingswerf,
+onder bevel van de Capitains VAN DE VELDE en CRAS, werden als
+oorlogs-sloepen bestemd drie transportfregatten, kortlings gebouwd,
+voerende een vlag van agteren, op de boegspriet, en een wimpel, en
+gewapend met tien tot zestien stukken geschut. Wy gingen den zelfden
+dag des namiddags aan boord van deeze Schepen; en geduurende onze
+inscheeping, wierden wy door een algemeen salvo begroet; waar na de
+krygsoeffeningen verrigt wierden, even als op een oorlogsvloot.
+
+Schoon ingescheept zynde, vertrokken wy egter niet oogenblikkelyk. Wy
+wierden eenige dagen door den wind op de reede van Texel opgehouden; en
+in dien tusschentyd, wierd een van onze Officiers, HESSELING genaamt,
+ongelukkiglyk door de kinderziekte aangetast. Om te beletten, dat
+hy de besmetting aan het volk niet zoude mededeelen, gaf men bevel
+om hem aan land te zetten; en hem in de pinas hebbende doen gaan,
+geleidde ik hem zelf naar een dorp, genaamt de Helder, gelegen aan de
+zeekust, alwaar ik hem agter liet. By myne te rug komst verklaarde de
+Heelmeester van het Schip, dat hy de teekens van dezelfde ziekte in my
+ontdekte; dienvolgende gelastte men my, om my naar het Eiland Texel te
+begeeven. Ik hield aldaar een verblyf, dat voor my allerontrustendst
+was; maar ik had het geluk, om aan deeze noodlottige ziekte te
+ontsnappen; en, tot groote verwondering van den Doctor, verscheen
+ik weder in volmaakten welstand aan boord, een oogenblik voor dat
+men sein gaf om te vertrekken. Ik merke, na dit gebeurde, alhier op,
+dat het voor hun, die zig tot den Land- of Zeedienst begeeven, nuttig
+zyn zoude de inenting te baat te neemen, om zig zelf van knellende
+ongerustheden te ontheffen, en niet in 't geval te zyn van aan hunne
+medgezellen eene zoo gevaarlyke besmetting mede te deelen.
+
+Op Kersdag, des morgens ten agt uuren, stak onze kleine vloot in zee,
+met eenen goeden oost noord oosten wind. Wy wierden vergezeld door
+omtrent honderd Schepen, die zig naar verschillende weereld-deelen
+begaaven; en het was het helderste en schoonste weder. Met alle
+veiligheid zynde uitgeloopen, zonder het peillood te gebruiken,
+begroetten wy elkander met negen kanon-schooten, en wy kwaamen buiten
+het Kanaal. Wel dra zeilden wy voorby de Noordkaap, het Eiland Wight,
+en de punt van Portland; dog de Westellingwerf alhier een lek in het
+Schip ontdekt hebbende, wierd genoodzaakt ons te verlaaten, en op de
+reede van Plymouth te loopen, om zig aldaar te herstellen.
+
+De wind wakkerde op, toen wy de Baay van Biscaye naderden. Aldaar deed
+de onder-stuurman my opmerken een zoort van zee-zwaluw, doorgaans
+bekend onder den naam van onweers-vogel, om dat men voorondersteld,
+dat hy zulks aankondigt. De vederen van deezen vogel zyn donker blaauw,
+byna zwart, en met eenige verschillende kleuren verciert. Het lyf
+is als van een groote zwaluw: de pooten zyn van een vlies voorzien,
+de bek zeer lang en puntig, de wieken van eene buitengewoone lengte,
+het geen hem eene gemakkelykheid geeft, om zeer schielyk en een langen
+tyd agter een te vliegen, doorloopende denzelven het halfrond met eene
+ongelooflyke gezwindheid. Deeze vogel leeft van niets anders dan van
+visch; het geen waarschynlyk de oorzaak is van de doorzigtigheid, waar
+mede hy het oogenblik voorziet, het welk hem van zyn gewoon onderhoud
+berooven moet. Alsdan vliegt hy met eene ongemeene schielykheid,
+ten einde het onweer te ontwyken; maar word hy daar van overvallen,
+laat hy zyne vlerken hangen, en zweeft door de ruimte van de lucht.
+
+Daags daaraanvolgende, den 2de January 1773. wierd de voorzegging
+van den onweers-vogel vervult. 'Er stak een sterke wind uit het oost
+noord oosten op, die, na dat wy Kaap Finisterre voorby gezeilt waaren,
+de Boreas en de Waakzaamheid van ons afscheide. Wy voeren den geheelen
+nacht, met het bramzeil dubbeld ingebonden, en de luiken digt gesloten,
+het geen ons volk zeer ziek maakte. Ik moet niet vergeten hier aan
+te merken, dat wy een proef namen, om de hangmatten over dwars te
+plaatsen, en niet als gewoonlyk van vooren naar agteren; deeze manier,
+die wy zeer gemakkelyk bevonden hebben, vermits zy ons meer ruimte gaf,
+is zedert op andere Schepen gevolgt geworden.
+
+Den 14de, des morgens, ontdekten wy van verre een groot Schip, dat voor
+den wind zeilde, en regelrecht op ons aankwam. Gissende, dat het een
+Algiersche Zeeroover mogt zyn, en van de vyf Schepen, waar uit onze
+Vloot by ons vertrek bestond, 'er slechts twee afwezig zynde, maakten
+wy ons gereed om eenen aanval door te staan; maar wel dra bemerkten wy,
+dat het de Boreas was, die zig den 2den van ons had afgescheiden. Van
+dit oogenblik oeffende men zig dagelyks met het geschut, door te
+mikken op een zoort van schild, dat aan de groote raa wierd opgehangen.
+
+Den 14de, geduurende een vierde van den ogtend, zeilden wy voorby den
+zonne-keerkring; en de gewoone plechtigheid, om de nieuwe matroozen
+in zee te dompelen, wierd met eenig geld, dat aan het volk by de
+fokke-mast wierd ter hand gesteld, afgekogt. Bykans op dit zelfde
+oogenblik verloor de Boreas een van zyne beste zeelieden, des
+onder-stuurmans maat. De vochtigheid deed hem de hand uitglyden, en
+hy viel van de fokke-mast in zee. Zyne tegenwoordigheid van geest, met
+den Capitain toe te roepen, terwyl hy op zyde van het Schip zwom,--"zyt
+voor my niet ongerust," denkende dat hy geholpen zoude worden, verwekte
+een innig mededogen; 'er ontstonden zelfs eenige morringen, om dat
+men hem geene hulp toebragt. De ongelukkige jongeling, een vry langen
+tyd gezwommen hebbende, verloor zyne kragten en zonk naar den grond.
+
+Wy hadden eindelyk den passaatwind bekomen, die gestadig uit het
+oosten waaide; de lucht wierd van dag tot dag gematigder, en deeze
+beide voordeelen maakten onze reize uitermaaten aangenaam. Een groot
+getal dolphynen of zee-braassems, speelden rondom de Schepen, Deeze
+fraaye visschen scheenen daar in een zonderling vermaak te scheppen,
+en wy niet minder met hen te zien en te bewonderen. De waare dolphyn,
+die onder het geslacht der groote zeevisschen behoord, wierd oudtyds
+door de Dichters hoog geroemd, uit hoofde van deszelfs liefde tot de
+menschen, en andere deugden, die men in denzelven vooronderstelde;
+maar dit kan men niet zeggen van den zeebraassem, of den hedendaagschen
+dolphyn. Dit dier is uittermaaten vernielend en vraatachtig. Men weet,
+dat het alleenlyk al speelende de Schepen volgt, in de hoop van een
+aas te ontmoeten, vooral by het opkomen van een onweder, het geen
+hetzelve met zekerheid schynt te voorzien, en niet uit een gevoel van
+vriendschap voor de menschen. Het geen voornamelyk onzen aandacht tot
+den zee-braassem trekt, is de schitterende en voorbeeldelooze glans
+van deszelfs kleuren onder water. [1] Zyn geheele rug is doorvlamt
+met hemelsblaauwe vlakken, een weinig naar het zeegroen hellende,
+en verspreid op een donkeren grond, die met kostbaare gesteenten
+verrykt schynt; dit maakt eene fraaye tegenstrydigheid met den buik,
+die van een dof blaauwe kleur is. De vinnen en de staart zyn van een
+goud-kleur. Deeze visch heeft vyf of zes voeten lengte. Zyn rug, van
+eene kegelvormige gedaante, loopt, hoe langer hoe kleiner wordende,
+tot by de staart; deeze is in tween gescheiden, en schynt een halve
+maan te maaken. De kop is rond, en van een grooten bek voorzien. De
+schubben van den zee-braassem zyn zeer klein. Een zoort van vinne
+snyd hem den rug in tween, van het hoofd tot de staart.
+
+Naar maate wy vorderden, wierd het weder heeter; het geen my eindelyk
+toeliet buiten de hut te gaan, alwaar ik op eene onaangenaame wyze
+omringt wierd door eene meenigte van Officiers, die grootendeels
+nog nooit op zee geweest waaren; en ik konde my aan myne geliefde
+vermaaken begeeven, het zy met op 't dek wat te leezen, het zy met
+my in het scheepswerk te oeffenen. Ik was uit dien hoofde in staat,
+om aan een van onze jonge Officiers, den heer DU MOULIN, die door het
+slingeren van 't Schip op het raahout geworpen wierp, een wezentlyken
+dienst te doen; ik was toen gelukkiglyk in de groote raa-kettingen;
+ik greep hem in zyn val, het geen hem van een wissen dood bevrydde,
+want hy kon niet zwemmen.
+
+Onze komst in warmer luchtstreeken gaf my gelegenheid eene aanmerking
+te maken, die, zoo ik meen, niet algemeen bekend is, en die voor
+Scheeps- en Zeelieden zeer gewichtig worden kan: namelyk dat tusschen
+de zonne-keerkringen, zoo het ongedierte al op het hoofd kan blyven,
+het niet mogelyk is, dat het zelve in het bed, het linnen, de kleederen
+huisvest. Na myne leezers over eene dergelyke aanmerking verschooning
+verzogt te hebben, zal ik trachten eene beschryving te geven van
+een merkwaardig gedierte, dat overvloedig in deeze zeeen gevonden
+word, en, door middel van den wind, op de golven schynt te zeilen. De
+matroozen noemen het zelve doorgaans het Portugeesche Schip, en het is
+waarschynlyk de nautilus, of de argonauta van LINNAEUS. Dit wonderlyk
+gedierte, wanneer het boven het water is, neemt de gedaante van een
+uitgespreide waaijer aan, met een kostelyken rooden rand vercierd;
+het uiterste einde van onderen is vast aan een schulp, zoo dun
+als papier, of liever aan een zoort van huisjen, dat in zee zinkt,
+of zig boven de golven verheft, en zig in alle houdingen beweegt,
+naar maate het dier wil, door middel van zes tantacula of gelederen,
+waar van het zig als van riemen bediend. Wanneer men het aanraakt,
+Verwekt het een pynlyke steek, die eenige minuuten duurt.
+
+De twee volgende dagen was de wind zeer koel, en groote watergolven
+besproeiden het Schip. Op een van deeze zelfde dagen, om eenige
+bezigheid te hebben, helpende aan het inbinden van een reef aan het
+topzeil, verloor ik alle myne sleutels, die in zee vielen. Ik zoude van
+dit voorval niet gesproken hebben, zoo het zelve niet allerongelukkigst
+voor my geweest was, door my van mynen byzonderen voorraad te
+berooven. Zedert eenigen tyd leefde het volk, en de Officiers zelve,
+alleenlyk van ingezouten kost. Het eenig versch vleesch, dat wy
+gegeeten hebben, was van een duif, en een paar schaapen, die de pooten
+gebroken hadden. Deeze manier, om alleen van erweten, ingezouten rund-
+en varkensvleesch, even als de matroozen te leven, wierd door onzen
+Opperbevelhebber ingevoerd, om, zoo hy zig uitdrukte, ons te gewennen
+aan dat voedzel, het geen wy in de Surinaamsche Bosschen alleen zouden
+kunnen erlangen. Hy had daarenboven het edelmoedig oogmerk, om zyne
+Americaansche vrienden op Europeesche ververschingen te onthaalen,
+als versch Schapenvlees, Varkensvlees, Gevogelte, Endvogels, Hammen,
+Ossentongen, wel ingelegde Groenten, ingemaakt Vleesch en Visch,
+en Specereijen, welke de Stad Amsterdam ons in ruimte verschaft
+had. Maar de goede oogmerken vinden niet altoos hunne belooning;
+want de wormen kwamen in het grootste gedeelte van deezen voorraad,
+welke men dus in zee moest werpen. Ik moet hier by voegen, dat men in
+plaats van tinne borden, ons dikwils bediende in houten bakken, die
+juist de grootste zindelykheid niet aanduidden. Deeze achteloosheid
+moet geweten worden aan zekeren LAURENT, een Fransch Kamerdienaar van
+den Colonel. De scheurbuik en andere ziekten, vertoonden zig gevolgelyk
+weldra. De mistroostigheid maakte zig van het scheepsvolk meester;
+en daar ik my zeer sterk beklaagd heb, moet ik van dit oogenblik af
+dagteekenen de goedgunstigheid, die de Colonel FOURGEOUD my in 't
+byzonder toedroeg, en die men in den geheelen loop van deezen tocht
+zal zien doorstraalen. Het doet my leed, dat ik dit moet schryven;
+maar geen ontzag zal my beletten, om byzondere zwakheden aan den
+dag te leggen, even zeer als ik het my tot een byzonder genoegen zal
+rekenen, wanneer ik gelegenheid ontmoeten zal, om aan de deugd recht
+te doen wedervaaren.
+
+Den 20sten January zagen wy eene groote meenigte van vliegende
+visschen, van het soort dat door LINNAUS genoemt word exocetus
+volitans, welker gedaante genoegzaam met die van een haring
+overeenkoomt. Dit dier heeft een platte rug en een donkere olyfkleur;
+de zyden en de buik zyn van een zeer schitterende wit zilver kleur. Het
+heeft een kleine bek, groote oogen, een staart als een tweetandige
+vork, de schubben aan elkander vast, hard, en mede van eene wit zilvere
+kleur. Zyne vinnen dienen aan het zelve des noods tot vlerken; maar
+het kan 'er zig niet van bedienen dan zoo lang ze vochtig zyn: zoo dra
+ze beginnen op te droogen, valt het in de zee. De oppervlakte deezer
+vinnen is van eene goud-kleur, en derzelver uiteinden zyn heerlyk met
+hemelsblauw gespikkeld; haare lengte staat gelyk met die van het lyf
+van den visch, en deszelfs vlucht, waar van hy geen gebruik maakt,
+dan om de vervolging van den zee-braassem of van eenigen anderen
+geduchten vyand te ontwyken, is altoos recht uit, en van korten duur,
+uit hoofde van de noodzakelykheid, waarin hy zig bevind, om zyne
+wieken dikwils nat te maaken [2]. Men vind visschen van dit soort
+dikwils op de Schepen; zy blyven aldaar aan 't wand hangen, het geen
+men moet toeschryven, niet, zoo als zommige Schryvers voorwenden, om
+dat zy aldaar eene schuilplaats zoeken tegen de aanvallen van Vogelen
+of Zeevisschen, maar om dat zy altoos lynrecht voortvliegende, hunne
+vlucht door een of ander voorwerp, het welk zy niet kunnen ontwyken,
+word tegengehouden. Het lot van deezen visch is allerongelukkigst:
+hy is te gelyker tyd de prooi van gepluimde of geschubde dieren;
+en dikwils vind hy zynen dood in dat element, waar aan hy zig ter
+zyner veiligheid toebetrouwt.
+
+Op het einde van de reize zeer zwak geworden zynde, maakte ik dagelyks
+gebruik van de zeebaden, en versterkte my met een glas wyn: men had
+daar van eene bepaalde hoeveelheid voor elken Officier geschikt,
+behalven zyn eigen voorraad. Deeze twee middelen deeden eene goede
+uitwerking; in korten tyd bevond ik my volmaakt hersteld.
+
+Den 30sten kreegen wy betrokken lucht, en het peillood teekende niet
+meer dan dertien vademen slecht water. Des anderen-daags zeilden wy
+onder de wind voorby zwarte rotzen, genaamt de Konstapels, en lieten
+het anker vallen by de Euripice, of de Duivels-Eilanden, op de hoogte
+van de Zuidkust van America. De Duivels-Eilanden zyn gelegen op
+omtrent vierentwintig mylen van de Fransche bezitting van Caijenne;
+zy liggen noord noord-oost op vyf graaden twintig minuuten noorder
+breedte, en bestaan in een keten van kleine en onbewoonde rotsen, en
+die voor de Schepen zeer gevaarlyk zyn. De stroom gaat hier aanhoudend
+van het zuid-oosten naar het noordwesten, op den afstand van zestig
+Engelsche mylen, in vierentwintig uuren; gevolgelyk moet elk Schip,
+aan wien het te beurt valt, den mond der Rivier van Surinamen voorby
+te vaaren, een merkelyken omweg maaken, om met mogelykheid weder in
+deeze Rivier te kunnen binnen loopen.
+
+Terwyl wy ons in deezen staat bevonden, zagen wy den zee-eenhoorn,
+en een of twee groote schildpadden, op eenigen afstand van het Schip
+zwemmen. De zee-eenhoorn is een zeer groot dier; men kan dezelve kennen
+aan eene schroefsgewyze en zeer lange uitwas op den neus, gelykende
+naar een spits toeloopend zaamgevlogten koord. Die wy te dier tyd
+zagen, (zommigen van het scheepsvolk beweerden, dat 'er veertig of
+vyftig waaren,) kwam ons voor slechts zeven of agt voeten lang te zyn,
+en zyn snuit omtrent vier voeten: dit aanvallend wapentuig is zeer
+schadelyk voor verscheiden visschen, vooral voor den walvisch; en
+wanneer het gepolyst is, is het-zelve, zoo in vastheid als in witheid,
+niet minder dan het yvoor. De eenhoorn behoord tot het geslacht der
+groote visschen, en werpt by gevolg zyne jongen levend; men vind ze
+menigvuldiger in koude, dan in warme luchtstreeken. Het wyfje heeft,
+zoo men zegt, dit uitwas zoo aanmerkelyk niet, dan het dier van het
+mannelyk geslacht. Het schynt, dat zommige Schryvers deezen visch
+verward hebben met den zwaard-visch, (in het Fransch l'empereur
+genaamd,) waar mede hy de minste gelykheid niet heeft.
+
+Een andere visch, genaamt de zaag-visch, (scie de mer) heeft insgelyks
+een aanvallend wapentuig: het is een plat been van een stuk, of
+een verlengd lemmer van drie of vier voeten lang, van weerskanten
+gewapend met sterke en zeer steekende punten, het geen aan het
+zelve de gedaante van een zaag geeft. Het zelve is bedekt met een
+ruwe, slymige en donkere huid, begint by de oogen, en geeft aan
+den kop eene driehoekige en platte gedaante; by dit lemmer zyn de
+twee voorste vinnen; boven de oogen bespeurt men twee wyde gaaten,
+welke ik voor de werktuigen van het gehoor aanzie, en niet, gelyk
+zommigen vooronderstellen, voor openingen, door de natuur geschikt,
+om 't water te doen uitspringen: recht daar onder is de bek geplaatst,
+die het voorkomen van een halve maan heeft, en geene tanden schynt te
+hebben. Tusschen den zelven en het benedenste gedeelte van de zaag zyn
+de neusgaaten. Het lichaam van deezen visch is niet veel grooter dan
+deszelfs kop; het heeft twee zwaare vinnen op den rug, de eene naar
+het midden, de andere by de staart, die byna als een tweetandige vork
+is, zig uittermaten sterk opheft, en waar van het grootste gedeelte
+van boven dofkleurig is. Het lichaam is, even als het lemmer, met
+eene slymige huid bedekt; en alles te zamen levert een afschuwelyk
+gezicht op. Deeze visch kampt tegen de grootste walvisschen; zelden
+verlaat hy zynen vyand, zonder dien overwonnen en gedood te hebben;
+en het bloed, het welk hy hem doet verliezen, verwt de zee in de
+rondte. Ik heb dit gedrocht buiten het water gezien: deszelfs lengte,
+gerekend van het uiterste gedeelte van het hoofd tot dat van de staart,
+is omtrent veertien voeten.
+
+De schildpadden zyn van tweederlei zoort, en te Surinamen in 't
+algemeen onderscheiden door de benaamingen van calapee en carett,
+de groote en de kleine schildpad. De eerste weegt zomtyds tot by de
+vierhonderd ponden, en derzelver schelp is een weinig plat. De tweede
+is minder dan de eerste in grootte en in hoedanigheid; maar derzelver
+schelp is van meerder waarde, en van gedaante meer uitgebogen. De
+eijeren, zoo van de eene als de andere, verschaffen een uitmuntend
+voedzel; zy leggen die neder in 't zand, alwaar de hette der zon
+dezelve doet uitbroeijen. De manier om deeze dieren te vangen,
+bestaat in dezelve met een knuppel op den rug te leggen, en zoodanig
+te laaten blyven, tot dat 'er een bekwaame gelegenheid is om ze weg te
+voeren. Derzelver zwaarte en de moeijelykheid, die zy ontwaaren met zig
+te bewegen, zyn zoo groot, dat het haar onmogelyk is zig om te keeren
+en te ontvluchten. De vleeshouwers in Surinamen leggen dezelve te koop,
+even gelyk het vleesch in Europa op de markten te koop is. Het vleesch
+der schildpadden is tusschen de maanden February en May zeer lekker.
+
+Des morgens van den eersten February zeilden wy op nieuw voort, en
+volgden de kust tot tegen den avond, wanneer wy op den afstand van een
+anker aan den mond der Rivier Marony kwamen. Dezelve heeft verscheide
+Schepen doen vergaan, door den misslag van zommige zeelieden, die ze
+ongelukkiglyk voor de Rivier van Surinamen aanzaagen, waar mede zy by
+het inloopen veel gelykvormigheid heeft. Het geen haar zoo gevaarlyk
+maakt, zyn de veelvuldige rotsen, de kleine eilanden en de zandbanken,
+waar mede zy doorzaait is. Voor 't overige is het water 'er zoo laag,
+zelfs by de hoogste vloeden, dat een schip, het welk een weinig zwaar
+gelaaden is, aldaar schipbreuk lydt en verbryzelt.
+
+Den 2den, by het aanbreeken van den dag, maakten wy zeyl, en voeren
+langs de kust. Na de punt Braam met een zachte wind te zyn voorby
+gezeild, kwaamen wy eindelyk in de treffelyke Rivier van Surinamen;
+en ten drie uuren na den middag wierpen wy het anker voor het nieuwe
+Fort, genaamt Amsterdam. Wy waaren verrukt van onze vrienden van
+de Waakzaamheid aldaar weder te vinden. Dit Schip was, zoo als ik
+gezegd heb, den 2den January, op de hoogte van kaap Finisterre,
+door den wind van het onze afgescheiden, en was twee dagen voor ons
+alhier aangekomen.
+
+Het scheepsvolk zag zig met blydschap te midden in het aangenaame
+groen. De Rivier was als bedekt met een groot getal Schepen, die af-
+en aanzeilden om ons te bezigtigen, terwyl een hoop jonge lieden
+van beide kunne, gelykende naar Tritons en Sirenen, onder elkander
+speelden, en in 't water duikelden. Deeze vertooning was voor elk onzer
+nieuw. Men hoorde, boven in de mast en op het dek, niet dan gezang, het
+geluid van speeltuig, en uitgelaten vreugde; zoo veel heils beloofde
+zig het volk van dit betooverend land; maar wy zullen wel dra zien,
+hoe zeer het zelve in zyne verwagting wierd te leur gesteld; en zelfs
+in dit oogenblik wierd de hitte ondragelyk op het dek.
+
+Ik moet egter erkennen, dat niets aan de aangenaame gewaarwordingen
+konde evenaaren, welke de welriekende geur van de Limoen-, Citroen-,
+en Orange-Boomen, en van alle de bloemen, waar mede de Plantagien
+aan de oevers der Rivieren van deze betooverende bezitting gelegen,
+als bedekt zyn, in ons verwekte. De heer DE PONCHERA, Colonel van het
+krygsvolk in deze Volkplanting, zond ons in overvloed vruchten van
+deeze uitmuntende boomen aan boord. Deeze Officier, die Bevelhebber
+op het Fort Amsterdam was, deed ook de Schepen met een salvo van
+negen kanon-schooten  begroeten, het welk wy hem ten gelyken getaale
+beantwoordden. Een van onze Capitains wierd vervolgens in een sloep
+naar Paramaribo afgezonden, om aan den Gouverneur de aankomst van
+het krygsvolk in de Volkplanting bekend te maaken.
+
+Verscheiden Compagnien, terwyl wy op de reede lagen, gingen dikwils
+aan land, en ik vergezelde hen op hunne tochten; maar het genoegen,
+dat ik my had voorgesteld, met een zoo aangenaam land te doorkruissen,
+en vooral na zoo lang op een Schip als gevangen gezeten te hebben,
+wierd zeer gestoord door een voorwerp, dat zig, na myne ontscheeping,
+het eerst aan myn gezicht vertoonde. Het was eene jonge Negerin, wier
+geheele kleeding bestond in een lap linnen, om de lenden vast gemaakt,
+en welke, even als de huid van haar lichaam, op verscheide plaatsen
+was van een gescheurd. De misdaad van dit ongelukkig slagtoffer der
+dwingelandye bestond daar in, dat zy haare taak, waarschynlyk voor
+haar te zwaar, niet had afgewerkt. Zy werd gevolgelyk verweezen om
+tweehonderd geessel-slagen te ontfangen, en eenige maanden lang een
+gewicht van ten minsten tweehonderd ponden voort te trekken, het welk
+aan een keten van verscheide voeten lang gehecht was, en waar van het
+ander einde aan een ring om de voet by den enkel was vast gemaakt. Over
+zulk een wreed schouwspel ten sterksten aangedaan, teekende ik dit
+ongelukkig schepsel af, en behield eene smartelyke nagedagtenis over
+de onmenschelykheid der planters, omtrent de ongelukkigen, die aan
+hunne magt onderworpen zyn.
+
+Het gras was, in dit gedeelte van het Land, zeer hard en lang;
+het diende tot een schuilplaats voor de onaangenaamste insecten van
+tweeerley zoort, die door de inwoonders der Volkplanting pattat en
+scrapat luizen genaamt worden. Niemand onzer bleef 'er vry van. De
+eersten zyn zoo klein, dat men ze naauwelyks zien kan, de anderen zyn
+een weinig grooter, en hebben de gedaante van een krabbe: beiden hegten
+zy zig vast aan de huid, en veroorzaaken eene ondraaglyke jeukte. Het
+krielt van deeze insecten voornamelyk in het regenachtig jaargetyde. Wy
+konden ons van dit onaangenaam gezelschap niet ontlasten, dan na
+onze te rugkomst op het Schip, alwaar wy Citroen- of Limoen-sap op de
+gestookene plaatsen uitdrukten, het geen dezelve uittermaten verzagtte.
+
+Den 3den Maart, ontfingen wy een bezoek van verscheiden Officiers
+der Societeit, of van het krygsvolk der West-Indische Maatschappye,
+gevolgd door een groot getal andere lieden, die allen ons kwamen
+geluk wenschen met onze aankomst in de Volkplanting. Deeze heeren
+vergenoegden zig niet, met ons enkele gelukwenschingen te doen; zy
+onthaalden ons bovendien op uitsteekende vrugten, en verscheidene
+andere ververschingen. Zy kwamen in zeer prachtige vaartuigen,
+met zonnedekken, en met vlaggen verciert. Zes troepen Musikanten
+vergezelden hen. Elk vaartuig wierd voort geroeit door zeven of agt
+Negers, die geheel naakt waaren, of die ten minsten niets anders aan
+hadden dan een kleine linnen band, welke tusschen de beenen doorging,
+en van agter en van vooren met een zeer dun catoen lint vast gemaakt en
+om de lenden geknoopt was. Dewyl de Colonisten doorgaans de schoonsten
+hunner slaven tot dit werk, als mede tot het bedienen van de tafel
+enz. verkiezen, verschafte de naaktheid van deeze jonge, sterke,
+gezonde en geschikte roeijers ons eene gemakkelyke gelegenheid, om
+hunne huid te onderzoeken, welke byna zoo zwart was als ebbenhout,
+en zeer blinkend. Dit aangenaam schouwspel wierd ongelukkiglyk
+door een ander gevolgd, dat juist eene tegenstrydige vertooning
+opleverde. Twee Cano's, vol elendigen, mageren en uitgehongerden,
+naderden de Schepen. Deeze ongelukkige slaaven vroegen, met een groot
+geschreeuw, om levensmiddelen aan de soldaaten, en stonden gereed om
+met elkander om een been te vechten.
+
+Onze Opper-Bevelhebber ontfing den volgenden dag een bezoek van den
+heer RYNSDORPH, die hem twee soldaaten aanbood, zynde vrygemaakte
+Negers, en dienende onder eene krygsbende van driehonderd mannen,
+in 't kort opgericht, en welke ter verdediging van de Volkplanting,
+zoo wel in dapperheid als goede vorderingen uitmunte.
+
+Terwyl wy voor het Fort Amsterdam, ten anker lagen, ontfing ik van
+een Planter, den heer LOLKENS, aan wien ik aanbeveeling gehad hadde,
+eene zeer vriendelyke uitnoodiging, om by onze komst op Paramaribo,
+de hoofdstad der Volkplanting, een kamer en de tafel by hem te nemen.
+
+Den 8sten, na de gewoone plichtplegingen van wederzyden, verlieten wy
+het Fort Amsterdam. Men roerde den trom, de vlaggen waayden, en een
+detachement van zee-soldaaten stond op het dek geschaart. Wy zeilden
+vervolgens de Rivier van Surinamen op. Te Paramaribo aangekomen zynde,
+ankerden wy een pistoolschoot van de wal af. Wy wierden aldaar met een
+salvo van elf stukken geschut door het Fort Zelandia begroet, eene eer,
+die door alle de Schepen van onze kleine vloot beantwoord wierd.
+
+Na geduurende den tyd van drieenzestig dagen in een klein Schip te zyn
+opgeslooten geweest, en zulks op een element, waar toe weinigen van
+onze soldaaten geschikt waaren, is het niet gemakkelyk de vreugde te
+schetsen, die elk van ons gevoelde, met zig wederom op het vaste Land
+te bevinden, en door duizend bekoorlyke voorwerpen omringd te worden.
+
+De Stad kwam ons uittermaten aangenaam en zindelyk voor. De bygeleegene
+bosschen waren met het schoonste groen verciert. Eene welriekende
+geur verspreidde zig door de lucht, en de zon blonk met allen haaren
+luister in het midden van eenen hemel, zonder duistere wolken. Echter
+verlieten wy den eersten dag onze houte wooning niet; maar des anderen
+daags ontscheepten wy met eene algemeene en levendige vreugde. Alle
+de Scheepen op de reede waren met schanskleeden overdekt, en het
+geschut maakte een aanhoudend vuur, tot dat al het volk aan den wal
+gestapt was.
+
+De inwoonders van Paramaribo waaren aldaar verzamelt, om dit treffelyk
+schouwspel te bezigtigen, en zy werden in hunne verwagting niet
+bedrogen. Onze krygsbende bestond uit ongeveer vyfhonderd jonge
+lieden; want wy hadden het geluk gehad, om geduurende de reize 'er
+slechts een te verliezen. De oudste van allen bereikte naauwelyks
+meer dan dertig jaaren. De geheele krygsbende was volmaakt in nieuwe
+monteeringen gekleed, en elke soldaat droeg een hoed, met oranje-takken
+verciert. Wij hielden de parade op een groot plein, met groene zooden
+bedekt, en gelegen tusschen de Stad en het Slot, tegen over het
+Paleis van den Gouverneur. Geduurende alle onze krygsverrigtingen,
+deed de onmatige hette verscheiden soldaaten in flaauwte vallen. Het
+volk trok vervolgens naar de onderscheidene wyken, die ter hunner
+ontfangst gereed gemaakt waaren, en de Gouverneur gaf aan de Officiers
+het middagmaal. Men behoeft juist in geene tegenstrydigheid te vallen,
+met zig van de kostbaarheid van deezen maaltyd een verheven denkbeeld
+te vormen; maar het deed ons, die zoo langen tyd alleen van gezouten
+voorraad geleeft hadden, een groot genoegen. De lekkerste spyzen van
+Europa en Asia wierden ons in platte schotels toegedient. De fynste
+wynen werden rykelyk ingeschonken. Het nagerecht bestond uit de
+uitgelezenste vruchten. Een eindeloos getal van Mulatte en Negerinne
+meisjes, alle, naar 's lands manier, met het bovenlyf tot het midden
+naakt, maar verder over het geheele lichaam kleederen van het fynst
+Indiaansch linnen dragende, en met goude kettingen, medailles,
+kraalen, halscieraaden, armringen en welriekende bloemen verciert,
+bedienden alle de gasten geduurende deeze treffelyke maaltyd.
+
+Men bleef tot zeven uuren des avonds aan tafel zitten. Toen begaf ik my
+op weg, om het huis van den heer LOLKENS op te zoeken, dien gastvryen
+man, die my zoo vriendelyk verzogt had het zelve als het myne te
+beschouwen. Ik vond het wel dra; maar het onthaal, dat men my aldaar
+deed, was zoo aangenaam, dat ik niet voorby kan de byzonderheeden
+daar van te schetsen. Aan de deur geklopt hebbende, wierd my door eene
+jonge Negerin, met eene mannelyke houding, open gedaan. Dezelve had,
+tot haare geheele kleeding, eene eenvoudige overrok; zy hield een
+aangestoken tabaks-pyp in de eene hand, en in de andere een licht,
+dat zy my onder den neus duwde, om my te kennen. Ik vroeg haar,
+of haar meester t'huis was; maar zy antwoordde in eene taal, waar
+van ik niets verstaan kon. Op het hooren van den naam van den heer
+LOLKENS, schaterde zy van lachen, toonende een paar ryen allerschoonste
+tanden; waar na zy, my by de knoopen van myn rok vattende, een teeken
+gaf om haar te volgen. Ik wist niet te wel, of ik dit doen moest,
+maar eindelyk ging ik met haar mede. Dit meisje bragt my in een zeer
+zindelyk vertrek, alwaar zy my uitgelezene vruchten, en een fles Madera
+wyn, dien zy op de tafel nederzette, aanbood. Toen gaf zy my, zoo goed
+zy konde, te kennen, dat haar meester (Masera) met zyn verder gezin,
+eenige dagen op zyne Plantagie was gaan doorbrengen, en dat men haar
+in de Stad gelaten had, om aldaar een Engelschen Capitain te ontfangen,
+dien zy vooronderstelde, dat ik was. Ik deed haar begrypen, dat zy zig
+niet bedroog, en schonk haar een glas wyn in, het welk ik veel moeite
+had, om haar te doen aanneemen; want zoo groot is het vernederend oog,
+waar mede men deeze ongelukkige schepzels aanziet, dat men het als
+een sterk bewys van inbeelding van hunnen kant beschouwd, om in de
+tegenwoordigheid van een Europeaan te eeten of te drinken. Eenigen
+tyd lang deed ik moeite, om met deeze vrouw in een gesprek te komen;
+maar wel dra wierd ik genoodzaakt daar van af te zien, en tot myne
+fles toevlucht te nemen.
+
+Door de oeffeningen en vermaken van deezen dag vermoeit zynde, gaf ik
+myne Negerin een teeken, dat ik trek tot slaapen had; zy begreep dit
+op eene wonderlyke manier; want my dadelyk om den hals gevat hebbende,
+drukte zy my op de lippen den vuurigsten kus. Over deeze niet zeer
+aangenaame en onverwagte wellevenheid verwondert, vooral van den kant
+van eene vrouw van deze kleur, onttrok ik my aan haare omhelzingen,
+en vlood naar de kamer, alwaar ik slaapen moest, maar ik wierd aldaar
+op nieuw door dit meisjen agtervolgd, die, in weerwil van al wat ik
+zeggen mogt, aanhield, om my de schoenen en koussen uit te trekken,
+en in een ogenblik my van dit gedeelte myner kleeding ontlastte: ik
+was daar mede uittermaten verlegen, schoon de slaaven in Surinamen
+gewoon zyn aan lieden van allerley rang en kunne, zonder onderscheid,
+dien dienst te bewyzen. Men moet zig niet verbeelden, dat dit gedrag,
+het welk zeer buitengewoon zoude kunnen schynen, het gevolg was van
+eenige byzondere geaartheid in deeze Negerin: het is de gewoonte der
+slavinnen in de West-Indische Volkplantingen.
+
+Des anderen daags morgens, myn vriend den Planter niet te rug gekomen
+zynde, verliet ik zyn huis, en nam afscheid van zyne gedienstige
+slavin. Na aan onze soldaaten in hunne nieuwe verblyfplaatzen een
+bezoek gegeven te hebben, wierd ik door den Quartiermeester in eene
+zeer zindelyke wooning gebragt, die voor my geschikt was. Ik vond
+'er geen huisraad hoe genaamt, schoon dezelve egter niet geheel
+van levende schepzels onvoorzien was; want den eersten nacht, myne
+aanstelling als Capitain, die op pergament geschreven was, voor een
+raam hebbende laaten leggen, had ik de verdrietelykheid, om dezelve
+des morgens door de rotten aan stukken geknaauwd te vinden.
+
+Van myne huisvesting bezit genomen hebbende, was myn eerste
+verlangen, het zelve van zindelyk huisraad te voorzien; maar de
+edelmoedige gastvryheid der ingezetenen, maakte alle zorg van dien
+aart min noodzaakelyk. De vrouwen bezorgden my eene meenigte stoelen,
+tafels, glazen, en zelfs porcelein en zilverwerk: de mannen deeden
+my geschenken van Madera wyn, porter, (een zoort van Engelsch bier,)
+appeldrank, rhum, zuiker, en de uitgelezenste vruchten in overvloed. Ik
+merkte vooral onder de laatsten op de shaddock en de awara. De eerste,
+die van een zeer aangenaame geur is, en van een smaak, gemengd uit
+zuur en zoet, groeit aan een boom, die men zegt dat van de kust van
+Guinee is overgeplant door een Engelsch Capitain, wiens naam daar
+door in de Engelsche West-Indien is bewaard gebleven, maar waar
+aan men in Surinamen den naam van pompelmousen geeft. Deeze vrucht,
+zoo groot als het hoofd van een kind van agt of tien jaaren, schynt
+een zoort van Orange te zyn. De schil is zeer dik, bitter, en van een
+ligt of citroen geele kleur. 'Er zyn twee zoorten van. Het vleesch van
+de eene is wit; dat van de andere, bekoorlyk helder rood; en men kan
+zonder hinder, 'er eene groote hoeveelheid van eeten. De inwoonders,
+die op deeze vrucht zeer gezet zyn, beschouwen dezelve als zeer gezond.
+
+De awara of de aoura, zoo ten aanzien van de uitnemenheid van deszelfs
+f/maak, als fraayheid van kleur, minder merkwaardig, is van eene
+ey-ronde gedaante, ten naasten by van de grootte van een pruim van
+Orleans, en van een schoone zwaare orange-kleur, hellende naar het
+roode. Dezelve is zeer geacht by de Negers, die hunne knaphandigheid
+toonen, door met de pitten ringen te maken, die met cyffers, letters
+en zinspreuken verciert zyn; zy verkoopen die aan de Europeaanen,
+welke ze in 't goud zetten. De pit is groot, uittermaten hard,
+en zoo zwart als een git of ebbenhout, maar het vleesch, het welk
+'er rondom zit, is niet zeer dik.
+
+Deezen dag eens opneemende, hoe veel wy nog overig hadden van levende
+Varkens, Schaapen, Endvogels, Ganzen en ander zoort van gevogelte,
+bevonden wy, dat het getal ten naasten by gelyk stond met het geen wy
+by ons vertrek uit Holland hadden. Alles wierd naar de voorplaats van
+'t huis van den Colonel in 't Quartier Generaal gezonden; en wy hadden
+daarenboven het verdriet, om zestig groote tonnen ingelegde groenten,
+en even zoo veele beste Westphaalsche hammen, die volstrekt bedorven
+waaren, in de Rivier van Surinamen te zien werpen, om aldaar tot aas
+voor de visschen te verstrekken.
+
+Den tweeden dag na onze ontscheeping, bevond ik by myn ontwaken het
+aangezicht, de borst en de handen geheel met vlekken bedekt, die
+myne huid eenigzints gelykvormig maakten aan die van een luipaard; zy
+waaren veroorzaakt door muggen, die in zulk een groot aantal vliegen,
+dat men ze voor wolken zoude aanzien, en die my den geheelen nacht
+gezelschap hielden. De vermoeijenis der reize, en de onmatige hitte
+der luchtstreek, hadden my in een zoo diepen slaap doen vallen, dat ik
+den angel van hun steeken niet gevoelde, dan op het oogenblik, dat ik
+'er de gevolgen van vernam. Voornamelyk aan de oevers der Rivieren
+en der Kreeken krielt het van deeze insecten het meest. Niemand is
+daar van bevryd; maar zy tasten de vreemdelingen eerder aan dan de
+inboorlingen. Wanneer zy met haaren angel steeken, zonder dat men ze
+wegjaagt, zuigen zy het bloed zoo sterk uit, dat ze ter naauwer nood
+in staat zyn weg te vliegen. Elk van haare steeken word gevolgd door
+eene zwelling, die met eene byna ondraaglyke brandende pyn vergezelt
+gaat. Haare tegenwoordigheid word aangekondigd door haar gebrom,
+het welk aan hun, die reeds derzelver aanval ondervonden hebben, een
+doodelyken schrik aanjaagt, en hun zoo onaangenaam is, dat men daar
+aan den naam van duivels trompetten gegeven heeft. Zy zyn in de daad
+in alle opzigten lastig. De kaars is des avonds niet opgestoken, of
+zy komen 'er in meenigte op zitten. Zy hegten zig aan alle eetbaare
+waaren; de sterke dranken zyn 'er dikwils vol van, en zy komen tot
+in den mond en de oogen. Het beste geneesmiddel is de wonden uit te
+wasschen met limoen-sap, in water getemperd; dit is zelfs een vry
+goed voorbehoedmiddel tegen deeze pynlyke steeken. Onmiddelyk voor het
+sluiten der vengsters, brand men gewoonlyk tabak in de kamers, en de
+rook dwingt deeze muggen om haare schuilplaatsen te verlaaten. De
+Negerinnen trekken dan, zonder zig daar over te bekreunen, haar
+overrok uit, het eenigst kleed dat ze aan hebben, en verjaagen de
+muggen naar buiten, of dooden dezelve. De wellustigste en zindelykste
+inwoonders laaten ze door slaaven, die des nachts by hen blyven, met
+een waaijer van zig afhouden. Anderen hebben voor hunne bedsteden of
+ledikanten gaaze gordynen; maar men slaapt doorgaans in Surinamen in
+groote catoene hangmatten, met een dun en zeer breed laken bedekt, die
+met een zeer sterk koord recht boven deeze bedden zyn vastgemaakt. Dit
+laken of gordyn dient eenigermaten om zig tegen deeze lastige insecten
+te beveiligen. Het was uit hoofde dat ik van zoodanig een onvoorzien
+was, dat ik my zoo vreesselyk mishandeld zag.
+
+'Er is ook nog een ander zoort van veel grooter muggen in Surinamen,
+genaamt mawkers, welker steeken uittermaten pynlyk zyn; maar dewyl zy
+minder talryk zyn dan de andere, worden de inwoonders daar door zoo
+sterk niet gekwelt, en gevolgelyk geeft men 'er zoo veel acht niet op.
+
+Des morgens van den 22sten, traden twee Negerinnen, eene oude, en de
+andere van omtrent veertien jaaren, in myne kamer. Ik kan moeielyk
+beschryven, hoe ik verwonderd was, toen de eerste my de jongere,
+die haare dogter was, aanbood, om, zoo als zy geliefde te zeggen,
+'er myne vrouw van te maaken. Ik had geene zoo sterke minnedrift,
+of konde dit aanbod wel afwyzen; maar teffens deed ik myne weigering
+gepaart gaan met een klein geschenk, waar over deeze beide vrouwen
+zeer te vreden scheenen; en zy verlieten my met allerlei betuiging
+van eerbied en dankbaarheid. De meisjes, die alhier verbintenissen
+van dit zoort aangaan, zyn of Mulatten of Indiaanen, maar dikwils
+Negerinnen. Het is voor allen het grootst geluk met een Europeaan
+te leven: haare teederheid en getrouwheid strekken ter stilzwygende
+beschaaming van die talryke schoonheden, die de trouw der plechtigste
+en heiligste verbintenissen schenden. De staat der slavernye, waar in
+de jonge vrouwlieden van dit zoort gebooren of vervallen zyn, belet
+haar te trouwen, of eenige andere wettige verbintenis van dien aart
+aan te gaan. Dusdanige gewoonte word zoo weinig afgekeurd, dat zoo
+lang zy aan hem, die haar verkoozen heeft, getrouw blyven, zy door
+haare naaste bloedverwanten en vrienden aangemoedigd en geacht worden,
+als welke zulk eene verbintenis voor een wettig huwelyk aanzien. De
+Geestlykheid zelve maakt van deeze vryheid een ongedwongen gebruik;
+en tot bewys der waarheid van deeze myne stelling, zoude ik my op
+verscheiden van derzelver leden kunnen beroepen. Een groot getal
+Negerinnen egter volgen vryelyk haare eigene neiging, en wyzen het
+goud, waar mede men haar verleiden wil, versmadelyk van de hand,
+terwyl andere haare gunsten bewyzen voor een glas brandewyn, voor
+een gebroken pyp, en zelfs voor niets.
+
+De herbergzaamheid, die men my bewees, bepaalde zig niet tot de eerste
+oogenblikken van myne aankomst. Ik had den vryen ingang in meer dan
+twintig huizen van aanzien, behalven dat van zyne Excellentie den
+Gouverneur, en van den Commandant, den Colonel TEXIER. Gevolgelyk,
+schoon de Officiers van ons volk eene tafel voor zig hadden opgerigt,
+had ik zelden de eer om my in hun gezelschap te bevinden.
+
+Een Colonist, de heer KENNEDY, deed my in 't byzonder veel beleeftheid
+aan, in zoo verre, dat hy my niet alleen, zo lang ik in Surinamen
+verblyven zoude, het gebruik van zyne koets, zyne paarden en zyne
+tafel aanbood, maar zelfs my een jongen en zeer schoonen Neger
+bezorgde, genaamd QUACO, om myn zonnescherm (ombrella) te dragen. De
+andere Officiers van het Regiment ontfingen ook groote beleeftheden,
+en de geheele Volkplanting beyverde zig, om hun de grootste achting
+te betoonen, door alle middelen by de hand te nemen, om hun vermaak
+te bezorgen. De dans- en speelpartyen, de gezelschappen, en alle
+zoorten van alle mogelyke vermaaken, wierden rykelyk gegeven. Onze
+oorlogschepen zelfs dienden tot een plaats voor feesten. Wy gaaven
+aldaar aan de vrouwen avond-ontbyten, die door danspartyen op het dek
+en onder de zeilen agtervolgt wierden, tot zes uuren in den ogtend
+duurden, en in 't algemeen met het ryden in koetsen en te paard
+eindigden. Deeze bestendige gewoonte van uitspanningen is onder de
+schadelykste in een land, alwaar de hette zoo brandend is, dat men
+'er zig altoos in een aanhoudenden staat van uitwaasseming bevind,
+en welke voor twee of drie van onze Officiers dreigde doodelyk te
+worden. Door hun voorbeeld gewaarschouwd, onttrok ik my aan alle deeze
+gezelschappen, overtuigd, dat ik door dit middel alleen myne gezondheid
+zoude kunnen behouden in eene luchtstreek, die zoodanige verandering
+in het menschelyk gestel maakt, dat een Europeaan, hoe zorgvuldig hy
+ook is in het vermyden van buitenspoorigheden, altoos reden heeft om
+voor de verschrikkelyke gevolgen daar van beducht te zyn.
+
+De geneigtheid tot vermaaken schynt aan de inwoonders deezer
+landstreek eigen te zyn; en jaarlyks moet een groot aantal van hun
+het slagtoffer van derzelver gevaarlyken invloed worden. Derzelver
+doodelyke gevolgen zyn in de daad zigtbaar in de menschen, die zig aan
+allerleije zoort van ongebondenheid hebben overgegeven: zy hebben het
+voorkomen om in den hoogsten trap afgesleten en ontzenuwd te zyn. De
+Creoolsche vrouwen hebben over 't algemeen geen beter voorkomen: zy
+hebben een kwynend gelaat en bleeke kleur; en de jonge lieden zelve
+hebben dikwils een gerimpeld vel. Het is egter met allen zoodanig
+niet gelegen, want ik heb 'er eenigen gezien, welker frissche kleur
+haare gezondheid aanduidde, en die voor de schoonste vrouwen van
+Europa daar in niet behoefden te zwigten. Maar, helaas! derzelver
+getal is zoo gering, dat de Colonisten den voorrang geven aan de
+Indiaansche, aan de Mulatte en aan de Negerinne meisjes, vooral uit
+hoofde van haare groote zindelykheid, haar levendig voorkomen, en goede
+gezondheid. De buitenspoorigheden, die deeze trouwlooze egtgenooten met
+hunne minnaressen bedryven, doen hen wel dra ten grave nederstorten,
+en hunne vrouwen zien zig dus vry gesteld, om haare hand aan een
+ander te geven, het geen zeer dikwils gebeurd. De Surinaamsche vrouwen
+leven in waarheid zoo lang in vergelyking van hunne mannen, dat ik 'er
+verscheide gekend heb, die 'er vier begraven hebben, en dat ik in dit
+Land nooit een enkel man gezien heb, die twee vrouwen overleefd heeft.
+
+Deeze getrouwde vrouwen egter verdragen de verongelykingen en
+trouwloosheden, die zy ondervinden, niet altyd met veel geduld. De
+meeste vervolgen, zelfs op eene enkele verdenking, haare gelukkige
+mede-minnaressen met den onverzoenlyksten haat, en de grootste
+onbeschoftheid. Zy vergenoegen zig zelfs niet met de grootste
+verachting voor haare echtgenooten te betoonen, maar zy geven zelfs
+in het openbaar geene dubbelzinnige blyken van oplettenheid voor de
+nieuwlings aangekomene Europeaanen. Dit heeft gelegenheid gegeven
+tot een spreekwoord in deeze Volkplanting: dat de vrouwen van den
+zonne-keerkring en de muggen een aangebooren neiging hebben voor de
+Europeaanen, die kortlings ontscheept zyn. Haare partydigheid is
+in de daad zoo dwaas, en de bewyzen 'er van zyn zoo handtastelyk,
+dat men zig zelf maar een weinig meester moet zyn, om den afkeer uit
+te drukken, welke dusdanig gedrag natuurlyk verwekken moet, vooral
+wanneer het voorwerp niet zeer inneemend is. Dit gaat zelfs zoo verre,
+dat vrouwen op Paramaribo, ter zaake van een van onze Officiers,
+een tweegevecht hielden.
+
+Het is van aanbelang, dat ik van den Colonel FOURGEOUD en van den
+Gouverneur thans melding maake. Onaangezien de fatzoenljke manier,
+waar op onze krygsbende ontfangen wierd, toen zy in de Volkplanting
+aanlandde, was het zeer zigtbaar, dat tusschen deeze twee hoofden van
+wederzyden eene koelheid plaats had. Onze Bevelhebber gaf het eerst
+aanleiding tot misverstand, op den dag zelfs van onze ontscheeping,
+door de soldaaten van zyn Regiment met den rug naar het Paleis van
+den Gouverneur te plaatsen.
+
+Het is gemakkelyk te begrypen, dat deeze zoo schielyke oneenigheid
+tusschen twee menschen, die van elkander niet afhingen, maar aan
+welken wy even zeer ondergeschikt waaren, op dit stuk onze aankomst
+te Paramaribo alleronaangenaamst maakte, zoo voor de Officiers van
+ons Regiment, als voor die van het krygsvolk der Compagnie. Dit
+misverstand was oorzaak, dat, na een verblyf van eenige weken,
+de Gouverneur goedvond aan onzen Bevelhebber te verklaaren:--"Dat
+de oproerige Negers niet meer schynende geneigd te zyn, om de rust
+der Volkplanting te stooren, zyn eigen krygsvolk en de oorlogsbende
+der Neger-Jagers tot derzelver verdediging voldoende zouden zyn:
+dat by gevolg de zee-soldaaten van den Colonel FOURGEOUD niet meer
+noodig zynde, het hem vrystond dezelve naar Europa te rug te voeren,
+wanneer hy zulks dienstig zoude oordeelen".
+
+Toen deeze verklaaring aan onze Officiers wierd mede gedeeld,
+ontfing de een dezelve met genoegen, de ander met smart. Men was
+egter op de toebereidzels tot het vertrek bedacht; maar eenige dagen
+daar na wierden dezelve opgeschort, hebbende de inwoonders met nadruk
+verzogt, dat wy blyven zouden. Het inschepen van den noodigen voorraad
+van hout en water wierd dus gestaakt, maar de Schepen wierden, met
+zeker vooruitzigt, in dienst gehouden. In deeze tusschenpoozing van
+onzekerheid en ledigen tyd, was ik ernstig bedagt om eene beknopte
+geschiedenis van deeze Volkplanting te schryven, en alle de voorwerpen
+af te teekenen, die my merkwaardigst toescheenen. Ik raadpleegde met
+de beste Schryvers over dit onderwerp, en ik had daarenboven de eer
+om wezentlyke hulp te ontfangen van zyne Excellentie den Gouverneur,
+die my niet alleen verscheide gewichtige handschriften heeft gelieven
+mede te deelen, maar my zelfs dagelyks in een groot aantal de dieren
+en planten bezorgde, die ik verlangde te kennen. Om die reden deed
+ik, onaangezien de zoo blykbaare koelheid tusschen mynen Colonel
+en hem, alle moeite om by den een en ander in gunst te blyven; en
+niet tegenstaande de gehoorzaamheid, die ik aan mynen byzonderen
+Bevelhebber verschuldigd was, nam ik my voor, om den Gouverneur der
+Volkplanting met die achting en eerbied te behandelen, welke zyne
+waardigheid, rang en gedrag vorderden. Ik wierd in die gevoelens
+ten sterksten ondersteund, niet door alle Officiers van ons volk,
+maar door de achtens-waardigsten uit dezelven.
+
+Ik zal derhalven nu beproeven den taak, dien ik ondernomen heb,
+te vervullen; en ik zal met eene algemeene beschryving van deeze
+verbaazende landstreek een begin maaken.
+
+
+
+TWEEDE HOOFTSTUK.
+
+  Algemeene beschryving van Guiana.--Van de Volkplanting
+  van Surinamen in 't byzonder.--Tydstip van derzelver
+  ontdekking.--Dezelve word bezeten door de Engelschen en
+  Hollanders.--De Gouverneur, de heer VAN SOMMELSDYK,
+  vermoord.--De Volkplanting word door de Franschen
+  genomen, en onder schatting gesteld.
+
+
+De ontdekking van Guiana, door zommigen de Wilde Kust genaamt,
+is langen tyd, schoon met weinig zekerheid, toegeschreven geworden
+aan den Spaanschen Bevelhebber VASCOS NUNES, die, in den jaare 1504,
+na bemerkt te hebben dat Cuba een eiland was, in het vaste Land van
+Zuid-America aanlandde, tot aan de Orenoco, en de Rivier der Amazonen
+doordrong, en door dit land verstond die eindelooze uitgestrektheid
+lands, aan welke hy, in tegenstelling der bygelegene eilanden, en
+dat van Cuba, den naam van Terra fierma gaf.
+
+Deeze landstreek, waar van de lengte omtrent 1220 en de breedte 680
+aardrykskundige mylen bedraagt, [3] is gelegen tusschen agt graaden,
+twintig minuuten, noorder lengte, en drie graaden, zuider breedte,
+en tusschen vyftig en zeventig graaden, twintig minuuten, wester
+lengte van den Londonschen middaglyn, in het noord-oostelyk gedeelte
+van het zuiden van America. Derzelver grenspaalen zyn beperkt door
+de Rivier Viapary of de Orenoco, ten noordwesten, en de Maranon of
+de Rivier der Amazonen, ten zuidoosten; de noordoost-kant word door
+de Atlantische Zee bespoelt; de Negro, of de Zwarte Rivier, bepaalt
+derzelver uitgestrektheid ten zuidwesten; het geen een zoort van
+eiland uitmaakt, en dit land afscheid van nieuw Grenada, Peru en
+Brasilien. [4]
+
+De warmte in Guiana, schoon dit land even als Guinee in de verzengde
+luchtstreek geplaatst is, is egter aldaar veel draaglyker, dan in dit
+gedeelte der Africaansche kust. De brandende straalen der zon worden
+aldaar dagelyks door verkoelende zee-winden gematigd; terwyl in Guinee
+het steekende der hitte vermeerderd word door den wind, die aanhoudend
+van de landzyde waait, en die over tallooze zand-woestynen henen
+trekt. De oost- of passaat-winden, die tusschen de zonne-keerkringen
+algemeen gevonden worden, zyn de koelste op de kust van Guiana,
+tusschen agt of tien uuren des morgens, en zes uuren des avonds,
+wanneer zy ophouden; waar na men naauwlyks de ligtste zomerkoelte
+gevoelt. Deeze winden worden gevolgd door dikke nevels, en dampen,
+die uit den grond opkomen; het geen de nachten in dit land niet alleen
+zeer koud, maar zelfs vochtig en ongezond maakt. De dag verschilt in
+Guiana nooit meer dan veertig minuuten: de zon gaat aldaar altyd om zes
+uuren des morgens op, en op het zelfde uur gaat zy des avonds onder.
+
+De getyden van het schoon en regenachtig weder, verdeelen het jaar
+in dit Land, en kunnen er de zomer en de winter genoemd worden, zoo
+als die van warmte en koude in Europa. 'Er is egter een aanmerkelyk
+onderscheid; namelyk dat Guiana alle jaaren twee zomers en twee
+winters heeft, waar van de een van den ander onderscheiden word door de
+benaaming van de groote en de kleine, niet om dat de hitte minder sterk
+is, of om dat de regenbuien in de laatstgemelde minder geweldig zyn,
+maar om dat men vooronderstelt, dat derzelver geduurzaamheid meer dan
+de helft verschilt. Dit onderscheid intusschen schynt meer ingebeeld
+dan wezentlyk te zyn, voor zoo veel het regenachtig jaargetyde betreft;
+want, dewyl de regen niet valt, dan wanneer de zon lynrecht boven
+het hoofd staat, het geen by de linie tweemaal 's jaars plaats heeft,
+en geduurende een gelyk tydperk, is het waarschynlyk, dat derzelver
+duuring in de beide jaargetyden dezelfde wezen moet.
+
+Het verschil tusschen de twee jaargetyden van het mooy weder
+bestaat daar in, dat het groote in Surinamen dikwils in October
+begint, op het oogenblik dat de zon den evennagtlyn oversteekt om
+in de Steenboks zonne-keerkring te komen; en dan heerscht 'er, tot
+dat dit hemellicht in Mars te rug koomt, eene versmagtende hette,
+die met eene aanhoudende droogte vergezelt gaat. Vervolgens valt
+'er een geweldige regen zonder tusschenpoozen tot de maand Juny,
+wanneer de zon tot de kreefts-keerkring genaderd is; daar na koomt
+'er een kort getyde van hitte, die tot de maand July duurt, en tot
+de maand October nog door regen agtervolgt word; en op deeze wyze
+loopt de omwenteling der jaargetyden af.
+
+De aanhoudende regen in deeze luchtstreek, terwyl de zon in haar
+toppunt is, is noodzakelyk om het leven van dieren en planten in
+wezen te houden, als welke, zonder deeze weldadige hulp, onder eenen
+zoo brandenden hemel kwynen, en eindelyk vergaan zouden. Maar schoon
+ik ten aanzien van de verandering der jaargetyden in Guiana, vaste
+tydperken heb aangehaald, is het egter noodig op te merken, dat zy
+niet volstrekt bepaald zyn, maar verschillende als in Europa. Deeze
+veranderingen worden altoos door groote donderslagen aangekondigd,
+verzeld met blixemstraalen, die verscheide weken duuren, en die zeer
+dikwils voor het vee, en zelfs voor de inwoonders van deeze landstreek
+doodelyk zyn.
+
+Eenige gedeelten van Guiana vertoonen een bergachtig en naakt gezicht;
+maar de grond is 'er over 't algemeen zeer vruchtbaar. Het groen bedekt
+de aarde het geheele jaar door; de boomen dragen te gelyker tyd bloemen
+en rype vrugten; alles vertoond, aldaar het streelend afbeeldzel der
+vereeniging van de lente en van den zomer. Deeze gelukkige teekenen
+van vruchtbaarheid, moeten, vooral in Surinamen, worden toegeschreven,
+niet alleen aan den regen en aan de hette der luchtstreek, maar ook
+aan deszelfs laage en moerassige ligging, welke ook aan de hitte de
+kracht beneemt, om den groei der planten te bederven, en voornamelyk
+aan de uitnemende rykheid van den grond, hoofdzaaklyk in die gedeelten,
+welke door de vlyt der Europeaanen zyn bebouwd geworden. Men moet
+egter toestemmen, dat dusdanige ligging voor de gezondheid gansch
+niet voordeelig is; maar de lust om geld te winnen is een krachtige
+dryfveer, en de zekerheid van een tegenwoordig voordeel zal in
+'t algemeen genoegzaam opwegen tegen die onheilen, welke, zoo ze
+zig immer vertoonen, niet dan in 't verschiet bemerkt worden, en,
+naardien men ze zomtyds ontduikt, als onzeker kunnen worden beschouwd.
+
+De onbebouwde gedeelten van Guiana zyn bedekt met eindelooze bosschen,
+rotzen en bergen. Eene groote verscheidenheid van delfstoffen verrykt
+zommigen der laatstgemelde. Het geheele land is doorgesneden met zeer
+diepe moerassen en groote savanen of heiden. De stroom van 't water
+langs de kust is bestendig naar het noordwesten; en de zee-oever
+is byna ontoegankelyk, zynde rondom bezet met gevaarlyke klippen,
+zandbanken, modderpoelen, rotzen, laag houtachtig heestergewas, en
+eene eindelooze meenigte struiken, die zig met kragt door elkander
+vlechtende, ondoordringbaar worden.
+
+De Spanjaarden, de Portugeezen en de Hollanders, zyn de eenige volken,
+die in dit gedeelte van het vaste land bezittingen hebben, uitgenomen
+echter de kleine Fransche Volkplanting van Cayenne, tusschen den vloed
+Maroni en Kaap Orange gelegen. De Spaansche bezittingen liggen aan
+de oevers van de Orenoco, en die van Portugal strekken zig uit langs
+de oevers van de Rivier der Amazonen. De Hollandsche bezittingen
+bevatten de kusten van den Atlantischen Oceaan, en loopen van Kaap
+Nassau tot den stroom Maroni. Zy behelzen de landstreeken of gewesten
+van Essequebo, Demerary, de Berbices en Surinamen. De laatste is de
+merkwaardigste en beste; het is tot derzelver beschryving, dat dit werk
+voornamelyk geschikt is. De Hollanders poogden, in den jaare 1657,
+eene kleine Volkplanting aan de oevers der Rivier, genaamt Poumaron,
+op te rigten; maar deeze bezitting wierd, in den jaare 1666, door
+de Engelschen vernield. Zy waaren niet gelukkiger in eene andere,
+welke zy in 't jaar 1677 vestigden aan de Rivier Wiapoko of Oyapoko:
+de Franschen maakten 'er zig oogenblikkelyk meester van, en vernielden
+dezelve.
+
+De Hollanders rekenen onder hunne bloeiende en schoone Volkplanting
+van Surinamen, de geheele landstreek, die ten westen door de Rivier
+Kourou omringd word, omtrent veertig mylen van de Rivier Corantyn;
+ten oosten door de Rivier Sinamari; maar deeze grensscheidingen worden
+hun door de Franschen betwist, die dezelve bepaalen tot de oevers
+van de Rivier Maroni, alwaar zy eene bezetting van krygsvolk houden.
+
+De voornaamste Rivieren deezer bezitting zyn: die van Surinamen,
+welke aan de Volkplanting haaren naam geeft; de Corantyn, de Copenama,
+de Sarameca en de Maroni. De eerste is alleen bevaarbaar; de andere,
+zonder zelfs de Rivier Maroni uit te zonderen, schoon zeer lang en
+zeer breed, zyn zoo laag, en zoo vol rotzen, en kleine eilanden, dat
+zy voor de Europeaanen van weinig aanbelang zyn; haare oevers zelve
+worden alleenlyk bewoond door eenige Indiaanen of inboorlingen des
+Lands. De Rivier van Surinamen, welker mond op omtrent zes graaden
+noorder breedte gelegen is, is vier Engelsche mylen breed, en van
+zestien tot agtien voeten diep by laag water; de vloed doet dezelve
+meer dan twaalf voeten ryzen. Deeze afmeeting blyft dezelfde tot op
+den afstand van agt of tien mylen, alwaar deeze Rivier zig in twee
+armen verdeelt, waar van de een zuid-zuid-oost loopt, en zulks wel
+honderd twintig mylen ver. Zy is geheel en al bevaarbaar voor kleine
+vaartuigen; maar boven deezen afstand, draait zy regelrecht naar
+het zuiden. Zomwylen overstroomt zy kleine eilanden, of vormt kleine
+watervallen. De oorsprong deezer schoone Rivier is den Europeaanen
+nooit recht bekend geweest. Alle de groote Schepen, na aldaar
+te zyn binnen gezeilt, moeten de oostzyde van den oever houden,
+zynde die van de overzyde vol gronden tot aan de stad Paramaribo,
+die omtrent agtien mylen van den mond der Rivier afgelegen is. De
+andere arm der Rivier van Surinamen, draagt den naam van Comewyne,
+dezelve loopt ten oosten op den afstand van omtrent zestien mylen;
+men vind aldaar drie of vier vademen by hoog water; maar de vloed een
+verschil van twaalf voeten maakende, beschouwd men dezelve niet als
+vaarbaar voor een Schip van groote vracht, schoon haare breedte byna
+twee mylen bedraagt. Op den afstand van zestien mylen, verdeelt zig
+de Comewyne in twee andere armen, waar van de eene haar naam behoud,
+en meer dan vyftig mylen ver naar het zuidwesten loopt; en de andere,
+die den naam van Cottica draagt, loopt ten oost-zuid-oosten, meer dan
+veertig mylen verre, waar na zy naar het zuid-zuid-westen draait, op
+den afstand van vier-en-twintig of dertig mylen. Alle deeze Rivieren,
+welker loop niet recht, maar kronkelachtig is, ontfangen het water
+door een aanzienlyk getal breede kreeken of groote beeken, waar van de
+oevers door Europeaanen bewoond worden, en bedekt zyn met Plantagien
+van Suiker, Cacao, Catoen en Indigo; het geen het aangenaamst gezigt
+maakt, dat men zig verbeelden kan, voor hun die te water reizen,
+zoo als in dit land de gewoone manier is, dewyl de grond over het
+algemeen tot het baanen van rywegen niet geschikt is. Op zommige
+plaatsen zelfs zyn de bosschen ondoordringbaar, zoo dat een klein
+voetpad, waar door Paramaribo met de Rivier Sarameca gemeenschap heeft,
+de eenige gaanbaare weg is, die ik in deeze Volkplanting kenne.
+
+De Rivieren, welker oevers niet bebouwd zyn, als de Corantyn, de
+Copename, de Sarameca en de Maroni, gedogen niet dan met moeite, om
+'er eene beschryving van te geven. Het zal alleenlyk genoeg zyn op
+te merken, dat zy over 't algemeen van twee tot vier mylen breed zyn,
+dat haare wateren uittermaten laag, en met zandbanken, kleine eilanden
+en rotsen, die talryke en voortreffelyke watervallen vormen, als
+doorzaait zyn. Men vind in de laatste dikwils een merkwaardigen steen,
+bekend onder den naam van Diamant van Maroni, en die, geslepen zynde,
+zeer naar een waare diamant gelykt. Dienvolgende maakt men daar van
+ringen en andere kleinodien. In alle deeze Rivieren zonder onderscheid,
+klimt en zakt het water op meer dan zestig mylen van den uitloop af;
+het geen veroorzaakt word door de verhindering, die de eb en vloed aan
+de uitwatering der beeken toebrengt. Egter ontmoet men vry algemeen
+stroomen van zoet water, op den afstand van vier-en-twintig of dertig
+mylen van de zee. Het water der Rivier van Surinamen word als het
+beste beschouwd; en de matroozen gaan het haalen tot by Savannah le
+Juif, meer dan veertig mylen van de stad Paramaribo af gelegen. De
+Schepen zyn in deeze Rivieren aan een groot ongemak bloot gesteld:
+de bodem van het Schip word dikwils door water-wormen beschadigt;
+maar men kan derzelver verwoestingen voorkomen, door het dikwils op
+zyde te haalen, om het des te gemakkelyker te kunnen schoon maken en
+kalfateren. De zwarte pik, door Graaf DUNDONALD uitgevonden, verdient
+boven alle andere stoffe, die men ter deezer gelegenheid zoude kunnen
+bezigen, den voorrang.
+
+De ebbe en vloed hebben na een tusschen-verloop van omtrent tien en
+een half uur plaats. De hooge vloeden komen doorgaans twee keeren
+maandelyks; de Rivier verheft zig dan tot eene aanmerkelyke hoogte;
+het geen, uit hoofde van verschillende omstandigheden, tot groot
+voordeel der Planters verstrekt.
+
+Het is misschien gepast, dat ik hier spreeke van de verdediging deezer
+Rivieren, schoon dit een onderwerp is, het geen ik voornemens ben
+elders meer opzettelyk te behandelen. Ten oosten van den mond der
+Rivier van Surinamen is een klein voorgebergte, genaamt Braam-punt,
+het welk, zoo ik denk, oorsprongelyk den naam droeg van Pram- of
+Parham-punt, naar dien van Lord FRANCOIS WILLOUGBY DE PERHAM, aan wien
+deeze bezitting in 't jaar 1662, door KAREL II. wierd opgedragen. Men
+vermeent dat deeze Lord aldaar, tien jaaren te vooren, voor de eerste
+maal voet aan land zette. Deeze punt is niet versterkt; maar omtrent
+agt mylen hooger is aan elke kant van den oever een Schans, waar
+van de eene den naam van Leyden, en de andere dien van Purmerendt
+draagt. Een weinig hooger is het nieuwe Fort Amsterdam, gebouwd op
+een uitstek lands, het welk de twee Rivieren van Surinamen en Comewyne
+van elkander scheidt, en waar van het vuur, zig vereenigende met dat
+der beide Schanssen, het inkoomen zoo van de eene als van de andere
+Rivier belet.
+
+By de stad Paramaribo, zes of zeven mylen van het Fort Amsterdam, is
+gelegen eene vesting, die den naam draagt van het Port Zelandia, en de
+Stad en alle de Schepen op de reede beschermt. Omtrent zestien mylen
+van de eerste, aan de Comewyne, is een ander Fort, genaamt Sommelsdyk,
+het welk de wederzydsche kanten van den oever bestrykt, namelyk die van
+de Comewyne en de Cottica. Bovendien zyn 'er verscheidene oorlogsposten
+aan de Corantyn, de Sarameca en de Maroni. Agter deeze is een sterke
+wacht geplaatst, aan den mond van de Motte-Kreek, omtrent dertig
+mylen van de Rivier van Surinamen; aldaar is op de kust een vuurbaak
+opgericht, om aan de Schepen, die in deeze Rivier willen binnen loopen,
+berigt te geven, dat zy den mond der gevaarlyke Rivier Maroni reeds
+voorby zyn. Deeze zelfde wacht doet ook verscheide kanon-schooten,
+om aan de Volkplanting te doen weeten, dat 'er eenig Schip in 't
+gezicht is, en het op de kust aanlegt. Langs de bovenste oevers
+der Rivieren van Surinamen, Comewyne en Cottica, heeft men wachten
+uitgezet, om de inwoonders tegen de aanvallen der Indiaanen, of der
+vluchtende Negers uit de binnen-landen te beveiligen. In alle deeze
+versterkingen bestaat de voornaamste verdediging deezer bezitting:
+echter kruist bovendien tusschen de Rivier Maroni en Berbice een
+klein gewapend vaartuig, of kust-bewaarder, om berigt te geven van
+alle gevaar, waar mede de Volkplanting bedreigt zoude mogen worden.
+
+Ik vergat byna te zeggen, dat men het ontwerp gevormd had, om een
+weg te maaken, die door posten van soldaaten versterkt zoude worden,
+van de oevers van het bovenste gedeelte van de Comewyne tot aan de
+Sarameca. Dezelve is werkelyk begonnen; maar het ontwerp gelukte niet,
+en deeze weg, die den naam van Orange droeg, is tans met struiken
+begroeit.
+
+Aldus beschreven hebbende de oppervlakte van deeze landstreek met
+derzelver grenspaalen, rivieren, enz. zal ik derzelver ontdekking
+vermelden, gelyk mede de merkwaardigste omwentelingen deezer vermogende
+Volkplanting, die in den laatsten oorlog byna van den dapperen Admiraal
+RODNEY een bezoek ontfing.--Dit gedeelte van het vaste land, genaamt
+Guiana of de Wilde-Kust, en op welke de Volkplanting van Surinamen
+gevestigt is, is, volgens zommiger gevoelen, eerst ontdekt geworden
+door den beroemden CHRISTOPHORUS COLUMBUS, in den jaare 1498, en
+het was van daar, zoo men zegt, dat hy, door yzere boeien beknelt,
+in zyn vaderland te rug keerde. Anderen beweeren, dat het alleenlyk
+VASCOS NUNES was, die dezelve in den jaare 1504. het eerst ontdekte,
+gelyk ik in 't begin van dit Hooftftuk heb aangeweezen. [5]
+
+Onder de regeering van ELIZABETH, in den jaare 1596, wierd Guiana door
+den heer WALTER RALEIGH gekend, die de Orenoco meer dan zes honderd
+mylen opvoer, met oogmerk, om het ingebeeld Land d'el Dorado te zoeken,
+alwaar men goudmynen hoopte te ontdekken; welke gedachte gegrond wierd
+op de gevondene stukken bergsteen, welke de Spanjaarden noemden maare
+de oro, of moeder van het goud. In 't jaar 1634, volgens het verhaal
+van DAVID PIETER DE VRIES, een Hollander, vond men in Surinamen
+een Engelschen Capitain, genaamt MARSHALL, met omtrent zestig zyner
+landgenooten, die zig aldaar met het planten van Tabak bezig hielden;
+en dezelve DE VRIES sprak aldaar met hun. Surinamen wierd in't jaar
+1640 door de Franschen bemachtigd, die egter kort daar na genoodzaakt
+waaren het zelve te verlaaten, uit hoofde van de veelvuldige invallen
+der Karaiben, welken zy, even als hunne nabuuren de Spanjaarden,
+met de grootste wreedheid behandeld hadden. Deeze Volkplanting in den
+jaare 1640. verlaaten zynde, zond Lord FRANCOIS WILLOUGHBY DE PARHAM,
+met verlof van KAREL II, een Schip derwaarts, op zyne eigene kosten
+uitgerust, om 'er in naam van zynen meester bezit van te nemen. Korten
+tyd daar na liet hy nog drie anderen vertrekken, waar van het een
+met twintig stukken geschut gewapend was. Deeze Engelschen wierden
+allen door de Indianen, of inwoonders van het Land, wel ontfangen. Zy
+slooten met hun Verdragen van vriendschap, en traden in een zoort
+van onderhandeling. Na verloop van twee jaaren, ging Lord WILLOUGHBY
+zelf naar Surinamen; hy hield zig aldaar bezig met het maken van
+verscheide verstandige Wetten en goede Reglementen tot verdediging
+van deeze Volkplanting; vervolgens kwam hy in Engeland te rug, van
+waar hy voortging met deeze bezitting van volk en krygsbehoeften te
+voorzien. Den 2den Juny 1662, wierd hem de Volkplanting afgestaan
+door den zelfden Koning KAREL II; en volgens de eigene erkentenis
+van den Lord, moest dezelve verdeeld worden tusschen LAURENS HIDE,
+tweeden zoon van EDUARD, Graaf van Clarendon, en hem zelven, om ten
+eeuwigen dage aan hunne nakomelingen over te gaan: dit oorspronkelyk
+Charter moet nog in wezen zyn. In 't jaar 1664, ontnamen de Engelschen
+aan de Hollanders de nieuwe Nederlanden, naderhand genaamt New-Yorck.
+
+In den jaare 1665, wierd de Volkplanting van Surinamen met voordeel
+bebouwd, en grootendeels met Tabak beplant. Derzelver eigenaars
+hadden aldaar ook meer dan veertig schoone Plantagien van Suiker-riet
+opgericht, en eene sterke Vesting van gehouwen steen ter hunner
+verdediging gebouwd. Het verdient egter opmerking, dat volgens zommige
+Schryvers zulks gedaan wierd door de Portugeezen, schoon de tyd 'er
+van onzeker is. De Franschen, wel is waar, betwisten dit stuk hevig,
+en beweeren dat deeze Vesting het werk was van den heer PONSERT DE
+BRETIGNY, toen zy in het bezit van deeze landstreek waaren. Wat daar
+van zyn moge, de Vesting is gelegen zestien of agtien mylen van den
+mond der Rivier van Surinamen, en de nyvere Colonisten bevonden zig
+zeer gelukkig in een Steedjen, het welk zy onder de muuren deezer
+Vesting bouwden. Hun geluk was niet van langen duur; want, staande de
+oorlogen tusschen KAREL II. en de Vereenigde Nederlanden, ontnamen de
+Hollanders, die in 't jaar 1661, door de Portugeesen uit Brasilien
+verjaagt waaren, in 't jaar 1667. de Volkplanting van Surinamen aan
+de Engelschen, onder het bevel van Capitain ABRAHAM KRYNSZOON, die
+tot dit einde door de Provintie van Zeeland, met drie oorlogschepen
+en drie honderd zee-soldaaten wierd afgezonden. De Engelsche
+Bevelhebber WILLIAM BYAM verloor deeze Volkplanting, uit hoofde
+van eene overrompeling, op het oogenblik, dat zes honderd van zyne
+beste manschappen bezig waaren met het planten van suiker-riet. Zyne
+onagtzaamheid was zigtbaar door het gering verlies der Hollanders,
+die by het bestormen der Vesting, slechts een man, verloren hadden. Zy
+plantten oogenblikkelyk het vaandel van den Prins van Orange op de
+wallen, en gaaven aan deze Vesting den naam van Zelandia. De Stad
+Paramaribo ontfing den naam van Nieuw Middelburg. De overwinnaars
+deeden, onder andere schattingen, door de inwoonders honderd-duizend
+ponden suiker opbrengen, en zy zonden een zeker getal uit hun
+midden naar het eiland Tabago. Deeze gebeurtenis viel in February
+voor, en in de maand July daaraanvolgende wierd de Vrede te Breda
+gesloten. Maar ongelukkig voor de nieuwe bezitters der Volkplanting,
+wist de Engelsche Bevelhebber JOHN HERMAN 'er niets van. Eerst Cayenne
+aan de Franschen ontnomen hebbende, liep hy in de Rivier van Surinamen
+met eene vloot binnen, bestaande uit zeven oorlog-schepen, en twee
+bombardeer-galjooten, ontnam deeze bezitting aan de Hollanders, doodde
+meer dan vyftig van hunne manschappen, en vernagelde negen stukken
+geschut op het Fort Zelandia. De nieuwe inwoonders betaalden op hun
+beurt eene schatting; de Hollandsche bezetting wierd krygsgevangen
+gemaakt, en naar het eiland Barbados overgevoerd.
+
+Toen men te Surinamen vernam, dat de Vrede tusschen de oorlogende
+Mogendheden in Europa gesloten was, eer dat de Bevelhebber HERMAN deeze
+Volkplanting van de Hollanders hernomen had, ontstond 'er een geweldige
+opstand, gevolgd van groote wanorden onder de Colonisten, die niet meer
+wisten, wie hunne wettige Overheid was. Eindelyk wierd, op bevel van
+Koning KAREL, de bezitting, in 't jaar 1669, aan de Hollanders te rug
+gegeven; en toen verlieten twaalfhonderd van derzelver oude inwoonders,
+Engelschen en Negers, dit Land, en zetteden zig op het Eiland Jamaica
+neder. Na dat de oorlog, die vervolgens plaats had, geeindigd was,
+bepaalde men by het Verdrag van Westmunster, dat Surinamen voor
+altoos geheel in eigendom aan de Hollanders blyven zoude, in ruiling
+tegen het Gewest van New-Yorck, het geen dienvolgende ook in 't jaar
+1674 geschiedde. Zedert dit tydperk is Groot-Brittannien niet meer
+in het bezit der Volkplanting Surinamen geweest. In het jaar 1678,
+was een Hollander, genaamt HEYNSIUS, en de Capitain LIGHTENBORG,
+de een Gouverneur, en de ander Bevelhebber over het krygsvolk aldaar.
+
+De Hollanders hadden, geduurende de eerste jaaren van hun genot, weinig
+genoegen in hunne nieuwe bezittingen, en wierden door de invallen der
+Karaiben, welken zy minder wel behandelden, dan de Engelschen gedaan
+hadden, dagelyks ontrust. Deeze Indiaanen strekten hunne wraak zoo
+verre uit, dat zy verscheiden Colonisten van kant hielpen. De Provintie
+van Zeeland, aan wien deeze Volkplanting in eigendom toebehoorde,
+met de Vereenigde Gewesten over het opperbestuur deezer bezitting in
+geduurigen tweespalt zynde, en daarenboven de zwaare kosten, die tot
+derzelver verdediging en behoud noodig waaren, niet kunnende opdiepen,
+besloot om dezelve geheel en al aan de Hollandsche West-Indische
+Compagnie te verkoopen. Dit geschiedde met al den oorlogs-voorraad
+en krygsbehoeften, waar onder vyftig stukken geschut waaren, voor
+de somme van 23,636 ponden sterlings. Deeze Compagnie verkreeg te
+gelyker tyd van hun Hoog Mogenden, de Staaten Generaal, een vrydom
+van alle belastingen geduurende tien jaaren. Echter ecnige maanden
+daar na, onaangezien dit voordeel, bevindende, dat de noodzakelyke
+kosten tot onderhoud deezer Volkplanting voor haar te hoog liepen,
+stond zy 'er twee derden van af, het eene aan de Stad Amsterdam,
+het andere aan het huis van SOMMELSDYK, op den voet van den prys,
+door haar daar voor betaald; en deeze drie maakten te zaamen eene
+Societeit uit, die onder bekragtiging van hun Hoog Mogenden, het
+bestuur der zaaken van dit Land alleen en geheel in handen had.
+
+Dusdanig was de gesteltenis van Surinamen; en alles was op die
+wyze geheel en al in orde gebragt, toen CORNELIUS VAN AARSSEN VAN
+SOMMELSDYK, als een der mede-eigenaars, met driehonderd mannen, en
+eenige ongelukkigen, die tot ballingschap verwezen waaren, aldaar
+aankwam. Hy rigtte een Kamer van Politie op, om hem in 't bestier der
+Justitie behulpzaam te zyn, en leefde met de leden van dien en met
+de inwoonders in een aanhoudend misverstand. Dienvolgende zond men
+verscheide klagten tegen hem naar Europa, schoon hy een voordeeligen
+vrede gesloten had met de Karaiben, de Indianen, genaamt Warowa en
+Arawakka, als mede met eenige weggeloopen Negers, die zig, na dat
+de Engelschen de Volkplanting verlaten hadden, by de Rivier Copenama
+hadden nedergezet.
+
+De regeering van deezen ongelukkigen Edelman duurde korten tyd; want
+in den jaare 1688, wierden de afgezonden Gouverneur, de heer VERBOOM,
+en hy zelf, [6] op een en den zelfden dag door hunne eigene soldaaten
+vermoord. Dezelven gingen tot deeze daad van wanhoop over, dewyl zy
+gedwongen waaren geworden, om, even als Negers, Kanaalen te graven,
+en een zeer onvoldoend en ongezond levens-onderhoud ontfingen. Ik
+moet erkennen, dat dusdanige behandeling maar al te dikwils alhier
+voorvalt; en ik zal by vervolg gelegenheid hebben zulks te bewyzen. De
+moordenaars hadden zulk een vertrouwen op de wettigheid van deeze
+wreede daad, dat zy aanboden dezelve in rechten te verdedigen, en de
+redenen, die hen daar toe bewogen hadden, open te leggen.
+
+Dewyl de byzonderheden van deeze moord nimmer opzettelyk ontvouwd zyn,
+zal de lezer het my ten goede houden, dat ik 'er hem een kort verhaal
+van geeve.
+
+De Gouverneur wandelde op zekeren dag met den heer VERBOOM, in een
+bosjen van orangeboomen, in de nabyheid van zyn eigen huis, wanneer
+eensklaps tien of twaalf gewapende soldaaten, die het voorkomen
+hadden van dronken te zyn, hen hebbende aangeklampt, hun dadelyk
+vroegen om hunnen arbeid te verminderen, en hun betere levensmiddelen
+te bezorgen. De Gouverneur, zyn degen trekkende, om hen tot wyken te
+noodzaaken, wierd dadelyk met eenige steeken afgemaakt, en liet op de
+plaats het leven. Zyn medgezel kreeg slechts een wond; maar dezelve
+was doodelyk, en hy stierf negen dagen daar na. Deeze misdaad volvoerd
+zynde, trokken de moordenaars, gevolgd door verscheiden anderen van
+hunne medepligtigen, in zegepraal naar het Fort Zelandia, het welk zy
+zonder tegenstand innaamen; en zy maakten zig dadelyk meester van de
+oorlogs- en mondbehoeften. De bezetting zig by hun gevoegd hebbende,
+stelden zy zig in een linie, en verkoozen zig een Opper-Bevelhebber
+en verscheiden Officiers: zy deeden den eed van hun getrouw te zyn,
+en nimmer, nog de een nog de ander, hunne eigene zaak te verraden
+of te laten vaaren. Het was in deeze omstandigheid zeer aanmerkelyk,
+dat de nieuwe Bevelhebber den zelfden agter middag last gaf, om het
+lyk van den vermoorden Gouverneur, met krygseer en statie, op het
+Fort Zelandia te begraven. Het geschut ging op de wallen af, en de
+muitelingen deeden drie herhaalde musket-schooten.
+
+De Regeering en de inwooners van Surinamen zagen zig toen in eene zeer
+akelige omstandigheid, en wierden genoodzaakt om met de muitelingen
+van het Fort in onderhandeling te treden. De voornaamste artikelen der
+Capitulatie bestonden hier in: dat zy tegen betaaling van eene kleine
+somme gelds het Fort ontruimen zouden; dat men, hun zou toestaan op het
+Schip de Salamander aan boord te gaan, de Volkplanting te verlaaten
+zonder eenige hinder te ontmoeten, en zig te begeven naar zoodanig
+werelddeel, als hun gelieven zoude. Dienvolgende zond men 'er meer
+dan honderd aan boord; maar zy maakten zig niet eerder gereed, om
+het anker tot hun vertrek te ligten, voor dat hun Schip door kleine
+gewapende vaartuigen, in stilte tot dit oogmerk geschikt, omringd
+was. De muitelingen, genoodzaakt om zig op genade en ongenade over
+te geven, wierden korte dagen daar na ter zaake van moord en opstand
+gevonnisd. Elf van hunne hoofden ontfingen in 't openbaar hunne straf;
+drie verlooren het leven op het rad; agt wierden opgehangen: de anderen
+kreegen vergiffenis; maar dewyl men zig niet meer op hun vertrouwen
+konde, wierden zy uit den dienst der Volkplanting weggezonden, zoo
+dra men soldaaten gevonden had om hunne plaats te vervullen.
+
+Het volgend jaar deed de weduwe SOMMELSDYK, maar zonder gevolg,
+een aanbod, om haar aandeel aan Koning WILLEM III. over te
+dragen. Te gelyker tyd wierd de heer SCHERPENHUYZEN, met krygsvolk
+en oorlogs-behoeften, uit Holland naar Surinamen gezonden, om als
+Gouverneur der Volkplanting de opvolger van den heer VAN SOMMELSDYK
+te zyn. By zyne aankomst vond hy alles in de grootste verwarring. Op
+het spoedigst de wanorde willende te keer gaan, rigtte hy een Hof
+van Justitie op, daar in verschillende van het geen zyn voorzaat had
+opgericht, dat hy het zelve in twee deelen verdeelde. Het eerste
+wierd geschikt voor alles wat de lyfstraffelyke en krygs-zaaken
+betrof. De inrichting van het laatste was betrekkelyk tot de burgerlyke
+twistgedingen, en alle zaaken raakende der ingezetenen byzondere
+belangen. Het zelve bestaat alzoo nog tegenwoordig, en de Gouverneur
+is Voorzitter in beide kamers.
+
+De heer SCHERPENHUYZEN beyverde zig om ook goede Wetten en Reglementen
+te maaken: hy kwam ter juisten tyd, om de Volkplanting in een
+bekwaamen staat van verdediging te stellen tegen derzelver binnen-
+en buitenlandsche vyanden, het geen dezelve zeer noodig had, toen
+de oorlog tusschen de Vereenigde Gewesten en Frankryk verklaard
+wierd. Dit zelfde jaar wierd de bezitting van Surinamen door den
+Admiraal DUCASSE met een sterke vloot aangetast; maar de Gouverneur
+deed met nadruk dezelve te rug deinzen, op het oogenblik dat men het
+Fort Zelandia begon te beschieten.
+
+In 't jaar 1692, wierd een Engelschman, genaamt HIEROME CLIFFORT,
+veroordeeld om opgehangen te worden, eene straffe, die in eene
+zevenjaarige gevangenis in het Fort van Sommelsdyk veranderd
+wierd. Zyne misdaad, het zy waar of verdicht, bestond in het hoonen
+van eene Regeering, die hem voor schulden gevangen zette. Het Hof
+van Groot-Brittannien zig in deeze zaak gemengd hebbende, wierd hy,
+in den jaare 1695, overeenkomstig des Konings verlangen, in vryheid
+gesteld. Toen deed hy, ten lasten der Volkplanting, een eisch
+van 20,000 guinies tot schaavergoeding voor eene onrechtvaardige
+gevangenis; maar dezelve wierd hem niet toegestaan. Zyne erfgenaamen
+hebben zyne vordering levendig gehouden, zedert den jaare 1700 tot in
+'t jaar 1762, zonder eenige voldoening te erlangen.
+
+Geduurende den oorlog, die in 't jaar 1712 gevoerd wierd, wierd de
+Fransche Admiraal JACQUES CASSARD, door den Gouverneur DE GOIJER op
+gelyke wyze ontfangen, als aan DUCASSE door SCHERPENHUYSEN voor het
+Fort Zelandia bejegend was geworden; maar vier maanden daar na was
+hy gelukkiger, en stelde de Volkplanting onder eene schatting ter
+somme van 56,618 ponden sterlings. Den 10den October liep hy in de
+Rivier van Surinamen binnen met zes of acht oorlogschepen, en een
+zeker getal mindere Schepen, te zamen drie duizend mannen voerende.
+
+De eersten waaren:
+
+De Neptunus, van vier-en-zeventig stukken, aan welks boord de
+Admiraal was.
+
+De Temeraire, van zestig stukken.
+
+De Rubis, van zes-en-vyftig slukken.
+
+De Vestale, van agt-en-veertig stukken.
+
+De Medusa, van zes-en-dertig stukken.
+
+Daags na zyne aankomst liet de Admiraal CASSARD een van zyne Capitains
+met een sloep, een witte vlag voerende, aan land gaan, om met de
+inwoonders over de betaaling eener brandschatting te handelen, hen
+bedreigende de Stad Paramaribo [7] te zullen beschieten, indien zy
+weigerden te betaalen. De sloep was egter genoodzaakt, zonder eenig
+voldoende antwoord te rug te keeren. Dewyl de Rivier van Surinamen,
+voor het Fort Zelandia, juist meer dan een myl breed is, vonden de
+Medufa, en verscheide kleine platte Scheepen, met Fransch krygsvolk
+geladen, door een zeer donkeren nacht begunstigd, middel om tot boven
+Paramaribo te naderen, zonder door de Hollanders bemerkt te worden,
+met oogmerk, om de Suiker- en Koffy-Plantagien, die boven deeze Stad
+gelegen zyn, af te loopen; maar de belegerden maakten den 15den twee
+groote platte vaartuigen gereed, vol brandbaare stoffen, als drooge
+biezen, vaatjes met pik, enz. en gingen aan de andere zyde der Rivier,
+recht in 't gezicht der Stad, ten anker leggen. Men stak dezelve in
+brand, en het licht van de vlam deed de kleine vyandelyke Schepen
+ontdekken, die hun best deeden, om onder begunstiging van den donker
+de Rivier op te zeilen. Alzoo in het gezicht zynde, ontsnapten 'er
+weinigen van hun, zonder door het geschut van het Fort schade te lyden,
+en die Koopvaardy-schepen, welke zig op de reede bevonden, boorden
+eenige van die kleine platte Schepen in den grond, waar van een groot
+gedeelte van het scheepsvolk verdronk. Deeze krygslist belette egter
+de Franschen niet, die hooger op gezeild waaren, om de Plantagien te
+plonderen en in brand te steeken. CASSARD zelf aan de Stad Paramaribo
+genadert zynde, wierp 'er meer dan dertig vuurkogels in, en beschoot
+dezelve, zoo als ook het Fort Zelandia, tot den 20sten October, wanneer
+hy een tweede boodschap aan de Hollanders zond, om hun af te vragen,
+of zy eindelyk tot een verdrag wilden komen, en eene brandschatting
+betaalen: hy dreigde hen, indien zy zyne voorslagen nog durfden
+afwyzen, om de geheele Volkplanting te vernielen en te verbranden.
+
+De Hollanders, ziende dat hun verderf niet te ontwyken was, indien zy
+by hun eerste besluit bleeven, verzogten een wapen-stilstand van drie
+dagen om zig te beraden, het geen hun wierd toegestaan; en eindelyk
+namen zy de voorwaarden van den Admiraal CASSARD aan. Dienvolgende
+teekende men, den 24sten October, van wederzyden een Verdrag van
+vier-en-twintig Artikelen. De schatting van 56,618 ponden sterlings,
+door de Franschen gevorderd, wierd hun voornamelyk in Suiker, en
+Neger-slaaven, enz. betaald, vermits 'er weinig goud en zilver in
+de Volkplanting was. Zoo dra de betaaling geschied was, ligtte de
+Admiraal het anker; en den 6den December 1712, verliet hy Surinamen
+met zyne geheele vloot.
+
+
+
+CHAPTER 3
+
+DERDE HOOFTSTUK.
+
+  Eerste opstand der Negers en deszelfs oorzaaken.--Elendige
+  staat der Volkplanting.--Gedwongen vrede met de Muitelingen.
+  --Muitery der Zee-Soldaaten, Matroozen, enz.
+
+
+Deeze ongelukkige Volkplanting was slechts even van haare
+buitenlandsche en openbaare vyanden verlost, of zy ontmoette nog veel
+geduchter vyanden in haaren eigen boezem.
+
+De Karaiben, en andere Indiaansche volken hadden, in de eerste tyden,
+wel is waar, deeze bezitting ontrust; maar, gelyk ik reeds gezegd
+heb, de Gouverneur SOMMELSDYK had, korten tyd na zyne aankomst in de
+Volkplanting, den Vrede met hun gesloten. De Wilden hadden denzelven
+gehouden, en vervolgens hadden zy met de Europeaanen, even als met
+goede buuren en vrienden, in de beste verstandhouding geleeft.
+
+De Neger-Slaaven, in opstand gekomen zynde, zyn die vyanden, waar
+van ik thans voornemens ben te spreken. Geduurende eenigen tyd,
+verspreidden zy een algemeenen schrik in de Volkplanting, en dreigden
+om dezelve aan de Staaten van Holland te ontneemen.
+
+Eenige weggeloopen Negers hadden reeds lang eene schuilplaats in de
+bosschen van Surinamen gezogt; maar hun getal was klein, tot omtrent
+het jaar 1726 en 1728, wanneer zy sterk vermeerderden. Toen plonderden
+zy Plantagien, en bezorgden zig snaphaanen en spiessen. Deeze nieuwe
+wapenen, gevoegd by de geenen, waar van zy zig gewoonlyk bedienden,
+de boog en pylen, stelden hen in staat, om geduurige verwoestingen
+op de Suiker- en Koffy-Plantagien aan te regten. Zy wierden daar toe
+aangezet, zoo door een geest van wraakzucht over de onmenschelyke
+mishandelingen, die zy van hunne meesters verduurt hadden, als door de
+zucht tot plondering, en voornamelyk om kruid, kogels, en bylen weg te
+neemen, ten einde in hunne verdediging voor het toekomende te voorzien.
+
+Deeze Negers hadden zig over 't algemeen nedergezet aan de oevers
+van het bovenste gedeelte der Rivieren Copenama en Sarameca. Men gaf
+hun, naar de laatstgemelde, den naam van muitelingen van Sarameca,
+om hen van de andere benden, die vervolgens in opstand kwamen, te
+onderscheiden. Verscheidene hoopen krygsvolk en veele inwoonders
+wierden tegen hen afgezonden; maar zy bragten hen zeer weinig tot
+onderwerping, en konden schier niets dan beloften verwerven.
+
+In 't jaar 1730, deed men eene wreede straf-oeffening aan elf
+ongelukkige gevangene Negers, om daar door hunne medgezellen schrik
+aan te jagen, en hen tot onderwerping te bewegen. Zeker manspersoon
+wierd levend aan een galg opgehangen door middel van een yzere haak,
+die hem door de ribben gestoken wierd; twee anderen wierden aan paalen
+vast geketend, en door een langzaam vuur verbrand; zes vrouwen wierden
+levendig gerabraakt, en twee meisjes wierden onthoofd. In het midden
+der folteringen betoonden zy zulk een moed, dat zy dezelve doorstonden,
+zonder een enkele zucht te loozen. Deeze wreedheid bragt eene andere
+uitwerking te weeg, dan men 'er van verwagt had. De muitelingen
+van Sarameca waaren 'er zoo woedend over, dat zy verscheiden jaaren
+lang voor de Colonisten zeer geducht wierden. De laatstgemelde, de
+onkosten van deezen oorlog, en de vermoeijenissen, die zy met het
+vervolgen van hunne vyanden in de bosschen moesten doorstaan, niet
+langer kunnende opdiepen; daarenboven door de verbaazende verliezen,
+welke de geduurige invallen der Negers aan hun veroorzaakten, en door
+de aanhoudende schrik, die 'er het gevolg van was, ter neder geslagen,
+beslooten zy eindelyk om met hun over vrede te handelen.
+
+De Gouverneur MAURITIUS, die, in 't jaar 1749, zig aan het hoofd
+der Volkplanting bevond, zond eene aanzienlyke krygsbende naar hunne
+bezittingen aan de Rivier Sarameca, om, zoo het mogelyk was, deezen
+zoo vuuriglyk gewenschten vrede te bewerken. Deeze bezending kwam,
+na eenige schermutzelingen met verscheidene afgelegene partyen
+der muitelingen, eindelyk in hunne hoofd-kwartieren aan, alwaar
+zy een mondgesprek verzogten en verkreegen. Men stelde aldaar de
+voorloopige voorwaarden van een Vredes-verdrag vast, bestaande uit
+tien of twaalf Artikelen, en gelykvormig aan het geen, in 't jaar
+1739, tusschen de Engelschen en de muitelingen van het Eiland Jamaica
+gesloten was.--Het hoofd der oproerigen van Sarameca was een Mulat,
+genaamt Capitain ADOE, die, by deeze gelegenheid, tot een blyk van
+onafhangelykheid, eene fraaije rotting met een zilveren knop, waar op
+het wapen van Surinamen gesneden was, van den Gouverneur ontfing. By
+het zelfde Verdrag beloofde men hem andere geschenken, waar onder
+voornamelyk wapenen en krygsbehoeften waaren: zy moesten hem eerst
+het volgende jaar gezonden worden; waar na de volkomene vrede zoude
+gefloten worden. ADOE bood tot een weder-geschenk een fraaije boog aan,
+met een koker vol pylen, door hem zelf gemaakt, tot een teeken, dat,
+in dien tusschentyd, alle vyandelykheid van zyn kant zoude ophouden.
+
+Deeze vrede verwekte een groot genoegen by het voornaamste gedeelte
+der inwoonders van Surinamen, die zig vleiden, dat hunne goederen en
+persoonen nu in zekerheid zyn zouden: anderen beschouwden dit Verdrag
+als een zeer gevaarlyke bron, en zelfs als eene voltooijing van den
+onvermydelyken ondergang der Volkplanting.
+
+Ik moet, wel is waar, erkennen, dat men niets als gevaarlyker
+moet achten, dan zig op de vriendschap van menschen te vertrouwen,
+wier gestrenge slaverny hen genoodzaakt heeft om hunne keetens te
+verbreken, en die door dit vertrouwen nog geduchter worden kunnen. De
+oproerigheid, eenmaal tot de hoogte geklommen, waar in zy zig tans
+bevond, hadden de Colonisten dezelve, zoo veel in hun vermogen was,
+behooren te bestryden, niet uit een beginzel van wreedheid, maar ten
+voordeele van eene zoo schoone Bezitting.
+
+Indien de mishandelingen deeze ongelukkige schepzels tot zulke
+uitersten gedreven hebben, had de staatkunde, zoo wel als de
+menschelykheid, aan de Colonisten voor het vervolg een ander gedrag
+behooren voor te schryven. Men zal misschien vragen, of 'er eenig
+middel is om Negers tot onderwerping te houden, en hen tot den
+arbeid te noodzaaken, zonder de stiptste en zelfs de gestrengste
+Reglementen? Ongetwyffeld neen; maar ik mag op myn beurt vragen, of
+het noodig is verschrikkelyke folteringen aan hun te werk te leggen,
+volgens de eigenzinnigheid en wrevel van eenen wreeden meester, of,
+het geen nog erger is, van eenen verdwaasden Bevelhebber? Waarom worden
+de Negers omtrent redelyke klagten nooit gehoord door eene Overheid,
+die de magt heeft om daaromtrent herstel te bezorgen? Is het, om dat
+deeze Regeerings-persoon zelf een Planter is, en dat hy belang heeft
+by de handhaving van een willekeurig bestuur, waar door dit ongelukkig
+geslacht gedrukt word?--Dit is maar al te duidelyk.--Ik zou egter
+onrechtvaardig zyn, indien ik niet verklaarde, op verscheide Plantagien
+de slaaven met de grootste menschlievenheid te hebben zien behandelen,
+dat des meesters hand niet wierd opgeheven, dan om hen te streelen,
+en dat hunne dankbaarheid en liefde ook uit hun gezicht te leezen was.
+
+Laaten wy voortgaan, en de gevolgen van deezen vrede met de muitelingen
+van Sarameca beschouwen.
+
+In den jaare 1750, dat is, een jaar daar na, wierden de geschenken,
+die men aan Capitain ADOE had toegezegd, aan denzelven gezonden;
+maar die 'er mede belast waaren, wierden op hunnen weg aangevallen,
+en alle de afgezondene manschappen lieten aldaar het leven; wordende
+zylieden door een party Negers, vereenigd onder een wanhoopig hoofd,
+genaamd ZAM-ZAM, die omtrent het Vredes-verdrag niet geraadpleegd
+was geworden, vermoord. Hy maakte zig meester van alles, wat deeze
+afgezondene manschappen met zig voerden, bestaande in wapenen,
+krygsbehoeften, linnens en andere stoffen, zaagen, bylen, en ander
+timmer-gereedschap, behalven gezouten ossen- en varkens-vleesch, en
+geestryke dranken. ADOE van zyn kant, op den bepaalden tyd, de aan
+hem gedaane belofte niet vervult ziende, en zig verbeeldende, dat men
+in den zin had hem op te houden, tot dat men nieuwe versterkingen uit
+Europa ontfangen zoude hebben, hernam de vyandelykheden. De vrede wierd
+dus door dit ongelukkig toeval onmiddelyk verbroken: de wreedheden
+en verwoestingen begonnen wederom met meerder ernst dan ooit, en de
+dood en vernieling verspreidden zig op nieuw over de Volkplanting.
+
+In 't jaar 1751, bevond dezelve zig in den deerniswaardigsten staat,
+en de grootste verwarring. De inwoonders zich aan de Staaten Generaal
+vervoegd hebbende, deeden de laatstgemelden den Baron SPOKE met zes
+honderd mannen, die uit verschillende legerbenden in Hollandschen
+dienst genomen waaren, derwaarts vertrekken. Hy had last, om den
+Gouverneur MAURITIUS naar Europa te zenden, om aldaar zyn gedrag te
+verantwoorden: de laatstgemelde kwam niet weder in de Volkplanting. In
+'t jaar 1753, verzogt en verkreeg hy zyn afscheid, na eene eerlyke
+kwyting ontfangen te hebben. SPOKE, die, geduurende de afwezigheid van
+MAURITIUS, deszelfs post moest waarneemen, vond alles in de grootste
+wanorde. De oneenigheid tusschen de inwoonders en hunne hoofden,
+was tot die hoogte gestegen, dat het juiste oogenblik daar was, om
+'er zonder verwyl in te moeten voorzien. De Baron hield zig daar mede
+wel bezig; maar hy stierf een jaar na zyne aankomst; en alles wierd
+op nieuw het onderst boven gekeerd.
+
+In 't jaar 1757, den staat der zaaken dagelyks hoe langer hoe
+erger wordende, geduurende het bestuur van den heer CROMMELYN, toen
+Gouverneur van deeze Volkplanting, barste 'er een nieuwe opstand,
+veroorzaakt door de mishandelingen, die de Negers van hunne meesters
+ondergingen, in de Tempaty-Kreek uit: deeze opstand wierd wel dra
+een van de ernstigste. De muitelingen vereenigden zig met zestien
+honderd andere kastanje-bruine Negers, die zedert langen tyd zig op agt
+dorpen hadden nedergeslagen, in de nabyheid van deeze zelfde Kreek. Zy
+leverden verscheide gevechten, waar van de goede uitslag hun wapenen
+verschafte; en de Colonisten zagen zig gedwongen om vrede met hun te
+maaken, zoo als, in 't jaar 1749, met de muitelingen van Sarameca.
+
+Geduurende deezen opstand, wierd een der Capitains van het krygsvolk
+der Societeit, genaamt MEYER, ter zaake van lafhartigheid voor eenen
+krygsraad betrokken. Schuldig bevonden zynde, wierd hy verweezen om
+doodgeschoten te worden, en gevolgelyk wierd hy naar de strafplaats
+gebragt, alwaar alles in gereedheid zynde om hem dood te schieten,
+hy van den Gouverneur vergiffenis verkreeg, die hem naderhand niet
+alleen met veel achting behandelde, maar hem bovendien tot den rang
+van Majoor verhief.
+
+Om te bewyzen, hoe ongerymd het vooroordeel is, het geen menschelyke
+schepsels als beesten doet beschouwen, alleenlyk om dat ze van ons in
+kleur verschillen, zal ik hier eenige der voornaamste omstandigheden
+en plechtigheden schetsen, die het sluiten van deeze vrede hebben
+vergezelt.
+
+Het eerste voorstel der Colonisten was een verzoek tot een mondgesprek,
+het welk de muitelingen toestonden. In den loop der byeenkomst
+vorderden de laatstgemelden, dat de Hollanders hun jaarlyks, onder
+veele andere artikelen, eene zekere hoeveelheid van schietgeweer
+en krygsbehoeften zenden zouden. Alle deeze zaaken stonden vermeld
+op een lange lyst, in slecht Engelsch geschreven door een Neger,
+genaamt BOSTON, die Capitain der muitelingen was.
+
+De Gouverneur, de heer CROMMELYN, deed derhalven twee Commissarissen
+vertrekken, de heeren SOBER en ABERCOMBIE, die, onder geleide van
+eenige soldaaten, de bosschen doortrokken; zy waaren met geschenken
+belaaden, en hadden magt om over eenen volkomenen vrede te handelen.
+
+In de legerplaats der muitelingen aan de Jocka-Kreek, vyftien mylen
+ten oosten van de Tempaty-Kreek gelegen, wierden zy aan een Neger,
+een zeer schoon manspersoon, genaamd ARABY, die als Opperhoofd het
+bevel voerde, en in de bosschen geboren was, aangeboden. Hy ontfing
+hen zeer vriendelyk, nam hen by de hand, en verzogt hen om in 't groen
+naast hem te gaan zitten. Tevens verzekerde hy hun, dat zy niets te
+vreezen hadden; en dat zy door eene geheiligde beweegreden derwaarts
+geleid zynde, niemand hen zoude willen nog durven ontrusten.
+
+Toen de Capitain BOSTON echter bemerkte, dat de Commissarissen
+niets medebragten, dan beuzelingen, als messen, schaaren, kammen,
+spiegeltjes, en de voornaamste stukken, te weten het buskruid,
+de schietgeweeren, en de krygsbehoeften, vergeten hadden, naderde
+hy hun op eenen bitsen toon, en vroeg hun, met een donderende stem,
+of de Europeaanen dagten, dat de Negers niets dan kammen en spiegels
+noodig hadden; hy voegde 'er by, dat een stuk van het laatstgemelde
+huisraad voldoende was, om aan hun allen hun eigen gezicht te
+laaten bezien, terwyl een enkel vat manfanny (buskruid,) aan hun
+werdende aangeboden, hun gestrekt zoude hebben tot een bewys van het
+vertrouwen, dat men in hun stelde. Hy eindigde met te zeggen, dat,
+dewyl men zulke gewichtige zaaken vergeten had, hy nimmer in de te
+rug komst der Commissarissen zoude toestemmen, tot dat men alles,
+wat op de lyst stond, gezonden zoude hebben, en dat gevolgelyk het
+Verdrag zoude zyn volvoert geworden.
+
+Deeze te rug komst wierd egter bewerkt door een anderen Neger,
+genaamd de Capitain QUACO, welke verklaarde, dat deeze heeren slechts
+afgezondenen van den Gouverneur waaren; dat zy, voor zyne daaden niet
+verantwoordelyk zynde, zekerlyk zonder eenig leed zouden te rug keeren;
+en dat niemand, zelfs hy Capitain BOSTON niet, zig zoude hebben te
+verstouten, om zig tegen hun vertrek te verzetten.
+
+Het Opperhoofd gebood toen het zwygen, en verzogt ABERCOMBIE, om zelf
+een lyst te schryven, die hy hem op gaf. Toen dezelve was afgemaakt,
+en de Commissarissen belooft hadden die te zullen overbrengen,
+verklaarden hun de Negers, dat zy aan den Gouverneur en aan zynen
+Raad een geheel jaar lieten, om 'er zig over te beraaden, en den
+vrede of den oorlog te verkiezen; zy verbonden zig onder eede,
+dat in dien tusschen-tyd alle vyandelykheid van hunnen kant zoude
+ophouden. Vervolgens onthaalden zy de afgevaardigden, zoo goed als
+hunne gelegenheid in het midden der bosschen zulks toeliet, en zy
+wenschten hun een goede en behoudene reis.
+
+Een van de Officiers der muitelingen deed by deeze gelegenheid
+de Commissarissen opmerken, dat het wel ongelukkig was, dat de
+Europeaaen, die zig eene beschaafde natie noemden, de oorzaak van
+hun eigen verderf waaren, door hunne onmenschelykheid jegens hunne
+Slaaven. "Wy verlangen, voegde hy 'er by, dat gy aan uwen Gouverneur
+en Raaden zegt, dat, zoo zy geenen opstand meer hebben willen, zy
+zorge moeten dragen, dat de Planters de menschen, die hun eigendom
+zyn, beter behandelen, en hen niet overlaaten aan de mishandeling
+van Bevelhebbers en Opzigters, die zig in den drank te buiten gaan,
+die de Negers met zoo veel onrechtvaardigheid, als wreedheid straffen,
+die hunne vrouwen en dogters verleiden, de zieken verwaarloozen, en
+op die wyze een groot aantal arbeidzaame en sterke menschen naar de
+bosschen jaagen, die met hun zweet uw onderhoud winnen, zonder welken
+de Volkplanting niet zoude kunnen bestaan, en aan wien gy eindelyk
+het onverdiend geluk hebt, om zoo laag den vrede te komen afbidden."
+
+ABERCOMBIE de muitelingen verzogt hebbende, om hen door een of twee
+van hunne voornaamste Officieren tot Paramaribo te doen vergezellen,
+alwaar hy beloofde, dat zy wel ontfangen zouden worden, antwoordde
+ARABY hem met een glimlach, dat dit na een jaar de tyd zou zyn,
+wanneer de vrede geheel en al zou gesloten wezen; dat hy hun dan
+zynen jongsten zoon zoude zenden, om naar de manieren der Europeaanen
+te worden opgevoed; maar dat hy voor het onderhoud van hem zelf,
+en van de geenen, die van hem zouden afhangen, zoude moeten zorgen,
+zonder immer aan de Colonisten den minsten overlast te veroorzaaken.
+
+De Commissarissen verlieten de muitelingen na dit bekomen antwoord,
+en de geheele bezending kwam gezond en behouden te Paramaribo te rug.
+
+Het jaar uitstel verloopen zynde, zonden de Gouverneur en het Hof
+der Volkplanting twee nieuwe Commissarissen naar de legerplaats
+der Negers, om eindelyk deezen zoo gewenschten vrede te sluiten, en
+na veele tegenkantingen en zwarigheden van de eene en andere zyde,
+wierden 'er de voorwaarden van bepaalt. De Europeaanen beloofden alle
+de geschenken, die men hun afvroeg. De Negers drongen van hunnen kant,
+tot een bewys hunner genegenheid, aan, dat elk der Commissarissen eene
+van hunne schoonste meisjens tot zyn gezelschap nemen zoude, zoo lang
+zy beiden in hunne legerplaats verblyven zouden. Zy behandelden hen
+edelmoediglyk, en bedienden hen van wild-braad, visch, vrugten, in
+alles het beste, wat het bosch opleverde; en zy hielden zig aanhoudend
+bezig met hun de vermaaken te verschaffen van dansen, speelpartyen,
+en verdubbelde salvo's met schietgeweeren.
+
+By de te rug komst der Commissarissen, wierden de bedongene geschenken
+aan de Negers van de Jocka-Kreek afgezonden; en het geen merkwaardig
+is, de geen, dien men met het overbrengen van dezelve belastte,
+was die zelfde MEIJER, die, schoon aan het hoofd van zes honderd
+mannen, zoo soldaaten als slaaven, gesteld zynde, hen niet had durven
+bestryden. De kleinmoedigheid van deezen Officier bleek zelfs by deeze
+gelegenheid, en bragt byna de geheele zaak in de war; want hy had de
+zwakheid, tegen de aan hem gegevene beveelen, om de geschenken over
+te geven, zonder wederkeerig de beloofde gyzelaars te ontfangen. By
+geluk hield ARABY zyn woord, en zond uit dien hoofde vier van zyne
+beste Officiers naar Paramaribo. De vrede wierd, door dit middel,
+volkomentlyk gesloten. Een Verdrag van twaalf of dertien Artikelen
+wierd, in 't jaar 1761, door de Hollandsche Commissarissen, ter eenre,
+en door zestien Neger Capitains en ARABY zelven, ter andere zyde,
+geteekend. De plechtigheid der teekening wierd verrigt op de Plantagie
+Ouca, aan de Rivier van Surinamen, werwaarts de te zamen verdragende
+partyen zig begaven.
+
+Deeze teekening egter kwam aan den Bevelhebber ARABY en de zynen niet
+voldoende voor. Zig door eenen eed verbonden hebbende, vorderden zy,
+dat de Commissarissen van gelyken deeden, en op de zelfde manier als
+zy, zig niet vertrouwende, zoo zy zeiden, op den eed der Christenen,
+door wien zy denzelven zoo dikwerf hadden zien schenden. Men moet
+toestemmen, dat de Negers zulke naauwgezette waarneemers van deeze
+plechtige verbintenis zyn, dat ik, geduurende myn geheele verblyf in
+de Volkplanting, nimmer gezien hebbe, dat een enkele van hun denzelven
+niet getrouwelyk is naargekomen.
+
+Zie hier, op welke wyze deeze Eed wierd afgelegd. Men trok, met een
+lancet of pennemes, eenige droppels bloed van een Europeaan en van een
+Neger: dit bloed wierd in een calebas-fles of kelk gevangen, en dezelve
+wierd vervolgens gevuld met schoon en helder water, waar in men ook
+eenige vinger-greepen drooge aarde geworpen had. Allen die tegenwoordig
+waaren, zonder uitzondering, dronken van dit mengzel; het geen genoemd
+word elkanders bloed te drinken; maar vooraf spreidde men 'er van op
+den grond, als een godsdienstig sprengen op het autaar. Vervolgens nam
+de Gadoman, of Priester, met de oogen en armen hemelwaarts, hemel en
+aarde tot getuigen; daar na bad hy, met eene verstaanbaare en harde
+stem, en in de afgryzelykste uitdrukkingen, den Almachtigen, om zyne
+eeuwige vervloeking te doen komen over hun, die dit geheiligd Verdrag,
+dat men stond te sluiten, het eerst verbreken zouden. De meenigte
+van Negers gaf, op deeze plechtige verwensching,ten antwoord da so;
+het welk in hunne taal beteekend amen.
+
+Toen de plechtigheid geeindigt was, ontfingen ARABY, en elk van zyne
+Capitains, om hen van de Negers van laageren rang te onderscheiden,
+even als men, in 't jaar 1749, met opzigt tot ADOE gedaan had, een
+fraaije rotting roet een zilveren knop, waar op insgelyks het wapen
+der Volkplanting gesneden was.
+
+De Negers, welke hier bedoelt worden, dragen den naam van Oucas, naar
+de Plantagie alwaar deeze vrede getekend wierd. Deeze naam onderscheid
+hen van die van Sarameca, waar van ik hier boven gesproken heb,
+en by vervolg nog spreken zal.
+
+Byna op deezen zelfden tyd wierd het Octroy van vrydom door hun Hoog
+Mogenden, ten behoeven van de West-Indische Compagnie, vernieuwd,
+mits vyf millioenen ponden sterling, tegen den interest van zes ten
+honderd, ter leen opschietende. Deeze vernieuwing was op twee andere
+tyden reeds mede geschied.
+
+Dit zelfde jaar wierd de vrede ook, voor de tweede maal, met de Negers
+van Sarameca gesloten. Hun eerste Opperhoofd ADOE was niet niet meer
+in leven, en zyn opvolger was een zwarte, genaamt WILLE. Deeze nieuwe
+vrede wierd ongelukkiglyk ontrust door eenen Capitain, genaamt MUZINGA,
+die geene der geschenken, aan WILLE gezonden, ontfangen had: zy waaren
+op weg onderschept geworden, even als, onder ADOE, de woeste ZAM-ZAM
+gedaan had; met dit onderscheid egter, dat niemand der overbrengeren
+gedood, nog mishandeld wierd.
+
+De Capitain MUZINGA, dus vooronderstellende, dat de Colonisten
+hunne trouw geschonden hadden, streed als een wanhoopige tegen hen:
+hy noodzaakte eene aanzienlyke krygsbende om te rug te deinzen, na
+een aantal manschappen van dezelve gedood, en al haar legertuig en
+krygsbehoeften weg genomen te hebben.
+
+Echter wierd de oorzaak van zyn misnoegen wel dra bekend, en men vond
+middel om hem te vreden te stellen, door hem dezelfde geschenken, als
+aan alle de andere hoofden, toe te zenden. De vrede wierd toen (in
+'t jaar 1762) tusschen de Colonisten en de Negers van Sarameca voor
+de derde maal gesloten: dezelve heeft ongestoord tot den huldigen dag
+blyven voortduuren. De voorwaarden daar van zyn zorgvuldig naargekomen,
+de Oucas-Negers hebben van gelyken gedaan; en beiden hebben op deeze
+wyze door hunne dapperheid hunne vryheid verkregen.
+
+De gyzelaars en hoofden van deeze twee opgekomene volken wierden,
+by hunne aankomst op Paramaribo, aan de tafel van den Gouverneur
+toegelaten, die hen vooraf in zyn eigen koets, statelyk de Stad
+deed doorryden.
+
+De Oucas- en Sarameca-Negers moeten, zoo als ik reeds gezegd heb,
+volgens hunne Capitulatie, jaarlyks eene zekere hoeveelheid wapenen
+en krygsbehoeften ontfangen. Van hunnen kant, beloofden zy zig steeds
+als getrouwe bondgenooten te gedragen, alle overloopers tegen eene
+behoorlyke premie te rug te zenden, nooit gewapend op Paramaribo te
+verschynen, ten getaale van meer dan vyf of zes mannen te gelyk, en
+hunne bezittingen op eenen behoorlyken afstand van deeze Stad en van
+de Plantagien te houden. De Negers van Sarameca bewoonen de oevers
+van de Rivier van dien naam, en de Oucas de omliggende streeken van
+de Jocka-Kreek, by de Rivier Maroni. Een of twee blanken moeten,
+als Afgezanten, in 't midden van deeze volken hun verblyf houden.
+
+In het tydperk, waar van ik spreek, konden zy gerekend worden uit
+omtrent drie duizend zielen te bestaan; maar eenige jaaren laater
+wierd hun getal, de vrouwen en kinderen daar onder gerekend, door
+de Commissarissen, die tot het onderzoeken van hunne bezittingen
+afgezonden waaren, op byna vyftien of twintig duizend gerekend. Zy
+hebben reeds veel moedwilligheid doen blyken; zy zwaaijen met hunne
+rottingen met vergulde knoppen, tot een teeken van wantrouwen op de
+inwoonders; zy perssen hun sterke dranken, en zelfs geld af; en zy
+herinneren hun, hoe wreedaartig hunne voorouders zyn vermoord geworden.
+
+Volgens alle deeze omstandigheden, en deezen trapswyzen aanwas, moet
+ik besluiten, dat indien de goede verstandhouding immer ontrust word,
+deeze nieuwe bondgenooten de gevaarlykste vyanden worden zullen,
+welke de Volkplanting van Surinamen kan hebben te bestryden.
+
+In 't jaar 1763, zou de Stad Paramaribo geheel en al zyn verbrand
+geworden, zonder den moed en onverschrokkenheid der bootsgezellen,
+die met gevaar van hun leven, en zonder eenige andere hulp, een
+algemeenen brand voorkwamen.
+
+Byna gelyktydig barste 'er aan boord van het Schip Nyenburg, naar
+Oost-Indien bevracht, en waar op Capitain KETEL het bevel voerde,
+een opstand uit. Het Scheepsvolk, voornamelyk bestaande uit Duitsche
+en Fransche overloopers, die in Holland geworven waaren, stond tegen
+hunne hoofden op, vermoordde de meeste Officiers, zette de anderen
+in boeijen, en zeilde met het Schip naar Brasilien. De hoofden der
+muitelingen gingen aan land; zy gaaven zig aldaar aan allerleie
+buitenspoorigheden over, en twisten waaren 'er het gevolg van. De
+Portugeesche Gouverneur, na dit wangedrag wel dra kennis bekomen
+hebbende, wie zy waaren, liet hen allen gevangen zetten; maar hunne
+medepligtigen, die aan boord waaren, de lucht hebbende van 't geen
+'er gebeurde, ligtten dadelyk het anker, en zeilden naar Cayenne,
+alwaar deeze opstand zeer schielyk gedempt wierd; want de Franschen,
+zig van het Schip en volk meester gemaakt hebbende, zonden die belden
+naar Surinamen. op. Aldaar aangekomen zynde, ontfingen de schuldigsten
+hunne straf aan boord van dat zelfde Schip, het geen zy overweldigt
+hadden, en toen (in 't jaar 1764,) op de reede van Paramaribo ten
+anker lag. Een deezer schelmen wierd onthoofd; men hing 'er zes aan
+de groote raa op; hunne hoofden wierden op pieken gestoken, en in
+kooijen gesloten, die daar toe opzettelyk gemaakt waaren, en aan het
+strand geplaatst wierden. De Portugeezen van hunnen kant deeden de
+geenen, die zy gevangen genomen hadden, naar Amsterdam vertrekken:
+zy wierden ook ter dood gebragt, en ontfingen hunne straf aan boord
+van het Schip Weststellingwerf,  op de reede van Texel, Dit zelfde
+Schip maakte by ons vertrek uit Holland een gedeelte van onze vloot
+uit. De lyken van deeze booswigten wierden in yzere ketens opgehangen,
+en, anderen ten voorbeelde, langs de Kust geplaatst.
+
+Dit zelfde jaar, wierden insgelyks drie Soldaaten der Volkplanting
+of Societeit, die aan muiterye en overloopen schuldig stonden,
+te Surinamen gestraft; maar, dewyl hun geval in zyn zoort zeer
+zonderling is, zal men my, zoo ik hoop, ten goede duiden, dat ik
+'er eenige omstandigheden van opgeeve.
+
+Geduurende eenen opstand, in 't jaar 1761 voorgevallen onder de
+Negers van de Volkplanting de Berbices, die zoo wreedelyk niet
+mishandeld waaren als elders, wierd een Regiment van Zee-Soldaaten
+onder bevel van den Colonel DE SALSE uit Holland naar deeze zelfde
+Volkplanting gezonden; en de naby gelegene bezittingen deeden ook
+eenig krygsvolk vertrekken, om den opstand te dempen. De uitslag daar
+van wierd spoedig beslist. De bosschen in dit gedeelte van Guiana
+van een kleinen omtrek zynde, kan men daar gemakkelyk doordringen,
+het geen de muitelingen belet zig aldaar staande te houden, en hun
+geene zekere schuilplaats tegen hunne vervolgers bezorgt. Het gevolg
+daar van was, met opzigt der tegenwoordige muitelingen, dat een groot
+getal van hun gedood wierdt, anderen gevangen genomen, de overigen
+eindelyk genoodzaakt zig op genade of ongenade over te geven; zonder
+'t welk zy van honger zouden hebben moeten sterven.
+
+Geduurende den loop van deezen tocht wierd een hoop krygsvolk
+van zeventig mannen, een Officier aan 't hoofd hebbende, en door
+de Volkplanting van Surinamen afgezonden, aan de oevers van de
+Corantyn geplaatst. Deeze afgezondene manschappen, vereenigd met een
+party Indianen, de natuurlyke vyanden der Negers, maar Vrienden der
+Europaanen, versloegen de muitelingen in eene schermutzeling, doodden
+'er verscheiden van, en hernamen voor de waarde van omtrent dertig
+duizend ponden sterling aan goederen, die op de nabuurige Plantagien
+geroofd waaren. De bevel-voerende Officier deezen buit onvoorzigtiglyk
+onder de Indianen alleen verdeelt hebbende, zonder 'er zyne soldaaten
+van mede te deelen, maakte hen dermaten te onvreden dat zy aan het
+muiten sloegen.
+
+Hem verlaten hebbende, begaven zy zig naar den kant van de Orenoco,
+dwars door de bosschen, in de hoop van wel dra in de Spaansche
+Bezittingen aan te landen, en aldaar gunstig te zullen ontfangen
+worden. Maar hoe waaren deeze schelmen in hunne verwagting bedrogen,
+toen zy op den tweeden of derden dag van hunnen tocht de muitelingen
+ontmoetten. In weerwil van de sterkste betuigingen der soldaaten,
+dat zy zonder eenig kwaad oogmerk gekomen waaren, in weerwil van hunne
+ernstige verzoeken, om hen vryelyk te laten doortrekken, hielden zy hen
+verdacht, dat zy als spions waaren afgezonden, om hen te verraaden:
+zy vorderden derhalven, dat zy de wapenen zouden nederleggen; het
+welk gedaan zynde, schaarden deeze muitelingen de overgeloopenen
+dadelyk onder eene linie; toen koozen zy tien of twaalf van hun uit,
+om hen in het oppassen hunner zieken en gekwetsten te helpen, om
+hunne snaphaanen te herstellen, en om buskruid te maken, iets, waar
+mede zy niet wisten te recht te komen; vervolgens verweezen zy de
+anderen ter dood, het welk oogenblikkelyk wierd ter uitvoer gebragt;
+en meer dan vyftig deezer elendigen wierden op staande voet daar ter
+plaatse dood geschoten.
+
+Men kan gemakkelyk naargaan, dat zy, die door deeze Negers in 't
+leven behouden wierden, een droevig leven onder hen leidden; en in
+de daad de meesten vergingen, na verloop van eenige maanden, door
+mishandelingen, vermoeijenis en, gebrek. De anderen wierden, toen
+de muitelingen zig op genade of ongenade overgaven, in yzere boeijen
+gesloten, en naar de Volkplanting van Surinamen opgezonden. Drie van
+hun wierden ter dood veroordeeld, namelyk twee om levendig gerabraakt,
+en de derde om opgehangen te worden. Een van de eerstgemelden was een
+Franschman, genaamt RENAULD, die de gevoelens der Negers, toen hy by
+hun verkeerde, scheen te hebben ingezogen. Op 't punt zynde van zyn
+straf te ondergaan, spoorde hy met een heldenmoed, zyn medgezel, een
+Duitscher van geboorte, die reeds by hem gebonden en uitgerekt lag,
+aan, om zig onverschrokken te gedragen; en op het tydstip zelven,
+dat de beul bezig was met zynen verschrikkelyken post aan hun beiden
+uit te oeffenen, zeide hy hem, dat de reize des levens ras geeindigd
+zoude zyn.
+
+De hoofden der muitelingen wierden by dozynen levendig verbrand,
+en zy gaaven den geest, zonder eenig gekerm, zelfs zonder eenigen
+zucht te loozen. Het ongelukkig lot deezer elendigen verwekte
+een groot mededogen. Het is onmogelyk, zonder van de levendigste
+verontwaardiging doordrongen te zyn, om aan eene zoo afschuwelyke
+strafoeffening te gedenken, die aangedaan wierd aan menschen, welke
+door geweld en onderdrukking tot wegloopen genoodzaakt waaren geworden.
+
+Met dit al vermeene ik te moeten staande houden, dat de stiptste
+tucht, en de grootste ondergeschiktheid, door de rechtvaardigheid
+gematigd, onder een talryk volk, hoedanig het zelve ook zy, volstrekt
+noodzakelyk zyn, niet alleen ten nutte van het algemeen, maar als
+het eenig middel om de gestrengheid jegens byzondere persoonen (het
+gewoon gevolg van eene te groote toegevenheid) te ontwyken, en om
+eindelyk niet met weerzin gedwongen te worden, de goede orde door
+aanhoudende gestrengheden en kastydingen te herstellen.--Laaten wy
+tans deeze treurige toneelen verlaaten, en overgaan om te beschouwen,
+wat 'er al gelukkigs aan de Volkplanting van Surinamen, geduurende de
+kortstondige oogenblikken van haaren voorspoed, is te beurt gevallen.
+
+
+
+VIERDE HOOFTSTUK.
+
+  Eene korte tusschenpoozing van overvloed en vrede.--Nieuwe
+  opstand, welke groote nadeelen, en byna den ondergang der
+  Volkplanting veroorzaakt.--Monstering van het krygsvolk tot
+  derzelver verdediging.--Gevecht tusschen dezelven en de
+  muitelingen.--Goed gedrag van eene bende Negers.--Aankomst
+  der Zee-Soldaaten van den Colonel FOURGEOUD.
+
+
+In 't jaar 1764, waaren de goude en zilvere specien in Surinamen
+zoo zeldzaam, dat men daar aan te gemoet kwam door papieren-geld,
+een byzonder afdrukzel vertoonende. Het zelve bedroeg in 't geheel de
+somme van 40,000 ponden sterling, en diende in plaats van gemunt geld,
+met een verlies van 10 ten honderd.
+
+In 't jaar 1769, viel 'er eene gebeurtenis voor, misschien eenvouwdig
+in zig zelve, maar zeer buitengewoon in dit Land; alwaar men 'er zeer
+verwonderd over was. Eene vrye Negerin, genaamt ELIZABETH SAMPSON,
+trouwde met een Europeaan. Zy had meer dan honderd duizend ponden
+sterling geerft van iemand, wiens slavin zy geweest was. Zig aan
+hun Hoog Mogenden vervoegd hebbende, om verlof tot het aangaan
+van dusdanig huwelyk te bekomen, wierd haar verzoek aan haar
+toegestaan. Dienvolgende liet zy zig doopen, en trouwde met een
+Colonist, genaamt ZUBLI.
+
+Het volgend jaar, onderging de Volkplanting eene aardbeving, die
+egter weinige nadeelen veroorzaakte.
+
+In 't jaar 1769, geraakte de geheele Kust in brand, van Cayenne af tot
+de Rivier van Demerary toe. Dit viel voor in den zomer, toen alle de
+bosschen door de hitte uitgedroogt waaren, en het onderste gedeelte der
+boomen met afgevallen blaaden bedekt was. Men meent, dat deeze brand
+het gevolg was van de agteloosheid der Indiaanen of muitelingen. De
+vlammen waaren zoo geweldig, dat zy verscheide Plantagien met haaren
+ondergang dreigden; en geduurende den nacht, was derzelver gezicht
+van den zeekant verschrikkelyk. De ooste wind maakte by dag zulk een
+dikken rook, dat men elkander op den afstand van vyftien of twintig
+voeten niet konde zien: de stank daar van was ondraaglyk.
+
+Dit zelfde jaar ontdekte men eene groote meenigte van rots-kristal
+in het binnenste van Hollandsch Guiana.
+
+In 't jaar 1770, verkogt het Huis van SOMMELSDYK deszelfs aandeel inde
+Volkplanting aan de Stad Amsterdam, voor de somme van 63,636 ponden
+sterling. Zedert dit tydperk bezit de laatstgemelde 'er dus twee
+derde van; het ander een derde behoord steeds aan de West-Indische
+Compagnie, en deeze maaken te zamen, zoo als ik reeds gezegd heb,
+de Societeit van Surinamen uit. De Volkplanting scheen toen in
+een bloeijenden, en voordeeligen staat te zyn. Het sluiten van
+het Verdrag met de Negers van Sarameca en de Oucas-Negers scheen
+aldaar de goede orde en den vrede te rug te brengen. De inwoonders,
+vermeenende dat zy voor hunne persoonen en eigendommen niets meer
+te vreezen hadden, begaven zig tot vermaaken en vrolykheid, tot
+verkwisting en overdaad. De Volkplanting van Surinamen was als een
+groote en fraaije tuin, alwaar men alles vereenigd vond, wat natuur
+en kunst kunnen voortbrengen, om het menschelyk leven voor hem zelven
+aangenaam en voor de Maatschappy voordeelig te maken. De voorwerpen,
+welke overdaad en nooddruft vorderen, waaren aldaar in overvloed. Alle
+de zintuigen genoten aldaar te gelyk; en om zig van den verbloemden
+spreektrant van een heilig Boek te bedienen, Surinamen was een land
+van melk en honig vloeijende.
+
+Maar deeze gelukstaat duurde korten tyd. De Planters, te schielyk
+willende ryk worden, dagten niet meer aan den deerniswaardigen toestand
+hunner Slaven. Terwyl aan de eene zyde de wellust en ongebondenheid
+heerschten, vermeerderde aan den anderen kant, naar evenredigheid,
+de elende. De vernieling, waar mede de Colonisten gedreigd wierden,
+had zig uit hun geheugen uitgewischt. Maar te gelyker tyd hadden de
+gelukkige vorderingen van de Oucas-Negers, en die van Sarameca de
+andere Slaven tot muiterye aangemoedigt; en door alle deeze oorzaaken
+te zamen, zag de Volkplanting zig op nieuw in eene pyllooze diepte
+van onheilen gedompeld. De schoonste Plantagien wierden een prooy der
+vlammen; de bewoonders van de oevers der Cottica wierden vermoord, en
+hunne goederen geplonderd door de Negers, die allen, zoo wel mannen,
+als vrouwen en kinderen, zonder onderscheid, in de bosschen weg vloden.
+
+Deeze nieuwe oproerigen wierden van de anderen onderscheiden, onder den
+naam van muitelingen van Cottica, in welkers nabyheid de vyandelykheden
+begonnen waaren. Hun getal van dag tot dag aangroeijende, wierden
+zy wel dra zoo geducht, als die van Sarameca en de Oucas-Negers
+geweest waaren, en in 't jaar 1772, hadden zy aan de Volkplanting
+van Surinamen byna den laatsten slag toegebragt. In dit noodlottig
+tydperk was alles in schrik en verslagenheid. Het grootste gedeelte
+der Colonisten, voor een algemeenen moord beducht, vlood uit hunne
+wooningen weg, en nam in meenigte de wyk naar Paramaribo. In deezen
+staat van zaak en moest men tot een gevaarlyk middel zyn toevlucht
+neemen, het oprechten namelyk van eene krygsbende van vrygemaakte
+Slaven, om tegen hunne landgenooten te vechten. Dit gewaagd besluit
+wierd egter door een gelukkige uitkomst agtervolgt, in weerwil van
+de wreede mishandelingen, die de Slaven in deeze Bezitting gemeenlyk
+ondervinden. Deeze dappere lieden gingen alle verwagting te boven,
+en deeden wonderen. Zy trokken op, en streeden met het krygsvolk
+van de Compagnie, welker getal tot verdediging der Volkplanting
+niet meer voldoende geoordeeld wierd. De Societeit van Surinamen,
+zig op zulke wisselvallige kragten niet verlatende, vervoegde zich
+aan zyne Doorluchtige Hoogheid, den Prins van Orange, om een regiment
+geregeld krygsvolk derwaarts te zenden; en dienvolgende wierd ons
+volk ingescheept, zoo als ik reeds verhaald heb. Dewyl intusschen de
+gebeurtenissen, die onze komst vooraf gingen, van het uiterste gewicht
+zyn, zal ik trachten dezelve, volgens de zekerste onderrigtingen,
+aan myne lezers mede te deelen.
+
+Het geregeld krygsvolk uit Europa, het welk aan de Societeit van
+Surinamen behoort, moet eigentlyk een getal van twaalf honderd mannen
+uitmaken, zynde verdeeld in twee bataillons, en gedeeltelyk door de
+Societeit, gedeeltelyk door de inwoonders betaald wordende; maar nooit
+zyn dezelven voltallig, om verscheidene redenen.--Eenigen laaten op
+den overtocht het leven; anderen kunnen zig aan de luchtstreek niet
+gewennen, of de gevaaren en vermoeijenissen doorstaan, welke zy in de
+moerassen en bosschen van Surinamen ondervinden. Behalven ons volk,
+zondt de Stad Amsterdam eene versterking van drie honderd andere
+manschappen; maar naauwlyks waaren 'er vyftig tot den dienst bekwaam,
+toen zy ontscheepten. De overigen hadden, door de onmenschelykheid
+van hun Opperhoofd H----, een byna zoo beklagenswaardig lot, als
+die ongelukkige Afrikaansche Negers, welke een Scheeps-Capitain, in
+den jaare 1787, ten getale van twee-en-dertig in zee deed werpen. De
+ongelukkigen, die onder het bevel van deezen H---- stonden, wierden
+door eene nuttelooze gestrengheid gepynigd, en het ontbrak hun, om zoo
+te spreeken, aan het noodig voedzel. Zyn Lieutenant, de wreedaartige
+kastydingen, die hy hun aandeed, niet langer kunnende aanschouwen,
+wierp zig in zee.
+
+Onder het Krygsvolk in Surinamen worden zeer bekwaame Officiers
+gevonden, die den dienst wel verstaan; maar ik kan dit van hunne
+Soldaaten juist niet zeggen: zy zyn ten naasten by het uitschot
+van alle volken. 'Er zyn 'er van allerlei ouderdom, van allerlei
+grootte; en het schynt, dat zy door louter toeval uit de verschillende
+weerelddeelen zyn by een verzamelt. Ik heb hen egter meenigmaalen zig
+moedig in den stryd zien gedragen; en door hunne dapperheid hebben
+zy aan de Volkplanting grooten dienst gedaan. [8]
+
+'Er is in Surinamen ook eene Compagnie van Kanonniers, welke een
+gedeelte deezer krygsbende van twaalf honderd mannen uitmaakt, en in
+alle opzigten niet dan lof verdient; maar het geen men aldaar eigentlyk
+de Militie noemt, is een mengelmoes van volk zonder krygstucht,
+welke men naauwlyks voor strydbaare manschappen rekenen kan.
+
+Wat deeze nieuwe krygsbende van vrygemaakte Slaven betreft, schoon
+hun getal niet hooger dan drie honderd beliep, deeze alleen is voor
+de Volkplanting rustiger geweest, dan alle de anderen te zamen. [9]
+Deeze Negers waaren allen vrywilligers, en in 't algemeen sterk
+en jeugdig. Men had hen op verscheidene Plantagien uitgekoozen, en
+hunne meesters hadden 'er de waarde in geld voor ontfangen. Men liet
+niemand toe, dan die van een onberispelyken inborst was. Men moet
+egter toestemmen, dat hy, aan wien wy Europeaanen dien naam geeven,
+door de Negers als het grootste wanschepsel beschouwd word, voor al
+door hen, die in de bosschen geboren zyn, en wier eenige misdaad is,
+dat zy over de beledigingen, aan hunne voorvaderen aangedaan, wraak
+neemen. Ik ben oog-getuige geweest van de verbaazende blyken van de
+getrouwheid deezer vrygemaakte Slaven, ten aanzien der Europeaanen,
+en van hunne dapperheid tegen de oproerige Negers.
+
+Hunne voornaame hoofden zyn drie of vier blanken, Aanvoerders genaamd,
+aan wien zy de stiptste gehoorzaamheid bewyzen. Deeze gevryde Slaaven
+worden altoos door een of twee van deeze lieden vergezelt, wanneer zy
+eenige onderneeming van gewicht doen willen. Elke Compagnie bestaat
+slechts uit tien vrywilligers; aan hun hoofd is een Capitain; hy
+geeft hun zyne beveelen in de bosschen naar de verschillende geluiden
+van den jagthoorn, gelyk de onder-hoog-bootsman aan de matroozen,
+of gelyk de ruiterye in Europa bestierd word door het geschal der
+trompetten. Door dit middel gaan zy gemakkelyk voorwaarts, doen den
+aanval, wyken agter uit, en ontwikkelen zig. Tot wapenen hebben zy
+niets dan den sabel en de snaphaan; zy bedienen 'er zig met zoo
+veel kragt, als handigheid van. Over 't algemeen gaan zy liefst
+naakt in de bosschen, uitgenomen dat zy een onderbroek aandoen,
+en een scharlaken muts opzetten, het kenteeken van hunne vryheid,
+waar op hun nummer staat, en het welk, met hun geroep van Orange,
+om zig daar door weder by elkander te verzamelen, alle misverstand
+voorkoomt, en hen in den stryd van de oproerige Negers onderscheid. In
+de laatste jaaren heeft men hun daarenbovcn eene groene monteering
+gegeven.--Dusdanig zyn de magten ter verdediging in deeze Volkplanting.
+
+Ik heb gezegt, dat de nieuwe muitelingen van Cottica zig gereed
+maakten, om aan de Volkplanting van Suriname den laatsten slag toe
+te brengen. Ik zal tans verhaalen, op welke wyze dit onheil wierd
+voorgekomen.
+
+Deeze Negers, onder het bevel staande van een onvertzaagd hoofd,
+genaamt BARON, hadden zig tusschen de Rivier Cottica en de zeekust
+nedergeslagen; zy vertrokken van daar om hunnen roofzucht op de
+nabuurige Plantagien uit te oeffenen.
+
+Deeze hunne verblyfplaats was zeer sterk; een uitgestrekt moeras
+omringde die van alle kanten, en gaf daar aan de gedaante van een
+Eiland. Men konde 'er niet komen, dan langs voetpaden, die met
+water bedekt, en aan de muitelingen alleen bekend waaren: dezelve
+was bovendien door boomen, die als tot stormpaalen dienden, omringt;
+en het geheel van deeze versterking was niet ligt te achten, BARON
+had daar aan den naam van Boucou gegeven, het geen zeggen wil, dat
+deeze verschansing geheel en al vernielt zoude zyn, eer zy in de
+macht der Europeaanen komen konde. Hy vermoedde bovendien, dat zy
+van derzelver gelegenheid steeds onkundig waaren.
+
+Echter wierd, na verscheide optochten en tegen-tochten, deeze
+schuilplaats der wanhoopigen ontdekt. Men was dit verschuldigt
+aan de onvermoeidheid en yver van 's Compagnies krygsvolk, en van
+de Neger-Soldaaten of Jagers, welke ik voortaan onder dien naam
+zal aanduiden, zynde hunnen dienst denzelfden, als die der Jagers
+van. Virginien tegen de Cherokeesche Indianen. De muitelingen hadden
+nog eene andere bezitting, genaamd Seashore, gelegen tusschen de
+Rivier Surinamen en Sarameca. Men wist dit wel; maar derzelver
+ligging in het midden der moerassen, modderpoelen, vlietende en
+slykerige wateren, beveiligde dezelve tegen alle de aanvallen der
+Europeaanen: ja, de Neger-Jagers zelven konden 'er niet by komen;
+zulke hinderpaalen maakten de dikte van het bosch, de heestergewassen,
+en de doornstruiken van deezen kant.
+
+De muitelingen begaven zig uit deeze roofnesten in kleinen getaale en
+geduurende den nacht, om de buitenplaatsen en tuinen van Paramaribo
+te plonderen, als mede om jonge vrouwlieden op te ligten.
+
+Een jong Officier, de Lieutenant FREDERIK, geraakte, ter gelegenheid
+van eene jagt-party, geduurende twee of drie dagen in deeze
+wildernissen verdoold; en waarschynlyk zoude men nooit meer van hem
+hebben hooren spreken, zoo de Gouverneur geen bevel gegeven had,
+om by tusschenpoozingen een kanonschoot te doen, ten einde hem in
+het wederom vinden van zynen weg behulpzaam te zyn: dit middel was
+van goede uitwerking, en gaf den jongeling aan zyne vrienden weder.
+
+Toen besloten was, dat men de muitelingen, die te Boucou verschanst
+lagen, belegeren zoude, zond men tegen hen eene aanzienlyke
+krygsbende van blanken en zwarten, onder bevel van den dapperen
+Capitain MYLAND, die byzonderlyk aan 't hoofd der eersten was. De
+zelfde Lieutenant FREDERIK, een zeer kundig Officier, trok met de
+Aanvoerders der Neger-Jagers, aan het hoofd der tweeden op. Deeze
+afgezondene manschappen, by het moeras gekomen zynde, waaren verpligt
+aan deszelfs oevers halte te houden, vermits de diepte van de modder
+het hun onmogelyk maakte verder voort te rukken.
+
+De Neger BARON, dit krygsvolk vernomen hebbende, plantte een wit
+vaandel in hun gezicht, niet tot een teeken van onderwerping, maar
+van uitdaging. Een aanhoudend vuur begon van wederzyden; de uitwerking
+daar van egter was niet noemenswaardig.
+
+Toen maakte men het ontwerp, om zig een weg van takkenbossen te baanen;
+maar na eenige weken vrugteloos beproefden arbeid, en na door het
+vuur der belegerden veel volk verloren te hebben, was men genoodzaakt
+van dit ontwerp af te zien. Alle hoop, om dwars door het Moeras in
+de verschanssing te komen, was gevolgelyk verloren. Het verlies der
+manschappen, dat men geleden had, de weinige krygsbehoeften die nog
+overig waaren, hadden daarenboven de zaaken in dien staat gebragt,
+dat men naar Paramaribo zoude hebben moeten te rug keeren, waare
+het niet, dat de Neger-Jagers, door hunne onvermoeide pogingen, en,
+het geen vreemd kan dunken, als een gevolg van hunne onverzoenbaare
+vyandschap tegen de muitelingen, onder water ontdekt, en aan de
+Europeaanen aangewezen hadden de voetpaden, die naar Boucou leidden;
+maar verscheiden van hun wierden by het bewyzen van deezen gewichtigen
+dienst gedood, of verdronken.
+
+De Capitain MYLAND begaf zig aan het hoofd van zyne soldaaten, uit
+geregeld krygsvolk bestaande, in het moeras, en deed een gemaakten
+aanval op de verschanssing, van den eenen kant, om alle de muitelingen,
+en BARON zelven, derwaarts te lokken: de Lieutenant FREDERIK te
+gelyker tyd met de Jagers van de tegenzyde aangerukt zynde, sprong
+met den degen in de vuist, zonder tegenkanting, de stormpaalen over.
+
+Hier op volgde toen eene verschrikkelyke slagting, en de verschanssing
+Boucou wierd ingenomen; maar BARON vluchtte, met het grootste gedeelte
+der muitelingen, in de bosschen; en vooraf doodde hy tien of twaalf
+Neger-Jagers, die in de moerassen waaren verdwaald geraakt. Aan eenen
+anderen deed hy eene verschillende behandeling aan; hy sneed hem ooren,
+neus en lippen af, en zond hem in dien staat aan zyne medgezellen te
+rug; maar de ongelukkige bestierf het wel dra.
+
+BARON was slaaf geweest van een Zweed, genaamt DAHLBERGH, die hem uit
+hoofde van zyne handigheid en verstand met onderscheiding behandelt
+had. Hy had hem leezen, schryven, en het ambacht van metzelaar laaten
+leeren. De slaaf had zynen meester in Holland vergezeld, en deeze had
+hem by zyne te rug komst in de Volkplanting zyne vryheid beloofd. Maar
+hy hield zyn woord niet, en verkogt BARON aan een Jood.
+
+De Neger weigerde hardnekkiglyk te werken, en wierd dienvolgende
+in 't openbaar aan een galge-paal gegeesseld. Hy was daar over zoo
+vergramt, dat hy van dit oogenblik af aan niets meer dagt dan om zig
+over alle de Europeaanen zonder onderscheid te wreeken. Hy vluchte
+weg in de bosschen, alwaar hy zig aan 't hoofd der muitelingen stelde,
+zyn naam verspreidde verschrikking, en hy zwoer van nimmer de wapenen
+te zullen nederleggen, voor dat hy zyne handen in het bloed van zynen
+geweldenaar DAHLBERGH gebaad zoude hebben.
+
+Zy die weten, hoe de menschen door eigenbelang gedreven worden,
+zullen niet verwonderd zyn over den haat der Neger-Jagers tegen
+hunne landgenoten en oude vrienden. Wat zoude men niet doen, om
+uit een staat van zoo wreede slavernye verlost te worden? en het
+was veel voordeeliger en zekerder, deeze vryheid van de Europeaanen
+te verkrygen, dan dezelve in de bosschen te gaan zoeken. Eenmaal aan
+deezen dienst verbonden zynde, is het klaar, dat deeze Jagers by hunne
+tegenpartye voor overloopers en verraders van de zaak der Negers
+moesten worden aangezien. Zy waaren bovendien verzekerd, dat eene
+nederlaag hen niet alleen aan den dood, maar zelfs aan de wreedste
+folteringen zoude blootstellen; zy streeden dus voor iets meer, dan
+voor vryheid en leven: overwinnende, konden zy op gewisse voordeelen
+staat maaken; overwonnen wordende, was hun lot verschrikkelyk.
+
+Het inneemen der verschanssing Boucou wierd van zeer veel gewicht, en
+van het grootste nadeel voor de muitelingen geoordeelt. De geregelde
+krygsbenden en Jagers betoonden eene onverschrokkenheid, waar van
+geen voorbeeld was. De Capitain MYLAND wierd voor zyn goed beleid
+en betoonden moed eerlyk beloond. De Maatschappy van Surinamen gaf
+aan den jongen Lieutenant FREDERIK ten geschenke een snaphaan, een
+koppel pistoolen, en een fraaijen fabel met zilver beleid, en verciert
+met zinnebeelden, die tot deezen dienst betrekkelyk waaren: hy wierd
+daarenboven tot den rang van Capitain verheven. Men moet toestemmen,
+dat allen, die deeze krygsbende uitmaakten, zwarten en blanken,
+zonder onderscheid, door hunne dapperheid en yver, de regtmatige
+blyken van goedkeuring verdienden, welke zy ontfingen.--Dusdanig was
+de staat der zaaken in Surinamen, toen in den jaare 1773, onze vloot
+op de reede van Paramaribo ten anker kwam.
+
+
+
+VYFDE HOOFTSTUK.
+
+  Het toneel verandert.--Beschryving van eene schoone Slavin.
+  --Manier om door Surinamen te reizen.--De Colonel FOURGEOUD
+  neemt den loop der Rivieren op.--Barbaarsheid van eenen
+  Planter.--Elendige behandeling, welke zommige bootsgezellen
+  ondervinden.
+
+
+In de voorige Hooftstukken de oprigting onzer krygsbende,
+onzen overtocht, onze ontscheeping, en de wyze, waar op wy in de
+Volkplanting van Surinamen ontfangen wierden, hebbende opgegeven;
+de grensscheidingen en omwentelingen deezer Volkplanting, van het
+oogenblik der ontdekking van Guiana af, beschreven hebbende, zal ik
+tans myn verhaal vervolgen, door de verrigtingen van ons krygsvolk
+aan den draad der gebeurtenissen zaam te knoopen; en ik zal schryven
+het geen ik met eigene oogen gezien heb,
+
+Ik heb reeds gezegd, dat wy zedert onze aankomst tot op den
+27. February in dit Land alleenlyk scheenen ontscheept te zyn,
+om ons aan ydele vermaaken over te geven. De lezer tot dit tydperk,
+waar in het regen-saisoen begint, te rug brengende, zal ik, om alle de
+schriktoneelen, waar mede ik hem heb bezig gehouden, door tegengestelde
+af te wisselen, hem de beeldtenis schetsen van een schoon meisjen,
+eene Mulattin, genaamd JOANNA. Het was aan 't huis van den heer
+DEMELLY, Geheimschryver der Kamer van Politie, by wien ik alle dagen
+het ontbyt nam, dat ik dit jong en bevallig mensch voor de eerste maal
+zag. Zy was ten hoogsten vyftien jaaren oud. Van gestalte eer hoog, dan
+middelmatig, had haare gedaante al den cieraad en volkomenheid, welke
+de natuur schenken kan: de gemakkelykheid haarer lichaams bewegingen
+gaf eene ongemeene bevalligheid. De zedigheid en zachtaartigheid
+waaren op haar gelaat geschilderd. Haare groote oogen, zoo zwart als
+ebbenhout, en vol van nadruk, kondigden de goedheid van haar hart aan:
+onaangezien de donkerheid der kleur van haar aangezicht bedekte een
+lieffelyk rood haare wangen, wanneer men 'er wel op lette; naar neus,
+volmaakt regelmatig, was vry klein; haare lippen, een weinig vooruit
+staande, bedekten egter, als zy sprak, twee reien tanden, zoo wit
+als de sneeuw van het gebergte. Haar hair, van een byna zwart bruine
+kleur, vormde een eindeloos getal van natuurlyke krullen, met goude
+spelden en bloemen verciert. Aan den hals, aan de gewrichten van de
+hand, en aan de enklauwen, droeg zy insgelyks goude ringen, met een
+gesp van dezelfde stof. Een smalle sluijer van Indisch neteldoek,
+luchtig om haare schouderen gehangen, bedekte met bevalligheid aan den
+eenen kant haaren schoonen boezem; een enkel klein overtrek van eene
+zeer fyne en met levendige kleuren beschilderde stoffe, maakte haare
+kleeding uit. Bloots-hoofds en bloots-voets zynde, vertoonde zy daar
+door eenen dubbelen luister, vooral wanneer zy in haare poes'le hand
+een vilten hoed hield, met een zilveren lis vercierd. De gedaante, de
+gestalte, en het voorkomen van dit bevallig meisjen moesten noodwendig
+myne aandacht tot haar trekken; en zy verwekte die zelfde uitwerking
+op allen, die haar zagen. Door de grootste verwondering vervoert,
+vroeg ik aan Mevrouw DEMELLY, wie deeze jonge dogter was, die boven
+alle andere van haar zoort in de Volkplanting zoo zeer uitmuntte?
+
+Deeze Vrouw antwoordde my:--"Zy is een dogter van den heer KRUYTHOF,
+een der fatsoenlykste Colonisten, en van eene Negerin, genaamd CERY,
+welke aan den heer D. B. toebehoord, en haar verblyf houd op zyne
+Plantagie, genaamd Fauconberg, gelegen aan de oevers van het bovenste
+gedeelte der Rivier Commewyne.
+
+"Het is eenige jaaren geleden, dat de heer KRUYTHOF, die nog vier
+andere kinderen by deeze zelfde vrouw had, meer dan duizend ponden
+sterling aan den heer D. B. aanbood, om hen in vryheid te stellen,
+of hen aan hem te verkoopen. Het wierd hem geweigerd. Dit had zoodanig
+gevolg op zynen geest, dat hy 'er het gebruik der reden door verloor,
+en korten tyd daar na van hartzeer stierf, laatende twee zoons en
+drie schoone dogters, waar van deeze de oudste is, in slavernye,
+en onder eenen wreeden meester. [10]
+
+"Deeze cieradien, waar mede zy pronkt, en die u schynen te verwonderen,
+zyn een geschenk van haare moeder, eene vrouw vervult met teederheid
+voor haare kinderen, en onder die van haaren rang vry wel geacht;
+haare trouw voor haaren minnaar is steeds standvastig gebleven; en
+eenige oogenblikken voor zynen dood stelde hy haar deeze kostbaarheden
+ter hand.
+
+"De heer D. B. intusschen ontfing wel dra de belooning van dit
+gedrag. Door zyne onrechtvaardigheid en gestrengheid, deed hy zyne
+beste Negers, die timmerlieden waaren, in de bosschen wegvlugten,
+en wierd daar door bedorven. Genoodzaakt zynde de Volkplanting
+te verlaaten, liet hy alle zyne goederen ter beschikking zyner
+schuldeisschers. Toen vonden CERY en haare kinderen eenen beschermer
+in een van die ongelukkige weggeloopen slaaven, wiens naam is
+JOLI-COEUR; hy is tans de eerste Capitain onder BARON: gy kunt hem
+in de legerplaats der muitelingen ontmoeten, daar hy niets dan haat
+en wraak tegen de Europeaanen ademt.
+
+"Mevrouw D. B bevind zig steeds te Surinamen, alwaar de schulden van
+haaren man haar houden, tot dat Fauconberg verkocht is, om dezelve
+te betaalen. Deeze vrouw is tegenwoordig by my gehuisvest, alwaar
+de ongelukkige JOANNA haar bedient; en zy behandelt dit jong meisjen
+met veel tederheid en achting."
+
+Mevrouw DEMELLY voor haare beleefdheid bedankt hebbende, keerde ik
+naar myne wooning te rug, van droefheid overstelpt, en van verwondering
+opgetogen. Hoe vergroot, of van weinig aanbelang dit verhaal aan eenige
+lieden moge voorkomen, ik hoop dat het voor anderen niet belangloos
+wezen zal; en ik verklaare, dat het de stiptste waarheid in zig vervat.
+
+Overweegende de slavernye in 't algemeen, en vermoeit van steeds
+te hooren de geesselslagen en het kermen der ongelukkige Negers, op
+wien dezelve van den morgen tot den avond vielen; vooral bedenkende,
+dat dusdanig het lot van de ongelukkige JOANNA wezen zoude, indien zy
+in de handen van eenen ontmenschten meester viel, konde ik my niet
+wederhouden, om de wreedheid van den heer D. B. te vervloeken, die
+haar van eenen tederen vader beroofd had, van wien zy waarschynlyk
+eene geschikte opvoeding, en eenige bekwaamheden ontfangen zoude
+hebben, door middel van welke zy het cieraad der beschaafdste
+gezelschappen geworden zoude zyn, en hulpeloos, zoo als tans, zig aan
+de verschriklykste beledigingen niet zoude hebben zien bloot gesteld.
+
+Om, zoo veel my mogelyk was, het verdriet van deeze aandoenlyke
+aanmerkingen te verminderen, en het lot van ten minsten een deezer
+slaven, van welken ik omringd was, te verzagten, begon ik my met mynen
+armen kleinen Neger QUACO bezig te houden. Ik schepte van toen af
+aan meer vermaak in zyn gebabbel, dan in het schitterend gezelschap
+der meest bezogte lieden in deeze Volkplanting. Maar altoos was myn
+geest neergeslagen; en in den tyd van vier-en-twintig uuren vond ik my
+zeer ongesteld. Geduurende deeze ziekte ontfing ik van een onbekend
+persoon een hartsterkend middel, eenige ingelegde tamarinden, en
+een mand met beste orange-appelen. Het hartsterkend middel en de
+tamarinden bragten veel tot myne herstelling toe; en my hebbende
+doen aderlaten, was ik den vyfden dag in staat, om den Capitain
+MACNEYL te vergezellen, die, om my van lucht te doen veranderen,
+my naar zyne fraaije Koffy-Plantagie, genaamt Sporkesgift, gelegen
+by de Matapaca-Kreek, geleide.
+
+Dewyl ik van tamarinden gesproken heb, zal ik deeze gelegenheid
+waarnemen, om 'er eene korte beschryving van te geven, alvoorens het
+verhaal deezer reize te vervolgen.
+
+De boom (tamarinden-boom), waar aan de vruchten van dien naam groeijen,
+heeft ten naasten by de gedaante van een grooten appelboom. Hy groeit
+recht op, en is met een schors, die naar het bruine helt, bedekt. Hy
+schiet takken uit, die zig van alle kanten, en in eene gepaste
+evenredigheid, als armen uitspreiden: de bladen zyn beurtelings
+op deeze takken geplaatst, en bestaan uit negen, tien, en zomtyds
+twaalf paaren kleine blaadjes, aan een steel vast zittende, en van
+steelschubbetjes (stipula) voorzien; zy zyn van een vrolyk groene
+kleur, van onderen een weinig ruig, loopende dwars door derzelver
+lengte een kleine draad. Hunne smaak is zuurachtig. Tusschen
+de blaaden spruiten peulen uit, die de vrucht in zig vervatten,
+waar van het vleesch bruin is, wanneer zy ryp zyn; het zelve zit
+rondom een purperkleure noot. Het bovenste gedeelte der bladen is
+van een doffer groen, dan het benedenste. De schaduw van deezen
+boom is alleraangenaamst, en men plant denzelven daarom dikwils in
+de boschjens.
+
+Het mannetje en vrouwtje kunnen door hunne kleur gemakkelyk worden
+onderscheiden; die van de eerstgemelde is veel donkerder.
+
+Het vleesch der tamarinden vervat eene geneeskragt, waar van ik zelf
+het vermogen ondervonden heb: in 't water geweekt zynde, is het een
+ontlast-middel, en geeft een verkoelenden en aangenaamen drank,
+die in veele ziekten, en vooral in de koorts word aangepreezen:
+om het zelve te bewaaren, word het in suiker ingelegd.
+
+Wy vertrokken van Paramaribo naar Sporkesgift in een boot, die door agt
+der beste Negers van de plaats van den heer MACNEYL wierd voortgeroeit:
+want, gelyk ik reeds gezegd heb, men reist in deeze Volkplanting niet
+dan te water.
+
+Deeze booten zyn dikwils met een groote pracht vercierd. Zy hebben
+vergulde cieradien; zomtyds zyn ze vol musikanten, en bevatten
+alle zoorten van gemakken. Ligt opgetimmert zynde, gaan zy met eene
+ongemeene gezwindheid voort. De roeijers eens aan 't werk zynde, houden
+niet langer stil, dan terwyl het gezelschap ontscheept word. Het zy
+dat de vloed hun mede, of tegen is, blyven zy dikwils vier-en-twintig
+uuren lang met roeijen bezig, en zy moedigen elkander met zingen aan:
+wanneer deeze arbeid geeindigd is, dompelen zy zig in de rivier,
+schoon geheel met zweet bedekt zynde.
+
+Wy voeren verscheide fraaije Plantagien voorby, en ik kan my niet
+wederhouden om een gezicht van die, welke den naam van Alkmaar draagt,
+en aan den rechten oever van de Rivier Commewyne gelegen is, af te
+teekenen: zy is niet minder merkwaardig door haare fraaiheid, als
+Mevrouw GODEFROY, die 'er eigenaresse van is, door haare beleefdheid
+aanpryzing verdient. Ik zal my altoos met dankbaarheid herinneren
+de vriendschap, die deeze achtenswaardige weduwe my wel heeft willen
+betoonen.
+
+By onze aankomst op Sporkesgift, had ik het genoegen om aanschouwer te
+zyn van eene daad van rechtvaardigheid, die my een levendig genoegen
+deed gevoelen. De heer MACNEYL dankte zynen Opzigter af, en gaf hem te
+kennen, dat hy op 't oogenblik zyne Plantagie ruimen moest. Hy gaf hem,
+om zig naar Paramaribo te begeven, of naar zoodanige andere plaats,
+als hy zoude gelieven te verkiezen, een vaartuig, genaamt Ponkee,
+[11] waar van het gemeene volk zig bedient. Het bevel wierd onverwyld
+uitgevoerd. De wreedheid van deezen man, en zyne mishandelingen
+omtrent de Negers, hadden 'er drie of vier doen sterven, en bragten
+hem eindelyk in ongenade. Zyn vertrek was een feestdag voor de slaven;
+zy vierden denzelven met gezang, handgeklap, en dansen in 't groen
+voor het huis van hunnen meester.
+
+Het oogenblik, dat de Opzigter zyne wegzending vernam, maakte
+dezelve voor hem nog meer gevoelig en schandelyk: hy liet zig de
+schoenen aantrekken door een Neger, aan wien men bevel gaf, om op
+'t oogenblik zig van het doen van deezen dienst te onthouden. Het
+verstandig gedrag van den Planter, de blydschap van zyne Negers, de
+gezondheid der lucht, en de vriendelyke bejegening, die men ons op
+deeze Plantagie aandeed, bragten zulk eene gelukkige uitwerking op
+my te weeg, dat ik den negenden dag naar Paramaribo te rug keerde,
+zoo al niet volmaakt geneezen, ten minsten in veel beter staat.
+
+Ik zoude egter aan partydigheid schuldig zyn, indien ik niet een geval
+verhaalde, het welk over de menschlievenheid van den heer MACNEYL
+eenigermaaten een ongunstig licht verspreid. Myne opmerking gevallen
+zynde op eenen jongen Neger van een goed voorkomen, die zeer langzaam
+liep, terwyl de anderen sprongen en dansten, vroeg ik daar de oorzaak
+van. De heer MACNEYL zelf antwoordde my, dat deeze Neger verscheiden
+maalen zyn werk hebbende laaten staan, om ginds en herwaards te
+loopen, hy genoodzaakt was geweest hem de pees van Achilles, boven
+een van zyne hakken of hielen, te doen doorsnyden. Hoe wreed dit
+blyk van dwinglandye ook schynen moge, het is niets by die dingen,
+welke ik by vervolg gelegenheid zal hebben te verhaalen.
+
+Te Paramaribo te rug gekomen zynde, vernam ik geen ander nieuws,
+dan eenige ysselyke strafoeffeningen, en de aankomst uit Holland van
+het oorlogschip de Boreas, onder bevel van den Capitain VAN DE VELDE.
+
+Byna op deezen zelfden tyd, wierd ik door eene ziekte aangetast, die
+de Colonisten roodvonk noemen. De huid word in het begin zoo rood
+als scharlaken, het geen veroorzaakt word door een eindeloos getal
+puisjes, wier onbegrypelyke jeukte overal verdubbeld, waar de omloop
+van het bloed word te rug gehouden.
+
+Allen de geenen, die nieuwlings uit Europa gekomen zyn, worden door
+deeze pest besmet. Men word 'er van geneezen, door het zieke deel met
+limoen-sap, in water verdund, te stoven, gelyk men met de beeten der
+muggen doet. De inwoonders beschouwen deeze ziekte als de voorbode
+van eene goede gezondheid: ik heb reden dit te gelooven, dewyl de
+myne naderhand volmaakt hersteld wierd; en ik was te Paramaribo zoo
+gelukkig, als ik immer wezen konde.
+
+De Colonel FOURGEOUD vertrok in dit zelfde tydstip met een boot,
+om de ligging der Rivieren Commewyne en Cottica te onderzoeken, in
+gevalle men noodig mogte hebben van ons krygsvolk gebruik te maken. By
+zyn vertrek wierd hy door het geschut van 't Fort Zelandia, en dat
+der Schepen, die op de reede lagen, begroet. Dusdanige eerbewyzing
+verwonderde my, daar ik wist, welke vyandschap 'er, toen tusschen
+den Gouverneur en hem plaats had.
+
+My altoos vry en zonder werk bevindende, deed ik een anderen uitstap
+met den heer KAREL RYNSDORP, naar zes schoone Plantagien, de eene
+een Suiker-Plantagie, en de vyf andere Koffy-Plantagien, gelegen
+aan de Mattapaka-, Paramarica- en Werapa-Kreeken. Ik zal 'er op een
+anderen tyd de beschryving van geven: maar op een van deeze Plantagien,
+genaamt Schoonoort, was ik getuige van eene onmenschelyke vertooning,
+die ik my niet wederhouden kan te schetsen.
+
+Het slagtoffer deezer onmenschelykheid was een oude Neger van een
+goed voorkomen, die ten onrecht veroordeeld was, om eenige honderde
+geesselslagen te ontfangen. Midden onder de strafoeffening trok hy
+een mes, en wilde den Opzigter daar mede treffen, maar hier in niet
+geslaagt zynde, duwde hy het zig zelf verscheide maalen geheel en al
+in den buik, en viel voor de voeten van zynen geweldenaar neder. Hy
+stierf 'er egter niet van, en om hem over zyne misdaad te straffen,
+ketende men hem aan een fournuis, waar op men de Kill-devill [12]
+overhaalde, ten einde aldaar nacht en dag een geweldig vuur te
+verdragen, en zoo van ouderdom, of door zyn verschrikkelyk lyden,
+maar minder schielyk van het een, dan van het ander, om te komen. Zyn
+geheele lichaam was met bladders overdekt. Hy toonde my zyne wonden
+al glimlachende; ik antwoordde hem met een zucht en eenige stukken
+geld. Ik zal dit ongelukkig mensch, in ketenen geboeid, en tot
+deeze verschrikkelyke foltering verwezen, nimmer vergeten. Al het
+voortreffelyke en cierlyke, dat ik zag, en het vriendelyk onthaal,
+dat ik op de Plantagien ontfing, konden den schrikbaarenden indruk,
+welken dit helsch fournuis op mynen geest maakte, niet uitwisschen.
+
+Onder alle deeze Koffy-Plantagien is die van Limeshope, aan den
+heer SIMS toebehoorende, de prachtigste, en kan met recht voor de
+rykste van de Volkplanting doorgaan. Den 6. April keerden wy naar
+Paramaribo te rug, alwaar wy het Schip Westellingwerf aantroffen,
+het welk in zeven-en-dertig dagen was aangekomen. Men herinnere zig,
+dat dit Schip tot de punt van Portland,  met ons in gezelschap gezeilt
+zynde, door lekkagie op deeze hoogte genoodzaakt was geworden te
+Plymouth binnen te loopen, om zig aldaar te herstellen.
+
+Op den dag van myne te rug komst by mynen vriend, den heer LOLKENS, het
+middagmaal houdende, was ik getuige van de onverschoonlyke verachting,
+waar mede de Negers in Surinamen behandeld worden. De zoon van 't huis,
+een jongeling, naauwlyks tien jaaren oud, aan tafel zittende, gaf aan
+eene oude Negerin, die by het toedienen van een schotel met eeten de
+poeder uit zyn hair gestooten had, een slag in 't aangezicht, Ik konde
+my niet wederhouden, om aan zynen vader, die op dit gedrag geen acht
+geslagen had, myne verwondering daar over te betuigen. Hy antwoordde my
+met een glimlach, dat zyn zoon my niet lang meer aanstoot geven zoude,
+vermits hy eerstdaags stond scheep te gaan, om eene betere opvoeding
+in Holland te ontfangen; maar myn weder-antwoord was, dat ik vreesde
+het te laat zoude zyn. Eenige oogenblikken daar na sloeg een matroos,
+die voor by ons huis ging, aan een Neger met een stok een gat in 't
+hoofd, om dat hy zyn hoed niet voor hem had afgenomen. Dusdanig is
+de staat van slavernye, ten minsten in deeze Hollandsche Volkplanting.
+
+Byna ter zelfder tyd, deed de Colonel FOURGEOUD een tweeden uitstap,
+om de oevers en de ligging der Rivier van Surinamen te onderzoeken,
+even als hy omtrent de Commewyne en Cottica gedaan had.
+
+Het was ook omtrent dit zelfde tydstip, dat de Capitain BARENDS
+overleed, zynde Bevelhebber op een der transportschepen, die men
+altoos in gereedheid hield, in gevalle wy dezelve noodig hadden om naar
+Europa te rug te keeren. Dagelyks begroef men vyf of zes matroozen van
+koopvaardy-schepen. Ik kan my niet wederhouden het lot der Hollandsche
+matroozen, het welk in Surinamen wreeder is dan dat der Negers, alhier
+te betreuren. Men dwingt hen, om groote platte booten, met Suiker
+en Koffy geladen, voort te roeijen. Zy vaaren alzoo, nacht en dag,
+de Rivieren op en af, zynde aan de brandendste zon bloot gesteld,
+of de zwaarste regenbuien op hun lichaam ontfangende; zy leggen
+deeze koopwaaren neder, en droogen dezelve in een zoort van zeer
+heete ovens. Op het eerste bevel zyn zy verpligt elken eigenzinnigen
+Planter naar zyne Plantagie te brengen, het geen hem den tyd voor zyne
+Negers uitspaart; en voor zoo veele diensten krygen zy eene kleine
+portie gemeen eeten en slegten drank. Zy lesschen hunnen dorst en
+honger met eenige bananen, welke zy aan de slaven afbedelen, of met
+het eeten van orange-appelen, en het drinken van water, het geen hen
+in korten tyd van hunne onheilen verlost. In alle de gedeeltens der
+Volkplanting worden zy niet beter behandelt, dan lastbeesten. Na
+de laading der Schepen te hebben ontladen, zyn zy verpligt, om,
+nat bezweet, en door woorden en slagen mishandelt, de goederen naar
+afgelegene pakhuizen te dragen. Eenige Negers hebben last om by hen te
+blyven, maar zonder handen aan 't werk te slaan. Zy zouden egter deeze
+uitgeputte matroozen, die door zulk een gedrag ten uitersten moedeloos
+gemaakt worden, gaarne ondersteunen. De Planters gebruiken hen ook,
+om hunne huizen te schilderen, om hunne glaazen schoon te maken, en
+duizend andere zoorten van werk, waar toe geen matroos immer geschikt
+is. 'Er gaat dus een aanzienlyk getal van verloren, die zonder deeze
+onmatige vermoeienis veel langer geleefd zouden hebben.
+
+De Capitains in dienst der West-Indische Compagnie, uit vreeze van aan
+de Planters te mishagen, en hunne Schepen op eene enkele laading Suiker
+of Koffy te vergeefs te zien wagten, durven hunne manschappen aan hun
+niet weigeren: ik heb zelfs een matroos hooren noemen, die dikwils
+spyt had, dat hy niet uit het zelfde bloed, als de Negers, geboren
+was, en als een gunst afsmeekte, om met hun eene Koffy-Plantagie te
+mogen bearbeiden.
+
+Ik nam, zoo dra mogelyk, de gelegenheid waar, om by Mevrouw DEMELLY
+te verneemen, wat 'er van de beminnelyke JOANNA geworden was. Zy
+onderrigtte my, dat Mevrouw D. B. in stilte aan boord van de Boreas
+ontsnapt was; dat de jonge slavin tans by eene Tante was, alwaar zy
+wagtte, om wel dra naar Fauconberg gezonden te worden; en dat zy aldaar
+zoude zyn zonder hulp, overgegeven aan het goeddunken van eenigen
+Opzigter zonder grondbeginzelen, benoemd door de schuldeisschers,
+die zig van de Plantagie hadden meester gemaakt, tot dat dezelve,
+als mede de slaaven, ten hunnen voordeele zouden verkogt zyn.--Groote
+God! riep ik uit!--Dadelyk vlood ik naar de ongelukkige JOANNA, en vond
+haar in traanen zwemmende.--Zy keek my aan! O! welken indruk maakte
+dit niet op my! Ik besloot van dit oogenblik af aan, om haar tegen
+alle belediging te verdedigen, en ik volhardde ook daar in, gelyk men
+by vervolg zien zal. Dat myne jeugd en ongemeene gevoeligheid hier
+ter myner verschooning pleiten! Myn gedrag ten minsten zal door hun,
+die een meedogend hart omdragen, niet kunnen veroordeeld worden.
+
+Ik ging vervolgens naar mynen vriend LOLKENS, die by geluk Bestierder
+der Plantagie Fauconberg was, en verzogt hem zynen bystand, hem tevens
+myn oogmerk mededeelende, om JOANNA te koopen.
+
+De heer LOLKENS was zeer verwonderd, en zag my eenigen tyd met
+stilzwygen aan; vervolgens stelde hy my een mondgesprek met deeze
+schoone slavin voor, die, door eene haarer naastbestaanden vergezelt
+zynde, al beevende voor my te voorschyn trad.
+
+Het beminnelyk meisje verwierp, met eene zonderlinge kiesheid,
+alle voorstel, dat ik haar deed, om my toe te behooren, onder welke
+benaaming het ook wezen mogt. Zy wierp my tegen, dat, indien ik wel
+dra in 't geval zyn zoude, om naar Europa te rug te keeren, zy zig voor
+altoos van my zoude moeten afscheiden, of my volgen in een werelddeel,
+alwaar de laagheid van haaren staat haar zoo wel, als haaren weldoener,
+aan groote onaangenaamheden zoude blootstellen. JOANNA standvastig by
+haar besluit gebleven zynde, verzogt van my verlof om te vertrekken,
+en begaf zig naar het huis van haare Tante. Ik vernam, geduurende
+den loop van ons gesprek, dat zy het was, die my in myne ziekte het
+hartsterkend middel, de tamarinden, en de mand met orange-appelen
+gezonden had, "als een blyk van erkentenis, waar van zy doordrongen
+was uit hoofde van het mededogen, het welk haare droevige staat aan
+my had ingeboezemd". Al het geen ik toen voor deeze ongelukkige doen
+konde, bestond in het verzoeken der edelmoedige bescherming van den
+heer LOLKENS ten haaren voordeele. Ik verzogt hem, om haar ten minsten
+eenigen tyd op Paramaribo te laaten; en zyne menschlievenheid deed
+hem myn verzoek toestaan.
+
+Den 30sten vernamen wy, dat onze Neger-Jagers, een dorp der muitelingen
+ontdekt hebbende, het zelve hadden aangetast. Zy doodden aldaar vier
+mannen, wien zy vervolgens de regtehand afkapten, dien zy aan den
+Gouverneur te Paramaribo zonden, als een blyk van hunne dapperheid
+en getrouwheid: zy maakten daarenboven drie gevangenen.
+
+De Colonel FOURGEOUD verliet, op deeze tyding, de Rivier van Surinamen,
+alwaar hy zig als nog bevond, en vermoedende, dat men oogenblikkelyk
+het gebruik van zyn Regiment zoude noodig hebben, kwam hy den eersten
+Mey weder te Paramaribo aan; maar de zaak, die hem dit besluit deed
+neemen, had geene gevolgen. Tot onze groote verwondering liet men
+ons steeds naar ons welgevallen leven. Den 4den Mey egter wierden de
+Jagers op het Fort Zelandia gemonsterd. Ik was 'er by tegenwoordig,
+en moet toestemmen, dat deeze krygsbende van Neger-soldaaten het
+schoonste voorkomen had. De opregte en krygshaftige gedaante, die hen
+onderscheidde, deed my een groot genoegen. Zy ontfingen op nieuw de
+dankbetuigingen van den Gouverneur, voor hunne trouwe en dapperheid,
+in het inneemen van Boucou. Vervolgens gaf men hun, in de nabyheid van
+Paramaribo, een feest in het open veld, waar by hunne nabestaanden
+genoodigd wierden. Verscheide aanzienlyke persoonen van beiderleije
+kunne verscheenen op het zelve, en zagen met een groot genoegen hunne
+dappere verdedigers. De vreugde en opregte vriendschap heerschten
+eindelyk dien geheelen dag, zonder dat dezelve door eenige wanorde
+gestoord wierden.
+
+Het Schip Westellingwerf verliet ook in dit oogenblik de Rivier van
+Surinamen, om naar Holland te rug te keeren; maar vooraf moest het
+zelve de Volkplanting van Surinamen aandoen. Onze beide oorlogschepen,
+zonder ons zeilvaardig gemaakt zynde, was 'er reden om te vermoeden,
+dat wy wel dra tot wezentlyker dienst, dan tot dus verre geschied was,
+gebruikt zouden worden. Wy hadden in de daad reden te verlangen,
+of dat dit gebeurde, of ten minsten, dat men ons veroorloofde
+om spoedig naar Europa te rug te keeren. De nadeelige gevolgen
+van deeze luchtstreek deeden zig niet alleen aan onze Officiers,
+maar zelfs aan onze soldaaten, gevoelen; en verscheiden, zoo van de
+een als van de anderen, gaaven zig niettemin by aanhoudenheid aan
+buitenspoorigheden over, die in deeze Volkplanting maar al te gemeen
+zyn. Een verdrietelyke arbeid en kwaade behandelingen deeden onze arme
+matroozen geduurig sneven. Onze soldaaten wierden de slachtoffers
+van werkeloosheid en wellustigheid, en dagelyks stierven 'er vyf of
+zes. Het is derhalven klaar, dat buitenspoorigheden, van welken aart
+ze ook zyn mogen, aan de Europeaanen in Guiana schadelyk zyn.
+
+Maar de menschen geeven dikwils raad, dien zy zelve niet volgen. Dus,
+in weerwil van myn eerste besluit om de vermaaken te laaten vaaren, gaf
+ik my op nieuw aan allerlei zoort van uitspanningen over. Ik wierd lid
+van een gezelschap, alwaar men by elkander was om te drinken: ik deelde
+in de geoorloofde of ongeoorloofde vermaaken van myne medgezellen,
+en ging my in duizend uitspoorigheden te buiten. Ik ontsnapte egter
+de straffe niet, die ik zoo wel verdiende. Eene verschrikkelyke koorts
+tastte my op het onverwagtst aan, en dezelve was zoo geweldig, dat men
+in korten tyd alle hoop ter myner geneezinge verloor. Deeze gesteldheid
+hield zeventien dagen lang aan, geduurende welke ik in myn hangmat
+moest blyven liggen, zonder eenig ander gezelschap dan van een soldaat
+en mynen kleinen Neger. De besmetting was algemeen onder de geenen,
+die nieuwlings uit Europa gekomen waaren. Ieder van ons volk dezelve
+trachtende te ontwyken, of te overwinnen, veronagtzaamde men op die
+wyze zyne beste vrienden. Dit verwyt kan egter niet te laste gelegt
+worden aan de Colonisten, die misschien voor de Europeaanen de meest
+gastvrye menschen op den aardboden zyn. Niet alleen bezorgen zy alle
+zoorten van hartsterkende middelen in ruimte aan den zieken; maar
+zy beyveren zig zelfs, om van den morgen tot den avond in zyne kamer
+te zyn: vrienden of vreemdelingen, zonder onderscheid, dienen zy van
+raadgevingen, stellen orde, en betoonen al zuchtende hun mededogen, tot
+dat de ongelukkige buiten zinnen geraakt of sterft. Dusdanig zou myn
+onvermydelyk lot geweest zyn, en ik zoude my tusschen de twee uitersten
+van eene geheele verlaating, of van eene doodelyke kwelling bevonden
+hebben, zonder de gelukkige tusschenkomst van myne arme JOANNA, die,
+op zekeren morgen in myne kamer komende, met eene van haare zusters
+vergezelt, my zoo veel verwondering, als blydschap verwekte. Zy zeide
+my, dat zy wist, in welken staat van verlaating ik my bevond, en dat,
+zoo ik immer goede gedachten van haar gehad hadde, ik haar als eene
+byzondere gunst de vryheid zoude toestaan, om tot myn herstel by my te
+blyven. Ik deed dit, of liever ik nam haar aanbod met de levendigste
+erkentenis aan. Haare aanhoudende oppassing deed my myne gezondheid
+zoo gezwind weerom krygen, dat ik korte dagen daar na in staat was,
+om in de koets van den heer KENNEDY eens lucht te scheppen.
+
+Tot op dit oogenblik was ik eenvoudiglyk de vriend van JOANNA
+geweest; maar ik gevoelde toen, dat zy my geheel had ingenomen. Ik
+vernieuwde haar myn voorstel om haar vry te koopen, haar eenige
+meerdere kundigheden te doen verkrygen, en haar naar Europa mede te
+nemen. Dit aan bod deed ik met de grootste oprechtheid; maar zy wees
+het zelve als nog van de hand, met te zeggen:
+
+"Ik ben geschikt om in de slavernye te leven. Indien gy van my te veel
+werk maakt, zult gy de achting uwer vrienden zien verflaauwen. Aan
+den anderen kant, zal het verkrygen van myne vryheid u kostbaar,
+moeielyk, en misschien ondoenlyk wezen. Schoon Slavin zynde, klopt
+in my egter een hart, het geen ik vermeene, dat voor het hart der
+Europeaanen niet behoeft te wyken. Ik schaame my dus niet om u te
+erkennen, dat ik een waar gevoel van teederheid in my ontdekke voor
+u, die my boven alle anderen van mynen treurigen staat met zoo veel
+onderscheiding behandeld hebt. Gy hebt deernis met my gehad, myn
+Heer! en tans ben ik 'er hoogmoedig op, dat ik u op myne knien mag
+smeeken, om my toe te staan van by u te blyven, tot dat het noodlot
+ons van een scheid, of dat myn gedrag u reden geeft, om my uit uwe
+tegenwoordigheid te verbannen".
+
+Deeze laatste woorden sprak zy uit met neergeslagen oogen; haare
+traanen rolden op haaren boezem, zy loosde diepe zuchten, en haare
+hand was in die van haare gezellin gedrukt.
+
+Van dit oogenblik bleef dit uitmuntend meisjen by my. Nimmer had ik
+reden om van myne daad berouw te hebben, zoo als men by 't vervolg
+van myn verhaal zal zien.
+
+Ik kan my niet wederhouden, om nog eene andere trek van myne geliefde
+JOANNA by te brengen: ik had haar voor de waarde van twintig guinies
+aan geschenken van onderscheiden aart gekocht, en ik was niet weinig
+verwonderd, toen ik des anderen daags die somme op myne tafel zag;
+JOANNA had alles aan de kooplieden te rug gebragt, die haar met
+genoegen de waarde hadden wedergegeven.
+
+"Het is genoeg, zeide zy my, uw edelmoedig oogmerk gezien te hebben;
+ik zoude alle overtollige onkosten, voor my gedaan, beschouwen,
+als eene vermindering van de goede gedachte, die gy, zoo ik hoop,
+van myne onbaatzuchtigheid hebt, en die ik steeds trachten zal te
+blyven aankweeken".
+
+Deeze was de taal van eene slavin, die niet dan de natuur tot
+leidsvrouw had. De zuiverheid van haare gevoelens heeft geene
+rechtvaardiging noodig; en ik had besloten alle myne zorgen aan haar
+te besteeden.
+
+Ik zal 'er tans byvoegen, dat myne hoogachting voor haare onbevlekte
+deugd, zoo zeldzaam onder die van haaren staat, haare dankbaarheid
+voor alle myne gunstbewyzen, en het genoegen van een zoo volmaakt
+caracter in eene slavin te doen kennen, my hebben kunnen bloot stellen,
+om my de afkeuring van myne lezers, met hen over dusdanig onderwerp
+te onderhouden, op den hals te haalen. Laat myne verdediging hier in
+bestaan: dat, zoo iemand 'er zyne goedkeuring aanhecht, ik my al te
+gelukkig rekenen zal.
+
+Deezen zelfden dag gaf ik een bezoek aan den heer DEMELLY, die,
+zoo wel als zyne vrouw, my met myne herstelling geluk wenschte;
+en te gelyker tyd, hoe vreemd dit ook schynen moge, wenschten zy my
+al glimlachende veel geluks met die geene, welke zy myn overwinst
+geliefden te noemen. Eene vrouw, aldaar tegenwoordig, verzekerde
+my, dat zoo al myn gedrag door iemand gelaakt wierd, het door
+verre de meesten zoude worden goedgekeurd.--Eene gepaste maaltyd,
+waar by verscheiden myner aanzienlykste vrienden genoodigd waaren,
+en geduurende welke ik zoo verrukt was, als geen jong getrouwd man
+immer wezen konde, eindigde de plechtigheid.
+
+
+
+ZESDE HOOFTSTUK.
+
+  Verschrikkelyke strafoeffening.--Onzekere gesteldheid der
+  staats-zaaken.--Korte tusschenpoozing van vrede.--Een
+  Officier gedood, en zyne geheele krygsbende aan stukken
+  gehouwen.--Algemeene wapenkreet in de Volkplanting.
+
+
+Den 21sten Mey, stierf onze Lieutenant Colonel LANTMAN, en een aantal
+van onze Officiers waaren ziek.
+
+In plaats van uitspanning en vreugde, oeffenden de ziekte en de dood
+derzelver verwoestingen onder ons uit. Dit kwaad vermeerderde van dag
+tot dag, en in eene verschrikkelyke maate, onder onze soldaaten. Het
+lyk van den heer LANTMAN wierd met krygseer bygezet, in het midden van
+het Fort Zelandia, alwaar alle de misdadigers in gevangenis gesteld,
+en de Officiers begraven worden. Ik was niet weinig ontsticht,
+van op deeze plaats de gevangene muitelingen en andere Negers op de
+grafplaatsen der dooden kunne ketenen te zien schudden, en bananen en
+ignames te zien braden. Zy deeden zig aan mynen geest voor, als een
+groot getal duivels, die, onder de gedaante van deeze Africaansche
+Slaven, de zielen hunner vervolgers pynigden. Dien zelfden dag wierden
+zeven gevangen Negers uit deeze plaats van wanhoop gehaald, en door
+eenige lyfwagten naar de strafplaats gebragt, zynde dezelve tevens de
+begraafplaats der soldaaten en matroozen. Men hing 'er zes van op; en
+de zevende wierd met een yzeren bout levendig gerabraakt. Een blanke
+wierd bovendien door den beul, die in dit Land altyd een Neger is,
+voor het Rechthuis gegeesseld. Ik verhaal deeze strafoeffening alleen,
+om de afschuwelyke strengheid te bewyzen, waar mede men de slaven
+behandelt, naardien een Europeaan, die beter onderricht moest zyn,
+'er met een ligte lyfstraf zoude afkomen, terwyl, zonder van de
+zes anderen te spreken, een ongelukkige Africaan, zonder opvoeding,
+het leven verloor, onder folteringen, welke hy doorstond zonder een
+zucht te loozen, of eenige klaagstem te doen hooren, en zulks om een
+misbedryf, dat aan beiden gemeen was, van namelyk op het Stadhuis
+eenig geld ontvreemd te hebben. Een van hun, die opgehangen wierden,
+den strop reeds om den hals hebbende, keek boven van de galge met een
+glimlach van verachting de Regeering aan, die by de strafoeffening
+tegenwoordig was. Ik moet hier niet vergeten, dat de Neger, die den
+blanken geesselde, hem niet dan met het voorkomen van groot mededogen
+de slagen toebragt. Zulke wreedheden noodzaken my te verklaaren, dat
+van de Europeaanen en Africaanen, welke deeze Volkplanting bewoonen,
+de eerstgemelden de meest ontmenschten zyn.
+
+Myne verwondering betuigd hebbende over de onverschrokkenheid, waar
+mede deeze Negers zulke wreede straffen trotseerden, en ook niet
+minder myne verontwaardiging over deeze verschrikkelyke slagtingen,
+sprak my een man van een goed voorkomen, zig tot my vervoegende,
+dus aan. "Myn heer, gy zyt kortlings uit Europa gekomen, en hebt
+weinig kennis van de behandeling, die men den slaven aandoet, zonder
+'t welk gy minder verwondering en gevoeligheid betoonen zoud. Het is
+nog niet lang geleden, vervolgde hy, dat ik een Neger levendig heb zien
+hangen aan een galg, en wel door de ribben, waar door men eerst door
+middel van een mes een opening gemaakt had, om 'er een yzeren haak,
+aan een ketting vast gemaakt, door te steeken. De ongelukkige leefde
+op die manier drie dagen, met het hoofd en de voeten naar den grond
+hangende. Om het vuur, het welk hem inwendig verteerde, te verzagten,
+poogde hy de droppelen water, (het was in het regen-saisoen) die langs
+de kreuken van zyn ontvlamden borst afdroopen, met zyne tong op te
+vangen. In weerwil van deeze afschuwelyke foltering, liet hy geen
+enkelen weeklagt hooren; en zelfs deed hy aan een Neger, wien men
+door geesselslagen onder de galg van een reet, een verwyt over het
+geschreeuw, dat dezelve maakte. Hem by zyn naam genoemd hebbende,
+zeide hy hem: Da Boy Facy; zyt gy een man? gy gedraagt u als een
+kind!--Eenige oogenblikken daar na had de schildwagt, die by hem
+post hield, mededogen met zyne folteringen, en maakte 'er een einde
+van, door hem met de kolf van zyn snaphaan een slag op het hoofd te
+geven."--Dezelfde persoon voegde 'er by: "Ik heb een anderen Neger
+levendig zien vierendeelen. Vier sterke paarden trokken hem aan armen
+en beenen. Men duwde hem yzere nagels tusschen alle zyne voeten, en
+toonen, zonder dat de pyn hem de allerminste beweging deed maken. Om
+een glas brandewyn gevraagd hebbende, zeide hy, al gekscheerende,
+aan den beul, dat deeze 'er eerst van zoude proeven, uit vreeze van
+vergeven te zullen worden. Vervolgens beval hy hem aan wel toe te
+zien, dat zyne paarden behoorlyk trekken zouden; en hy stond zyne
+verschrikkelyke straf door zonder een zucht te loozen. Niets is
+voorts in deeze Volkplanting meer gemeen, dan dat men oude lieden
+levendig ziet rabraaken, en jonge vrouwlieden aan paalen vast ketenen,
+om aldaar door een langzaam vuur verbrand te worden." Ik was verstyft
+op het hooren van zulke verschrikkelyke verhaalen: de neerslagtigheid
+en droefheid, die zulke afgrysselyke toneelen in my verwekten, lieten
+my naauwlyks toe, om naar myn huis te rug te keeren.
+
+Den 24sten, nieuwe krygsbehoeften uit Holland ontfangen hebbende, en
+van geen nut in de Volkplanting zynde, wierd algemeen besloten, dat wy
+spoedig onder zeil zouden gaan. Ons Regiment, schoon het gedeeltelyk
+door de Vereenigde Gewesten onderhouden wierd, was niettemin tot een
+zwaaren last voor de Maatschappy van Surinamen, en voor de inwoonders,
+die gezamentlyk alle de overige kosten betaalden. Derhalven wierd,
+in de hoop, dat wy omtrent half Juny zouden inscheepen, voor de
+tweede maal bevel gegeven, om hout en water aan boord over te voeren,
+en alle noodzakelyke toebereidzelen te maken.
+
+Het is nutteloos te zeggen, wat ik in deeze omstandigheid
+ondervond. Echter was ik niet lang in de onzekerheid, want men
+ontfing des anderen daags bericht, dat de muitelingen eene Plantagie
+geplonderd, en de Opzichters vermoord hadden. Ons verblyf wierd
+dus, op verzoek van den Gouverneur zelven en van de inwoonders,
+verlengd. Dienvolgende wierden de drie transport-fregatten, die zedert
+den 9. February tot groote kosten altoos zeilvaardig gehouden waaren,
+buiten dienst gesteld; en men sloot alle derzelver krygsbehoeften in 't
+Quartier-Generaal, in bergplaatsen, die tot dit einde aangelegt waaren.
+
+De inwoonders ziende, dat ons krygsvolk zig gereed maakte om dadelyk
+dienst te doen, begonden zig gerust te stellen. Zoo men al de
+beweegreden, welke ons aan het vreedzaam leven, dat wy leidden,
+ontrukte, moet betreuren, men moet tevens toestemmen, dat de
+Volkplanting meer belang had, om ons te velde te zien trekken, dan om
+ons te Paramaribo als lediggangers te laaten. Wy maakten derhalven
+alle onze toebereidzels tot den oorlog geduurende eenige dagen in
+gereedheid; en onze zee-soldaaten scheenen met een uitmuntenden geest
+bezielt. Maar den 7den Juny verklaarde men ons van hooger hand, tot
+onze onuitspreekelyke verwondering, voor de derde maal, dat, vermits
+de vrede hersteld was, en naar alle waarschynlykheid by vervolg niet
+meer stond gestoord te worden, de Volkplanting van Surinamen onzen
+dienst niet meer noodig had. Deeze tegenstrydige besluiten moesten
+noodwendig, zoo op het krygsvolk als op de inwoonders, een zeer kwaad
+gevolg te weeg brengen; en 'er deeden zig partyen op, die van woorden
+tot daaden kwaamen.
+
+Zommige lieden beschuldigden den Gouverneur van jaloersheid over
+het onbepaald gezag, waar mede de Colonel FOURGEOUD bekleed was:
+anderen beweerden, dat deeze daar van misbruik maakte, en den
+eerstgemelden niet met die beleefdheid behandelde, welke hy hem had
+kunnen betoonen, zonder zyne eigene waarde te verzwakken. Terwyl alzoo
+de een verklaarde, dat wy, de muitelingen in toom houdende, het bolwerk
+der Volkplanting waaren, beschouwden hunne tegenpartyen ons niet anders
+dan als menschen, die gekomen waaren om de Volkplanting uit te putten.
+
+Zonder het geschil zelve te beslissen, zal het my genoeg zyn te
+zeggen, dat zulk een misverstand ons verblyf op Paramaribo aller
+onaangenaamst maakte; want tusschen deeze twee partyen in de klem
+zittende, hadden wy eindeloos veel te lyden. Dien zelfden dag aan boord
+van een Hollandsch Schip, dat op de reede lag, aan tafel zittende,
+wierden wy door den vreeslyksten donderslag, die ik in myn leven
+gehoord heb, op 't onverwagtst ontrust. Verscheiden Negers, en een
+aantal vee, wierden door den blixem dood geslagen. Byna te gelyker
+tyd wierd de Stad Guatimala, in oud Mexico, door eene aardbeeving,
+welke meer dan agt duizend huisgezinnen deed omkomen, ingezwolgen.
+
+Den 11den ontfingen de fregatten, die weder in dienst gesteld waaren,
+bevel, om zig in aller yl tot een spoedig vertrek gereed te maken,
+en ieder van ons bereidde zig daar toe in 't byzonder.
+
+My dus van allen krygsdienst ontheven bevindende, ontfing ik eene
+zeer beleefde uitnoodiging van den heer CAMPBELL, die met den heer
+KERRY, by mynen vriend den heer KENNEDY gehuisvest was, om hem naar
+het Eiland Tabago te vergezellen, alwaar ik myne gezondheid zoude
+kunnen herstellen. Hy had het ontwerp, om langs de Eilanden onder
+den wind, met my naar Europa te rug te keeren. Alles wel ingezien
+zynde, was dit aanbod my zeer aangenaam, en in de daad, ik zoude het
+zelve met genoegen hebben aangenomen, waare het niet, dat eene nieuwe
+wapenkreet, die zig den 15den verspreidde, daar in verandering hadde
+toegebragt. Een Officier van het krygsvolk der Compagnie was door
+de muitelingen gedood, en zyne geheele krygsbende, uit dertig mannen
+bestaande, in stukken gehouwen. Dusdanige gebeurtenis overrompelde de
+geheele Volkplanting met vrees en ontsteltenis. De naam van deezen
+Officier was LEPPER, en hy was slechts Lieutenant. Zyne dapperheid
+en hevigheid, die door niets wederhouden wierden, waaren oorzaak van
+zyn ongeluk, waar van het niet ongepast is eenige byzonderheden op
+te geven.
+
+Toen deeze ongelukkige gebeurtenis voorviel, was het, zoo als men
+in Surinamen spreekt, het saisoen van droogte. De heer LEPPER toen
+vernomen hebbende, dat de Neger-Jagers eene bezitting der muitelingen
+tusschen de Rivier Patamaca, en het bovenste gedeelte van die,
+welke den naam van Cormoetibo draagt, ontdekt hadden, besloot hy,
+om met zyne manschappen alleen, die een gedeelte uitmaakten van een
+post, aan de eerstgemelde van deeze twee Rivieren geplaatst, dwars
+door de bosschen door te dringen, en dezelve aan te tasten. Maar de
+muitelingen wierden door middel van Spions, die zy by aanhoudenheid
+in 't werk hadden, van zyn besluit verwittigt, en trokken hem te
+gemoet. Zy wierpen zig in eene hinderlaag op zynen weg, by een diep
+moeras, het welk hy doorwaaden moest, om te kunnen komen ter plaatse,
+waar zy zig neergeslagen hadden. De ongelukkige soldaaten waaren
+zoo dra niet in dit moerassig water tot onder de armen ingegaan, of
+de Negers kwaamen uit hunne schuilplaats voor den dag, en schooten
+hen met gemak onder den voet; vermits de plaatsing, waar in deeze
+dappere lieden stonden, hen belette, om op nieuw hun geweer te laaden,
+en gevolgelyk meer dan eens vuur te geven. Hunne onvoorzichtige maar
+moedige Bevelhebber, die door een gouden lis aan zyn hoed kenbaar was,
+viel onder de eersten dood. Het klein getal van hun, die uit het moeras
+uitkwamen, wierd dadelyk, en dat wel op de wreedste wyze vermoord,
+uitgenomen vyf of zes, welken de muitelingen krygsgevangen maakten,
+en naar hun dorp bragten: ik zal op een geschikter plaats het treurig
+lot van deeze laatsten verhaalen, zoo als ik het naderhand van lieden,
+die 'er getuigen van geweest zyn, vernomen heb.
+
+Deeze tyding kwam zoo dra niet te Paramaribo, of de geheele Stad was
+in verwarring. Eenige inwoonders stelden zig zoo doldriftig aan, dat
+zy den Gouverneur en zynen Raad in stukken wilden houwen, om dat zy tot
+het vertrek van ons Regiment bevel gegeven hadden. Anderen verklaarden
+met nadruk, dat, indien wy tot geenen anderen dienst geschikt wierden,
+dan tot dus verre geschied was, men ons zonder leedwezen konde zien
+vertrekken. Dit alles was zeer grievend voor onze Officiers, die
+niets vuuriger verlangden, dan in den dienst der Volkplanting met nut
+gebruikt te worden. Van eenen anderen kant wierden, door de geheele
+Stad, tegen den Gouverneur en zynen Raad de hekelendste schimpredenen
+verspreid. Men maakte tegen hen zulke schimpschriften, dat zy niet
+minder dan duizend goude ducaaten uitloofden, ter belooning van hem,
+die 'er den Schryver van zoude aanwyzen, en zy beloofden hem zelfs
+zynen naam geheim te houden, indien hy 'er op stond, Dit was zonder
+vrucht; 'er deed zig geen aanbrenger op. Dewyl echter het algemeen
+geroep bleef aanhouden, waaren de Gouverneur en Raad voor de derde
+maal genoodzaakt ons te verzoeken, om in Surinamen te blyven, ten
+einde aldaar de Volkplanting te verdedigen. Wy naamen dit verzoek,
+zoo als plichtmatig was, met genoegen aan; en de Schepen wierden op
+nieuw ontladen.
+
+Wy volhardden echter met niets uit te voeren: zy, die in eene andere
+manier van handelen belang hadden, waaren daar over ten uitersten
+verwonderd. Onze geheele dienst bestond in op het Quartier-Generaal
+te wacht te komen, om aldaar de vaandels, den Bevelhebber, zyn
+voorplein, en pakhuizen te beschermen; en op de transport-schepen,
+tot dat de ingelaaden voorraad aan land gezet was. Zie daar, welke
+onze krygsverrigtingen waaren, uitgenomen echter eenige oeffeningen
+van parade, in de brandende hitte der zon, waar door verscheiden
+onzer soldaaten in flaauwte vielen. De lezer is buiten twyffel
+onverduldig, om deeze twee zonderlinge menschen te kennen, die door
+hunnen wederkeerigen haat en tegenkantingen, als mede door andere
+beweegredenen, de oorzaak van deezen onzekeren staat waaren. Eenige
+trekken hunner schilderye zullen misschien dit geheim opklaaren.
+
+Dewyl nog vleiereije nog vrees my immer bezielt hebben, kan men
+staat maaken, dat ik, deeze beide lieden volmaakt gekend hebbende,
+hen overeenkomstig hunne waare trekken schetsen zal, hoe sterk de
+schaduwen daar van ook schynen mogen.
+
+De Gouverneur, NEPVEU genaamt, ging eer voor een man van goed gevoel,
+dan van kunde door. Hy had de minste bekwaamheid niet; en echter was
+hy van schoonmaker van de Raad-Kamer, het geen hy eerst was, tot de
+waardigheid gekomen, welke hy tans bekleedde. Gevolgelyk was hy tot
+niets anders bekwaam, dan om geld op elkander te stapelen: men rekende
+zyne gegoedheid op agt duizend ponden sterling aan inkomsten. Het
+geen hem vervolgens meest bezig hield, was het geeven van beveelen,
+om zig door lieden van allerleijen rang te doen eerbiedigen, en
+men dorst hem niet dan van verre aan. Zyne houding was anderzints
+vriendelyk. Schoon tot boerterye aangezet wordende, verloor hy nimmer
+zyne koelbloedigheid; het geen hem het voorkomen van een man van de
+waereld gaf, en hem een onbepaalden invloed bezorgde. Doorgaans gaf
+men hem den naam van de Vos; en waarlyk, hy bezat veele looze streeken.
+
+De caracter-schets van den Colonel FOURGEOUD is van een geheel
+tegenstrydigen aart. Deeze Officier was hevig, driftig, voortvaarend,
+en wraakzuchtig. Schoon hy niet wreed was omtrent de byzondere
+persoonen, afgezonderd beschouwd, was hy een dwingeland voor allen in
+'t gemeen, en door zyne verachtelyke gierigheid, en het misbruik van
+zyne macht, veroorzaakte hy den dood van veelen. Hy was daarenboven
+partydig, ondankbaar en twistziek; maar hy trotseerde vermoeienissen
+en gevaaren met den grootsten heldenmoed en standvastigheid. Gestreng
+en hard omtrent zyne Officiers zynde, ontbrak het hem egter niet
+aan gemeenzaamheid omtrent zyne soldaaten. Hy had veel geleezen,
+maar geene opvoeding ontfangen hebbende, konde hy van zyn leezen geen
+vrucht trekken. Om kort te gaan, weinige menschen waaren in staat om
+beter te spreken dan hy, en om ook tevens in de meeste gelegenheden
+slechter te werk te gaan.
+
+Dusdanig was de verschillende inborst van beide onze
+Opperhoofden. Zulke tegen elkander aanloopende hoedanigheden
+waaren in staat, om het onheil van het krygsvolk te berokkenen,
+en den dobberenden toestand van de staats-zaaken der Volkplanting
+te veroorzaaken.
+
+Dewyl men ons steeds in werkeloosheid liet leven, ben ik tans van
+het genoegen beroofd, om de dappere daaden van onzen Colonel te
+verhaalen. Maar om myn verhaal af te breken, zal ik eenige merkwaardige
+vogelen beschryven, en een begin maken met de Toucan. Deeze vogel
+draagt in Surinamen den naam van Banarabeck of Cojacai, het zy om dat
+tusschen zyn bek en de bananen eenige overeenkomst is, het zy om dat
+hy gewoon is 'er zig mede te voeden, het zy eindelyk om deeze beide
+redenen te zamen.
+
+De Toucan is niet veel grooter dan een hokduif, en echter heeft hy
+een bek van ten minsten zes duimen lang. Hy heeft de gedaante van een
+bonte kraay, en ligt zyn staart op, uitgenomen wanneer hy vliegt. Zyn
+lyf is bedekt met zwarte vederen, uitgezonden de keel en den hals, die
+van een fraaije witte kleur zyn, van het zwart der borst afgescheiden
+door een band van eene zeer doordringende roode kleur, de gedaante
+hebbende van een omgekeerde halve maan. Boven en onder de staart
+ziet men eenige witte en karmozyn-kleurige vederen. Het hoofd van
+den Toucan is breed. Eene blaauwachtige streep omringt zyne oogen,
+waar van de oogbol geel is. Zyne pooten, zeer gelykende aan die van
+een Papegaay, zyn van een loodkleur. Zyn bek verdient eene byzondere
+opmerking. Dezelve is krom, zoo dun als pergament, en by gevolg zeer
+ligt; de halve bek van boven is geel; de kanten zyn van een hooge,
+zeer fraaije, orange kleur, en zyn tong gelykt zeer veel naar een
+veder. [13]
+
+Ik zag ook, by den heer LOLKENS, een andere huisvogel, die, zoo ik
+denk, dezelfde is, welken wy den Vliegen-eeter noemen, en dien men
+in dit Land noemt Sun-fowlo, om dat hy, zyne vlerken uitspreidende,
+het geen hy zeer dikwils doet, in het binnenste gedeelte een heerlyke
+zon vertoont. Deeze vogel heeft byna de gedaante van een houtsnip. Hy
+heeft goudkleure vederen, maar gevlakt; de pooten zeer lang; de bek
+van gelyken, en volmaakt recht en puntig. Hy bedient 'er zig van om de
+vliegen met zulk eene gaauwigheid en gezwindheid te vangen, dat 'er hem
+geene enkele ontsnapt, en dit maakt ook, naar alle waarschynlykheid,
+zyn voornaamste voedzel uit. Deeze eigenschap maakt hem nuttig en
+tevens aangenaam. Men zoude hem zeer gepast de altoosduurende beweging
+kunnen noemen; want zyn lyf beweegt zig onophoudelyk; zyn staart doet
+dit insgelyks, en heeft het voorkomen van den slinger van een uurwerk.
+
+Na deeze twee vogelen, waar van de een het tegen over gestelde
+van de ander is, moet ik hier byvoegen, dat onder alle die geenen,
+welke om de fraaiheid hunner vederen in Guiana opmerking verdienen,
+'er slechts drie of vier zoorten zyn, welker zang eenige maat, of
+liever eenige zachtheid heeft, zonder dat tusschen dezelven eenig
+het minste onderscheid is.
+
+Ik moet insgelyks alhier melding maaken van een anderen vogel,
+welke als het tegengestelde van den spotvogel (the mock bird) kan
+worden aangemerkt, namelyk van het winter-koningje. Hy word door
+de Colonisten in Surinamen genoemd Gado-fowlo, of de vogel van den
+goeden God, waarschynlyk uit hoofde van zyne gemeenzaamheid, en zyn
+zoet gezang. Grooter zynde dan het Engelsch winterkoningje, gelykt hy
+door zyne pluimaadje zeer naar denzelven. Zyn betooverende zang heeft
+hem ook den bynaam doen geven van den Noord-Americaanschen Nachtegaal.
+
+Den 21sten stierf de heer RENARD, een van onze beste Heelmeesters,
+en wierd denzelfden namiddag begraven; het geen in zulk eene
+heete luchtstreek noodzakelyk is, alwaar het bederf der lyken zeer
+schielyk plaats heeft, vooral wanneer de dood veroorzaakt is door
+eene rotkoorts, eene ziekte, die in dit Land uittermaten gemeenzaam
+is. Zy vertoont zig in het begin door eene galbraaking, door eene
+buitengewoone verzwakking, en door de geele kleur der oogen en van de
+huid. Wanneer men 'er niet oogenblikkelyk de gepaste hulpmiddelen tegen
+te werk stelt, word de kwaal doodelyk, en in weinige dagen volgt 'er
+de dood ontwyffelbaar op. 'Er is in Guiana ook een zoort van koliek,
+naar zommiger gevoelen gelyk aan dat van Devonshire, het welk pynlyk,
+dikwils voorvallende, en zeer gevaarlyk is. Een groot aantal van
+ons volk wierd 'er door aangetast; en ik kan 'er geene reden van
+opgeven. Het kondigt zig aan door eene hardnekkige verstopping. De
+oly van Bevergeil, inwendig genomen, is 'er het geneesmiddel tegen.
+
+Het was deerniswaardig de gesteldheid te zien, waar toe ons volk
+gekomen was; daar het zelve by hun vertrek bestond uit jongelingen,
+zoo gezond, als immer uit Europa waaren uitgezeild, hadden dezelve
+tans hunne bloozende kleur tegen de bleeke doodverwe verwisseld. De
+aanmerking, dat onze gezondheid tot hier toe zonder eenig nut verlooren
+was, verschafte ons ook weinig troost in onze ongemakken. Zommige
+lieden beweerden, dat het gedrag, ten onzen opzigte gehouden, het
+gevolg was van een staatkundig stelzel, alleenlyk strekkende om een
+Regiment te meer by het krygswezen in Holland te voegen, gelyk dit
+weleer ten aanzien der zee-soldaaten van den Colonel DE SALVE gebeurd
+was: maar anderen sloegen aan deeze redeneering weinig geloof.
+
+De gastvryheid der inwoonderen was eene der voornaame oorzaaken
+van onze kwaalen, vermits in weinige maanden de gedienstigheden der
+mannen, en de goedheden der vrouwen, ons op den rand van het graf
+gebragt hadden. Deeze omstandigheden maakten van Surinamen voor onze
+ongelukkige oorlogshelden een ander Capua.
+
+Den 27sten Juny, stierf de Baron GERSDOPH, die in de plaats van onzen
+Lieutenant Colonel gekomen was, en wierd door allen, die hem kenden,
+zeer betreurd. De sterfte met de hoofden onzer krygsbende beginnende,
+verschafte zulks ten minsten eenigen troost aan de Officiers van
+lageren rang. Men liet hun posten om te vervullen, waar toe de
+Colonel FOURGEOUD, wien de besmetting in 't geheel niet dreigde,
+de benoeming deed. De Majoor BEKKER wierd tot Lieutenant Colonel,
+en de Capitain ROCKAPH tot Majoor aangesteld.
+
+De beesten van onze luchtstreek, die men in deeze Gewesten vind,
+verzwakken en ontaarten aldaar niet minder dan de menschen. De os,
+by voorbeeld, is 'er zeer klein, en deszelfs vleesch is zoo lekker
+niet als in Europa. Men moet dit waarschynlyk toeschryven aan zyne
+aanhoudende uitwaasseming, en aan het grover kruid, waar mede hy
+gevoed word; het is nog slechter, dan dat der zout-moerassen van
+het Graafschap Sommersel. De ossen zyn talryk aan de oevers van de
+Orenoco, zy weiden aldaar aan den weg; en de Spanjaarden verkoopen die
+voor den matigen prys van twee patacons (ten naasten by zes guldens)
+het stuk. Een stuk ossenvleesch, gebraden uit Europa gezonden, word
+in Guiana als een zeer schoon geschenk beschouwd. Om het zelve zoo
+verre zonder bederf te doen aankomen, legt men het in een vat van
+tin, vervolgens draagt men zorg om 'er het vet over heen te gieten,
+zoo dat het geheel bedekt is; daar na sluit men dit vat zoo digt toe,
+dat 'er geen lucht nog water kan doordringen. Men zegt, dat met deeze
+voorzorge dit vleesch zeer gerust den aardbol zoude kunnen omreizen.
+
+De schaapen zyn in dit Land zoo klein, dat wanneer 't het vel
+afgetrokken is, zy het voorkomen van lammeren hebben. Zy zyn zonder
+hoornen, en een wreed hair dient hun in plaats van wol. Hun vleesch
+vind by de Europeaanen weinig smaak. Men moet het dus, gelyk ook
+het ossenvleesch, enz. denzelfden dag eeten, op welken men het
+beest geslagt heeft, het geen het zelve taay maakt: maar het bederft,
+wanneer men het langer wil bewaaren: deeze twee zoorten van viervoetige
+dieren zyn van het oude vaste land naar Guiana overgebragt. Zoo is het
+ook gelegen met de varkens, die 'er echter beter zyn. Ik vermeene,
+dat ze in Zuid-America, ten minsten in Suriname, veel grooter
+zyn dan in Europa. Zy hebben veel vleesch en spek, en zyn van een
+goeden smaak. Men voed ze met alles, en zy worden gemest met groene
+pyn-appelen, waar op zy zeer heet zyn. Het gevogelte is ook zeer goed
+in dit Land; de gewoone hoenderen zyn 'er goed, maar niet zeer groot,
+en derzelver eijeren vry spits. De binnenlandsche Indianen kweeken
+een zoort van huishennen aan, die nog veel kleinder zyn, en gekrulde
+vederen hebben, het geen in Guiana natuurlyk schynt te wezen. De
+kalkoenen zyn aldaar zeer goed; als mede de ganzen, maar voor al de
+eendvogels, die aldaar van een zoort als de Moscovische zyn, en een
+zekere paerel van karmozyn kleur tusschen den kop en de bek hebben:
+zy zyn sappig, vet, en in grooten overvloed.
+
+Na alle de uitstellen die wy ondervonden, zal de lezer misschien
+verwondert zyn te verneemen, dat wy eindelyk bevel ontfingen, om,
+zoo wel Officieren als Soldaaten, op het eerste sein ons gereed te
+houden. Onze krygsbende, die, by derzelver aankomst, op drie honderd
+dertig gezonde manschappen beliep, bevond zig tans door ziekten en
+sterfte een vierde verminderd. Men vergoedde eenigermaten dit verlies
+op eene wyze, die aan een Europeaan zonderling moet voorkomen.
+
+Twee Negers, waar van de een OKERA, en de ander GOUSARY genoemd
+wierd, die in de Volkplanting de Berbices Capitains der muitelingen
+geweest waaren, leverden hun Opperhoofd over, en kreegen dienvolgende
+vergiffenis. Deeze twee lieden hadden, geduurende deezen opstand,
+de verschrikkelykste moorden aan Europeaanen gepleegd: zy wierden
+als soldaaten in onze krygsbende ingelyfd, en wierden de gunstelingen
+van den Colonel.
+
+Alvoorens Paramaribo te verlaaten, had ik gelegenheid, om twee
+zeer zonderlinge water-dieren te zien. Het een word gevonden in het
+kabinet van zeldzaamheden van den heer ROUX; men noemt het zelve in
+de Volkplanting Jackie, in het Latyn rana piscis, kikvorsch-vis. Hy
+is zonder schubben, en agt of tien voeten lang. Deszelfs vleesch is
+lekker en zeer vet, het geen ik verzekeren kan, als 'er van gegeten
+hebbende. Men vangt die in de kleine kreeken en moerassen. Maar het
+geen allermerkwaardigst is, deeze visch verandert in eene volmaakte
+kikvorsch, en niet van een kikvorsch in een visch, [14] gelyk
+Mejuffrouw DE MERIAN, SEBA, en andere onnaauwkeurige Geschiedschryvers,
+waar onder het my spyt WESTLEY te noemen, beweert hebben. Ik wierd
+op dit oogenblik geheel en al van deeze waarheid overtuigd, toen
+ik dit dier ontleed, en in een fles vol brandewyn hangende zag. Men
+zag duidelyk de twee agterste pooten van een zeer kleine kikvorsch,
+onder dat gedeelte van den rug, waar aan de ingewanden vast zitten,
+uitsteekende.
+
+Het was by mynen vriend KENNEDY, dat ik het andere dier zag: het
+zelfde, het welk Dr. BARCROFT de Krampvisch noemt, door anderen
+de electrieke aal genoemd word, en waar in Dr. FIRMIN dezelfde
+hoedanigheden vooronderstelt, al in de torpedo. Het lyf van dit
+verwonderlyk dier, hebbende byna de gedaante van een aal, is van
+een loodachtig blaauwe kleur. Eene breede vinne, veel gelykende
+naar de kiel van een schip, loopt van onderen van den kop tot
+de staart. Hy leeft alleenlyk in zoet water. Zommigen geeven hem
+niet meer dan drie voeten lengte, anderen beweeren, dat hy vier of
+vyf maaien zoo lang is. [15] Wanneer men hem, het zy met de hand,
+het zy met een metaal stokje, of met een hard stuk hout aanraakt,
+verwekt hy eene beweging, waar van de uitwerking dezelfde is, als
+die der electriciteit. Dr. FIRMIN heeft my verzekerd, dat de schok
+van deeze electrieke aal hem wierd medegedeeld door eene reije van
+agt of tien persoonen, die elkander by de hand hielden, om 'er de
+proef van te nemen.
+
+Alles, wat ik van dit dier kan zeggen, bestaat hier in, dat ik het
+zelve in eene tobbe vol water heb gezien, alwaar het my voorkwam twee
+voeten lang te zyn. Myn rok hebbende uitgetrokken, en de mouwen van
+myn hembd opgestroopt, tragte ik wel twintig maalen agter een hem
+in de hand te vatten, maar altyd te vergeefs. Ik ontfing telkens
+eene electrieke beweging, die ik tot in den schouder gevoelde, het
+geen den heer KENNEDY zeer vermaakte, met wien ik zelfs by deeze
+gelegenheid eene kleine weddenschap verloor. De electrieke aal zwemt
+naar goedvinden voor- en agter uit. Men kan 'er zeer gerust van eeten;
+en zommige lieden vinden dezelve lekker.
+
+Men heeft voorgegeven, dat men dit dier met de beide handen moest
+aanvatten, alvoorens het den schok mededeelde; maar het zy my
+geoorlooft, volgens eigene ondervinding, het tegendeel staande te
+houden. Men heeft ook gezegt, dat men 'er van twintig voeten lengte
+in Surinamen gevonden had. Wat my betreft, ik heb 'er nimmer een van
+die grootte gezien. Anderen hebben gewilt, dat door deeze aal menschen
+zyn gedood geworden: hier van heb ik niet hooren spreken.
+
+Het doet my moeite, om trekken van woestheid en wreedheid zoo dikwils
+in myn verhaal in te lasschen, maar ik verklaar, eens vooral, dat
+ik dit doe in de hoop, dat op de eene of andere manier de algemeene
+bekendheid dezelve zal kunnen voorkomen. Ik vernam, voor myn vertrek,
+een der aanstootelykste daaden van ongeregeldheid. Eene Jodin, door
+eene onrechtmatige beweegreden van jaloersheid aangezet, (haar man
+ten minsten beweerde het) bragt eene zeer schoone vyf-en-twintig
+jaarige jonge dogter om 't leven, door haar een gloeiend yzer in
+'t lyf te duwen. Maar, het geen men in een beschaafd land naauwlyks
+gelooven zal, deeze verfoeijelyke wandaad wierd alleenlyk gestraft
+met een bannissement naar de Savane der Jooden, een gehucht, het welk
+ik hier na beschryven zal, en door eene ligte boete ten voordeele van
+'s Lands kasse.
+
+Eene jonge Negerin, wier beenen door een keten zoo naauw gesloten
+waaren, dat het haar byna onmogelyk was een tred voorwaarts te gaan,
+kreeg ter deezer zelfder tyd op het hoofd, de naakte armen en lenden,
+zoo veele stokslaagen van een Jood, dat haar het bloed uit alle deeze
+deelen van het lichaam gonsde. De inwoonders deezer landstreeken zyn
+aan deeze daaden van dwinglandye dermaten gewoon, dat een derde Jood
+de onvoorzigtigheid had een van myne soldaaten te slaan, om dat hy
+tegen de heining van zyn tuin zyn water gemaakt had. Ik strafte deezen
+deugniet, door hem zyn stok af te nemen, welken ik op zyn hoofd aan
+duizend stukken brak.
+
+Myn haat tegen de Jooden wederhield my niet, om een soldaat, die
+met de hand in de zak van een van dit volk gevoelt had, uit onze
+krygsbende weg te jaagen. Ik moet hier opmerken, dat de Hollandsche
+soldaaten in dit stuk zoo kiesch op hunne eer zyn, dat indien men
+iemand die voor een schelm te boek staat, in zyn rang laaten wilde,
+het geheele Regiment de wapenen zoude nederleggen. Het zoude misschien
+te wenschen zyn, dat zulke gevoelens in andere legerbenden, alwaar
+men een schurk, mits hy het geluk heeft van zes voeten lang te zyn,
+met een even goed oog aanziet als een braaf man, ingevoerd wierden.
+
+De Colonel FOURGEOUD kreeg, omtrent deezen tyd, bevel, dat ingevalle
+twee Officiers of Onder-Officiers van gelyken rang, de een van het
+Europeesch krygsvolk, de ander van dat der Compagnie, zig te zamen in
+eene uitgezondene krygsbende mogten bevinden, de eerstgemelde altoos
+het bevel zoude voeren, niettegenstaande de ander ouder wezen mogt.
+
+Wy maakten ons toen met ernst gereed om te sterven of te
+overwinnen. Een half dozyn oude suiker-schuiten, met planken bedekt,
+het geen aan dezelve het voorkomen van doodkisten gaf, moesten ons
+naar de plaats onzer bestemming overvoeren. In de daad, zy verdienden
+wel den naam, dien ik haar geve, uit hoofde van het getal menschen,
+die, na daar in gegaan te zyn, omkwamen.
+
+Den eersten Juny wierden een Capitain, twee Onder-Officiers, een
+Sergeant, twee Corporaals en agttien soldaaten, naar de Commewyne
+afgezonden. Ik kan my niet wederhouden alhier eene byzonderheid,
+betrekkelyk deezen Capitain, te verhaalen. Deeze Officier zig, op den
+dag toen wy ontscheepten, begeven hebbende naar het huis, het welk hem
+tot zyn intrek schriftelyk was opgegeven, wierd aldaar door de vrouw
+van 't huis zeer vriendelyk ontfangen. Zy verklaarde hem, dat zy de
+Zee-Officiers en soldaaten met alle mogelyke beleefdheid, behandelen
+zoude, om dat zy aan een der eerstgemelden het leven verschuldigd
+was. Zy voegde 'er by, dat deeze haar, als mede verscheide andere
+lieden, in een sloep, op den Atlantischen Oceaan, had overgenomen,
+alwaar zy zedert zestien dagen zonder kompas, zonder zeilen,
+nog levensmiddelen, uitgenomen een weinig beschuit en water, rond
+zworven. Om kort te gaan, de geen tot wien deeze vrouw toen sprak,
+was dezelfde Officier, die haar aan den dood ontrukt had; zyn naam
+was TULLING VAN OLDENBARNEVELDT, en hy was toen Lieutenant op een
+Hollandsch oorlogschip.
+
+Denzelfden dag deeden wy ook een ander vaartuig vertrekken, met
+twee Officiers, een Sergeant, een Corporaal, en veertien man, allen
+onder bevel van den Lieutenant Graaf VAN RANDWYCK. Deeze manschappen
+wierden afgezonden naar de Rivier Pereca. Deezen avond, eenigen myner
+beste vrienden by my ter maaltyd gehad hebbende, nam ik myn afscheid
+van myne geliefde JOANNA, aan wien ik de geheele zorge myner kleine
+bezittingen overliet. Haar zelve vertrouwde ik aan haare moeder en
+haare moeije toe; en ik had aan dezelve myne beveelen gegeven, om
+haar in een zoort van school te plaatsen, tot dat ik te rug gekomen
+zoude zyn: ik begaf my vervolgens aan boord met vier Onder-Officiers,
+twee Sergeanten, drie Corporaals, en twee-en-dertig soldaaten, allen
+onder myn bevel. Wy besloegen twee vaartuigen, en onze bestemming
+was naar het bovenste gedeelte van de Cottica.
+
+Deeze vaartuigen waaren met ringen en kleine musketten enz. gewapend,
+en voor een maand van krygsbehoeften voorzien. Onze beveelen,
+(uitgenomen die, welke wy in de Savane der Jooden ontfingen,) bragten
+mede, om het bovenste gedeelte der Rivieren op en af te vaaren. Elk
+vaartuig had ten dien einde een Stuurman en tien Neger-slaaven om te
+roeijen; het welk in 't geheel onder myn bevel, myn kleine QUACO daar
+onder gerekend, vier-en-zestig man uitmaakte, waar van vyf-en-dertig
+zig in myn vaartuig bevonden; dat van mynen Lieutenant was gevolgelyk
+een weinig minder geladen dan het myne.
+
+Ik moet opmerken, dat zedert onze ontscheeping in Surinamen tot heden
+toe, onze soldaaten betaald waaren in klinkende munt, welke men had
+voorgeslagen, om hun tegen het papieren geld der Volkplanting te
+verwisselen. Het voordeel zoude bedragen hebben tien ten honderd;
+en elk man zou dus, by het einde van het jaar, twee of drie ponden
+sterling meer getrokken hebben, die hem hadden kunnen dienen, om
+zig eenige versnapering te bezorgen, maar de Colonel stelde zig
+daar tegen, en begeerde, dat de betaaling altoos ontfangen wierd
+in gemunt geld, het welk in kleine sommen uitgegeven wordende,
+geene meerdere waarde dan het papier had. Deeze tegenstreeving van
+zynen kant kwam my belachelyk en kwalyk geplaatst voor, dewyl zy
+voor allen nadeelig was, zonder iemand voordeel toe te brengen. Ik
+moet ook opmerken, dat elk Officier, die met afgezondene manschappen
+vertrok, egter by aanhoudenheid zyne tafel moest betaalen, het welk,
+voor een Capitain, byna veertig ponden sterling 's jaars beliep. Men
+gaf hem, tot schadeloos-stelling, in zyn vaartuig levensmiddelen mede
+ter waarde van tien ponden, (dus verloor hy 'er dertig,) bestaande
+in gezouten ossen- en varkens-vleesch, en in erweten, alles op den
+zelfden voet als de soldaaten, op eenige flessen wyn na. Ik vermeene
+echter, dat men een weinig meer verpligt was aan Officiers, die zig
+geenerhande ververschingen bezorgen konden op eene legerplaats,
+door de vervaarlykste en ondoordringbaarste bosschen omringd, in
+het midden van welke zy zig van alle wooningen verwyderd zaagen,
+en op eenen afstand, van waar men het schieten van 't geschut niet
+hooren konde. Men had iets minder noodig te doen ten aanzien van de
+andere vaartuigen, die geplaatst waaren midden tusschen de schoonste
+Plantagien, alwaar overvloed en vrede heerschten. Dienvolgende
+wierden wy door lieden van allerleijen rang beklaagd, die, voorziende
+aan welke noodlottigheden wy stonden te worden bloot gesteld, myn
+vaartuig omringden, en my noodzaakten een aantal levensmiddelen aan
+te nemen. De lezer zal over de edelmoedigheid myner weldoeners door
+de volgende lyst beter oordeelen, dan door alle de lofspraaken,
+die ik hun zoude kunnen toebrengen.
+
+
+24 Flessen besten rooden wyn.
+12 Flessen Madera wyn.
+12 Flessen Engelsche Porter; zynde een zoort
+       van bier.
+12 Flessen Appel-drank.
+12 Flessen Jamaicasche Rhum.
+ 2 Zeer groote witte Suiker-brooden.
+ 2 Kruiken Brandewyn. (Omtrent agt pinten.)
+ 6 Flessen Muscaat-wyn.
+ 2 Kruiken Citroen-sap.
+ 2 Kruiken Koffy-Syroop.
+ 2 Gerookte Westphaalsche Hammen.
+ 2 Gerookte Ossen-tongen.
+ 1 Pot met Mostaard van Durham.
+ 6 Dozyn Spermaceti-kaarssen.
+
+
+Men kan hier uit zien, dat zoo al eenige inwoonders der Volkplanting
+van Surinamen, door hunne woestheid en wreedheid, zig als het afgryzen
+der natuur betoonden, anderen wederom door hunne maatschappelyke
+gevoelens en weldadigheid, 'er het cieraad van waaren.--Ik zal met
+deezen trek van milddadigheid dit hooftstuk besluiten; en ik durve
+verzekeren, dat men my altoos meer geneigd zal vinden om de schoone
+daaden van mynen evenmensch te schetsen, dan om hunne gebreken te
+doen opmerken.
+
+
+ZEVENDE HOOFTSTUK.
+
+  Vertrek der gewapende vaartuigen tot verdediging der
+  Rivieren.--Beschryving van het Fort Amsterdam.--Krygstocht
+  naar het bovenste gedeelte van de Rivieren Cottica en
+  Patamaca.--Groote sterfte onder het krygsvolk.--Gezicht
+  van de wacht-post van Devil's Harwar.
+
+
+Den 3den July 1773, des morgens ten vier uuren, ligtten onze beide
+vaartuigen het anker, en met behulp van het vallend water zakten
+wy af tot het Fort Amsterdam, alwaar wy wind, eb en vloed hebbende,
+onder de battery het anker lieten vallen.
+
+Het zal misschien niet ongepast zyn alhier de monteering van onze
+zee-soldaaten te beschryven: dezelve bestond in een kamisool van een
+blaauwe kleur, met rood gevoerd. Zy waaren met musketten, sabels en
+pistolen gewapend, en droegen kruislings een groote haverzak aan de
+eene, en hunne hangmat aan de andere zyde. In de bosschen waaren zy
+gekleed met een lange broek en met een linnen overtrek, de geschiktste
+kleeding in dit Land; allen hadden zy ledere mutsen op.
+
+Na myne beschikkingen gemaakt, en alle myne manschappen gemonstert
+te hebben, stelde ik de aan my gegevene beveelen te werk, waar by my
+wierd voorgeschreven de Rivier Cottica op en af te vaaren, tusschen
+de posten van de Compagnie, de Rochelle, aan de Patamaca, en 's Lands
+Welvaaren, boven de laatste Plantagie, om de muitelingen te beletten de
+Rivier over te steeken; dezelven te dooden of krygsgevangen te maken,
+zoo het my mogelyk was; en eindelyk de Plantagien tegen allen aanval
+van hunne zyde te beschermen. Ik konde my, zoo ik het noodig vond,
+in alle deeze verrigtingen door het krygsvolk van de Compagnie,
+dat op de gemelde posten de wagt had, doen bystaan; en ik moest met
+hunne Bevelhebbers overeenkomen over het sein, dat ik in geval van
+alarm geven zoude.
+
+Ik bezigtigde tans het Fort Amsterdam, dewyl ik den tyd en de
+gelegenheid had, om het te doen.
+
+Het zelve wierd aangelegd in 't jaar 1734, en voltooit in 't jaar 1747:
+het heeft de gedaante van een geregelde vyfhoek, die door vyf bolwerken
+gedekt word. Deszelfs omtrek is omtrent van drie Engelsche mylen. Een
+breede gracht, die haar water uit de Rivier trekt, omringt het zelve,
+en word verdedigd door een bedekte weg, zeer goed van paalwerk
+voorzien. Deszelfs grondvesten zyn van een zoort van rotssteen
+gemaakt. De voornaamste sterkte van den kant der Rivier bestaat
+in een groote bank of plaat van slyk, die zig langs de voorpunt
+uitstrekt, en in een battery van geschut, die zelfs platte Schepen
+belet derwaarts te naderen. Het vuur van dit Fort zig kruisselings
+vereenigende met dat der Schanssen Leyden en Purmerendt, belet ook het
+inkomen in de beide Rivieren Surinamen en Commewyne, gelyk ik reeds
+elders heb gezegt. Het heeft daarenboven kruid-magazynen, en andere,
+om levensmiddelen te bergen. Men vind aldaar ook alle de gebouwen, die
+noodig zyn tot verblyfplaatsen voor eene sterke bezetting. Het bevat
+zelfs tot een windmolen en een regenbak, die meer dan duizend tonnen
+water houd, het welk, in de daad, min noodzakelyk is, vermits men,
+naar myne gedachten, de geheele krygsmacht der Volkplanting noodig had,
+om eenigen tyd lang eene Vesting van zulk eene groote uitgestrektheid
+te verdedigen. Dicht daar by vind men een groot stuk land, met ignames
+en andere wortelen beplant, welke dienen tot voedzel voor de slaven
+van de Compagnie, die men hier houdt, om, onder het opzigt van eenen
+Commandeur, aan de vestingwerken te arbeiden.
+
+Men houd in het Fort Amsterdam bestendig eene kleine bezetting,
+onder bevel van een Officier van de artillerie: dezelve verpligt alle
+Schepen, om de vlag te stryken, en met zeven kanonschooten te groeten:
+zulks word hun door drie schooten beantwoord, en men rigt een vaandel
+op de wallen op. Ik zal hier nog byvoegen, dat ten noordwesten dit
+Fort omringt is met modderpoelen, en ondoordringbaare doornhagen,
+het geen in den beginne aan dit vak den naam deed geven van het hol
+van den Tyger.
+
+Na deeze beschryving, zal men my ten goede houden, dat ik met een
+enkel woord spreke van zekere zeer merkwaardige visschen, die men
+altoos in een groot aantal by het Fort Amsterdam ziet, en hebbende
+vier oogen, waar van zy 'er aanhoudend al zwemmende twee boven en
+twee onder 't water houden. Deeze visschen hebben ten naasten by
+de gedaante van een spiering, en zwemmen troeps-gewyze met eene
+ongelooflyke schielykheid. Zy schynen zig vooral te behagen in brak
+water. Men zegt, dat ze niet kwaad zyn om te eeten, en zy worden door
+de inwoonders deezer Volkplanting coot-eijes genoemt.
+
+Myne schildwagt wierd deezen avond door een roeischip gehoont. Die
+'er op waaren, wenschten ons allen naar den duivel, en zeiden duizend
+gruwelen van ons. Ik liet aanstonds de kano wapenen, en zette hun
+agter na: maar door middel van een klein zeil, en de donkerheid van
+den nacht, naamen zy de wyk naar de punt Parham, en hadden het geluk
+tot myn groote spyt te ontvlugten. Des morgens van den 4den July,
+ligtten wy het anker. Den hoek voorby gezeilt zynde, zakten wy met
+de vloed af, tot aan Elizabeth's Hoop, eene schoone Koffy-Plantagie,
+waar van de eigenaar, de heer KLEYNHANS, ons noodigde om dezelve te
+bezichtigen, ons alle mogelyke vriendelykheden bewees, en myn vaartuig
+met verkoelende vruchten en groenten vulde. Hy zeide ons, dat hy ons
+lot beklaagde, en voorzeide ons alle de onheilen, waar mede wy gedreigd
+wierden, voornamelyk uit hoofde van het regen-saisoen, het welk te
+wagten stond, en zelfs reeds begonnen was door veelvuldige plasregens,
+met zeer zwaare donderslagen vergezelt. "Wat uwe vyanden betreft,
+voegde hy 'er by, maakt staat, dat gy 'er, geen een zien zult. Zy
+zullen u nimmer voor de vuist durven aantasten, en zullen veeleer
+u altyd overrompelen: zyt dus wel op uw hoede, myn Heer.--Maar
+de luchtstreek! de luchtstreek zal u het leven kosten! Echter,
+vervolgde hy, ik moet den yver van uwen Bevelhebber bewonderen,
+die u liever op deeze wyze wil bloot stellen, dan u te Paramaribo
+werkeloos te houden". De heer KLEINHANS eindigde deeze zonderlinge
+aanspraak met my de hand te drukken. Wy naamen toen afscheid van hem,
+als mede van zyne dogter, een jong en schoon meisjen, die, toen ze
+ons zag vertrekken, traanen stortte.--Den zelfden avond wierpen wy
+het anker voor de Matapaca-Kreek.
+
+Ik maakte alhier van myne vaartuigen twee oorlogschepen; het een wierd
+genoemd de Charon, en het ander de Cerberus; naamen, onder welken
+ik dezelven geduurende het overige van mynen tocht onderscheiden
+zal. Wy vervolgden onzen weg met de Cottica op te zeilen, om de Rivier
+Commewyne te kunnen inloopen, en wy zeilden voorby aangenaame Suiker-
+en Koffy-Plantagien, die aan den oever deezer beide Rivieren, op den
+afstand van een of twee mylen van elkander, gelegen zyn.
+
+Den 6den, maakten de soldaaten van myne krygsbende hunne maaltyd
+aan den wal gereed, en wandelden op de fraaije Plantagie, genaamt
+het Geval. Des avonds van den zelfden dag, wierpen wy het anker voor
+de Pereca-Kreek.
+
+Des anderen daags voeren wy steeds de Cottica op, en wy stapten aan
+wal op de Plantagie, genaamt Alia. Wy wierden op alle die Plantagien,
+welke wy aandeeden, zeer wel ontfangen, maar zy wierden al langer
+hoe minder in getal, naar maate het bed der Rivier naauwer wierd.
+
+Den 7den vervolgden wy onzen weg. Wy stapten ook aan land op de
+Plantagie genaamt Bockkestein, die de laatste is aan de rechter zyde
+van de Cottica, uitgenomen echter twee andere zeer kleine Plantagien
+aan de Patamaca-Kreek; en des avonds wierpen wy het anker aan den
+mond van de Koopmans-Kreek. Den zelfden dag ontstond 'er brand in de
+Charon, maar dezelve wierd spoedig gebluscht.
+
+Den 8sten, voeren wy aanhoudend de Rivier op: des morgens ten elf
+uuren, kwamen wy aan het Fort of den Post 's Lands-Welvaaren, door
+krygsvolk van de Compagnie bezet wordende. Ik stapte aldaar met
+myne Officiers aan land, om met den Capitain ORZINGA, Bevelhebber
+van deezen Post, een mondgesprek te houden. Ik zond hem drie mannen,
+die ziek waaren, om dezelve te doen oppassen in zyn Gasthuis, alwaar
+ik een schouwspel van smert en elende zag, het welk alle verbeelding
+te boven gaat. Deeze plaats was in 't eerst genoemd geworden Devil's
+Harwar, [16] uit hoofde van deszelfs ondraaglyke ongezondheid. Ik
+zal het by vervolg met dien naam bestempelen, als zynde denzelven
+veel gesschikter, dan die van 's Lands-Welvaaren, welke juist het
+tegendeel beteekend.
+
+Ik vond hier eenige ongelukkige gekwetsten, wien het had mogen
+gebeuren te ontsnappen na de nederlaag, waar in de Lieutenant LEPPER
+en zoo veele manschappen waaren omgekomen. Een van hun verhaalde my
+de byzonderheden van zyne vlucht. "Ik kreeg een kogel in de borst,
+zeide hy my. Het was onmogelyk, om aan het bieden van wederstand of
+aan vluchten te denken. Om eene poging tot behoud van myn leven te
+doen, ging ik midden onder de doodelyk gekwetste en doode soldaaten
+op den grond leggen, alwaar ik wel zorge droeg van geene de minste
+beweging te maken. Het hoofd der muitelingen, op den avond van den
+dag der overwinning het slagveld beschouwende, gaf aan een van zyne
+Capitains bevel, om oogenblikkelyk aan de lyken het hoofd af te houwen,
+om deeze zegeteekenen naar hun dorp over te brengen. De Capitain
+begonnen hebbende met dat van den Lieutenant LEPPER, en van twee
+of drie anderen af te houwen, zeide tot zynen medemakker: Sonde go
+sleeby, caba mekewe liby den tara dogo tay tamara; de zon gaat onder,
+laaten wy deeze honden tot morgen laaten. Na deeze woorden geduurende
+welke ik myn adem inhield, en myn hoofd op den rechten arm rustte,
+(dus vervolgde de soldaat,) bragt de Neger, die zyn byl op myn schouder
+liet vallen, my die verschrikkelyke wond toe, welke gy ziet, en waar
+van ik misschien nimmer geneezen zal.--Zy vertrokken egter allen, met
+zig voerende de hoofden van myne ongelukkige medemakkers, benevens
+vyf of zes gevangenen, met de handen agter op den rug gebonden,
+waar van ik niet meer heb hooren spreeken. Toen alles stil, en het
+zeer duister was, kroop ik op handen en voeten uit het midden deezer
+slagtbank, en ik zogt eene schuilplaats in het bosch, alwaar ik een
+van myne medemakkers vond, minder gewond dan ik. Wy dwaalden tien
+dagen lang, als een prooi van lyden en wanhoop; wy hadden niets,
+dat ons tot een verband dienen konde; wy wisten niet werwaarts onze
+schreden te zetten; en een enkel roggen-brood was al ons voedzel,
+tot aan de wachtplaats van Patamaca, alwaar wy uitgemergeld, en door
+onze wonden, die van wormen krielden, van een gereten, aankwamen".
+
+Ik gaf aan deezen ongelukkigen een halve kroon. Na met den Capitain
+ORZINGA wegens de seinen te zyn overeengekomen, verliet ik zyne
+elendige wachtplaats, en keerde in myn vaartuig te rug. Wy hielden
+steeds aan met de Rivier op te vaaren, tot dat wy ons voor een Kreek,
+Barbacoeba genaamd, bevonden, alwaar wy het anker wierpen.
+
+Des anderen daags verrigtten wy het zelfde werk, tot aan de
+Cormoetibo-Kreek, alwaar wy volgens bevel van den Colonel FOURGEOUD,
+onze vaartuigen vast leiden. Dit was het middenpunt van myne wachtpost:
+wy zagen aldaar niet dan bosschen, water en wolken; geen voetstap van
+een mensch was daar te bekennen; dienvolgende kan men over derzelver
+verschrikkelyk en eenzaam gezicht oordeelen.
+
+Ik zond den 10den het volk van de Cerberus naar hunnen post, te weeten,
+naar het bovenste gedeelte van de Patamaca. Zy gingen oogenblikkelyk
+weder scheep, en zulks volgens myne onderrigtingen, met een groot
+getal aanbeveelingen, die van geene nuttigheid waaren.
+
+Wy tragtten tans onze levensmiddelen aan boord te kooken. Tot een
+haart naamen wy een groote tobbe vol met aarde. Deeze proeve gelukte
+ons, maar zy kostte byna het leven aan een van myne soldaaten, die
+zig vreeslyk brandde. Dewyl wy geenen Heelmeester hadden, nam ik de
+zorge deezer geneezing op my; en met geneesmiddelen, die ik in een
+koffertje had, wierd deeze man in eenige dagen volmaakt hersteld.
+
+Om echter zulk een ongeval voor het vervolg voor te komen, zogt ik
+eene uitgeholde plaats in de Kreek, en dezelve niet verre van den mond
+af gevonden hebbende, gelaste ik aan myne Negers, aldaar een hut te
+bouwen, en aan de soldaaten, om aldaar hunne levensmiddelen gereed
+te maken. Beducht voor overrompeling, droeg ik zorg om schildwachten
+rondom te plaatsen; en voor den nacht kwamen wy op onzen post te
+rug. Wy gingen aldus dagelyks voort tot op den veertienden dag,
+wanneer wy weder naar Barbacoeba afzakten.
+
+Ik liet aldaar den 15den eene andere hut, tot het zelfde gebruik
+geschikt, oprigten. Maar dewyl de regen dwars door myn verdek
+doordrong, keerden wy naar Devil's Harwar te rug, om zulks aldaar te
+herstellen. Ik bragt aldaar ook een van myne Negers in het ziekenhuis.
+
+De kalfatering was den 16den geeindigt; en den zelfden dag meldde ik
+myne aankomst aan den Colonel FOURGEOUD.
+
+Den 17den keerden wy naar de Cormoetibo-Kreek te rug, en wy verlooren
+een anker, het welk in de wortels van den Palmietboom, die aan de
+oevers van alle de Rivieren deezer Volkplanting groeit, hangen
+bleef. 'Er zyn twee zoorten van boomen van dien naam, de roode
+en de witte; van de eerste is myn oogmerk tans te spreeken. De
+roode Palmietboom spruit voort uit een groot getal wortels, die
+zig verscheiden voeten boven den grond vertoonen, alvoorens zig
+te vereenigen tot het vormen van den stam, die dik en hoog is: de
+schors is grysachtig van buiten, maar rood van binnen, en men bedient
+'er zig van voor de leertouweryen. Het hout is roodachtig, hard, en
+tot timmerhout en ander gebruik geschikt. In deezen boom is het meest
+merkwaardig, dat uit zyne takken, en zelfs uit den stam, een eindeloos
+getal vezels uitspruit, even als het touwwerk van een Schip, welke naar
+den grond ombuigen, alwaar zy wortelen schieten, om op nieuw uit te
+spruiten. Zy vormen op die manier eene ondoordringbaare doornstruik,
+terwyl zy, als even zoo veele vaste steunpaalen, den boom ten allen
+tyde onderschragen. De witte Palmiet-boom vind men gewoonlyk in de
+landeryen buiten het water.
+
+Den avond van dien zelfden dag, wanneer het een zeer donkere nacht was,
+riep myn schildwagt, dat hy een Neger zag, die met een brandende pyp
+in den mond, de Kreek in een kano overstak. Wy stonden oogenblikkelyk
+uit onze hangmatten op; maar wy stonden niet weinig te kyken, toen
+een slaaf ons verzekerde, dat het een vuur-mug was, die vloog; en hy
+had gelyk.
+
+De insecten van deezen naam hebben een duim lengte, en een
+doorschynende en groenachtige vlak onder den buik, die in den donker
+als een kleine kaars schynt. Zyne oogen zyn ook zeer schitterend;
+en by het licht van twee deezer muggen zou men zeer gemakkelyk
+kunnen leezen. 'Er zyn nog anderen van een veel kleiner zoort: men
+kan dezelve niet bemerken, dan wanneer zy op zekere hoogte vliegen,
+en men zoude ze dan voor vonken aanzien, die uit een smeedereije komen.
+
+Den 18den niets te doen hebbende, vermaakte ik my met vogelen te
+schieten. Ik doodde 'er een, dien men hier noemt tigri-fowlo, of
+den tyger-vogel, maar dien ik veel eer voor een zoort van reiger
+aanzie. Hy heeft byna deszelfs gedaante. Zyne vederen zyn roodachtig,
+en met regelmatige en zwarte vlakken bedekt, waar van hy zyn naam
+ontleent. De beenen, de voeten en de klaauwen zyn lang; de bek is
+spits en langwerpig; en hunne ligt groene kleur schynt aan te duiden,
+dat deeze vogel van visschen leeft. De hals, waar aan een bos witte
+vederen hangt, is ook zeer lang. Op den kop, die klein is, ziet men een
+roode en zwarte vlak; zyne oogen zyn van een zeer fraaije geele kleur.
+
+Ik ontfing door eene wacht, die te scheep de ronde deed, bericht, dat
+de manschappen van de Cerberus begonden ziek te worden. Des anderen
+daags vernam ik ook, dat op de plaats, alwaar wy onze levensmiddelen
+hadden toebereid, in de Cormoetibo-Kreek, en welke gelegen is aan de
+oevers der Rivier van den kant der muitelingen, deezen nu kortlings
+eene zeer sterke afgezondene krygsbende vermoord hadden. Dienvolgende
+gaf ik last om de hut te verbranden, en wy hielden onze keuken aan
+boord van de vaartuigen. Alle de elementen scheenen tans tegen ons
+zamen te spannen. Het water stortte, als of wy met eenen nieuwen
+zondvloed gedreigd wierden: het drong zelfs in onze vaartuigen door,
+alwaar alles dryvend lag. De lucht was vol groote muggen, die,
+van het ondergaan tot het opgaan der zonne, ons getrouw gezelschap
+houdende, ons beletteden eenige rust te smaken; en des morgens
+waaren wy met puisten en bloed als geheel bedekt. De rook van het
+vuur en van de tabak, die wy brandden om hen te verjagen, deed ons
+byna verstikken. Het was ons onmogelyk een hoek lands te vinden, om
+ons gezouten vleesch aldaar veiliglyk te braaden. Tot een overmaat van
+elende, was tusschen de Zee-soldaaten en de Negers tweedragt ontstaan:
+dewyl nog beloften, nog dreigementen, hen konden te vreden stellen,
+nam ik myn toevlucht tot andere middelen. De muitzuchtigsten van beide
+partyen hebbende doen in boeijen sluiten, veroordeelde ik de eersten,
+om door de spitsroeden te loopen, en de anderen om gegeesselt te
+worden, een half uur lang. Na hen geduurende een geruimen tyd in de
+ongerustheid gelaaten te hebben, gaf ik hun allen vergiffenis, zonder
+hun een enkelen slag te hebben doen toebrengen. Myne goedertierenheid
+deed zoo veel uitwerking, als de kastyding gedaan zou hebben, en
+de vrede wierd volmaakt hersteld. Het was niet even zoo in myne
+macht, om het toeneemen der ziekte te beletten. Alle de regels,
+welke in het uitmuntend vaers van Dr. ARMSTRONG over de gezondheid
+zyn voorgeschreven, zouden in dusdanige omstandigheid nutteloos zyn.
+
+Den 20sten zakten wy tot de Casepoere-Kreek af, in de hoop van het
+aldaar eenigzints beter te zullen vinden; maar te vergeefs. Het getal
+der groote muggen was toen zoodanig, dat ik, myne handen de een tegen
+de ander slaande, in eenen slag 'er agt-en-dertig doodde.
+
+Te Barbacoeba te rug komende, zagen wy eenige fraaije slangen, die de
+Rivier overzwommen. Wy ondervonden een weinig verkwikking op onzen
+tocht, door nu en dan aan land te stappen, om ons aldaar onder de
+schaduwe te verfrisschen. Ik maakte hier gebruik van den raad van
+eenen ouden Neger.--"CARAMACA, zeide ik tot hem, wat doet gy toch om
+uwe gezondheid zoo wel te bewaaren?--Myn meester, Masera, antwoordde
+hy my, ik zwem twee of drie maalen daags in de Rivier. Dit dient my
+niet alleen tot eene lichaamsoeffening, wanneer ik niet gaan kan,
+maar door dit middel houde ik my de huid ook frisch en zuiver. De
+zweetgaaten open zynde, is de uitwaasseming des te gemakkelyker; in
+het tegengestelde geval, zouden zy gesloten zyn, de vochten zouden,
+door stil te staan, bederven, en ziekte zoude 'er ontwyffelbaar op
+volgen". Ik beloonde deezen grysaard, en oogenblikkelyk sprong ik
+in het water, met het hoofd 't eerst. Ik was 'er zoo dra niet in,
+of hy bad my, om toch weder aan boord te komen; het geen ik niet
+zonder verwondering deed.--"Denk om de Kaymans als mede de Perys,
+(een zoort van visschen, welke in Surinamen zoo genoemd worden,)
+zeide hy my, beiden zyn ten uitersten gevaarlyk, maar zoo gy myn
+raad volgt, loopt gy geen gevaar. Gy kunt geheel en al naakt zwemmen;
+alleenlyk draag zorg, om altoos in beweging te blyven; want zoo gy een
+oogenblik stil blyft, kan het dier u het een of ander lidt afbyten,
+of u naar den grond trekken".
+
+Schoon de leezer in verscheidene Reisbeschryvingen, eene beschryving
+van den Kayman heeft kunnen leezen, zal hy het wel ten goede willen
+houden, dat ik hier omtrent dit dier eenige byzonderheden verhaale,
+die ik zelf heb waargenomen, of waar van ik door de zekerste berichten
+ben onderricht geworden.
+
+De Kayman is een halfslagtig dier, het welk men in de meeste Rivieren
+van Guiana vind. Het heeft van vier tot agttien of twintig voeten
+lengte; zyn staart is van dezelfde uitgestrektheid, en over het geheele
+bovenste gedeelte als een zaag getand; het lyf is zulks insgelyks. De
+gedaante van den Kayman gelykt na genoeg naar die van de Hagedis. Zyn
+rug, van een geelachtig bruin, naar heL zwarte hellende, heeft aan de
+kanten verscheiden groenachtige schaduwen; en de buik heeft een vuile
+witte kleur. Zyn breede kop heeft een kakebeen, en zyne oogen zyn byna
+als die van eene zeuge, maar minder onbeweeglyk, en waar van elk door
+een uitwas, of een zoort van zeer harde knobbel, beveiligd word. Zyn
+bek en keel zyn uittermaten breed, en van eene dubbele reije tanden
+voorzien, die alle zoorten van beenderen doorknagen kunnen. De Kayman
+heeft vier pooten, met zeer spitse klaauwen gewapend. Hy is geheel
+bedekt met breede schubben, en zulk eene harde huid, dat hy niet
+dan in den buik of aan den kop gewond kan worden. De Indianen eeten
+van zyn vleesch; maar het heeft een smaak van muskus, zoo men zegt,
+naar zakken of beursen die inwendig by elk lid geplaatst zyn. Het
+wyfje van den Kayman legt haare eijeren in grooten getaale in het
+zand aan den oever, alwaar de hette der zon dezelve uitbroeid, en
+het mannetje slokt 'er een groot gedeelte van op. Dit dier is niet
+zeer gevaarlyk op het land, alwaar het zig niet gemakkelyk bewegen
+kan; maar in de Rivieren ziet men hem dikwils op zynen buit loeren,
+houdende den bek alleen boven 't water, wanneer hy het voorkomen heeft
+van een stuk dryvend hout. Hy is waarlyk geducht voor alles wat hy
+nadert. Echter heb ik gezien, dat hy voor een mensch bang was, zoo
+lang dezelve handen en voeten bewoog, maar ook langer niet. Zommige
+Negers hebben moeds genoeg gehad, om hem in zyn eigen element aan te
+tasten en te overwinnen, in weerwil van zyne ongemeene sterkte en
+woede, die by deeze gelegenheid door zynen onverzadelyken lust tot
+menschen-vleesch nog merkelyk vergroot word.
+
+Het verschil tusschen den Kayman en de Krokodil, die men al mede
+in Guiana vind, bestaat niet alleen in den naam, maar ook in beider
+onderscheiden aart en gedaante, zynde de laatstgemelde veel langer,
+in evenredigheid veel fynder, en minder vraatachtig. Voor 't overige
+ontmoet men dezelve zoo dikwils niet als de eerstgemelde, waarom men
+misschien denkt, dat hy minder verslindend is. Ik zal 'er alleenlyk
+byvoegen, dat men in Asien op het eerste gezicht een groot verschil
+ontdekt tusschen deeze twee kruipende dieren, alwaar zy ook veel
+grooter zyn dan in America.
+
+Het groot voordeel der verzamelingen van voorwerpen, tot de Natuurlyke
+Geschiedenis behoorende, zoo als het Brittannisch Museum, bestaat daar
+in, dat de beminnaar der natuur en waarheid het genoegen verkrygt,
+om de ongeloofbaarste voortbrengzels der schepping met eigen oogen
+te aanschouwen. In die verzameling, welke ik hier aanhaale, vind
+men een Krokodil, in eenige opzigten, maar vooral in de maat, van
+alle de dieren van dien naam in beide Indien verschillende. Schoon
+zy op Bengalen in grooten getaale zyn, heb ik nimmer, volgens een
+geloofwaardig bericht, hooren staande houden, dat 'er grootere zouden
+zyn, dan deeze, welke een-en-twintig voeten lang is. Hy wierd in
+de Indus gevangen, maar men moest vooraf drie ponden kogels op hem
+verschieten, waar van verscheiden op zyne schubben geene uitwerking
+doen konden.
+
+Dewyl ik niet wel voor deeze verzekering kan instaan, stelle ik myne
+geloofbaarheid niet te pand, dan voor een voorwerp, het welk ik zelf
+gezien heb, en my bewees, dat 'er eenige dieren van dit zoort zyn,
+twee maal zoo groot, dan het geen ons Museum bezit.
+
+Ik heb aldus, in 't jaar 1781, te Maastricht den kop van een
+versteenden Krokodil gezien, welken men by het graaven in den berg
+St. Pieter gevonden had. Naar evenredigheid moet het lyf wel zestig
+voeten lang geweest zyn. Wanneer, of op welke wyze kwam dit dier
+aldaar? Echter ik heb dien kop gezien; een Priester was 'er bezitter
+van, en naderhand heeft hy dien als eene groote zeldzaamheid naar
+Parys gezonden. [17]
+
+Men zegt, dat 'er in Guiana Hagedissen zyn van vyf of zes voeten lang;
+maar die geene, welke behooren tot het zoort, in dit Land den naam
+dragende van de Iguana, en by de Indianen dien van Wayamaca, hebben
+'er zelden meer dan drie. Van het hoofd tot onder aan de staart, is de
+Iguana bedekt met zeer kleine schubben die in de zon met de levendigste
+kleuren schitteren. De rug en de pooten zyn donker blaauw; de zyden
+en de buik zyn van een zoort van geelachtig groene kleur. Even als de
+zak of die losse huid, welke hem onder de keel hangt, is het lyf van
+dit dier op verscheiden plaatsen zwart en bruin gespikkelt. Zyn oogbol
+is van een fraay bleek rood; zyne klaauwen zyn donker kastanje bruin.
+
+Deeze Hagedis heeft, even als de Kayman, een getande rug en staart,
+en beiden hebben de laatstgemelde zeer spits. Het wyfje legt haare
+eijeren insgelyks in het zand. Men ziet dit dier dikwils op gronden,
+die met heestergewassen en planten bedekt zyn, alwaar de Indianen het
+zelve met pylen doodschieten. Zy eeten gaarn van deszelfs vleesch,
+het welk zeer wit en zeer lekker is. Men verkoopt het zelve zeer
+duur te Paramaribo; en verscheiden Europeanen eeten 'er van, als van
+eene groote lekkernye. De beet der Hagedis van Guiana is zeer pynlyk,
+maar heeft zelden, schadelyke gevolgen.
+
+Laaten wy tot mynen Neger CARAMACA te rug keeren. Zyne verhaalen,
+raakende den Kayman, hadden my den lust benomen om my dagelyks te
+baden; maar bevindende, dat ik, volgens zyne raadgevingen, alle
+gevaar ontwyken konde, besloot ik dezelve op te volgen, en ik trok
+uit zyne manier een groot voordeel, geduurende al den tyd, dat ik
+in deeze Volkplanting verbleef. Hy raadde my ook om blootsvoets,
+en ligt gekleed te gaan. "Het is tans noodig, Masera, zeide hy my,
+dat gy uwe voeten verhardt, door zonder schoenen of koussen op het
+Schip te kuijeren. De tyd kan komen, dat u dezelve in het midden
+der distelen en doornen ontbreeken, zoo als aan anderen wedervaaren
+is. De gewoonte, Masera, is een tweede natuur: wy hebben allen de
+voeten van een gelyk maakzel. Luister naar my, en eindelyk zult gy den
+ouden CARAMACA dank zeggen. Wat uwe kleeding betreft, vervolgde hy,
+een hembd en een lange broek zyn voldoende; dit zal u moeite en geld
+uitspaaren. Het lichaam heeft zoo wel lucht, als water noodig. Gebruik
+dus baden van deeze tweeerlei zoort, wanneer gy 'er de gelegenheid toe
+vinden moogt". Van dit oogenblik af volgde ik zynen raad, waar aan ik,
+behalven de zindelykheid, grootendeels het behoud van myne levensdagen
+verschuldigd was. Ik dacht toen meenigmaal aan Paramaribo, alwaar
+ik alle de aangenaamheden des levens genoot, terwyl ik hier meer,
+dan immer iemand der wilden, genoodzaakt was van voorbehoed-middelen
+een aanhoudend gebruik te maaken. Het zoude my egter niet verdrooten
+hebben, zoo maar iemand van ons lyden nut getrokken had.--Maar ik
+vergeete, dat men in den krygsdienst blindeling, en zonder aanmerkingen
+te maken, moet gehoorzaamen.
+
+Den 22sten, zond ik mynen Sergeant, en een soldaat, die beiden ziek
+waaren, naar het ziekenhuis van Devil's Harwar. Vervolgens zeilden
+wy weder opwaarts naar het middenpunt van onze wachtpost, naar de
+Cormoetibo-Kreek.
+
+Een van onze Negers vong hier eenige visschen, waar onder de Krampvisch
+was, welke ik reeds beschreven heb: denzelven hebbende doen koken, at
+hy dien met zyne medgezellen. Hy vong ook een Pery en een Que-quee. De
+eerste zeide my de oude slaaf, dat zoo wel gevaarlyk als vraatachtig
+was. Zomtyds is hy by de twee voeten lang; hy is vry plat, schubbig,
+en van een blaauwachtige kleur. Zyn bek is breed, en voorzien van
+eene reije dicht geslotene en puntige tanden, welke zoo veel kracht
+hebben, dat hy de pooten der eendvogels verbreekt, wanneer ze zwemmen:
+hy doet het zelve aan de toonen en vingers, en ryt met zyne tanden den
+boezem der vrouwen van een. De Que-quee kan voor een geharnaste visch
+doorgaan. Hy is van het hoofd tot de voeten van beweegbaare ringen
+voorzien, die de een op de ander loopende, en zig vereenigende als
+die van een Kreeft, hem tot verdediging en tot schubben dienen. Hy
+is van zes tot tien duimen lang, en heeft een breeden kop van eene
+ronde gedaante. Deeze beide visschen zyn zeer goed om te eeten.--Maar
+hut word tyd de beschryvingen daar te laaten, en myn verhaal weder
+op te vatten.
+
+Den 23sten, zynde den dag, welken ik daar toe met den Capitain Orzinga
+was overeengekomen, namen wy, net op den middag, eene proeve met onze
+seinen, door een algemeen lossen van onze musketten en ander wapentuig,
+zoo op Devil's Harwar, als aan boord van de Charon en de Cerberus,
+zynde de laatstgemelde altyd op den wachtpost aan de Patamaca. Zy
+waaren van geene uitwerking: niemand op deezen eersten post, zoo
+min op het een als op het andere der beide vaartuigen, hoorde 'er
+iets van. Ik zelf, een musketschoot doende, kreeg, door myne eigene
+onoplettenheid, een klein ongeluk. Het wapentuig tegen myn schouder
+geplaatst hebbende, viel ik door den te rug stoot op een ton, en myn
+rechte schouder was daar door byna ontwricht.
+
+Den 26sten, kreeg ik door een vaartuig, het welk my van de
+Patamaca-Kreek gezonden wierd, bericht, dat de Cerberus gevaar
+liep, om door de muitelingen, welken men in den omtrek had zien
+rond zwerven, aangerand te worden. Het gedeelte der Rivier,
+alwaar dit Schip lag, zeer naauw zynde, oordeelde ik het zelve in
+een zeer bedenkelyken staat. Dienvolgende deed ik de Charon tot
+de Pinnenburg-Kreek opvaaren. Vervolgens in de sloep, als welke
+ligter was, gegaan zynde, trok ik met zes mannen dit Schip te hulp:
+maar ik wierd zeer aangenaam verrast, toen ik by myne komst vernam,
+dat het slechts een valsch alarm geweest was; en wy keerden den
+zelfden avond naar onzen post te rug. Geduurende mynen tocht was ik
+zeer verwonderd my te hooren begroeten door eene menschelyke stem,
+welke my, om Gods wil, bad aan land te komen. Ik deed dit, vergezeld
+van twee soldaaten, en ik wierd aangesproken door eene oude Negerin,
+die my smeekte, om haar eenige hulp te verschaffen. Het scheen my
+toe, dat zy aan een Jood, die eigenaar was van den grond, waar op
+ik haar vond, toebehoorde. Dit arm elendig schepzel leefde aldaar
+eenzaam in eene kleine hut, en omringd door eene woeste wildernis,
+alwaar zy tot haar voedzel niets had dan eenige bananen, ignames
+en cassave. Zy was niet meer in staat om op de voornaame Plantagie
+van haaren meester te arbeiden, en deeze had haar dus naar deeze
+plaats verbannen, om aldaar een blyk te behouden van zynen eigendom,
+welken de muitelingen vernielt hadden. Aan deeze ongelukkige een stuk
+gezouten vleesch, een weinig garst, en een fles rhum agterlaatende,
+bood zy my tot een tegen-geschenk een van haare katten aan, maar ik
+wilde dit niet aanneemen; en, volgens haar aanbod, beweerden myne
+roeijers, dat deeze vrouw eene tooverheks was: men ziet daar uit,
+dat het bygeloof de grenzen van deszelfs ryk niet tot Europa bepaalt.
+
+In deeze Kreek, welkers oevers met Palmietboomen, struiken en doornen
+bedekt zyn, vonden wy groote witte nooten, die op het water dreeven, en
+die tot rypheid gekomen zynde van zelf scheenen te zyn afgevallen. Zy
+zyn zoet, knappende, en zeer goed om te eeten: maar ik verzuimde
+ongelukkiglyk naar den naam van den boom, die dezelve voortbrengt,
+te verneemen. Men vind in eene groote meenigte op deeze zelfde
+plaats een zoort van water-heester, genaamd mocco-mocco. Het zelve
+groeit tot de hoogte van zeven of agt voeten. De stronk, die vol met
+scherpe punten, is, is van onderen zeer dik, en word in de hoogte al
+langer hoe dunner, dezelve eindigt in drie of vier eironde en gladde
+breede bladen, die eenigermaaten de kragt bezitten van trekpleisters,
+om dat ze zeer sterk aan de huid vast kleeven.
+
+Des avonds by de Charon komende, vond ik de schildwagt in diepen
+slaap, het welk my dermaten moeijelyk maakte, dat ik stilletjes in het
+vaartuig gegaan zynde, myn pistool boven zyn hoofd afschoot, om hem
+te doen ontwaken, en ik verzekerde hem, dat de eerste keer dat het
+weer gebeurde, ik hem de harssens door en door zou schieten. Al het
+volk kwam in de wapenen, en het verschilde weinig, of deeze knaap
+wierp zig in 't water. Maar hoe noodzakelyk zulk een dreigement
+ook was op een post, alwaar eene overrompeling doodelyk zyn konde,
+zoude het uittermaten wreed geweest zyn, dezelve dadelyk ter uitvoer
+te brengen. Het steken van de muggen belette, om gerust te slaapen,
+en de stooring van den slaap op den eenen tyd gedoogde niet denzelven
+op een anderen tyd uit de oogen te houden.
+
+Wy zeilden den 27sten hooger op, naar de Cormoetibo-Kreek. Myne Negers
+stapten aan land om hout te hakken, en bragten een arm dier met een
+krommen bek aan boord, wien zy de vier pooten hadden afgesneeden;
+en in dien staat op den bodem van hunne kano nederwierpen. Ik gaf hem
+een slag op den kop, het welk een einde aan zyn lyden maakte, en ik
+vernam, dat het de Luijaart was, door de inwoonders genaamt Loijaree,
+of Ai, uit hoofde van zyn klaagende stem. Hy heeft byna de grootte
+van een kleine water-patryshond; zyn kop is rond, ten naasten by als
+die van een aap, maar zyn bek is uittermaten groot. Zyne agterpooten,
+om het dier in het klauteren te ondersteunen, zyn veel korter dan
+de voorpooten, en met drie sterke zeer spitse klaauwen gewapend,
+door middel van welke hy zig aan de takken vast houd, maar die myne
+Negers aan dien, welken ik toen zag, hadden afgehouwen, om dat zy een
+zeer beledigend wapen verschaffen. Zyn gezicht is flaauw, en hy laat
+een gemaauw hooren, gelykende naar dat van een jonge kat. Het geen in
+dit dier echter het meest zonderling is, bestaat in zyne beweeging,
+of liever derzelver langzaamheid, welke zoodanig is, dat hy dikwils
+twee dagen werk heeft, om boven op een middelmatigen boom te komen,
+en hy verlaat denzelven nooit, zoo lang hy 'er iets op vind, dat hem
+tot voedzel verstrekken kan. By het opklauteren, verteerd hy alleenlyk
+zoo veel als hy noodig heeft, om op zyne reize te leven, maar op den
+top gekomen zynde, ontbladert hy den boom geheel en al. Hy handelt op
+deeze wyze, ten einde geen gevaar te loopen van uitgehongerd te zyn,
+wanneer hy op de eerste takken te rug koomt, om een anderen boom
+te gaan zoeken; want hy beweegt zig op den grond niet, dan met eene
+ongelooflyke langzaamheid. Zommigen beweeren, dat hy, om de moeite te
+spaaren van zyne ledematen te bewegen, zig als een kloot in een rold,
+en zig zoo van den boom naar beneden laat vallen. Ik weet niet of
+dit waar is; maar dit weet ik, dat hy zynen tred niet verhaasten kan.
+
+Deeze dieren zyn in Guiana van tweederlei zoort. De eersten draagen
+den naam van Ai, en de anderen dien van Unaru: maar in Surinamen noemt
+men hen Sicapo en Dago luijaree, of het luije Schaap en de luije Hond,
+uit hoofde van hun verschillend hair. De hairen van den een zyn dik,
+en van een vuil gryze kleur; die van den ander zyn rosachtig en
+lang. De laatste heeft aan elke poot alleenlyk twee klaauwen; en zyn
+kop is ook minder rond, dan van den eersten. Deeze dieren, zig alzoo
+als eene kluwe in een rollende, hebben meer het voorkomen van een
+uitwas op de schors van den boom, dan als wezens, die zig met blaaden
+voeden. Dit vermogen veroorzaakt dikwerf, dat zy door de Indianen en
+Negers, die hun vleesch met graagte eeten, niet ontdekt worden.
+
+Den 28sten, kwam de Lieutenant STROMER, Bevelhebber op de Cerberus, van
+de Patamaca-Kreek, zynde in een open kano aan de hitte der brandende
+zon bloot gestelt. Hy was door eene hevige koorts aangetast, en zyne
+eenige verkwikking bestond in water uit de Rivier te drinken. Een
+Joodsch soldaat, uit de haven van la Rochelle, vergezelde hem, en had
+last om my te zeggen, dat de muitelingen, twee dagen te vooren, de
+Kreek waaren overgekomen, op den afstand van een myl van de laatste
+Plantagie, zoo als men zoo aanstonds gezegt had, dat is te zeggen,
+dat zy van het oosten naar het westen trokken. In het zelfde vaartuig
+bevond zig ook een Negerin, met een kind aan de borst, welke, door de
+muitelingcn gevangen genomen zynde, ontvlucht was. Ik vernam bovendien,
+door middel van de wachtposten, die beneden my geplaatst waaren, dat
+de Majoor MEDLAR twee handen van muitelingen, die door de Neger-Jagers
+gedood waaren, naar de Savane der Joden gezonden had; dat een Officier,
+aan het hoofd van tien mannen, en met eenige krygsbehoeften, te
+Devil's Harwar was ontscheept, om zig by myne afgezondene krygsbende
+te voegen; en dat eindelyk een van myne Zee-soldaaten op die plaats
+overleden was. De brieven, die ik ontfing, hielden ook bevel in,
+om een drooge streek lands te zoeken, en, zoo 't mogelyk was, aldaar
+eene bergplaats voor levensmiddelen en krygsbehoeften te bouwen.
+
+Ik zond dadelyk mynen Lieutenant HAMER af, om het bevel over de
+Cerberus op zig te nemen; en na het anker geligt te hebben, zakten
+wy af tot aan de Casepory-Kreek, alwaar wy een nacht doorbragten,
+hoedanige de bekwaamste pen niet in staat is te beschryven. De zieken
+kermden, de Jood bad met luider stemme, de soldaaten vloekten, de
+Negers smeekten, de Negerin, die op den grond lag, was in doods-angst,
+het kind schreeuwde, 'er viel onophoudentlyk een stortregen,
+en de muggen staaken geduuriglyk allen de geenen die in het schip
+waaren. Ten zes uuren des morgens echter drong eene verkwikkende zon
+door de wolken heen, en wy kwamen te Devil's Harwar aan.
+
+Den 29sten bragt ik den Officier, en vyf zieke soldaaten, in het
+ziekenhuis. Ik liet ook op deezen post myne andere passagiers,
+voor wien ik alles deed wat ik konde, schoon het weinig te beduiden
+had. Vervolgens mynen nieuwen voorraad op eene geschikte plaats
+gebragt hebbende, keerde ik op nieuw naar myne akelige wachtpost te
+rug, alwaar ik den eersten Augustus het anker wierp.
+
+Des anderen daags, tusschen de onderscheidene slagregens, zagen wy een
+groot getal aapen, en ik doodde 'er een van. Zedert lang geen versch
+vleesch gehad hebbende, liet ik den zelven klaar maken, en at 'er
+met groote smaak van. Wy waaren toen in eene akelige gesteldheid. De
+hangmatten en kleederen der soldaaten verrotten van dag tot dag,
+niet alleen uit hoofde der aanhoudende vochtigheid, maar ook om dat
+ze van slegte stoffen, uit Holland gezonden, gemaakt waaren.
+
+Den 3den ontfing ik de tyding van den dood van den Lieutenant STROMER,
+op Devil's Harwar.
+
+Den 4den, begaaven wy ons derwaarts, om hem de laatste eer te helpen
+aandoen. Wy maakten voor hem een kist van oude planken; maar deeze
+het lyk niet kunnende houden, viel het zelve 'er uit, eer wy aan het
+graf kwamen, en vertoonde ons een treurig schouwspel. Toen lag men een
+hangmat daar over, om voor een lyk-laken te dienen; en allen, die de
+kragt hadden om hun geweer te dragen, deeden drie eereschooten. Deeze
+plechtigheid geeindigd zynde, onthaalde ik de Officiers op een glas
+wyn, en zeide andermaal vaarwel aan Devil's Harwar.
+
+Ik schreef den 6den aan den Colonel FOURGEOUD, om hem kennis te geven,
+dat de muitelingen boven den post van la Rochelle de Rivier waaren
+overgevaaren, en dat ik te Barbacoebo een streek lands gevonden had,
+die geschikt was om 'er een bergplaats voor goederen op te rigten;
+ik gaf hem ook bericht van het overlyden van den heer STROMER, en
+beval hem, tot vervulling van deszelfs plaats, mynen Sergeant aan,
+die Officier onder de Hussaaren geweest was.
+
+Om aan den leezer eenig denkbeeld te geven van den wachtpost, Devil's
+Harwar genaamt, waar van ik hem reeds zoo dikwils gesproken heb,
+zal ik dit oogenblik waarneemen, om denzelven te beschryven.
+
+Deeze post was eerst eene Plantagie geweest, maar was tans alleenlyk
+bezet door krygsvolk, het welk men aldaar plaatste, om het bovenste
+gedeelte van de Cottica te verdedigen. De grond is hoog en droog,
+het geen echter niet wegneemt, dat deeze plaats zeer ongezond is: want
+'er zyn verscheiden honderde soldaaten van ziekte omgekomen. Devil's
+Harwar ligt aan de regte hand, als men de Rivier opvaart, en voorheen
+was aldaar een voetpad, op de Pereca uitkomende, waar op een wacht
+van eenige manschappen geplaatst was; maar het zelve wierd niet meer
+gebruikt, en was met struiken en doornheggen geheel bedekt.
+
+De huizen op deezen post zyn allen van palmboomen hout gemaakt: ik zal
+by vervolg, zoo deeze zoort van palmboom, als de manier om denzelven
+tot timmerhout te gebruiken, beschryven. Een huis, uit vier goede
+kamers bestaande, voor den bevelhebbenden Officier; een ander voor de
+Onder-Officiers; een geschikt verblyf voor de soldaaten; een zeer ruim
+ziekenhuis, het welk aller noodzakelykst is, want het is altyd vol met
+zieken; een kruid-magazyn; een ander voor levensmiddelen; hutten voor
+keukens; een huis om zig te baaden, zyn alle de gebouwen op deezen
+post. Ik moet niet vergeeten te zeggen, dat aldaar ook een put met
+versch water gevonden word. Het krygsvolk van de Compagnie onderhoud
+aldaar eene meenigte schaapen, duiven en gevogelte, alleenlyk tot
+gebruik van het ziekenhuis. 'Er was daarenboven tegenwoordig eene koe,
+welke door de Neger-Jagers na het inneemen van Boucou aldaar gebragt
+was. Zy had een kalf, en verschafte aan de Officiers melk voor hunne
+thee, enz. maar wy, ongelukkige bewooners der vaartuigen, wy hadden
+niets van dat alles! ik zal 'er byvoegen, dat verscheiden Officiers van
+deezen post ook tuinen hadden, waar uit zy groenten en salade trokken.
+
+Het geen, naar myne gedachten, Devil's Harwar zoo ongezond maakt,
+zyn de groote muggen, en de meenigte zand-muggen, waar door men
+gekwelt word.
+
+Den 7den, kwam ik weder aan de Cormoetibo-Kreek aan, alwaar ik
+besloot het te wagen, om aan land te stappen, op dat myne soldaaten
+aldaar hun ossen-vleesch en garst zouden kunnen koken; ik oordeelde,
+dat het op 't zelfde uitkwam, door de hand des vyands om te komen,
+dan wel ons zelven, aan boord van de Charon, de een na den ander te
+verteeren. Het was echter niet gemakkelyk eene enkele kleine plaats
+te vinden, tot de uitvoering van dit ontwerp geschikt, en wy hadden
+veel moeite om daar in te slagen, vermits de grond onbruikbaar was
+door de heester-gewassen, en overal dras lag. Myne Negers maakten
+een zoort van een beweegbaare brug, om de sloep op een droog plekjen
+lands te brengen. Zy rigtten vervolgens een zoort van hut op, met
+palmboom bladeren bedekt, alwaar men tegen den regen beveiligd was, en
+waar in men vuur konde maaken: wy waaren aldaar veel beter dan in ons
+vaartuig. Ons gevaar was in die gesteldheid ongetwyffeld veel grooter,
+dewyl eene oude verblyfplaats der muitelingen, genaamt Pinnenburg,
+naar eene naby gelegen kreek den naam dragende, 'er niet verre van
+af lag; zommigen beweerden, dat deeze benaaming haaren oorsprong had
+van de groote meenigte van paalen of zoogenaamde vriesche ruiters,
+welke deeze zelfde muitelingen in den grond gestoken hadden, om hunnen
+post te versterken en te verdedigen. Schoon deeze sterkte vernielt
+was geworden, wist men, dat de vyand dikwils op deeze plaats kwam, om
+aldaar eenige ignames en maniok-wortelen op te gaaren, welke de grond
+aldaar, schoon onbebouwd, altyd voortbragt. Wy waaren daarenboven
+volstrekt overtuigt, dat die muitelingen, welke laatstelyk boven
+den post van la Rochelle naar de Patamaca-Kreek waaren overgestoken,
+tegenwoordig op Pinnenburg gelegerd lagen, en gereed stonden om de
+nabuurige Plantagien aan de Cottica en Pereca te plonderen, zoo al
+niet om zelfs ons aan te tasten. Gevolgelyk had ik altyd eene dubbele
+schildwagt rondom onzen post, en ik verbood aan een ieder, zoo lang
+wy op deeze plaats blyven zouden, om hard te spreeken, of het minste
+geraas te maken, ten einde wy de geringste beweging zouden kunnen
+hooren, en dus, door waakzaam te zyn, ons gevaar verminderen.
+
+Den 8sten wierd myn andere Officier, de heer MACDONALD, ziek: maar
+hy weigerde my te verlaaten, en naar Devil's Harwar te gaan.
+
+Ik heb gezegt, dat wy geen Heelmeester hadden, maar dat ik eenige
+geneesmiddelen had medegebragt, bestaande in braakmiddelen,
+ontlast-middelen, en poeders, waar van ik het waar gebruik niet
+kende. Ik deed daar van dagelyks uitdeeling onder de soldaaten, die
+hunne maag met gezouten vleesch overladende, en geen lichaams-beweging
+hebbende, dikwils noodig hadden, dat een weinig konst aan de natuur
+te hulpe kwam. De Colonel FOURGEOUD beweerde, dat dit zoort van
+voedzel in de gewesten onder de zonne-keerkring gezonder was,
+dan versch vleesch, het welk door de hette in de maag bedorf,
+terwyl het andere veel gemakkelyker verteerde. Ongelukkig voor ons,
+waaren 'er weinig menschen aan boord van de Cerberus, of de Charon,
+die tot een bewys van het vermogen van deezen levens-regel dienen
+konden. Ik had ook eenige pleisters aan boord; maar door de ontallyke
+zweeren, waar mede het scheepsvolk als bedekt was, waaren zy in 't
+kort verbruikt. Men kan dit gemakkelyk naargaan, wanneer men weet,
+dat in deeze luchtstreek, alwaar de lucht met geheele zwermen van
+onzichtbaare insecten vervult is, de ligtste steek wel dra eene
+groote wonde word. Limoen- of citroen-sap is onder allen het beste
+voorbehoed-, en het zekerst genees-middel; maar wy hadden 'er niet
+meer van. Men moet zig in alle gevallen, hoe gering die ook zyn mogen,
+wel wachten om de steek aan de lucht bloot te stellen; maar integendeel
+moet men zorge dragen, op het oogenblik zelve, dat men gestoken word,
+de huid te bedekken met een stuk graauw papier, met eenig geestryk of
+ander vocht doorweekt, op dat het 'er aan vast kleeve. Wat my betreft,
+niemand was gezonder dan ik. Ik droeg alleenlyk myn lange broek en
+een hembd, het geen ik zelfs niet aan den hals vast maakte, en waar
+van ik de mouwen opstroopte. Wanneer de zon niet al te brandend was,
+trok ik deeze ligte kleeding uit, en baadde my regelmatig twee keeren
+daags in de Rivier. Door dit middel had ik de huid altyd zindelyk,
+en de zweetgaten meer open: dagelyks nam ik ook een glas wyn, na de
+fles eenige vademen onder water gedompeld te hebben, om den drank
+aangenaamer en frisscher te maaken.
+
+Ik moet niet vegeeten te spreeken van het genoegen, het welk wy
+op zekeren tyd onder al dit lyden hadden, door eenige Marcusas te
+vinden, die altoos op deeze plaats groeiden, schoon zedert verscheiden
+jaaren de Plantagie vernielt was. Wy zagen, dit is waar, alleenlyk
+een ouden boom, of, om beter te zeggen, een stronk, want deeze
+plant verdient veel eer deezen naam. Deeze aangenaame vrucht [18]
+is van eene eironde gedaante, en van eene orange- of goud-kleur. Zy
+is gewoonlyk een weinig grooter, en zomtyds een weinig kleinder dan
+een hoender-ei. Men vind daar in een zoort van sappige en aschkleurige
+geley, vol kleine korrels. Vermits deeze geley zeer zoet is, kan men
+dezelve met eenig zuur mengen, het welk daar aan de uitstekendste
+geur bezorgt; en dan is ze zoo koud even of men ys at. Derzelver
+bloem gelykt naar de Passiebloem.
+
+Wy ontmoetten hier eene groote verscheidenheid van heerlyke kapellen,
+en in 't byzonder eenige van 't schoonste hemelsblaauw. Allen zyn ze
+zeer groot. Onder de slagregens, maakten zy eene huppelende beweging op
+de groene uitspruitende takjes; en door haare schoone blaauwe kleur,
+welke de zonnestraalen nog meer deeden schitteren, maakten zy aldaar
+eene overheerlyke te rug kaatzing. Maar ik konde, zoo lang ik hier was,
+'er geene enkele van vangen; ik zal dus de beschryving 'er van tot
+een ander gedeelte van dit werk bespaaren.
+
+Wy hoorden des avonds het slaan van den tamboer, en vooronderstelden,
+dat het by de muitelingen was. Niettemin hielden wy aan, met onze
+levensmiddelen aan land gereed te maken; maar wy waaren steeds op
+onze hoede, overeenkomstig den raad van den heer KLEYNHANS.
+
+Den 29sten, bevond zig de heer MACDONALD veel zieker; echter ziende dat
+ik een brief van den Colonel FOURGEOUD ontfing, scheen hy te herleven,
+het geen wy ook deeden, in de hoop, dat wy uit onze verschrikkelyke
+gesteldheid verlost zouden worden. Maar hoe smertelyk viel het ons te
+ontwaaren, dat men ons daar in by aanhoudenheid deed blyven! Deeze
+brief ging vergezelt met een geschenk van lynen en haaken, om door
+onze visscherye het gebrek aan alle andere versche levens-behoefte
+te vervullen, gelyk mede dat van gezouten vleesch, het welk van dag
+tot dag slechter wierd, en begon te verminderen.
+
+Op het ontfangen van deeze akelige tyding, schreeuwde al het volk uit,
+dat men ons opofferde zonder de allerminste reden van nuttigheid. De
+Negers zugteden, onder het uitspreeken van deeze woorden: Ah! poty
+Backera! (Ach! arme Europeaanen!) Met het uitdeelen nogtans van eenige
+tamarinden, orange-appelen, limoenen en Madera-wyn, die men my ter
+deezer zelfde gelegenheid van Paramaribo gezonden had, vond ik middel,
+om niet alleen aan myne Officiers, maar zelfs aan myne zieke soldaaten,
+eenige verkwikking te bezorgen. Maar dit konde niet lang duuren, en
+des anderen daags waaren wy ongelukkiger dan ooit. Ik nam dus myne
+toevlucht tot de bewoonders van het bosch, en schoot twee aapen,
+die op den top van een Palmietboom, waar op zy in een groot aantal
+waaren, aartig speelden.
+
+Den 11den, zond ik twee myner zieken naar het ziekenhuis, en den
+zelfden avond hoorden wy op nieuw trommelslagen. Des anderen daags
+op den middag wierden wy door een orkaan overvallen; de Charon brak
+van zyne ankers los, en wierd tegen den oever aangesmeten, alwaar
+de deelen van het Schip, die boven water zyn, door de takken van
+boomen, over de oevers der Rivier heen hangende, merkelyk beschadigd
+wierden. Wy wierden door den regen, als door een stroom. overstort,
+en ik verwagtte niets minder dan schip-breuk te lyden.
+
+Den 15den, kwam een ander Officier, de Lieutenant Baron OWEN, van den
+wachtpost van de Cerberus; hy was ziek, en op zyn verzoek waagde ik
+het, om hem naar Paramaribo te zenden. Ik ontfing den zelfden dag
+een tweeden brief van den Colonel FOURGEOUD. Dezelve deed aan de
+soldaaten eenig geld toekomen, om ververschingen te koopen op een
+plaats, alwaar men niets van dien aart vond; maar hy sprak niet om
+ons te doen aflossen.
+
+Den 20sten vernam ik, dat de Cerberus, niet meer dan vier man hebbende,
+die niet ziek waaren, naar den post van la Rochelle de wyk genomen
+had. Ik zond aan dezelven, den 21sten, twee van myne soldaaten,
+met last om op hunne eerste wachtplaats te rug te keeren.
+
+Eindelyk wierd ik zelf door de koorts aangetast, en ik bevond my in
+een elendigen staat. De ziekte beroofde my van myne beide Officiers
+en van mynen Sergeant. Myne soldaaten, op de drie wachtplaatsen,
+namelyk op de twee vaartuigen, en te Devil's Harwar, waaren versmolten
+van twee-en-veertig op vyftien, zonder eenen enkelen Heelmeester, en
+zonder de minste verkwikking. Wy waaren omringd door dikke bosschen, en
+blootgesteld aan de woede van eenen vyand, waar onder wy ontwyffelbaar
+bezweeken zouden zyn, zoo hy de elende van onzen staat geweten had. Zy,
+die nog eenige kragten behielden, zeiden opentlyk, dat men hen aan
+een onvermydelyken dood bloot stelde. Het was dus niet dan met groote
+moeite, dat ik hen wederhouden konde aan 't muiten te slaan, en de
+Cottica tegen myn bevel weder af te zakken.
+
+Zekerlyk, ik was toen niet ontheven van ongerustheden. In de daad,
+men had tegen den vyand, toen hy de Patamaca-Kreek overstak, eenig
+krygsvolk van alle de posten, namelyk van dien van la Rochelle,
+van Devil's Harwar, en van de Pereca, moeten doen optrekken. De
+muitelingen, van drie verschillende kanten aangevallen, zouden,
+zoo al niet geheel verslagen, ten minsten voor hunne roekeloosheid
+zwaar gestraft zyn geworden. Ik spreek nog niet van het voordeel, het
+welk uit zulk een verlies zou zyn voortgesproten, en waar door het
+leven en de eigendom der ongelukkigen, wien de muitelingen in deeze
+strooperyen aan hunne woede opofferden, zouden zyn behouden gebleven.
+
+Ik bevond my den 23sten een weinig beter; en in de tusschenpoozingen
+van myne koorts, doodde ik twee groote zwarte aapen, om 'er my soup
+van te laaten koken. De dood van een deezer dieren ging vergezeld
+met omstandigheden, die my beletteden, om immer weer van deeze jagt
+gebruik te maken: my in een kano dicht by den oever ziende, hield hy
+eensklaps op om met zyne medemakkers te springen; en op een tak gezeten
+zynde, keek hy my aandachtig en met de grootste nieuwsgierigheid
+aan. Ongetwyffeld zag hy my aan voor een reus van zyn eigen zoort. Hy
+babbelde onophoudelyk, en danste op deeze beweegbaare tak met zoo veel
+kragt, als vaardigheid. Ik mikte hem toen, en deed hem weldra in de
+Rivier vallen.--Ik hoop zulk een schouwspel niet weer te zien! Het
+ongelukkig dier leefde nog, maar het was doodelyk gewondt. Om aan zyn
+lyden een einde te maaken, nam ik hem met twee handen by de staart,
+en hem in de rondte gedraait hebbende, om hem duizelig te maaken,
+sloeg ik hem met den kop tegen de kant van de kano; maar het arme
+beest konde tot geen sterven komen; het keek my op de aandoenlykste
+wyze aan; en ik vond geen beter middel om hem af te maken, dan hem
+met den kop in 't water te houden, tot dat hy verdronken was. Myn
+hart bloedde echter: de stervende oogen van het dier zogten steeds
+naar de myne, en scheenen my myne wreedheid te verwyten: zy doofden
+eindelyk langzamerhand uit, en hy stierf. Ik was over zyne straf
+zoodanig aangedaan, dat, toen zy gereed gemaakt waaren, ik nog van
+hem, nog van zynen medemakker proeven konde, schoon ik zag, dat zy
+aan zommige anderen eene lekkere maaltyd verschaften.
+
+De aapen, vooral wanneer ze jong zyn, zyn niet kwaad om te eeten. Men
+kan dit gemakkelyk begrypen, dewyl zy zig niet dan met vrugten, nooten,
+eijeren en jonge vogels, enz. voeden. Naar myne gedachten, zyn alle
+jonge viervoetige dieren eetbaar; maar indien men eenigen der aapen,
+welke men in de bosschen dood, vergelykt by die walgelyke en vuile
+beesten, die langs de straaten loopen, is het niet te verwonderen,
+dat een kiesche maag een afkeer van dit voedzel heeft. Ik heb
+de eerstgemelden verscheiden maalen gekookt, gebraden en gestooft
+gegeeten, en ik heb hun vleesch altyd wit, sappig en goed gevonden. Het
+eenige dat my stuitte, waaren hunne kleine handen en kop, die gevilt
+zynde, naar die van een kind geleeken.
+
+Ik heb reeds opgemerkt, dat 'er verscheiden zoorten van aapen in
+Guiana zyn, van den grooten Orang-Outang, tot de kleine Saki-Winki
+toe. Ik heb den eersten echter nooit gezien: ik heb hem zelfs, zoo
+lang ik in dit land was, niet hooren beschryven. Wat den laatsten
+betreft, ik zal 'er by eene andere gelegenheid van spreeken; ik zal
+my tans vergenoegen met den leezer te onderhouden over die geene,
+welke ik op deezen tocht zag. De aap, dien ik de tweede keer doodde,
+is van het zoort dat in Surinamen den naam van Micou draagt. Hy is
+ten naasten by van de grootte van een Vos, en van roodachtig gryze
+kleur; hy heeft een zwarte kop en een zeer lange staart. Die ik den
+10den doodde, waaren zeer fraai, en toen ze klaar gemaakt waaren,
+veel lekkerder dan de eersten. De aap van dit zoort word door de
+inwoonders genoemd kesee-kesee: hy heeft byna de gedaante van een
+konyn, en is ongemeen vaardig. Zyn hair is rosachtig, zyne staart,
+die zeer lang is, is aan het einde zwart: maar de voorpooten zyn van
+orange kleur. Hy heeft den kop zeer rond, het aangezicht zoo wit als
+melk, met een zwarte vlak in 't midden, en waar in de neusgaaten en de
+mond gevonden worden: deeze tegen elkander inloopende kleuren, geeven
+hem het voorkomen van een mom-aangezigt. Zyne oogen zyn zwart en zeer
+levendig. Dagelyks zagen wy deeze aapen aan weerskanten van de Rivier,
+maar voornamelyk op den middag. Zy sprongen in een groot getal van
+boom tot boom, de een na den ander; zelfs in een geheele reeks agter
+malkander. Zie hier hunne manier van reizen: de eerste begeeft zig op
+het einde van een tak, van waar hy op een naby staanden boom springt,
+maar dikwils ver afgelegen, zonder ooit in zyn oogmerk te missen,
+en met zoo veel juistheid als kragt. De anderen, en zelfs de wyfjes,
+hunne jongen op den rug dragende, alwaar zy zig zeer vast haaken,
+volgen hunnen geleider, de een voor, de ander na, en doen dien sprong
+met het grootste gemak. Het is zeer merkwaardig, met welke ligtheid
+zy op die natuurlyke koorden loopen, welke in een groot gedeelte der
+bosschen de boomen zamenvlegten, en die aan de takken vast hangende,
+op het eerste gezicht, de beeldtenis van eene vloot, die ten anker
+ligt, vertoonen.
+
+De wyfjes der aapen, zoo men my gezegd heeft, zoogen dikwils twee
+jongen, even gelyk de vrouwen. By het ondergaan der zon, heb ik deeze
+dieren den top der palmboomen zien beklimmen, waar van zommigen niet
+minder dan honderd voeten hoog waaren. Zy sliepen aldaar gerust,
+onder de breede bladeren van deezen boom. De Kisi-Kisi is zoo fraai,
+en van zulk een beminnelyken aart, dat verscheiden lieden hem met zig
+voeren, aan een zilvere ketting vast gemaakt zynde. Hy maakt duizend
+kromme sprongen en wendingen, babbelt zonder ophouden, en roept
+zonder tusschenpoozen pitico-pitico. Men maakt hem gemakkelyk tam,
+en vangt hem door middel van een lym, het welk de Indianen maken,
+en vry wel met ons vogellym overeenkoomt.
+
+De aapen van dat zoort, wier verschrikkelyken dood ik verhaald
+heb, wierden door myne Negers Monki-Monki genaamd. Alles wat ik
+'er van zeggen kan, bestaat hier in, dat zy onder de geenen, welken
+ik beschryf, van eene middelmatige grootte zyn, en dat zy den rug
+geheel zwart hebben. Eene zeer merkwaardige omstandigheid, en die
+ik niet vergeeten moet, is, dat ik uit myn vaartuig een aap van dit
+zoort naar den waterkant zag naderen, met zyn poot daar uit scheppen,
+zyn mond spoelen, en den vinger daar in steken, als of hy zig de
+tanden wilde schoon maken. Dit wierd door een der Negers opgemerkt,
+die my groot vermaak deed met my zulks aan te wyzen.
+
+Ik zal, om dit stuk voor het tegenwoordige te eindigen, 'er byvoegen,
+dat deeze beesten gezellig en zeer levendig zyn, zoo als ik heb
+doen zien. Het is byna overtollig op te merken, dat het gewoon
+onderscheid tusschen de aapen en de meerkatten daar in bestaat,
+dat de eersten geen staart hebben en de andere wel: maar dewyl ik
+'er geene van het eerste zoort in Guiana ontdekt heb, geloof ik,
+dat zy meerder Asia en Africa, dan dit gedeelte der nieuwe weereld,
+het welk onder den naam van Zuid-America bekend is, bewoonen. De aapen
+doen dikwils veel schade op de Plantagien, alwaar zy het suikerriet,
+enz. om ver haalen; ik heb dit egter maar eenmaal gezien.
+
+Dewyl ik van de dieren spreek, welke ik in dit gedeelte van Guiana
+gevonden heb, zal ik niet vergeeten melding te maken van de Otters,
+welke men hier Tavons noemt, en die in de Cormoetibo-Kreek ons dikwils
+met hun onaangenaam geschreeuw vermoeiden. Deeze halfslachtige dieren
+leeven voornamelyk van visschen. Zy zyn ten naasten by drie voeten
+lang, asch-graauw, en over 't geheel wit gevlakt; zy hebben korte,
+platte pooten, met vyf genagelde vingeren, die vliezen hebben. De kop
+is rond, de bek plat, en van weerskanten van knevels voorzien, even
+als de katten; de oogen zyn klein, en boven de ooren geplaatst. De
+staart is zeer kort. Deeze dieren loopen kwalyk, maar zy zwemmen met
+een groote kragt. Men zegt, dat 'er nog een ander zoort van Otters
+in Guiana is, veel breeder zynde; ik heb 'er nooit een gezien. [19]
+
+In weerwil van den gunstigen oogenschyn van des avonds te vooren,
+bevond ik my den 24sten zeer ziek. Ik had moeite om over eind te
+blyven zitten in myne hangmat, waar onder myn kleine Neger QUACO over
+den staat van zynen meester ontroostbaar was; en des anderen daags
+wierd de arme jongen zelf ziek. Ik was ter zelfder tyd genoodzaakt,
+om drie mannen, die door de koorts waaren aangetast, naar Devil's
+Harwar te zenden. De ongelukken komen zelden alleen; ik ontfing, in
+dit elendig tydstip, de tyding, dat de Officier OWEN by zyne aankomst
+op de Plantagie Alida gestorven en aldaar begraven was. Myn Vaandrig,
+COTTEMBERG, had ook daags te vooren zyne levensdagen geeindigt. Wat my
+zelven betrof, my stond tans een gelyk lot te wagten. Ik zag my tans
+door eene heete koorts aangetast, zonder Officiers, zonder soldaaten,
+hebbende geene andere hulp, dan die my de ongelukkige Neger-slaaven
+bezorgen konden, en welke zig bepaalde tot het koken van water voor
+de thee. Men kan oordeelen, hoe troostelyk het voor ons was, toen
+ik denzelfden avond, op welken zulk eene opeenstapeling van onheilen
+onzen ondergang scheen te bedreigen, van den Colonel bevel ontfing,
+om my met de vaartuigen naar Devil's Harwar te begeeven, alwaar ik ook
+mynen wachtpost aan den oever neemen zoude, en aldaar den heer ORZINGA,
+Capitain in dienst der Compagnie, af lossen, als welke zig met zyne
+manschappen naar la Rochelle, aan de Patamaca-Kreek, begeeven moest,
+om het krygsvolk, zig aldaar reeds bevindende, te versterken. Deeze
+tyding, hoe ziek ik ook was, bragt zulk eene uitwerking op my te weeg,
+dat ik oogenblikkelyk bevel zond naar de Cerberus, om tot aan den
+mond der Cormoetibo-Kreek te rug te komen, alwaar hy my den zelfden
+avond aantrof.
+
+Den 26sten namen wy ons afscheid van deezen vernielenden post: wy
+ligtten het anker, om ons naar Barbacoeba te begeeven; en onze reize
+was merkwaardig door eene omstandigheid, die waarschynlyk den leezer
+meer vermaaken zal, dan alle die meenigvuldige verhaalen van ziekten
+en sterfte.
+
+Ik lag in myne hangmat uitgestrekt, geduurende eene tusschenpoozing
+van myne koorts, en de Charon bevond zig ter halver weg, tusschen de
+Cormoetibo- en Barbacoeba-Kreeken, wanneer de schildwagt my riep om my
+te zeggen, dat hy iets zwarts zag, het welk zig in de doornstruiken aan
+den oever bewoog, en niet antwoordde, maar dat men, volgens deszelfs
+uiterlyke gedaante, moest besluiten, dat het een mensch was. In de
+gedachten komende, dat het voorwerp, door den schildwagt gezien,
+een spion konde zyn, of een voor uit gezonden muiteling, ging ik
+aan land, om 'er zeker van te zyn: toen verklaarde een der slaven,
+genaamt DAVID, dat het geen Neger was, maar een groote halfslachtige
+Slang, die ongetwyffeld niet verre van den oever af was, en dat,
+zoo ik wilde, ik hem gemakkelyk zoude kunnen dooden. Ik was daar toe
+in 't geheel niet gesteldt. De buitengewoone grootte van het dier,
+myn zwakkelyke staat, de moeielykheid om dwars door de struiken, die
+aan den waterkant van eene ongemeene dikte waaren, door te dringen,
+hielden my te rug, en ik gaf bevel om weder naar boord te keeren. DAVID
+verzogt my toen verlof om zig dieper in te mogen begeven, ten einde
+alleen den slang te dooden, die op geenen verren afstand wezen konde,
+en hy verzekerde my, dat 'er geen gevaar by was. Zyn besluit wakkerde
+myn hoogmoed en nayver zoodanig op, dat ik besloot zyn eersten raad
+te volgen, en den slang zelf te dooden. Ik vorderde echter van den
+Neger, dat hy my het dier zoude aanwyzen, en aan myne zyde blyven;
+hem tevens verklaarende, dat, zoo hy een voet dorst verzetten, ik
+hem de harssens zoude inschieten.
+
+Hy stemde in alles gewillig toe: ik laadde toen myn snaphaan met
+schroot, en 'wy gingen voort. DAVID baande den weg door de struiken
+af te snyden, en wy wierden dooreen zee-soldaat gevolgt, welke
+drie gelaaden geweeren droeg, om in geval van nood van dienst te
+zyn. Naauwlyks waaren wy vyftig treden door slyk en water voortgestapt,
+of de Neger, die alles met veel behendigheid en de naauwkeurigste
+opmerkzaamheid waarnam, hield agter my stil, en zeide my: Ik zie den
+slang reeds. In de daad het was dit dier, liggende onder de bladeren,
+en zoo wel overdekt, dat ik eenigen tyd werk had, eer ik zyn kop, die
+meer dan zestien voeten van my af was, onderscheidentlyk zien kon:
+zyn gespleeten tong bewoog zig in zyn bek; en zyne oogen, op eene
+buitengewoone wyze schitterende, scheenen vuurvonken uit te werpen. Ik
+plaatste toen myn wapentuig op den tak van een boom, om des te zekerder
+te mikken, en ik schoot af; maar den kop niet geraakt hebbende, kreeg
+hy den kogel in het lyf. Het dier, voelende gewond te zyn, stelde zig
+in eene woedende beweging, met zulk eene verbaazende kragt, dat hy de
+doornstruiken, waar door hy omringd was, weg sneed, even gemakkelyk als
+iemand het gras afmaait. Hy stak zyn staart met geweld in 't water,
+en bedekte ons daar door met een stroom van slyk, die tot op een
+grooten afstand heen vloog. Echter deed hy op ons de uitwerking niet
+van den krampvisch, en wy bleeven geene onbeweeglyke getuigen van dit
+schouwspel: wy naamen de vlucht zoo schielyk wy maar loopen konden,
+en wy gingen in aller yl in de kano. Toen wy weder tot bedaaren gekomen
+waaren, verzogt my de Neger om den aanval te hervatten: hy verzekerde
+my, dat in eenige oogenblikken de slang in rust zoude zyn; en dat hy
+nog de kragt, nog het voornemen had om ons te agtervolgen. DAVID, om
+zyn gezegde te bekrachtigen, ging voor my uit, tot dat ik gereed was
+om te schieten. Ik vernieuwde dus de proef, vooral na de verzekering
+van den slaaf, dat hy zelf in 't begin ter zyde gegaan was, alleenlyk
+om plaats voor my te maken. Deeze tweede keer vond ik den slang een
+weinig uit zyne eerste ligging verplaatst, maar zeer rustig, en de
+kop, zoo als bevoorens, onder bladeren, verrotte schors van boomen,
+en oude boom-mos verborgen. Op 't oogenblik gaf ik vuur, dog met even
+weinig goeden uitslag als te vooren. Het dier, niet meer dan ligt
+geraakt zynde, veroorzaakte ons een wolk van stof met modder gemengd,
+hoedanige ik nimmer dan in een orkaan gezien heb; en wy keerden zeer
+schielyk naar de kano te rug. In zulk eene onderneeming een weerzin
+hebbende, gaf ik bevel om weder aan boord van ons vaartuig te gaan:
+maar DAVID my zyn verzoek hernieuwende, om hem toe te staan, dat hy
+alleen het dier mogt dooden, liet ik my overhaalen, om met hem een
+derde proef te nemen. De verblyfplaats van den slang ontdekt hebbende,
+schooten wy onze drie snaphaanen te gelyk af, en een van ons had het
+geluk het monster in den kop te treffen. DAVID, over deezen goeden
+uitslag van blydschap opgetogen, liep zonder tyd-verzuim naar het
+vaartuig, en bragt wel dra het touw van de sloep met zig, om onzen buit
+naar de kano te trekken: maar dit was geene gemakkelyke onderneeming;
+want de slang, schoon doodelyk gewond, bleef zig steeds buigen, en
+weder in een krommen, zoo dat het ten uitersten gevaarlyk was hem
+te naderen. De Neger echter, een lisknoop gemaakt hebbende, kwam,
+na eenige vrugtelooze pogingen, zoo verre, dat hy dicht by hem was,
+en hem met veel knaphandigheid het touw om den hals wierp. Wy trokken
+hem toen allen tot aan den oever, en wy maakten hem agter aan de kano
+vast, om hem alzoo voort te slepen. Hy leefde steeds, en zwom als een
+aal. Ik had waarlyk geen lust om een dergelyk passagier aan boord
+van zulk een ligte boot, als de onze, te hebben, daar zyne lengte
+(schoon de Negers my, tot myne uiterste verwondering, verklaarden,
+dat het niet meer dan een jonge slang was, die slechts de helft van
+zyne volwassene grootte had,) volgens eene naauwkeurige meeting,
+twee-en-twintig voeten en eenige duimen bedroeg: zyne dikte was als
+die van mynen kleinen Neger QUACO, oud omtrent twaalf jaaren, wiens
+kamisool ik op de huid van dit dier pastte.
+
+By de Charon gekomen zynde, waaren wy bedacht, hoe dit monster ergens
+te plaatsen, maar 'er geene geschikte gelegenheid toe vindende,
+naamen wy eindelyk het besluit om hem naar Barbacoeba te brengen,
+ten einde hem aldaar aan den oever de huid af te stroopen, en
+zyn vet of olie enz. met ons te nemen. Ter uitvoering van dit
+ontwerp klauterde de Neger DAVID, het einde van het touw in de
+hand houdende, op een boom plaatste het zelve tusschen twee takken,
+en de andere Negers heisten den slang naar de hoogte op, alwaar hy
+hangen bleef. Dit gedaan zynde, verliet DAVID den boom, en een sterk
+en puntig mes tusschen de tanden neemende, omvatte hy het monster,
+het welk geduurig heen en weder slingerde. Hy begon zyn werk met hem
+de huid by den hals te openen; vervolgens stroopte hy hem dezelve af,
+daar mede voortgaande, tot dat hy in de laagte kwam. Schoon ik wel zag,
+dat het verschrikkelyk dier buiten staat was, om eenig kwaad te doen,
+moet ik egter erkennen, dat ik niet zonder ontroering een mensch,
+geheel naakt, en met bloed bemorst, met armen en beenen de glibberige
+huid van een nog levend monster konde zien omvatten. De zaak was niet
+ten eenemaal nutteloos; want, behalven deeze huid, bezorgde DAVID
+my daar door meer dan vier kruiken [20] helder vet, of liever olie,
+schoon 'er eene nog grootere hoeveelheid van verlooren ging. Ik gaf
+deeze olie aan de Heelmeesters te Devil's Harwar voor de gekwetsten,
+waar voor zy my hunnen dank betuigden, want het is een uitmuntend
+geneesmiddel, voor al voor kneuzingen. Wanneer ik myne verwondering
+betoonde, van het dier, schoon van zyne ingewanden en huid beroofd,
+nog steeds te zien blyven leven, zeide my de oude CARAMACA, het zy
+hy dit by ondervinding, het zy by overlevering wist, dat het eerst na
+den ondergang der zon zoude sterven. De Negers hieuwen hem in stukken,
+ten einde hem klaar te maken, en zig op te vergasten. Zy verklaarden
+allen, dat hy lekker en zeer gezond was; maar tot hun groot hartzeer,
+weigerde ik om 'er van te proeven; en, na het eindigen van hunne
+maaltyd, zakten wy naar Devil's Harwar af.
+
+Men bewaart verscheide huiden van dit zoort in het Britsch Museum,
+en in dat van den heer PARKINSON. De heer WESTLEY noemt deeze slang
+Liboija, en de Engelsche Encyclopedie noemt dezelve Boa. In Surinamen
+noemt men hem Aboma. Zyne lengte, wanneer hy zynen vollen wasdom
+heeft, is zomtyds, zoo men zegt, veertig voeten, en zyn omtrek meer
+dan vier. Hy heeft den rug van een donker groene kleur; en dezelve is
+met onregelmatige, witte, en met een zwarte streep omringde vlakken
+bedekt; de zyden zyn van een fraaije donker geele kleur, met de zelfde
+vlakken; en de buik heeft een witte vuile kleur. Zyn kop is breed,
+plat, maar klein in evenredigheid van het lyf; zyn bek is zeer groot,
+en bevat eene dubbele reije tanden; zyne beide oogen zyn zwart en
+uitpuilende. Deeze slang is geheel met schubben bedekt, waar van
+zommigen de gedaante van een Engelsche schelling hebben. Om hem in 't
+aangrypen van zynen buit behulpzaam te zyn, is hy onder den buik met
+sterke klaauwen, als haanespooren, gewapend. Dit dier leeft zoo wel
+in 't water als op 't land, en tiert 't best op laage en moerassige
+landen, alwaar hy zig verschuilt, door zig onder stukken verrot
+hout, onder boommos en bladeren, als een touw in een te rollen. Hy
+verbergt zig alzoo, om zynen vyand by verrassing te vangen, terwyl zyne
+ongemeene grootte hem niet toelaat denzelven te vervolgen, Wanneer hy
+uitgehongerd is, verscheurd hy al het gedierte, dat onder zyn bereik
+koomt; het verschilt hem weinig, of het een luiaard, een wild zwyn,
+een hart of een tyger is. Door middel van zyne klaauwen slingert hy
+zig rondom zynen buit, zoo dat dezelve hem niet ontsnappen kan. Hy
+vermorselt met eene onweerstaanbaare kracht de beenderen van het lyf
+van het dier, het welk hem tot voedzel strekt. Om elken brok beter te
+doen glyden, bevochtigt hy dien met een speekzel of slym, het welk hy
+uit zyn bek haalt, en zoo gaat eindelyk alles naar binnen, en verdwynt
+geheel en al. De Aboma kan dan niet van plaats veranderen. De roof,
+die hy heeft ingeslokt, verwekt eene al te sterke opspanning in dat
+gedeelte van het lyf, alwaar het ter verteering blyft, het welk dit
+dier beletten zoude over den grond heen te glyden. Geduurende al dien
+tyd heeft hy geen ander onderhoud noodig. Men heeft my verhaald, dat
+'er Negers door hem zyn verslonden geworden, en ik ben zeer genegen om
+'er geloof aan te slaan; want indien, wanneer hem de honger knelt, een
+mensch zig onder zyn bereik bevond, zoude hy hem zoo wel aanpakken,
+als alle andere gedierten. Ik vreesde, dat zyn vleesch, het welk
+zeer wit is, en naar dat van een visch gelykt, voor de maag schadelyk
+mogt zyn. Ik had 'er niet tegen, dat de Negers 'er van aaten, maar ik
+bemerkte een zoort van misnoegen onder de zee-soldaaten, die my nog
+overig waaren, dat ik de groote kook-ketel had laaten gebruiken om hem
+te kooken. Men zegt, dat de beet van deezen slang niet vergiftig is;
+ik geloof zelfs, dat hy niet byt, dan wanneer hy honger heeft.
+
+Ik zal 'er byvoegen, dat ik zyne huid op den bodem van de kano vast
+gespykerd hebbende, om dezelve aldaar in de zon te doen droogen, en
+die met asch bedekkende, om ze voor 't bederf te bewaaren, aan een
+van myne vrienden op Paramaribo zond, die dezelve vervolgens als een
+stuk van groote merkwaardigheid naar Holland gestuurt heeft.
+
+
+AGTSTE HOOFTSTUK.
+
+  De Muitelingen verbranden drie Plantagien, waar van zy
+  de bewoonders vermoorden.--Tafereel van armoede en elende.
+  --Optocht dwars door de bosschen van Surinamen.--De Colonel
+  FOURGEOUD en het overig krygsvolk verlaat Paramaribo.
+
+
+Den 24sten Augustus, loste ik den Capitain ORZINGA af, en nam het bevel
+op den wachtpost van Devil's Harwar op my. Ik was zes-en-vyftig dagen
+aan boord van de Charon geweest, in den beklaagenswaardigsten staat;
+maar ik hoopte dien tans door eenige ververschingen, als melk, enz.,
+die ik my bevoorens niet konde aanschaffen, verzacht te zien. Het
+krygsvolk der Societeit, ten getaale van meer dan honderd mannen,
+moest des anderen daags vertrekken, om zig in myne vaartuigen, naar
+den wachtpost van la Rochelle aan de Patamaca te begeeven. Ik deed
+de monstering van de macht, die my nog overig was. Van vyf Officiers
+waaren 'er maar twee in 't leven, en deezen waaren nog ziek. Het
+getal van myne zee-soldaaten beliep slechts vyftien, zonder daar onder
+een Sergeant en twee Corporaals te begrypen. Ik had echter, den 2den
+July bevoorens, vier-en-vyftig soldaaten in volmaakte gezondheid met
+my ingescheept. Eene zoo zwakke krygsbende, als de myne tans was,
+was voor my onvoldoende, om een hospitaal vol zieken, magazynen met
+krygs- en mondbehoeften, enz. te verdedigen op eenen post, die door
+honderd soldaaten was bezet geweest, en zulks vooral op een oogenblik,
+dat de vyand niet verre af was. Dit alles in aanschouw neemende,
+gaf de Capitain ORZINGA my eene versterking van twintig mannen van
+zyn volk. Op den dag van myne aankomst, gaf hy my en myne Officiers
+eene avondmaaltyd, en hy onthaalde ons op versch gekookt en gebraden
+vleesch; het geen ons een groot genoegen verschafte en uittermaaten
+verwonderde. Maar hoe was ik ter nedergeslagen, wanneer ik vernam,
+dat deeze lekkere spys aan ons was opgedischt ten kosten van de koe
+en het kalf, waar op ik alle myne hoop gebouwd hadde! Het scheen,
+dat deeze moord, want waarlyk het was niets anders, tusschen den
+Capitain en een van zyne schildwachten, die veinsde deeze dieren door
+onvoorzichtigheid gedood te hebben, was overlegt geworden. Dus beroofde
+ons ORZINGA, voor het genoegen van een oogenblik, van eene verkwikking,
+welke voor ons, by gebrek van gezond voedzel geheel uitgemergeld zynde,
+zoo noodzakelyk geworden was.
+
+Des morgens van den 28sten, begaf het krygsvolk van de Compagnie
+zig naar de plaats van deszelfs bestemming. Na hun vertrek deed ik
+onderzoek naar de manschappen, welke ORZINGA my had agtergelaten,
+en ik vond niet dan koortzigen, gekwetsten, lieden door allerlei
+zoorten van kwaalen aangetast, welke men des anderen daags in het
+ziekenhuis moest doen gaan.
+
+Den 29sten, liet ik aan mynen eenigen Stuurman stokslagen geven,
+vermits hy de soldaaten bestal. Ik gaf vervolgens bericht aan den
+Colonel FOURGEOUD van myne aankomst op deezen post: ik schetste hem
+myne gesteldheid af, en verzogt om versterking. Den avond van den
+zelfden dag stierven twee van myne soldaaten.
+
+Na alle myne beschikkingen gemaakt te hebben, dankte ik den Hemel in
+de hoop van eenige rust te smaken. Met deeze vleijende hoop vervult,
+ging ik ten tien uuren des avonds in myn hangmat leggen slapen;
+maar deeze rust was van korten duur; want naauwlyks had ik de oogen
+gesloten, of ik wierd door mynen Sergeant wakker gemaakt, die my den
+volgenden brief ter hand stelde: dezelve was aan my gezonden door
+den Capitain der soldaaten, of van de vaartuigen aan de Cottica.
+
+"Ik heb de eer u te berichten, myn Heer, dat de muitelingen aan uwen
+kant drie Plantagien, de Zuinigheid, Peru, en de Hoop hebben in brand
+gestoken; dezelve branden nog; en dat zy bovendien aan alle blanken,
+welken zy daar gevonden hebben, den hals hebben afgesneden. Dewyl
+zy hunne te rug wyk nemen moeten by den post, alwaar gy u bevind,
+geef ik 'er u kennis van, op dat gy op uwe hoede zyn zoude.--Ik ben
+in haast, enz."
+
+(Geteekend)
+
+STOELEMAN
+
+Van de nietigheid myner middelen van verdediging overtuigt zynde,
+konde ik niet afzyn op het leezen van deezen brief te zidderen. Den
+afgezonden bode, die my den brief gebragt had, de tyding, my daar by
+aangekondigd, verspreid hebbende, was het onnoodig, om de algemeene
+marsch te slaan, ten einde het volk by een te verzamelen. Niet alleen
+de weinige soldaaten, die overig waaren, maar zelfs alle de zieken
+van het Hospitaal, waaren in een oogenblik by elkanderen. Ik stond
+'er wel by, de laatstgemelden wilden mede optrekken; zy kroopen op
+handen en voeten, en verscheiden van hun stierven op het zelfde
+oogenblik. Mogte ik nimmer een dergelyk schouwfpel van schrik en
+elende wederom aanschouwen! Verminkten, zieken, blinden, gekwetsten,
+vlooden allen, in de hoop van een treurig aanzyn te behouden, naar
+eenen onvermydelyken dood.
+
+Wat my betrof, ik was in geen beter staat, zynde uittermaten
+zwak. Echter bragten wy den geheelen nacht onder de wapenen door,
+en ik verzogt den bode om by ons te blyven, ten einde ons getal met
+nog een man te vergrooten: wy hadden beslooten ons leven zoo duur te
+verkoopen, als ons mogelyk zyn zoude. Tegen den morgenstond, geenen
+vyand ziende opdagen, begroeven wy onze dooden in hunne hangmatten,
+want, op den geheelen post, was geen enkele plank om een kist te
+maken. In deeze verschrikkelyke gesteldheid verloor ik myn geduld, en
+ik verstoutte my om aan mynen Colonel te schryven, dat de soldaaten,
+die my nog overig waaren, door de gevolgen hunner vermoeienis en lyden
+afgemat, op den rand des grafs stonden, en dat men hen niet meer
+konde oppassen, zoo als hun staat vereischte, vermits de oppassers
+der zieken, by myne aankomst alhier, naar Paramaribo gevlucht waaren.
+
+Ons getal, naar de stiptste waarheid, bepaalde zig tot twaalf mannen,
+en men moest twaalf gebouwen bewaaren. Wy hadden niet meer overig dan
+twee kistjes met oorlogs-behoeftens. Wy hadden geen middel om de zieken
+te bergen, want het volk van Capitain ORZINGA was met myne vaartuigen
+vertrokken, en ik had de laatste kano bestemd, om mynen brief aan den
+Colonel te zenden. Den bode, die my den brief van STOELEMAN gebragt
+had, by my willende houden, en beletten, dat niemand met hem ontsnappen
+zoude, had ik zyne kano laaten wegdryven. In deeze gesteldheid zag ik
+my gedwongen de slaaven in soldaaten te herscheppen. Ik wapende hen
+met een byl, geen snaphaan aan hun durvende toe vertrouwen. Wy bleeven
+dan, zoo als ik reeds gezegd heb, den geheelen nacht onder de wapenen,
+en des anderen daags morgens vonden wy weder twee mannen overleden.
+
+Ik begon waarlyk te gelooven, dat wy geschikt waaren, om buiten
+bedenking verlooren te gaan. Alle de soldaaten, de regels van
+onderwerping vergeetende, en zig met niets meer, dan het behoud van
+zig zelf, bezig houdende, vervloekten den Colonel FOURGEOUD; en het
+was my onmogelyk hunne verwenschingen te stuiten. Ik kan niet nalaaten
+de bekwaamheid der muitelingen alhier op te merken, welke zig stil
+gehouden hadden, tot dat het krygsvolk der Societeit op den post van
+Devil's Harwar van daar vertrokken was, en welke overtuigt zynde,
+dat dezelve door geene anderen, dan verzwakte en zieke soldaaten
+bewaard wierd, op den dag zelven van dit vertrek, hunne verwoestingen
+op de Plantagien aan de Cottica gepleegd hadden. Zy wisten wel, dat
+ik geen volk genoeg had, om hen te vervolgen, zelfs niet om my te
+verdedigen. Dit alles echter beantwoordde aan myne verwachting. Maar
+zoo myne macht voldoende geweest was, de muitelingen zouden niet
+ontsnapt zyn; ik zoude hen ten minsten in hunnen te rug tocht hebben
+afgesneden, vooral indien het krygsvolk, aan de Pereca geplaatst, met
+dat van Cottica gezamenderhand was werkzaam geweest, door ronden te
+doen op den weg, die tusschen deeze twee Rivieren gemeenschap heeft,
+een weg, dien de muitelingen verpligt waaren twee maal over te trekken.
+
+Den eersten September, bragten wy ook den nacht wakende door, en
+des anderen daags morgens begroeven wy nog eenen anderen soldaat. Ik
+begryp niet, hoe zommigen van ons, in den zwakken staat, waar in wy
+waaren, en in eene brandende luchtstreek, zulk een schouwspel konden
+overleven. Eindelyk overtuigd zynde, dat de muitelingen het Cordon
+waaren doorgetrokken, zonder dat zy dienstig geoordeelt hadden ons een
+bezoek te geven, besloot ik om al myn volk naar binnen te doen gaan, en
+hun toe te staan om op hun bed te sterven. Des avonds van dien zelfden
+dag, wanneer wy zulks niet meer noodig hadden, zagen wy een Officier
+en tien mannen van den post van la Rochelle aankomen. Bevoorens had ik
+'er niet meer dan negen overig, die in staat waaren dienst te doen.
+
+Den 2den stierf nog een ander soldaat. Ik deed op nieuw de monstering
+van myn volk, en ik bevond dus agt Zee-soldaten, zonder de versterking
+van verminkten uit het krygsvolk der Compagnie mede te rekenen. Echter
+liepen wy geen gevaar meer om door de muitelingen vermoord te worden:
+dank zy hunne kleinmoedigheid, of liever hunne overyling.
+
+Ik ontfing op dit tydstip een brief van den Colonel FOURGEOUD, die
+over het verlies van zoo veele braave Officiers zeer was aangedaan. Hy
+gaf my ook kennis, dat ik versterking stond te ontfangen, en dat
+myn Sergeant, CABANUS, op myne aanbeveeling tot Vaandrig benoemd
+was. Deeze bevordering deed my een groot genoegen, en kwam juist
+ter sneede, dewyl ik dien zelfden dag mynen armen MACDONALD, die een
+gelyken rang had, in een zeer deerniswaardigen staat naar Paramaribo
+zond. Ik antwoordde aan den Colonel, dat ik hem bedankte; maar dat,
+indien ik geene versterking kreeg, ik niet konde instaan voor de
+gebeurtenissen op eenen post, alwaar ik met afgematte soldaaten, en
+zelfs zonder genoegzaame krygsbehoeften den geheelen loop van eene
+Rivier had te verdedigen. Ik voegde 'er by, dat de zieken by gebrek
+van gepaste geneesmiddelen, en van een Heelmeester om hen gade te
+slaan, zouden omkomen; dat wy hier niet hadden dan twee noodhulpen
+van den Heelmeester van 's Compagnies krygsvolk, en die tot niets
+meer in staat waaren, dan om eenige aderlatingen te doen, of eenige
+konst-bewerkingen, waar toe geene meerdere kunde vereischt wierd.
+
+Den 4den, begroeven wy een Zee-soldaat, en des anderen daags stierf 'er
+nog een. Toen had ik 'er geen enkele, die niet ziek of buiten dienst
+was, door de gevolgen der ontsteeking, veroorzaakt door de jeukende
+knobbels, die verscheiden aan de voeten hadden. Deeze ongelukkigen
+waaren grootendeels Duitschers, en weinig geschikt voor zulk eene
+brandheete luchtstreek. Ik begon niet meer te beven op het denkbeeld,
+dat ik den laatsten man van myn volk ging begraven; ik zoude zelfs
+gewenscht hebben met hem in 't graf neder te daalen, toen 'er een
+vaartuig van Paramaribo aankwam, het welk eene bekwaame versterking
+medebragt, gelyk ook krygs- en mond-behoeften, geneesmiddelen, een
+Heelmeester, en den last van mynen Oversten, om op den eersten weg,
+die met de andere wegen gemeenschap had, en het Cordon genaamt was,
+tusschen de Rivieren Cottica en Pereca, het spoor der muitelingen
+na te vorschen, en hem van den uitslag myner ontdekkingen bericht
+te geven. By dien zelfden last gaf my de Colonel ook te kennen,
+dat hy de magazynen op den post van Devil's Harwar wilde behouden,
+en dat ik 'er geene moest oprichten op den streek lands, dien ik aan
+de Barbacoeba-Kreek gevonden had.
+
+Een weinig kracht bekomen hebbende, maakte ik my den 6den gereed,
+om dit ontwerp uit te voeren, en ik deed de krygsbehoeften in het
+Magazyn plaatsen.
+
+De manier, op welke het krygsvolk in dit land optrekt, is zoo
+verschillende van die in Europa, dat ik, alvoorens myn verhaal te
+vervolgen, dezelve kortelyk zal trachten te beschryven.
+
+Voor eerst is het in Guiana onmogelyk, om in twee of drie gelederen
+te gaan; dus kent men daar ook niet het optrekken by divisien of
+pelotons. De geheele krygsbende stelt zig op eene reije, met het
+gezicht naar de rechte kant; en de Negers zyn onder de soldaten
+verspreid, om op hen, en op de goederen, waar mede zy beladen zyn, te
+passen. Dit zoort van optocht word genoemd het Indiaansch gelid. Om
+een hoop van zestig mannen, namelyk een Capitain, twee Lieutenants,
+twee Sergeanten, vier Corporaals, een Heelmeester, en vyftig soldaaten
+te vergezellen, zyn ten minsten twintig Neger-slaven noodig, waar
+van men de huur aan hunne meesters betaalt, tegen twee Engelsche
+schellingen daags, ten kosten der Volkplanting. Wagens en paarden
+zouden veel minder kostbaar zyn; maar men kan 'er zig tot den optocht
+van krygsvolk in dit land niet van bedienen.
+
+Zie hier, op welke wyze men de soldaten en Negers onder elkander
+mengt: twee der laatsten. trekken in 't algemeen het eerst op,
+en dragen bylen om een weg te baanen. Zy worden gevolgt door een
+Corporaal en twee mannen, die gelast zyn de plaatsen te bespieden,
+en in geval van nood alarm te slaan. Een Officier, een Corporaal en
+zes soldaaten maaken de voorhoede uit. Vervolgens koomt op eenigen
+afstand de hoofd-bende in twee partyen. By de eerste bevinden zig een
+Capitain, een Corporaal, twaalf soldaaten, een Heelmeester en twee
+Negers, die het kruid dragen. De tweede partye bestaat uit twaalf
+andere soldaaten, onder bevel van een Sergeant. De achterhoede,
+bestaande uit een Officier, een Sergeant, een Corporaal en agtien
+soldaaten, word door zestien Negers vergezelt, om de geneesmiddelen,
+het vleesch, brood, rhum, wapenen, bylen, enz. en zelfs de zieken
+en gekwetsten, te dragen. Dezelve bevind zig ook op eenigen afstand
+van de hoofdbende. Na deezen komen een weinig verder, en het laatst
+van allen, een Corporaal en twee mannen, die insgelyks last hebben
+om alarm te slaan, indien de aanval achterwaarts geschieden mogt.
+
+Alles, volgens de voorgemelde schikking, gereed zynde voor myne kleine
+afgezondene krygsbende, bestaande uit my zelf als Capitain, den heer
+HERTSBERG, Officier van het krygsvolk der Compagnie, een tweeden
+Heelmeester, een Gids, twee Sergeanten, twee Corporaals, veertig
+soldaten, en alleenlyk agt Neger-slaven, zoo om den weg te baanen, als
+om de goederen te dragen, gingen wy in den vroegen morgenstond rechts
+af, en wy begaven ons in de bosschen, zorg dragende om lynrecht op de
+Pereca aan te trekken. Na het Cordon tot elf uuren des voor-middags
+gevolgt te hebben, ontdekte ik het spoor der muitelingen, zoo als ik
+dit ook verwagtte, aan hunne voetstappen in het slyk, aan gebrokene
+flessen, schillen van weegbree, enz., en ik bespeurde, dat zy den
+weg naar Pinnenburg naamen, gelyk ik reeds gezegd heb.
+
+Wy vervolgden onzen tocht tot acht uuren des avonds, wanneer wy
+te Soribo, een wachtpost van 's Compagnies krygsvolk, aan de Pereca
+gelegen, aankwamen. Wy waaren in een deerniswaardigen staat. Wy hadden
+verdronken landen en moerassen moeten doorwaaden, in het midden
+van welke het water of de modder ons over de heupen kwam. Dikwils
+ontmoetten wy omgevallen boomen, die de een over den ander lagen;
+en wy waaren genoodzaakt, ten einde onzen weg te vervolgen, om 'er
+over heen te klauteren, of op den buik onder door te kruipen. Dit
+alles was egter het slimste niet, dat wy te lyden hadden; elk deel van
+ons lichaam was ysselyk gehavend door de heesters en doornstruiken;
+daarenboven hadden de mieren, de pattat-luizen, de wassy-wassy, of
+de byen, ons onophoudentlyk gestoken. Deeze laatstgemelde insecten
+zyn zwart, en hebben ten naasten by de grootte van de Engelsche. Het
+is onmogelyk dezelve in byekorven by elkander te houden; zy vliegen
+by zwermen in de bosschen, en maaken haare nesten in de holen der
+boomen, of tusschen de takken. Deeze nesten zyn zomtyds zoo groot
+als een koe-blaas, die opgeblaazen is; zy hebben daar mede veel
+gelykheid, het zy ten aanzien van de kleur, het zy van de gladheid,
+maar zy zyn van een minder geregelde eironde gedaante. Wanneer men
+onvoorzigtiglyk of de takken of de nesten aanraakt, schieten 'er
+duizend van deeze insecten uit hunne verblyfplaats, en maaken een
+klein vliegend leger, dat allergeduchtst is. Zy hechten zig altoos,
+uit een aangebooren neiging, aan de oogen, aan de lippen, en komen
+zelfs in het hoofdhair, waar uit men hen niet gemakkelyk kan doen
+verhuizen. Hunne steeken veroorzaaken doorgaans de koorts, en eene
+ontsteeking, die, wanneer ze in de nabyheid der oogen is, iemand
+eenige uuren blind maakt. Deeze bijen geeven een zeer bruine honig,
+als mede wasch; maar beide zyn van weinig waarde.
+
+Het geen ons echter het meest vermoeide, was het gaan in de hette van
+een brandende zon. Wanneer dezelve was ondergegaan, vervielen wy in
+eene stik donkere duisternis, en om gezamentlyk voorwaarts te komen,
+moesten wy elkander by de hand vast houden. Ik was genoodzaakt tien
+mannen agter te laten; de een konde niet meer zien, een ander had de
+koorts, een derde de voeten vol met knobbels. Gelukkiglyk ontfing de
+bevelhebbende Officier van den post van Soribo ons met de grootste
+herbergzaamheid; maar by myne aankomst, noodzaakte my de koorts om
+in myne hangmat te gaan leggen. De rust deed my goed, en des anderen
+daags morgens bevond ik my beter. Wy waaren echter, zoo min de een,
+als de ander, in staat om onzen voorigen weg weder te betreeden;
+derhalven zond de Bevelhebber van den post eenige weinige manschappen,
+om de ongelukkige zee-soldaaten, die ik des avonds te vooren was kwyt
+geraakt, te gaan opzoeken; zy bragten 'er zeven van te rug, die elk
+door twee Negers gedragen wierden in een hangmat, aan lange stokken
+vast gemaakt. De drie anderen bereikten wederom, zoo goed zy konden,
+Devil's Harwar.
+
+Terwyl wy te Soribo waaren, schreef ik aan den Colonel een brief,
+welken my, dit is waar, de gramschap ingaf. Ik verhaalde hem, dat ik
+de voetstappen der muitelingen gevonden had; dat indien men my in tyds
+versterking bezorgt had, ik hun belet zoude hebben te rug te keeren,
+maar dat het te laat was, en dat myne soldaaten afgemat waaren zonder
+eenige vrucht. Ik heb naderhand vernomen, dat deeze brief, zoo als
+men kan naargaan, den Colonel in den hoogsten graad verbitterde. Na
+dat wy genoegzaam hadden uitgerust, om ons weder op weg te begeven,
+verlieten wy op den 9den den post van Soribo, des morgens ten vier
+uuren, en wy kwamen des avonds ten vier uuren op Devil's Harwar aan, na
+onuitspreekelyk veel geleden te hebben. Wy waaren met bloed en modder
+als overdekt: onze dyen en beenen waaren door de doornstruiken van
+een gereeten; de meeste soldaaten hadden geene schoenen nog koussen;
+en ik, die by verkiezing op deeze wyze ging, was de geen die het minst
+te lyden had, vermits ik my langzamerhand gewend had blootsvoets op
+de vaartuigen te gaan.
+
+Te Devil's Harwar te rug gekomen zynde, vond ik aldaar den Lieutenant
+Colonel WESTERLOO, die 'er het bevel op zig nam. Hy was alleenlyk
+door een Quartier-meester vergezelt, maar zyn volk moest des anderen
+daags komen. Ik was verheugd over deeze gebeurtenis, die my eenige
+rust beloofde. Na myne orders aan deezen Officier te hebben ter hand
+gestelt, en hem in 't Magazyn, Hospitaal, enz. gebragt te hebben,
+ging ik my in de Rivier baden. Ik had dit zeer noodig, als zynde
+uittermaten verhit. Ik ontfing denzelfden dag eene meenigte schoone
+vruchten, Jamaicasche rhum, wyn en suiker, my door myne geliefde JOANNA
+toegezonden.--Maar hoe verstyfde my het bloed, toen de Quartiermeester
+my als een geheim verhaalde, dat myn Sergeant, genaamt FOWLER, na
+myn wyn te hebben uitgedronken, aan dit ongelukkig meisjen geweld
+had willen plegen; dat hy, des anderen daags te Devil's Harwar komen
+zoude, en dat ik de teekens der billyke gramschap van JOANNA op zyn
+gezicht zien zoude.
+
+Ik weet niet of men myne drift verschoonen zal: ik zwoer, dat ik
+dit monster dadelyk by myne aankomst vernielen zoude. Ik gelastte
+dienvolgende aan een Neger, om twaalf bambous-rieten te snyden,
+en ik bleef t'huis, als een mensch, die van zyne zinnen beroofd is.
+
+Den 10den, kwamen in een tweede vaartuig, vol met krygsbehoeften
+van allerlei zoort, en met geneesmiddelen, twee Lieutenants en
+een vry groot getal soldaaten. Zoo dra zy in hun kwartier waaren,
+liet ik FOWLER haalen, die op drie plaatsen in het aangezicht
+gekwetst was. Ik sloot hem in een kamer op; en zonder hem een enkel
+woord te zeggen, sloeg ik hem zes bambous-rieten op het hoofd aan
+stukken. Eindelyk sprong hy, geheel bebloed, het venster uit, en myne
+gramschap bedaarde. Zy hernieuwde zig egter kort daar na, maar om eene
+andere reden: ik vernam, dat de Colonel FOURGEOUD alle myne goederen
+had doen in beslag nemen; dat zy in een ledig Magazyn gebragt en
+verzegeld waaren; dat myne wooning aan een ander gegeven was; en dat
+'er geen middel was geweest, om my de noodzakelykste kleederen toe
+te zenden. Ik wierd nogtans door de hoop om naar Paramaribo te rug te
+keeren, getroost. De andere nieuwstydingen bragten mede, dat de Colonel
+eindelyk in persoon met het grootste gedeelte van het krygsvolk deeze
+Stad verlaten had; dat hy het zelve post deed vatten te Devil's Harwar
+aan de Cottica; op de Plantagie Bellair, aan de Pereca; en op die
+van Klarenbeek en Cravassibo, aan de Commewyne; dat hy gezamentlyk
+met de krygsmagt der Compagnie, en de Neger-Jagers, de muitelingen
+moest vervolgen; dat hy ook bevel gegeven had, om al het volk van
+de vaartuigen te ligten, waar van het overschot de manschappen der
+opgemelde posten zoude versterken. Ik moet erkennen, dat alle deeze
+schikkingen zeer verstandig en met veel bekwaamheid ontworpen waaren.
+
+Wy vernaamen ook, door middel van den wachtpost aan de Patamaca, dat
+de muitelingen, by het oversteken van de Rivier boven den post van
+la Rochelle, eene kleine Plantagie vernielt, en derzelver eigenaar
+den heer NYBOUR vermoord hadden.
+
+Byna op dien zelfden tyd ontsnapte hun een Opzigter van eene Plantagie
+door behulp van eenen jongen Neger: dezelve deed hem in een kano
+gaan, en plat op zyn buik leggen; vervolgens sprong hy in 't water,
+alwaar het hem, met de eene hand zwemmende, en met de andere de
+kano voort-trekkende, in weerwil van het vuur der muitelingen,
+gelukte deezen man, gezond en behouden, aan de Patamaca-Kreek te
+brengen. Een dienst van zulk een ongemeen gewicht wierd echter,
+eenige dagen daar na, met drie honderd geesselslagen betaald, welke
+deeze zelfde Opzichter aan den jongen Neger liet geven, om dat hy
+vergeten had een sluis te openen. Ik zal geene aanmerkingen maaken op
+deeze onmenschelyke daad, maar myn droevig verhaal vervolgen. Aan den
+Lieutenant Colonel WESTERLOO voorgehouden hebbende, dat de slegte
+staat van myne gezondheid my belette, om het krygsvolk op zynen
+tocht te volgen, verzogt ik hem my de vryheid te vergunnen, om naar
+Paramaribo te rug te keeren, ten einde ik my aldaar zoude trachten
+te herstellen; maar volgens den uitdrukkelyken last van den Colonel
+FOURGEOUD, weigerde hy my zulks. Deeze onbeschaafdheid deed my byna
+het verstand verliezen. De ontroering van mynen geest was zoo groot,
+dat ik des anderen daags morgens, den 12den, besloten hebbende, om
+op de eene of andere manier mynen staat te veranderen, myn verzoek
+hernieuwde. Ik verzogt, of dat men my zou toestaan oogenblikkelyk te
+vertrekken, of dat men my maar om hals zoude brengen, dewyl, volgens
+het getuigenis der Heelmeesters, de dood voor my niet verre af was,
+indien myn vertrek langer wierd uitgestelt. De Lieutenant Colonel
+nam de zaak op nieuw in overweging, en eindelyk wilde hy wel bevel
+geven, om my in een vaartuig te laten gaan, maar zonder toe te staan,
+dat eenige blanke my zoude vergezellen, ik verliet derhalven deezen
+Officier, die zig bezig hield om Devil's Harwar met goed paalwerk te
+versterken, bevindende zig aldaar toen eene talryke bezetting. Op den
+middag bereikte ik den oever der Rivier, wordende op de schouders van
+eenen Neger gedragen, tot op het oogenblik dat ik in het vaartuig
+stapte. Myn kleine QUACO vertrok met my, en eindelyk verliet ik
+deezen vervloekten post, alwaar ik zoo veele dappere lieden in het
+graf agterliet.
+
+Na een nacht en dag gereist te hebben, kwam ik den 14den, ten
+twee uuren des morgens, te Paramaribo aan. Ik was zeer ziek. Geene
+huisvesting in deeze stad meer hebbende, wierd ik op de vriendelykste
+wyze ontfangen door een koopman, genaamt DELAMARRE. Deeze braave
+man, zig met deeze daad niet vergenoegende, zond dadelyk een van
+zyne bedienden, om myne arme JOANNA, die by haare moeder was, te
+haalen. Tevens liet hy een Geneesheer komen, wiens hulp, in eene zoo
+droevige gesteltheid als de myne, voor my hoogst noodzakelyk was.
+
+
+
+NEGENDE HOOFTSTUK.
+
+  Kakkerlakken.--Ziekten, die aan de luchtstreek van Guiana
+  byzonder eigen zyn.--Papegaijen, genaamt Macaws.--Nieuwlings
+  aangebragte Negers, om als slaven verkogt te worden.
+  --Aanmerkingen over de behandeling der Negers.--Hunne reize
+  van Africa naar America.--Manier van het verkoopen der slaaven
+  te Surinamen.--Beschryving eener Catoen-Plantagie.
+
+
+Den 19den September, bevond ik my in een vertrek, van zeer zindelyk
+huisraad voorzien, en ik gevoelde my door de hoop, welke myn Geneesheer
+my gaf, opgewekt. Ik wierd door myne vrienden omringd, en myne geliefde
+JOANNA besteedde alle haare zorgen aan my.
+
+De Capitain BRASCH, die by afwezigheid van den Colonel het bevel
+voerde, zond my daags na myne aankomst myne goederen. Tot meerder
+zekerheid, gelyk ik reeds gezegd heb, had men alles verzegeld; maar
+toen ik myne koffers open deed, vond ik myn linnen, myne boeken,
+enz. door een zoort van insecten, genaamt Kakkerlakken, doorknaagt;
+myne schoenen zelfs waaren niet gespaart; ik had meer dan twaalf
+paaren uit Europa medegebragt, om dat ik wist, dat ze in dit Land
+slecht en zeer duur zyn.
+
+De Kakkerlak is een zoort van Kever, een duim en zomtyds twee duimen
+lang; derzelver gedaante is eirond en plat, en de kleur hoog rood:
+hy kruipt door het gat van 't slot der koffers en valiesen, en
+legt aldaar niet alleen zyne eijeren, maar hy doorknaagt ook het
+linnen, stoffen, zyde, en alles wat hy vind; hy dringt ook in eet-
+en drinkbaare waaren van allerleije zoort; het geen dezelve zeer
+walgelyk maakt, want hy laat aldaar eene leelyke reuk agter, vry
+veel gelykende naar die der wandluizen. Dewyl de meeste Oost-Indische
+Schepen, vooral die met suiker geladen zyn, altoos met deeze insecten
+besmet zyn, zal ik alleenlyk melden, dat men ze zelden ziet vliegen,
+maar dat ze zeer schielyk loopen. Het beste, en, zoo ik geloof,
+het eenige middel, om de koffers of kassen daar voor te beveiligen,
+bestaat hier in, dat men dezelve op vier groote wel schoon gemaakte
+glaase flessen plaatst, op dat derzelver gladheid aan deeze insecten
+de gelegenheid beneeme, om op te klauteren en daar binnen te komen,
+het zy door het gat van 't slot, het zy door de kleinste spleet:
+men had deeze voorzorge ten aanzien van myne goederen vergeten. Ik
+vond echter voor het tegenwoordig oogenblik linnen genoeg; en door de
+zorge van JOANNA had ik wel dra een nieuwen voorraad van kleederen. Men
+kan zig geen denkbeeld vormen van het genoegen, dat ik ondervond met
+goed linnen en schoone kleederen aan het lyf te hebben. De onrust,
+waar in myn geest gedompeld was geweest, bedaarde langzamerhand,
+en ik dankte toen den Hemel dat hy my eene goede lichaamsgesteldheid
+geschonken had. De arme MACDONALD genoot dit zelfde voorrecht niet;
+hy bevond zig steeds zeer ongesteld. Hy had zyn intrek by den heer
+KENNEDY, die de beleefdheid gehad had, om hem by zyne te rug komst
+van Devil's Harwar eene verblyfplaats te verleenen.
+
+Korte dagen na myne aankomst, deed ik onderzoek naar het gedrag van den
+Sergeant FOWLER. Ik vernam, dat hy zig waarlyk dronken had gedronken,
+zoo als men my gezegt had; en dat hy, op flessen gevallen zynde, zig
+het aangezicht had gekwetst; maar dat hy nimmer getracht had het minste
+geweld aan JOANNA te plegen: wel verre van dien, was zyn gedrag geheel
+het tegen over gestelde geweest van het geen men my had opgegeven. Over
+de ontneeming myner goederen, en, de kwade behandelingen, die men my in
+alles aandeed, ter neder geslagen zynde, had hy zig, ten gevolge van
+zyn hartzeer, aan eene oogenblikkelyke dronkenschap overgegeven. Ik
+had een innerlyk berouw over de behandeling, die ik hem had doen
+ondervinden, en ik nam my voor altyd zyn vriend te zullen zyn:
+ik ben dit voornemen naargekomen. Myne koorts was op dit oogenblik
+veel minder; maar ik was onderhevig aan eene ziekte, welke aan deeze
+luchtstreek byzonder eigen, en van dien aart is, dat ik vreeze dezelve
+slechts onvolkomentlyk te zullen beschryven. Het is een zoort van
+schurftachtige uitflag: men heeft 'er ten minsten in Surinamen dien
+naam aan gegeven. Het lichaam, vooral aan de onderste deelen, word met
+onregelmatige en scharlaken-kleurige vlakken bedekt, welke van dag tot
+dag vermeerderen, ten minsten zoo men 'er geene gepaste geneesmiddelen
+tegen gebruikt. Een zoort van eelt-achtigheid omringt deeze vlakken,
+die uit hoofde van eene ontsteeking, omtrent van gelyken aart, als
+die door het steken der groote muggen veroorzaakt word, zeer pynlyk
+zyn. Deeze ziekte is bovendien besmettelyk; en zoo men zig plaatst
+op een stoel, waar op iemand, door deeze ziekte aangetast, gezeten
+heeft, is men byna zeker van dezelve oogenblikkelyk te krygen:
+niet dan met moeite gelukt het zig daar van te ontheffen; en het
+beste middel is zig te wryven met een zoort van pomade, bestaande
+uit gezuiverde salpeter, benzoen, bloem van zwavel, en witte kwik,
+in versche boter of reuzel gemengd. Het getal der kwaalen, waar aan
+de inwoonders deezer luchtstreek onderworpen zyn, is ontelbaar.
+
+Den 26sten, storte ik met myne ziekte weder in, en ik wierd dien dag
+tweemaal adergelaaten. Ik ontfing een bezoek van den heer KENEMAN, een
+jong vrywilliger, van wien ik nog niet gesproken heb. Hy was eenigzints
+aamborstig, en men had hem te Paramaribo gelaten, om zig te herstellen.
+
+Den 2den October, bevond ik my een weinig beter. Ik nam dien zelfden
+dag het tydelyk bevel op my over het weinige krygsvolk, dat my was
+overig gebleeven, vermits de Capitain BRASCH bevel ontfangen had,
+om zig naar de Commewyne by den Colonel te begeven. Toen wierden de
+vaandels en Regiments-kas naar myne woonplaats overgebragt, alwaar
+men voor de deur een schildwacht plaatste. De eerste daad, die ik uit
+kragte van myn gezag deed, bestond in het verruilen van den zuuren wyn,
+dien men, zoo voor de zieke Officiers als voor de soldaaten, gekogt
+had, en uit het geld van de kas nam ik daar voor andere wyn, die zeer
+goed was. Maar het deed my wel leed het zelfde niet te kunnen doen
+met opzigt tot het gezouten ossen- en varkens-vleesch, en de erweten,
+die men, in plaats van verschen voorraad, in 't Hospitaal gelaten had:
+de Bevelhebber had dit uitdrukkelyk verboden. Hy had ook de boter,
+de kaas, en de tabak doen wegnemen; en om de soldaaten schadeloos
+te stellen, liet hy hun een vierde deel oly voor tien mannen: het
+rantsoen brood was daarenboven voor elk van hun op twee ponden in
+de week bepaald. Wat de Officiers betrof, zy moesten voor hun eigen
+onderhoud zorgen, of het zelfde rantsoen ontfangen: niettemin betaalden
+zy by aanhoudenheid hun aandeel in de kosten van eene gemeene tafel,
+die tans niet meer in weezen was.
+
+Den 3den, ging ik, door den heer KENEMAN vergezelt, voor de eerste
+keer eens lucht scheppen met te paard te ryden. Wy leiden een weg
+af van omtrent drie mylen buiten de Stad, op een zoort van zandpad,
+het welk gemeenschap heeft niet de Sarameca, waar van ik reeds
+gesproken heb, als van den eenigen weg, die in de Volkplanting
+gangbaar is. Geduurende deezen kleinen tocht, dien wy uit hoofde van
+het saisoen, (dat der droogte,) om zes uuren des morgens begonnen,
+zagen wy een aantal van die groote en fraaije vogelen, bekend onder
+den naam van Macaws-Papegaijen, (of Macao,) maar die men in Surinamen
+gewoon is Ravens of Kraaijen te noemen, uit hoofde der gelykheid,
+die de Papegaijen daar mede hebben, en welke men als de Kraaijen van
+den zonne-keerkring kan beschouwen.
+
+'Er zyn verschillende zoorten van Macaws, maar ik zal 'er alleenlyk
+twee van beschryven. Ik wil niets verhaalen, dan op voldoende gezag,
+en geenzints verscheiden schryvers naarvolgen, onder welken men egter
+menschen van verstand vind, en die zeer wel onderricht zyn. Zommigen
+van hun hebben, zoo ik meen, door onkunde misgetast, of zyn door
+valsche berichten bedrogen, maar ik vreeze zeer, dat 'er verscheiden
+gevonden worden, die het algemeen, dat veel te lichtgeloovig is,
+misleid hebben, alleenlyk om aan hunne verwaandheid te voldoen.
+
+De geele en blaauwe Macaw is zoo groot als een Kapoen; hy heeft
+korte pooten, een donkere kleur, met vier zwarte klaauwen, twee van
+vooren en twee van agteren. Zyn bek is krom als die van een gewoone
+Papegaay, dezelve is insgelyks zwart, en het bovenste kakenbeen is
+alleen beweegbaar. Zyne staart bestaat in eenige lange rechte en
+puntig toeloopende vederen. De kruin van den kop van deezen vogel is
+zee-groen, en het overige van het bovenste gedeelte van het lyf, te
+weten zyn rug, en zyne geheele staart zyn van de schoonste hemelsblauwe
+kleur; en het onderste gedeelte, of de buik is bleek orange. Zyne
+oogen zyn rondom van een fraaije witte kleur, met zwarte ringen daar
+tusschen, uit zeer kleine vederen bestaande.
+
+De andere word in Surinamen genoemd de Amazoonsche Macaw. Hy is
+minder groot dan de eerste. Zyne staart, zyne pooten en zyn bek,
+van een vuile witte kleur, hebben dezelfde gedaante; de hals en keel
+van deezen vogel zyn van de schitterendste scharlaken kleur; de kop
+insgelyks, uitgenomen den omtrek der oogen, welke wit is, met zwarte
+ringen. Men kan zeggen, dat de vlerken in vier gekleurde streepen
+verdeeld zyn, eerst scharlaken van boven, dan groen, vervolgens
+geel, en eindelyk blaauw. Zy schitteren in de zon op zulk eene
+treffende wyze, dat geene konst in staat is zulks na te bootsen. De
+Macaws vliegen koppels-gewyze; zy maaken een scherp, onaangenaam
+geschreeuw, en byten vinnig. Hun bek, die zeer hard en scherpsnydend,
+maar stomp is, is hun van een groot nut om te klauteren. Men kan hen
+gemakkelyk temmen, en men leert hen praaten, even als alle andere
+Papegaaijen. De Indianen brengen ze dikwils op Paramaribo, en voor
+een fles rhum, of eenige vishaaken doen zy dezelve weder over.
+
+Des avonds van denzelfden 3den October, kwam de Colonel TEXIER,
+Bevelhebber van het krygsvolk der Compagnie, ziek zynde, uit het
+Quartier-Generaal, het welk op de Plantagie Crawassibo, aan den
+oever van de Commewyne, geplaatst was. Deeze Officier was voorneemens
+geweest, om, gezamentlyk met den Colonel FOURGEOUD, tot het vervolgen
+der muitelingen door de bosschen heen te trekken; maar zyn zwak gestel
+liet hem niet toe, om de levensmanier van onzen Opper-Bevelhebber
+te kunnen verdragen, en alleen van gezouten kost te leven. Wel dra
+ondervond hy daar van de gevolgen, en wierd in eenen elendigen staat
+naar Paramaribo gezonden.
+
+Den 6den October had de koorts my verlaaten, en dat zoort van roodvonk,
+of schurftachtige uitslag, waar van ik gesproken heb, begon te genezen;
+maar de elende en vermoeienis, die ik had doorgestaan, waaren nog op
+myn gestel van invloed: zeer groote bloedzweeren vertoonden zig op
+myn linker heup, en beletteden my volstrektelyk om te kunnen gaan. Myn
+Geneesheer raadde my echter, om alle dagen lucht te scheppen; en myn
+vriend, de heer KENNEDY, my zyn rytuig geleend hebbende, ging ik zyne
+Excellentie, den Gouverneur der Colonie, een bezoek geven. Naar huis
+te rug keerende, deed ik het rytuig aan de waterkant stil houden,
+om een hoop menschelyke wezens, die myne aandacht zeer tot zig
+hadden getrokken, te beschouwen. Ik zal trachten ze te beschryven:
+dezelve bestond uit Negers, mans- en vrouws-persoonen, en eenige
+kinderen, die kortlings van de Kust van Guinee waaren aangebragt, om
+als slaaven verkocht te worden, en op dit zelfde oogenblik uit het
+Schip gingen. Zy waaren niets meer dan houten beelden, vertoonende
+beenderen met een huid overdekt. Zy bragten my het laatste oordeel in
+de gedachten. Men zoude gezegd hebben, dat zy uit het graf kwamen,
+of onder het mes van eenen Heelmeester geweest waaren: kortom zy
+waaren wandelende geraamten.
+
+Deeze ongelukkigen, die een getal van zestig haalen konden, wierden
+door een matroos voorafgegaan en gevolgt; de een diende tot hunnen
+geleider, en de ander, met een bambous-riet gewapend, belette hen
+om af te dwalen, of hunnen tocht te vertragen. De billykheid echter
+noodzaakt my te verklaaren, dat in plaats van dat verdrietig gelaat,
+dat voorkomen van smart en wanhoop, het welk men in boekjes en
+nieuws-papieren, aan de Negers by deeze gelegenheid toekent, ik niet
+een enkele onder hen zag, wiens aanschyn de minste neerslagtigheid
+vertoonde. Ik moet 'er ook byvoegen, dat de matroos, die agter aan
+ging, niet dan met veel gematigdheid zig van zyn stok bediende.
+
+Na met verbaazing deezen droevigen hoop van menschelyke schepzels
+gezien te hebben, keerde ik naar myne woonplaats te rug, over zulk een
+schouwspel verontwaardigt en ontsteldt. Ik onderrigtte my vervolgens
+op het naauwkeurigst, zoo by blanken als zwarten, omtrent het lot van
+deeze ongelukkigen, van het oogenblik dat zy in Africa hunne vryheid
+verliezen, tot op het tydstip van hunne slavernye in America. Ik zal
+het zelve aan myne lezers mededeelen, maar vooraf zal ik hun eenige
+aanmerkingen, betrekkelyk de behandeling der Negers voorstellen,
+eene zaak, waar op de aandacht van het algemeen zedert eenigen tyd
+gevestigd is; ik zal daar by alle onpartydigheid in acht nemen,
+die ieder eerlyk man verlangen kan.
+
+Men heeft gezegt: wel hoe! wilt gy voor het genoegen om rhum te
+drinken, en suiker by uwe koffy te gebruiken, zulk eenen wreeden en
+schandelyken handel laaten voortduuren? En het antwoord was: Geef wel
+acht, dat gy, door den geestdrift van menschlievenheid verleid, de
+aanzienlyke voordeelen, die gy van uwe slaaven trekt, niet verliest
+ten voordeele van uwe nabuuren, en zonder het minste nut voor hun,
+die wy met u als onze natuurgenooten beschouwen?
+
+Na zoo veele boekdeelen, die men zedert eenige jaaren, over dit
+onderwerp geschreven heeft, zal men my misschien van waanwysheid
+beschuldigen, dat ik hier myn gevoelen opgeeve: maar ik heb my tot
+een regel voorgeschreven, om my uit te laaten over het geen ik met
+eigen oogen gezien heb, en het geen weinigen myner landgenooten,
+zoo ik meen, gelegenheid gehad hebben waar te nemen, of met zoo veel
+zorgvuldigheid waargenomen hebben. Ik heb de ysselykste folteringen
+zien aandoen aan ongelukkige Negerinnen, die of zig onttrokken,
+of voldaan hadden aan de lusten van eenen ongebonden meester of
+echtgenoot, en nog veel meer aan dezulke, die de liefkozingen van
+eenen schelmschen Opzichter hadden afgewezen. De onschuldigste zyn
+dikwils de slachtoffers van de ongegronde jaloersheid eener gehuwde
+meesteresse. Ik heb ook Neger-slaven door hunne meesters in Engeland
+als de geliefdste dienstboden zien behandelen. Ik heb ook aan den
+anderen kant matroozen, soldaaten, leerlingen, op de wreedaartigste
+wyze zien behandelen, wanneer zy onder het gezag stonden van menschen
+van een heerschzugtigen inborst; en dienvolgende verklaare ik ronduit,
+dat hunne staat door de Negers niet behoeft benyd te worden. Indien
+derhalven het lot der laatstgemelden zoo merkelyk afhangt van den
+inborst van hun, die een voortduurend of tydelyk gezag over hun
+uitoeffenen, moet men alles wel wikken en wegen, uit vreeze van door
+onbedachtzaamheid geene verkeerde uitspraak te doen.
+
+Men zegt hier tegen wel, dat men dikwils groote wreedheden in
+onze Volkplantingen pleegt; maar dewyl zy aldaar niet zoo zeer,
+als in andere Landen, tegen de natuur schynen aan te druisschen,
+wat zouden wy, in plaats van eene overylde vrylaating, anders
+doen, dan de slaaven, die ons ten deel vallen, aan wreeder meesters
+overleveren? Daarenboven zyn de Negers, in Africa geboren, alleen in
+staat om den arbeid te verduuren, welken de landbouw, en het maaken
+van suiker, in zulk eene brandende landstreek vorderen.
+
+Ik heb het volks-caracter der Negers waargenomen op die plaatsen,
+alwaar zy uit eigen beweging, en zoo vry als in Africa, kunnen te
+werk gaan, en ik heb bevonden, dat het volmaakt wild is! De twintig
+duizend Oucas- en Sarameca-Negers, hebben zedert lang in eene volmaakte
+onafhangelykheid van de Europeaanen geleeft, en echter heb ik by
+hen de minste blyk van beschaafdheid, het minste teeken van orde
+en regeering  niet bemerkt: integendeel heb ik aldaar meenigvuldige
+voorbeelden gezien van eenen ontembaaren geest, van gevoelloosheid
+en ongebonden zeden.
+
+Ik houde veel van de Negers, en ik heb by verscheidene gelegenheden
+getoond, hoe veel mededogen ik met hun lot had. Welke verkeerde
+uitlegging men ook geven moge aan het geen ik in dit opzigt gezegd
+heb; ik wensche uit den, grond myns harten, dat de achtenswaardige
+Vergadering van het Engelsch Parlement, een gevoelen, het welk op
+de ondervinding gebouwd is, in aanschouw neeme, en zig dienvolgende
+wel wagte, om den Slaavenhandel voor het jaar 1800, of in het begin
+der volgende eeuw, af te schaffen. Indien men zulk een maatregel
+onbedagtzaam te werk stelde, blyf ik borg, dat een verschrikkelyk
+getal zwarten en blanken 'er de slagtoffers van zouden zyn, en dat
+het berouw wel dra het kwaad, het geen echter onmogelyk te herstellen
+zoude zyn, zoude agtervolgen.
+
+Volgens alle myne onderzoekingen en bekomene berigten is het byna
+zeker, dat een groot getal Negers, op de kusten van Africa ter
+verkoop aangebragt, in gevechten krygsgevangen gemaakt zyn. Men
+heeft 'er zommigen van schandelyk weggevoert: anderen zyn om misdaden
+gebannen. Ik zal by vervolg eenige voorbeelden van deeze onderscheidene
+gevallen opgeven.
+
+De Negers, die tot den invoer bestemd zyn, trekken uit de
+binnenste gedeelten der landen, en by troepen, naar de comptoiren,
+die verscheidene Europeesche volken op de kust van Africa hebben
+opgericht. Aldaar worden zy verkogt of liever verruilt, even gelyk de
+andere koopwaaren van hun Land, als goud, olyphantstanden, enz. tegen
+staven van yzer, schietgeweeren, timmermans gereedschappen, koffers,
+linnens, hoeden, messen, glaswerk, tabak, geestryke dranken,
+enz. Vervolgens worden zy ingescheept; en geduurende hunnen
+overtocht, kunnen zy vryelyk bot vieren aan al de smart, welke
+bittere nagedachten, of hunne tegenwoordige elende, in hun verwekken
+moeten. Aan hun vaderland, en aan hunne geliefdste nabestaanden
+ontrukt zynde, smyt men hen by honderden op malkanderen in een donker
+en stinkend ruim van 't schip, echter zorge dragende, dit de mans van
+de vrouwen afgescheiden blyven; en worden de eerstgemelden geketend,
+om allen opstand van hunnent wegen voor te komen. Zy worden op die
+manier over onstuimige Zeeen gevoerd; en tot levens-onderhoud, geeft
+men hun niets, dan groote boonen, met een weinig oly 'er over. Zomtyds
+geven Kooplieden, die minder onmenschelyk  zyn, hun een beter voedzel:
+als dan, wel verre dat 'er verscheiden, of zelfs een enkele, op reize
+van sterven zoude, komen zy allen in goede gezondheid in de West-Indien
+aan. Men heeft my verzekerd, dat de Capitain, de Stuurman, en de meeste
+matroozen van een schip, op de reize omgekomen zynde, terwyl zy,
+die overig waaren, tot het scheepswerk zig niet in staat bevonden,
+de Negers, die wel behandeld waaren, zig daar toe met yver lieten
+gebruiken, en het schip in behouden haven hielpen brengen: zy redden
+dus het leven van verscheiden lieden, en lieten zig vervolgens, wel
+te vreden en genoeglyk, verkoopen aan de geenen, die hen koopen wilden.
+
+Een schip, van de Kust van Guinee te rug komende, is zoo dra niet
+aangeland, of de Negers worden op het dek gebragt: men doet hun een
+zuiverder lucht inademen; men wascht hen; men verfrischt hen met
+plantgewassen, bananen, orange-appelen, enz. Zy teekenen elkander
+verscheiden beeldtenissen op het hoofd, als zonnen, halve maanen,
+zonder behulp van een scheermes, zelfs zonder zeep, en alleenlyk met
+een stuk glas. Na dat zulks is afgeloopen, doet men een zeker getal
+aan land gaan, om te koop gesteld te worden. Hunne kleeding bestaat
+alleenlyk in een kleine lap catoen, tot het zelfde einde, waar toe
+de vygebladeren aan den eersten vader van het menschdom dienden:
+de vrouwen dragen ringen en koraalen, hals-cieradien, enz. Die aan
+boord blyven, brengen aldaar den tyd door met lachen, met springen,
+met schreeuwen, en in de handen te klappen.
+
+Ik heb hunne gedaante na de ontscheeping voldoende beschreven. Laat de
+lezer zig dan nu verbeelden, dat hy de straaten doorwandelende ziet,
+dat elke Planter de geenen, die hem aanstaan, beschouwt, en met den
+Capitain koop maakt: de prys van een goeden Neger loopt doorgaans op
+vyftig of honderd ponden sterling. Indien eene Negerin zwanger is,
+word zy duurder verkogt. Ik heb een Hollandsch Capitain gekend, die
+zig bediend had van de zwangerheid van eene Negerin, door hem voor een
+tyd tot minnares genomen, om 'er een hooger prys voor te vragen, dus
+zelf met zyn eigen bloed handel dryvende. Zyne landgenooten keurden
+dit echter ten hoogsten af.
+
+Alvoorens de koop te sluiten, doet men den Neger, die te koop geveilt
+is, altyd op een tafel of op een vat klimmen, om door een Heelmeester
+onderzogt te worden, die hem verscheidene houdingen doet aanneemen, en
+armen en beenen op verschillende wyze beweegen, om over zyne krachten
+en gezondheid te oordeelen. Indien de kooper voldaan is, en wegens
+den prys overeenkoomt, betaald hy hem dadelyk. Elke Neger, die men
+koopt, word, op de borst of schouder, met een heet zilver brandmerk,
+bevattende de eerste letters van des meesters naam, gemerkt. Dit merk,
+het welk de grootte van een stuk geld van zes stuivers heeft, is zoo
+pynlyk niet, als men wel denkt: men smeert de gebrande plaats dadelyk
+met versche boter; en na verloop van twee of drie dagen is zulks
+geneezen. Dit gedaan zynde, geeft men aan den Slaaf een nieuwen naam:
+men vertrouwt hem vervolgens aan eenen anderen van zyne kunne, die hem
+op de Plantagie brengt; men houd hem aldaar zindelyk; men onderwyst
+hem daar, en geeft hem goed voedzel, zonder te werken, geduurende
+den tyd van zes weken. Zulk eene levensregeling is zoo heilzaam, dat
+men, na verloop van dien tyd, in plaats van een wandelend geraamte,
+een vet mensch vind, wiens huid gevult is, en zagt geworden, tot dat
+dezelve door geesselslagen, die hem een wreede eigenaar, of liever
+zyn schelmsche Opzigter, laat toedienen, op eene onmenschelyke wyze
+word van een gereten.
+
+Alvoorens dit onderwerp voor eenigen tyd te laaten vaaren, en myn
+verhaal te vervolgen, moet ik opmerken, dat de Negers in onderscheide
+volken of stammen bestaan, als daar zyn die van
+
+
+    Abo.          Gango.     Nago.
+    Conia.        Kouare.    Papa.
+    Blitay.       Riemba.    Pombo.
+    Coromantin.   Loango.    Wanway.
+    Congo.        N. Zoko.   enz. enz.
+
+
+Ik heb aan alle dezelve kennis; en ik zal 'er by vervolg breedvoeriger
+van spreeken.
+
+My den 10den een weinig beter bevindende, ging ik naar de verkooping
+der Slaaven. De lezer zal zig een volmaakt denkbeeld van myne
+verwondering en ontsteltenis kunnen vormen, toen ik, midden onder
+dezelve, myne waardige JOANNA vernam. De Plantagie Fauconberg, waar
+toe zy behoorde, wierd ten voordeele der schuldeisschers van Mevrouw
+D. B. verkogt, die, zoo als ik reeds gezegt heb, de vlucht genomen had.
+
+Ik gevoelde toen de ysselykste folteringen. Ik vervloekte duizende
+maalen mynen staat, welke my niet toeliet, om zelf eigenaar van
+dit beminnelyk meisjen te worden. Onophoudelyk dagt ik aan haaren
+verschrikkelyken staat voor het toekomende. Ik verbeelde haar te
+zien beschimpen, haar onder het gewicht haarer ketenen verscheuren
+gekromd te zien, met luider stemme, maar vruchteloos, my ter haarer
+hulpe roepende. Ik was, om zoo te zeggen, van alle myne denkvermogens
+beroofd, tot op het oogenblik, dat myn vriend, de heer LOLKENS, my
+wederom gerust stelde. Gelukkiglyk bleef hy bestuurder der Plantagie,
+geduurende de afwezigheid der nieuwe eigenaars, de heeren PASSALAIGE,
+vader en zoon, te Amsterdam, die dezelve, met al haar toebehooren,
+voor den matigen prys van vier duizend ponden sterling gekocht hadden.
+
+Deeze onwaardeerbaare en waare vriend, had zoo dra niet het bestuur
+van Fauconberg aanvaard, of hy liet JOANNA in myne tegenwoordigheid
+komen: hy verzekerde my, dat hy niets ontzien zoude, om ons beiden
+dienst te doen, en dat hy tans meer dan ooit daar toe het vermogen
+had. Ik verzogt hem zyne belofte gedachtig te zyn, welke hy naderhand
+op de edelmoedigste wyze steeds is naargekomen.
+
+Vernomen hebbende, dat de Colonel FOURGEOUD de Plantagie Crawassibo
+verlaten had, en in de bosschen, boven de Plantagie Klarenbeek, was
+ingedrongen, om zig naar de Wana-kreek te begeeven, met oogmerk om
+de muitelingen te ontmoeten, verzogt ik hem by een brief my toe te
+staan, om my by hem te vervoegen, zoo dra myne gezondheid hersteld
+zoude zyn. Ik liet onze Heelmeesters, die te Paramaribo gebleeven
+waaren, met de noodige geneesmiddelen, naar de laatstgemelde Plantagie
+vertrekken. Ik gelastte vervolgens, op myn eigen gezag, en ten kosten
+van onze krygsbende, den heer GREBER, Heelmeester van 's Compagnies
+krygsvolk, om de zieke Officiers en Soldaaten, die zonder geld en
+onderstand in de stad bleven, van het noodige te voorzien. Te gelyker
+tyd kogt ik voor hun twee vaten goeden wyn. Ik wilde op deeze wyze
+myn gezag, het welk stond te eindigen, tot nut doen strekken.
+
+Den zelfden dag, den 10den, scheepte myn vriend, de heer DELAMARRE,
+zig op de Rivier Surinamen met vyf-en-twintig vrye mulatten in. Hy was
+Capitain van het krygsvolk, het welk eene vry betere bende uitmaakte,
+dan een by een geraapte hoop Europeaanen.
+
+De herstelling myner gezondheid ging spoedig voort, en wel dra vond
+ik my in staat, om alle morgen te paard te ryden. 'Er gebeurde my
+op zekeren tyd een vry aartig voorval op den weg, die naar Wanica
+leidt. De heer VAN DE VELDE, die met my was, zig beroemende een best
+paard te hebben, stelde my voor met hem uit ryden te gaan.
+
+Ik nam het aan, en liet hem twintig schreden voor uit ryden. Hy had
+van dit voordeel geen lang genot; want, daar ik op een Engelsch paard
+gezeten was, reed ik hem wel dra met eene verbaazende gezwindheid
+voorby; en zyn arme paard, in eene dikke hegge van limoenboomen verward
+geraakt zynde, deed den armen VAN DE VELDE, even als ABSOLOM, aan de
+hairen blyven hangen.
+
+De paarden zyn, in Surinamen, van een weinig meerder waarde, en
+een weinig grooter, dan ezels. Men moet hier van echter uitzonderen
+de paarden, die uit het Noorden van America, of uit Holland komen:
+de laatsten gebruikt men doorgaans tot koetspaarden. De paarden van
+dit Land zyn echter zeer dienstig in de Suiker-molens, alwaar men
+ook een groot getal muil-ezels gebruikt, die uit Barbaryen komen,
+en welken men zomtyds tot vyftig guinies toe verkoopt. Geen van deeze
+dieren is oorsprongelyk uit Guiana herkomstig. Hun ras, zoo wel als
+dat van veele anderen, is derwaarts overgebragt, en verduurt 'er het
+luchtsgestel. Om eene lastige herhaaling te vermyden, zal ik hier
+den naam der viervoetige dieren opgeeven, die geene oorsprongelyke
+gedierten van het nieuwe vaste Land zyn.
+
+
+    De Oliphant.            De Tyger.
+    't Zeepaard.            De Panter.
+
+    De Rhinoceros.          't Paard.
+    't Kameel-paard.        De Ezel.
+    De Kameel.              De wilde Ezel.
+    De Dromedaris.          De Os.
+    De Leeuw.               De Buffel
+
+    't Schaap.              't Konyn.
+    't Varken.              't Kleine Guineesche Hart.
+    De Geit.                De Fret.
+    De Hond.                De Rot.
+    De Bunsem.              De Muis.
+    De Wezel.               De vette Eekhoorn.
+    De Spaansche Kat.       De tuin Eekhoorn.
+    De Hermelyn.            De Marmot.
+    De Hyeen.               De Ichneumon of Egiptische Rot.
+    De Avondwolf.
+    De Civetkat.            De Bergmuis.
+    De Kat.                 De Maki, en verscheiden andere
+                            zoorten van Aapen
+    De Das.
+    De Steenbok.
+    De wilde Geit.
+
+
+Zy die hier van meerdere onderrigting begeeren, kunnen de Natuurlyke
+Geschiedenis van den beroemden Graaf DE BUFFON raadpleegen.
+
+Den 8sten, kwam de Vaandrig MATTHIEU, een der Officiers van de
+krygsbende, die my was komen aflossen, van Devil's Harwar aan. Den
+zelfden dag wierd hy gevolgd door zynen Bevelhebber en vriend, den
+Luitenant Colonel WESTERLOO, welke by zyne ontscheeping door twee
+soldaaten gedragen wierd. Deeze heeren hadden met my den spot gedreven,
+toen ik my beklaagde, na verscheiden weken in een vaartuig opgesloten
+te zyn geweest, terwyl zy, schoon sleeds op 't land gebleven zynde,
+het op hunnen post niet hadden kunnen houden. De laatstgemelde had
+den Colonel FOURGEOUD naar de Wana-kreek willen vergezellen. Hy had
+zig op den post van la Rochelle, aan de Patamaca, met hem vereenigd;
+maar het was hem zelfs onmogelyk om in de bosschen te gaan. Ik was by
+den heer DAY ten eeten, toen ik hem zag voorby komen, het geen een
+droevig schouwspel vertoonde. Ik vergat, hoe weinig reden ik had,
+om over zyne behandeling te vreden te zyn, en stond oogenblikkelyk
+van tafel op, om hem een koets te bezorgen, waar in ik hem tot aan
+zyne woonplaats vergezelde. Om de meenigte van volk te verwyderen,
+deed ik een wacht voor zyne deur plaatsen, en ik liet dadelyk twee
+Geneesheeren haalen, de Doctoren VAN DAM en KISSAM, welke laatstgemelde
+een Americaan was. Ik verbood tevens, om iemand binnen te laten komen,
+uitgenomen zyn bediende, eene oude Negerin, en een jongen Neger. Op
+die wyze bragt ik, zoo ik meen, veel tot behoud van zyn leven toe.
+
+Den 20sten, kwamen de Lieutenant Graaf VAN RANDWYK, en de Vaandrig
+KOENE, beiden in een zeer elendigen staat aan. Myn arme gewezen
+Stuurman HAMER, die vier maanden lang op Devil's Harwar had
+doorgebragt, eindelyk door ziekte overmandt zynde, kreeg insgelyks
+verlof, om zig naar Paramaribo te laaten vervoeren.
+
+Den 22sten, zond my de Gouverneur een tak van een Katoenboom, welke ik
+afteekende. Ik zal thans de gelegenheid waarneemen om eene beschryving
+te geven van deeze plant, die eerst in 't jaar 1737 in Surinamen,
+en met weinig goed gevolg tot in 't jaar 1750 of 1772 is aangekweekt
+geworden. 'Er zyn verscheiden zoorten van Katoenboomen; maar ik zal
+alleenlyk spreken van die, welke de gemeenste en nuttigste in deeze
+Volkplanting is. De gemeene Katoenboom is een heestergewas, het welk
+tot de hoogte van zes tot agt voeten opgroeit; hy draagt vrucht binnen
+'t jaar, en levert twee gewassen op; elke voet geeft ten naasten by
+twintig oncen catoen. Zyne bladen, vry gelykende naar die van den
+wyngaard, zyn van een schitterend groen, en derzelver vezels trekken
+naar de kaneel-kleur. De vrucht, die zomtyds zoo groot is, als een
+klein hoender-ey, is in drie vakken verdeelt. Dezelve groeit aan een
+zeer lange steel, in een bast of schil, die door een geelachtige bloem
+word voortgebracht. Wanneer die in staat van rypheid is, gaat ze van
+zelve open, en geeft bolletjes, die zoo wit zyn als sneeuwvlokken,
+in het midden van welke kleine zwarte korrels besloten zyn, byna van
+gelyke gedaante, als die men in de druiven vind. De Katoenboom tiert
+in alle heete luchtstreeken. Hy is zeer vruchtdragend, mits niet te
+veel regenbuien zyne wol vernielen. Men kweekt hem zonder moeite, en
+met weinige kosten aan. 'Er is niet meer noodig, dan elke zaadkorrel op
+eenigen afstand van elkander te plaatsen; en, zoo als ik reeds gezegd
+heb, hy brengt het eerste jaar, dat hy in den grond gezet is, vruchten
+voort. De afscheiding van het zaad van het dons, waar van het katoen
+gemaakt word, is het werk van een mensch alleen, door middel van een
+werktuig of molen, daar toe gemaakt. Wanneer alle de verrichtingen
+tot de bereiding van het katoen vereischt wordende, zyn afgeloopen,
+pakt men het in baalen van drie of vier honderd ponden. Dezelve
+moeten wel nat gemaakt zyn, want zonder dat zou het katoen, het welk
+men 'er bovendien niet een yzer instampt, oogenblikkelyk opzwellen,
+'s Jaars voor myne komst in Surinamen, had men drie duizend baalen
+alleenlyk naar Amsterdam en Rotterdam uitgevoerd, het geen omtrent
+veertig duizend ponden sterling had opgebragt.
+
+De beste Plantagien geeven jaarlyks meer dan vyf-en-twintig duizend
+ponden. De prys van het katoen verschilt van agt tot twee-en-twintig
+stuivers het pond. De ruwe stof word in de West-Indien op een wiel en
+klos gesponnen. Men brengt het alzoo tot een hoogen graad van fynte;
+en dan breijen de Negerinnen 'er koussen van, die men zomtyds tot voor
+twee guinies verkoopt. De Indianen, of inboorlingen van Guiana maaken
+ook zeer fraaije hangmatten van katoen, die zy tegen verschillende
+koopwaaren te Paramaribo, verruilen. Op de teekening, die ik 'er van
+gemaakt heb, vindt men de bast of schil in haar geheel; de gesloten
+bast; de opene bast met het katoen, en eindelyk het zaad. Ik moet egter
+met opzigt tot het laatste aanmerken, dat het op myne afteekening een
+weinig kleiner is, dan in den natuurlyken staat. Ik zal ook in dit
+werk eene beschryving geven van de Koffy Plantagien, de cacao, het
+suiker-riet, en de indigo; maar dit zal ik op een andere plaats doen.
+
+Ik heb my tot een regel voorgestelt, om van geene zaaken te spreeken,
+dan naar maate ze my voorkomen. Deeze manier is my veel gemakkelyker,
+en geeft eene meer aangenaame verscheidenheid aan myn verhaal.
+
+My eindelyk volmaakt hersteld ziende, besloot ik my naar den Colonel
+FOURGEOUD aan de Wana-kreek te begeeven, zonder zyn bevel af te wagten,
+en hem in zyne tochten door de bosschen te vergezellen. Dienvolgende
+liet ik my het hair snyden, een kapzel, het welk ik veel geschikter
+vond, om door de bosschen te loopen, en vooral veel zindelyker,
+dan eenig ander; ik voorzag my ook van zoodanige kleeding, als deeze
+tocht vorderde. Gereed zynde te vertrekken, ging ik den Gouverneur
+opwachten, om zyne beveelen mede te neemen. Hy ontfing my met zeer veel
+beleefdheid, en zeide my, dat ik tans meer stond te lyden, dan ik nog
+gedaan had. Ik bleef des niettemin by myn besluit, en verzogt aan de
+Regeering een vaartuig en Negers, om 'er my te brengen. Deeze heeren
+my zulks tegen daags daar aan volgende hebbende toegezegd, stelde ik
+het bevel, de vaandels en de kasse in handen van den Lieutenant MEYER,
+de eenige die niet ziek was, onder alle de Officiers, welke zig op
+Paramaribo bevonden.
+
+Naar waarheid konde men zeggen, dat de vaandels, de kasse en de
+soldaaten, allen even onnoodig waaren in Surinamen. De eersten waaren
+nimmer ontrolt, dan by onze ontscheeping; de tweede was voor niemand
+zichtbaar, dan voor den Colonel; en de laatsten stierven, de een na
+den ander.
+
+
+
+TIENDE HOOFTSTUK.
+
+  De Armadil.--Het Stekelvarken en de Egel van Guiana.
+  --Gevecht tusschen een Slang en een Kikvorsch.--De
+  Colonel FOURGEOUD trekt naar de Wana Kreek.--Hy ontrust
+  den vyand door herhaalde aanvallen.--Beschryying van den
+  Palmboom.--Verscheiden gebruiken, waar toe dezelve dient.--De
+  Kokosboom.--Tocht naar den mond der Rivier Cormoetibo.
+  --Waarneemingen omtrent de Vogelen van Guiana.--Distelen
+  en Doornen.--Eenige muitelingen krygsgevangen gemaakt.
+  --Ysselyke behandeling, door eenen gevangen en gewonden
+  Neger ondergaan.
+
+
+Den 25sten October, alles tot mynen tweeden veldtocht gereed zynde,
+begaf ik my ten zes uuren des avonds naar den oever: in plaats van
+een goed vaartuig, vond ik aldaar een sloep, walgelyk van vuiligheid,
+met eenige Hollandsche matroozen, die dronken waaren. Zy moesten my
+laaten op eene Plantagie aan de Commewyne, alwaar zy hunnen Capitain
+gingen haalen, om denzelven naar Paramaribo te rug te brengen. Op deeze
+Plantagie aangekomen zynde, stond het aan my, om tot het volvoeren
+van myne reize gelegenheid te zoeken. Ik had reeds den eenen voet
+in deeze sloep gezet, toen ik overwegende, dat ik my vrywillig naar
+eenen gevaarlyken tocht begaf, alleen om ondankbaaren te dienen, myn
+bloed voelde koken, en weder aan land stapte, alwaar ik ernstig en
+stellig verklaarde, dat ik zelfs de zwakste poging tot verdediging der
+Volkplanting niet doen zoude, voor dat men my een geschikt vaartuig
+bezorgt had. Ik wierd daar in ondersteund door alle de Engelschen
+en Americaanen, die zig in de Stad bevonden, en daar op volgde een
+algemeene oploop. De Hollanders schreeuwden over de kosten, die op
+dertig Engelsche schellingen beloopen zouden, terwyl zy van deeze
+gelegenheid voor niet gebruik konden maaken. Myne landgenooten en de
+Americaanen gaven hun ten antwoord, dat zy elendige vrekken waaren,
+onwaardig om door de krygsbende van den Colonel FOURGEOUD verdedigd
+te worden. De meenigte groeide aan, en men kwam van woorden tot
+daaden voor de herberg van HARDEGEN, aan den waterkant gelegen,
+alwaar men onder de vensters wel dra de hoeden, paruiken, glazen,
+flessen zag onder een vliegen.
+
+De Regeering vertoonde zig, om het vechten te doen een einde nemen,
+maar dit was vruchteloos; het bleef op straat voortduuren tot tien
+uuren des avonds. Myne vrienden bleeven meesters van den grond, na een
+groot getal Matroozen, Planters, Joden en Opzichters volkomen geslagen
+te hebben. Ik verloor by dit voorval een myner pistolen, welke ik,
+in een oogenblik van woede, eenen schelm naar het hoofd wierp. De
+zaaken zouden daar by niet gebleven zyn, zonder mynen vriend KENNEDY,
+lidt van de Kamer van Politie, die met twee of drie anderen van zyne
+medeleden daar ter plaatse kwam. Men deed de vechtenden uit elkander
+gaan, verklaarende, dat men my niet wel behandelt had, en dat ik des
+anderen daags een geschikt vaartuig hebben zoude.
+
+Ik begaf my vervolgens eenige uuren ter rust, en ontfing des morgens
+een bezoek van vier Americaansche Capitains, die my met nadruk
+verzogten om alle vaartuigen der Volkplanting te weigeren, en my
+aanboden, om my in een van hunne sloepen, die door hunne eigene
+matroozen bestuurd zoude worden, op de plaats myner bestemming te
+bezorgen; ik nam hun voorstel aan. De heer KENNEDY deed my vervolgens
+een brief ter hand stellen voor den heer REEDER, Capitain der Militie,
+die zig aan de Commewyne bevond; zy bevatte een last, om my een
+goed vaartuig te bezorgen, ten einde daar mede naar myn wachtpost te
+vertrekken. Over alle myne goederen beschikking gemaakt hebbende in
+dier voegen, dat noch de Colonel FOURGEOUD, noch de Kakkerlakken my
+geen hinder doen konden, omhelsde ik myne geliefde JOANNA, en ten zes
+uuren des avonds, keerde ik naar den oever te rug, vergezeld van myne
+vrienden, Engelschen en Americaanen; wy dronken aldaar een kom punch,
+en scheidden van elkander. Toen myne sloep van wal stak, waaiden de
+vlaggen van alle de schepen op de reede leggende, er begroetten my
+met drie vreugdegalmen, welke my zoo veel genoegen deeden, als zy aan
+de meenigte, die my aanschouwde, smart veroorzaakte: wy voeren voort,
+en wel dra verloor ik Paramaribo uit het gezicht.
+
+Aan het Fort Amsterdam gekomen zynde, waaren wy genoodzaakt ons aldaar
+op te houden, om de Commewyne te kunnen opvaaren. Het krygsvolk der
+Compagnie, op dit Fort in bezetting leggende, bezorgde my eene zeer
+fraaije en aangenaame avond-maaltyd. Te middernacht ging ik aan boord,
+en na het geheele overige gedeelte van den nacht al vaarende te hebben
+doorgebracht, ontbeet ik met den Capitain MACNEY, die, in 't jaar 1791
+onder den Generaal SPORK den zelfden rang bekleedde. Myne reize op
+nieuw vervorderd hebbende, stapte ik op de Plantagie Charlottenburg
+aan Land, alwaar ik den brief van den heer KENNEDY aan den heer
+REEDER ter hand stelde, die beloofde, my des anderen daags morgens
+een goed vaartuig te zullen bezorgen. Ik was zoo verontwaardigd over
+de behandeling, die men my te Paramaribo had aangedaan, en over myne
+Americaansche matroozen zoo te vreden, dat ik hun twaalf gebraden
+eendvogels voor een middagmaal liet toedienen; ik gaf hun daarenboven
+een guinie, en zes-en-dertig flessen goeden rooden wyn, die mynen
+geheelen voorraad uitmaakten; zy keerden met het vallend water te rug,
+en verlieten my zoo wel te vreden en zoo dronken, als maar mogelyk was.
+
+Van mynen kant vervolgde ik myne reize tot aan de Plantagie Myn
+Genoegen. Na de puinhoopen van die Plantagien, welke verbrand waaren,
+toen ik het bevel op Devil's Harwar voerde, bezigtigd te hebben, kwam
+ik op de Plantagie van LE PAIR. Alhier verhaalde my een der Opzichters
+de verwonderlyke manier, op welke hy aan de muitelingen ontsnapt
+was. "Zy hadden reeds, zeide hy, het voornaamste huis omringd, toen
+ik nog niet wist, dat zy zig op de Plantagie bevonden, en bezig waaren
+met dezelve aan vier hoeken in brand te steeken. Te willen wegloopen,
+was niets anders, dan zig aan een wissen dood bloot te stellen. In dit
+dringend gevaar, nam ik de vlucht naar den zolder, alwaar ik op een
+balk plat op den buik ging leggen, in de hoop, dat de vyanden wel dra
+verdwynen zouden, en dat ik zoude kunnen ontsnappen, eer de vlammen
+tot my kwaamen, maar ik bedroog my, en zy bleeven 'er bestendig. De
+brand nam te gelyker tyd dermaten toe, dat op de plaats, alwaar ik my
+bevond, de hette ondraaglyk wierd, en dat my niets overbleef, dan een
+van beiden, of levend te verbranden, of van een hoogen zolder naar
+beneden te springen, midden onder woedende vyanden. Echter besloot
+ik tot deezen laatsten maatregel, en ik had niet alleen het geluk,
+om op myne voeten neer te komen, maar zelfs om my te redden zonder
+eene enkele kwetsuur, schoon de Negers met sabels en haaken gewapend
+waaren. Ik nam oogenblikkelyk de vlucht naar de Rivier, alwaar ik met
+het hoofd naar beneden dadelyk in sprong. Doch niet kunnende zwemmen,
+zonk ik wel dra naar den grond; maar ik verloor den moed niet; het
+gelukte my eenige takken van een Palmietboom te vatten, en myn hoofd
+boven water te steeken, om vryelyk te kunnen adem haalen. Door middel
+van het dik geboomte, waar agter ik my verborg, bleef ik aldaar, tot
+dat de muitelingen vertrokken waaren, het geen zy deeden na alle de
+andere blanken vermoord te hebben; en een vaartuig kwam my eindelyk
+verlossen uit den deerniswaardigen staat, waar in ik my bevond."
+
+Den 30sten January, kwam ik te Devil's Harwar aan, en des anderen
+daags voer ik de Cormoetibo-Kreek op. Het vaartuig aldaar aan een
+boom hebbende doen vast maaken, waar van de takken ons overdekten,
+besloot ik den nacht aldaar door te brengen: ik ging op de banken
+leggen, en myn kleine QUACO plaatste zig by my; de andere Negers
+gingen onder hunne roeiriemen leggen slapen, uitgenomen die geenen,
+welke beurtelings de wacht hielden, en wien ik gelastte my op het
+minste gerucht, dat zy in de bosschen hooren mogten, wakker te maken;
+ik droeg ook zorge om hun volstrektelyk te verbieden van te spreken,
+of eenig gerucht te maken, uit vreeze dat de muitelingen, die aan
+den kant van deeze Kreek rond zworven, ons niet hooren en verrassen
+zouden; want de eenige blanke onder myne bende zynde, was ik zeer
+zeker hunne woede niet te zullen ontsnappen. Alle deeze voorzorgen
+genomen zynde vielen wy in eenen diepen slaap, van negen uuren des
+avonds tot drie uuren des morgens, toen QUACO en ik van onze banken
+wierden afgeworpen door eene beweeging van het vaartuig, het welk
+oogenblikkelyk zoodanig op zyde overhelde, dat alle de Negers in
+'t water vielen. Ik greep naar myn pistool, en dadelyk op staande,
+vroeg ik, wat 'er te doen was. Ik had besloten my tot het uiterste te
+verdedigen, liever dan om in de handen van eenen onverzoenbaaren vyand
+te vallen. Geduurende eenige minuuten gaf my niemand antwoord: maar na
+deeze korte tusschenpoozing, hernam het vaartuig zyne rigting door eene
+tegenovergestelde beweging, en die my het evenwigt deed verliezen. Toen
+riep my een van de Negers al zwemmende toe: "Masera da wan sea cow";
+en hy had gelyk, want het was niet anders dan een Manati, of Zee-koe,
+aan wien men in Cayenne den naam van Lamentin geeft. Volgens het
+verhaal van myne Negers, had dit dier onder het vaartuig geslapen;
+toen hy wakker wierd, had hy het zelve op zyde geworpen, en zig van
+daar verwyderende, had hy het in zyne natuurlyke rigting hersteld. Ik
+zag hem niet, en de Negers zelven vernamen hem ter naauwer nood, uit
+hoofde der donkerheid van den nacht, die nog eenige uuren duurde, maar
+geduurende welken tyd wy geen meer lust tot slapen hadden. Eindelyk
+begonden de straalen van een schitterende zon dwars door de takken
+der boomen heen te schieten, en aan de bladeren een gouden glans te
+geven. Toen voeren wy de Carmoetibo-Kreek, die zeer naauw wierd, weder
+bovenwaarts op. Dit duurde tot den middag, wanneer wy rook ontdekten,
+en eindelyk kwamen wy aan den mond van de Wana-Kreek, die in de
+Rivier Maroni uitloopt, en het geen de plaats der bestemming was,
+alwaar echter het krygsvolk nog niet was aangekomen. Aan de overzyde,
+waaren eenige Neger-Jagers gelegerd, die de krygsbehoeften bewaarden.
+
+Een van deeze Jagers een Armadil, of Tatou, een dier, in Surinamen den
+naam van Capasce dragende, gedood hebbende, zal ik deeze gelegenheid
+waarneemen, om denzelven te beschryven. Hy word zomtyds gepastelyk het
+geharnast varken genoemd. Zyn kop en ooren gelyken veel naar die van
+een gebraden varken. Zyn geheele lyf is met schubben bedekt, zo als die
+op een schild zyn afgebeeld, en hebbende de gedaante van beweegbaare
+ringen, even als de Que-que, een dier, waar van ik reeds gesproken
+heb. Deeze ringen loopen over elkander, uitgenomen op de schouders
+en op het gat; zy zyn met eene beenachtige zelfstandigheid bedekt,
+even als de kop van een schildpad, en waar aan zommigen den naam
+van een stormhoed of harnas geven. 'Er zyn verscheiden zoorten van
+dieren van deezen naam in Guiana. De grootste heeft van den bek tot
+agter aan de staart, meer dan drie voeten lengte. De Armadil is van
+een roodachtige kleur, en heeft het lyf met zeshoekige beeldtenissen
+geheel bedekt. Zyne oogen zyn klein, en zyn lange staart, die aan
+den wortel dik is, word trapsgewyze al langer hoe dunner, eindigt
+puntsgewyze, en is even als het lyf met beweegbaare ringen bedekt. Dit
+dier heeft vier laage, maar langwerpige pooten, elk met vier nagels,
+met klaauwen gewapend; de voorpooten hebben 'er slechts twee, maar de
+agterpooten vyf. De Armadil gaat alleenlyk des nachts uit; zelden ziet
+men hem over dag; hy brengt dien slapende door in zyn hol, het welk
+hy met het grootste gemak graaft. Hy zinkt daar zoo diep in, dat de
+sterkste man niet in staat is 'er hem uit te trekken, schoon hy hem
+dikwils de staart aftrekt. Wanneer men op hem aanvalt, of wanneer
+hy verschrikt is, wind hy zig in elkander, zyn stormhoed en harnas
+dicht by een voegende, waar in de kop en pooten dan besloten zyn.
+
+De vogelen, de insecten, de vruchten, de wortelen, enz. dienen hem
+tot voedzel. Ik heb niet bevonden, dat hy kwaad was om te eeten; maar
+de Europeaanen maaken 'er weinig werk van. De Indianen integendeel
+houden ongemeen veel van deszelfs vleesch.
+
+Het is tans, zoo ik meen, ook eene gepaste gelegenheid om te spreken
+van het Stekel-varken van Guiana, het welk men alhier Adjora noemt,
+Dit dier heeft zomtyds drie voeten lengte, gerekend van den bek
+tot het begin der staart. Hy is geheel met harde stekels bedekt. De
+kop, de staart, en de pooten echter, hebben 'er geene. Deeze stekels
+hebben omtrent de lengte van drie duimen, een geele kleur by het lyf,
+een donker kastanje bruin in 't midden, en wit aan het einde. Zy zyn
+zeer scherp, zeer glad, zeer beweegbaar, en dienen tot verdediging
+van het dier, het geen dezelve in de hoogte steekt, wanneer het
+booshartig is; en zyn gezicht is dan een der verschriklykste voor
+zynen vyand. Op alle andere tyden leggen deeze stekels op zyn rug,
+ten naasten by als de varkens-borstels. De kop van het Stekel-varken
+is van eene ronde gedaante, en door een ongemeen dikken en korten
+hals aan het lyf vast. Zyne oogen zyn groot, zeer schitterend,
+en by zyne kleine en ronde ooren geplaatst; aan elke kant van den
+neus heeft hy groote knevels, gelykende naar die van een Otter of
+Kat. Dit dier byt nooit. Zyne pooten hebben byna de gedaante van die
+van een aap; hy bedient 'er zig van, om op de boomen te klauteren,
+en aldaar zyn voedzel te zoeken; zyne lange staart is hem tot dat
+einde zeer dienstig; hy hecht die aan de takken, en zy dient hem
+tot een vyfde lidt; aan het einde is dezelve bedekt met hair, even
+als hoofdhair, uitgenomen echter het benedenste gedeelte, het welk
+volmaakt eeltachtig en zwart is; zoo zyn ook insgelyks de binnen-kanten
+van zyne vier pooten.
+
+De Egel is, zoo ik meen, in dit Land niet veel verschillende van
+die van het oude vaste Land. Hy heeft zeven of agt duimen lengte,
+en is geheel bedekt met stekels van een ligt geele kleur; maar hy
+heeft geen hair op den kop, nog onder den buik, en de zyne is veel
+zachter en langer, dan die van den Europeeschen Egel. Hy heeft op de
+oogen bruine vlakken, even als wenkbrauwen; maar hy is zonder ooren, of
+heeft alleenlyk gaaten, om tot een doorgang voor het gehoor te dienen,
+en hy heeft vyf klauwen met kromme nagels aan elke poot. Zyn staart
+is zeer kort, en zyne verdediging bestaat daar in, dat hy zig, even
+als de Armadil, in elkander rolt. Hy voedt zig met vrugten, wortelen,
+plantgewassen, insecten, enz. De Indianen eeten zyn vleesch ook.
+
+De Colonel FOURGEOUD nog niet aangekomen zynde, vermaakte ik my
+met my te baden, en een kano aan den mond der diepe Wana-Kreek te
+stuuren. Geduurende deezen tyd, zag de heer ROUBACK, een van onze
+Officiers, die my vergezelde, boven op een Palmietboom, een gevecht
+tusschen een slang en een kikvorsch. Ten bewyze dat men dieren
+van dit laatste zoort op de boomen vind, verwyze ik den leezer
+naar de Monthley Review, voor de maand Maart 1783, bladz. 199,
+in de Verhandeling van den Abt SPALLANZANI, over de Kikvorsschen,
+alwaar de boom, die dezelve bevat, in 't byzonder beschreven is. Het
+verwonderde my niet, dit dier op de takken te zien, maar wel deszelfs
+gevecht tegen den slang, een gevecht, het geen ik zal beschryven, en
+het welk de arme kikvorsch verloor. Toen ik de laatstgemelde vernam,
+was zyn kop en halve lyf reeds in den bek van den ander, die my
+in de lengte uitgerekt voorkwam, en wiens staart om een tak van den
+Palmietboom gewonden was. De kikvorsch scheen de grootte van een vuist
+te hebben, en haakte met zyne voor- en agterpooten in een tak. In deeze
+gesteldheid streeden zy, de een voor zyne maaltyd, de ander voor zyn
+leven, en maakten eene rechte linie tusschen twee takken. Geduurende
+eenigen tyd bemerkte ik, dat zy geheel in stilstand waaren, en geen
+beweging maakten. Ik had nog hoop, dat de arme kikvorsch zig door haare
+pogingen uit het ongeval redden zoude; maar het tegendeel had plaats;
+want de kakebeenen van den slang zig trapsgewyze vergrootende, en
+door middel van haar opspannend vermogen, eene ongeloofbaare opening
+maakende, verdweenen het lyf en de voorpooten van den kikvorsch
+langzamerhand. Wel dra zag men niets meer dan de agterpooten en
+klaauwen, die eindelyk van den tak los geraakten. Het arme beest wierd
+ras geheel en al in de keel van zynen geduchten vyand ingezwolgen,
+die het zelve eenige duimen diep liet nederzakken. Hy bewaarde het
+op die plaats, alwaar het een dikte of zwelling vormt; terwyl het
+kakebeen en de keel van den slang weder te zamentrokken, en derzelver
+natuurlyken staat dadelyk hernamen. Dewyl hy buiten ons bereik was,
+konden wy hem niet dooden, het geen wy wel gewenscht hadden, om hem
+met des te meer naauwkeurigheid te onderzoeken. Dus lieten wy hem
+zonder beweeging, en altoos rondom den tak gedraait.
+
+Den 3den November, kwam een gedeelte van het krygsvolk aan, en sloeg
+zig aan den oever neder, ten zuidwesten van de Cormoetibo-Kreek,
+omtrent een myl van den mond van de Wana-Kreek. Ik ging met twee
+jagers naar hen toe. De Majoor RUGHCOP, die het bevel over hen voerde,
+berigtte my, dat de krygsbende van den Colonel FOURGEOUD, laatstelyk
+de Patamaca-Kreek in twee colommen verlaaten had; de Majoor geleide
+'er eene van, en de andere verwagtte men alle oogenblik. Deeze Officier
+deed my ook verstaan, dat het overig gedeelte deezer zelfde krygsbende,
+uitgenomen de zieken, die op Paramaribo waaren, verscheide divisien
+aan de Rivieren Pereca, Cottica en Commewyne uitmaakte. Ik was toen
+in goeden welstand, en had een gerusten geest. Hoopende dat dit
+vrywillig bewys van mynen yver voor den dienst my met den Colonel
+verzoenen zoude, keerde ik naar de legerplaats der Neger-Jagers te
+rug, om aldaar zyne aankomst af te wagten. Ik kende, wel is waar,
+de onbuigzaamheid van zyn caracter; en aan den anderen kant was
+ik niet onbewust, hoe moeielyk ik my gemaakt had, toen ik meende
+onrechtvaardig behandelt te zyn; maar ik vergat wel dra het ongelyk,
+en op dit oogenblik had ik besloten, om, zoo mogelyk, door myn yverig
+en schikkelyk gedrag, de vriendschap van mynen Oversten te verkrygen.
+
+Het verlangde uur kwam eindelyk aan. Ik vernam de aankomst van
+den Colonel, en ik ging hem, op den afstand van een halve myl van
+de legerplaats, te gemoet. Ik zeide hem, dat ik gekomen was, om in
+zynen roem te deelen, en onmiddelyk onder zyne beveelen te dienen. Hy
+antwoordde my met een groet, waar op ik hem weder groette, en tot in
+de legerplaats vergezelde.
+
+Het krygsvolk van den Colonel maakte zig in zynen optocht meester
+van drie dorpen der vyanden, by een van welke men een uitgestrekt
+veld vond, met rype en in bloei staande ryst bedekt, maar het
+welk geheel en al verwoest wierd, na dat de muitelingen waren op
+de vlucht gedreven. Zy stonden onder het bevel van eenen Mulat,
+genaamd BONNY, die in de bosschen gebooren was. Deezen maakten
+eene party uit, geheel afgescheiden van die van BARON, welke men
+laatstelyk van Boucou verjaagd had. Ik vernam ook, dat men op een
+ledig vak hoofden van lyken gevonden had, die op staaken, in den
+grond geplant, gestoken waaren. Het waaren de overblyfzels van den
+ongelukkigen Lieutenant LEPPER, en zes van zyne soldaaten. De anderen
+waaren grootendeels levendig gevangen genomen, en door de Negers naar
+hun dorp gebragt. Aldaar had BONNY hen geheel naakt doen uitkleeden,
+en om de vrouwen en kinderen der muitelingen te vermaaken, had men
+hen laaten dood geesselen. Wy ontfingen dit bericht uit den mond van
+eene Negerin, welke de Colonel op zynen tocht gevangen genomen had,
+en door ons wel behandeld wierd.
+
+Dit onmenschelyk gedrag van BONNY was juist het tegenovergestelde van
+dat van BARON, die, in weerwil van alle de bedreigingen, verscheide
+soldaaten, welke hy had kunnen ombrengen, naar Paramaribo had te
+rug gezonden. Hy hielp hun zelfs om te ontsnappen, en verschafte hun
+levensmiddelen, want hy gevoelde wel, dat het onbillyk was hun iets
+te wyten. Maar gelyk ik hier boven reeds gezegd heb, elke Neger-Jager,
+die het ongeluk had in zyne handen te vallen, kon de ontembaare woede,
+waar mede hy bezield was, niet ontduiken.
+
+Ik vergat te zeggen, dat de geheele krygsbende van den Colonel,
+byna uitgehongerd zynde, met een groot geschreeuw om brood gevraagd
+had. 'Er was een meenigte brood in de legerkisten; maar men had
+geduurende drie dagen de uitdeeling daar van opgeschort, en ryst
+in de plaats gegeven. Om dit zoort van muiterye te doen eindigen,
+wierpen zig de Officiers gewapend midden onder de soldaaten, en naamen
+zonder onderscheid de eersten, die hun in handen vielen, gevangen,
+waar onder zig bevond zekere SCHMIDT, dien die de anderen verklaarden
+onschuldig te zyn. Men sloeg geen acht op hunne betuigingen, en dewyl
+men een voorbeeld stellen wilde, wierd hy verwezen tot de straf van
+stokslagen, welke hy ook onderging, tot dat hem het bloed als een
+fontein uit den mond sprong.--Op die wyze eindigde deeze opstand. Een
+der geleiders, genaamt MANGOL, een walg hebbende om onder de beveelen
+van den Colonel FOURGEOUD te dienen, verliet hem zonder zyn afscheid
+te vragen, en kort daar na liet hy den dienst geheel en al vaaren. Zie
+hier de byzonderheden van deezen tocht in twee kolommen, van Crawassibo
+aan de Commewyne tot de Wana-Kreek.
+
+Op zekeren dag, tegen den middag, leggende in myn hangmat te slapen,
+kwam de Lieutenant CAMPBELL, myn vriend, my met de traanen in de
+oogen zeggen, dat des avonds te vooren de Colonel FOURGEOUD, in
+tegenwoordigheid der Officiers van 's Compagnies krygsvolk, van de
+Engelschen ongemeen veel kwaad gesproken had. Ik beefde van kwaadheid,
+en stond oogenbliklyk op. Na my het gezegde van CAMPBELL door anderen
+te hebben doen bekragtigen, ging ik naar den Colonel, en vroeg hem naar
+de reden van de door hem gehouden lasterlyke redeneeringen. Hy ging
+een stap agter uit, en antwoordde my, dat de gemaakte aanmerkingen
+alleen betrekkelyk waaren geweest tot myn lange broek en borstrok,
+welke ik als de gemakkelykste en koelste kleeding droeg, zoo als
+verscheiden Engelsche zeelieden doen, maar het geen de Colonel op de
+Zwitsersche bergen niet gezien had. Voor 't overige leide hy de schuld
+geheel op den Capitain STOELMAN, die afwezig was. Ik moest my dus te
+vreden houden met opentlyk tegen deezen eerdief wraak te roepen. Ik
+beloofde vervolgens aan den Colonel myne kleeding te veranderen,
+en wy scheidden zeer koeltjes van elkander.
+
+Een uur daar na, ontfing ik last, om de Rivier Cormoetibo over te
+steken, en aldaar onder het bevel van den Majoor RUGHCOP te verblyven,
+die met zyn detachement of kolom aan den zuidelyken oever van den
+mond der Wana-Kreek gelegerd was. Ik gehoorzaamde oogenblikkelyk.
+
+Op de legerplaats van den Majoor aangekomen zynde, met twee Negers,
+om my te bedienen, was myne eerste zorg, om voor my een hut te doen
+oprigten, of, om netter te spreken, een zoort van overdek, ten einde
+myne hangmat voor zon en regen te beveiligen; het werk was in een
+uur ten einde gebragt. Dewyl deeze hutten van een zeer algemeen en
+belangryk gebruik zyn in het open veld, en op de tochten, die onder
+den zonne-keerkring geschieden, alwaar men geene tenten kan oprichten,
+zal ik de manier van derzelver zamenstelling, die allermerkwaardigst
+is, beschryven. Men heeft geen spykers, nog hamer, nog eenig ander
+timmermans gereedschap noodig; men behoeft niets meer, dan een
+sabel of snoeimes. Deeze hutten, schoon in een oogenblik gebouwd,
+maaken eene vry geschikte en aangenaame wooning, die zomtyds zelfs
+twee verdiepingen heeft. Om deeze te bouwen, gebruikt men het hout
+van den Latanusboom, alhier genoemd Parasalla, (Pinot, in Cayenne,)
+en banden van heestergewassen, genaamd Bejucos by de Spanjaarden,
+en Tay-tay in Surinamen.
+
+De Latanusboom is een zoort van Palmboom, die men voornamelyk op
+moerassige plaatsen vind, en altyd, een bewys van een ryken grond
+is. Hy is ten naasten by zoo dik als de dye van een mensch, en
+verheft zig tot de hoogte van dertig tot vyftig voeten. De stam,
+die zig eerst op den afstand van twee of drie voeten van den grond
+vormt, is van een helder bruine kleur, van buiten zeer hard, tot op
+de dikte van een halve duim, maar na dit zoort van schors, is hy vol
+merg, als de Engelsche vlierboom, en is van geene waarde, dan in de
+hoogte, alwaar hy groen word, en een lekkere en witte vrucht bevat,
+genaamt Chou, die aan alle zoorten van Palmboomen eigen is, en welke
+ik by vervolg beschryven zal. Op den top van deezen boom verspreiden
+zig zeer schoone groene takken, welker bladeren, even als zyde linten,
+lynrecht naar beneden hangen, en een zoort van zonnescherm uitmaken. De
+manier, om zig tot het bouwen van hutten van den stam te bedienen,
+bestaat hier in, dat men denzelven aan stukken hakt, zoo hoog als men
+zyne verblyfplaats hebben wil, het geen wy vooronderstellen op zeven
+voeten, als de gewoone maat zynde. Vervolgens splyt men deeze stukken,
+neemt 'er het merg uit, en maakt 'er een zoort van planken van, ter
+breedte van de hand van een mensch, die goed zyn om oogenblikkelyk
+te gebruiken. Na zoo veele van dezelve gemaakt te hebben, als men
+noodig heeft, blyft 'er niets meer overig, dan om ze recht over
+einde te plaatsen, de eene naast de andere, op twee dwarshouten,
+aan de hoekpaalen vast gemaakt. Alles hangt aan elkander vast door
+middel van banden van heestergewassen, wier naam Tay-tay, afkomstig
+is van het Engelsch werkwoord to tie, (zamenbinden,) het geen niet
+te bevreemden is, dewyl wy deeze Volkplanting bezeten hebben. Deeze
+heerstergewassen, wat daar ook van zy, leveren koorden op van
+allerleije zoort, groote of kleine, die in de bosschen groeien,
+en zig in allerleije richtingen om de boomen winden. Zy zyn in
+zoo grooten getal, en zoo wonderbaarlyk verspreid, dat zy aan het
+bosch de gedaante geven van eene groote vloot, die ten anker ligt;
+zy doen verscheiden boomen sterven, alleenlyk door hun gewicht, en
+vlechten zig de een om de ander, tot dat zy de dikte van een kabeltouw
+vertoonen. Zy klimmen, zomtyds kruisgewyze, tot in den top der hoogste
+boomen, van waar zy weder op den grond vallen, om wortel te schieten,
+en dan weder naar boven te klimmen. De dunste heestergewassen zitten
+dikwils zoo in elkander verwardt, als visschers netten, en het wild
+kan ze niet aan stukken breken. Zy zyn uittermaten taay, en men kan
+'er zig van bedienen, om groote Schepen aan vast te leggen. Ik zal 'er
+alleenlyk byvoegen, dat 'er eenige vergiftige zoorten zyn, voornamelyk
+die plat of hoekig zyn, en ik zal tans myne beschryving vervolgen,
+met op te geven, hoe men het dak der hutten maakt.
+
+Dezelfde boom, de Latanusboom, levert 'er al mede de stof voor op;
+men gebruikt daar toe deszelfs takken of armen. Elk van dezelve, wier
+gedaante ik niet beter, dan by die van een veder, vergelyken kan, is
+zoo breed als een mensch. Men splyt dezelve van boven naar beneden in
+twee gelyke deelen, en men knoopt die beide met hunne eigene bladen
+te zamen: men neemt vervolgens verscheide van deeze alzoo te zamen
+vereenigde takken, waar van men bondels maakt, met banden aan elkander
+gehecht, zorg dragende, dat het groen naar beneden valt, even als de
+maanen van een paard. Dit overdekzel, het welk in 't begin, groen
+is, krygt wel dra een roozenkleur. Het is zeer fraay, zeer sterk,
+zeer vast in elkander; en, zoo als ik reeds gezegd heb, het gebouw
+word zonder hamer of spykers voltooit. De vensters, de tafels, de
+stoelen, zyn op dezelfde wyze gemaakt. 'Er is geene andere sluiting
+voor de tuinen en waranden, waar in men beesten houd. Dus ontbreekt
+het de kastanje-bruine Negers nooit aan goede wooningen, dewyl, zoo
+men een dorp van hun verbrand, zy morgen een nieuw gebouwd hebben;
+maar wel zorge dragende, dat zy het niet weder bouwen op de plaats,
+alwaar de Europeaanen het eerste dorp ontdekt hebben. De Indianen,
+in plaats van takken van den Latanusboom te gebruiken, bedekken
+doorgaans hunne karbetten met de takken van eenen anderen boom,
+dien zy Tas noemen, en waar van ik by vervolg spreeken zal. Ik moet
+niet vergeeten te zeggen, dat het zaad van den Latanusboom vervat
+is in een bloei-hoos of kelk by den top des booms, en bestaande uit
+dertig of veertig houtachtige vezels, die de gedaante van een zoort
+van bezem hebben, waar van men zig in deeze Volkplanting bedient;
+dus levert deeze boom de bouwstoffen tot een huis op, tevens met de
+gereedschappen, om het zelve schoon te houden.
+
+De hut, welke ik voor my liet bouwen, was niet ingericht op de manier,
+als ik zoo even beschreven heb; dit was der moeite niet waardig
+voor den korten tyd, dien wy doorgaans op eene en de zelfde plaats
+verbleeven: zy bestond slechts in een enkel overdek, zonder eenige
+afschutting. Dit zoort van schuilplaats, welke ieder soldaat voor zig
+zelven opricht, kost weinig arbeid. Men begint met vier puntige staaken
+in den grond te steeken, zoo verre van elkander af staande, dat iemand
+gemakkelyk tusschen dezelve leggen kan. Vervolgens maakt men daar aan
+twee dwarshouten vast, het een aan de voorstaaken, en het ander aan
+de agterstaaken; en men draagt zorge om ze zoo sterk te nemen, dat ze
+het gewicht van 't lichaam dragen kunnen. Om het dak te ondersteunen,
+maakt men twee afschuttingen van eene schuinsche gedaante; de takken,
+die men daar over heen spreid, behoeven niet gespleeten, nog vast
+gebonden te zyn, en men werpt 'er zoo veele op, als 't jaargetyde
+vordert. Zoo dra deeze hut afgemaakt is, is dezelve voldoende, om
+den bewooner tot eens schuilplaats te dienen. Daarenboven hangt men,
+door middel van banden van heestergewassen, en als aan een kapstok,
+den snaphaan, degen, pistoolen, enz.
+
+Na den Latanusboom beschreven te hebben, zal ik insgelyks beschryven
+den Kokosboom, die, onder alle zoorten van Palmboomen, met denzelven
+de meeste gelykheid heeft. Deeze boom, zoo geroemd, dat ze aan den
+mensch voedzel, kleederen, huisvesting, enz. verschaft, heeft, naar
+myne gedachten, alle deeze hoedanigheden niet; maar niettemin is
+hij steeds merkwaardig. Hy groeit als de Latanusboom, met een hooge
+stam, die zelfs tot de hoogte van zestig, ja zomtyds van meer dan
+tachtig voeten opwast; hy is groot in evenredigheid, maar zeldzaam
+recht. De bast is grauw; het hout, van buiten hard, is van binnen vol
+merg. De takken zyn breeder, en van een donkerer groen, dan die van
+den Latanusboom, en van weerskanten van bladeren voorzien, als die
+geene, welke ik in den laatstgemelden boom by groene linten vergeleken
+heb. Deeze bladen echter hangen niet lynrecht neder: de takken zyn ook
+zoo regelmatig niet gebogen, maar zy hebben het voorkomen van groote
+vederen, en groeien aan den top des booms. De Kokosboom brengt ook een
+zoort van kool of moes voort, maar van al te weinig waarde, om zig
+door het afsnyden van dezelve aan het verlies van den boom bloot te
+stellen; het geen, zoo dikwils men dit doet, onvermydelyk gebeurd. Na
+verloop van vyf of zes jaaren draagt hy nooten, en zulks in alle
+jaar-getyden. Deeze nooten groeien doorgaans zes of agt by elkander,
+die uit den stam van den boom voortspruiten. Zy hebben de grootte van
+een menschenhoofd, maar eene meer kegelachtige gedaante.--Men weet,
+dat de noot, wanneer zy van haar buitenste bast ontdaan is, zoo hard
+is, dat men een hamer noodig heeft om dezelve te breken, en de daar in
+besloten pit 'er uit te haalen. Wanneer deeze vrucht jong is, bevat ze
+een wit vocht, het welk ik niet beter kan vergelyken, dan by water en
+melk met suiker, en een zoo aangenamen, als frisschen drank verschaft:
+wanneer zy ryp word, vormt zy zig tot een breekbaare pit, ter dikte van
+een duim, zig aan het binnenste der schaal vast hechtende, waar van het
+overige volmaakt ledig is. Deeze kern of pit, van een lekkeren smaak,
+en gelykvormig aan den smaak der melk, waar van zy is voortgekomen,
+is goed om te eeten, het geen verscheiden myner lezers ongetwyffeld
+zoo wel als ik weeten. Dog laaten wy ons verhaal vervolgen.
+
+Op zekeren morgen, geduurende myn verblyf op deezen wachtpost, van eene
+ronde, die ik met twintig zee-soldaaten en twintig Neger Jagers gedaan
+had, te rug komende, wierd ik grovelyk gehoond door den heer MEYLAND,
+Capitain van 's Compagnie's krygsvolk, die, zoo als ik gezegd heb,
+met den Lieutenant FREDERIK, de vesting Boucou had ingenomen, en de
+landgenoot en vriend van den Colonel FOURGEOUD was. Wy zaten met andere
+Officiers rondom een zoort van tafel te eeten. MEYLAND, hun allen van
+een zekere wyn gediend hebbende, waar van hy niet meer dan eene enkele
+fles had, zonderde my op eene beledigende manier uit, schoon ik myn
+glas in de hand had, om 'er mede van te ontfangen. Verdenkende, dat
+deeze hoon door den Bevelhebber moest zyn ingeblazen, en het voorkomen
+niet willende hebben van geschil te zoeken, zeide ik aan den Capitain,
+dat ik door onoplettenheid gezondigd had, my niet verbeeldende, dat ik
+van myne medgezellen moest onderscheiden worden. Ik verzekerde hem,
+dat het niet de trek tot den wyn was, die my deeze aanmerking deed
+maken, en ik verzogt den geen, die naast my zat, my een glas wyn in te
+schenken, het geen hy ook deed. Deeze inschikkelykheid van myn kant had
+geen ander gevolg, dan dat het mynen vyand nog meer verbitterde, die
+zig waarschynlyk verbeeldende, dat dit uit lafhartigheid voortsproot,
+een onbeschaafden en gekscheerenden toon aannam. Hy wierd door alle de
+Duitschers en Zwitsers, die zig aldaar bevonden, zonder uitzondering,
+verwonderlyk geholpen; ik sprak geen woord; ik sneed een vlerk van
+eenig gevogelte af, dat voor my stond; ik at dezelve op, en verliet
+oogenblikkelyk de tafel, met het vast besluit, om myn caracter te
+handhaven of te sterven. Met dit stellig voorneemen, begaf ik my naar
+de hut van eenen zieken soldaat, en leende van hem zyn sabel, (de myne
+was gebroken,) onder voorwendzel, dat ik dien noodig had, om een of
+twee stokken te snyden. Vervolgens ging ik den heer MEYLAND opzoeken:
+ik vond hem zyn pyp rookende aan den waterkant, en naar een van zyne
+vrienden, die met visschen bezig was, kykende. Ik sloeg hem op den
+schouder, en zeide hem, dat zoo hy my niet oogenblikkelyk voldoening
+gaf, zoo als een eerlyk man betaamde, ik my over hem wreeken zoude,
+door hem met het platte van den sabel op zyn gezicht te kloppen. Hy
+antwoordde my, dat hy niets dan gekscheerende gedaan had, en scheen
+eene bevrediging te verlangen; maar ziende dat ik daar niet heen
+wilde, stootte hy met veel koelbloedigheid de asch uit zyn pyp;
+vervolgens zyn wapentuig hebbende gaan haalen, gingen wy te zamen, en
+zonder medehelpers, in het bosch, op den afstand van byna een halve
+myl. Toen hield ik stil, en myn sabel trekkende, waarschuwde ik den
+Capitain van op zyn hoede te zyn. Hy deed dit; te gelyker tyd deed
+hy my opmerken, dat wy met ongelyke wapenen streden; dit was waar:
+maar zoo al de punt van zyn sabel was weggenomen, was dezelve wel een
+voet langer dan de myne. Ik antwoordde hem, dat het scherp van den
+sabel veel meer diende dan de punt, en ik bood hem aan te ruilen. Om
+hem daar toe te bewegen, stak ik die geene, welke ik in de hand had,
+in den grond, en trachtte hem de zyne te ontwringen, tot dat ik myne
+vingers geheel bebloed zag, want ik had de kling aangevat. Toen nam ik
+myn wapentuig weder op, en zocht verscheiden maalen, maar vruchteloos,
+hem te raaken: hy keerde my met het grootste gemak af. Hy zelf, alle
+zyne krachten inspannende, wilde my een slag op 't hoofd toebrengen;
+maar gevoelende, dat myne handigheid onvoldoende zoude zyn, bukte
+ik om den slag te ontwyken. Ik maakte van dit myn postuur gebruik,
+trachtende hem in den hals te raaken; ik slaagde daar niet in, maar
+ik bragt hem een houw van zes duimen lang in het vleezigste gedeelte
+van den rechten arm toe. Ik zag dezelve dadelyk dwars door de opening
+van zyn rok, en zyn hand hing op zyde. Ik zelf echter was het gevolg
+van den slag, dien hy op myn hoofd gemunt had, niet geheel ontsnapt;
+die slag was op myn rechter schouder neergekomen, en maakte my aldaar
+een wond van een duim diepte. Toen vorderde ik, of dat MEYLAND my
+vergiffenis vragen zoude, of dat wy het gevecht met de pistool zouden
+vervolgen, schietende met de linke hand; maar hy verkoos het eerste. Ik
+deed hem gevoelen, dat de kortswyl van een Zwitser geen beuzeling was,
+die een Engelschman verdragen konde. Vervolgens gaaven wy elkander
+de hand, en ik bragt hem, geheel bebloed, by den Heelmeester van
+ons krygsvolk, die zyne wonde verbond. Dit afgeloopen zynde, kwam
+hy by zyn hangmat te rug, en het was hem, verscheiden weeken lang,
+onmogelyk eenigen dienst te doen. Op deeze wyze verzoende ik my met
+den Capitain MEYLAND; maar het geen my het grootst genoegen deed, was
+zyne verklaaring, dat hy my alleenlyk beledigd had in 't denkbeeld,
+dat de Colonel FOURGEOUD veel vermaak zoude scheppen, met my eenige
+onaangenaamheid te doen ondervinden. Zedert uit voorval verkeerden wy
+te zamen als de beste vrienden. De vreede echter mocht myn deel niet
+zyn, want denzelfden achter-middag was ik genoodzaakt twee andere
+Officiers uit te dagen, die zig op deeze maaltyd in het geschil van
+den Capitain tegen my gemengd hadden. Ik had echter het geluk, om hun
+zonder geweld of bloedvergieten myn caracter te doen kennen. Deeze
+heeren erkenden hunnen misslag; en dadelyk wierd ik onder ons volk
+met een goed oog aangezien.
+
+Den 9den November, ontmoetten de twee kolommen elkander, en sloegen
+zig gezamentlyk neder aan den westelyken oever van de Wana-Kreek,
+omtrent daar dezelve in de Cormoetibo-Kreek uitloopt. Aan beide Kreeken
+plaatsten wy voorposten een myl van elkander. Dien zelfden avond had
+ik gelegenheid, om den Colonel FOURGEOUD te doen verstaan, dat ik aan
+zynen landgenoot in een tweegevecht byna het hoofd had ingehouwen. Ik
+had besloten hem dit zelf te zeggen, wel wetende, dat hy vroeg of laat
+door anderen 'er van zoude zyn onderrigt geworden. Hy antwoordde my,
+dat hy my dit verlies vergeven zoude hebben, en dat ik een braave
+jongen was; maar deeze woorden gingen met een glimlach gepaart, die
+'er een geheel anderen zin aan gaven.
+
+Indien ik aan deeze betuiging van vriendschap geloof gegeven had,
+zoude hy 'er my niet lang mede misleid hebben, want myn eenigen vriend,
+den heer CAMPBELL, ziek geworden zynde, en zig in een vaartuig naar
+het Hospitaal te Devil's Harwar begeevende, wilde de Colonel hem
+niet toestaan te wagten, tot dat ik een brief, waar by ik aan JOANNA
+om linnen verzogt, had afgeschreven. Een Neger-jager bezorgde my
+echter een kleine kano, waar mede ik my by den jongen en ongelukkigen
+CAMPBELL vervoegde, dien ik voor de laatste maal omhelsde, want hy
+stierf eenige dagen daar na.
+
+De Colonel FOURGEOUD toen besloten hebbende, om den westelyken oever
+van de Cormoetibo-Kreek van muitelingen te zuiveren, trokken wy in
+twee kolommen op. Hy zelf was aan het hoofd der eerste; de Majoor
+RUGHCOP voerde het bevel over de tweede, waar toe ik behoorde; en wy
+lieten agter ons eene sterke wacht met voorraad voor de zieken. Zie
+hier den zakelyken inhoud van onze beveelen op deezen tocht.
+
+ART. I. De vreedzaamheid en matigheid wierden daar by ten sterksten
+aanbevolen.
+
+II. Niemand vermogt, op doodstraffe, vuur geven, zonder dat het hem
+bevolen was.
+
+III. De straffe des doods tegen een iegelyk, die zyne wapenen zoude
+verliezen of wegwerpen.
+
+IV. Gelyke straffe tegen den geenen, die geduurende den slag zoude
+durven plonderen.
+
+V. Een Officier en een Sergeant moesten op de uitdeeling der
+levensmiddelen ten allen tyde toezicht houden.
+
+VI. Het getal der Negers, tot dienst van elken Officier, wierd daar
+by uitgedrukt en bepaald.
+
+Verdere beveelen bragten bovendien mede, dat ingevalle onze
+zee-soldaaten in twee of drie kolommen zouden optrekken, zy de boomen
+met een sabel of snoeimes zouden merken, om aan de overige krygsbenden
+te kennen te geven, dat zy aldaar reeds waren voorby-getrokken. Elk
+derzelve was door byzondere teekenen onderscheiden. Het krygsvolk
+der Compagnie had ook de hunne. Men moest die merken alleenlyk op de
+boomen aan de linke hand stellen. Het volk wierd ook aanbevolen, om,
+wanneer zy de Zand-woestynen of Savanen doortrokken, de takken van
+het geboomte of der heestergewassen kruisgewyze op te binden. Elke
+divisie, de legerplaats opbreekende, moest een fles en een stuk wit
+papier daar ter plaatse laaten; en zoo aan haar iets byzonders was
+voorgekomen, moest het worden opgeschreven. By eenen aanval lag het
+bevel om eene kleine verschanssing met de legerkisten te maaken,
+agter welke de Neger-Slaven op hun buik plat op den grond zouden
+gaan leggen. De achterhoede alleen moest zig verdedigen. Aan de
+slagleverende krygsbende was voorgeschreven, om zig niet tot enkele
+verdediging te bepaalen, maar integendeel met de bajonetten voor uit,
+op den vyand, in weerwil van deszelfs vuur, in te dringen. Niettemin
+wierd bevolen, om 't leven te schenken aan elken muiteling, die zig
+zoude willen overgeven, en de gevangenen op eene menschelyke wyze te
+behandelen. Deeze waaren de regels, die wy by vervolg moesten in acht
+nemen, want ik moet zeggen, dat tot heden toe alles in de grootste
+verwarring was. Intusschen trokken wy op die manier naar den mond
+der Cormoetibo-Kreek voort. Elke Officier had een zak-compas by zig,
+om zynen tocht dwars door de dikke bosschen naar te richten, vermits
+men midden in dezelve niets dan boomen en lucht bespeurt, gelyk men
+op zee niets dan water en wolken ziet. Die geenen derhalven, welke de
+Zeevaart-kunde het best verstonden, liepen het minste gevaar, om in
+de eenzaame bosschen, wier uitgestrektheid schier zonder einde was,
+verdoold te geraaken. De ongelukkigen, die thans myn mededogen het
+meest gaande maakten, waaren die arme Neger-slaaven, die onder hunnen
+last gebukt gingen, en slechts een halve portie eeten kreegen, schoon
+hunne arbeid twee maalen zwaarder dan de gewoonlyke was. Tot overmaat
+van elende, begon de regen stroomsgewyze te vallen, en hield alzoo
+den geheelen nacht aan, schoon wy nog in het jaargetyde van droogte
+waaren. Intusschen moesten wy zonder hutten, of andere zoorten van
+schuilplaatsen woonen. Wy waaren dus genoodzaakt, om onze hangmatten
+aan takken van boomen op te hangen, en ons schiet-geweer daar onder
+te plaatsen, om het voor de vochtigheid te bewaaren. Op die wyze
+had de Colonel zyne gemaakte schikkingen voorgeschreven. Niettemin,
+in weerwil van wind en regen, viel ik in eenen diepen slaap.
+
+Den 14den, des morgens ten vyf uuren, wierd ik wakker gemaakt door
+een geroep van staat op! staat op! De regen hield bestendig aan,
+en de meesten van onze Officieren en soldaaten waaren ziek. Ik stond
+uit myne hangmat op, zoo nat, als of ik uit een badkuip kwam. Op raad
+der Neger-Jagers, de plaat van myn snaphaan met een stuk van den bast
+van een Palmboom bedekt hebbende, at ik een weinig scheeps-beschuit
+voor myn ontbyt, en wy trokken voort. Ik kan niet voorby alhier op
+te merken, dat de Negers, die den geheelen nacht op den grond en
+in het water hadden doorgebracht, veel welvarender waaren, dan de
+Europeaanen. Indien de vyand toen op ons was aangevallen, waaren
+wy onvermydelyk verlooren geweest. De loop van onze snaphaanen, en
+onze kardoesen waaren geheel en al doorwatert. Men had dit ongemak
+kunnen voorkomen, door onze wapentuigen met wasch te besmeeren,
+en die in kokers te sluiten, gelyk de Vrybuiters in America deeden:
+maar dit waaren beuzelingen, waar op men de moeite niet genomen had
+te denken. Het was echter geen beuzeling, en het ontrustte ons zeer,
+dat onze mond-behoeften byna op waaren, en dat de geene, die wy aan
+de Kreek vermeenden aan te treffen, niet aankwamen. Men had verzuimt
+dezelve af te zenden, en uit hoofde van dit toeval waaren wy toen
+genoodzaakt, Officiers zoo wel als soldaaten, zonder onderscheid,
+ten einde niet van honger te sterven, vier-en-twintig uuren lang
+ons middel van bestaan in beschuit en water te zoeken. In het midden
+deezer elenden, bood een Neger-Jager ons een groote vogel aan, alhier
+genaamd Coussycalcou, en zynde een zoort van kalkoensche haan. 'Er
+wierd besloten, om van deezen gelukkigen vondeling soup voor 's
+avonds te maken. Op het oogenblik, dat de ketel begon te koken,
+wierp elk 'er een stuk beschuit in; en het water, dat onophoudelyk
+in de ketel liep, vermeerderde geduurig onze portie. Geduurende
+deeze verschrikkelyke regenbui waaren wy zonder hutten, even als den
+voorgaanden nacht. Zorge gedragen hebbende, om eenige kleederen om
+myne schouders te hangen, bragt ik deezen nacht by het vuur door. Ik
+had aldaar minder te lyden, dan myne ongelukkige medgezellen, die in
+hunne hangmatten lagen, en zonder ophouden hoestten. Maar om tot den
+gemelden vogel weder te keeren, alles wat ik 'er van zeggen kan, is,
+dat hy weinig verschilde van de gewoone kalkoensche haanen, die hier
+meer dan twintig ponden weegen.
+
+De grootste vogel van Guiana word in Surinamen door den een Toijew,
+en door den ander Emou genaamt. Hy behoord tot een zoort van vogelen
+tusschen den Struisvogel en de Casoar, ten minsten zoo men my gezegd
+heeft, want ik heb nooit een enkele in dit Land gezien. Men zegt,
+dat deeze vogel zes voeten hoog is, gerekend van de pooten tot den
+kop. Hy heeft een kleinen kop, en platte bek; de hals en pooten zyn
+langwerpig; het lyf is rond, zonder staart en van een licht graauwe
+kleur. De bouten zyn zeer dik en sterk; en elke poot heeft drie
+nagels, verschillende daar in van den Struisvogel, die 'er slechts
+twee heeft. Men geeft voor, dat deeze vogel niet kan vliegen, maar zeer
+schielyk loopt; en dat hy, even als de eerstgemelde, met zyne vlerken,
+zyn tred verhaast; men vind hem voornamelyk by het opvaaren van de
+Maroni en de Sarameca.--Dewyl ik van vogels spreek, moet ik zeggen,
+dat schoon men 'er geene in Guiana ontmoet, die eenen zachten zang
+hebben, een gebrek, het welk de fraaiheid van hunne pluimaadje naar
+den smaak van veelen vergoed, ik 'er op deezen tocht in 't byzonder
+twee hoorde, wier gekweel my zoo veel genoegen deed, dat ik het
+oogenblikkelyk opteekende.
+
+
+Dit gezang was zoo regelmatig en zoo zacht, dat ik op alle andere
+plaatsen gedacht zoude hebben, dat het een bekwaam zanger was, die op
+de fluit speelde. Dewyl ik beide deeze vogels nimmer dan onvolkomen
+en van verre gezien heb, bestaat alles wat ik van hun weet, hier in,
+dat men hen dikwils in de nabyheid der moerassen hoort.
+
+Des anderen daags morgens vervolgden wy onzen tocht door zulk een
+zwaaren regen, dat wy in de bosschen tot de knien toe door 't water
+gingen, en dat wy een brug moesten maaken, om een kleine Kreek,
+die op onzen weg was, over te komen.
+
+Ik stelde de Neger-Jagers en eenige slaven te werk om die te maken,
+en dezelve wierd in den tyd van een uur afgemaakt: zy hakten een
+zeer recht staande boom om, en wierpen die op de kreek of beek, na
+aldaar een hoop aarde of zoort van borstweering gelegt te hebben. De
+Majoor RUGHCOP, onze Bevelhebber, die een ongemakkelyk man was, en wiens
+lichaams gestel door zoo veele vermoeienissen begon te verzwakken, was
+over deezen arbeid t'onvreden; hy betaalde de Jagers met vloeken en
+verwytingen, maar zy beantwoordden hem met een verachtende glimlach:
+zy lieten hem praaten, en gingen over de kreek, de een over de
+brug, de ander zwemmende, en een derde klauterde over de boomen,
+welker takken tot aan de andere zyde overhelden, en aldaar op den
+grond nederhingen. Ik volgde het voorbeeld der laatstgemelden, en
+wy wachten eenigen tyd naar den armen Majoor, die met twee derde van
+zyne krygsbende, zoo zwak en ziek als hy, langzaam aankwam.
+
+Ik was steeds welvaarend, maar de insecten en doornen reetten my van
+een. Onder de laatstgemelde merkte ik een zeker zoort op, welks zwarte,
+harde en lange punten, verscheide duimen lang zynde, zeer vinnig in
+de huid indringen, en die op een zoort van lage Palmboom, Cocarita
+genaamd, groeien, waar van de breede takken zig wyd verspreiden. Een
+ander ongemak, waar aan men op alle de moerassige plaatsen der bosschen
+is bloot gesteld, word veroorzaakt door een zoort van heestergewas,
+genaamd Mataki, het welk twee of drie voeten uit den grond groeit. De
+heestergewassen van dit zoort loopen op die wyze tot eenen merkelyken
+afstand voort, en hunne draaden zyn zoo verward onder elkander, dat
+een hond moeite heeft 'er door te komen: het is zeer moeielyk om 'er
+over heen te gaan, de voeten blyven 'er in hangen, en men loopt gevaar
+om alle oogenblik te vallen, zoo men niet zorgt om ze van elkander te
+verwyderen, het geen voor kleine menschen volstrekt onmogelyk is. Wy
+ontmoetten dezelve op onzen geheelen tocht, maar wy zagen nog rivieren,
+nog plantgewassen, nog eetbaare vruchten, uitgenomen eenige Maripas:
+dit zyn nooten, die aan een grooten Palmboom groeien, en vry veel
+overeenkomst hebben met die van de Aouarra, welke ik reeds beschreven
+heb; zy zyn echter veel grooter, en van een minder hoog roode kleur:
+de pit en de noot zyn volmaakt gelykvormig.
+
+Het weder wierd eindelyk een weinig beter, en wy kwamen voor den middag
+te Jerusalem, by den mond van de Cormoetibo-Kreek, alwaar ik geduurende
+mynen eersten tocht had stil gehouden. De Colonel FOURGEOUD bevond zig
+aldaar zedert eenige oogenblikken, met zyne afgematte soldaaten. Geene
+beschryving is in staat, om een naauwkeurig denkbeeld te geven van
+de akelige gesteldheid, waar in wy waaren: het zal genoeg zyn te
+zeggen, dat dit geheele legertje, uitgenomen eenige manschappen,
+door vermoeienis en honger was uitgeput; verscheiden Soldaaten konden
+niet meer gaan, en de Negers moesten hen dragen in hunne hangmatten,
+aan stokken hangende. Zoo veele onheilen werkten niets, hoe genaamt,
+uit, want wy hadden niets ontdekt. De Colonel intusschen, schoon een
+man van jaaren, wederstond alles, als of hy van yzer was; het geen
+ons voor een gedeelte het recht van klagen benam. Wat my betrof, ik
+dompelde my, als naar gewoonte, in de Rivier, om my te wasschen, en
+my van de modder en het bloed, waar mede ik bedekt was, te zuiveren:
+ik zwom 'er ook eenigen tyd in, en uit 't water gekomen zynde, zogt
+ik myne Negers, om my een hut op te richten; maar de Majoor gebruikte
+hen, om voor hem een keuken te bouwen, schoon 'er niets viel klaar te
+maken. Ik sloeg geen acht op deeze onwellevenheid. De Jagers maakten
+my een eenvoudig bed van bladeren van een Latanusboom, want 'er waaren
+aldaar geene boomen, om myne hangmat aan op te hangen; zy leiden een
+goed vuur aan dicht by dit bed, waar op ik ging leggen, en zeer gerust
+sliep, in weerwil dat de maan my in de oogen scheen, het geen minder
+onaangenaam was, dan de regen. Ik ontwaakte egter twee uuren eer de
+dag aankwam; het vuur brandde niet meer, de maan was verdwenen, en ik
+was byna dood van koude. De vochtigheid, die uit den grond opsloeg,
+en de dauw, waar aan ik was bloot gesteld geweest, hadden my zoodanig
+verstyst, dat ik moeite had, om op handen en voeten voort te kruipen,
+ten einde een van myne Negers te doen ontwaken. Ik liet hem het vuur
+aan brand maken, het geen my in staat stelde, om ten zes uuren op te
+staan; maar dit geschiedde met zulk een pynlyke steek in de zyde,
+dat ik my niet wederhouden konde overluid te schreeuwen. Van den
+Colonel en zyne vrienden niet gehoord willende worden, nam ik de wyk
+naar den kant van het bosch. De pyn intusschen steeds verdubbelende,
+was het my wel dra niet meer mogelyk, om zonder de grootste moeite adem
+te halen, en eindelyk viel ik aan den voet van eenen boom neder. Een
+der Neger-slaven, die hout ging hakken, my in die gesteldheid ziende,
+dagt, dat ik dood was, en bragt dezen alarm-kreet naar de legerplaats
+over. Men nam my dus op, en droeg my naar myne hangmat, op last van
+den Capitain MEDLER, die my onder eene goede hut deed plaatsen, en
+my dadelyk een van 's Compagnies Heelmeesters zond, om voor my te
+zorgen. Ik was oogenblikkelyk door toekykers omringd, en myne pyn
+in de zyde wierd zoo nypend, dat ik myn hembd met myne tanden van
+een scheurde, en in alles beet wat my naderde: door eene aanhoudende
+wryving met de hand, en een zoort van smeering, verdween echter de
+pyn schielyk, en ik gevoelde my volmaakt hersteld.
+
+Om eene instorting voor te komen, ging ik, zoo dra myne kragten
+het toelieten, een stok snyden, waar mede ik zwoer den schelm, die
+het opzicht over de Neger-slaven had, te zullen vernielen, zoo hy my
+niet oogenblikkelyk een hut liet maken, al had hy zelfs tegenstrydige
+beveelen; want myn leven was tog de eerste zaak, waar op ik acht moest
+geven. Ik kwam by hem, met myn stok op den schouder, en hem myn oogmerk
+hebbende te kennen gegeven, volgde ik hem zoo kort agter op, dat ik
+in den tyd van twee uuren het genoegen had van my wel gehuisvest te
+zien. Ik moet niet vergeeten te zeggen, dat, toen myne ziekte op het
+ergst was, de Colonel FOURGEOUD my had aangeboden, om my naar Devil's
+Harwar te doen overvoeren; maar ik stemde daar in niet toe.
+
+Den 18den, vernamen wy, dat de arme CAMPBELL des avonds te vooren was
+overleden. De Majoor RUGHCOP zelve ging mede vertrekken, uitermaten
+ziek zynde: hy was de elfde Officier, die onder de vermoeienissen
+van deezen korten veldtocht bezweek. Een byna volkomen gebrek aan
+levensmiddelen hebbende, vervulden wy dit gebrek gelukkiglyk door
+eene groote meenigte visschen, waar onder de Jacky was, die ik reeds
+beschreven heb, en zig in een kikvorsch verandert. 'Er was ook een
+visch, genaamd Warappa, die dezelfde gedaante heeft, en mede goed is;
+beiden hebben veel vleesch, en zyn zeer vet. Deeze visschen wierden
+zoo overvloedig in de moerassen gevonden, alwaar het afloopend water
+dezelve agterlaat, dat de Negers hen met de hand vongen; maar nog
+meer, wanneer zy by toeval met hunne snoeimessen of fabels in den
+modder hakten; zy verzamelden vervolgens de ftukken by elkander,
+en wy namen die mede: zy vongen in de Kreek ook nog een andere
+visch, genaamd Coemma-coemma, zynde van een tot drie voeten lang:
+hy is van een zeer zoeten smaak, maar zoo lekker niet, als die ik
+bevoorens genoemd heb. De Negers laaten denzelven droogen, door hem
+op stokken voor het vuur te plaatsen. Dan is hy veel beter, en men
+eet hem zonder andere toebereiding. Deeze visch alzoo gerookt zynde,
+kan verscheiden weken bewaard worden.
+
+Den 20sten, wierd een Capitain met twintig Zee-soldaaten en twintig
+Neger-Jagers afgezonden, om de verwoeste vesting Boucou te gaan
+opzoeken. Daags daar aan overleed de Majoor RUGHCOP. De Colonel,
+op dien dag naar den bovengemelden post zelf willende vertrekken,
+liet my het bevel over vier honderd mannen, blanken en zwarten, waar
+van de helft ziek was. Ik zond 'er dertig van naar Devil's Harwar om
+te sterven, en gaf aan zestig Jagers verlof om zig naar Paramaribo
+te begeeven. Zy verklaarden aldaar, dat de onderneemingen van den
+Colonel FOURGEOUD meer geschikt waaren om zyn eigen krygsvolk, dan dat
+van den vyand, van kant te helpen. Zoo bestaan de Negers; wanneer zy
+denken dat 'er niets te doen valt, willen zy niet optrekken. Het is
+zeer moeielyk de krygstucht onder hen te bewaaren; en wanneer zy zig
+voorstellen den vyand te zullen ontmoeten, kan men hen niet wederhouden
+om voorwaarts te rukken. Het is verwonderlyk, met welke behendigheid zy
+de voetstappen van anderen ontdekken. Terwyl een Europeaan den minsten
+voetstap van een mensch in het bosch niet kan onderscheiden, bemerkt
+het doordringend oog van den Neger den gebroken tak, het verdorde
+blad enz. Indien deeze de voetstappen van den vyand zyn, is niets in
+staat om hem te rug te houden. Zulk eene drift is ongetwyffeld met
+de hedendaagsche krygskunde niet overeen te brengen; maar zy kondigt
+dien geest van vryheid aan, die in oude tyden den dapperen soldaat
+uitmaakte. Zie daar, welk op dit oogenblik het caracter der menschen
+was, die slechts zedert korten tyd de slavernye kenden.
+
+Des anderen daags, zynde den 21sten, maakte ik gebruik van het
+voorrecht, dat ik had met het bevel te voeren, door twee vaartuigen
+met krygsbehoeften geladen, het een naar den post van la Rochelle,
+het andere naar Devil's Harwar te zenden. De laatstgemelde bragt
+my een kist met Bostonsche beschuit mede, die aan my van Paramaribo
+was afgezonden.
+
+Op deezen dag wierden twee slaaven, die beschuldigd waaren van
+varkensvleesch uit het magazyn gestolen te hebben, in gevangenis
+gezet, en het krygsvolk verzogt my om daar over eene voorbeeldige
+straffe te oeffenen. De Zee-soldaaten beschouwden de Neger-slaven met
+verachting; zy zagen hen dwaaslyk aan als verre beneden hen zynde,
+en als de oorzaak van alle hunne onheilen. Men vond, wel is waar, een
+stuk varkensvleesch in den zak van de beschuldigden; maar 'er waaren
+geene bewyzen, die den diefstal konden zeker stellen, en ik vond my
+zeer verlegen om naar den zin van beide partyen recht te doen. De
+Europeaanen mishandelden de ongelukkige slaven met woorden; en deezen
+beantwoordden zulks vry vinnig, en al het volk was in beweging. De
+eersten verweeten den beschuldigden, dat zy dit vleesch gestoolen
+hadden; de beschuldigden beweerden, dat zy het op hun aandeel hadden
+uitgespaard, om het aan hunne nabestaanden of vrouwen te geven. Als
+toen den toon van eenen onafhanglyken alleenheerscher aanneemende,
+deed ik de klagers in het rondt plaatsen, en gelastte om de gevangenen
+in het midden te zetten. Vervolgens gaf ik met een luide en sterke
+stem bevel, om een blok en byl te brengen. Deeze plechtige vertooning
+deed zulk eene uitwerking op de soldaaten, welke voor de uitvoering
+van eene ysselyke en barbaarsche daad vreesden, dat alle wraakzucht
+in hun hart wierd uitgedooft; en zy verzogten my zelve om genade
+te bewyzen. Ik leende het oor aan hunne aanzoeken, en gaf bevel aan
+den Negerslaaf, om den byl op te ligten; hy deed het, maar dit was
+alleen, om het stuk spek, dat zoo veel beweging veroorzaakt had,
+in drien te klooven. De beschuldigers kregen 'er een deel van, de
+beschuldigden het tweede, en de uitvoerder het derde, om dat hy zyn
+plicht zoo wel betracht had. Alles eindigde tot algemeen genoegen,
+en ik hoorde van geene dieveryen meer spreken.
+
+De Colonel FOURGEOUD kwam, den 26sten, van Boucou te rug. Hy had
+aldaar drie Negers der muitelingen, zynde Jagers en ongewapend,
+verrast, op het oogenblik, dat zy een Chou van een Palmboom sneden
+tot hun levens-onderhoud. Men had 'er egter maar twee van gekregen;
+en een van hun door een snaphaan-schoot het dye-been gebroken hebbende,
+had men hem handen en voeten zamengebonden, en alzoo gehangen aan een
+stok, door twee slaven gedragen. Men kan over zyne akelige gesteldheid
+oordeelen: het geheele gewicht van zyn lichaam deed hem de ledematen
+uit elkander zakken. Niets hebbende, waar op zyn hoofd rustte, viel
+dit onophoudelyk naar den grond. Men had geen het minste verband om
+zyne wonden gelegt, en zyn bloed verwde de plaatsen, waar hy was voorby
+gekomen. Op die wyze wierd deeze ongelukkige jongman, (want hy scheen
+niet meer dan twintig jaaren oud te zyn,) in de legerplaats gebragt,
+welke zes mylen af lag van de plaats, alwaar men hem had gevangen
+genomen. Men had hem immers wel in een hangmat kunnen leggen, en door
+dit middel zoude men hem voor verschrikkelyke folteringen bewaard
+hebben. Ik was verwonderd, en met misnoegen aangedaan over deeze daad
+van wreedheid in den Colonel, wien ik in koelen bloede nimmer wreed
+gezien had. Ik moet hem zelfs het recht doen van te zeggen, dat hy
+zig nooit moeielyk maakte, dan wanneer men zig tegen hem aankantte;
+het geen ik nu en dan wel eens gedaan had. Maar op dit oogenblik was
+hy over zyn zegepraal zoo verrukt, dat alle gevoel van menschelykheid
+in hem uitgedoofd scheen. De gewonde Neger op een tafel gelegt zynde,
+verzogt ik een Heelmeester om hem te bezichtigen en te verbinden. Hy
+leide hem eenige pleisters, en verklaarde, dat hy 'er niet van zoude
+opkomen: dit ongevoelig mensch zong, terwyl hy dit werk verrigtte.--De
+arme Neger! wat moest hy al lyden! De koorts verdubbelende, verzocht
+hy om een weinig water. Ik schepte wat met mijn hoed, en bood het
+hem zelf aan. De ongelukkige, over deeze oplettenheid gevoelig,
+zeide my: Moi, remercie vous, masera; vervolgens loosde hy een zucht,
+en stierf. Hy wierd door de Neger-slaven begraven, die hem blyken van
+mededogen beweezen, zoo als zyn ongelukkig lot ook verdiende. Volgens
+hunne gewoonte overdekten zy zyn graf met Palmboom-bladeren, en zy
+plaatsten aldaar een gedeelte van hun eeten als eene offerhande. De
+andere gevangen, genaamt SEPTEMBER, was gelukkiger. De Colonel,
+hoopende, dat hy hem met het doen van eenige ontdekking behulpzaam
+zyn mogte, behandelde en onthaalde hem met meerder onderscheiding,
+dan hy immer voor eenigen zyner Officiers betoond had. SEPTEMBER had
+nochtans het voorkomen van een vos, die in den strik gevangen is,
+en des nachts sloot men hem in een magazyn op.
+
+Des anderen daags kwam de heer STOELEMAN, Capitain der Militie,
+in onze legerplaats aan, alwaar hy den dag moest doorbrengen: ik
+nam deeze gelegenheid waar, om aan den Bevelhebber te herinneren,
+het geen hy my omtrent de gesprekken van deezen Officier gezegd had,
+en verzogt hem zulks in zyne tegenwoordigheid te herhaalen; maar de
+Colonel stelde alles op rekening van den Majoor RUGHCOP, die overleden
+was, en verzogt my over die zaak niet meer te spreken: ik verliet hem
+oogenblikkelyk. Myne vooronderstelde tegenpartye weder ontmoetende,
+drukte ik hem de hand, en verhaalde hem het voorgevallene. Zyne
+verwondering was ongemeen; vervolgens vertrok hy, in minder dan twee
+uuren van Jerusalem, en wierd gevolgd door alle de Neger-Jagers,
+die ons nog overig waaren.
+
+Den 29sten, wierd de Capitain DE BORGNES tot Majoor aangesteld, maar
+'er geschiedden geene andere bevorderingen. De Colonel verklaarde,
+dat hy niemand in staat kende om Officier te zyn: dit konde waar zyn
+met opzigt tot de Sergeants; maar wy hadden onder ons twee braave
+jongelingen van goeden huize, die als vrywilligers dienden, en die de
+vermoeienissen en gevaaren van deezen veldtocht hadden doorgestaan;
+men liet hen zonder eenige belooning: zoo gaat het, als men geene
+voorspraaken en middelen heeft.
+
+EINDE VAN HET EERSTE DEEL.
+
+
+
+
+
+
+NOOTEN
+
+[1] Na den dood van den zee--braassem verwelkt dit blaauw, en word
+donker. (Aant. v. d. Franschen Vert.)
+
+[2] Ik weet niet, dat men van deeze noodzakelykheid immer eene
+voldoende reden gegeven heeft: die slymige stof, die de vinnen of
+wieken bedekt, verhardt misschien zoodanig door de hette der zon en de
+werking van de lucht, dat alle beweeging voor hun onmogelyk word; of
+misschien kan deeze visch niet lang leven buiten het element, dat hem
+natuurlyk eigen is. De eene of andere van deeze vooronderstellingen
+wyst aan, waarom hy zoo dikwils, en als tegen zynen wil, op de
+Schepen, en in den bek van zyne vyanden, den Dolphyn, de Zeebraassem,
+enz. nedervalt.
+
+(Aant. v. d. Schryver.)
+
+[3] Guiana heeft ten minsten twee honderd mylen van het noorden
+tot het zuiden, en meer dan drie honderd van het oosten naar het
+westen. (Aardrykskundige Beschryving van Guiana.)
+
+[4] Derzelver Kusten strekken zig uit van de Noord-Kaap, gelegen op
+omtrent twee graaden noorder-breedte, tot de groote uitloop van de
+Orenoco, die op agt graaden breedte ligt; maar in de lengte bevatten
+zy meer dan tien graaden, liggende de Noord-Kaap op twee-en-vyftig
+graaden dertig minuuten ten westen van den Parysschen middaglyn, en
+deeze mond van de Orenoco op twee-en-zestig graden; bevattende in dit
+vak meer dan twee honderd vyftig mylen aan zee-kusten. (Aardrykskundige
+Beschryving van Guiana.)
+
+[5] CHRISTOPHORUS COLUMBUS, in den jaare 1498, zig zuidwaarts van de
+Antillische Eilanden begeven hebbende, ontdekte den 10 Augustus het
+Eiland la Trinidad, en des anderen daags kreeg hy kennis aan het naby
+gelegen vaste Land, het welk hy Terre de Paria noemde, naar den naam,
+door de Indiaanen van de Kust daar aan gegeven.
+
+Het was op deeze reize, dat hem een der monden van de Orenoco bekend
+wierd, welke hy Bocca del Drago noemde, uit hoofde van 't gevaar,
+dat zyn Schip daar liep; maar zig westwaarts begeven hebbende, had
+hy geen kennis aan de Orenoco, nog aan Guiana.
+
+In 't jaar 1499, landde ALPHONSUS OJEDA, een Spaansch Edelman,
+vergezelt door AMERICUS VESPUTIUS, een Florentyn, en JUAN DE LA COSA,
+de bekwaamste Stuurman die toen in Spanjen was, in het vaste Land
+van America aan, op tweehonderd mylen oostwaarts van de Orenoco, en
+doorreisde de geheele kust, het westen naderende. Maar deeze reize
+verschafte nog geene groote kennis van Guiana.
+
+In 't jaar 1535, ondernam DIEGO D'ORDAZ, een Spanjaard, om in
+de monden van de Orenoco binnen te loopen; zyne pogingen waaren
+vrugteloos: hy verloor zelfs aldaar een gedeelte zyner Schepen en van
+zyn volk. Deeze dappere Spanjaard was op eene andere keer gelukkiger;
+hy kwam in de Orenoco binnen, en zeilde dezelve zeer hoog op, tot dat
+hy in den mond van de Meta, eene aanzienlyke Rivier, die zig, meer
+dan vierhonderd mylen van derzelver inkomen, in de Orenoco ontlast,
+ten anker kwam. Maar dit geschiedde niet zonder het uitstaan van
+veele zwarigheden en vermoeienissen; want hy verloor zyne Schepen, en
+byna al zyn volk, in de onderscheidene gevechten, die hy genoodzaakt
+wierd aan de Indianen te leveren: zoo dat hy in wanorde te rug keerde,
+zonder eenige bezitting te hebben kunnen vestigen.
+
+In weerwil van deezen nadeeligen uitslag van der Spanjaarden
+onderneming, had zig een gerucht verspreid, dat, in het binnenste
+gedeelte van dit uitgestrekt Land, eene landstreek was, die men
+el Dorado noemde, en onmeetelyke rykdommen in goud en kostbaare
+gesteenten bevatte: men zeide dat 'er een Meir was, zoo groot als een
+zee, genaamt het Meir van Parimo, waar van het zand vol goud-poeder en
+goud-korrels was. Drie Spaansche Capitains, GONZALO PIZARRA, broeder
+van den geen die Peru veroverde, PEDRO DE ORDAZ, en GONZALO XIMENES
+DE QUESEDA ondernamen deeze ryke ontdekking: het was, zoo men weet,
+eene ingebeelde hoop.
+
+Terwyl zy dit poogden tot stand te brengen, kwam DIEGO DE ORDAZ,
+die het eerst de Orenoco was opgevaaren, uit Spanjen te rug, met
+brieven van Keizer KAREL V, waar by deeze Vorst aan hem alleen het
+recht en de vryheid vergunde om de Dorado te gaan opzoeken, en de
+ontdekkingen van de Orenoco nader op te spooren. De geheele uitslag
+zyner onderneeming bepaalde zig tot het bouwen van eene Stad aan den
+oostelyken oever van deeze Rivier, meer dan zestig mylen van derzelver
+mond af, welke hy St. Thomas van Guiana noemde.
+
+De Engelschen, over de ontdekkingen der Spanjaarden in Guiana jaloers
+zynde, en benydende den koophandel, welken de Franschen aldaar van toen
+af aan dreeven, waar van men wonderen vertelde, wilden daar in deel
+nemen. Een van hunne bekwaame zeelieden, de heer WALTER RALEIGH, was
+de eerste Engelschman, die den 6den February van 't jaar 1595 [*]
+vertrok, om in deeze ryke landen eenige onderneeming te beproeven: dus
+maakte men in Europa de Orenoco en Guiana bekend.
+
+RALEIGH hield zig van het wezentlyk aanzyn deezer rykdommen zoo
+vast overtuigt, dat hy niet schroomt in het verhaal van zyne reize
+te zeggen: Dat hy, die Guiana veroveren zal, meer goud bezitten,
+en over meer volken heerschen zal, dan de Koning van Spanje en de
+Turksche Keizer, (Aardrykskundige Beschryving van Guiana.)
+
+[*] Men zal opmerken dat onze Reiziger hier het volgende jaar 1596 noemt.
+
+[6] SOMMELSDYK had het caracter van een dwingeland. Onder een
+godsdienstig uiterlyk, was hy oploopend, onbeschoft, een geweldenaar
+en wreedaart. Op zekeren tyd liet hy aan een hoofd der Indianen den
+kop afslaan, alleenlyk om dat dezelve aan eenig huislyk wangedrag
+schuldig stond.
+
+Aant. v. d. Schryver.
+
+[7] In den jaare 1667, zoo als ik hier boven gezegd heb, gaf Capitain
+ABRAHAM CRUISSEN aan deeze Stad den naam van Nieuw-Middelburg;
+maar zy behield altoos dien van Paramaribo, welken men voorgeeft
+een Indischen naam te zyn, en te beteekenen Bloem-veld. Dit is het
+algemeen gevoelen; maar ik vermeene, dat de punt Parham, de Para-Kreek,
+de Stad Paramaribo, en zelfs die groote uitgestrektheid van water,
+welke Golden-Parima genoemt word, hunnen naam ontleenen van Lord
+FRANCIS WILLOUGBY DE PARHAM, die een der eerste bezitters van deeze
+schoone landstreek was. De Hollanders geeven aan het grondgebied
+van Surinamen ook den naam van Provintie; maar men bedient zig in
+'t algemeen meer van den naam van Volkplanting of Bezitting.
+
+Aant. v. d. Schryver.
+
+[8] Men heeft naderhand by dit krygsvolk eenige jagers gevoegd.
+
+Aant. v. d. Scryver.
+
+[9] Men had ook een ontwerp gemaakt om jagthonden te leeren, de
+oproerige Negers in de bosschen op te zoeken en aan te vallen, maar
+zulks is nimmer aangenomen, uit hoofde van de moeielykheid om deeze
+dieren te geleiden.
+
+Aant. v. d. Schryver.
+
+[10] De kinderen volgen, in Surinamen, den staat van hunne
+moeder. Indien zy in slavernye is, behooren zy aan haaren meester,
+al was hun vader een Prins.
+
+Aant. v. d. Schryver.
+
+[11] Het is een plat vaartuig met vier of zes riemen, welks gedaante
+veel overeenkomst heeft met die van een schoen. Dan eens is het met
+een tent overdekt, dan eens niet.
+
+Aant. v. d. Schryver
+
+[12] De Kill-devill (een woord, zaamgestelt uit de woorden dooden en
+duivel, en het geen waarschynlyk zeggen wil: wie zou de duivel dooden,)
+is een zoort van rhum, die men maakt van schuim en droessem van
+suiker. Deeze drank is in de Volkplanting zeer gemeen, en de eenige,
+die men aan de Negers toestaat. De zuinigheid  beweegt verscheiden
+Europeaanen, om daar van mede gebruik te maken; maar het is ten
+naasten by een langzaam vergift voor hun.
+
+Aant. v. d. Schryver.
+
+[13] Het schynt dat de vogel, waar van STEDMAN hier spreekt, is de
+Toucan van Caijenne met een witten hals, of het vrouwtje van den
+Toucan met een geelen hals.
+
+Aant. v. d. Franschen Vert.
+
+[14] Verscheiden beminnaars der Natuurlyke Geschiedenis, hebben
+aan deeze laatste herschepping getwyffeld. Het staat aan hunne
+beoordeeling, of het bewys, door onzen Reiziger bygebragt, gegrond
+genoeg is, om hun gevoelen te bepaalen. Mejuffrouw DE MERIAN, van wien
+hier gesproken word, was eene jonge Duitscheresse van Frankfort aan
+den Main, die, in 't jaar 1699, de reize naar Hollandsch Guiana deed,
+om aldaar insecten en kapellen af te teekenen.
+
+Aant. v. d. Franschen Vert.
+
+[15] De heer GREENWOOD, uit den omtrek van. Leicester, heeft my
+verzekerd 'er een gedood te hebben van twaalf voeten lengte.
+
+Aant. v. d. Schryver.
+
+[16] Het schynt, dat het woord harwar is een bedorven spelling van
+het Engelsch en Hollandsch woord Haven. Dus zoude Devil's-Harwar
+beteekenen Duivels-haven.
+
+Aant. v. d. Franschen Vert.
+
+[17] "Het Kabinet van Natuurlyke Geschiedenis bezit het beruchte hoofd,
+te Maastricht gevonden, en zelfs eenige wervelbeenderen van zommige
+deelen van het geraamte, waar toe die kop behoord heeft.... Ik had dit
+beruchte hoofd, het welk myne nieuwsgierigheid had gaande gemaakt, doen
+afteekenen: het zelve is thans in het Magazin in 't koper gesneden.
+
+"Het is gemakkelyk te zien in deeze versteening, dat 'er verscheiden
+koppen van beesten van een en het zelfde zoort zyn; maar welk is het
+zoort, waar toe deeze behoord? dit staat nog te beslissen; men heeft
+derzelver classe nog met geene zekerheid kunnen bepaalen....
+
+"Dit stuk, eenig in zyn zoort, heeft de aandacht van veele waarneemers
+tot zig getrokken.... Het heerschend gevoelen tegenwoordig is, dat
+deeze kop tot een nieuw zoort van Krokodillen behoord". (Getrokken uit
+een brief van L. A. MILLIN aan Dr. HERMAN, ingelascht in 't Magazin
+Encyclopedique, 't 1ste jaar, 6de Deel, bladz. 34., alwaar men ook
+eene in 't koper gesnedene afbeelding van deezen zelfden kop vind,
+waar van de Burger FAUJAS-SAINT-FOND, Hoogleeraar in 't Museum der
+Natuurlyke Geschiedenis, eene beschryving belooft.)
+
+Aant. v.d. Franschen Vert.
+
+[18] Het is de Passiebloem. Mejuffrouw DE MERIAN noemt dezelve
+Marquias.
+
+Aant. v. d. Franschen Vert.
+
+[19] Dr. LABORDE zegt drie zoorten van Otters in Guiana te hebben
+waargenomen.
+
+1º. De grootste, die van veertig tot vyftig ponden weegt, en wiens
+hair zwart, en byna kaal is; hy houd zig op in de Rivieren.
+
+2º. Die geene, waar van de huid geel-achtig is, van de kleur der
+Gummi-gutta, en wegende twintig tot vyf-en-twintig ponden; hy bewoond
+insgelyks de Rivieren.
+
+3º. De gryze, niet meer dan drie of vier ponden wegende; hy houd zig
+op in de gaten by de Rivieren, en is zeer gevaarlyk voor de honden.
+
+Allen ontwyken zy het water, alwaar ebbe en vloed is, en houden zig
+alleenlyk op in zoete wateren, in de meiren, of boven in de Rivieren;
+zy gaan troepsgewyze naar de verdronken Savanen. Men maakt 'er jagt op,
+om hunnen buit te hebben, tot dit einde gaat men in eene hinderlaag
+aan den waterkant leggen. Zy zyn wild; en zoo men op hen schiet, terwyl
+zy zwemmen, zinken zy naar den grond, en zyn voor den jager verlooren.
+
+De wyfjes werpen maar een jong, zelden twee; zy zyn minder vruchtbaar
+dan in Europa. Zy werpen haare jongen in de holen, die zy aan den
+waterkant graven. Op de landhuizen voed men deeze dieren op.
+
+Aant. v. d. Franschen Vert.
+
+[20] Dusdanige kruik houd vier pinten, Parysche maat.
+
+Aant. v. d. Franschen Vert.
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Reize naar Surinamen en door de
+binnenste gedeelten van Guiana, by John Gabriel Stedman
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK REIZE NAAR SURINAMEN EN DOOR ***
+
+***** This file should be named 8096-8.txt or 8096-8.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/8/0/9/8096/
+
+Produced by Jeroen Hellingman, Charles Franks and the
+Online Distributed Proofreading Team.
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions will
+be renamed.
+
+Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright
+law means that no one owns a United States copyright in these works,
+so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United
+States without permission and without paying copyright
+royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part
+of this license, apply to copying and distributing Project
+Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm
+concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark,
+and may not be used if you charge for the eBooks, unless you receive
+specific permission. If you do not charge anything for copies of this
+eBook, complying with the rules is very easy. You may use this eBook
+for nearly any purpose such as creation of derivative works, reports,
+performances and research. They may be modified and printed and given
+away--you may do practically ANYTHING in the United States with eBooks
+not protected by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the
+trademark license, especially commercial redistribution.
+
+START: FULL LICENSE
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full
+Project Gutenberg-tm License available with this file or online at
+www.gutenberg.org/license.
+
+Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project
+Gutenberg-tm electronic works
+
+1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or
+destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your
+possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a
+Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound
+by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the
+person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph
+1.E.8.
+
+1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement. See
+paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this
+agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm
+electronic works. See paragraph 1.E below.
+
+1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the
+Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection
+of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual
+works in the collection are in the public domain in the United
+States. If an individual work is unprotected by copyright law in the
+United States and you are located in the United States, we do not
+claim a right to prevent you from copying, distributing, performing,
+displaying or creating derivative works based on the work as long as
+all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope
+that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting
+free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm
+works in compliance with the terms of this agreement for keeping the
+Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily
+comply with the terms of this agreement by keeping this work in the
+same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when
+you share it without charge with others.
+
+1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work. Copyright laws in most countries are
+in a constant state of change. If you are outside the United States,
+check the laws of your country in addition to the terms of this
+agreement before downloading, copying, displaying, performing,
+distributing or creating derivative works based on this work or any
+other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no
+representations concerning the copyright status of any work in any
+country outside the United States.
+
+1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1. The following sentence, with active links to, or other
+immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear
+prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work
+on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the
+phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed,
+performed, viewed, copied or distributed:
+
+  This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and
+  most other parts of the world at no cost and with almost no
+  restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it
+  under the terms of the Project Gutenberg License included with this
+  eBook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the
+  United States, you'll have to check the laws of the country where you
+  are located before using this ebook.
+
+1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is
+derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not
+contain a notice indicating that it is posted with permission of the
+copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in
+the United States without paying any fees or charges. If you are
+redistributing or providing access to a work with the phrase "Project
+Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply
+either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or
+obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm
+trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any
+additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms
+will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works
+posted with the permission of the copyright holder found at the
+beginning of this work.
+
+1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including
+any word processing or hypertext form. However, if you provide access
+to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format
+other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official
+version posted on the official Project Gutenberg-tm web site
+(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense
+to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means
+of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain
+Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the
+full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works
+provided that
+
+* You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+  the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+  you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed
+  to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has
+  agreed to donate royalties under this paragraph to the Project
+  Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid
+  within 60 days following each date on which you prepare (or are
+  legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty
+  payments should be clearly marked as such and sent to the Project
+  Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in
+  Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg
+  Literary Archive Foundation."
+
+* You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+  you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+  does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+  License. You must require such a user to return or destroy all
+  copies of the works possessed in a physical medium and discontinue
+  all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm
+  works.
+
+* You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of
+  any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+  electronic work is discovered and reported to you within 90 days of
+  receipt of the work.
+
+* You comply with all other terms of this agreement for free
+  distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project
+Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than
+are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing
+from both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and The
+Project Gutenberg Trademark LLC, the owner of the Project Gutenberg-tm
+trademark. Contact the Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+works not protected by U.S. copyright law in creating the Project
+Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm
+electronic works, and the medium on which they may be stored, may
+contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate
+or corrupt data, transcription errors, a copyright or other
+intellectual property infringement, a defective or damaged disk or
+other medium, a computer virus, or computer codes that damage or
+cannot be read by your equipment.
+
+1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from. If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium
+with your written explanation. The person or entity that provided you
+with the defective work may elect to provide a replacement copy in
+lieu of a refund. If you received the work electronically, the person
+or entity providing it to you may choose to give you a second
+opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If
+the second copy is also defective, you may demand a refund in writing
+without further opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO
+OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT
+LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of
+damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement
+violates the law of the state applicable to this agreement, the
+agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or
+limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or
+unenforceability of any provision of this agreement shall not void the
+remaining provisions.
+
+1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in
+accordance with this agreement, and any volunteers associated with the
+production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm
+electronic works, harmless from all liability, costs and expenses,
+including legal fees, that arise directly or indirectly from any of
+the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this
+or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or
+additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any
+Defect you cause.
+
+Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of
+computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It
+exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations
+from people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come. In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future
+generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see
+Sections 3 and 4 and the Foundation information page at
+www.gutenberg.org Section 3. Information about the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by
+U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is in Fairbanks, Alaska, with the
+mailing address: PO Box 750175, Fairbanks, AK 99775, but its
+volunteers and employees are scattered throughout numerous
+locations. Its business office is located at 809 North 1500 West, Salt
+Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up to
+date contact information can be found at the Foundation's web site and
+official page at www.gutenberg.org/contact
+
+For additional contact information:
+
+    Dr. Gregory B. Newby
+    Chief Executive and Director
+    gbnewby@pglaf.org
+
+Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment. Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States. Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements. We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance. To SEND
+DONATIONS or determine the status of compliance for any particular
+state visit www.gutenberg.org/donate
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses. Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card donations. To
+donate, please visit: www.gutenberg.org/donate
+
+Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works.
+
+Professor Michael S. Hart was the originator of the Project
+Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be
+freely shared with anyone. For forty years, he produced and
+distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of
+volunteer support.
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in
+the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not
+necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper
+edition.
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search
+facility: www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
+
diff --git a/8096-8.zip b/8096-8.zip
new file mode 100644
index 0000000..26a5a63
--- /dev/null
+++ b/8096-8.zip
diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt
new file mode 100644
index 0000000..6312041
--- /dev/null
+++ b/LICENSE.txt
@@ -0,0 +1,11 @@
+This eBook, including all associated images, markup, improvements,
+metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be
+in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES.
+
+Procedures for determining public domain status are described in
+the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org.
+
+No investigation has been made concerning possible copyrights in
+jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize
+this eBook outside of the United States should confirm copyright
+status under the laws that apply to them.
diff --git a/README.md b/README.md
new file mode 100644
index 0000000..2089e42
--- /dev/null
+++ b/README.md
@@ -0,0 +1,2 @@
+Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for
+eBook #8096 (https://www.gutenberg.org/ebooks/8096)
diff --git a/old/7rns110.txt b/old/7rns110.txt
new file mode 100644
index 0000000..86d79da
--- /dev/null
+++ b/old/7rns110.txt
@@ -0,0 +1,7432 @@
+The Project Gutenberg EBook of Reize naar Surinamen en door de binnenste
+gedeelten van Guiana (vol. I of IV), by John Gabriel Stedman
+#1 in our series by John Gabriel Stedman
+
+Copyright laws are changing all over the world. Be sure to check the
+copyright laws for your country before downloading or redistributing
+this or any other Project Gutenberg eBook.
+
+This header should be the first thing seen when viewing this Project
+Gutenberg file.  Please do not remove it.  Do not change or edit the
+header without written permission.
+
+Please read the "legal small print," and other information about the
+eBook and Project Gutenberg at the bottom of this file.  Included is
+important information about your specific rights and restrictions in
+how the file may be used.  You can also find out about how to make a
+donation to Project Gutenberg, and how to get involved.
+
+
+**Welcome To The World of Free Plain Vanilla Electronic Texts**
+
+**eBooks Readable By Both Humans and By Computers, Since 1971**
+
+*****These eBooks Were Prepared By Thousands of Volunteers!*****
+
+
+Title: Reize naar Surinamen en door de binnenste gedeelten van Guiana
+      (vol. I of IV)
+
+Author: John Gabriel Stedman
+
+Release Date: May, 2005 [EBook #8096]
+[Yes, we are more than one year ahead of schedule]
+[This file was first posted on June 11, 2003]
+
+Edition: 10
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ASCII
+
+*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK REIZE NAAR SURINAMEN ***
+
+
+
+
+Produced by Jeroen Hellingman, Charles Franks
+and the Online Distributed Proofreading Team.
+
+
+
+
+
+              REIZE NAAR SURINAMEN EN GUIANA
+
+                            I.
+
+
+
+                  REIZE NAAR SURINAMEN,
+
+                        EN DOOR DE
+
+               BINNENSTE GEDEELTEN VAN GUIANA;
+
+
+           DOOR DEN CAPITAIN JOHN GABRIEL STEDMAN
+
+
+
+                MET PLAATEN EN KAARTEN.
+
+                    NAAR HET ENGELSCH.
+
+                       EERSTE DEEL.
+
+                     TE AMSTERDAM, BY
+
+                     JOHANNES ALLART,
+
+                         MDCCXCIX.
+
+
+
+
+
+        O quantum terra, quantum cognoscere coeli
+        Permissum est! pelagus quantos aperimus in usus!
+        Nunc forsan grave reris opus: sed latarecurret
+        Cum ratis, & caram cum jam mihi reddet Iolcon;
+        Quis pudor heu nostros tibi tunc audire labores!
+        Quam referam visas tua per suspiria gentes!
+
+
+                        VALERIUS FLACCUS,
+                        Argonaut. Lib. I. vs,
+                        168--173.
+
+
+
+VOORREDEN VAN DEN VERTAALER.
+
+In den jaare 1796. kwam in twee deelen in groot  quarto, te London te
+voorschyn eene Reisbeschryving,  onder deezen tytel: Narrative, of
+a five  years expedition, against the Revolted Negroes of  Surinam,
+in Guiana, on the Wild Coast of South America; from the year 1772,
+to 1777: elucidating  the History of that Country, and describing
+its productions, viz. Quadrupedes, Birds, Fishes,  Reptiles, Trees,
+Shrubs, Fruits & Roots; with an  account of the Indians of Guiana &
+Negroes of Guinea: by Captain J. G. STEDMAN. Illustrated  with 80
+elegant Engravings, from drawings  made by the Author.
+
+De meer dan gewoone pracht en kostbaarheid, waar mede deeze Engelsche
+uitgaaf is volvoert, doet reeds dadelyk iets groots van dit werk
+verwagten: en in de daad de doorbladering van het zelve zal die
+verwagting geenzints te leur stellen. Eene aaneenschakeling van
+merkwaardige gebeurtenissen in eenen gemakkelyken en bevalligen styl
+voorgestelt, maakt de leezing van dit werk aangenaam; en het onderwerp
+is tevens belangryk. Meer dan een Schryver heeft wel ondernomen eene
+beschryving der Surinaamsche Volkplanting te leveren; maar verder dan
+dezelve door Europeaanen bebouwd en bewoond word, brengen zy het byna
+nooit. De Zand-Woestynen of Savanen zyn de grenspaalen, welke deeze
+Schryvers niet te buiten gaan. Maar vermits de Capitain STEDMAN,
+door het bywoonen van eenen tocht tegen oproerige Negers, tot in
+derzelver diepste schuilhoeken, door byna ontoegankelyke bosschen
+en moerassen, is doorgedrongen, treffen wy hier byzonderheden aan,
+die elders te vergeefs gezocht zouden worden, en des te meer opmerking
+verdienen, om dat ze overal de kenmerken dragen van zuivere waarheid,
+zonder opsmukking of vergrooting, waar door andere werken van dien
+aart veelal bedorven worden, en hunne achting verliezen. Met recht
+beschouwd men dit werk als het volledigst Tafereel der Volkplanting
+van Surinamen, eene bezitting, voor meer dan eene Europeesche Natie
+van het grootste aanbelang.
+
+Geen wonder derhalven, dat in verscheide tydschriften in Engeland,
+in Frankryk, in Duitschland, met lof van dit werk gewaagd wierd. Geen
+wonder, dat de Burger P. T. HENRY zig verledigde, om 'er eene Fransche
+Vertaaling van te leveren, welke in den jaare 1798. in drie deelen
+in 8V0. te Parys in 't licht verscheen. Geen wonder eindelyk, dat
+men in Duitschland 'er in een Deel in 8VO. een zoort van uittrekzel
+uit gemaakt heeft.
+
+Alle deeze redenen bewoogen dan ook den Uitgever deezes, om dit
+zoo bevallig, als nuttig werk in een Hollandsch kleed te steeken,
+en den Nederlanderen ter leezing aan te bieden. Wat de uitvoering der
+vertaaling betreft, men heeft de Engelsche uitgaave tot den grondslag
+gelegt, maar ook tevens gemeend gebruik te moeten maken van de Fransche
+vertaaling, waar aan de vereischten eener goede overzetting met recht
+worden toegekend. Men heeft dit voornamelyk gedaan in tweerlei opzigt:
+voor eerst door, even gelyk de Fransche Vertaaler gedaan heeft, weg te
+laaten de hier en daar ingevlochtene plaatsen, uit Engelsche Dichters,
+en andere uitweidingen, die geene andere verdiensten hebben, dan dat
+ze eenen al te kostbaaren optooy aan het werk geven: en ten tweeden,
+dat men de plaaten, die in de oorspronkelyke uitgaave tot een getal
+van tachtig waaren aangewassen, in zoo verre vermindert heef, dat
+men de zulke, die in werken over de Natuurlyke Geschiedenis, en over
+de kennis der Planten en Gewassen gemakkelyk genoeg te vinden zyn,
+tot vermyding van te groote kostbaarheid heeft agter wegen gelaten,
+en voorts die geene, welke geplaatst zyn geworden, tot op die maate
+verkleind, dat ze voor eene uitgaave in 8vo. geschikt waaren--
+
+De Vertaaler heeft 'er zig voorts op toegelegt, om in zuiver
+Hollandsch, ontdaan van het taaleigen der Engelschen en Franschen, door
+welk gebrek dikwerf zoo veele vertaalingen voor den Lezer ondraaglyk
+worden, het werk van onzen STEDMAN over te gieten, en zig daar toe van
+eenen styl te bedienen, die door deszelfs woordenschikking bevattelyk
+en niet vermoeiend was. Hoe verre hy hier in geslaagd is, word aan het
+bescheiden oordeel des Lezers overgelaaten: terwyl hy zig vermeent
+te mogen vleijen met de hoop, dat de goedkeuring van deezen zynen
+arbeid, en van de wyze van deszelfs uitvoering, hem zal aanmoedigen,
+om met den meesten spoed denzelven te voltooijen.
+
+
+
+VOORREDEN VAN DEN SCHRYVER.
+
+Dewyl dit werk misschien een van de zonderlingste voortbrengzels
+is, die immer aan het Publiek zyn aangeboden, oordeele ik gepast
+te zyn den lezer een korte schets te geven van het geen hy staat te
+doorbladeren. Ik heb de stoffen getracht te rangschikken, even gelyk
+in een groote tuin, alwaar men de welriekende bloem tevens met de
+steekende doorn ontmoet; de met gouden lovers gespikkelde kapel zig
+laat zien op de plaats, alwaar de verachtelyke worm kruipt; en het
+schitterendst pluimgedierte in de donkerste schaduwe huisvest. Het
+geheel, met zulke verschillende kleuren afgemaalt, zal, zoo ik hoop,
+onderrigting en vermaak zamenpaaren, zonder den geest te vermoeien
+of te verveelen, en het verstand te verzwakken; wel niet met de
+hedendaagsche pracht en luister van styl, maar door een eenvouwdig
+verhaal, waar van de getrouwheid het hoofd-cieraad is.
+
+In de verschillende caracter-schetsen van eenen Bevelhebber,
+eenen oproerigen Neger, een Planter en een Slaaf, is hier niet
+alleen de dwinglandye ontvouwt, maar zyn ook de weldaadigheid en
+menschlievenheid bloot gelegt. De Krygsheld, de Geschiedschryver,
+de Koopman, en de Beminnaar der Natuurlyke Wysbegeerte, zal hier
+lichtelyk iets aantreffen dat hem vermaakt; terwyl ik, myne byzondere
+voorvallen overal hebbende ingevlochten, eenige verschooning vragen
+moet; schoon niet met opzigt tot het gebeurde met die bevallige Slavin,
+die zeker niet de min belangrykste vertooning in deeze bladen maakt:
+vrouwelyke deugd immers in eenen staat van rampspoed, vooral wanneer ze
+met jeugd en schoonheid vergezeld gaat, moet steeds bescherming vinden.
+
+Over het geheel misschien mag ik eenige toegeeflykheid verwagten,
+wanneer de Lezer in 't oog houd, dat hy geen Roman leest, door loutere
+verbeelding zaamgeflanst, maar eene wezentlyke Geschiedenis, door
+geene wonderbaare voorvallen opgepronkt; het werk van een Officier,
+die zyn pen en penceel zonder medehulp gebruikt heeft, en dat op de
+plaats zelve; eene omstandigbeid, die zeldzaam voorvalt.
+
+Met opzigt tot de afschuwelyke wreedheden, door my zoo meenigwerf
+verhaald, zy het genoeg te weten, dat anderen van dergelyke
+onmenschelyke bedryven af te schrikken en deugd in te boezemen,
+myn eenige dryfveer was; terwyl het aan den anderen kant niet moet
+worden uit 't oog verloren, dat vryheid, even zeer als te groote
+zachtheid, wanneer zy aan ongeletterde en van alle beginzelen verstoken
+menschen schielyk vergunt word, voor beide partyen gevaarlyk, zoo niet
+verderffelyk is. Getuigen zyn de Ouca- en Sarameca-Negers in Surinamen;
+de Maroni-Negers van Jamaica; de Caraiben van St. Vincent; enz.
+
+Terwyl intusschen de Surinaamsche Volkplanting van het bloed der
+Africaansche Negers rookt, vind ik my verpligt naar waarheid op te
+merken, dat het de Hollanders alleen niet zyn, die daar aan schuldig
+staan; maar dat meest aan andere volken, en voornamelyk aan de Joden,
+deeze zoo algemeene en helsche barbaarsheid te wyten is.
+
+De Lezer gelieve deeze bladen met onpartydigheid en bedaardheid door te
+loopen; de bloemen van het onkruid te schiften; het goud verstandelyk
+van het schuim af te scheiden; en misschien zal hy zig de uuren niet
+beklagen, die hy 'er aan besteed heeft. Eenige weinige misslagen
+in de spelling en onnaauwkeurigheden ontdekken zig, voornamelyk in
+het eerste Deel, vermits ik volstrektelyk ben verhindert geworden,
+het toezigt over de verbetering der Drukproeven te houden; maar in
+een korte Lyst van eenige weinige drukfeilen, en voornamelyk in het
+Register, waar toe ik den nieuwsgierigen verwyze, kan men de naamen
+van menschen en zaaken juist gespelt vinden. Laat dit evenwel zoo
+niet worden opgevat, dat ik my beroemen durve in schrift en teekening
+steeds uit te munten; maar vermits de zuivere en mannelyke waarheid,
+waar van men zoo dikwils spreekt, maar die men zoo zeldzaam vind,
+eene wezentlyke waarde heeft; vertrouw en hoope ik, dat dit werk den
+aandacht van het Britsch Publiek niet geheel onwaardig zyn zal.
+
+
+
+INHOUD DER HOOFTSTUKKEN.
+
+I. HOOFTSTUK.
+
+Inleiding.--Opstand der Negers in verscheide gedeelten van Hollandsch
+Guiana.--Toebereidzels te Texel tot een tocht derwaarts.--Het uitloopen
+van de Vloot.--Overtocht.--Het inloopen in de Rivier van Surinamen.--'t
+Goed onthaal, dat het Krygsvolk in deeze Volkplanting ontfing.--Schets
+der inwoonders, &c.
+
+II. HOOFTSTUK.
+
+Algemeene beschryving van Guiana.--Van de Volkplanting van Surinamen
+in 't byzonder.--Tydstip van derzelver ontdekking.--Dezelve word
+bezeten door de Engelschen en Hollanders.--De Gouverneur, de Heer VAN
+SOMMELSDYK, vermoord.--De Volkplanting word door de Franschen genomen,
+en onder schatting gesteld.
+
+III. HOOFTSTUK.
+
+Eerste opstand der Negers en deszelfs oorzaaken.--Elendige staat
+der Volkplanting.--Gedwongen vrede met de Muitelingen.--Muitery der
+Zee-Soldaaten, Matroozen, enz.
+
+IV. HOOFTSTUK.
+
+Eene korte tusschenpoozing van overvloed en vrede.--Nieuwe opstand,
+welke groote nadeelen, en byna den ondergang der Volkplanting
+veroorzaakt.--Monstering van het Krygsvolk tot derzelver
+verdediging.--Gevecht tusschen dezelve en de muitelingen.--Goed
+gedrag van eene bende Negers.--Aankomst der Zee-Soldaaten van den
+Colonel FOURGEOUD.
+
+V. HOOFTSTUK.
+
+Het toneel verandert.--Beschryving van eene schoone Slavin.--Manier
+om door Surinamen te reizen.--De Colonel FOURGEOUD neemt den loop der
+Rivieren op.--Barbaarsheid van eenen Planter.--Elendige behandeling,
+welke sommige bootsgezellen ondervinden.
+
+VI. HOOFTSTUK.
+
+Verschrikkelyke strafoeffening.--Onzekere gesteldheid der
+Staats-zaaken--Korte tusschenpoozing van vrede--Een Officier gedood,
+en zyne geheele Krygsbende aan stukken gehouwen.--Algemeene wapenkreet
+in de Volkplanting.
+
+VII. HOOFTSTUK.
+
+Vertrek der gewaapende vaartuigen tot verdediging der
+Rivieren.--Beschryving van het Fort Amsterdam.--Krygstocht naar het
+bovenste gedeelte van de Rivieren Cottica en Patamaca.--Groote sterfte
+onder het krygsvolk.--Gezicht van den Wacht-post van Devil's Harwar.
+
+VIII. HOOFTSTUK.
+
+De Muitelingen verbranden drie Plantagien, waar van zy de bewooners
+vermoorden.--Tafereel van armoede en elende.--Optocht dwars door de
+bosschen van Surinamen. De Colonel FOURGEOUD en het overig krygsvolk
+verlaat Paramaribo.
+
+IX. HOOFTSTUK.
+
+Kakkerlakken.--Ziekten, die aan de luchtstreek van Guiana eigen
+zyn.--Papegaijen, genaamt Macaws.--Nieuwelings aangebragte Negers,
+om als slaven verkogt te worden.--Aanmerkingen over de behandeling
+der Negers.--Hunne reize van Africa naar America.--Manier van het
+verkoopen der slaven te Surinamen.--Beschryving eener Catoen-Plantagie.
+
+X. HOOFTSTUK.
+
+De Armadil.--Het Stekelvarken en de Egel van Guiana. Gevecht
+tusschen een Slang en een Kikvorsch.--De Colonel FOURGEOUD
+trekt naar de Wana-Kreek.--Hy ontrust den vyand door herhaalde
+aanvallen.--Beschryving van den Palmboom.--Verscheiden gebruiken,
+waar toe dezelve dient.--De Kokosboom.--Tocht naar den mond der Rivier
+Cormoetibo.--Waarneemingen omtrent de Vogelen van Guiana.--Distelen
+en doornen.--Eenige muitelingen krygsgevangen gemaakt.--Ysselyke
+behandeling, door een gevangen en Neger ondergaan.
+
+
+
+
+
+
+
+EERSTE HOOFTSTUK.
+
+  Inleiding.--Opstand der Negers in verscheide gedeelten van
+  Hollandsch Guiana.--Toebereidzels te Texel tot een tocht
+  derwaarts.--Het uitloopen van de Vloot.--Overtocht.--Het
+  inloopen in de Rivier van Surinamen.--'t Goed onthaal, dat
+  het krygsvolk in deeze Volkplantingen ontfing.--Schets der
+  inwoonders, &c.
+
+
+Het algemeen belang, het welk zedert verscheiden jaaren, in
+de ontdekking of beschryving van afgelegene gewesten is gesteld
+geworden; en het welk het verhaal van de verschillende ondernemingen
+der reizigers, en van de onderscheidene omstandigheden waar in zy
+zig bevinden, steeds doet gebooren worden, heeft my aangezet, om de
+waarneemingen, die ik gelegenheid gehad heb op een zeer merkwaardig
+gedeelte van den aardbol te maaken, alwaar weinige Engelschen, het
+zy by toeval, het zy om eenige andere reden, zig bevonden hebben,
+aan het algemeen mede te deelen.
+
+De Volkplanting van Surinamen, in Hollandsch Guiana, het gedeelte
+namelyk, dat het naast aan de zeekust ligt, door de Europeanen bewoond
+en bebouwd, is wel zedert verscheiden jaaren bekend; maar de zwaare
+overstroomingen en de ondoordringbaare dikte der bosschen, hebben tot
+hier toe zulke hinderpaalen in den weg gelegt aan de onderzoekingen
+van hun, die dieper hebben willen indringen, dat men, betrekkelyk
+dit land, niets naar waarheid geweten heeft, dan alleen met opzigt
+tot de voorwerpen van koophandel,--die aan alle de bezittingen,
+onder den zonne-keerkring gelegen, eigen zyn. Dit werk is dus in
+'t byzonder geschikt, om de gebeurtenissen te schetsen, waar in de
+noodzakelykheid, om in de binnenste gedeelten van dit uitgestrekt
+gewest door te dringen, my heeft doen deel neemen, en waar van dezelve
+my getuige gemaakt heeft, als mede om op te geven de waarneemingen van
+allerley zoort, waar toe ik in de gelegenheid, in welke ik my bevond,
+eenigermaten als gedrongen wierd.
+
+Alvoorens deezen moeielyken taak te onderneemen, vind ik my,
+tot verstand der gebeurtenissen, in de onvermydelyke verpligting,
+om kortelyk rekenschap te geven van de oorzaaken, die my in dit
+weereld-deel gebragt hebben.
+
+Alle landen, alwaar de huisselyke slavernye gevestigd is, leggen
+dikwerf bloot voor opstanden en onlusten, vooral wanneer de slaven
+het grootste deel der inwoonders uitmaken; maar de Hollandsche
+volkplanting Surinamen is op dit stuk byzonder ongelukkig geweest. Het
+zy dat de eindelooze bosschen, die het aanzienlykst gedeelte deezer
+landstreek bedekken, aan de vluchtenden eene gemakkelyke schuilplaats
+verschaffen, het zy dat het Bestuur aldaar eenig ingeworteld gebrek
+heeft, dit is zeker, dat de Europeanen aldaar aanhoudend aart de
+snoodste verongelykingen, en hunne bezittingen aan de geweldadigste
+verwoestingen zyn bloot gesteld. Het is hier de plaats niet, om daar
+van een opzettelyk verhaal te doen; het zal genoeg zyn aan te merken,
+dat deeze herhaalde opstanden eindelyk de gestrengste maatregulen
+tot een volkomen herstel der rust vorderden; en dat de tyding,
+die in den jaare 1772. in Holland aankwam, dat eene aanzienlyke
+magt van gewapende Negers, die zig in de bosschen verzamelt had,
+voor de Volkplanting ten uitersten geducht wierd, Hun Hoog Mogenden,
+de Staaten der Vereenigde Nederlanden, deed besluiten, om eene magt
+af te zenden, die in staat zoude zyn, den muitelingen het hoofd te
+bieden, en zelfs, zoo het mogelyk was, den opstand te dempen.
+
+Myne eerzucht strekte om in den Engelschen zee-dienst te gaan; maar
+de weinige hoop tot bevordering, die nu in vreedes-tyd natuurlyk te
+wagten stond, gevoegd by den slegten staat van myne geldmiddelen,
+noopte my, om van den zeedienst af te zien, en de aanstelling tot
+Vaandrig aan te neemen, die my zonder kosten wierd aangeboden, in
+een der Regimenten van de Schotsche Brigade, in Hollandsche soldy
+staande, ten tyde, dat de heer JOSEPH YORCK (wylen Lord DOWER)
+aldaar Afgezant van ons Hof was. Het was in zyne handen, dat ik
+den gewoonen eed afleide van afzweering en getrouwheid aan mynen
+Koning en myn Vaderland, als zynde in Engeland in de oorlogs-rolle
+opgeschreven.--Ik heb gedacht, dat ik aan my zelf verschuldigd was
+die verklaaring te doen, ten einde te bewyzen, dat ik uit noodzaak,
+en niet uit myne eigene keuze, by vreemden dienst nam, schoon 'er
+misschien geene krygsbende gevonden word, die ouder is, of zig meer
+beroemd gemaakt heeft, dan deeze Brigade, zoo op ons Eiland als op
+het vaste Land, zedert meer dan twee honderd jaaren.
+
+Ten tyde van den opstand, waar van ik hier boven sprak, was
+ik Lieutenant in het Regiment van den waardigen Generaal JOHN
+STUART. Bemoedigd door de hoop van op myn geliefd element eene
+langduurige reize te ondernemen, en aangezet door het verlangen, om
+een gedeelte der weereld te bezigtigen, het welk nog niet geheel en
+al bekend was; daarenboven denkende, dat ik, ten gevolge van eenen zoo
+gevaarlyken tocht, eene meer aanzienlyke bevordering verkrygen zoude,
+deed ik, zonder tyd verlies, aanzoek om geplaatst te worden onder eene
+krygsbende vrywilligers, welke zig gereed maakte, om naar Guiana in te
+schepen. Ik had dienvolgende de eer, om door zyne Doorluchtige Hoogheid
+WILLEM DEN Ve. Prins van Oranje, tot den rang van Capitain bevorderd
+te worden, onder den Colonel LOUIS HENRY FOURGEOUD, een Zwitsersch
+Edelman, uit den omtrek van het Alpisch Gebergte, die benoemd was,
+om by deezen tocht als Opperhoofd 't bevel te voeren.
+
+Na dat ik, den 12de November, den eed van trouwe aan myne nieuwe
+legerbende had afgelegt, en alles tot myne reize volkomen was gereed
+gemaakt, nam ik afscheid van myn oud Regiment, en ging oogenblikkelyk
+te scheep naar het Eyland Texel, alwaar verscheiden onzer reisgenooten
+reeds by elkander waaren, en alwaar ik, op 't oogenblik van aan land
+te stappen, dagt te vergaan, dewyl het vaartuig was lek geworden,
+en geduurende de branding in de zee aan 't zinken was.
+
+Het Eiland Wieringen was egter de algemeene vergaderplaats. De Colonel
+FOURGEOUD kwam aldaar aan den 7de December. De vrywilligers waaren
+aldaar allen by elkander, ten getaale van vyfhonderd schoone jonge
+manschappen; en des morgens van den 8ste wierden wy verdeeld in
+zeven compagnien, die een corps of regiment van soldaaten ter zee
+uitmaakten. Behalven de oorlog-schepen Boreas en Westellingswerf,
+onder bevel van de Capitains VAN DE VELDE en CRAS, werden als
+oorlogs-sloepen bestemd drie transportfregatten, kortlings gebouwd,
+voerende een vlag van agteren, op de boegspriet, en een wimpel, en
+gewapend met tien tot zestien stukken geschut. Wy gingen den zelfden
+dag des namiddags aan boord van deeze Schepen; en geduurende onze
+inscheeping, wierden wy door een algemeen salvo begroet; waar na de
+krygsoeffeningen verrigt wierden, even als op een oorlogsvloot.
+
+Schoon ingescheept zynde, vertrokken wy egter niet oogenblikkelyk. Wy
+wierden eenige dagen door den wind op de reede van Texel opgehouden; en
+in dien tusschentyd, wierd een van onze Officiers, HESSELING genaamt,
+ongelukkiglyk door de kinderziekte aangetast. Om te beletten, dat
+hy de besmetting aan het volk niet zoude mededeelen, gaf men bevel
+om hem aan land te zetten; en hem in de pinas hebbende doen gaan,
+geleidde ik hem zelf naar een dorp, genaamt de Helder, gelegen aan de
+zeekust, alwaar ik hem agter liet. By myne te rug komst verklaarde de
+Heelmeester van het Schip, dat hy de teekens van dezelfde ziekte in my
+ontdekte; dienvolgende gelastte men my, om my naar het Eiland Texel te
+begeeven. Ik hield aldaar een verblyf, dat voor my allerontrustendst
+was; maar ik had het geluk, om aan deeze noodlottige ziekte te
+ontsnappen; en, tot groote verwondering van den Doctor, verscheen
+ik weder in volmaakten welstand aan boord, een oogenblik voor dat
+men sein gaf om te vertrekken. Ik merke, na dit gebeurde, alhier op,
+dat het voor hun, die zig tot den Land- of Zeedienst begeeven, nuttig
+zyn zoude de inenting te baat te neemen, om zig zelf van knellende
+ongerustheden te ontheffen, en niet in 't geval te zyn van aan hunne
+medgezellen eene zoo gevaarlyke besmetting mede te deelen.
+
+Op Kersdag, des morgens ten agt uuren, stak onze kleine vloot in zee,
+met eenen goeden oost noord oosten wind. Wy wierden vergezeld door
+omtrent honderd Schepen, die zig naar verschillende weereld-deelen
+begaaven; en het was het helderste en schoonste weder. Met alle
+veiligheid zynde uitgeloopen, zonder het peillood te gebruiken,
+begroetten wy elkander met negen kanon-schooten, en wy kwaamen buiten
+het Kanaal. Wel dra zeilden wy voorby de Noordkaap, het Eiland Wight,
+en de punt van Portland; dog de Westellingwerf alhier een lek in het
+Schip ontdekt hebbende, wierd genoodzaakt ons te verlaaten, en op de
+reede van Plymouth te loopen, om zig aldaar te herstellen.
+
+De wind wakkerde op, toen wy de Baay van Biscaye naderden. Aldaar deed
+de onder-stuurman my opmerken een zoort van zee-zwaluw, doorgaans
+bekend onder den naam van onweers-vogel, om dat men voorondersteld,
+dat hy zulks aankondigt. De vederen van deezen vogel zyn donker blaauw,
+byna zwart, en met eenige verschillende kleuren verciert. Het lyf
+is als van een groote zwaluw: de pooten zyn van een vlies voorzien,
+de bek zeer lang en puntig, de wieken van eene buitengewoone lengte,
+het geen hem eene gemakkelykheid geeft, om zeer schielyk en een langen
+tyd agter een te vliegen, doorloopende denzelven het halfrond met eene
+ongelooflyke gezwindheid. Deeze vogel leeft van niets anders dan van
+visch; het geen waarschynlyk de oorzaak is van de doorzigtigheid, waar
+mede hy het oogenblik voorziet, het welk hem van zyn gewoon onderhoud
+berooven moet. Alsdan vliegt hy met eene ongemeene schielykheid,
+ten einde het onweer te ontwyken; maar word hy daar van overvallen,
+laat hy zyne vlerken hangen, en zweeft door de ruimte van de lucht.
+
+Daags daaraanvolgende, den 2de January 1773. wierd de voorzegging
+van den onweers-vogel vervult. 'Er stak een sterke wind uit het oost
+noord oosten op, die, na dat wy Kaap Finisterre voorby gezeilt waaren,
+de Boreas en de Waakzaamheid van ons afscheide. Wy voeren den geheelen
+nacht, met het bramzeil dubbeld ingebonden, en de luiken digt gesloten,
+het geen ons volk zeer ziek maakte. Ik moet niet vergeten hier aan
+te merken, dat wy een proef namen, om de hangmatten over dwars te
+plaatsen, en niet als gewoonlyk van vooren naar agteren; deeze manier,
+die wy zeer gemakkelyk bevonden hebben, vermits zy ons meer ruimte gaf,
+is zedert op andere Schepen gevolgt geworden.
+
+Den 14de, des morgens, ontdekten wy van verre een groot Schip, dat voor
+den wind zeilde, en regelrecht op ons aankwam. Gissende, dat het een
+Algiersche Zeeroover mogt zyn, en van de vyf Schepen, waar uit onze
+Vloot by ons vertrek bestond, 'er slechts twee afwezig zynde, maakten
+wy ons gereed om eenen aanval door te staan; maar wel dra bemerkten wy,
+dat het de Boreas was, die zig den 2den van ons had afgescheiden. Van
+dit oogenblik oeffende men zig dagelyks met het geschut, door te
+mikken op een zoort van schild, dat aan de groote raa wierd opgehangen.
+
+Den 14de, geduurende een vierde van den ogtend, zeilden wy voorby den
+zonne-keerkring; en de gewoone plechtigheid, om de nieuwe matroozen
+in zee te dompelen, wierd met eenig geld, dat aan het volk by de
+fokke-mast wierd ter hand gesteld, afgekogt. Bykans op dit zelfde
+oogenblik verloor de Boreas een van zyne beste zeelieden, des
+onder-stuurmans maat. De vochtigheid deed hem de hand uitglyden, en
+hy viel van de fokke-mast in zee. Zyne tegenwoordigheid van geest, met
+den Capitain toe te roepen, terwyl hy op zyde van het Schip zwom,--"zyt
+voor my niet ongerust," denkende dat hy geholpen zoude worden, verwekte
+een innig mededogen; 'er ontstonden zelfs eenige morringen, om dat
+men hem geene hulp toebragt. De ongelukkige jongeling, een vry langen
+tyd gezwommen hebbende, verloor zyne kragten en zonk naar den grond.
+
+Wy hadden eindelyk den passaatwind bekomen, die gestadig uit het
+oosten waaide; de lucht wierd van dag tot dag gematigder, en deeze
+beide voordeelen maakten onze reize uitermaaten aangenaam. Een groot
+getal dolphynen of zee-braassems, speelden rondom de Schepen, Deeze
+fraaye visschen scheenen daar in een zonderling vermaak te scheppen,
+en wy niet minder met hen te zien en te bewonderen. De waare dolphyn,
+die onder het geslacht der groote zeevisschen behoord, wierd oudtyds
+door de Dichters hoog geroemd, uit hoofde van deszelfs liefde tot de
+menschen, en andere deugden, die men in denzelven vooronderstelde;
+maar dit kan men niet zeggen van den zeebraassem, of den hedendaagschen
+dolphyn. Dit dier is uittermaaten vernielend en vraatachtig. Men weet,
+dat het alleenlyk al speelende de Schepen volgt, in de hoop van een
+aas te ontmoeten, vooral by het opkomen van een onweder, het geen
+hetzelve met zekerheid schynt te voorzien, en niet uit een gevoel van
+vriendschap voor de menschen. Het geen voornamelyk onzen aandacht tot
+den zee-braassem trekt, is de schitterende en voorbeeldelooze glans
+van deszelfs kleuren onder water. [1] Zyn geheele rug is doorvlamt
+met hemelsblaauwe vlakken, een weinig naar het zeegroen hellende,
+en verspreid op een donkeren grond, die met kostbaare gesteenten
+verrykt schynt; dit maakt eene fraaye tegenstrydigheid met den buik,
+die van een dof blaauwe kleur is. De vinnen en de staart zyn van een
+goud-kleur. Deeze visch heeft vyf of zes voeten lengte. Zyn rug, van
+eene kegelvormige gedaante, loopt, hoe langer hoe kleiner wordende,
+tot by de staart; deeze is in tween gescheiden, en schynt een halve
+maan te maaken. De kop is rond, en van een grooten bek voorzien. De
+schubben van den zee-braassem zyn zeer klein. Een zoort van vinne
+snyd hem den rug in tween, van het hoofd tot de staart.
+
+Naar maate wy vorderden, wierd het weder heeter; het geen my eindelyk
+toeliet buiten de hut te gaan, alwaar ik op eene onaangenaame wyze
+omringt wierd door eene meenigte van Officiers, die grootendeels
+nog nooit op zee geweest waaren; en ik konde my aan myne geliefde
+vermaaken begeeven, het zy met op 't dek wat te leezen, het zy met
+my in het scheepswerk te oeffenen. Ik was uit dien hoofde in staat,
+om aan een van onze jonge Officiers, den heer DU MOULIN, die door het
+slingeren van 't Schip op het raahout geworpen wierp, een wezentlyken
+dienst te doen; ik was toen gelukkiglyk in de groote raa-kettingen;
+ik greep hem in zyn val, het geen hem van een wissen dood bevrydde,
+want hy kon niet zwemmen.
+
+Onze komst in warmer luchtstreeken gaf my gelegenheid eene aanmerking
+te maken, die, zoo ik meen, niet algemeen bekend is, en die voor
+Scheeps- en Zeelieden zeer gewichtig worden kan: namelyk dat tusschen
+de zonne-keerkringen, zoo het ongedierte al op het hoofd kan blyven,
+het niet mogelyk is, dat het zelve in het bed, het linnen, de kleederen
+huisvest. Na myne leezers over eene dergelyke aanmerking verschooning
+verzogt te hebben, zal ik trachten eene beschryving te geven van
+een merkwaardig gedierte, dat overvloedig in deeze zeeen gevonden
+word, en, door middel van den wind, op de golven schynt te zeilen. De
+matroozen noemen het zelve doorgaans het Portugeesche Schip, en het is
+waarschynlyk de nautilus, of de argonauta van LINNAEUS. Dit wonderlyk
+gedierte, wanneer het boven het water is, neemt de gedaante van een
+uitgespreide waaijer aan, met een kostelyken rooden rand vercierd;
+het uiterste einde van onderen is vast aan een schulp, zoo dun
+als papier, of liever aan een zoort van huisjen, dat in zee zinkt,
+of zig boven de golven verheft, en zig in alle houdingen beweegt,
+naar maate het dier wil, door middel van zes tantacula of gelederen,
+waar van het zig als van riemen bediend. Wanneer men het aanraakt,
+Verwekt het een pynlyke steek, die eenige minuuten duurt.
+
+De twee volgende dagen was de wind zeer koel, en groote watergolven
+besproeiden het Schip. Op een van deeze zelfde dagen, om eenige
+bezigheid te hebben, helpende aan het inbinden van een reef aan het
+topzeil, verloor ik alle myne sleutels, die in zee vielen. Ik zoude van
+dit voorval niet gesproken hebben, zoo het zelve niet allerongelukkigst
+voor my geweest was, door my van mynen byzonderen voorraad te
+berooven. Zedert eenigen tyd leefde het volk, en de Officiers zelve,
+alleenlyk van ingezouten kost. Het eenig versch vleesch, dat wy
+gegeeten hebben, was van een duif, en een paar schaapen, die de pooten
+gebroken hadden. Deeze manier, om alleen van erweten, ingezouten rund-
+en varkensvleesch, even als de matroozen te leven, wierd door onzen
+Opperbevelhebber ingevoerd, om, zoo hy zig uitdrukte, ons te gewennen
+aan dat voedzel, het geen wy in de Surinaamsche Bosschen alleen zouden
+kunnen erlangen. Hy had daarenboven het edelmoedig oogmerk, om zyne
+Americaansche vrienden op Europeesche ververschingen te onthaalen,
+als versch Schapenvlees, Varkensvlees, Gevogelte, Endvogels, Hammen,
+Ossentongen, wel ingelegde Groenten, ingemaakt Vleesch en Visch,
+en Specereijen, welke de Stad Amsterdam ons in ruimte verschaft
+had. Maar de goede oogmerken vinden niet altoos hunne belooning;
+want de wormen kwamen in het grootste gedeelte van deezen voorraad,
+welke men dus in zee moest werpen. Ik moet hier by voegen, dat men in
+plaats van tinne borden, ons dikwils bediende in houten bakken, die
+juist de grootste zindelykheid niet aanduidden. Deeze achteloosheid
+moet geweten worden aan zekeren LAURENT, een Fransch Kamerdienaar van
+den Colonel. De scheurbuik en andere ziekten, vertoonden zig gevolgelyk
+weldra. De mistroostigheid maakte zig van het scheepsvolk meester;
+en daar ik my zeer sterk beklaagd heb, moet ik van dit oogenblik af
+dagteekenen de goedgunstigheid, die de Colonel FOURGEOUD my in 't
+byzonder toedroeg, en die men in den geheelen loop van deezen tocht
+zal zien doorstraalen. Het doet my leed, dat ik dit moet schryven;
+maar geen ontzag zal my beletten, om byzondere zwakheden aan den
+dag te leggen, even zeer als ik het my tot een byzonder genoegen zal
+rekenen, wanneer ik gelegenheid ontmoeten zal, om aan de deugd recht
+te doen wedervaaren.
+
+Den 20sten January zagen wy eene groote meenigte van vliegende
+visschen, van het soort dat door LINNAUS genoemt word exocetus
+volitans, welker gedaante genoegzaam met die van een haring
+overeenkoomt. Dit dier heeft een platte rug en een donkere olyfkleur;
+de zyden en de buik zyn van een zeer schitterende wit zilver kleur. Het
+heeft een kleine bek, groote oogen, een staart als een tweetandige
+vork, de schubben aan elkander vast, hard, en mede van eene wit zilvere
+kleur. Zyne vinnen dienen aan het zelve des noods tot vlerken; maar
+het kan 'er zig niet van bedienen dan zoo lang ze vochtig zyn: zoo dra
+ze beginnen op te droogen, valt het in de zee. De oppervlakte deezer
+vinnen is van eene goud-kleur, en derzelver uiteinden zyn heerlyk met
+hemelsblauw gespikkeld; haare lengte staat gelyk met die van het lyf
+van den visch, en deszelfs vlucht, waar van hy geen gebruik maakt,
+dan om de vervolging van den zee-braassem of van eenigen anderen
+geduchten vyand te ontwyken, is altoos recht uit, en van korten duur,
+uit hoofde van de noodzakelykheid, waarin hy zig bevind, om zyne
+wieken dikwils nat te maaken [2]. Men vind visschen van dit soort
+dikwils op de Schepen; zy blyven aldaar aan 't wand hangen, het geen
+men moet toeschryven, niet, zoo als zommige Schryvers voorwenden, om
+dat zy aldaar eene schuilplaats zoeken tegen de aanvallen van Vogelen
+of Zeevisschen, maar om dat zy altoos lynrecht voortvliegende, hunne
+vlucht door een of ander voorwerp, het welk zy niet kunnen ontwyken,
+word tegengehouden. Het lot van deezen visch is allerongelukkigst:
+hy is te gelyker tyd de prooi van gepluimde of geschubde dieren;
+en dikwils vind hy zynen dood in dat element, waar aan hy zig ter
+zyner veiligheid toebetrouwt.
+
+Op het einde van de reize zeer zwak geworden zynde, maakte ik dagelyks
+gebruik van de zeebaden, en versterkte my met een glas wyn: men had
+daar van eene bepaalde hoeveelheid voor elken Officier geschikt,
+behalven zyn eigen voorraad. Deeze twee middelen deeden eene goede
+uitwerking; in korten tyd bevond ik my volmaakt hersteld.
+
+Den 30sten kreegen wy betrokken lucht, en het peillood teekende niet
+meer dan dertien vademen slecht water. Des anderen-daags zeilden wy
+onder de wind voorby zwarte rotzen, genaamt de Konstapels, en lieten
+het anker vallen by de Euripice, of de Duivels-Eilanden, op de hoogte
+van de Zuidkust van America. De Duivels-Eilanden zyn gelegen op
+omtrent vierentwintig mylen van de Fransche bezitting van Caijenne;
+zy liggen noord noord-oost op vyf graaden twintig minuuten noorder
+breedte, en bestaan in een keten van kleine en onbewoonde rotsen, en
+die voor de Schepen zeer gevaarlyk zyn. De stroom gaat hier aanhoudend
+van het zuid-oosten naar het noordwesten, op den afstand van zestig
+Engelsche mylen, in vierentwintig uuren; gevolgelyk moet elk Schip,
+aan wien het te beurt valt, den mond der Rivier van Surinamen voorby
+te vaaren, een merkelyken omweg maaken, om met mogelykheid weder in
+deeze Rivier te kunnen binnen loopen.
+
+Terwyl wy ons in deezen staat bevonden, zagen wy den zee-eenhoorn,
+en een of twee groote schildpadden, op eenigen afstand van het Schip
+zwemmen. De zee-eenhoorn is een zeer groot dier; men kan dezelve kennen
+aan eene schroefsgewyze en zeer lange uitwas op den neus, gelykende
+naar een spits toeloopend zaamgevlogten koord. Die wy te dier tyd
+zagen, (zommigen van het scheepsvolk beweerden, dat 'er veertig of
+vyftig waaren,) kwam ons voor slechts zeven of agt voeten lang te zyn,
+en zyn snuit omtrent vier voeten: dit aanvallend wapentuig is zeer
+schadelyk voor verscheiden visschen, vooral voor den walvisch; en
+wanneer het gepolyst is, is het-zelve, zoo in vastheid als in witheid,
+niet minder dan het yvoor. De eenhoorn behoord tot het geslacht der
+groote visschen, en werpt by gevolg zyne jongen levend; men vind ze
+menigvuldiger in koude, dan in warme luchtstreeken. Het wyfje heeft,
+zoo men zegt, dit uitwas zoo aanmerkelyk niet, dan het dier van het
+mannelyk geslacht. Het schynt, dat zommige Schryvers deezen visch
+verward hebben met den zwaard-visch, (in het Fransch l'empereur
+genaamd,) waar mede hy de minste gelykheid niet heeft.
+
+Een andere visch, genaamt de zaag-visch, (scie de mer) heeft insgelyks
+een aanvallend wapentuig: het is een plat been van een stuk, of
+een verlengd lemmer van drie of vier voeten lang, van weerskanten
+gewapend met sterke en zeer steekende punten, het geen aan het
+zelve de gedaante van een zaag geeft. Het zelve is bedekt met een
+ruwe, slymige en donkere huid, begint by de oogen, en geeft aan
+den kop eene driehoekige en platte gedaante; by dit lemmer zyn de
+twee voorste vinnen; boven de oogen bespeurt men twee wyde gaaten,
+welke ik voor de werktuigen van het gehoor aanzie, en niet, gelyk
+zommigen vooronderstellen, voor openingen, door de natuur geschikt,
+om 't water te doen uitspringen: recht daar onder is de bek geplaatst,
+die het voorkomen van een halve maan heeft, en geene tanden schynt te
+hebben. Tusschen den zelven en het benedenste gedeelte van de zaag zyn
+de neusgaaten. Het lichaam van deezen visch is niet veel grooter dan
+deszelfs kop; het heeft twee zwaare vinnen op den rug, de eene naar
+het midden, de andere by de staart, die byna als een tweetandige vork
+is, zig uittermaten sterk opheft, en waar van het grootste gedeelte
+van boven dofkleurig is. Het lichaam is, even als het lemmer, met
+eene slymige huid bedekt; en alles te zamen levert een afschuwelyk
+gezicht op. Deeze visch kampt tegen de grootste walvisschen; zelden
+verlaat hy zynen vyand, zonder dien overwonnen en gedood te hebben;
+en het bloed, het welk hy hem doet verliezen, verwt de zee in de
+rondte. Ik heb dit gedrocht buiten het water gezien: deszelfs lengte,
+gerekend van het uiterste gedeelte van het hoofd tot dat van de staart,
+is omtrent veertien voeten.
+
+De schildpadden zyn van tweederlei zoort, en te Surinamen in 't
+algemeen onderscheiden door de benaamingen van calapee en carett,
+de groote en de kleine schildpad. De eerste weegt zomtyds tot by de
+vierhonderd ponden, en derzelver schelp is een weinig plat. De tweede
+is minder dan de eerste in grootte en in hoedanigheid; maar derzelver
+schelp is van meerder waarde, en van gedaante meer uitgebogen. De
+eijeren, zoo van de eene als de andere, verschaffen een uitmuntend
+voedzel; zy leggen die neder in 't zand, alwaar de hette der zon
+dezelve doet uitbroeijen. De manier om deeze dieren te vangen,
+bestaat in dezelve met een knuppel op den rug te leggen, en zoodanig
+te laaten blyven, tot dat 'er een bekwaame gelegenheid is om ze weg te
+voeren. Derzelver zwaarte en de moeijelykheid, die zy ontwaaren met zig
+te bewegen, zyn zoo groot, dat het haar onmogelyk is zig om te keeren
+en te ontvluchten. De vleeshouwers in Surinamen leggen dezelve te koop,
+even gelyk het vleesch in Europa op de markten te koop is. Het vleesch
+der schildpadden is tusschen de maanden February en May zeer lekker.
+
+Des morgens van den eersten February zeilden wy op nieuw voort, en
+volgden de kust tot tegen den avond, wanneer wy op den afstand van een
+anker aan den mond der Rivier Marony kwamen. Dezelve heeft verscheide
+Schepen doen vergaan, door den misslag van zommige zeelieden, die ze
+ongelukkiglyk voor de Rivier van Surinamen aanzaagen, waar mede zy by
+het inloopen veel gelykvormigheid heeft. Het geen haar zoo gevaarlyk
+maakt, zyn de veelvuldige rotsen, de kleine eilanden en de zandbanken,
+waar mede zy doorzaait is. Voor 't overige is het water 'er zoo laag,
+zelfs by de hoogste vloeden, dat een schip, het welk een weinig zwaar
+gelaaden is, aldaar schipbreuk lydt en verbryzelt.
+
+Den 2den, by het aanbreeken van den dag, maakten wy zeyl, en voeren
+langs de kust. Na de punt Braam met een zachte wind te zyn voorby
+gezeild, kwaamen wy eindelyk in de treffelyke Rivier van Surinamen;
+en ten drie uuren na den middag wierpen wy het anker voor het nieuwe
+Fort, genaamt Amsterdam. Wy waaren verrukt van onze vrienden van
+de Waakzaamheid aldaar weder te vinden. Dit Schip was, zoo als ik
+gezegd heb, den 2den January, op de hoogte van kaap Finisterre,
+door den wind van het onze afgescheiden, en was twee dagen voor ons
+alhier aangekomen.
+
+Het scheepsvolk zag zig met blydschap te midden in het aangenaame
+groen. De Rivier was als bedekt met een groot getal Schepen, die af-
+en aanzeilden om ons te bezigtigen, terwyl een hoop jonge lieden
+van beide kunne, gelykende naar Tritons en Sirenen, onder elkander
+speelden, en in 't water duikelden. Deeze vertooning was voor elk onzer
+nieuw. Men hoorde, boven in de mast en op het dek, niet dan gezang, het
+geluid van speeltuig, en uitgelaten vreugde; zoo veel heils beloofde
+zig het volk van dit betooverend land; maar wy zullen wel dra zien,
+hoe zeer het zelve in zyne verwagting wierd te leur gesteld; en zelfs
+in dit oogenblik wierd de hitte ondragelyk op het dek.
+
+Ik moet egter erkennen, dat niets aan de aangenaame gewaarwordingen
+konde evenaaren, welke de welriekende geur van de Limoen-, Citroen-,
+en Orange-Boomen, en van alle de bloemen, waar mede de Plantagien
+aan de oevers der Rivieren van deze betooverende bezitting gelegen,
+als bedekt zyn, in ons verwekte. De heer DE PONCHERA, Colonel van het
+krygsvolk in deze Volkplanting, zond ons in overvloed vruchten van
+deeze uitmuntende boomen aan boord. Deeze Officier, die Bevelhebber
+op het Fort Amsterdam was, deed ook de Schepen met een salvo van
+negen kanon-schooten  begroeten, het welk wy hem ten gelyken getaale
+beantwoordden. Een van onze Capitains wierd vervolgens in een sloep
+naar Paramaribo afgezonden, om aan den Gouverneur de aankomst van
+het krygsvolk in de Volkplanting bekend te maaken.
+
+Verscheiden Compagnien, terwyl wy op de reede lagen, gingen dikwils
+aan land, en ik vergezelde hen op hunne tochten; maar het genoegen,
+dat ik my had voorgesteld, met een zoo aangenaam land te doorkruissen,
+en vooral na zoo lang op een Schip als gevangen gezeten te hebben,
+wierd zeer gestoord door een voorwerp, dat zig, na myne ontscheeping,
+het eerst aan myn gezicht vertoonde. Het was eene jonge Negerin, wier
+geheele kleeding bestond in een lap linnen, om de lenden vast gemaakt,
+en welke, even als de huid van haar lichaam, op verscheide plaatsen
+was van een gescheurd. De misdaad van dit ongelukkig slagtoffer der
+dwingelandye bestond daar in, dat zy haare taak, waarschynlyk voor
+haar te zwaar, niet had afgewerkt. Zy werd gevolgelyk verweezen om
+tweehonderd geessel-slagen te ontfangen, en eenige maanden lang een
+gewicht van ten minsten tweehonderd ponden voort te trekken, het welk
+aan een keten van verscheide voeten lang gehecht was, en waar van het
+ander einde aan een ring om de voet by den enkel was vast gemaakt. Over
+zulk een wreed schouwspel ten sterksten aangedaan, teekende ik dit
+ongelukkig schepsel af, en behield eene smartelyke nagedagtenis over
+de onmenschelykheid der planters, omtrent de ongelukkigen, die aan
+hunne magt onderworpen zyn.
+
+Het gras was, in dit gedeelte van het Land, zeer hard en lang;
+het diende tot een schuilplaats voor de onaangenaamste insecten van
+tweeerley zoort, die door de inwoonders der Volkplanting pattat en
+scrapat luizen genaamt worden. Niemand onzer bleef 'er vry van. De
+eersten zyn zoo klein, dat men ze naauwelyks zien kan, de anderen zyn
+een weinig grooter, en hebben de gedaante van een krabbe: beiden hegten
+zy zig vast aan de huid, en veroorzaaken eene ondraaglyke jeukte. Het
+krielt van deeze insecten voornamelyk in het regenachtig jaargetyde. Wy
+konden ons van dit onaangenaam gezelschap niet ontlasten, dan na
+onze te rugkomst op het Schip, alwaar wy Citroen- of Limoen-sap op de
+gestookene plaatsen uitdrukten, het geen dezelve uittermaten verzagtte.
+
+Den 3den Maart, ontfingen wy een bezoek van verscheiden Officiers
+der Societeit, of van het krygsvolk der West-Indische Maatschappye,
+gevolgd door een groot getal andere lieden, die allen ons kwamen
+geluk wenschen met onze aankomst in de Volkplanting. Deeze heeren
+vergenoegden zig niet, met ons enkele gelukwenschingen te doen; zy
+onthaalden ons bovendien op uitsteekende vrugten, en verscheidene
+andere ververschingen. Zy kwamen in zeer prachtige vaartuigen,
+met zonnedekken, en met vlaggen verciert. Zes troepen Musikanten
+vergezelden hen. Elk vaartuig wierd voort geroeit door zeven of agt
+Negers, die geheel naakt waaren, of die ten minsten niets anders aan
+hadden dan een kleine linnen band, welke tusschen de beenen doorging,
+en van agter en van vooren met een zeer dun catoen lint vast gemaakt en
+om de lenden geknoopt was. Dewyl de Colonisten doorgaans de schoonsten
+hunner slaven tot dit werk, als mede tot het bedienen van de tafel
+enz. verkiezen, verschafte de naaktheid van deeze jonge, sterke,
+gezonde en geschikte roeijers ons eene gemakkelyke gelegenheid, om
+hunne huid te onderzoeken, welke byna zoo zwart was als ebbenhout,
+en zeer blinkend. Dit aangenaam schouwspel wierd ongelukkiglyk
+door een ander gevolgd, dat juist eene tegenstrydige vertooning
+opleverde. Twee Cano's, vol elendigen, mageren en uitgehongerden,
+naderden de Schepen. Deeze ongelukkige slaaven vroegen, met een groot
+geschreeuw, om levensmiddelen aan de soldaaten, en stonden gereed om
+met elkander om een been te vechten.
+
+Onze Opper-Bevelhebber ontfing den volgenden dag een bezoek van den
+heer RYNSDORPH, die hem twee soldaaten aanbood, zynde vrygemaakte
+Negers, en dienende onder eene krygsbende van driehonderd mannen,
+in 't kort opgericht, en welke ter verdediging van de Volkplanting,
+zoo wel in dapperheid als goede vorderingen uitmunte.
+
+Terwyl wy voor het Fort Amsterdam, ten anker lagen, ontfing ik van
+een Planter, den heer LOLKENS, aan wien ik aanbeveeling gehad hadde,
+eene zeer vriendelyke uitnoodiging, om by onze komst op Paramaribo,
+de hoofdstad der Volkplanting, een kamer en de tafel by hem te nemen.
+
+Den 8sten, na de gewoone plichtplegingen van wederzyden, verlieten wy
+het Fort Amsterdam. Men roerde den trom, de vlaggen waayden, en een
+detachement van zee-soldaaten stond op het dek geschaart. Wy zeilden
+vervolgens de Rivier van Surinamen op. Te Paramaribo aangekomen zynde,
+ankerden wy een pistoolschoot van de wal af. Wy wierden aldaar met een
+salvo van elf stukken geschut door het Fort Zelandia begroet, eene eer,
+die door alle de Schepen van onze kleine vloot beantwoord wierd.
+
+Na geduurende den tyd van drieenzestig dagen in een klein Schip te zyn
+opgeslooten geweest, en zulks op een element, waar toe weinigen van
+onze soldaaten geschikt waaren, is het niet gemakkelyk de vreugde te
+schetsen, die elk van ons gevoelde, met zig wederom op het vaste Land
+te bevinden, en door duizend bekoorlyke voorwerpen omringd te worden.
+
+De Stad kwam ons uittermaten aangenaam en zindelyk voor. De bygeleegene
+bosschen waren met het schoonste groen verciert. Eene welriekende
+geur verspreidde zig door de lucht, en de zon blonk met allen haaren
+luister in het midden van eenen hemel, zonder duistere wolken. Echter
+verlieten wy den eersten dag onze houte wooning niet; maar des anderen
+daags ontscheepten wy met eene algemeene en levendige vreugde. Alle
+de Scheepen op de reede waren met schanskleeden overdekt, en het
+geschut maakte een aanhoudend vuur, tot dat al het volk aan den wal
+gestapt was.
+
+De inwoonders van Paramaribo waaren aldaar verzamelt, om dit treffelyk
+schouwspel te bezigtigen, en zy werden in hunne verwagting niet
+bedrogen. Onze krygsbende bestond uit ongeveer vyfhonderd jonge
+lieden; want wy hadden het geluk gehad, om geduurende de reize 'er
+slechts een te verliezen. De oudste van allen bereikte naauwelyks
+meer dan dertig jaaren. De geheele krygsbende was volmaakt in nieuwe
+monteeringen gekleed, en elke soldaat droeg een hoed, met oranje-takken
+verciert. Wij hielden de parade op een groot plein, met groene zooden
+bedekt, en gelegen tusschen de Stad en het Slot, tegen over het
+Paleis van den Gouverneur. Geduurende alle onze krygsverrigtingen,
+deed de onmatige hette verscheiden soldaaten in flaauwte vallen. Het
+volk trok vervolgens naar de onderscheidene wyken, die ter hunner
+ontfangst gereed gemaakt waaren, en de Gouverneur gaf aan de Officiers
+het middagmaal. Men behoeft juist in geene tegenstrydigheid te vallen,
+met zig van de kostbaarheid van deezen maaltyd een verheven denkbeeld
+te vormen; maar het deed ons, die zoo langen tyd alleen van gezouten
+voorraad geleeft hadden, een groot genoegen. De lekkerste spyzen van
+Europa en Asia wierden ons in platte schotels toegedient. De fynste
+wynen werden rykelyk ingeschonken. Het nagerecht bestond uit de
+uitgelezenste vruchten. Een eindeloos getal van Mulatte en Negerinne
+meisjes, alle, naar 's lands manier, met het bovenlyf tot het midden
+naakt, maar verder over het geheele lichaam kleederen van het fynst
+Indiaansch linnen dragende, en met goude kettingen, medailles,
+kraalen, halscieraaden, armringen en welriekende bloemen verciert,
+bedienden alle de gasten geduurende deeze treffelyke maaltyd.
+
+Men bleef tot zeven uuren des avonds aan tafel zitten. Toen begaf ik my
+op weg, om het huis van den heer LOLKENS op te zoeken, dien gastvryen
+man, die my zoo vriendelyk verzogt had het zelve als het myne te
+beschouwen. Ik vond het wel dra; maar het onthaal, dat men my aldaar
+deed, was zoo aangenaam, dat ik niet voorby kan de byzonderheeden
+daar van te schetsen. Aan de deur geklopt hebbende, wierd my door eene
+jonge Negerin, met eene mannelyke houding, open gedaan. Dezelve had,
+tot haare geheele kleeding, eene eenvoudige overrok; zy hield een
+aangestoken tabaks-pyp in de eene hand, en in de andere een licht,
+dat zy my onder den neus duwde, om my te kennen. Ik vroeg haar,
+of haar meester t'huis was; maar zy antwoordde in eene taal, waar
+van ik niets verstaan kon. Op het hooren van den naam van den heer
+LOLKENS, schaterde zy van lachen, toonende een paar ryen allerschoonste
+tanden; waar na zy, my by de knoopen van myn rok vattende, een teeken
+gaf om haar te volgen. Ik wist niet te wel, of ik dit doen moest,
+maar eindelyk ging ik met haar mede. Dit meisje bragt my in een zeer
+zindelyk vertrek, alwaar zy my uitgelezene vruchten, en een fles Madera
+wyn, dien zy op de tafel nederzette, aanbood. Toen gaf zy my, zoo goed
+zy konde, te kennen, dat haar meester (Masera) met zyn verder gezin,
+eenige dagen op zyne Plantagie was gaan doorbrengen, en dat men haar
+in de Stad gelaten had, om aldaar een Engelschen Capitain te ontfangen,
+dien zy vooronderstelde, dat ik was. Ik deed haar begrypen, dat zy zig
+niet bedroog, en schonk haar een glas wyn in, het welk ik veel moeite
+had, om haar te doen aanneemen; want zoo groot is het vernederend oog,
+waar mede men deeze ongelukkige schepzels aanziet, dat men het als
+een sterk bewys van inbeelding van hunnen kant beschouwd, om in de
+tegenwoordigheid van een Europeaan te eeten of te drinken. Eenigen
+tyd lang deed ik moeite, om met deeze vrouw in een gesprek te komen;
+maar wel dra wierd ik genoodzaakt daar van af te zien, en tot myne
+fles toevlucht te nemen.
+
+Door de oeffeningen en vermaken van deezen dag vermoeit zynde, gaf ik
+myne Negerin een teeken, dat ik trek tot slaapen had; zy begreep dit
+op eene wonderlyke manier; want my dadelyk om den hals gevat hebbende,
+drukte zy my op de lippen den vuurigsten kus. Over deeze niet zeer
+aangenaame en onverwagte wellevenheid verwondert, vooral van den kant
+van eene vrouw van deze kleur, onttrok ik my aan haare omhelzingen,
+en vlood naar de kamer, alwaar ik slaapen moest, maar ik wierd aldaar
+op nieuw door dit meisjen agtervolgd, die, in weerwil van al wat ik
+zeggen mogt, aanhield, om my de schoenen en koussen uit te trekken,
+en in een ogenblik my van dit gedeelte myner kleeding ontlastte: ik
+was daar mede uittermaten verlegen, schoon de slaaven in Surinamen
+gewoon zyn aan lieden van allerley rang en kunne, zonder onderscheid,
+dien dienst te bewyzen. Men moet zig niet verbeelden, dat dit gedrag,
+het welk zeer buitengewoon zoude kunnen schynen, het gevolg was van
+eenige byzondere geaartheid in deeze Negerin: het is de gewoonte der
+slavinnen in de West-Indische Volkplantingen.
+
+Des anderen daags morgens, myn vriend den Planter niet te rug gekomen
+zynde, verliet ik zyn huis, en nam afscheid van zyne gedienstige
+slavin. Na aan onze soldaaten in hunne nieuwe verblyfplaatzen een
+bezoek gegeven te hebben, wierd ik door den Quartiermeester in eene
+zeer zindelyke wooning gebragt, die voor my geschikt was. Ik vond
+'er geen huisraad hoe genaamt, schoon dezelve egter niet geheel
+van levende schepzels onvoorzien was; want den eersten nacht, myne
+aanstelling als Capitain, die op pergament geschreven was, voor een
+raam hebbende laaten leggen, had ik de verdrietelykheid, om dezelve
+des morgens door de rotten aan stukken geknaauwd te vinden.
+
+Van myne huisvesting bezit genomen hebbende, was myn eerste
+verlangen, het zelve van zindelyk huisraad te voorzien; maar de
+edelmoedige gastvryheid der ingezetenen, maakte alle zorg van dien
+aart min noodzaakelyk. De vrouwen bezorgden my eene meenigte stoelen,
+tafels, glazen, en zelfs porcelein en zilverwerk: de mannen deeden
+my geschenken van Madera wyn, porter, (een zoort van Engelsch bier,)
+appeldrank, rhum, zuiker, en de uitgelezenste vruchten in overvloed. Ik
+merkte vooral onder de laatsten op de shaddock en de awara. De eerste,
+die van een zeer aangenaame geur is, en van een smaak, gemengd uit
+zuur en zoet, groeit aan een boom, die men zegt dat van de kust van
+Guinee is overgeplant door een Engelsch Capitain, wiens naam daar
+door in de Engelsche West-Indien is bewaard gebleven, maar waar
+aan men in Surinamen den naam van pompelmousen geeft. Deeze vrucht,
+zoo groot als het hoofd van een kind van agt of tien jaaren, schynt
+een zoort van Orange te zyn. De schil is zeer dik, bitter, en van een
+ligt of citroen geele kleur. 'Er zyn twee zoorten van. Het vleesch van
+de eene is wit; dat van de andere, bekoorlyk helder rood; en men kan
+zonder hinder, 'er eene groote hoeveelheid van eeten. De inwoonders,
+die op deeze vrucht zeer gezet zyn, beschouwen dezelve als zeer gezond.
+
+De awara of de aoura, zoo ten aanzien van de uitnemenheid van deszelfs
+f/maak, als fraayheid van kleur, minder merkwaardig, is van eene
+ey-ronde gedaante, ten naasten by van de grootte van een pruim van
+Orleans, en van een schoone zwaare orange-kleur, hellende naar het
+roode. Dezelve is zeer geacht by de Negers, die hunne knaphandigheid
+toonen, door met de pitten ringen te maken, die met cyffers, letters
+en zinspreuken verciert zyn; zy verkoopen die aan de Europeaanen,
+welke ze in 't goud zetten. De pit is groot, uittermaten hard,
+en zoo zwart als een git of ebbenhout, maar het vleesch, het welk
+'er rondom zit, is niet zeer dik.
+
+Deezen dag eens opneemende, hoe veel wy nog overig hadden van levende
+Varkens, Schaapen, Endvogels, Ganzen en ander zoort van gevogelte,
+bevonden wy, dat het getal ten naasten by gelyk stond met het geen wy
+by ons vertrek uit Holland hadden. Alles wierd naar de voorplaats van
+'t huis van den Colonel in 't Quartier Generaal gezonden; en wy hadden
+daarenboven het verdriet, om zestig groote tonnen ingelegde groenten,
+en even zoo veele beste Westphaalsche hammen, die volstrekt bedorven
+waaren, in de Rivier van Surinamen te zien werpen, om aldaar tot aas
+voor de visschen te verstrekken.
+
+Den tweeden dag na onze ontscheeping, bevond ik by myn ontwaken het
+aangezicht, de borst en de handen geheel met vlekken bedekt, die
+myne huid eenigzints gelykvormig maakten aan die van een luipaard; zy
+waaren veroorzaakt door muggen, die in zulk een groot aantal vliegen,
+dat men ze voor wolken zoude aanzien, en die my den geheelen nacht
+gezelschap hielden. De vermoeijenis der reize, en de onmatige hitte
+der luchtstreek, hadden my in een zoo diepen slaap doen vallen, dat ik
+den angel van hun steeken niet gevoelde, dan op het oogenblik, dat ik
+'er de gevolgen van vernam. Voornamelyk aan de oevers der Rivieren
+en der Kreeken krielt het van deeze insecten het meest. Niemand is
+daar van bevryd; maar zy tasten de vreemdelingen eerder aan dan de
+inboorlingen. Wanneer zy met haaren angel steeken, zonder dat men ze
+wegjaagt, zuigen zy het bloed zoo sterk uit, dat ze ter naauwer nood
+in staat zyn weg te vliegen. Elk van haare steeken word gevolgd door
+eene zwelling, die met eene byna ondraaglyke brandende pyn vergezelt
+gaat. Haare tegenwoordigheid word aangekondigd door haar gebrom,
+het welk aan hun, die reeds derzelver aanval ondervonden hebben, een
+doodelyken schrik aanjaagt, en hun zoo onaangenaam is, dat men daar
+aan den naam van duivels trompetten gegeven heeft. Zy zyn in de daad
+in alle opzigten lastig. De kaars is des avonds niet opgestoken, of
+zy komen 'er in meenigte op zitten. Zy hegten zig aan alle eetbaare
+waaren; de sterke dranken zyn 'er dikwils vol van, en zy komen tot
+in den mond en de oogen. Het beste geneesmiddel is de wonden uit te
+wasschen met limoen-sap, in water getemperd; dit is zelfs een vry
+goed voorbehoedmiddel tegen deeze pynlyke steeken. Onmiddelyk voor het
+sluiten der vengsters, brand men gewoonlyk tabak in de kamers, en de
+rook dwingt deeze muggen om haare schuilplaatsen te verlaaten. De
+Negerinnen trekken dan, zonder zig daar over te bekreunen, haar
+overrok uit, het eenigst kleed dat ze aan hebben, en verjaagen de
+muggen naar buiten, of dooden dezelve. De wellustigste en zindelykste
+inwoonders laaten ze door slaaven, die des nachts by hen blyven, met
+een waaijer van zig afhouden. Anderen hebben voor hunne bedsteden of
+ledikanten gaaze gordynen; maar men slaapt doorgaans in Surinamen in
+groote catoene hangmatten, met een dun en zeer breed laken bedekt, die
+met een zeer sterk koord recht boven deeze bedden zyn vastgemaakt. Dit
+laken of gordyn dient eenigermaten om zig tegen deeze lastige insecten
+te beveiligen. Het was uit hoofde dat ik van zoodanig een onvoorzien
+was, dat ik my zoo vreesselyk mishandeld zag.
+
+'Er is ook nog een ander zoort van veel grooter muggen in Surinamen,
+genaamt mawkers, welker steeken uittermaten pynlyk zyn; maar dewyl zy
+minder talryk zyn dan de andere, worden de inwoonders daar door zoo
+sterk niet gekwelt, en gevolgelyk geeft men 'er zoo veel acht niet op.
+
+Des morgens van den 22sten, traden twee Negerinnen, eene oude, en de
+andere van omtrent veertien jaaren, in myne kamer. Ik kan moeielyk
+beschryven, hoe ik verwonderd was, toen de eerste my de jongere,
+die haare dogter was, aanbood, om, zoo als zy geliefde te zeggen,
+'er myne vrouw van te maaken. Ik had geene zoo sterke minnedrift,
+of konde dit aanbod wel afwyzen; maar teffens deed ik myne weigering
+gepaart gaan met een klein geschenk, waar over deeze beide vrouwen
+zeer te vreden scheenen; en zy verlieten my met allerlei betuiging
+van eerbied en dankbaarheid. De meisjes, die alhier verbintenissen
+van dit zoort aangaan, zyn of Mulatten of Indiaanen, maar dikwils
+Negerinnen. Het is voor allen het grootst geluk met een Europeaan
+te leven: haare teederheid en getrouwheid strekken ter stilzwygende
+beschaaming van die talryke schoonheden, die de trouw der plechtigste
+en heiligste verbintenissen schenden. De staat der slavernye, waar in
+de jonge vrouwlieden van dit zoort gebooren of vervallen zyn, belet
+haar te trouwen, of eenige andere wettige verbintenis van dien aart
+aan te gaan. Dusdanige gewoonte word zoo weinig afgekeurd, dat zoo
+lang zy aan hem, die haar verkoozen heeft, getrouw blyven, zy door
+haare naaste bloedverwanten en vrienden aangemoedigd en geacht worden,
+als welke zulk eene verbintenis voor een wettig huwelyk aanzien. De
+Geestlykheid zelve maakt van deeze vryheid een ongedwongen gebruik;
+en tot bewys der waarheid van deeze myne stelling, zoude ik my op
+verscheiden van derzelver leden kunnen beroepen. Een groot getal
+Negerinnen egter volgen vryelyk haare eigene neiging, en wyzen het
+goud, waar mede men haar verleiden wil, versmadelyk van de hand,
+terwyl andere haare gunsten bewyzen voor een glas brandewyn, voor
+een gebroken pyp, en zelfs voor niets.
+
+De herbergzaamheid, die men my bewees, bepaalde zig niet tot de eerste
+oogenblikken van myne aankomst. Ik had den vryen ingang in meer dan
+twintig huizen van aanzien, behalven dat van zyne Excellentie den
+Gouverneur, en van den Commandant, den Colonel TEXIER. Gevolgelyk,
+schoon de Officiers van ons volk eene tafel voor zig hadden opgerigt,
+had ik zelden de eer om my in hun gezelschap te bevinden.
+
+Een Colonist, de heer KENNEDY, deed my in 't byzonder veel beleeftheid
+aan, in zoo verre, dat hy my niet alleen, zo lang ik in Surinamen
+verblyven zoude, het gebruik van zyne koets, zyne paarden en zyne
+tafel aanbood, maar zelfs my een jongen en zeer schoonen Neger
+bezorgde, genaamd QUACO, om myn zonnescherm (ombrella) te dragen. De
+andere Officiers van het Regiment ontfingen ook groote beleeftheden,
+en de geheele Volkplanting beyverde zig, om hun de grootste achting
+te betoonen, door alle middelen by de hand te nemen, om hun vermaak
+te bezorgen. De dans- en speelpartyen, de gezelschappen, en alle
+zoorten van alle mogelyke vermaaken, wierden rykelyk gegeven. Onze
+oorlogschepen zelfs dienden tot een plaats voor feesten. Wy gaaven
+aldaar aan de vrouwen avond-ontbyten, die door danspartyen op het dek
+en onder de zeilen agtervolgt wierden, tot zes uuren in den ogtend
+duurden, en in 't algemeen met het ryden in koetsen en te paard
+eindigden. Deeze bestendige gewoonte van uitspanningen is onder de
+schadelykste in een land, alwaar de hette zoo brandend is, dat men
+'er zig altoos in een aanhoudenden staat van uitwaasseming bevind,
+en welke voor twee of drie van onze Officiers dreigde doodelyk te
+worden. Door hun voorbeeld gewaarschouwd, onttrok ik my aan alle deeze
+gezelschappen, overtuigd, dat ik door dit middel alleen myne gezondheid
+zoude kunnen behouden in eene luchtstreek, die zoodanige verandering
+in het menschelyk gestel maakt, dat een Europeaan, hoe zorgvuldig hy
+ook is in het vermyden van buitenspoorigheden, altoos reden heeft om
+voor de verschrikkelyke gevolgen daar van beducht te zyn.
+
+De geneigtheid tot vermaaken schynt aan de inwoonders deezer
+landstreek eigen te zyn; en jaarlyks moet een groot aantal van hun
+het slagtoffer van derzelver gevaarlyken invloed worden. Derzelver
+doodelyke gevolgen zyn in de daad zigtbaar in de menschen, die zig aan
+allerleije zoort van ongebondenheid hebben overgegeven: zy hebben het
+voorkomen om in den hoogsten trap afgesleten en ontzenuwd te zyn. De
+Creoolsche vrouwen hebben over 't algemeen geen beter voorkomen: zy
+hebben een kwynend gelaat en bleeke kleur; en de jonge lieden zelve
+hebben dikwils een gerimpeld vel. Het is egter met allen zoodanig
+niet gelegen, want ik heb 'er eenigen gezien, welker frissche kleur
+haare gezondheid aanduidde, en die voor de schoonste vrouwen van
+Europa daar in niet behoefden te zwigten. Maar, helaas! derzelver
+getal is zoo gering, dat de Colonisten den voorrang geven aan de
+Indiaansche, aan de Mulatte en aan de Negerinne meisjes, vooral uit
+hoofde van haare groote zindelykheid, haar levendig voorkomen, en goede
+gezondheid. De buitenspoorigheden, die deeze trouwlooze egtgenooten met
+hunne minnaressen bedryven, doen hen wel dra ten grave nederstorten,
+en hunne vrouwen zien zig dus vry gesteld, om haare hand aan een
+ander te geven, het geen zeer dikwils gebeurd. De Surinaamsche vrouwen
+leven in waarheid zoo lang in vergelyking van hunne mannen, dat ik 'er
+verscheide gekend heb, die 'er vier begraven hebben, en dat ik in dit
+Land nooit een enkel man gezien heb, die twee vrouwen overleefd heeft.
+
+Deeze getrouwde vrouwen egter verdragen de verongelykingen en
+trouwloosheden, die zy ondervinden, niet altyd met veel geduld. De
+meeste vervolgen, zelfs op eene enkele verdenking, haare gelukkige
+mede-minnaressen met den onverzoenlyksten haat, en de grootste
+onbeschoftheid. Zy vergenoegen zig zelfs niet met de grootste
+verachting voor haare echtgenooten te betoonen, maar zy geven zelfs
+in het openbaar geene dubbelzinnige blyken van oplettenheid voor de
+nieuwlings aangekomene Europeaanen. Dit heeft gelegenheid gegeven
+tot een spreekwoord in deeze Volkplanting: dat de vrouwen van den
+zonne-keerkring en de muggen een aangebooren neiging hebben voor de
+Europeaanen, die kortlings ontscheept zyn. Haare partydigheid is
+in de daad zoo dwaas, en de bewyzen 'er van zyn zoo handtastelyk,
+dat men zig zelf maar een weinig meester moet zyn, om den afkeer uit
+te drukken, welke dusdanig gedrag natuurlyk verwekken moet, vooral
+wanneer het voorwerp niet zeer inneemend is. Dit gaat zelfs zoo verre,
+dat vrouwen op Paramaribo, ter zaake van een van onze Officiers,
+een tweegevecht hielden.
+
+Het is van aanbelang, dat ik van den Colonel FOURGEOUD en van den
+Gouverneur thans melding maake. Onaangezien de fatzoenljke manier,
+waar op onze krygsbende ontfangen wierd, toen zy in de Volkplanting
+aanlandde, was het zeer zigtbaar, dat tusschen deeze twee hoofden van
+wederzyden eene koelheid plaats had. Onze Bevelhebber gaf het eerst
+aanleiding tot misverstand, op den dag zelfs van onze ontscheeping,
+door de soldaaten van zyn Regiment met den rug naar het Paleis van
+den Gouverneur te plaatsen.
+
+Het is gemakkelyk te begrypen, dat deeze zoo schielyke oneenigheid
+tusschen twee menschen, die van elkander niet afhingen, maar aan
+welken wy even zeer ondergeschikt waaren, op dit stuk onze aankomst
+te Paramaribo alleronaangenaamst maakte, zoo voor de Officiers van
+ons Regiment, als voor die van het krygsvolk der Compagnie. Dit
+misverstand was oorzaak, dat, na een verblyf van eenige weken,
+de Gouverneur goedvond aan onzen Bevelhebber te verklaaren:--"Dat
+de oproerige Negers niet meer schynende geneigd te zyn, om de rust
+der Volkplanting te stooren, zyn eigen krygsvolk en de oorlogsbende
+der Neger-Jagers tot derzelver verdediging voldoende zouden zyn:
+dat by gevolg de zee-soldaaten van den Colonel FOURGEOUD niet meer
+noodig zynde, het hem vrystond dezelve naar Europa te rug te voeren,
+wanneer hy zulks dienstig zoude oordeelen".
+
+Toen deeze verklaaring aan onze Officiers wierd mede gedeeld,
+ontfing de een dezelve met genoegen, de ander met smart. Men was
+egter op de toebereidzels tot het vertrek bedacht; maar eenige dagen
+daar na wierden dezelve opgeschort, hebbende de inwoonders met nadruk
+verzogt, dat wy blyven zouden. Het inschepen van den noodigen voorraad
+van hout en water wierd dus gestaakt, maar de Schepen wierden, met
+zeker vooruitzigt, in dienst gehouden. In deeze tusschenpoozing van
+onzekerheid en ledigen tyd, was ik ernstig bedagt om eene beknopte
+geschiedenis van deeze Volkplanting te schryven, en alle de voorwerpen
+af te teekenen, die my merkwaardigst toescheenen. Ik raadpleegde met
+de beste Schryvers over dit onderwerp, en ik had daarenboven de eer
+om wezentlyke hulp te ontfangen van zyne Excellentie den Gouverneur,
+die my niet alleen verscheide gewichtige handschriften heeft gelieven
+mede te deelen, maar my zelfs dagelyks in een groot aantal de dieren
+en planten bezorgde, die ik verlangde te kennen. Om die reden deed
+ik, onaangezien de zoo blykbaare koelheid tusschen mynen Colonel
+en hem, alle moeite om by den een en ander in gunst te blyven; en
+niet tegenstaande de gehoorzaamheid, die ik aan mynen byzonderen
+Bevelhebber verschuldigd was, nam ik my voor, om den Gouverneur der
+Volkplanting met die achting en eerbied te behandelen, welke zyne
+waardigheid, rang en gedrag vorderden. Ik wierd in die gevoelens
+ten sterksten ondersteund, niet door alle Officiers van ons volk,
+maar door de achtens-waardigsten uit dezelven.
+
+Ik zal derhalven nu beproeven den taak, dien ik ondernomen heb,
+te vervullen; en ik zal met eene algemeene beschryving van deeze
+verbaazende landstreek een begin maaken.
+
+
+
+TWEEDE HOOFTSTUK.
+
+  Algemeene beschryving van Guiana.--Van de Volkplanting
+  van Surinamen in 't byzonder.--Tydstip van derzelver
+  ontdekking.--Dezelve word bezeten door de Engelschen en
+  Hollanders.--De Gouverneur, de heer VAN SOMMELSDYK,
+  vermoord.--De Volkplanting word door de Franschen
+  genomen, en onder schatting gesteld.
+
+
+De ontdekking van Guiana, door zommigen de Wilde Kust genaamt,
+is langen tyd, schoon met weinig zekerheid, toegeschreven geworden
+aan den Spaanschen Bevelhebber VASCOS NUNES, die, in den jaare 1504,
+na bemerkt te hebben dat Cuba een eiland was, in het vaste Land van
+Zuid-America aanlandde, tot aan de Orenoco, en de Rivier der Amazonen
+doordrong, en door dit land verstond die eindelooze uitgestrektheid
+lands, aan welke hy, in tegenstelling der bygelegene eilanden, en
+dat van Cuba, den naam van Terra fierma gaf.
+
+Deeze landstreek, waar van de lengte omtrent 1220 en de breedte 680
+aardrykskundige mylen bedraagt, [3] is gelegen tusschen agt graaden,
+twintig minuuten, noorder lengte, en drie graaden, zuider breedte,
+en tusschen vyftig en zeventig graaden, twintig minuuten, wester
+lengte van den Londonschen middaglyn, in het noord-oostelyk gedeelte
+van het zuiden van America. Derzelver grenspaalen zyn beperkt door
+de Rivier Viapary of de Orenoco, ten noordwesten, en de Maranon of
+de Rivier der Amazonen, ten zuidoosten; de noordoost-kant word door
+de Atlantische Zee bespoelt; de Negro, of de Zwarte Rivier, bepaalt
+derzelver uitgestrektheid ten zuidwesten; het geen een zoort van
+eiland uitmaakt, en dit land afscheid van nieuw Grenada, Peru en
+Brasilien. [4]
+
+De warmte in Guiana, schoon dit land even als Guinee in de verzengde
+luchtstreek geplaatst is, is egter aldaar veel draaglyker, dan in dit
+gedeelte der Africaansche kust. De brandende straalen der zon worden
+aldaar dagelyks door verkoelende zee-winden gematigd; terwyl in Guinee
+het steekende der hitte vermeerderd word door den wind, die aanhoudend
+van de landzyde waait, en die over tallooze zand-woestynen henen
+trekt. De oost- of passaat-winden, die tusschen de zonne-keerkringen
+algemeen gevonden worden, zyn de koelste op de kust van Guiana,
+tusschen agt of tien uuren des morgens, en zes uuren des avonds,
+wanneer zy ophouden; waar na men naauwlyks de ligtste zomerkoelte
+gevoelt. Deeze winden worden gevolgd door dikke nevels, en dampen,
+die uit den grond opkomen; het geen de nachten in dit land niet alleen
+zeer koud, maar zelfs vochtig en ongezond maakt. De dag verschilt in
+Guiana nooit meer dan veertig minuuten: de zon gaat aldaar altyd om zes
+uuren des morgens op, en op het zelfde uur gaat zy des avonds onder.
+
+De getyden van het schoon en regenachtig weder, verdeelen het jaar
+in dit Land, en kunnen er de zomer en de winter genoemd worden, zoo
+als die van warmte en koude in Europa. 'Er is egter een aanmerkelyk
+onderscheid; namelyk dat Guiana alle jaaren twee zomers en twee
+winters heeft, waar van de een van den ander onderscheiden word door de
+benaaming van de groote en de kleine, niet om dat de hitte minder sterk
+is, of om dat de regenbuien in de laatstgemelde minder geweldig zyn,
+maar om dat men vooronderstelt, dat derzelver geduurzaamheid meer dan
+de helft verschilt. Dit onderscheid intusschen schynt meer ingebeeld
+dan wezentlyk te zyn, voor zoo veel het regenachtig jaargetyde betreft;
+want, dewyl de regen niet valt, dan wanneer de zon lynrecht boven
+het hoofd staat, het geen by de linie tweemaal 's jaars plaats heeft,
+en geduurende een gelyk tydperk, is het waarschynlyk, dat derzelver
+duuring in de beide jaargetyden dezelfde wezen moet.
+
+Het verschil tusschen de twee jaargetyden van het mooy weder
+bestaat daar in, dat het groote in Surinamen dikwils in October
+begint, op het oogenblik dat de zon den evennagtlyn oversteekt om
+in de Steenboks zonne-keerkring te komen; en dan heerscht 'er, tot
+dat dit hemellicht in Mars te rug koomt, eene versmagtende hette,
+die met eene aanhoudende droogte vergezelt gaat. Vervolgens valt
+'er een geweldige regen zonder tusschenpoozen tot de maand Juny,
+wanneer de zon tot de kreefts-keerkring genaderd is; daar na koomt
+'er een kort getyde van hitte, die tot de maand July duurt, en tot
+de maand October nog door regen agtervolgt word; en op deeze wyze
+loopt de omwenteling der jaargetyden af.
+
+De aanhoudende regen in deeze luchtstreek, terwyl de zon in haar
+toppunt is, is noodzakelyk om het leven van dieren en planten in
+wezen te houden, als welke, zonder deeze weldadige hulp, onder eenen
+zoo brandenden hemel kwynen, en eindelyk vergaan zouden. Maar schoon
+ik ten aanzien van de verandering der jaargetyden in Guiana, vaste
+tydperken heb aangehaald, is het egter noodig op te merken, dat zy
+niet volstrekt bepaald zyn, maar verschillende als in Europa. Deeze
+veranderingen worden altoos door groote donderslagen aangekondigd,
+verzeld met blixemstraalen, die verscheide weken duuren, en die zeer
+dikwils voor het vee, en zelfs voor de inwoonders van deeze landstreek
+doodelyk zyn.
+
+Eenige gedeelten van Guiana vertoonen een bergachtig en naakt gezicht;
+maar de grond is 'er over 't algemeen zeer vruchtbaar. Het groen bedekt
+de aarde het geheele jaar door; de boomen dragen te gelyker tyd bloemen
+en rype vrugten; alles vertoond, aldaar het streelend afbeeldzel der
+vereeniging van de lente en van den zomer. Deeze gelukkige teekenen
+van vruchtbaarheid, moeten, vooral in Surinamen, worden toegeschreven,
+niet alleen aan den regen en aan de hette der luchtstreek, maar ook
+aan deszelfs laage en moerassige ligging, welke ook aan de hitte de
+kracht beneemt, om den groei der planten te bederven, en voornamelyk
+aan de uitnemende rykheid van den grond, hoofdzaaklyk in die gedeelten,
+welke door de vlyt der Europeaanen zyn bebouwd geworden. Men moet
+egter toestemmen, dat dusdanige ligging voor de gezondheid gansch
+niet voordeelig is; maar de lust om geld te winnen is een krachtige
+dryfveer, en de zekerheid van een tegenwoordig voordeel zal in
+'t algemeen genoegzaam opwegen tegen die onheilen, welke, zoo ze
+zig immer vertoonen, niet dan in 't verschiet bemerkt worden, en,
+naardien men ze zomtyds ontduikt, als onzeker kunnen worden beschouwd.
+
+De onbebouwde gedeelten van Guiana zyn bedekt met eindelooze bosschen,
+rotzen en bergen. Eene groote verscheidenheid van delfstoffen verrykt
+zommigen der laatstgemelde. Het geheele land is doorgesneden met zeer
+diepe moerassen en groote savanen of heiden. De stroom van 't water
+langs de kust is bestendig naar het noordwesten; en de zee-oever
+is byna ontoegankelyk, zynde rondom bezet met gevaarlyke klippen,
+zandbanken, modderpoelen, rotzen, laag houtachtig heestergewas, en
+eene eindelooze meenigte struiken, die zig met kragt door elkander
+vlechtende, ondoordringbaar worden.
+
+De Spanjaarden, de Portugeezen en de Hollanders, zyn de eenige volken,
+die in dit gedeelte van het vaste land bezittingen hebben, uitgenomen
+echter de kleine Fransche Volkplanting van Cayenne, tusschen den vloed
+Maroni en Kaap Orange gelegen. De Spaansche bezittingen liggen aan
+de oevers van de Orenoco, en die van Portugal strekken zig uit langs
+de oevers van de Rivier der Amazonen. De Hollandsche bezittingen
+bevatten de kusten van den Atlantischen Oceaan, en loopen van Kaap
+Nassau tot den stroom Maroni. Zy behelzen de landstreeken of gewesten
+van Essequebo, Demerary, de Berbices en Surinamen. De laatste is de
+merkwaardigste en beste; het is tot derzelver beschryving, dat dit werk
+voornamelyk geschikt is. De Hollanders poogden, in den jaare 1657,
+eene kleine Volkplanting aan de oevers der Rivier, genaamt Poumaron,
+op te rigten; maar deeze bezitting wierd, in den jaare 1666, door
+de Engelschen vernield. Zy waaren niet gelukkiger in eene andere,
+welke zy in 't jaar 1677 vestigden aan de Rivier Wiapoko of Oyapoko:
+de Franschen maakten 'er zig oogenblikkelyk meester van, en vernielden
+dezelve.
+
+De Hollanders rekenen onder hunne bloeiende en schoone Volkplanting
+van Surinamen, de geheele landstreek, die ten westen door de Rivier
+Kourou omringd word, omtrent veertig mylen van de Rivier Corantyn;
+ten oosten door de Rivier Sinamari; maar deeze grensscheidingen worden
+hun door de Franschen betwist, die dezelve bepaalen tot de oevers
+van de Rivier Maroni, alwaar zy eene bezetting van krygsvolk houden.
+
+De voornaamste Rivieren deezer bezitting zyn: die van Surinamen,
+welke aan de Volkplanting haaren naam geeft; de Corantyn, de Copenama,
+de Sarameca en de Maroni. De eerste is alleen bevaarbaar; de andere,
+zonder zelfs de Rivier Maroni uit te zonderen, schoon zeer lang en
+zeer breed, zyn zoo laag, en zoo vol rotzen, en kleine eilanden, dat
+zy voor de Europeaanen van weinig aanbelang zyn; haare oevers zelve
+worden alleenlyk bewoond door eenige Indiaanen of inboorlingen des
+Lands. De Rivier van Surinamen, welker mond op omtrent zes graaden
+noorder breedte gelegen is, is vier Engelsche mylen breed, en van
+zestien tot agtien voeten diep by laag water; de vloed doet dezelve
+meer dan twaalf voeten ryzen. Deeze afmeeting blyft dezelfde tot op
+den afstand van agt of tien mylen, alwaar deeze Rivier zig in twee
+armen verdeelt, waar van de een zuid-zuid-oost loopt, en zulks wel
+honderd twintig mylen ver. Zy is geheel en al bevaarbaar voor kleine
+vaartuigen; maar boven deezen afstand, draait zy regelrecht naar
+het zuiden. Zomwylen overstroomt zy kleine eilanden, of vormt kleine
+watervallen. De oorsprong deezer schoone Rivier is den Europeaanen
+nooit recht bekend geweest. Alle de groote Schepen, na aldaar
+te zyn binnen gezeilt, moeten de oostzyde van den oever houden,
+zynde die van de overzyde vol gronden tot aan de stad Paramaribo,
+die omtrent agtien mylen van den mond der Rivier afgelegen is. De
+andere arm der Rivier van Surinamen, draagt den naam van Comewyne,
+dezelve loopt ten oosten op den afstand van omtrent zestien mylen;
+men vind aldaar drie of vier vademen by hoog water; maar de vloed een
+verschil van twaalf voeten maakende, beschouwd men dezelve niet als
+vaarbaar voor een Schip van groote vracht, schoon haare breedte byna
+twee mylen bedraagt. Op den afstand van zestien mylen, verdeelt zig
+de Comewyne in twee andere armen, waar van de eene haar naam behoud,
+en meer dan vyftig mylen ver naar het zuidwesten loopt; en de andere,
+die den naam van Cottica draagt, loopt ten oost-zuid-oosten, meer dan
+veertig mylen verre, waar na zy naar het zuid-zuid-westen draait, op
+den afstand van vier-en-twintig of dertig mylen. Alle deeze Rivieren,
+welker loop niet recht, maar kronkelachtig is, ontfangen het water
+door een aanzienlyk getal breede kreeken of groote beeken, waar van de
+oevers door Europeaanen bewoond worden, en bedekt zyn met Plantagien
+van Suiker, Cacao, Catoen en Indigo; het geen het aangenaamst gezigt
+maakt, dat men zig verbeelden kan, voor hun die te water reizen,
+zoo als in dit land de gewoone manier is, dewyl de grond over het
+algemeen tot het baanen van rywegen niet geschikt is. Op zommige
+plaatsen zelfs zyn de bosschen ondoordringbaar, zoo dat een klein
+voetpad, waar door Paramaribo met de Rivier Sarameca gemeenschap heeft,
+de eenige gaanbaare weg is, die ik in deeze Volkplanting kenne.
+
+De Rivieren, welker oevers niet bebouwd zyn, als de Corantyn, de
+Copename, de Sarameca en de Maroni, gedogen niet dan met moeite, om
+'er eene beschryving van te geven. Het zal alleenlyk genoeg zyn op
+te merken, dat zy over 't algemeen van twee tot vier mylen breed zyn,
+dat haare wateren uittermaten laag, en met zandbanken, kleine eilanden
+en rotsen, die talryke en voortreffelyke watervallen vormen, als
+doorzaait zyn. Men vind in de laatste dikwils een merkwaardigen steen,
+bekend onder den naam van Diamant van Maroni, en die, geslepen zynde,
+zeer naar een waare diamant gelykt. Dienvolgende maakt men daar van
+ringen en andere kleinodien. In alle deeze Rivieren zonder onderscheid,
+klimt en zakt het water op meer dan zestig mylen van den uitloop af;
+het geen veroorzaakt word door de verhindering, die de eb en vloed aan
+de uitwatering der beeken toebrengt. Egter ontmoet men vry algemeen
+stroomen van zoet water, op den afstand van vier-en-twintig of dertig
+mylen van de zee. Het water der Rivier van Surinamen word als het
+beste beschouwd; en de matroozen gaan het haalen tot by Savannah le
+Juif, meer dan veertig mylen van de stad Paramaribo af gelegen. De
+Schepen zyn in deeze Rivieren aan een groot ongemak bloot gesteld:
+de bodem van het Schip word dikwils door water-wormen beschadigt;
+maar men kan derzelver verwoestingen voorkomen, door het dikwils op
+zyde te haalen, om het des te gemakkelyker te kunnen schoon maken en
+kalfateren. De zwarte pik, door Graaf DUNDONALD uitgevonden, verdient
+boven alle andere stoffe, die men ter deezer gelegenheid zoude kunnen
+bezigen, den voorrang.
+
+De ebbe en vloed hebben na een tusschen-verloop van omtrent tien en
+een half uur plaats. De hooge vloeden komen doorgaans twee keeren
+maandelyks; de Rivier verheft zig dan tot eene aanmerkelyke hoogte;
+het geen, uit hoofde van verschillende omstandigheden, tot groot
+voordeel der Planters verstrekt.
+
+Het is misschien gepast, dat ik hier spreeke van de verdediging deezer
+Rivieren, schoon dit een onderwerp is, het geen ik voornemens ben
+elders meer opzettelyk te behandelen. Ten oosten van den mond der
+Rivier van Surinamen is een klein voorgebergte, genaamt Braam-punt,
+het welk, zoo ik denk, oorsprongelyk den naam droeg van Pram- of
+Parham-punt, naar dien van Lord FRANCOIS WILLOUGBY DE PERHAM, aan wien
+deeze bezitting in 't jaar 1662, door KAREL II. wierd opgedragen. Men
+vermeent dat deeze Lord aldaar, tien jaaren te vooren, voor de eerste
+maal voet aan land zette. Deeze punt is niet versterkt; maar omtrent
+agt mylen hooger is aan elke kant van den oever een Schans, waar
+van de eene den naam van Leyden, en de andere dien van Purmerendt
+draagt. Een weinig hooger is het nieuwe Fort Amsterdam, gebouwd op
+een uitstek lands, het welk de twee Rivieren van Surinamen en Comewyne
+van elkander scheidt, en waar van het vuur, zig vereenigende met dat
+der beide Schanssen, het inkoomen zoo van de eene als van de andere
+Rivier belet.
+
+By de stad Paramaribo, zes of zeven mylen van het Fort Amsterdam, is
+gelegen eene vesting, die den naam draagt van het Port Zelandia, en de
+Stad en alle de Schepen op de reede beschermt. Omtrent zestien mylen
+van de eerste, aan de Comewyne, is een ander Fort, genaamt Sommelsdyk,
+het welk de wederzydsche kanten van den oever bestrykt, namelyk die van
+de Comewyne en de Cottica. Bovendien zyn 'er verscheidene oorlogsposten
+aan de Corantyn, de Sarameca en de Maroni. Agter deeze is een sterke
+wacht geplaatst, aan den mond van de Motte-Kreek, omtrent dertig
+mylen van de Rivier van Surinamen; aldaar is op de kust een vuurbaak
+opgericht, om aan de Schepen, die in deeze Rivier willen binnen loopen,
+berigt te geven, dat zy den mond der gevaarlyke Rivier Maroni reeds
+voorby zyn. Deeze zelfde wacht doet ook verscheide kanon-schooten,
+om aan de Volkplanting te doen weeten, dat 'er eenig Schip in 't
+gezicht is, en het op de kust aanlegt. Langs de bovenste oevers
+der Rivieren van Surinamen, Comewyne en Cottica, heeft men wachten
+uitgezet, om de inwoonders tegen de aanvallen der Indiaanen, of der
+vluchtende Negers uit de binnen-landen te beveiligen. In alle deeze
+versterkingen bestaat de voornaamste verdediging deezer bezitting:
+echter kruist bovendien tusschen de Rivier Maroni en Berbice een
+klein gewapend vaartuig, of kust-bewaarder, om berigt te geven van
+alle gevaar, waar mede de Volkplanting bedreigt zoude mogen worden.
+
+Ik vergat byna te zeggen, dat men het ontwerp gevormd had, om een
+weg te maaken, die door posten van soldaaten versterkt zoude worden,
+van de oevers van het bovenste gedeelte van de Comewyne tot aan de
+Sarameca. Dezelve is werkelyk begonnen; maar het ontwerp gelukte niet,
+en deeze weg, die den naam van Orange droeg, is tans met struiken
+begroeit.
+
+Aldus beschreven hebbende de oppervlakte van deeze landstreek met
+derzelver grenspaalen, rivieren, enz. zal ik derzelver ontdekking
+vermelden, gelyk mede de merkwaardigste omwentelingen deezer vermogende
+Volkplanting, die in den laatsten oorlog byna van den dapperen Admiraal
+RODNEY een bezoek ontfing.--Dit gedeelte van het vaste land, genaamt
+Guiana of de Wilde-Kust, en op welke de Volkplanting van Surinamen
+gevestigt is, is, volgens zommiger gevoelen, eerst ontdekt geworden
+door den beroemden CHRISTOPHORUS COLUMBUS, in den jaare 1498, en
+het was van daar, zoo men zegt, dat hy, door yzere boeien beknelt,
+in zyn vaderland te rug keerde. Anderen beweeren, dat het alleenlyk
+VASCOS NUNES was, die dezelve in den jaare 1504. het eerst ontdekte,
+gelyk ik in 't begin van dit Hooftftuk heb aangeweezen. [5]
+
+Onder de regeering van ELIZABETH, in den jaare 1596, wierd Guiana door
+den heer WALTER RALEIGH gekend, die de Orenoco meer dan zes honderd
+mylen opvoer, met oogmerk, om het ingebeeld Land d'el Dorado te zoeken,
+alwaar men goudmynen hoopte te ontdekken; welke gedachte gegrond wierd
+op de gevondene stukken bergsteen, welke de Spanjaarden noemden maare
+de oro, of moeder van het goud. In 't jaar 1634, volgens het verhaal
+van DAVID PIETER DE VRIES, een Hollander, vond men in Surinamen
+een Engelschen Capitain, genaamt MARSHALL, met omtrent zestig zyner
+landgenooten, die zig aldaar met het planten van Tabak bezig hielden;
+en dezelve DE VRIES sprak aldaar met hun. Surinamen wierd in't jaar
+1640 door de Franschen bemachtigd, die egter kort daar na genoodzaakt
+waaren het zelve te verlaaten, uit hoofde van de veelvuldige invallen
+der Karaiben, welken zy, even als hunne nabuuren de Spanjaarden,
+met de grootste wreedheid behandeld hadden. Deeze Volkplanting in den
+jaare 1640. verlaaten zynde, zond Lord FRANCOIS WILLOUGHBY DE PARHAM,
+met verlof van KAREL II, een Schip derwaarts, op zyne eigene kosten
+uitgerust, om 'er in naam van zynen meester bezit van te nemen. Korten
+tyd daar na liet hy nog drie anderen vertrekken, waar van het een
+met twintig stukken geschut gewapend was. Deeze Engelschen wierden
+allen door de Indianen, of inwoonders van het Land, wel ontfangen. Zy
+slooten met hun Verdragen van vriendschap, en traden in een zoort
+van onderhandeling. Na verloop van twee jaaren, ging Lord WILLOUGHBY
+zelf naar Surinamen; hy hield zig aldaar bezig met het maken van
+verscheide verstandige Wetten en goede Reglementen tot verdediging
+van deeze Volkplanting; vervolgens kwam hy in Engeland te rug, van
+waar hy voortging met deeze bezitting van volk en krygsbehoeften te
+voorzien. Den 2den Juny 1662, wierd hem de Volkplanting afgestaan
+door den zelfden Koning KAREL II; en volgens de eigene erkentenis
+van den Lord, moest dezelve verdeeld worden tusschen LAURENS HIDE,
+tweeden zoon van EDUARD, Graaf van Clarendon, en hem zelven, om ten
+eeuwigen dage aan hunne nakomelingen over te gaan: dit oorspronkelyk
+Charter moet nog in wezen zyn. In 't jaar 1664, ontnamen de Engelschen
+aan de Hollanders de nieuwe Nederlanden, naderhand genaamt New-Yorck.
+
+In den jaare 1665, wierd de Volkplanting van Surinamen met voordeel
+bebouwd, en grootendeels met Tabak beplant. Derzelver eigenaars
+hadden aldaar ook meer dan veertig schoone Plantagien van Suiker-riet
+opgericht, en eene sterke Vesting van gehouwen steen ter hunner
+verdediging gebouwd. Het verdient egter opmerking, dat volgens zommige
+Schryvers zulks gedaan wierd door de Portugeezen, schoon de tyd 'er
+van onzeker is. De Franschen, wel is waar, betwisten dit stuk hevig,
+en beweeren dat deeze Vesting het werk was van den heer PONSERT DE
+BRETIGNY, toen zy in het bezit van deeze landstreek waaren. Wat daar
+van zyn moge, de Vesting is gelegen zestien of agtien mylen van den
+mond der Rivier van Surinamen, en de nyvere Colonisten bevonden zig
+zeer gelukkig in een Steedjen, het welk zy onder de muuren deezer
+Vesting bouwden. Hun geluk was niet van langen duur; want, staande de
+oorlogen tusschen KAREL II. en de Vereenigde Nederlanden, ontnamen de
+Hollanders, die in 't jaar 1661, door de Portugeesen uit Brasilien
+verjaagt waaren, in 't jaar 1667. de Volkplanting van Surinamen aan
+de Engelschen, onder het bevel van Capitain ABRAHAM KRYNSZOON, die
+tot dit einde door de Provintie van Zeeland, met drie oorlogschepen
+en drie honderd zee-soldaaten wierd afgezonden. De Engelsche
+Bevelhebber WILLIAM BYAM verloor deeze Volkplanting, uit hoofde
+van eene overrompeling, op het oogenblik, dat zes honderd van zyne
+beste manschappen bezig waaren met het planten van suiker-riet. Zyne
+onagtzaamheid was zigtbaar door het gering verlies der Hollanders,
+die by het bestormen der Vesting, slechts een man, verloren hadden. Zy
+plantten oogenblikkelyk het vaandel van den Prins van Orange op de
+wallen, en gaaven aan deze Vesting den naam van Zelandia. De Stad
+Paramaribo ontfing den naam van Nieuw Middelburg. De overwinnaars
+deeden, onder andere schattingen, door de inwoonders honderd-duizend
+ponden suiker opbrengen, en zy zonden een zeker getal uit hun
+midden naar het eiland Tabago. Deeze gebeurtenis viel in February
+voor, en in de maand July daaraanvolgende wierd de Vrede te Breda
+gesloten. Maar ongelukkig voor de nieuwe bezitters der Volkplanting,
+wist de Engelsche Bevelhebber JOHN HERMAN 'er niets van. Eerst Cayenne
+aan de Franschen ontnomen hebbende, liep hy in de Rivier van Surinamen
+met eene vloot binnen, bestaande uit zeven oorlog-schepen, en twee
+bombardeer-galjooten, ontnam deeze bezitting aan de Hollanders, doodde
+meer dan vyftig van hunne manschappen, en vernagelde negen stukken
+geschut op het Fort Zelandia. De nieuwe inwoonders betaalden op hun
+beurt eene schatting; de Hollandsche bezetting wierd krygsgevangen
+gemaakt, en naar het eiland Barbados overgevoerd.
+
+Toen men te Surinamen vernam, dat de Vrede tusschen de oorlogende
+Mogendheden in Europa gesloten was, eer dat de Bevelhebber HERMAN deeze
+Volkplanting van de Hollanders hernomen had, ontstond 'er een geweldige
+opstand, gevolgd van groote wanorden onder de Colonisten, die niet meer
+wisten, wie hunne wettige Overheid was. Eindelyk wierd, op bevel van
+Koning KAREL, de bezitting, in 't jaar 1669, aan de Hollanders te rug
+gegeven; en toen verlieten twaalfhonderd van derzelver oude inwoonders,
+Engelschen en Negers, dit Land, en zetteden zig op het Eiland Jamaica
+neder. Na dat de oorlog, die vervolgens plaats had, geeindigd was,
+bepaalde men by het Verdrag van Westmunster, dat Surinamen voor
+altoos geheel in eigendom aan de Hollanders blyven zoude, in ruiling
+tegen het Gewest van New-Yorck, het geen dienvolgende ook in 't jaar
+1674 geschiedde. Zedert dit tydperk is Groot-Brittannien niet meer
+in het bezit der Volkplanting Surinamen geweest. In het jaar 1678,
+was een Hollander, genaamt HEYNSIUS, en de Capitain LIGHTENBORG,
+de een Gouverneur, en de ander Bevelhebber over het krygsvolk aldaar.
+
+De Hollanders hadden, geduurende de eerste jaaren van hun genot, weinig
+genoegen in hunne nieuwe bezittingen, en wierden door de invallen der
+Karaiben, welken zy minder wel behandelden, dan de Engelschen gedaan
+hadden, dagelyks ontrust. Deeze Indiaanen strekten hunne wraak zoo
+verre uit, dat zy verscheiden Colonisten van kant hielpen. De Provintie
+van Zeeland, aan wien deeze Volkplanting in eigendom toebehoorde,
+met de Vereenigde Gewesten over het opperbestuur deezer bezitting in
+geduurigen tweespalt zynde, en daarenboven de zwaare kosten, die tot
+derzelver verdediging en behoud noodig waaren, niet kunnende opdiepen,
+besloot om dezelve geheel en al aan de Hollandsche West-Indische
+Compagnie te verkoopen. Dit geschiedde met al den oorlogs-voorraad
+en krygsbehoeften, waar onder vyftig stukken geschut waaren, voor
+de somme van 23,636 ponden sterlings. Deeze Compagnie verkreeg te
+gelyker tyd van hun Hoog Mogenden, de Staaten Generaal, een vrydom
+van alle belastingen geduurende tien jaaren. Echter ecnige maanden
+daar na, onaangezien dit voordeel, bevindende, dat de noodzakelyke
+kosten tot onderhoud deezer Volkplanting voor haar te hoog liepen,
+stond zy 'er twee derden van af, het eene aan de Stad Amsterdam,
+het andere aan het huis van SOMMELSDYK, op den voet van den prys,
+door haar daar voor betaald; en deeze drie maakten te zaamen eene
+Societeit uit, die onder bekragtiging van hun Hoog Mogenden, het
+bestuur der zaaken van dit Land alleen en geheel in handen had.
+
+Dusdanig was de gesteltenis van Surinamen; en alles was op die
+wyze geheel en al in orde gebragt, toen CORNELIUS VAN AARSSEN VAN
+SOMMELSDYK, als een der mede-eigenaars, met driehonderd mannen, en
+eenige ongelukkigen, die tot ballingschap verwezen waaren, aldaar
+aankwam. Hy rigtte een Kamer van Politie op, om hem in 't bestier der
+Justitie behulpzaam te zyn, en leefde met de leden van dien en met
+de inwoonders in een aanhoudend misverstand. Dienvolgende zond men
+verscheide klagten tegen hem naar Europa, schoon hy een voordeeligen
+vrede gesloten had met de Karaiben, de Indianen, genaamt Warowa en
+Arawakka, als mede met eenige weggeloopen Negers, die zig, na dat
+de Engelschen de Volkplanting verlaten hadden, by de Rivier Copenama
+hadden nedergezet.
+
+De regeering van deezen ongelukkigen Edelman duurde korten tyd; want
+in den jaare 1688, wierden de afgezonden Gouverneur, de heer VERBOOM,
+en hy zelf, [6] op een en den zelfden dag door hunne eigene soldaaten
+vermoord. Dezelven gingen tot deeze daad van wanhoop over, dewyl zy
+gedwongen waaren geworden, om, even als Negers, Kanaalen te graven,
+en een zeer onvoldoend en ongezond levens-onderhoud ontfingen. Ik
+moet erkennen, dat dusdanige behandeling maar al te dikwils alhier
+voorvalt; en ik zal by vervolg gelegenheid hebben zulks te bewyzen. De
+moordenaars hadden zulk een vertrouwen op de wettigheid van deeze
+wreede daad, dat zy aanboden dezelve in rechten te verdedigen, en de
+redenen, die hen daar toe bewogen hadden, open te leggen.
+
+Dewyl de byzonderheden van deeze moord nimmer opzettelyk ontvouwd zyn,
+zal de lezer het my ten goede houden, dat ik 'er hem een kort verhaal
+van geeve.
+
+De Gouverneur wandelde op zekeren dag met den heer VERBOOM, in een
+bosjen van orangeboomen, in de nabyheid van zyn eigen huis, wanneer
+eensklaps tien of twaalf gewapende soldaaten, die het voorkomen
+hadden van dronken te zyn, hen hebbende aangeklampt, hun dadelyk
+vroegen om hunnen arbeid te verminderen, en hun betere levensmiddelen
+te bezorgen. De Gouverneur, zyn degen trekkende, om hen tot wyken te
+noodzaaken, wierd dadelyk met eenige steeken afgemaakt, en liet op de
+plaats het leven. Zyn medgezel kreeg slechts een wond; maar dezelve
+was doodelyk, en hy stierf negen dagen daar na. Deeze misdaad volvoerd
+zynde, trokken de moordenaars, gevolgd door verscheiden anderen van
+hunne medepligtigen, in zegepraal naar het Fort Zelandia, het welk zy
+zonder tegenstand innaamen; en zy maakten zig dadelyk meester van de
+oorlogs- en mondbehoeften. De bezetting zig by hun gevoegd hebbende,
+stelden zy zig in een linie, en verkoozen zig een Opper-Bevelhebber
+en verscheiden Officiers: zy deeden den eed van hun getrouw te zyn,
+en nimmer, nog de een nog de ander, hunne eigene zaak te verraden
+of te laten vaaren. Het was in deeze omstandigheid zeer aanmerkelyk,
+dat de nieuwe Bevelhebber den zelfden agter middag last gaf, om het
+lyk van den vermoorden Gouverneur, met krygseer en statie, op het
+Fort Zelandia te begraven. Het geschut ging op de wallen af, en de
+muitelingen deeden drie herhaalde musket-schooten.
+
+De Regeering en de inwooners van Surinamen zagen zig toen in eene zeer
+akelige omstandigheid, en wierden genoodzaakt om met de muitelingen
+van het Fort in onderhandeling te treden. De voornaamste artikelen der
+Capitulatie bestonden hier in: dat zy tegen betaaling van eene kleine
+somme gelds het Fort ontruimen zouden; dat men, hun zou toestaan op het
+Schip de Salamander aan boord te gaan, de Volkplanting te verlaaten
+zonder eenige hinder te ontmoeten, en zig te begeven naar zoodanig
+werelddeel, als hun gelieven zoude. Dienvolgende zond men 'er meer
+dan honderd aan boord; maar zy maakten zig niet eerder gereed, om
+het anker tot hun vertrek te ligten, voor dat hun Schip door kleine
+gewapende vaartuigen, in stilte tot dit oogmerk geschikt, omringd
+was. De muitelingen, genoodzaakt om zig op genade en ongenade over
+te geven, wierden korte dagen daar na ter zaake van moord en opstand
+gevonnisd. Elf van hunne hoofden ontfingen in 't openbaar hunne straf;
+drie verlooren het leven op het rad; agt wierden opgehangen: de anderen
+kreegen vergiffenis; maar dewyl men zig niet meer op hun vertrouwen
+konde, wierden zy uit den dienst der Volkplanting weggezonden, zoo
+dra men soldaaten gevonden had om hunne plaats te vervullen.
+
+Het volgend jaar deed de weduwe SOMMELSDYK, maar zonder gevolg,
+een aanbod, om haar aandeel aan Koning WILLEM III. over te
+dragen. Te gelyker tyd wierd de heer SCHERPENHUYZEN, met krygsvolk
+en oorlogs-behoeften, uit Holland naar Surinamen gezonden, om als
+Gouverneur der Volkplanting de opvolger van den heer VAN SOMMELSDYK
+te zyn. By zyne aankomst vond hy alles in de grootste verwarring. Op
+het spoedigst de wanorde willende te keer gaan, rigtte hy een Hof
+van Justitie op, daar in verschillende van het geen zyn voorzaat had
+opgericht, dat hy het zelve in twee deelen verdeelde. Het eerste
+wierd geschikt voor alles wat de lyfstraffelyke en krygs-zaaken
+betrof. De inrichting van het laatste was betrekkelyk tot de burgerlyke
+twistgedingen, en alle zaaken raakende der ingezetenen byzondere
+belangen. Het zelve bestaat alzoo nog tegenwoordig, en de Gouverneur
+is Voorzitter in beide kamers.
+
+De heer SCHERPENHUYZEN beyverde zig om ook goede Wetten en Reglementen
+te maaken: hy kwam ter juisten tyd, om de Volkplanting in een
+bekwaamen staat van verdediging te stellen tegen derzelver binnen-
+en buitenlandsche vyanden, het geen dezelve zeer noodig had, toen
+de oorlog tusschen de Vereenigde Gewesten en Frankryk verklaard
+wierd. Dit zelfde jaar wierd de bezitting van Surinamen door den
+Admiraal DUCASSE met een sterke vloot aangetast; maar de Gouverneur
+deed met nadruk dezelve te rug deinzen, op het oogenblik dat men het
+Fort Zelandia begon te beschieten.
+
+In 't jaar 1692, wierd een Engelschman, genaamt HIEROME CLIFFORT,
+veroordeeld om opgehangen te worden, eene straffe, die in eene
+zevenjaarige gevangenis in het Fort van Sommelsdyk veranderd
+wierd. Zyne misdaad, het zy waar of verdicht, bestond in het hoonen
+van eene Regeering, die hem voor schulden gevangen zette. Het Hof
+van Groot-Brittannien zig in deeze zaak gemengd hebbende, wierd hy,
+in den jaare 1695, overeenkomstig des Konings verlangen, in vryheid
+gesteld. Toen deed hy, ten lasten der Volkplanting, een eisch
+van 20,000 guinies tot schaavergoeding voor eene onrechtvaardige
+gevangenis; maar dezelve wierd hem niet toegestaan. Zyne erfgenaamen
+hebben zyne vordering levendig gehouden, zedert den jaare 1700 tot in
+'t jaar 1762, zonder eenige voldoening te erlangen.
+
+Geduurende den oorlog, die in 't jaar 1712 gevoerd wierd, wierd de
+Fransche Admiraal JACQUES CASSARD, door den Gouverneur DE GOIJER op
+gelyke wyze ontfangen, als aan DUCASSE door SCHERPENHUYSEN voor het
+Fort Zelandia bejegend was geworden; maar vier maanden daar na was
+hy gelukkiger, en stelde de Volkplanting onder eene schatting ter
+somme van 56,618 ponden sterlings. Den 10den October liep hy in de
+Rivier van Surinamen binnen met zes of acht oorlogschepen, en een
+zeker getal mindere Schepen, te zamen drie duizend mannen voerende.
+
+De eersten waaren:
+
+De Neptunus, van vier-en-zeventig stukken, aan welks boord de
+Admiraal was.
+
+De Temeraire, van zestig stukken.
+
+De Rubis, van zes-en-vyftig slukken.
+
+De Vestale, van agt-en-veertig stukken.
+
+De Medusa, van zes-en-dertig stukken.
+
+Daags na zyne aankomst liet de Admiraal CASSARD een van zyne Capitains
+met een sloep, een witte vlag voerende, aan land gaan, om met de
+inwoonders over de betaaling eener brandschatting te handelen, hen
+bedreigende de Stad Paramaribo [7] te zullen beschieten, indien zy
+weigerden te betaalen. De sloep was egter genoodzaakt, zonder eenig
+voldoende antwoord te rug te keeren. Dewyl de Rivier van Surinamen,
+voor het Fort Zelandia, juist meer dan een myl breed is, vonden de
+Medufa, en verscheide kleine platte Scheepen, met Fransch krygsvolk
+geladen, door een zeer donkeren nacht begunstigd, middel om tot boven
+Paramaribo te naderen, zonder door de Hollanders bemerkt te worden,
+met oogmerk, om de Suiker- en Koffy-Plantagien, die boven deeze Stad
+gelegen zyn, af te loopen; maar de belegerden maakten den 15den twee
+groote platte vaartuigen gereed, vol brandbaare stoffen, als drooge
+biezen, vaatjes met pik, enz. en gingen aan de andere zyde der Rivier,
+recht in 't gezicht der Stad, ten anker leggen. Men stak dezelve in
+brand, en het licht van de vlam deed de kleine vyandelyke Schepen
+ontdekken, die hun best deeden, om onder begunstiging van den donker
+de Rivier op te zeilen. Alzoo in het gezicht zynde, ontsnapten 'er
+weinigen van hun, zonder door het geschut van het Fort schade te lyden,
+en die Koopvaardy-schepen, welke zig op de reede bevonden, boorden
+eenige van die kleine platte Schepen in den grond, waar van een groot
+gedeelte van het scheepsvolk verdronk. Deeze krygslist belette egter
+de Franschen niet, die hooger op gezeild waaren, om de Plantagien te
+plonderen en in brand te steeken. CASSARD zelf aan de Stad Paramaribo
+genadert zynde, wierp 'er meer dan dertig vuurkogels in, en beschoot
+dezelve, zoo als ook het Fort Zelandia, tot den 20sten October, wanneer
+hy een tweede boodschap aan de Hollanders zond, om hun af te vragen,
+of zy eindelyk tot een verdrag wilden komen, en eene brandschatting
+betaalen: hy dreigde hen, indien zy zyne voorslagen nog durfden
+afwyzen, om de geheele Volkplanting te vernielen en te verbranden.
+
+De Hollanders, ziende dat hun verderf niet te ontwyken was, indien zy
+by hun eerste besluit bleeven, verzogten een wapen-stilstand van drie
+dagen om zig te beraden, het geen hun wierd toegestaan; en eindelyk
+namen zy de voorwaarden van den Admiraal CASSARD aan. Dienvolgende
+teekende men, den 24sten October, van wederzyden een Verdrag van
+vier-en-twintig Artikelen. De schatting van 56,618 ponden sterlings,
+door de Franschen gevorderd, wierd hun voornamelyk in Suiker, en
+Neger-slaaven, enz. betaald, vermits 'er weinig goud en zilver in
+de Volkplanting was. Zoo dra de betaaling geschied was, ligtte de
+Admiraal het anker; en den 6den December 1712, verliet hy Surinamen
+met zyne geheele vloot.
+
+
+
+CHAPTER 3
+
+DERDE HOOFTSTUK.
+
+  Eerste opstand der Negers en deszelfs oorzaaken.--Elendige
+  staat der Volkplanting.--Gedwongen vrede met de Muitelingen.
+  --Muitery der Zee-Soldaaten, Matroozen, enz.
+
+
+Deeze ongelukkige Volkplanting was slechts even van haare
+buitenlandsche en openbaare vyanden verlost, of zy ontmoette nog veel
+geduchter vyanden in haaren eigen boezem.
+
+De Karaiben, en andere Indiaansche volken hadden, in de eerste tyden,
+wel is waar, deeze bezitting ontrust; maar, gelyk ik reeds gezegd
+heb, de Gouverneur SOMMELSDYK had, korten tyd na zyne aankomst in de
+Volkplanting, den Vrede met hun gesloten. De Wilden hadden denzelven
+gehouden, en vervolgens hadden zy met de Europeaanen, even als met
+goede buuren en vrienden, in de beste verstandhouding geleeft.
+
+De Neger-Slaaven, in opstand gekomen zynde, zyn die vyanden, waar
+van ik thans voornemens ben te spreken. Geduurende eenigen tyd,
+verspreidden zy een algemeenen schrik in de Volkplanting, en dreigden
+om dezelve aan de Staaten van Holland te ontneemen.
+
+Eenige weggeloopen Negers hadden reeds lang eene schuilplaats in de
+bosschen van Surinamen gezogt; maar hun getal was klein, tot omtrent
+het jaar 1726 en 1728, wanneer zy sterk vermeerderden. Toen plonderden
+zy Plantagien, en bezorgden zig snaphaanen en spiessen. Deeze nieuwe
+wapenen, gevoegd by de geenen, waar van zy zig gewoonlyk bedienden,
+de boog en pylen, stelden hen in staat, om geduurige verwoestingen
+op de Suiker- en Koffy-Plantagien aan te regten. Zy wierden daar toe
+aangezet, zoo door een geest van wraakzucht over de onmenschelyke
+mishandelingen, die zy van hunne meesters verduurt hadden, als door de
+zucht tot plondering, en voornamelyk om kruid, kogels, en bylen weg te
+neemen, ten einde in hunne verdediging voor het toekomende te voorzien.
+
+Deeze Negers hadden zig over 't algemeen nedergezet aan de oevers
+van het bovenste gedeelte der Rivieren Copenama en Sarameca. Men gaf
+hun, naar de laatstgemelde, den naam van muitelingen van Sarameca,
+om hen van de andere benden, die vervolgens in opstand kwamen, te
+onderscheiden. Verscheidene hoopen krygsvolk en veele inwoonders
+wierden tegen hen afgezonden; maar zy bragten hen zeer weinig tot
+onderwerping, en konden schier niets dan beloften verwerven.
+
+In 't jaar 1730, deed men eene wreede straf-oeffening aan elf
+ongelukkige gevangene Negers, om daar door hunne medgezellen schrik
+aan te jagen, en hen tot onderwerping te bewegen. Zeker manspersoon
+wierd levend aan een galg opgehangen door middel van een yzere haak,
+die hem door de ribben gestoken wierd; twee anderen wierden aan paalen
+vast geketend, en door een langzaam vuur verbrand; zes vrouwen wierden
+levendig gerabraakt, en twee meisjes wierden onthoofd. In het midden
+der folteringen betoonden zy zulk een moed, dat zy dezelve doorstonden,
+zonder een enkele zucht te loozen. Deeze wreedheid bragt eene andere
+uitwerking te weeg, dan men 'er van verwagt had. De muitelingen
+van Sarameca waaren 'er zoo woedend over, dat zy verscheiden jaaren
+lang voor de Colonisten zeer geducht wierden. De laatstgemelde, de
+onkosten van deezen oorlog, en de vermoeijenissen, die zy met het
+vervolgen van hunne vyanden in de bosschen moesten doorstaan, niet
+langer kunnende opdiepen; daarenboven door de verbaazende verliezen,
+welke de geduurige invallen der Negers aan hun veroorzaakten, en door
+de aanhoudende schrik, die 'er het gevolg van was, ter neder geslagen,
+beslooten zy eindelyk om met hun over vrede te handelen.
+
+De Gouverneur MAURITIUS, die, in 't jaar 1749, zig aan het hoofd
+der Volkplanting bevond, zond eene aanzienlyke krygsbende naar hunne
+bezittingen aan de Rivier Sarameca, om, zoo het mogelyk was, deezen
+zoo vuuriglyk gewenschten vrede te bewerken. Deeze bezending kwam,
+na eenige schermutzelingen met verscheidene afgelegene partyen
+der muitelingen, eindelyk in hunne hoofd-kwartieren aan, alwaar
+zy een mondgesprek verzogten en verkreegen. Men stelde aldaar de
+voorloopige voorwaarden van een Vredes-verdrag vast, bestaande uit
+tien of twaalf Artikelen, en gelykvormig aan het geen, in 't jaar
+1739, tusschen de Engelschen en de muitelingen van het Eiland Jamaica
+gesloten was.--Het hoofd der oproerigen van Sarameca was een Mulat,
+genaamt Capitain ADOE, die, by deeze gelegenheid, tot een blyk van
+onafhangelykheid, eene fraaije rotting met een zilveren knop, waar op
+het wapen van Surinamen gesneden was, van den Gouverneur ontfing. By
+het zelfde Verdrag beloofde men hem andere geschenken, waar onder
+voornamelyk wapenen en krygsbehoeften waaren: zy moesten hem eerst
+het volgende jaar gezonden worden; waar na de volkomene vrede zoude
+gefloten worden. ADOE bood tot een weder-geschenk een fraaije boog aan,
+met een koker vol pylen, door hem zelf gemaakt, tot een teeken, dat,
+in dien tusschentyd, alle vyandelykheid van zyn kant zoude ophouden.
+
+Deeze vrede verwekte een groot genoegen by het voornaamste gedeelte
+der inwoonders van Surinamen, die zig vleiden, dat hunne goederen en
+persoonen nu in zekerheid zyn zouden: anderen beschouwden dit Verdrag
+als een zeer gevaarlyke bron, en zelfs als eene voltooijing van den
+onvermydelyken ondergang der Volkplanting.
+
+Ik moet, wel is waar, erkennen, dat men niets als gevaarlyker
+moet achten, dan zig op de vriendschap van menschen te vertrouwen,
+wier gestrenge slaverny hen genoodzaakt heeft om hunne keetens te
+verbreken, en die door dit vertrouwen nog geduchter worden kunnen. De
+oproerigheid, eenmaal tot de hoogte geklommen, waar in zy zig tans
+bevond, hadden de Colonisten dezelve, zoo veel in hun vermogen was,
+behooren te bestryden, niet uit een beginzel van wreedheid, maar ten
+voordeele van eene zoo schoone Bezitting.
+
+Indien de mishandelingen deeze ongelukkige schepzels tot zulke
+uitersten gedreven hebben, had de staatkunde, zoo wel als de
+menschelykheid, aan de Colonisten voor het vervolg een ander gedrag
+behooren voor te schryven. Men zal misschien vragen, of 'er eenig
+middel is om Negers tot onderwerping te houden, en hen tot den
+arbeid te noodzaaken, zonder de stiptste en zelfs de gestrengste
+Reglementen? Ongetwyffeld neen; maar ik mag op myn beurt vragen, of
+het noodig is verschrikkelyke folteringen aan hun te werk te leggen,
+volgens de eigenzinnigheid en wrevel van eenen wreeden meester, of,
+het geen nog erger is, van eenen verdwaasden Bevelhebber? Waarom worden
+de Negers omtrent redelyke klagten nooit gehoord door eene Overheid,
+die de magt heeft om daaromtrent herstel te bezorgen? Is het, om dat
+deeze Regeerings-persoon zelf een Planter is, en dat hy belang heeft
+by de handhaving van een willekeurig bestuur, waar door dit ongelukkig
+geslacht gedrukt word?--Dit is maar al te duidelyk.--Ik zou egter
+onrechtvaardig zyn, indien ik niet verklaarde, op verscheide Plantagien
+de slaaven met de grootste menschlievenheid te hebben zien behandelen,
+dat des meesters hand niet wierd opgeheven, dan om hen te streelen,
+en dat hunne dankbaarheid en liefde ook uit hun gezicht te leezen was.
+
+Laaten wy voortgaan, en de gevolgen van deezen vrede met de muitelingen
+van Sarameca beschouwen.
+
+In den jaare 1750, dat is, een jaar daar na, wierden de geschenken,
+die men aan Capitain ADOE had toegezegd, aan denzelven gezonden;
+maar die 'er mede belast waaren, wierden op hunnen weg aangevallen,
+en alle de afgezondene manschappen lieten aldaar het leven; wordende
+zylieden door een party Negers, vereenigd onder een wanhoopig hoofd,
+genaamd ZAM-ZAM, die omtrent het Vredes-verdrag niet geraadpleegd
+was geworden, vermoord. Hy maakte zig meester van alles, wat deeze
+afgezondene manschappen met zig voerden, bestaande in wapenen,
+krygsbehoeften, linnens en andere stoffen, zaagen, bylen, en ander
+timmer-gereedschap, behalven gezouten ossen- en varkens-vleesch, en
+geestryke dranken. ADOE van zyn kant, op den bepaalden tyd, de aan
+hem gedaane belofte niet vervult ziende, en zig verbeeldende, dat men
+in den zin had hem op te houden, tot dat men nieuwe versterkingen uit
+Europa ontfangen zoude hebben, hernam de vyandelykheden. De vrede wierd
+dus door dit ongelukkig toeval onmiddelyk verbroken: de wreedheden
+en verwoestingen begonnen wederom met meerder ernst dan ooit, en de
+dood en vernieling verspreidden zig op nieuw over de Volkplanting.
+
+In 't jaar 1751, bevond dezelve zig in den deerniswaardigsten staat,
+en de grootste verwarring. De inwoonders zich aan de Staaten Generaal
+vervoegd hebbende, deeden de laatstgemelden den Baron SPOKE met zes
+honderd mannen, die uit verschillende legerbenden in Hollandschen
+dienst genomen waaren, derwaarts vertrekken. Hy had last, om den
+Gouverneur MAURITIUS naar Europa te zenden, om aldaar zyn gedrag te
+verantwoorden: de laatstgemelde kwam niet weder in de Volkplanting. In
+'t jaar 1753, verzogt en verkreeg hy zyn afscheid, na eene eerlyke
+kwyting ontfangen te hebben. SPOKE, die, geduurende de afwezigheid van
+MAURITIUS, deszelfs post moest waarneemen, vond alles in de grootste
+wanorde. De oneenigheid tusschen de inwoonders en hunne hoofden,
+was tot die hoogte gestegen, dat het juiste oogenblik daar was, om
+'er zonder verwyl in te moeten voorzien. De Baron hield zig daar mede
+wel bezig; maar hy stierf een jaar na zyne aankomst; en alles wierd
+op nieuw het onderst boven gekeerd.
+
+In 't jaar 1757, den staat der zaaken dagelyks hoe langer hoe
+erger wordende, geduurende het bestuur van den heer CROMMELYN, toen
+Gouverneur van deeze Volkplanting, barste 'er een nieuwe opstand,
+veroorzaakt door de mishandelingen, die de Negers van hunne meesters
+ondergingen, in de Tempaty-Kreek uit: deeze opstand wierd wel dra
+een van de ernstigste. De muitelingen vereenigden zig met zestien
+honderd andere kastanje-bruine Negers, die zedert langen tyd zig op agt
+dorpen hadden nedergeslagen, in de nabyheid van deeze zelfde Kreek. Zy
+leverden verscheide gevechten, waar van de goede uitslag hun wapenen
+verschafte; en de Colonisten zagen zig gedwongen om vrede met hun te
+maaken, zoo als, in 't jaar 1749, met de muitelingen van Sarameca.
+
+Geduurende deezen opstand, wierd een der Capitains van het krygsvolk
+der Societeit, genaamt MEYER, ter zaake van lafhartigheid voor eenen
+krygsraad betrokken. Schuldig bevonden zynde, wierd hy verweezen om
+doodgeschoten te worden, en gevolgelyk wierd hy naar de strafplaats
+gebragt, alwaar alles in gereedheid zynde om hem dood te schieten,
+hy van den Gouverneur vergiffenis verkreeg, die hem naderhand niet
+alleen met veel achting behandelde, maar hem bovendien tot den rang
+van Majoor verhief.
+
+Om te bewyzen, hoe ongerymd het vooroordeel is, het geen menschelyke
+schepsels als beesten doet beschouwen, alleenlyk om dat ze van ons in
+kleur verschillen, zal ik hier eenige der voornaamste omstandigheden
+en plechtigheden schetsen, die het sluiten van deeze vrede hebben
+vergezelt.
+
+Het eerste voorstel der Colonisten was een verzoek tot een mondgesprek,
+het welk de muitelingen toestonden. In den loop der byeenkomst
+vorderden de laatstgemelden, dat de Hollanders hun jaarlyks, onder
+veele andere artikelen, eene zekere hoeveelheid van schietgeweer
+en krygsbehoeften zenden zouden. Alle deeze zaaken stonden vermeld
+op een lange lyst, in slecht Engelsch geschreven door een Neger,
+genaamt BOSTON, die Capitain der muitelingen was.
+
+De Gouverneur, de heer CROMMELYN, deed derhalven twee Commissarissen
+vertrekken, de heeren SOBER en ABERCOMBIE, die, onder geleide van
+eenige soldaaten, de bosschen doortrokken; zy waaren met geschenken
+belaaden, en hadden magt om over eenen volkomenen vrede te handelen.
+
+In de legerplaats der muitelingen aan de Jocka-Kreek, vyftien mylen
+ten oosten van de Tempaty-Kreek gelegen, wierden zy aan een Neger,
+een zeer schoon manspersoon, genaamd ARABY, die als Opperhoofd het
+bevel voerde, en in de bosschen geboren was, aangeboden. Hy ontfing
+hen zeer vriendelyk, nam hen by de hand, en verzogt hen om in 't groen
+naast hem te gaan zitten. Tevens verzekerde hy hun, dat zy niets te
+vreezen hadden; en dat zy door eene geheiligde beweegreden derwaarts
+geleid zynde, niemand hen zoude willen nog durven ontrusten.
+
+Toen de Capitain BOSTON echter bemerkte, dat de Commissarissen
+niets medebragten, dan beuzelingen, als messen, schaaren, kammen,
+spiegeltjes, en de voornaamste stukken, te weten het buskruid,
+de schietgeweeren, en de krygsbehoeften, vergeten hadden, naderde
+hy hun op eenen bitsen toon, en vroeg hun, met een donderende stem,
+of de Europeaanen dagten, dat de Negers niets dan kammen en spiegels
+noodig hadden; hy voegde 'er by, dat een stuk van het laatstgemelde
+huisraad voldoende was, om aan hun allen hun eigen gezicht te
+laaten bezien, terwyl een enkel vat manfanny (buskruid,) aan hun
+werdende aangeboden, hun gestrekt zoude hebben tot een bewys van het
+vertrouwen, dat men in hun stelde. Hy eindigde met te zeggen, dat,
+dewyl men zulke gewichtige zaaken vergeten had, hy nimmer in de te
+rug komst der Commissarissen zoude toestemmen, tot dat men alles,
+wat op de lyst stond, gezonden zoude hebben, en dat gevolgelyk het
+Verdrag zoude zyn volvoert geworden.
+
+Deeze te rug komst wierd egter bewerkt door een anderen Neger,
+genaamd de Capitain QUACO, welke verklaarde, dat deeze heeren slechts
+afgezondenen van den Gouverneur waaren; dat zy, voor zyne daaden niet
+verantwoordelyk zynde, zekerlyk zonder eenig leed zouden te rug keeren;
+en dat niemand, zelfs hy Capitain BOSTON niet, zig zoude hebben te
+verstouten, om zig tegen hun vertrek te verzetten.
+
+Het Opperhoofd gebood toen het zwygen, en verzogt ABERCOMBIE, om zelf
+een lyst te schryven, die hy hem op gaf. Toen dezelve was afgemaakt,
+en de Commissarissen belooft hadden die te zullen overbrengen,
+verklaarden hun de Negers, dat zy aan den Gouverneur en aan zynen
+Raad een geheel jaar lieten, om 'er zig over te beraaden, en den
+vrede of den oorlog te verkiezen; zy verbonden zig onder eede,
+dat in dien tusschen-tyd alle vyandelykheid van hunnen kant zoude
+ophouden. Vervolgens onthaalden zy de afgevaardigden, zoo goed als
+hunne gelegenheid in het midden der bosschen zulks toeliet, en zy
+wenschten hun een goede en behoudene reis.
+
+Een van de Officiers der muitelingen deed by deeze gelegenheid
+de Commissarissen opmerken, dat het wel ongelukkig was, dat de
+Europeaaen, die zig eene beschaafde natie noemden, de oorzaak van
+hun eigen verderf waaren, door hunne onmenschelykheid jegens hunne
+Slaaven. "Wy verlangen, voegde hy 'er by, dat gy aan uwen Gouverneur
+en Raaden zegt, dat, zoo zy geenen opstand meer hebben willen, zy
+zorge moeten dragen, dat de Planters de menschen, die hun eigendom
+zyn, beter behandelen, en hen niet overlaaten aan de mishandeling
+van Bevelhebbers en Opzigters, die zig in den drank te buiten gaan,
+die de Negers met zoo veel onrechtvaardigheid, als wreedheid straffen,
+die hunne vrouwen en dogters verleiden, de zieken verwaarloozen, en
+op die wyze een groot aantal arbeidzaame en sterke menschen naar de
+bosschen jaagen, die met hun zweet uw onderhoud winnen, zonder welken
+de Volkplanting niet zoude kunnen bestaan, en aan wien gy eindelyk
+het onverdiend geluk hebt, om zoo laag den vrede te komen afbidden."
+
+ABERCOMBIE de muitelingen verzogt hebbende, om hen door een of twee
+van hunne voornaamste Officieren tot Paramaribo te doen vergezellen,
+alwaar hy beloofde, dat zy wel ontfangen zouden worden, antwoordde
+ARABY hem met een glimlach, dat dit na een jaar de tyd zou zyn,
+wanneer de vrede geheel en al zou gesloten wezen; dat hy hun dan
+zynen jongsten zoon zoude zenden, om naar de manieren der Europeaanen
+te worden opgevoed; maar dat hy voor het onderhoud van hem zelf,
+en van de geenen, die van hem zouden afhangen, zoude moeten zorgen,
+zonder immer aan de Colonisten den minsten overlast te veroorzaaken.
+
+De Commissarissen verlieten de muitelingen na dit bekomen antwoord,
+en de geheele bezending kwam gezond en behouden te Paramaribo te rug.
+
+Het jaar uitstel verloopen zynde, zonden de Gouverneur en het Hof
+der Volkplanting twee nieuwe Commissarissen naar de legerplaats
+der Negers, om eindelyk deezen zoo gewenschten vrede te sluiten, en
+na veele tegenkantingen en zwarigheden van de eene en andere zyde,
+wierden 'er de voorwaarden van bepaalt. De Europeaanen beloofden alle
+de geschenken, die men hun afvroeg. De Negers drongen van hunnen kant,
+tot een bewys hunner genegenheid, aan, dat elk der Commissarissen eene
+van hunne schoonste meisjens tot zyn gezelschap nemen zoude, zoo lang
+zy beiden in hunne legerplaats verblyven zouden. Zy behandelden hen
+edelmoediglyk, en bedienden hen van wild-braad, visch, vrugten, in
+alles het beste, wat het bosch opleverde; en zy hielden zig aanhoudend
+bezig met hun de vermaaken te verschaffen van dansen, speelpartyen,
+en verdubbelde salvo's met schietgeweeren.
+
+By de te rug komst der Commissarissen, wierden de bedongene geschenken
+aan de Negers van de Jocka-Kreek afgezonden; en het geen merkwaardig
+is, de geen, dien men met het overbrengen van dezelve belastte,
+was die zelfde MEIJER, die, schoon aan het hoofd van zes honderd
+mannen, zoo soldaaten als slaaven, gesteld zynde, hen niet had durven
+bestryden. De kleinmoedigheid van deezen Officier bleek zelfs by deeze
+gelegenheid, en bragt byna de geheele zaak in de war; want hy had de
+zwakheid, tegen de aan hem gegevene beveelen, om de geschenken over
+te geven, zonder wederkeerig de beloofde gyzelaars te ontfangen. By
+geluk hield ARABY zyn woord, en zond uit dien hoofde vier van zyne
+beste Officiers naar Paramaribo. De vrede wierd, door dit middel,
+volkomentlyk gesloten. Een Verdrag van twaalf of dertien Artikelen
+wierd, in 't jaar 1761, door de Hollandsche Commissarissen, ter eenre,
+en door zestien Neger Capitains en ARABY zelven, ter andere zyde,
+geteekend. De plechtigheid der teekening wierd verrigt op de Plantagie
+Ouca, aan de Rivier van Surinamen, werwaarts de te zamen verdragende
+partyen zig begaven.
+
+Deeze teekening egter kwam aan den Bevelhebber ARABY en de zynen niet
+voldoende voor. Zig door eenen eed verbonden hebbende, vorderden zy,
+dat de Commissarissen van gelyken deeden, en op de zelfde manier als
+zy, zig niet vertrouwende, zoo zy zeiden, op den eed der Christenen,
+door wien zy denzelven zoo dikwerf hadden zien schenden. Men moet
+toestemmen, dat de Negers zulke naauwgezette waarneemers van deeze
+plechtige verbintenis zyn, dat ik, geduurende myn geheele verblyf in
+de Volkplanting, nimmer gezien hebbe, dat een enkele van hun denzelven
+niet getrouwelyk is naargekomen.
+
+Zie hier, op welke wyze deeze Eed wierd afgelegd. Men trok, met een
+lancet of pennemes, eenige droppels bloed van een Europeaan en van een
+Neger: dit bloed wierd in een calebas-fles of kelk gevangen, en dezelve
+wierd vervolgens gevuld met schoon en helder water, waar in men ook
+eenige vinger-greepen drooge aarde geworpen had. Allen die tegenwoordig
+waaren, zonder uitzondering, dronken van dit mengzel; het geen genoemd
+word elkanders bloed te drinken; maar vooraf spreidde men 'er van op
+den grond, als een godsdienstig sprengen op het autaar. Vervolgens nam
+de Gadoman, of Priester, met de oogen en armen hemelwaarts, hemel en
+aarde tot getuigen; daar na bad hy, met eene verstaanbaare en harde
+stem, en in de afgryzelykste uitdrukkingen, den Almachtigen, om zyne
+eeuwige vervloeking te doen komen over hun, die dit geheiligd Verdrag,
+dat men stond te sluiten, het eerst verbreken zouden. De meenigte
+van Negers gaf, op deeze plechtige verwensching,ten antwoord da so;
+het welk in hunne taal beteekend amen.
+
+Toen de plechtigheid geeindigt was, ontfingen ARABY, en elk van zyne
+Capitains, om hen van de Negers van laageren rang te onderscheiden,
+even als men, in 't jaar 1749, met opzigt tot ADOE gedaan had, een
+fraaije rotting roet een zilveren knop, waar op insgelyks het wapen
+der Volkplanting gesneden was.
+
+De Negers, welke hier bedoelt worden, dragen den naam van Oucas, naar
+de Plantagie alwaar deeze vrede getekend wierd. Deeze naam onderscheid
+hen van die van Sarameca, waar van ik hier boven gesproken heb,
+en by vervolg nog spreken zal.
+
+Byna op deezen zelfden tyd wierd het Octroy van vrydom door hun Hoog
+Mogenden, ten behoeven van de West-Indische Compagnie, vernieuwd,
+mits vyf millioenen ponden sterling, tegen den interest van zes ten
+honderd, ter leen opschietende. Deeze vernieuwing was op twee andere
+tyden reeds mede geschied.
+
+Dit zelfde jaar wierd de vrede ook, voor de tweede maal, met de Negers
+van Sarameca gesloten. Hun eerste Opperhoofd ADOE was niet niet meer
+in leven, en zyn opvolger was een zwarte, genaamt WILLE. Deeze nieuwe
+vrede wierd ongelukkiglyk ontrust door eenen Capitain, genaamt MUZINGA,
+die geene der geschenken, aan WILLE gezonden, ontfangen had: zy waaren
+op weg onderschept geworden, even als, onder ADOE, de woeste ZAM-ZAM
+gedaan had; met dit onderscheid egter, dat niemand der overbrengeren
+gedood, nog mishandeld wierd.
+
+De Capitain MUZINGA, dus vooronderstellende, dat de Colonisten
+hunne trouw geschonden hadden, streed als een wanhoopige tegen hen:
+hy noodzaakte eene aanzienlyke krygsbende om te rug te deinzen, na
+een aantal manschappen van dezelve gedood, en al haar legertuig en
+krygsbehoeften weg genomen te hebben.
+
+Echter wierd de oorzaak van zyn misnoegen wel dra bekend, en men vond
+middel om hem te vreden te stellen, door hem dezelfde geschenken, als
+aan alle de andere hoofden, toe te zenden. De vrede wierd toen (in
+'t jaar 1762) tusschen de Colonisten en de Negers van Sarameca voor
+de derde maal gesloten: dezelve heeft ongestoord tot den huldigen dag
+blyven voortduuren. De voorwaarden daar van zyn zorgvuldig naargekomen,
+de Oucas-Negers hebben van gelyken gedaan; en beiden hebben op deeze
+wyze door hunne dapperheid hunne vryheid verkregen.
+
+De gyzelaars en hoofden van deeze twee opgekomene volken wierden,
+by hunne aankomst op Paramaribo, aan de tafel van den Gouverneur
+toegelaten, die hen vooraf in zyn eigen koets, statelyk de Stad
+deed doorryden.
+
+De Oucas- en Sarameca-Negers moeten, zoo als ik reeds gezegd heb,
+volgens hunne Capitulatie, jaarlyks eene zekere hoeveelheid wapenen
+en krygsbehoeften ontfangen. Van hunnen kant, beloofden zy zig steeds
+als getrouwe bondgenooten te gedragen, alle overloopers tegen eene
+behoorlyke premie te rug te zenden, nooit gewapend op Paramaribo te
+verschynen, ten getaale van meer dan vyf of zes mannen te gelyk, en
+hunne bezittingen op eenen behoorlyken afstand van deeze Stad en van
+de Plantagien te houden. De Negers van Sarameca bewoonen de oevers
+van de Rivier van dien naam, en de Oucas de omliggende streeken van
+de Jocka-Kreek, by de Rivier Maroni. Een of twee blanken moeten,
+als Afgezanten, in 't midden van deeze volken hun verblyf houden.
+
+In het tydperk, waar van ik spreek, konden zy gerekend worden uit
+omtrent drie duizend zielen te bestaan; maar eenige jaaren laater
+wierd hun getal, de vrouwen en kinderen daar onder gerekend, door
+de Commissarissen, die tot het onderzoeken van hunne bezittingen
+afgezonden waaren, op byna vyftien of twintig duizend gerekend. Zy
+hebben reeds veel moedwilligheid doen blyken; zy zwaaijen met hunne
+rottingen met vergulde knoppen, tot een teeken van wantrouwen op de
+inwoonders; zy perssen hun sterke dranken, en zelfs geld af; en zy
+herinneren hun, hoe wreedaartig hunne voorouders zyn vermoord geworden.
+
+Volgens alle deeze omstandigheden, en deezen trapswyzen aanwas, moet
+ik besluiten, dat indien de goede verstandhouding immer ontrust word,
+deeze nieuwe bondgenooten de gevaarlykste vyanden worden zullen,
+welke de Volkplanting van Surinamen kan hebben te bestryden.
+
+In 't jaar 1763, zou de Stad Paramaribo geheel en al zyn verbrand
+geworden, zonder den moed en onverschrokkenheid der bootsgezellen,
+die met gevaar van hun leven, en zonder eenige andere hulp, een
+algemeenen brand voorkwamen.
+
+Byna gelyktydig barste 'er aan boord van het Schip Nyenburg, naar
+Oost-Indien bevracht, en waar op Capitain KETEL het bevel voerde,
+een opstand uit. Het Scheepsvolk, voornamelyk bestaande uit Duitsche
+en Fransche overloopers, die in Holland geworven waaren, stond tegen
+hunne hoofden op, vermoordde de meeste Officiers, zette de anderen
+in boeijen, en zeilde met het Schip naar Brasilien. De hoofden der
+muitelingen gingen aan land; zy gaaven zig aldaar aan allerleie
+buitenspoorigheden over, en twisten waaren 'er het gevolg van. De
+Portugeesche Gouverneur, na dit wangedrag wel dra kennis bekomen
+hebbende, wie zy waaren, liet hen allen gevangen zetten; maar hunne
+medepligtigen, die aan boord waaren, de lucht hebbende van 't geen
+'er gebeurde, ligtten dadelyk het anker, en zeilden naar Cayenne,
+alwaar deeze opstand zeer schielyk gedempt wierd; want de Franschen,
+zig van het Schip en volk meester gemaakt hebbende, zonden die belden
+naar Surinamen. op. Aldaar aangekomen zynde, ontfingen de schuldigsten
+hunne straf aan boord van dat zelfde Schip, het geen zy overweldigt
+hadden, en toen (in 't jaar 1764,) op de reede van Paramaribo ten
+anker lag. Een deezer schelmen wierd onthoofd; men hing 'er zes aan
+de groote raa op; hunne hoofden wierden op pieken gestoken, en in
+kooijen gesloten, die daar toe opzettelyk gemaakt waaren, en aan het
+strand geplaatst wierden. De Portugeezen van hunnen kant deeden de
+geenen, die zy gevangen genomen hadden, naar Amsterdam vertrekken:
+zy wierden ook ter dood gebragt, en ontfingen hunne straf aan boord
+van het Schip Weststellingwerf,  op de reede van Texel, Dit zelfde
+Schip maakte by ons vertrek uit Holland een gedeelte van onze vloot
+uit. De lyken van deeze booswigten wierden in yzere ketens opgehangen,
+en, anderen ten voorbeelde, langs de Kust geplaatst.
+
+Dit zelfde jaar, wierden insgelyks drie Soldaaten der Volkplanting
+of Societeit, die aan muiterye en overloopen schuldig stonden,
+te Surinamen gestraft; maar, dewyl hun geval in zyn zoort zeer
+zonderling is, zal men my, zoo ik hoop, ten goede duiden, dat ik
+'er eenige omstandigheden van opgeeve.
+
+Geduurende eenen opstand, in 't jaar 1761 voorgevallen onder de
+Negers van de Volkplanting de Berbices, die zoo wreedelyk niet
+mishandeld waaren als elders, wierd een Regiment van Zee-Soldaaten
+onder bevel van den Colonel DE SALSE uit Holland naar deeze zelfde
+Volkplanting gezonden; en de naby gelegene bezittingen deeden ook
+eenig krygsvolk vertrekken, om den opstand te dempen. De uitslag daar
+van wierd spoedig beslist. De bosschen in dit gedeelte van Guiana
+van een kleinen omtrek zynde, kan men daar gemakkelyk doordringen,
+het geen de muitelingen belet zig aldaar staande te houden, en hun
+geene zekere schuilplaats tegen hunne vervolgers bezorgt. Het gevolg
+daar van was, met opzigt der tegenwoordige muitelingen, dat een groot
+getal van hun gedood wierdt, anderen gevangen genomen, de overigen
+eindelyk genoodzaakt zig op genade of ongenade over te geven; zonder
+'t welk zy van honger zouden hebben moeten sterven.
+
+Geduurende den loop van deezen tocht wierd een hoop krygsvolk
+van zeventig mannen, een Officier aan 't hoofd hebbende, en door
+de Volkplanting van Surinamen afgezonden, aan de oevers van de
+Corantyn geplaatst. Deeze afgezondene manschappen, vereenigd met een
+party Indianen, de natuurlyke vyanden der Negers, maar Vrienden der
+Europaanen, versloegen de muitelingen in eene schermutzeling, doodden
+'er verscheiden van, en hernamen voor de waarde van omtrent dertig
+duizend ponden sterling aan goederen, die op de nabuurige Plantagien
+geroofd waaren. De bevel-voerende Officier deezen buit onvoorzigtiglyk
+onder de Indianen alleen verdeelt hebbende, zonder 'er zyne soldaaten
+van mede te deelen, maakte hen dermaten te onvreden dat zy aan het
+muiten sloegen.
+
+Hem verlaten hebbende, begaven zy zig naar den kant van de Orenoco,
+dwars door de bosschen, in de hoop van wel dra in de Spaansche
+Bezittingen aan te landen, en aldaar gunstig te zullen ontfangen
+worden. Maar hoe waaren deeze schelmen in hunne verwagting bedrogen,
+toen zy op den tweeden of derden dag van hunnen tocht de muitelingen
+ontmoetten. In weerwil van de sterkste betuigingen der soldaaten,
+dat zy zonder eenig kwaad oogmerk gekomen waaren, in weerwil van hunne
+ernstige verzoeken, om hen vryelyk te laten doortrekken, hielden zy hen
+verdacht, dat zy als spions waaren afgezonden, om hen te verraaden:
+zy vorderden derhalven, dat zy de wapenen zouden nederleggen; het
+welk gedaan zynde, schaarden deeze muitelingen de overgeloopenen
+dadelyk onder eene linie; toen koozen zy tien of twaalf van hun uit,
+om hen in het oppassen hunner zieken en gekwetsten te helpen, om
+hunne snaphaanen te herstellen, en om buskruid te maken, iets, waar
+mede zy niet wisten te recht te komen; vervolgens verweezen zy de
+anderen ter dood, het welk oogenblikkelyk wierd ter uitvoer gebragt;
+en meer dan vyftig deezer elendigen wierden op staande voet daar ter
+plaatse dood geschoten.
+
+Men kan gemakkelyk naargaan, dat zy, die door deeze Negers in 't
+leven behouden wierden, een droevig leven onder hen leidden; en in
+de daad de meesten vergingen, na verloop van eenige maanden, door
+mishandelingen, vermoeijenis en, gebrek. De anderen wierden, toen
+de muitelingen zig op genade of ongenade overgaven, in yzere boeijen
+gesloten, en naar de Volkplanting van Surinamen opgezonden. Drie van
+hun wierden ter dood veroordeeld, namelyk twee om levendig gerabraakt,
+en de derde om opgehangen te worden. Een van de eerstgemelden was een
+Franschman, genaamt RENAULD, die de gevoelens der Negers, toen hy by
+hun verkeerde, scheen te hebben ingezogen. Op 't punt zynde van zyn
+straf te ondergaan, spoorde hy met een heldenmoed, zyn medgezel, een
+Duitscher van geboorte, die reeds by hem gebonden en uitgerekt lag,
+aan, om zig onverschrokken te gedragen; en op het tydstip zelven,
+dat de beul bezig was met zynen verschrikkelyken post aan hun beiden
+uit te oeffenen, zeide hy hem, dat de reize des levens ras geeindigd
+zoude zyn.
+
+De hoofden der muitelingen wierden by dozynen levendig verbrand,
+en zy gaaven den geest, zonder eenig gekerm, zelfs zonder eenigen
+zucht te loozen. Het ongelukkig lot deezer elendigen verwekte
+een groot mededogen. Het is onmogelyk, zonder van de levendigste
+verontwaardiging doordrongen te zyn, om aan eene zoo afschuwelyke
+strafoeffening te gedenken, die aangedaan wierd aan menschen, welke
+door geweld en onderdrukking tot wegloopen genoodzaakt waaren geworden.
+
+Met dit al vermeene ik te moeten staande houden, dat de stiptste
+tucht, en de grootste ondergeschiktheid, door de rechtvaardigheid
+gematigd, onder een talryk volk, hoedanig het zelve ook zy, volstrekt
+noodzakelyk zyn, niet alleen ten nutte van het algemeen, maar als
+het eenig middel om de gestrengheid jegens byzondere persoonen (het
+gewoon gevolg van eene te groote toegevenheid) te ontwyken, en om
+eindelyk niet met weerzin gedwongen te worden, de goede orde door
+aanhoudende gestrengheden en kastydingen te herstellen.--Laaten wy
+tans deeze treurige toneelen verlaaten, en overgaan om te beschouwen,
+wat 'er al gelukkigs aan de Volkplanting van Surinamen, geduurende de
+kortstondige oogenblikken van haaren voorspoed, is te beurt gevallen.
+
+
+
+VIERDE HOOFTSTUK.
+
+  Eene korte tusschenpoozing van overvloed en vrede.--Nieuwe
+  opstand, welke groote nadeelen, en byna den ondergang der
+  Volkplanting veroorzaakt.--Monstering van het krygsvolk tot
+  derzelver verdediging.--Gevecht tusschen dezelven en de
+  muitelingen.--Goed gedrag van eene bende Negers.--Aankomst
+  der Zee-Soldaaten van den Colonel FOURGEOUD.
+
+
+In 't jaar 1764, waaren de goude en zilvere specien in Surinamen
+zoo zeldzaam, dat men daar aan te gemoet kwam door papieren-geld,
+een byzonder afdrukzel vertoonende. Het zelve bedroeg in 't geheel de
+somme van 40,000 ponden sterling, en diende in plaats van gemunt geld,
+met een verlies van 10 ten honderd.
+
+In 't jaar 1769, viel 'er eene gebeurtenis voor, misschien eenvouwdig
+in zig zelve, maar zeer buitengewoon in dit Land; alwaar men 'er zeer
+verwonderd over was. Eene vrye Negerin, genaamt ELIZABETH SAMPSON,
+trouwde met een Europeaan. Zy had meer dan honderd duizend ponden
+sterling geerft van iemand, wiens slavin zy geweest was. Zig aan
+hun Hoog Mogenden vervoegd hebbende, om verlof tot het aangaan
+van dusdanig huwelyk te bekomen, wierd haar verzoek aan haar
+toegestaan. Dienvolgende liet zy zig doopen, en trouwde met een
+Colonist, genaamt ZUBLI.
+
+Het volgend jaar, onderging de Volkplanting eene aardbeving, die
+egter weinige nadeelen veroorzaakte.
+
+In 't jaar 1769, geraakte de geheele Kust in brand, van Cayenne af tot
+de Rivier van Demerary toe. Dit viel voor in den zomer, toen alle de
+bosschen door de hitte uitgedroogt waaren, en het onderste gedeelte der
+boomen met afgevallen blaaden bedekt was. Men meent, dat deeze brand
+het gevolg was van de agteloosheid der Indiaanen of muitelingen. De
+vlammen waaren zoo geweldig, dat zy verscheide Plantagien met haaren
+ondergang dreigden; en geduurende den nacht, was derzelver gezicht
+van den zeekant verschrikkelyk. De ooste wind maakte by dag zulk een
+dikken rook, dat men elkander op den afstand van vyftien of twintig
+voeten niet konde zien: de stank daar van was ondraaglyk.
+
+Dit zelfde jaar ontdekte men eene groote meenigte van rots-kristal
+in het binnenste van Hollandsch Guiana.
+
+In 't jaar 1770, verkogt het Huis van SOMMELSDYK deszelfs aandeel inde
+Volkplanting aan de Stad Amsterdam, voor de somme van 63,636 ponden
+sterling. Zedert dit tydperk bezit de laatstgemelde 'er dus twee
+derde van; het ander een derde behoord steeds aan de West-Indische
+Compagnie, en deeze maaken te zamen, zoo als ik reeds gezegd heb,
+de Societeit van Surinamen uit. De Volkplanting scheen toen in
+een bloeijenden, en voordeeligen staat te zyn. Het sluiten van
+het Verdrag met de Negers van Sarameca en de Oucas-Negers scheen
+aldaar de goede orde en den vrede te rug te brengen. De inwoonders,
+vermeenende dat zy voor hunne persoonen en eigendommen niets meer
+te vreezen hadden, begaven zig tot vermaaken en vrolykheid, tot
+verkwisting en overdaad. De Volkplanting van Surinamen was als een
+groote en fraaije tuin, alwaar men alles vereenigd vond, wat natuur
+en kunst kunnen voortbrengen, om het menschelyk leven voor hem zelven
+aangenaam en voor de Maatschappy voordeelig te maken. De voorwerpen,
+welke overdaad en nooddruft vorderen, waaren aldaar in overvloed. Alle
+de zintuigen genoten aldaar te gelyk; en om zig van den verbloemden
+spreektrant van een heilig Boek te bedienen, Surinamen was een land
+van melk en honig vloeijende.
+
+Maar deeze gelukstaat duurde korten tyd. De Planters, te schielyk
+willende ryk worden, dagten niet meer aan den deerniswaardigen toestand
+hunner Slaven. Terwyl aan de eene zyde de wellust en ongebondenheid
+heerschten, vermeerderde aan den anderen kant, naar evenredigheid,
+de elende. De vernieling, waar mede de Colonisten gedreigd wierden,
+had zig uit hun geheugen uitgewischt. Maar te gelyker tyd hadden de
+gelukkige vorderingen van de Oucas-Negers, en die van Sarameca de
+andere Slaven tot muiterye aangemoedigt; en door alle deeze oorzaaken
+te zamen, zag de Volkplanting zig op nieuw in eene pyllooze diepte
+van onheilen gedompeld. De schoonste Plantagien wierden een prooy der
+vlammen; de bewoonders van de oevers der Cottica wierden vermoord, en
+hunne goederen geplonderd door de Negers, die allen, zoo wel mannen,
+als vrouwen en kinderen, zonder onderscheid, in de bosschen weg vloden.
+
+Deeze nieuwe oproerigen wierden van de anderen onderscheiden, onder den
+naam van muitelingen van Cottica, in welkers nabyheid de vyandelykheden
+begonnen waaren. Hun getal van dag tot dag aangroeijende, wierden
+zy wel dra zoo geducht, als die van Sarameca en de Oucas-Negers
+geweest waaren, en in 't jaar 1772, hadden zy aan de Volkplanting
+van Surinamen byna den laatsten slag toegebragt. In dit noodlottig
+tydperk was alles in schrik en verslagenheid. Het grootste gedeelte
+der Colonisten, voor een algemeenen moord beducht, vlood uit hunne
+wooningen weg, en nam in meenigte de wyk naar Paramaribo. In deezen
+staat van zaak en moest men tot een gevaarlyk middel zyn toevlucht
+neemen, het oprechten namelyk van eene krygsbende van vrygemaakte
+Slaven, om tegen hunne landgenooten te vechten. Dit gewaagd besluit
+wierd egter door een gelukkige uitkomst agtervolgt, in weerwil van
+de wreede mishandelingen, die de Slaven in deeze Bezitting gemeenlyk
+ondervinden. Deeze dappere lieden gingen alle verwagting te boven,
+en deeden wonderen. Zy trokken op, en streeden met het krygsvolk
+van de Compagnie, welker getal tot verdediging der Volkplanting
+niet meer voldoende geoordeeld wierd. De Societeit van Surinamen,
+zig op zulke wisselvallige kragten niet verlatende, vervoegde zich
+aan zyne Doorluchtige Hoogheid, den Prins van Orange, om een regiment
+geregeld krygsvolk derwaarts te zenden; en dienvolgende wierd ons
+volk ingescheept, zoo als ik reeds verhaald heb. Dewyl intusschen de
+gebeurtenissen, die onze komst vooraf gingen, van het uiterste gewicht
+zyn, zal ik trachten dezelve, volgens de zekerste onderrigtingen,
+aan myne lezers mede te deelen.
+
+Het geregeld krygsvolk uit Europa, het welk aan de Societeit van
+Surinamen behoort, moet eigentlyk een getal van twaalf honderd mannen
+uitmaken, zynde verdeeld in twee bataillons, en gedeeltelyk door de
+Societeit, gedeeltelyk door de inwoonders betaald wordende; maar nooit
+zyn dezelven voltallig, om verscheidene redenen.--Eenigen laaten op
+den overtocht het leven; anderen kunnen zig aan de luchtstreek niet
+gewennen, of de gevaaren en vermoeijenissen doorstaan, welke zy in de
+moerassen en bosschen van Surinamen ondervinden. Behalven ons volk,
+zondt de Stad Amsterdam eene versterking van drie honderd andere
+manschappen; maar naauwlyks waaren 'er vyftig tot den dienst bekwaam,
+toen zy ontscheepten. De overigen hadden, door de onmenschelykheid
+van hun Opperhoofd H----, een byna zoo beklagenswaardig lot, als
+die ongelukkige Afrikaansche Negers, welke een Scheeps-Capitain, in
+den jaare 1787, ten getale van twee-en-dertig in zee deed werpen. De
+ongelukkigen, die onder het bevel van deezen H---- stonden, wierden
+door eene nuttelooze gestrengheid gepynigd, en het ontbrak hun, om zoo
+te spreeken, aan het noodig voedzel. Zyn Lieutenant, de wreedaartige
+kastydingen, die hy hun aandeed, niet langer kunnende aanschouwen,
+wierp zig in zee.
+
+Onder het Krygsvolk in Surinamen worden zeer bekwaame Officiers
+gevonden, die den dienst wel verstaan; maar ik kan dit van hunne
+Soldaaten juist niet zeggen: zy zyn ten naasten by het uitschot
+van alle volken. 'Er zyn 'er van allerlei ouderdom, van allerlei
+grootte; en het schynt, dat zy door louter toeval uit de verschillende
+weerelddeelen zyn by een verzamelt. Ik heb hen egter meenigmaalen zig
+moedig in den stryd zien gedragen; en door hunne dapperheid hebben
+zy aan de Volkplanting grooten dienst gedaan. [8]
+
+'Er is in Surinamen ook eene Compagnie van Kanonniers, welke een
+gedeelte deezer krygsbende van twaalf honderd mannen uitmaakt, en in
+alle opzigten niet dan lof verdient; maar het geen men aldaar eigentlyk
+de Militie noemt, is een mengelmoes van volk zonder krygstucht,
+welke men naauwlyks voor strydbaare manschappen rekenen kan.
+
+Wat deeze nieuwe krygsbende van vrygemaakte Slaven betreft, schoon
+hun getal niet hooger dan drie honderd beliep, deeze alleen is voor
+de Volkplanting rustiger geweest, dan alle de anderen te zamen. [9]
+Deeze Negers waaren allen vrywilligers, en in 't algemeen sterk
+en jeugdig. Men had hen op verscheidene Plantagien uitgekoozen, en
+hunne meesters hadden 'er de waarde in geld voor ontfangen. Men liet
+niemand toe, dan die van een onberispelyken inborst was. Men moet
+egter toestemmen, dat hy, aan wien wy Europeaanen dien naam geeven,
+door de Negers als het grootste wanschepsel beschouwd word, voor al
+door hen, die in de bosschen geboren zyn, en wier eenige misdaad is,
+dat zy over de beledigingen, aan hunne voorvaderen aangedaan, wraak
+neemen. Ik ben oog-getuige geweest van de verbaazende blyken van de
+getrouwheid deezer vrygemaakte Slaven, ten aanzien der Europeaanen,
+en van hunne dapperheid tegen de oproerige Negers.
+
+Hunne voornaame hoofden zyn drie of vier blanken, Aanvoerders genaamd,
+aan wien zy de stiptste gehoorzaamheid bewyzen. Deeze gevryde Slaaven
+worden altoos door een of twee van deeze lieden vergezelt, wanneer zy
+eenige onderneeming van gewicht doen willen. Elke Compagnie bestaat
+slechts uit tien vrywilligers; aan hun hoofd is een Capitain; hy
+geeft hun zyne beveelen in de bosschen naar de verschillende geluiden
+van den jagthoorn, gelyk de onder-hoog-bootsman aan de matroozen,
+of gelyk de ruiterye in Europa bestierd word door het geschal der
+trompetten. Door dit middel gaan zy gemakkelyk voorwaarts, doen den
+aanval, wyken agter uit, en ontwikkelen zig. Tot wapenen hebben zy
+niets dan den sabel en de snaphaan; zy bedienen 'er zig met zoo
+veel kragt, als handigheid van. Over 't algemeen gaan zy liefst
+naakt in de bosschen, uitgenomen dat zy een onderbroek aandoen,
+en een scharlaken muts opzetten, het kenteeken van hunne vryheid,
+waar op hun nummer staat, en het welk, met hun geroep van Orange,
+om zig daar door weder by elkander te verzamelen, alle misverstand
+voorkoomt, en hen in den stryd van de oproerige Negers onderscheid. In
+de laatste jaaren heeft men hun daarenbovcn eene groene monteering
+gegeven.--Dusdanig zyn de magten ter verdediging in deeze Volkplanting.
+
+Ik heb gezegt, dat de nieuwe muitelingen van Cottica zig gereed
+maakten, om aan de Volkplanting van Suriname den laatsten slag toe
+te brengen. Ik zal tans verhaalen, op welke wyze dit onheil wierd
+voorgekomen.
+
+Deeze Negers, onder het bevel staande van een onvertzaagd hoofd,
+genaamt BARON, hadden zig tusschen de Rivier Cottica en de zeekust
+nedergeslagen; zy vertrokken van daar om hunnen roofzucht op de
+nabuurige Plantagien uit te oeffenen.
+
+Deeze hunne verblyfplaats was zeer sterk; een uitgestrekt moeras
+omringde die van alle kanten, en gaf daar aan de gedaante van een
+Eiland. Men konde 'er niet komen, dan langs voetpaden, die met
+water bedekt, en aan de muitelingen alleen bekend waaren: dezelve
+was bovendien door boomen, die als tot stormpaalen dienden, omringt;
+en het geheel van deeze versterking was niet ligt te achten, BARON
+had daar aan den naam van Boucou gegeven, het geen zeggen wil, dat
+deeze verschansing geheel en al vernielt zoude zyn, eer zy in de
+macht der Europeaanen komen konde. Hy vermoedde bovendien, dat zy
+van derzelver gelegenheid steeds onkundig waaren.
+
+Echter wierd, na verscheide optochten en tegen-tochten, deeze
+schuilplaats der wanhoopigen ontdekt. Men was dit verschuldigt
+aan de onvermoeidheid en yver van 's Compagnies krygsvolk, en van
+de Neger-Soldaaten of Jagers, welke ik voortaan onder dien naam
+zal aanduiden, zynde hunnen dienst denzelfden, als die der Jagers
+van. Virginien tegen de Cherokeesche Indianen. De muitelingen hadden
+nog eene andere bezitting, genaamd Seashore, gelegen tusschen de
+Rivier Surinamen en Sarameca. Men wist dit wel; maar derzelver
+ligging in het midden der moerassen, modderpoelen, vlietende en
+slykerige wateren, beveiligde dezelve tegen alle de aanvallen der
+Europeaanen: ja, de Neger-Jagers zelven konden 'er niet by komen;
+zulke hinderpaalen maakten de dikte van het bosch, de heestergewassen,
+en de doornstruiken van deezen kant.
+
+De muitelingen begaven zig uit deeze roofnesten in kleinen getaale en
+geduurende den nacht, om de buitenplaatsen en tuinen van Paramaribo
+te plonderen, als mede om jonge vrouwlieden op te ligten.
+
+Een jong Officier, de Lieutenant FREDERIK, geraakte, ter gelegenheid
+van eene jagt-party, geduurende twee of drie dagen in deeze
+wildernissen verdoold; en waarschynlyk zoude men nooit meer van hem
+hebben hooren spreken, zoo de Gouverneur geen bevel gegeven had,
+om by tusschenpoozingen een kanonschoot te doen, ten einde hem in
+het wederom vinden van zynen weg behulpzaam te zyn: dit middel was
+van goede uitwerking, en gaf den jongeling aan zyne vrienden weder.
+
+Toen besloten was, dat men de muitelingen, die te Boucou verschanst
+lagen, belegeren zoude, zond men tegen hen eene aanzienlyke
+krygsbende van blanken en zwarten, onder bevel van den dapperen
+Capitain MYLAND, die byzonderlyk aan 't hoofd der eersten was. De
+zelfde Lieutenant FREDERIK, een zeer kundig Officier, trok met de
+Aanvoerders der Neger-Jagers, aan het hoofd der tweeden op. Deeze
+afgezondene manschappen, by het moeras gekomen zynde, waaren verpligt
+aan deszelfs oevers halte te houden, vermits de diepte van de modder
+het hun onmogelyk maakte verder voort te rukken.
+
+De Neger BARON, dit krygsvolk vernomen hebbende, plantte een wit
+vaandel in hun gezicht, niet tot een teeken van onderwerping, maar
+van uitdaging. Een aanhoudend vuur begon van wederzyden; de uitwerking
+daar van egter was niet noemenswaardig.
+
+Toen maakte men het ontwerp, om zig een weg van takkenbossen te baanen;
+maar na eenige weken vrugteloos beproefden arbeid, en na door het
+vuur der belegerden veel volk verloren te hebben, was men genoodzaakt
+van dit ontwerp af te zien. Alle hoop, om dwars door het Moeras in
+de verschanssing te komen, was gevolgelyk verloren. Het verlies der
+manschappen, dat men geleden had, de weinige krygsbehoeften die nog
+overig waaren, hadden daarenboven de zaaken in dien staat gebragt,
+dat men naar Paramaribo zoude hebben moeten te rug keeren, waare
+het niet, dat de Neger-Jagers, door hunne onvermoeide pogingen, en,
+het geen vreemd kan dunken, als een gevolg van hunne onverzoenbaare
+vyandschap tegen de muitelingen, onder water ontdekt, en aan de
+Europeaanen aangewezen hadden de voetpaden, die naar Boucou leidden;
+maar verscheiden van hun wierden by het bewyzen van deezen gewichtigen
+dienst gedood, of verdronken.
+
+De Capitain MYLAND begaf zig aan het hoofd van zyne soldaaten, uit
+geregeld krygsvolk bestaande, in het moeras, en deed een gemaakten
+aanval op de verschanssing, van den eenen kant, om alle de muitelingen,
+en BARON zelven, derwaarts te lokken: de Lieutenant FREDERIK te
+gelyker tyd met de Jagers van de tegenzyde aangerukt zynde, sprong
+met den degen in de vuist, zonder tegenkanting, de stormpaalen over.
+
+Hier op volgde toen eene verschrikkelyke slagting, en de verschanssing
+Boucou wierd ingenomen; maar BARON vluchtte, met het grootste gedeelte
+der muitelingen, in de bosschen; en vooraf doodde hy tien of twaalf
+Neger-Jagers, die in de moerassen waaren verdwaald geraakt. Aan eenen
+anderen deed hy eene verschillende behandeling aan; hy sneed hem ooren,
+neus en lippen af, en zond hem in dien staat aan zyne medgezellen te
+rug; maar de ongelukkige bestierf het wel dra.
+
+BARON was slaaf geweest van een Zweed, genaamt DAHLBERGH, die hem uit
+hoofde van zyne handigheid en verstand met onderscheiding behandelt
+had. Hy had hem leezen, schryven, en het ambacht van metzelaar laaten
+leeren. De slaaf had zynen meester in Holland vergezeld, en deeze had
+hem by zyne te rug komst in de Volkplanting zyne vryheid beloofd. Maar
+hy hield zyn woord niet, en verkogt BARON aan een Jood.
+
+De Neger weigerde hardnekkiglyk te werken, en wierd dienvolgende
+in 't openbaar aan een galge-paal gegeesseld. Hy was daar over zoo
+vergramt, dat hy van dit oogenblik af aan niets meer dagt dan om zig
+over alle de Europeaanen zonder onderscheid te wreeken. Hy vluchte
+weg in de bosschen, alwaar hy zig aan 't hoofd der muitelingen stelde,
+zyn naam verspreidde verschrikking, en hy zwoer van nimmer de wapenen
+te zullen nederleggen, voor dat hy zyne handen in het bloed van zynen
+geweldenaar DAHLBERGH gebaad zoude hebben.
+
+Zy die weten, hoe de menschen door eigenbelang gedreven worden,
+zullen niet verwonderd zyn over den haat der Neger-Jagers tegen
+hunne landgenoten en oude vrienden. Wat zoude men niet doen, om
+uit een staat van zoo wreede slavernye verlost te worden? en het
+was veel voordeeliger en zekerder, deeze vryheid van de Europeaanen
+te verkrygen, dan dezelve in de bosschen te gaan zoeken. Eenmaal aan
+deezen dienst verbonden zynde, is het klaar, dat deeze Jagers by hunne
+tegenpartye voor overloopers en verraders van de zaak der Negers
+moesten worden aangezien. Zy waaren bovendien verzekerd, dat eene
+nederlaag hen niet alleen aan den dood, maar zelfs aan de wreedste
+folteringen zoude blootstellen; zy streeden dus voor iets meer, dan
+voor vryheid en leven: overwinnende, konden zy op gewisse voordeelen
+staat maaken; overwonnen wordende, was hun lot verschrikkelyk.
+
+Het inneemen der verschanssing Boucou wierd van zeer veel gewicht, en
+van het grootste nadeel voor de muitelingen geoordeelt. De geregelde
+krygsbenden en Jagers betoonden eene onverschrokkenheid, waar van
+geen voorbeeld was. De Capitain MYLAND wierd voor zyn goed beleid
+en betoonden moed eerlyk beloond. De Maatschappy van Surinamen gaf
+aan den jongen Lieutenant FREDERIK ten geschenke een snaphaan, een
+koppel pistoolen, en een fraaijen fabel met zilver beleid, en verciert
+met zinnebeelden, die tot deezen dienst betrekkelyk waaren: hy wierd
+daarenboven tot den rang van Capitain verheven. Men moet toestemmen,
+dat allen, die deeze krygsbende uitmaakten, zwarten en blanken,
+zonder onderscheid, door hunne dapperheid en yver, de regtmatige
+blyken van goedkeuring verdienden, welke zy ontfingen.--Dusdanig was
+de staat der zaaken in Surinamen, toen in den jaare 1773, onze vloot
+op de reede van Paramaribo ten anker kwam.
+
+
+
+VYFDE HOOFTSTUK.
+
+  Het toneel verandert.--Beschryving van eene schoone Slavin.
+  --Manier om door Surinamen te reizen.--De Colonel FOURGEOUD
+  neemt den loop der Rivieren op.--Barbaarsheid van eenen
+  Planter.--Elendige behandeling, welke zommige bootsgezellen
+  ondervinden.
+
+
+In de voorige Hooftstukken de oprigting onzer krygsbende,
+onzen overtocht, onze ontscheeping, en de wyze, waar op wy in de
+Volkplanting van Surinamen ontfangen wierden, hebbende opgegeven;
+de grensscheidingen en omwentelingen deezer Volkplanting, van het
+oogenblik der ontdekking van Guiana af, beschreven hebbende, zal ik
+tans myn verhaal vervolgen, door de verrigtingen van ons krygsvolk
+aan den draad der gebeurtenissen zaam te knoopen; en ik zal schryven
+het geen ik met eigene oogen gezien heb,
+
+Ik heb reeds gezegd, dat wy zedert onze aankomst tot op den
+27. February in dit Land alleenlyk scheenen ontscheept te zyn,
+om ons aan ydele vermaaken over te geven. De lezer tot dit tydperk,
+waar in het regen-saisoen begint, te rug brengende, zal ik, om alle de
+schriktoneelen, waar mede ik hem heb bezig gehouden, door tegengestelde
+af te wisselen, hem de beeldtenis schetsen van een schoon meisjen,
+eene Mulattin, genaamd JOANNA. Het was aan 't huis van den heer
+DEMELLY, Geheimschryver der Kamer van Politie, by wien ik alle dagen
+het ontbyt nam, dat ik dit jong en bevallig mensch voor de eerste maal
+zag. Zy was ten hoogsten vyftien jaaren oud. Van gestalte eer hoog, dan
+middelmatig, had haare gedaante al den cieraad en volkomenheid, welke
+de natuur schenken kan: de gemakkelykheid haarer lichaams bewegingen
+gaf eene ongemeene bevalligheid. De zedigheid en zachtaartigheid
+waaren op haar gelaat geschilderd. Haare groote oogen, zoo zwart als
+ebbenhout, en vol van nadruk, kondigden de goedheid van haar hart aan:
+onaangezien de donkerheid der kleur van haar aangezicht bedekte een
+lieffelyk rood haare wangen, wanneer men 'er wel op lette; naar neus,
+volmaakt regelmatig, was vry klein; haare lippen, een weinig vooruit
+staande, bedekten egter, als zy sprak, twee reien tanden, zoo wit
+als de sneeuw van het gebergte. Haar hair, van een byna zwart bruine
+kleur, vormde een eindeloos getal van natuurlyke krullen, met goude
+spelden en bloemen verciert. Aan den hals, aan de gewrichten van de
+hand, en aan de enklauwen, droeg zy insgelyks goude ringen, met een
+gesp van dezelfde stof. Een smalle sluijer van Indisch neteldoek,
+luchtig om haare schouderen gehangen, bedekte met bevalligheid aan den
+eenen kant haaren schoonen boezem; een enkel klein overtrek van eene
+zeer fyne en met levendige kleuren beschilderde stoffe, maakte haare
+kleeding uit. Bloots-hoofds en bloots-voets zynde, vertoonde zy daar
+door eenen dubbelen luister, vooral wanneer zy in haare poes'le hand
+een vilten hoed hield, met een zilveren lis vercierd. De gedaante, de
+gestalte, en het voorkomen van dit bevallig meisjen moesten noodwendig
+myne aandacht tot haar trekken; en zy verwekte die zelfde uitwerking
+op allen, die haar zagen. Door de grootste verwondering vervoert,
+vroeg ik aan Mevrouw DEMELLY, wie deeze jonge dogter was, die boven
+alle andere van haar zoort in de Volkplanting zoo zeer uitmuntte?
+
+Deeze Vrouw antwoordde my:--"Zy is een dogter van den heer KRUYTHOF,
+een der fatsoenlykste Colonisten, en van eene Negerin, genaamd CERY,
+welke aan den heer D. B. toebehoord, en haar verblyf houd op zyne
+Plantagie, genaamd Fauconberg, gelegen aan de oevers van het bovenste
+gedeelte der Rivier Commewyne.
+
+"Het is eenige jaaren geleden, dat de heer KRUYTHOF, die nog vier
+andere kinderen by deeze zelfde vrouw had, meer dan duizend ponden
+sterling aan den heer D. B. aanbood, om hen in vryheid te stellen,
+of hen aan hem te verkoopen. Het wierd hem geweigerd. Dit had zoodanig
+gevolg op zynen geest, dat hy 'er het gebruik der reden door verloor,
+en korten tyd daar na van hartzeer stierf, laatende twee zoons en
+drie schoone dogters, waar van deeze de oudste is, in slavernye,
+en onder eenen wreeden meester. [10]
+
+"Deeze cieradien, waar mede zy pronkt, en die u schynen te verwonderen,
+zyn een geschenk van haare moeder, eene vrouw vervult met teederheid
+voor haare kinderen, en onder die van haaren rang vry wel geacht;
+haare trouw voor haaren minnaar is steeds standvastig gebleven; en
+eenige oogenblikken voor zynen dood stelde hy haar deeze kostbaarheden
+ter hand.
+
+"De heer D. B. intusschen ontfing wel dra de belooning van dit
+gedrag. Door zyne onrechtvaardigheid en gestrengheid, deed hy zyne
+beste Negers, die timmerlieden waaren, in de bosschen wegvlugten,
+en wierd daar door bedorven. Genoodzaakt zynde de Volkplanting
+te verlaaten, liet hy alle zyne goederen ter beschikking zyner
+schuldeisschers. Toen vonden CERY en haare kinderen eenen beschermer
+in een van die ongelukkige weggeloopen slaaven, wiens naam is
+JOLI-COEUR; hy is tans de eerste Capitain onder BARON: gy kunt hem
+in de legerplaats der muitelingen ontmoeten, daar hy niets dan haat
+en wraak tegen de Europeaanen ademt.
+
+"Mevrouw D. B bevind zig steeds te Surinamen, alwaar de schulden van
+haaren man haar houden, tot dat Fauconberg verkocht is, om dezelve
+te betaalen. Deeze vrouw is tegenwoordig by my gehuisvest, alwaar
+de ongelukkige JOANNA haar bedient; en zy behandelt dit jong meisjen
+met veel tederheid en achting."
+
+Mevrouw DEMELLY voor haare beleefdheid bedankt hebbende, keerde ik
+naar myne wooning te rug, van droefheid overstelpt, en van verwondering
+opgetogen. Hoe vergroot, of van weinig aanbelang dit verhaal aan eenige
+lieden moge voorkomen, ik hoop dat het voor anderen niet belangloos
+wezen zal; en ik verklaare, dat het de stiptste waarheid in zig vervat.
+
+Overweegende de slavernye in 't algemeen, en vermoeit van steeds
+te hooren de geesselslagen en het kermen der ongelukkige Negers, op
+wien dezelve van den morgen tot den avond vielen; vooral bedenkende,
+dat dusdanig het lot van de ongelukkige JOANNA wezen zoude, indien zy
+in de handen van eenen ontmenschten meester viel, konde ik my niet
+wederhouden, om de wreedheid van den heer D. B. te vervloeken, die
+haar van eenen tederen vader beroofd had, van wien zy waarschynlyk
+eene geschikte opvoeding, en eenige bekwaamheden ontfangen zoude
+hebben, door middel van welke zy het cieraad der beschaafdste
+gezelschappen geworden zoude zyn, en hulpeloos, zoo als tans, zig aan
+de verschriklykste beledigingen niet zoude hebben zien bloot gesteld.
+
+Om, zoo veel my mogelyk was, het verdriet van deeze aandoenlyke
+aanmerkingen te verminderen, en het lot van ten minsten een deezer
+slaven, van welken ik omringd was, te verzagten, begon ik my met mynen
+armen kleinen Neger QUACO bezig te houden. Ik schepte van toen af
+aan meer vermaak in zyn gebabbel, dan in het schitterend gezelschap
+der meest bezogte lieden in deeze Volkplanting. Maar altoos was myn
+geest neergeslagen; en in den tyd van vier-en-twintig uuren vond ik my
+zeer ongesteld. Geduurende deeze ziekte ontfing ik van een onbekend
+persoon een hartsterkend middel, eenige ingelegde tamarinden, en
+een mand met beste orange-appelen. Het hartsterkend middel en de
+tamarinden bragten veel tot myne herstelling toe; en my hebbende
+doen aderlaten, was ik den vyfden dag in staat, om den Capitain
+MACNEYL te vergezellen, die, om my van lucht te doen veranderen,
+my naar zyne fraaije Koffy-Plantagie, genaamt Sporkesgift, gelegen
+by de Matapaca-Kreek, geleide.
+
+Dewyl ik van tamarinden gesproken heb, zal ik deeze gelegenheid
+waarnemen, om 'er eene korte beschryving van te geven, alvoorens het
+verhaal deezer reize te vervolgen.
+
+De boom (tamarinden-boom), waar aan de vruchten van dien naam groeijen,
+heeft ten naasten by de gedaante van een grooten appelboom. Hy groeit
+recht op, en is met een schors, die naar het bruine helt, bedekt. Hy
+schiet takken uit, die zig van alle kanten, en in eene gepaste
+evenredigheid, als armen uitspreiden: de bladen zyn beurtelings
+op deeze takken geplaatst, en bestaan uit negen, tien, en zomtyds
+twaalf paaren kleine blaadjes, aan een steel vast zittende, en van
+steelschubbetjes (stipula) voorzien; zy zyn van een vrolyk groene
+kleur, van onderen een weinig ruig, loopende dwars door derzelver
+lengte een kleine draad. Hunne smaak is zuurachtig. Tusschen
+de blaaden spruiten peulen uit, die de vrucht in zig vervatten,
+waar van het vleesch bruin is, wanneer zy ryp zyn; het zelve zit
+rondom een purperkleure noot. Het bovenste gedeelte der bladen is
+van een doffer groen, dan het benedenste. De schaduw van deezen
+boom is alleraangenaamst, en men plant denzelven daarom dikwils in
+de boschjens.
+
+Het mannetje en vrouwtje kunnen door hunne kleur gemakkelyk worden
+onderscheiden; die van de eerstgemelde is veel donkerder.
+
+Het vleesch der tamarinden vervat eene geneeskragt, waar van ik zelf
+het vermogen ondervonden heb: in 't water geweekt zynde, is het een
+ontlast-middel, en geeft een verkoelenden en aangenaamen drank,
+die in veele ziekten, en vooral in de koorts word aangepreezen:
+om het zelve te bewaaren, word het in suiker ingelegd.
+
+Wy vertrokken van Paramaribo naar Sporkesgift in een boot, die door agt
+der beste Negers van de plaats van den heer MACNEYL wierd voortgeroeit:
+want, gelyk ik reeds gezegd heb, men reist in deeze Volkplanting niet
+dan te water.
+
+Deeze booten zyn dikwils met een groote pracht vercierd. Zy hebben
+vergulde cieradien; zomtyds zyn ze vol musikanten, en bevatten
+alle zoorten van gemakken. Ligt opgetimmert zynde, gaan zy met eene
+ongemeene gezwindheid voort. De roeijers eens aan 't werk zynde, houden
+niet langer stil, dan terwyl het gezelschap ontscheept word. Het zy
+dat de vloed hun mede, of tegen is, blyven zy dikwils vier-en-twintig
+uuren lang met roeijen bezig, en zy moedigen elkander met zingen aan:
+wanneer deeze arbeid geeindigd is, dompelen zy zig in de rivier,
+schoon geheel met zweet bedekt zynde.
+
+Wy voeren verscheide fraaije Plantagien voorby, en ik kan my niet
+wederhouden om een gezicht van die, welke den naam van Alkmaar draagt,
+en aan den rechten oever van de Rivier Commewyne gelegen is, af te
+teekenen: zy is niet minder merkwaardig door haare fraaiheid, als
+Mevrouw GODEFROY, die 'er eigenaresse van is, door haare beleefdheid
+aanpryzing verdient. Ik zal my altoos met dankbaarheid herinneren
+de vriendschap, die deeze achtenswaardige weduwe my wel heeft willen
+betoonen.
+
+By onze aankomst op Sporkesgift, had ik het genoegen om aanschouwer te
+zyn van eene daad van rechtvaardigheid, die my een levendig genoegen
+deed gevoelen. De heer MACNEYL dankte zynen Opzigter af, en gaf hem te
+kennen, dat hy op 't oogenblik zyne Plantagie ruimen moest. Hy gaf hem,
+om zig naar Paramaribo te begeven, of naar zoodanige andere plaats,
+als hy zoude gelieven te verkiezen, een vaartuig, genaamt Ponkee,
+[11] waar van het gemeene volk zig bedient. Het bevel wierd onverwyld
+uitgevoerd. De wreedheid van deezen man, en zyne mishandelingen
+omtrent de Negers, hadden 'er drie of vier doen sterven, en bragten
+hem eindelyk in ongenade. Zyn vertrek was een feestdag voor de slaven;
+zy vierden denzelven met gezang, handgeklap, en dansen in 't groen
+voor het huis van hunnen meester.
+
+Het oogenblik, dat de Opzigter zyne wegzending vernam, maakte
+dezelve voor hem nog meer gevoelig en schandelyk: hy liet zig de
+schoenen aantrekken door een Neger, aan wien men bevel gaf, om op
+'t oogenblik zig van het doen van deezen dienst te onthouden. Het
+verstandig gedrag van den Planter, de blydschap van zyne Negers, de
+gezondheid der lucht, en de vriendelyke bejegening, die men ons op
+deeze Plantagie aandeed, bragten zulk eene gelukkige uitwerking op
+my te weeg, dat ik den negenden dag naar Paramaribo te rug keerde,
+zoo al niet volmaakt geneezen, ten minsten in veel beter staat.
+
+Ik zoude egter aan partydigheid schuldig zyn, indien ik niet een geval
+verhaalde, het welk over de menschlievenheid van den heer MACNEYL
+eenigermaaten een ongunstig licht verspreid. Myne opmerking gevallen
+zynde op eenen jongen Neger van een goed voorkomen, die zeer langzaam
+liep, terwyl de anderen sprongen en dansten, vroeg ik daar de oorzaak
+van. De heer MACNEYL zelf antwoordde my, dat deeze Neger verscheiden
+maalen zyn werk hebbende laaten staan, om ginds en herwaards te
+loopen, hy genoodzaakt was geweest hem de pees van Achilles, boven
+een van zyne hakken of hielen, te doen doorsnyden. Hoe wreed dit
+blyk van dwinglandye ook schynen moge, het is niets by die dingen,
+welke ik by vervolg gelegenheid zal hebben te verhaalen.
+
+Te Paramaribo te rug gekomen zynde, vernam ik geen ander nieuws,
+dan eenige ysselyke strafoeffeningen, en de aankomst uit Holland van
+het oorlogschip de Boreas, onder bevel van den Capitain VAN DE VELDE.
+
+Byna op deezen zelfden tyd, wierd ik door eene ziekte aangetast, die
+de Colonisten roodvonk noemen. De huid word in het begin zoo rood
+als scharlaken, het geen veroorzaakt word door een eindeloos getal
+puisjes, wier onbegrypelyke jeukte overal verdubbeld, waar de omloop
+van het bloed word te rug gehouden.
+
+Allen de geenen, die nieuwlings uit Europa gekomen zyn, worden door
+deeze pest besmet. Men word 'er van geneezen, door het zieke deel met
+limoen-sap, in water verdund, te stoven, gelyk men met de beeten der
+muggen doet. De inwoonders beschouwen deeze ziekte als de voorbode
+van eene goede gezondheid: ik heb reden dit te gelooven, dewyl de
+myne naderhand volmaakt hersteld wierd; en ik was te Paramaribo zoo
+gelukkig, als ik immer wezen konde.
+
+De Colonel FOURGEOUD vertrok in dit zelfde tydstip met een boot,
+om de ligging der Rivieren Commewyne en Cottica te onderzoeken, in
+gevalle men noodig mogte hebben van ons krygsvolk gebruik te maken. By
+zyn vertrek wierd hy door het geschut van 't Fort Zelandia, en dat
+der Schepen, die op de reede lagen, begroet. Dusdanige eerbewyzing
+verwonderde my, daar ik wist, welke vyandschap 'er, toen tusschen
+den Gouverneur en hem plaats had.
+
+My altoos vry en zonder werk bevindende, deed ik een anderen uitstap
+met den heer KAREL RYNSDORP, naar zes schoone Plantagien, de eene
+een Suiker-Plantagie, en de vyf andere Koffy-Plantagien, gelegen
+aan de Mattapaka-, Paramarica- en Werapa-Kreeken. Ik zal 'er op een
+anderen tyd de beschryving van geven: maar op een van deeze Plantagien,
+genaamt Schoonoort, was ik getuige van eene onmenschelyke vertooning,
+die ik my niet wederhouden kan te schetsen.
+
+Het slagtoffer deezer onmenschelykheid was een oude Neger van een
+goed voorkomen, die ten onrecht veroordeeld was, om eenige honderde
+geesselslagen te ontfangen. Midden onder de strafoeffening trok hy
+een mes, en wilde den Opzigter daar mede treffen, maar hier in niet
+geslaagt zynde, duwde hy het zig zelf verscheide maalen geheel en al
+in den buik, en viel voor de voeten van zynen geweldenaar neder. Hy
+stierf 'er egter niet van, en om hem over zyne misdaad te straffen,
+ketende men hem aan een fournuis, waar op men de Kill-devill [12]
+overhaalde, ten einde aldaar nacht en dag een geweldig vuur te
+verdragen, en zoo van ouderdom, of door zyn verschrikkelyk lyden,
+maar minder schielyk van het een, dan van het ander, om te komen. Zyn
+geheele lichaam was met bladders overdekt. Hy toonde my zyne wonden
+al glimlachende; ik antwoordde hem met een zucht en eenige stukken
+geld. Ik zal dit ongelukkig mensch, in ketenen geboeid, en tot
+deeze verschrikkelyke foltering verwezen, nimmer vergeten. Al het
+voortreffelyke en cierlyke, dat ik zag, en het vriendelyk onthaal,
+dat ik op de Plantagien ontfing, konden den schrikbaarenden indruk,
+welken dit helsch fournuis op mynen geest maakte, niet uitwisschen.
+
+Onder alle deeze Koffy-Plantagien is die van Limeshope, aan den
+heer SIMS toebehoorende, de prachtigste, en kan met recht voor de
+rykste van de Volkplanting doorgaan. Den 6. April keerden wy naar
+Paramaribo te rug, alwaar wy het Schip Westellingwerf aantroffen,
+het welk in zeven-en-dertig dagen was aangekomen. Men herinnere zig,
+dat dit Schip tot de punt van Portland,  met ons in gezelschap gezeilt
+zynde, door lekkagie op deeze hoogte genoodzaakt was geworden te
+Plymouth binnen te loopen, om zig aldaar te herstellen.
+
+Op den dag van myne te rug komst by mynen vriend, den heer LOLKENS, het
+middagmaal houdende, was ik getuige van de onverschoonlyke verachting,
+waar mede de Negers in Surinamen behandeld worden. De zoon van 't huis,
+een jongeling, naauwlyks tien jaaren oud, aan tafel zittende, gaf aan
+eene oude Negerin, die by het toedienen van een schotel met eeten de
+poeder uit zyn hair gestooten had, een slag in 't aangezicht, Ik konde
+my niet wederhouden, om aan zynen vader, die op dit gedrag geen acht
+geslagen had, myne verwondering daar over te betuigen. Hy antwoordde my
+met een glimlach, dat zyn zoon my niet lang meer aanstoot geven zoude,
+vermits hy eerstdaags stond scheep te gaan, om eene betere opvoeding
+in Holland te ontfangen; maar myn weder-antwoord was, dat ik vreesde
+het te laat zoude zyn. Eenige oogenblikken daar na sloeg een matroos,
+die voor by ons huis ging, aan een Neger met een stok een gat in 't
+hoofd, om dat hy zyn hoed niet voor hem had afgenomen. Dusdanig is
+de staat van slavernye, ten minsten in deeze Hollandsche Volkplanting.
+
+Byna ter zelfder tyd, deed de Colonel FOURGEOUD een tweeden uitstap,
+om de oevers en de ligging der Rivier van Surinamen te onderzoeken,
+even als hy omtrent de Commewyne en Cottica gedaan had.
+
+Het was ook omtrent dit zelfde tydstip, dat de Capitain BARENDS
+overleed, zynde Bevelhebber op een der transportschepen, die men
+altoos in gereedheid hield, in gevalle wy dezelve noodig hadden om naar
+Europa te rug te keeren. Dagelyks begroef men vyf of zes matroozen van
+koopvaardy-schepen. Ik kan my niet wederhouden het lot der Hollandsche
+matroozen, het welk in Surinamen wreeder is dan dat der Negers, alhier
+te betreuren. Men dwingt hen, om groote platte booten, met Suiker
+en Koffy geladen, voort te roeijen. Zy vaaren alzoo, nacht en dag,
+de Rivieren op en af, zynde aan de brandendste zon bloot gesteld,
+of de zwaarste regenbuien op hun lichaam ontfangende; zy leggen
+deeze koopwaaren neder, en droogen dezelve in een zoort van zeer
+heete ovens. Op het eerste bevel zyn zy verpligt elken eigenzinnigen
+Planter naar zyne Plantagie te brengen, het geen hem den tyd voor zyne
+Negers uitspaart; en voor zoo veele diensten krygen zy eene kleine
+portie gemeen eeten en slegten drank. Zy lesschen hunnen dorst en
+honger met eenige bananen, welke zy aan de slaven afbedelen, of met
+het eeten van orange-appelen, en het drinken van water, het geen hen
+in korten tyd van hunne onheilen verlost. In alle de gedeeltens der
+Volkplanting worden zy niet beter behandelt, dan lastbeesten. Na
+de laading der Schepen te hebben ontladen, zyn zy verpligt, om,
+nat bezweet, en door woorden en slagen mishandelt, de goederen naar
+afgelegene pakhuizen te dragen. Eenige Negers hebben last om by hen te
+blyven, maar zonder handen aan 't werk te slaan. Zy zouden egter deeze
+uitgeputte matroozen, die door zulk een gedrag ten uitersten moedeloos
+gemaakt worden, gaarne ondersteunen. De Planters gebruiken hen ook,
+om hunne huizen te schilderen, om hunne glaazen schoon te maken, en
+duizend andere zoorten van werk, waar toe geen matroos immer geschikt
+is. 'Er gaat dus een aanzienlyk getal van verloren, die zonder deeze
+onmatige vermoeienis veel langer geleefd zouden hebben.
+
+De Capitains in dienst der West-Indische Compagnie, uit vreeze van aan
+de Planters te mishagen, en hunne Schepen op eene enkele laading Suiker
+of Koffy te vergeefs te zien wagten, durven hunne manschappen aan hun
+niet weigeren: ik heb zelfs een matroos hooren noemen, die dikwils
+spyt had, dat hy niet uit het zelfde bloed, als de Negers, geboren
+was, en als een gunst afsmeekte, om met hun eene Koffy-Plantagie te
+mogen bearbeiden.
+
+Ik nam, zoo dra mogelyk, de gelegenheid waar, om by Mevrouw DEMELLY
+te verneemen, wat 'er van de beminnelyke JOANNA geworden was. Zy
+onderrigtte my, dat Mevrouw D. B. in stilte aan boord van de Boreas
+ontsnapt was; dat de jonge slavin tans by eene Tante was, alwaar zy
+wagtte, om wel dra naar Fauconberg gezonden te worden; en dat zy aldaar
+zoude zyn zonder hulp, overgegeven aan het goeddunken van eenigen
+Opzigter zonder grondbeginzelen, benoemd door de schuldeisschers,
+die zig van de Plantagie hadden meester gemaakt, tot dat dezelve,
+als mede de slaaven, ten hunnen voordeele zouden verkogt zyn.--Groote
+God! riep ik uit!--Dadelyk vlood ik naar de ongelukkige JOANNA, en vond
+haar in traanen zwemmende.--Zy keek my aan! O! welken indruk maakte
+dit niet op my! Ik besloot van dit oogenblik af aan, om haar tegen
+alle belediging te verdedigen, en ik volhardde ook daar in, gelyk men
+by vervolg zien zal. Dat myne jeugd en ongemeene gevoeligheid hier
+ter myner verschooning pleiten! Myn gedrag ten minsten zal door hun,
+die een meedogend hart omdragen, niet kunnen veroordeeld worden.
+
+Ik ging vervolgens naar mynen vriend LOLKENS, die by geluk Bestierder
+der Plantagie Fauconberg was, en verzogt hem zynen bystand, hem tevens
+myn oogmerk mededeelende, om JOANNA te koopen.
+
+De heer LOLKENS was zeer verwonderd, en zag my eenigen tyd met
+stilzwygen aan; vervolgens stelde hy my een mondgesprek met deeze
+schoone slavin voor, die, door eene haarer naastbestaanden vergezelt
+zynde, al beevende voor my te voorschyn trad.
+
+Het beminnelyk meisje verwierp, met eene zonderlinge kiesheid,
+alle voorstel, dat ik haar deed, om my toe te behooren, onder welke
+benaaming het ook wezen mogt. Zy wierp my tegen, dat, indien ik wel
+dra in 't geval zyn zoude, om naar Europa te rug te keeren, zy zig voor
+altoos van my zoude moeten afscheiden, of my volgen in een werelddeel,
+alwaar de laagheid van haaren staat haar zoo wel, als haaren weldoener,
+aan groote onaangenaamheden zoude blootstellen. JOANNA standvastig by
+haar besluit gebleven zynde, verzogt van my verlof om te vertrekken,
+en begaf zig naar het huis van haare Tante. Ik vernam, geduurende
+den loop van ons gesprek, dat zy het was, die my in myne ziekte het
+hartsterkend middel, de tamarinden, en de mand met orange-appelen
+gezonden had, "als een blyk van erkentenis, waar van zy doordrongen
+was uit hoofde van het mededogen, het welk haare droevige staat aan
+my had ingeboezemd". Al het geen ik toen voor deeze ongelukkige doen
+konde, bestond in het verzoeken der edelmoedige bescherming van den
+heer LOLKENS ten haaren voordeele. Ik verzogt hem, om haar ten minsten
+eenigen tyd op Paramaribo te laaten; en zyne menschlievenheid deed
+hem myn verzoek toestaan.
+
+Den 30sten vernamen wy, dat onze Neger-Jagers, een dorp der muitelingen
+ontdekt hebbende, het zelve hadden aangetast. Zy doodden aldaar vier
+mannen, wien zy vervolgens de regtehand afkapten, dien zy aan den
+Gouverneur te Paramaribo zonden, als een blyk van hunne dapperheid
+en getrouwheid: zy maakten daarenboven drie gevangenen.
+
+De Colonel FOURGEOUD verliet, op deeze tyding, de Rivier van Surinamen,
+alwaar hy zig als nog bevond, en vermoedende, dat men oogenblikkelyk
+het gebruik van zyn Regiment zoude noodig hebben, kwam hy den eersten
+Mey weder te Paramaribo aan; maar de zaak, die hem dit besluit deed
+neemen, had geene gevolgen. Tot onze groote verwondering liet men
+ons steeds naar ons welgevallen leven. Den 4den Mey egter wierden de
+Jagers op het Fort Zelandia gemonsterd. Ik was 'er by tegenwoordig,
+en moet toestemmen, dat deeze krygsbende van Neger-soldaaten het
+schoonste voorkomen had. De opregte en krygshaftige gedaante, die hen
+onderscheidde, deed my een groot genoegen. Zy ontfingen op nieuw de
+dankbetuigingen van den Gouverneur, voor hunne trouwe en dapperheid,
+in het inneemen van Boucou. Vervolgens gaf men hun, in de nabyheid van
+Paramaribo, een feest in het open veld, waar by hunne nabestaanden
+genoodigd wierden. Verscheide aanzienlyke persoonen van beiderleije
+kunne verscheenen op het zelve, en zagen met een groot genoegen hunne
+dappere verdedigers. De vreugde en opregte vriendschap heerschten
+eindelyk dien geheelen dag, zonder dat dezelve door eenige wanorde
+gestoord wierden.
+
+Het Schip Westellingwerf verliet ook in dit oogenblik de Rivier van
+Surinamen, om naar Holland te rug te keeren; maar vooraf moest het
+zelve de Volkplanting van Surinamen aandoen. Onze beide oorlogschepen,
+zonder ons zeilvaardig gemaakt zynde, was 'er reden om te vermoeden,
+dat wy wel dra tot wezentlyker dienst, dan tot dus verre geschied was,
+gebruikt zouden worden. Wy hadden in de daad reden te verlangen,
+of dat dit gebeurde, of ten minsten, dat men ons veroorloofde
+om spoedig naar Europa te rug te keeren. De nadeelige gevolgen
+van deeze luchtstreek deeden zig niet alleen aan onze Officiers,
+maar zelfs aan onze soldaaten, gevoelen; en verscheiden, zoo van de
+een als van de anderen, gaaven zig niettemin by aanhoudenheid aan
+buitenspoorigheden over, die in deeze Volkplanting maar al te gemeen
+zyn. Een verdrietelyke arbeid en kwaade behandelingen deeden onze arme
+matroozen geduurig sneven. Onze soldaaten wierden de slachtoffers
+van werkeloosheid en wellustigheid, en dagelyks stierven 'er vyf of
+zes. Het is derhalven klaar, dat buitenspoorigheden, van welken aart
+ze ook zyn mogen, aan de Europeaanen in Guiana schadelyk zyn.
+
+Maar de menschen geeven dikwils raad, dien zy zelve niet volgen. Dus,
+in weerwil van myn eerste besluit om de vermaaken te laaten vaaren, gaf
+ik my op nieuw aan allerlei zoort van uitspanningen over. Ik wierd lid
+van een gezelschap, alwaar men by elkander was om te drinken: ik deelde
+in de geoorloofde of ongeoorloofde vermaaken van myne medgezellen,
+en ging my in duizend uitspoorigheden te buiten. Ik ontsnapte egter
+de straffe niet, die ik zoo wel verdiende. Eene verschrikkelyke koorts
+tastte my op het onverwagtst aan, en dezelve was zoo geweldig, dat men
+in korten tyd alle hoop ter myner geneezinge verloor. Deeze gesteldheid
+hield zeventien dagen lang aan, geduurende welke ik in myn hangmat
+moest blyven liggen, zonder eenig ander gezelschap dan van een soldaat
+en mynen kleinen Neger. De besmetting was algemeen onder de geenen,
+die nieuwlings uit Europa gekomen waaren. Ieder van ons volk dezelve
+trachtende te ontwyken, of te overwinnen, veronagtzaamde men op die
+wyze zyne beste vrienden. Dit verwyt kan egter niet te laste gelegt
+worden aan de Colonisten, die misschien voor de Europeaanen de meest
+gastvrye menschen op den aardboden zyn. Niet alleen bezorgen zy alle
+zoorten van hartsterkende middelen in ruimte aan den zieken; maar
+zy beyveren zig zelfs, om van den morgen tot den avond in zyne kamer
+te zyn: vrienden of vreemdelingen, zonder onderscheid, dienen zy van
+raadgevingen, stellen orde, en betoonen al zuchtende hun mededogen, tot
+dat de ongelukkige buiten zinnen geraakt of sterft. Dusdanig zou myn
+onvermydelyk lot geweest zyn, en ik zoude my tusschen de twee uitersten
+van eene geheele verlaating, of van eene doodelyke kwelling bevonden
+hebben, zonder de gelukkige tusschenkomst van myne arme JOANNA, die,
+op zekeren morgen in myne kamer komende, met eene van haare zusters
+vergezelt, my zoo veel verwondering, als blydschap verwekte. Zy zeide
+my, dat zy wist, in welken staat van verlaating ik my bevond, en dat,
+zoo ik immer goede gedachten van haar gehad hadde, ik haar als eene
+byzondere gunst de vryheid zoude toestaan, om tot myn herstel by my te
+blyven. Ik deed dit, of liever ik nam haar aanbod met de levendigste
+erkentenis aan. Haare aanhoudende oppassing deed my myne gezondheid
+zoo gezwind weerom krygen, dat ik korte dagen daar na in staat was,
+om in de koets van den heer KENNEDY eens lucht te scheppen.
+
+Tot op dit oogenblik was ik eenvoudiglyk de vriend van JOANNA
+geweest; maar ik gevoelde toen, dat zy my geheel had ingenomen. Ik
+vernieuwde haar myn voorstel om haar vry te koopen, haar eenige
+meerdere kundigheden te doen verkrygen, en haar naar Europa mede te
+nemen. Dit aan bod deed ik met de grootste oprechtheid; maar zy wees
+het zelve als nog van de hand, met te zeggen:
+
+"Ik ben geschikt om in de slavernye te leven. Indien gy van my te veel
+werk maakt, zult gy de achting uwer vrienden zien verflaauwen. Aan
+den anderen kant, zal het verkrygen van myne vryheid u kostbaar,
+moeielyk, en misschien ondoenlyk wezen. Schoon Slavin zynde, klopt
+in my egter een hart, het geen ik vermeene, dat voor het hart der
+Europeaanen niet behoeft te wyken. Ik schaame my dus niet om u te
+erkennen, dat ik een waar gevoel van teederheid in my ontdekke voor
+u, die my boven alle anderen van mynen treurigen staat met zoo veel
+onderscheiding behandeld hebt. Gy hebt deernis met my gehad, myn
+Heer! en tans ben ik 'er hoogmoedig op, dat ik u op myne knien mag
+smeeken, om my toe te staan van by u te blyven, tot dat het noodlot
+ons van een scheid, of dat myn gedrag u reden geeft, om my uit uwe
+tegenwoordigheid te verbannen".
+
+Deeze laatste woorden sprak zy uit met neergeslagen oogen; haare
+traanen rolden op haaren boezem, zy loosde diepe zuchten, en haare
+hand was in die van haare gezellin gedrukt.
+
+Van dit oogenblik bleef dit uitmuntend meisjen by my. Nimmer had ik
+reden om van myne daad berouw te hebben, zoo als men by 't vervolg
+van myn verhaal zal zien.
+
+Ik kan my niet wederhouden, om nog eene andere trek van myne geliefde
+JOANNA by te brengen: ik had haar voor de waarde van twintig guinies
+aan geschenken van onderscheiden aart gekocht, en ik was niet weinig
+verwonderd, toen ik des anderen daags die somme op myne tafel zag;
+JOANNA had alles aan de kooplieden te rug gebragt, die haar met
+genoegen de waarde hadden wedergegeven.
+
+"Het is genoeg, zeide zy my, uw edelmoedig oogmerk gezien te hebben;
+ik zoude alle overtollige onkosten, voor my gedaan, beschouwen,
+als eene vermindering van de goede gedachte, die gy, zoo ik hoop,
+van myne onbaatzuchtigheid hebt, en die ik steeds trachten zal te
+blyven aankweeken".
+
+Deeze was de taal van eene slavin, die niet dan de natuur tot
+leidsvrouw had. De zuiverheid van haare gevoelens heeft geene
+rechtvaardiging noodig; en ik had besloten alle myne zorgen aan haar
+te besteeden.
+
+Ik zal 'er tans byvoegen, dat myne hoogachting voor haare onbevlekte
+deugd, zoo zeldzaam onder die van haaren staat, haare dankbaarheid
+voor alle myne gunstbewyzen, en het genoegen van een zoo volmaakt
+caracter in eene slavin te doen kennen, my hebben kunnen bloot stellen,
+om my de afkeuring van myne lezers, met hen over dusdanig onderwerp
+te onderhouden, op den hals te haalen. Laat myne verdediging hier in
+bestaan: dat, zoo iemand 'er zyne goedkeuring aanhecht, ik my al te
+gelukkig rekenen zal.
+
+Deezen zelfden dag gaf ik een bezoek aan den heer DEMELLY, die,
+zoo wel als zyne vrouw, my met myne herstelling geluk wenschte;
+en te gelyker tyd, hoe vreemd dit ook schynen moge, wenschten zy my
+al glimlachende veel geluks met die geene, welke zy myn overwinst
+geliefden te noemen. Eene vrouw, aldaar tegenwoordig, verzekerde
+my, dat zoo al myn gedrag door iemand gelaakt wierd, het door
+verre de meesten zoude worden goedgekeurd.--Eene gepaste maaltyd,
+waar by verscheiden myner aanzienlykste vrienden genoodigd waaren,
+en geduurende welke ik zoo verrukt was, als geen jong getrouwd man
+immer wezen konde, eindigde de plechtigheid.
+
+
+
+ZESDE HOOFTSTUK.
+
+  Verschrikkelyke strafoeffening.--Onzekere gesteldheid der
+  staats-zaaken.--Korte tusschenpoozing van vrede.--Een
+  Officier gedood, en zyne geheele krygsbende aan stukken
+  gehouwen.--Algemeene wapenkreet in de Volkplanting.
+
+
+Den 21sten Mey, stierf onze Lieutenant Colonel LANTMAN, en een aantal
+van onze Officiers waaren ziek.
+
+In plaats van uitspanning en vreugde, oeffenden de ziekte en de dood
+derzelver verwoestingen onder ons uit. Dit kwaad vermeerderde van dag
+tot dag, en in eene verschrikkelyke maate, onder onze soldaaten. Het
+lyk van den heer LANTMAN wierd met krygseer bygezet, in het midden van
+het Fort Zelandia, alwaar alle de misdadigers in gevangenis gesteld,
+en de Officiers begraven worden. Ik was niet weinig ontsticht,
+van op deeze plaats de gevangene muitelingen en andere Negers op de
+grafplaatsen der dooden kunne ketenen te zien schudden, en bananen en
+ignames te zien braden. Zy deeden zig aan mynen geest voor, als een
+groot getal duivels, die, onder de gedaante van deeze Africaansche
+Slaven, de zielen hunner vervolgers pynigden. Dien zelfden dag wierden
+zeven gevangen Negers uit deeze plaats van wanhoop gehaald, en door
+eenige lyfwagten naar de strafplaats gebragt, zynde dezelve tevens de
+begraafplaats der soldaaten en matroozen. Men hing 'er zes van op; en
+de zevende wierd met een yzeren bout levendig gerabraakt. Een blanke
+wierd bovendien door den beul, die in dit Land altyd een Neger is,
+voor het Rechthuis gegeesseld. Ik verhaal deeze strafoeffening alleen,
+om de afschuwelyke strengheid te bewyzen, waar mede men de slaven
+behandelt, naardien een Europeaan, die beter onderricht moest zyn,
+'er met een ligte lyfstraf zoude afkomen, terwyl, zonder van de
+zes anderen te spreken, een ongelukkige Africaan, zonder opvoeding,
+het leven verloor, onder folteringen, welke hy doorstond zonder een
+zucht te loozen, of eenige klaagstem te doen hooren, en zulks om een
+misbedryf, dat aan beiden gemeen was, van namelyk op het Stadhuis
+eenig geld ontvreemd te hebben. Een van hun, die opgehangen wierden,
+den strop reeds om den hals hebbende, keek boven van de galge met een
+glimlach van verachting de Regeering aan, die by de strafoeffening
+tegenwoordig was. Ik moet hier niet vergeten, dat de Neger, die den
+blanken geesselde, hem niet dan met het voorkomen van groot mededogen
+de slagen toebragt. Zulke wreedheden noodzaken my te verklaaren, dat
+van de Europeaanen en Africaanen, welke deeze Volkplanting bewoonen,
+de eerstgemelden de meest ontmenschten zyn.
+
+Myne verwondering betuigd hebbende over de onverschrokkenheid, waar
+mede deeze Negers zulke wreede straffen trotseerden, en ook niet
+minder myne verontwaardiging over deeze verschrikkelyke slagtingen,
+sprak my een man van een goed voorkomen, zig tot my vervoegende,
+dus aan. "Myn heer, gy zyt kortlings uit Europa gekomen, en hebt
+weinig kennis van de behandeling, die men den slaven aandoet, zonder
+'t welk gy minder verwondering en gevoeligheid betoonen zoud. Het is
+nog niet lang geleden, vervolgde hy, dat ik een Neger levendig heb zien
+hangen aan een galg, en wel door de ribben, waar door men eerst door
+middel van een mes een opening gemaakt had, om 'er een yzeren haak,
+aan een ketting vast gemaakt, door te steeken. De ongelukkige leefde
+op die manier drie dagen, met het hoofd en de voeten naar den grond
+hangende. Om het vuur, het welk hem inwendig verteerde, te verzagten,
+poogde hy de droppelen water, (het was in het regen-saisoen) die langs
+de kreuken van zyn ontvlamden borst afdroopen, met zyne tong op te
+vangen. In weerwil van deeze afschuwelyke foltering, liet hy geen
+enkelen weeklagt hooren; en zelfs deed hy aan een Neger, wien men
+door geesselslagen onder de galg van een reet, een verwyt over het
+geschreeuw, dat dezelve maakte. Hem by zyn naam genoemd hebbende,
+zeide hy hem: Da Boy Facy; zyt gy een man? gy gedraagt u als een
+kind!--Eenige oogenblikken daar na had de schildwagt, die by hem
+post hield, mededogen met zyne folteringen, en maakte 'er een einde
+van, door hem met de kolf van zyn snaphaan een slag op het hoofd te
+geven."--Dezelfde persoon voegde 'er by: "Ik heb een anderen Neger
+levendig zien vierendeelen. Vier sterke paarden trokken hem aan armen
+en beenen. Men duwde hem yzere nagels tusschen alle zyne voeten, en
+toonen, zonder dat de pyn hem de allerminste beweging deed maken. Om
+een glas brandewyn gevraagd hebbende, zeide hy, al gekscheerende,
+aan den beul, dat deeze 'er eerst van zoude proeven, uit vreeze van
+vergeven te zullen worden. Vervolgens beval hy hem aan wel toe te
+zien, dat zyne paarden behoorlyk trekken zouden; en hy stond zyne
+verschrikkelyke straf door zonder een zucht te loozen. Niets is
+voorts in deeze Volkplanting meer gemeen, dan dat men oude lieden
+levendig ziet rabraaken, en jonge vrouwlieden aan paalen vast ketenen,
+om aldaar door een langzaam vuur verbrand te worden." Ik was verstyft
+op het hooren van zulke verschrikkelyke verhaalen: de neerslagtigheid
+en droefheid, die zulke afgrysselyke toneelen in my verwekten, lieten
+my naauwlyks toe, om naar myn huis te rug te keeren.
+
+Den 24sten, nieuwe krygsbehoeften uit Holland ontfangen hebbende, en
+van geen nut in de Volkplanting zynde, wierd algemeen besloten, dat wy
+spoedig onder zeil zouden gaan. Ons Regiment, schoon het gedeeltelyk
+door de Vereenigde Gewesten onderhouden wierd, was niettemin tot een
+zwaaren last voor de Maatschappy van Surinamen, en voor de inwoonders,
+die gezamentlyk alle de overige kosten betaalden. Derhalven wierd,
+in de hoop, dat wy omtrent half Juny zouden inscheepen, voor de
+tweede maal bevel gegeven, om hout en water aan boord over te voeren,
+en alle noodzakelyke toebereidzelen te maken.
+
+Het is nutteloos te zeggen, wat ik in deeze omstandigheid
+ondervond. Echter was ik niet lang in de onzekerheid, want men
+ontfing des anderen daags bericht, dat de muitelingen eene Plantagie
+geplonderd, en de Opzichters vermoord hadden. Ons verblyf wierd
+dus, op verzoek van den Gouverneur zelven en van de inwoonders,
+verlengd. Dienvolgende wierden de drie transport-fregatten, die zedert
+den 9. February tot groote kosten altoos zeilvaardig gehouden waaren,
+buiten dienst gesteld; en men sloot alle derzelver krygsbehoeften in 't
+Quartier-Generaal, in bergplaatsen, die tot dit einde aangelegt waaren.
+
+De inwoonders ziende, dat ons krygsvolk zig gereed maakte om dadelyk
+dienst te doen, begonden zig gerust te stellen. Zoo men al de
+beweegreden, welke ons aan het vreedzaam leven, dat wy leidden,
+ontrukte, moet betreuren, men moet tevens toestemmen, dat de
+Volkplanting meer belang had, om ons te velde te zien trekken, dan om
+ons te Paramaribo als lediggangers te laaten. Wy maakten derhalven
+alle onze toebereidzels tot den oorlog geduurende eenige dagen in
+gereedheid; en onze zee-soldaaten scheenen met een uitmuntenden geest
+bezielt. Maar den 7den Juny verklaarde men ons van hooger hand, tot
+onze onuitspreekelyke verwondering, voor de derde maal, dat, vermits
+de vrede hersteld was, en naar alle waarschynlykheid by vervolg niet
+meer stond gestoord te worden, de Volkplanting van Surinamen onzen
+dienst niet meer noodig had. Deeze tegenstrydige besluiten moesten
+noodwendig, zoo op het krygsvolk als op de inwoonders, een zeer kwaad
+gevolg te weeg brengen; en 'er deeden zig partyen op, die van woorden
+tot daaden kwaamen.
+
+Zommige lieden beschuldigden den Gouverneur van jaloersheid over
+het onbepaald gezag, waar mede de Colonel FOURGEOUD bekleed was:
+anderen beweerden, dat deeze daar van misbruik maakte, en den
+eerstgemelden niet met die beleefdheid behandelde, welke hy hem had
+kunnen betoonen, zonder zyne eigene waarde te verzwakken. Terwyl alzoo
+de een verklaarde, dat wy, de muitelingen in toom houdende, het bolwerk
+der Volkplanting waaren, beschouwden hunne tegenpartyen ons niet anders
+dan als menschen, die gekomen waaren om de Volkplanting uit te putten.
+
+Zonder het geschil zelve te beslissen, zal het my genoeg zyn te
+zeggen, dat zulk een misverstand ons verblyf op Paramaribo aller
+onaangenaamst maakte; want tusschen deeze twee partyen in de klem
+zittende, hadden wy eindeloos veel te lyden. Dien zelfden dag aan boord
+van een Hollandsch Schip, dat op de reede lag, aan tafel zittende,
+wierden wy door den vreeslyksten donderslag, die ik in myn leven
+gehoord heb, op 't onverwagtst ontrust. Verscheiden Negers, en een
+aantal vee, wierden door den blixem dood geslagen. Byna te gelyker
+tyd wierd de Stad Guatimala, in oud Mexico, door eene aardbeeving,
+welke meer dan agt duizend huisgezinnen deed omkomen, ingezwolgen.
+
+Den 11den ontfingen de fregatten, die weder in dienst gesteld waaren,
+bevel, om zig in aller yl tot een spoedig vertrek gereed te maken,
+en ieder van ons bereidde zig daar toe in 't byzonder.
+
+My dus van allen krygsdienst ontheven bevindende, ontfing ik eene
+zeer beleefde uitnoodiging van den heer CAMPBELL, die met den heer
+KERRY, by mynen vriend den heer KENNEDY gehuisvest was, om hem naar
+het Eiland Tabago te vergezellen, alwaar ik myne gezondheid zoude
+kunnen herstellen. Hy had het ontwerp, om langs de Eilanden onder
+den wind, met my naar Europa te rug te keeren. Alles wel ingezien
+zynde, was dit aanbod my zeer aangenaam, en in de daad, ik zoude het
+zelve met genoegen hebben aangenomen, waare het niet, dat eene nieuwe
+wapenkreet, die zig den 15den verspreidde, daar in verandering hadde
+toegebragt. Een Officier van het krygsvolk der Compagnie was door
+de muitelingen gedood, en zyne geheele krygsbende, uit dertig mannen
+bestaande, in stukken gehouwen. Dusdanige gebeurtenis overrompelde de
+geheele Volkplanting met vrees en ontsteltenis. De naam van deezen
+Officier was LEPPER, en hy was slechts Lieutenant. Zyne dapperheid
+en hevigheid, die door niets wederhouden wierden, waaren oorzaak van
+zyn ongeluk, waar van het niet ongepast is eenige byzonderheden op
+te geven.
+
+Toen deeze ongelukkige gebeurtenis voorviel, was het, zoo als men
+in Surinamen spreekt, het saisoen van droogte. De heer LEPPER toen
+vernomen hebbende, dat de Neger-Jagers eene bezitting der muitelingen
+tusschen de Rivier Patamaca, en het bovenste gedeelte van die,
+welke den naam van Cormoetibo draagt, ontdekt hadden, besloot hy,
+om met zyne manschappen alleen, die een gedeelte uitmaakten van een
+post, aan de eerstgemelde van deeze twee Rivieren geplaatst, dwars
+door de bosschen door te dringen, en dezelve aan te tasten. Maar de
+muitelingen wierden door middel van Spions, die zy by aanhoudenheid
+in 't werk hadden, van zyn besluit verwittigt, en trokken hem te
+gemoet. Zy wierpen zig in eene hinderlaag op zynen weg, by een diep
+moeras, het welk hy doorwaaden moest, om te kunnen komen ter plaatse,
+waar zy zig neergeslagen hadden. De ongelukkige soldaaten waaren
+zoo dra niet in dit moerassig water tot onder de armen ingegaan, of
+de Negers kwaamen uit hunne schuilplaats voor den dag, en schooten
+hen met gemak onder den voet; vermits de plaatsing, waar in deeze
+dappere lieden stonden, hen belette, om op nieuw hun geweer te laaden,
+en gevolgelyk meer dan eens vuur te geven. Hunne onvoorzichtige maar
+moedige Bevelhebber, die door een gouden lis aan zyn hoed kenbaar was,
+viel onder de eersten dood. Het klein getal van hun, die uit het moeras
+uitkwamen, wierd dadelyk, en dat wel op de wreedste wyze vermoord,
+uitgenomen vyf of zes, welken de muitelingen krygsgevangen maakten,
+en naar hun dorp bragten: ik zal op een geschikter plaats het treurig
+lot van deeze laatsten verhaalen, zoo als ik het naderhand van lieden,
+die 'er getuigen van geweest zyn, vernomen heb.
+
+Deeze tyding kwam zoo dra niet te Paramaribo, of de geheele Stad was
+in verwarring. Eenige inwoonders stelden zig zoo doldriftig aan, dat
+zy den Gouverneur en zynen Raad in stukken wilden houwen, om dat zy tot
+het vertrek van ons Regiment bevel gegeven hadden. Anderen verklaarden
+met nadruk, dat, indien wy tot geenen anderen dienst geschikt wierden,
+dan tot dus verre geschied was, men ons zonder leedwezen konde zien
+vertrekken. Dit alles was zeer grievend voor onze Officiers, die
+niets vuuriger verlangden, dan in den dienst der Volkplanting met nut
+gebruikt te worden. Van eenen anderen kant wierden, door de geheele
+Stad, tegen den Gouverneur en zynen Raad de hekelendste schimpredenen
+verspreid. Men maakte tegen hen zulke schimpschriften, dat zy niet
+minder dan duizend goude ducaaten uitloofden, ter belooning van hem,
+die 'er den Schryver van zoude aanwyzen, en zy beloofden hem zelfs
+zynen naam geheim te houden, indien hy 'er op stond, Dit was zonder
+vrucht; 'er deed zig geen aanbrenger op. Dewyl echter het algemeen
+geroep bleef aanhouden, waaren de Gouverneur en Raad voor de derde
+maal genoodzaakt ons te verzoeken, om in Surinamen te blyven, ten
+einde aldaar de Volkplanting te verdedigen. Wy naamen dit verzoek,
+zoo als plichtmatig was, met genoegen aan; en de Schepen wierden op
+nieuw ontladen.
+
+Wy volhardden echter met niets uit te voeren: zy, die in eene andere
+manier van handelen belang hadden, waaren daar over ten uitersten
+verwonderd. Onze geheele dienst bestond in op het Quartier-Generaal
+te wacht te komen, om aldaar de vaandels, den Bevelhebber, zyn
+voorplein, en pakhuizen te beschermen; en op de transport-schepen,
+tot dat de ingelaaden voorraad aan land gezet was. Zie daar, welke
+onze krygsverrigtingen waaren, uitgenomen echter eenige oeffeningen
+van parade, in de brandende hitte der zon, waar door verscheiden
+onzer soldaaten in flaauwte vielen. De lezer is buiten twyffel
+onverduldig, om deeze twee zonderlinge menschen te kennen, die door
+hunnen wederkeerigen haat en tegenkantingen, als mede door andere
+beweegredenen, de oorzaak van deezen onzekeren staat waaren. Eenige
+trekken hunner schilderye zullen misschien dit geheim opklaaren.
+
+Dewyl nog vleiereije nog vrees my immer bezielt hebben, kan men
+staat maaken, dat ik, deeze beide lieden volmaakt gekend hebbende,
+hen overeenkomstig hunne waare trekken schetsen zal, hoe sterk de
+schaduwen daar van ook schynen mogen.
+
+De Gouverneur, NEPVEU genaamt, ging eer voor een man van goed gevoel,
+dan van kunde door. Hy had de minste bekwaamheid niet; en echter was
+hy van schoonmaker van de Raad-Kamer, het geen hy eerst was, tot de
+waardigheid gekomen, welke hy tans bekleedde. Gevolgelyk was hy tot
+niets anders bekwaam, dan om geld op elkander te stapelen: men rekende
+zyne gegoedheid op agt duizend ponden sterling aan inkomsten. Het
+geen hem vervolgens meest bezig hield, was het geeven van beveelen,
+om zig door lieden van allerleijen rang te doen eerbiedigen, en
+men dorst hem niet dan van verre aan. Zyne houding was anderzints
+vriendelyk. Schoon tot boerterye aangezet wordende, verloor hy nimmer
+zyne koelbloedigheid; het geen hem het voorkomen van een man van de
+waereld gaf, en hem een onbepaalden invloed bezorgde. Doorgaans gaf
+men hem den naam van de Vos; en waarlyk, hy bezat veele looze streeken.
+
+De caracter-schets van den Colonel FOURGEOUD is van een geheel
+tegenstrydigen aart. Deeze Officier was hevig, driftig, voortvaarend,
+en wraakzuchtig. Schoon hy niet wreed was omtrent de byzondere
+persoonen, afgezonderd beschouwd, was hy een dwingeland voor allen in
+'t gemeen, en door zyne verachtelyke gierigheid, en het misbruik van
+zyne macht, veroorzaakte hy den dood van veelen. Hy was daarenboven
+partydig, ondankbaar en twistziek; maar hy trotseerde vermoeienissen
+en gevaaren met den grootsten heldenmoed en standvastigheid. Gestreng
+en hard omtrent zyne Officiers zynde, ontbrak het hem egter niet
+aan gemeenzaamheid omtrent zyne soldaaten. Hy had veel geleezen,
+maar geene opvoeding ontfangen hebbende, konde hy van zyn leezen geen
+vrucht trekken. Om kort te gaan, weinige menschen waaren in staat om
+beter te spreken dan hy, en om ook tevens in de meeste gelegenheden
+slechter te werk te gaan.
+
+Dusdanig was de verschillende inborst van beide onze
+Opperhoofden. Zulke tegen elkander aanloopende hoedanigheden
+waaren in staat, om het onheil van het krygsvolk te berokkenen,
+en den dobberenden toestand van de staats-zaaken der Volkplanting
+te veroorzaaken.
+
+Dewyl men ons steeds in werkeloosheid liet leven, ben ik tans van
+het genoegen beroofd, om de dappere daaden van onzen Colonel te
+verhaalen. Maar om myn verhaal af te breken, zal ik eenige merkwaardige
+vogelen beschryven, en een begin maken met de Toucan. Deeze vogel
+draagt in Surinamen den naam van Banarabeck of Cojacai, het zy om dat
+tusschen zyn bek en de bananen eenige overeenkomst is, het zy om dat
+hy gewoon is 'er zig mede te voeden, het zy eindelyk om deeze beide
+redenen te zamen.
+
+De Toucan is niet veel grooter dan een hokduif, en echter heeft hy
+een bek van ten minsten zes duimen lang. Hy heeft de gedaante van een
+bonte kraay, en ligt zyn staart op, uitgenomen wanneer hy vliegt. Zyn
+lyf is bedekt met zwarte vederen, uitgezonden de keel en den hals, die
+van een fraaije witte kleur zyn, van het zwart der borst afgescheiden
+door een band van eene zeer doordringende roode kleur, de gedaante
+hebbende van een omgekeerde halve maan. Boven en onder de staart
+ziet men eenige witte en karmozyn-kleurige vederen. Het hoofd van
+den Toucan is breed. Eene blaauwachtige streep omringt zyne oogen,
+waar van de oogbol geel is. Zyne pooten, zeer gelykende aan die van
+een Papegaay, zyn van een loodkleur. Zyn bek verdient eene byzondere
+opmerking. Dezelve is krom, zoo dun als pergament, en by gevolg zeer
+ligt; de halve bek van boven is geel; de kanten zyn van een hooge,
+zeer fraaije, orange kleur, en zyn tong gelykt zeer veel naar een
+veder. [13]
+
+Ik zag ook, by den heer LOLKENS, een andere huisvogel, die, zoo ik
+denk, dezelfde is, welken wy den Vliegen-eeter noemen, en dien men
+in dit Land noemt Sun-fowlo, om dat hy, zyne vlerken uitspreidende,
+het geen hy zeer dikwils doet, in het binnenste gedeelte een heerlyke
+zon vertoont. Deeze vogel heeft byna de gedaante van een houtsnip. Hy
+heeft goudkleure vederen, maar gevlakt; de pooten zeer lang; de bek
+van gelyken, en volmaakt recht en puntig. Hy bedient 'er zig van om de
+vliegen met zulk eene gaauwigheid en gezwindheid te vangen, dat 'er hem
+geene enkele ontsnapt, en dit maakt ook, naar alle waarschynlykheid,
+zyn voornaamste voedzel uit. Deeze eigenschap maakt hem nuttig en
+tevens aangenaam. Men zoude hem zeer gepast de altoosduurende beweging
+kunnen noemen; want zyn lyf beweegt zig onophoudelyk; zyn staart doet
+dit insgelyks, en heeft het voorkomen van den slinger van een uurwerk.
+
+Na deeze twee vogelen, waar van de een het tegen over gestelde
+van de ander is, moet ik hier byvoegen, dat onder alle die geenen,
+welke om de fraaiheid hunner vederen in Guiana opmerking verdienen,
+'er slechts drie of vier zoorten zyn, welker zang eenige maat, of
+liever eenige zachtheid heeft, zonder dat tusschen dezelven eenig
+het minste onderscheid is.
+
+Ik moet insgelyks alhier melding maaken van een anderen vogel,
+welke als het tegengestelde van den spotvogel (the mock bird) kan
+worden aangemerkt, namelyk van het winter-koningje. Hy word door
+de Colonisten in Surinamen genoemd Gado-fowlo, of de vogel van den
+goeden God, waarschynlyk uit hoofde van zyne gemeenzaamheid, en zyn
+zoet gezang. Grooter zynde dan het Engelsch winterkoningje, gelykt hy
+door zyne pluimaadje zeer naar denzelven. Zyn betooverende zang heeft
+hem ook den bynaam doen geven van den Noord-Americaanschen Nachtegaal.
+
+Den 21sten stierf de heer RENARD, een van onze beste Heelmeesters,
+en wierd denzelfden namiddag begraven; het geen in zulk eene
+heete luchtstreek noodzakelyk is, alwaar het bederf der lyken zeer
+schielyk plaats heeft, vooral wanneer de dood veroorzaakt is door
+eene rotkoorts, eene ziekte, die in dit Land uittermaten gemeenzaam
+is. Zy vertoont zig in het begin door eene galbraaking, door eene
+buitengewoone verzwakking, en door de geele kleur der oogen en van de
+huid. Wanneer men 'er niet oogenblikkelyk de gepaste hulpmiddelen tegen
+te werk stelt, word de kwaal doodelyk, en in weinige dagen volgt 'er
+de dood ontwyffelbaar op. 'Er is in Guiana ook een zoort van koliek,
+naar zommiger gevoelen gelyk aan dat van Devonshire, het welk pynlyk,
+dikwils voorvallende, en zeer gevaarlyk is. Een groot aantal van
+ons volk wierd 'er door aangetast; en ik kan 'er geene reden van
+opgeven. Het kondigt zig aan door eene hardnekkige verstopping. De
+oly van Bevergeil, inwendig genomen, is 'er het geneesmiddel tegen.
+
+Het was deerniswaardig de gesteldheid te zien, waar toe ons volk
+gekomen was; daar het zelve by hun vertrek bestond uit jongelingen,
+zoo gezond, als immer uit Europa waaren uitgezeild, hadden dezelve
+tans hunne bloozende kleur tegen de bleeke doodverwe verwisseld. De
+aanmerking, dat onze gezondheid tot hier toe zonder eenig nut verlooren
+was, verschafte ons ook weinig troost in onze ongemakken. Zommige
+lieden beweerden, dat het gedrag, ten onzen opzigte gehouden, het
+gevolg was van een staatkundig stelzel, alleenlyk strekkende om een
+Regiment te meer by het krygswezen in Holland te voegen, gelyk dit
+weleer ten aanzien der zee-soldaaten van den Colonel DE SALVE gebeurd
+was: maar anderen sloegen aan deeze redeneering weinig geloof.
+
+De gastvryheid der inwoonderen was eene der voornaame oorzaaken
+van onze kwaalen, vermits in weinige maanden de gedienstigheden der
+mannen, en de goedheden der vrouwen, ons op den rand van het graf
+gebragt hadden. Deeze omstandigheden maakten van Surinamen voor onze
+ongelukkige oorlogshelden een ander Capua.
+
+Den 27sten Juny, stierf de Baron GERSDOPH, die in de plaats van onzen
+Lieutenant Colonel gekomen was, en wierd door allen, die hem kenden,
+zeer betreurd. De sterfte met de hoofden onzer krygsbende beginnende,
+verschafte zulks ten minsten eenigen troost aan de Officiers van
+lageren rang. Men liet hun posten om te vervullen, waar toe de
+Colonel FOURGEOUD, wien de besmetting in 't geheel niet dreigde,
+de benoeming deed. De Majoor BEKKER wierd tot Lieutenant Colonel,
+en de Capitain ROCKAPH tot Majoor aangesteld.
+
+De beesten van onze luchtstreek, die men in deeze Gewesten vind,
+verzwakken en ontaarten aldaar niet minder dan de menschen. De os,
+by voorbeeld, is 'er zeer klein, en deszelfs vleesch is zoo lekker
+niet als in Europa. Men moet dit waarschynlyk toeschryven aan zyne
+aanhoudende uitwaasseming, en aan het grover kruid, waar mede hy
+gevoed word; het is nog slechter, dan dat der zout-moerassen van
+het Graafschap Sommersel. De ossen zyn talryk aan de oevers van de
+Orenoco, zy weiden aldaar aan den weg; en de Spanjaarden verkoopen die
+voor den matigen prys van twee patacons (ten naasten by zes guldens)
+het stuk. Een stuk ossenvleesch, gebraden uit Europa gezonden, word
+in Guiana als een zeer schoon geschenk beschouwd. Om het zelve zoo
+verre zonder bederf te doen aankomen, legt men het in een vat van
+tin, vervolgens draagt men zorg om 'er het vet over heen te gieten,
+zoo dat het geheel bedekt is; daar na sluit men dit vat zoo digt toe,
+dat 'er geen lucht nog water kan doordringen. Men zegt, dat met deeze
+voorzorge dit vleesch zeer gerust den aardbol zoude kunnen omreizen.
+
+De schaapen zyn in dit Land zoo klein, dat wanneer 't het vel
+afgetrokken is, zy het voorkomen van lammeren hebben. Zy zyn zonder
+hoornen, en een wreed hair dient hun in plaats van wol. Hun vleesch
+vind by de Europeaanen weinig smaak. Men moet het dus, gelyk ook
+het ossenvleesch, enz. denzelfden dag eeten, op welken men het
+beest geslagt heeft, het geen het zelve taay maakt: maar het bederft,
+wanneer men het langer wil bewaaren: deeze twee zoorten van viervoetige
+dieren zyn van het oude vaste land naar Guiana overgebragt. Zoo is het
+ook gelegen met de varkens, die 'er echter beter zyn. Ik vermeene,
+dat ze in Zuid-America, ten minsten in Suriname, veel grooter
+zyn dan in Europa. Zy hebben veel vleesch en spek, en zyn van een
+goeden smaak. Men voed ze met alles, en zy worden gemest met groene
+pyn-appelen, waar op zy zeer heet zyn. Het gevogelte is ook zeer goed
+in dit Land; de gewoone hoenderen zyn 'er goed, maar niet zeer groot,
+en derzelver eijeren vry spits. De binnenlandsche Indianen kweeken
+een zoort van huishennen aan, die nog veel kleinder zyn, en gekrulde
+vederen hebben, het geen in Guiana natuurlyk schynt te wezen. De
+kalkoenen zyn aldaar zeer goed; als mede de ganzen, maar voor al de
+eendvogels, die aldaar van een zoort als de Moscovische zyn, en een
+zekere paerel van karmozyn kleur tusschen den kop en de bek hebben:
+zy zyn sappig, vet, en in grooten overvloed.
+
+Na alle de uitstellen die wy ondervonden, zal de lezer misschien
+verwondert zyn te verneemen, dat wy eindelyk bevel ontfingen, om,
+zoo wel Officieren als Soldaaten, op het eerste sein ons gereed te
+houden. Onze krygsbende, die, by derzelver aankomst, op drie honderd
+dertig gezonde manschappen beliep, bevond zig tans door ziekten en
+sterfte een vierde verminderd. Men vergoedde eenigermaten dit verlies
+op eene wyze, die aan een Europeaan zonderling moet voorkomen.
+
+Twee Negers, waar van de een OKERA, en de ander GOUSARY genoemd
+wierd, die in de Volkplanting de Berbices Capitains der muitelingen
+geweest waaren, leverden hun Opperhoofd over, en kreegen dienvolgende
+vergiffenis. Deeze twee lieden hadden, geduurende deezen opstand,
+de verschrikkelykste moorden aan Europeaanen gepleegd: zy wierden
+als soldaaten in onze krygsbende ingelyfd, en wierden de gunstelingen
+van den Colonel.
+
+Alvoorens Paramaribo te verlaaten, had ik gelegenheid, om twee
+zeer zonderlinge water-dieren te zien. Het een word gevonden in het
+kabinet van zeldzaamheden van den heer ROUX; men noemt het zelve in
+de Volkplanting Jackie, in het Latyn rana piscis, kikvorsch-vis. Hy
+is zonder schubben, en agt of tien voeten lang. Deszelfs vleesch is
+lekker en zeer vet, het geen ik verzekeren kan, als 'er van gegeten
+hebbende. Men vangt die in de kleine kreeken en moerassen. Maar het
+geen allermerkwaardigst is, deeze visch verandert in eene volmaakte
+kikvorsch, en niet van een kikvorsch in een visch, [14] gelyk
+Mejuffrouw DE MERIAN, SEBA, en andere onnaauwkeurige Geschiedschryvers,
+waar onder het my spyt WESTLEY te noemen, beweert hebben. Ik wierd
+op dit oogenblik geheel en al van deeze waarheid overtuigd, toen
+ik dit dier ontleed, en in een fles vol brandewyn hangende zag. Men
+zag duidelyk de twee agterste pooten van een zeer kleine kikvorsch,
+onder dat gedeelte van den rug, waar aan de ingewanden vast zitten,
+uitsteekende.
+
+Het was by mynen vriend KENNEDY, dat ik het andere dier zag: het
+zelfde, het welk Dr. BARCROFT de Krampvisch noemt, door anderen
+de electrieke aal genoemd word, en waar in Dr. FIRMIN dezelfde
+hoedanigheden vooronderstelt, al in de torpedo. Het lyf van dit
+verwonderlyk dier, hebbende byna de gedaante van een aal, is van
+een loodachtig blaauwe kleur. Eene breede vinne, veel gelykende
+naar de kiel van een schip, loopt van onderen van den kop tot
+de staart. Hy leeft alleenlyk in zoet water. Zommigen geeven hem
+niet meer dan drie voeten lengte, anderen beweeren, dat hy vier of
+vyf maaien zoo lang is. [15] Wanneer men hem, het zy met de hand,
+het zy met een metaal stokje, of met een hard stuk hout aanraakt,
+verwekt hy eene beweging, waar van de uitwerking dezelfde is, als
+die der electriciteit. Dr. FIRMIN heeft my verzekerd, dat de schok
+van deeze electrieke aal hem wierd medegedeeld door eene reije van
+agt of tien persoonen, die elkander by de hand hielden, om 'er de
+proef van te nemen.
+
+Alles, wat ik van dit dier kan zeggen, bestaat hier in, dat ik het
+zelve in eene tobbe vol water heb gezien, alwaar het my voorkwam twee
+voeten lang te zyn. Myn rok hebbende uitgetrokken, en de mouwen van
+myn hembd opgestroopt, tragte ik wel twintig maalen agter een hem
+in de hand te vatten, maar altyd te vergeefs. Ik ontfing telkens
+eene electrieke beweging, die ik tot in den schouder gevoelde, het
+geen den heer KENNEDY zeer vermaakte, met wien ik zelfs by deeze
+gelegenheid eene kleine weddenschap verloor. De electrieke aal zwemt
+naar goedvinden voor- en agter uit. Men kan 'er zeer gerust van eeten;
+en zommige lieden vinden dezelve lekker.
+
+Men heeft voorgegeven, dat men dit dier met de beide handen moest
+aanvatten, alvoorens het den schok mededeelde; maar het zy my
+geoorlooft, volgens eigene ondervinding, het tegendeel staande te
+houden. Men heeft ook gezegt, dat men 'er van twintig voeten lengte
+in Surinamen gevonden had. Wat my betreft, ik heb 'er nimmer een van
+die grootte gezien. Anderen hebben gewilt, dat door deeze aal menschen
+zyn gedood geworden: hier van heb ik niet hooren spreken.
+
+Het doet my moeite, om trekken van woestheid en wreedheid zoo dikwils
+in myn verhaal in te lasschen, maar ik verklaar, eens vooral, dat
+ik dit doe in de hoop, dat op de eene of andere manier de algemeene
+bekendheid dezelve zal kunnen voorkomen. Ik vernam, voor myn vertrek,
+een der aanstootelykste daaden van ongeregeldheid. Eene Jodin, door
+eene onrechtmatige beweegreden van jaloersheid aangezet, (haar man
+ten minsten beweerde het) bragt eene zeer schoone vyf-en-twintig
+jaarige jonge dogter om 't leven, door haar een gloeiend yzer in
+'t lyf te duwen. Maar, het geen men in een beschaafd land naauwlyks
+gelooven zal, deeze verfoeijelyke wandaad wierd alleenlyk gestraft
+met een bannissement naar de Savane der Jooden, een gehucht, het welk
+ik hier na beschryven zal, en door eene ligte boete ten voordeele van
+'s Lands kasse.
+
+Eene jonge Negerin, wier beenen door een keten zoo naauw gesloten
+waaren, dat het haar byna onmogelyk was een tred voorwaarts te gaan,
+kreeg ter deezer zelfder tyd op het hoofd, de naakte armen en lenden,
+zoo veele stokslaagen van een Jood, dat haar het bloed uit alle deeze
+deelen van het lichaam gonsde. De inwoonders deezer landstreeken zyn
+aan deeze daaden van dwinglandye dermaten gewoon, dat een derde Jood
+de onvoorzigtigheid had een van myne soldaaten te slaan, om dat hy
+tegen de heining van zyn tuin zyn water gemaakt had. Ik strafte deezen
+deugniet, door hem zyn stok af te nemen, welken ik op zyn hoofd aan
+duizend stukken brak.
+
+Myn haat tegen de Jooden wederhield my niet, om een soldaat, die
+met de hand in de zak van een van dit volk gevoelt had, uit onze
+krygsbende weg te jaagen. Ik moet hier opmerken, dat de Hollandsche
+soldaaten in dit stuk zoo kiesch op hunne eer zyn, dat indien men
+iemand die voor een schelm te boek staat, in zyn rang laaten wilde,
+het geheele Regiment de wapenen zoude nederleggen. Het zoude misschien
+te wenschen zyn, dat zulke gevoelens in andere legerbenden, alwaar
+men een schurk, mits hy het geluk heeft van zes voeten lang te zyn,
+met een even goed oog aanziet als een braaf man, ingevoerd wierden.
+
+De Colonel FOURGEOUD kreeg, omtrent deezen tyd, bevel, dat ingevalle
+twee Officiers of Onder-Officiers van gelyken rang, de een van het
+Europeesch krygsvolk, de ander van dat der Compagnie, zig te zamen in
+eene uitgezondene krygsbende mogten bevinden, de eerstgemelde altoos
+het bevel zoude voeren, niettegenstaande de ander ouder wezen mogt.
+
+Wy maakten ons toen met ernst gereed om te sterven of te
+overwinnen. Een half dozyn oude suiker-schuiten, met planken bedekt,
+het geen aan dezelve het voorkomen van doodkisten gaf, moesten ons
+naar de plaats onzer bestemming overvoeren. In de daad, zy verdienden
+wel den naam, dien ik haar geve, uit hoofde van het getal menschen,
+die, na daar in gegaan te zyn, omkwamen.
+
+Den eersten Juny wierden een Capitain, twee Onder-Officiers, een
+Sergeant, twee Corporaals en agttien soldaaten, naar de Commewyne
+afgezonden. Ik kan my niet wederhouden alhier eene byzonderheid,
+betrekkelyk deezen Capitain, te verhaalen. Deeze Officier zig, op den
+dag toen wy ontscheepten, begeven hebbende naar het huis, het welk hem
+tot zyn intrek schriftelyk was opgegeven, wierd aldaar door de vrouw
+van 't huis zeer vriendelyk ontfangen. Zy verklaarde hem, dat zy de
+Zee-Officiers en soldaaten met alle mogelyke beleefdheid, behandelen
+zoude, om dat zy aan een der eerstgemelden het leven verschuldigd
+was. Zy voegde 'er by, dat deeze haar, als mede verscheide andere
+lieden, in een sloep, op den Atlantischen Oceaan, had overgenomen,
+alwaar zy zedert zestien dagen zonder kompas, zonder zeilen,
+nog levensmiddelen, uitgenomen een weinig beschuit en water, rond
+zworven. Om kort te gaan, de geen tot wien deeze vrouw toen sprak,
+was dezelfde Officier, die haar aan den dood ontrukt had; zyn naam
+was TULLING VAN OLDENBARNEVELDT, en hy was toen Lieutenant op een
+Hollandsch oorlogschip.
+
+Denzelfden dag deeden wy ook een ander vaartuig vertrekken, met
+twee Officiers, een Sergeant, een Corporaal, en veertien man, allen
+onder bevel van den Lieutenant Graaf VAN RANDWYCK. Deeze manschappen
+wierden afgezonden naar de Rivier Pereca. Deezen avond, eenigen myner
+beste vrienden by my ter maaltyd gehad hebbende, nam ik myn afscheid
+van myne geliefde JOANNA, aan wien ik de geheele zorge myner kleine
+bezittingen overliet. Haar zelve vertrouwde ik aan haare moeder en
+haare moeije toe; en ik had aan dezelve myne beveelen gegeven, om
+haar in een zoort van school te plaatsen, tot dat ik te rug gekomen
+zoude zyn: ik begaf my vervolgens aan boord met vier Onder-Officiers,
+twee Sergeanten, drie Corporaals, en twee-en-dertig soldaaten, allen
+onder myn bevel. Wy besloegen twee vaartuigen, en onze bestemming
+was naar het bovenste gedeelte van de Cottica.
+
+Deeze vaartuigen waaren met ringen en kleine musketten enz. gewapend,
+en voor een maand van krygsbehoeften voorzien. Onze beveelen,
+(uitgenomen die, welke wy in de Savane der Jooden ontfingen,) bragten
+mede, om het bovenste gedeelte der Rivieren op en af te vaaren. Elk
+vaartuig had ten dien einde een Stuurman en tien Neger-slaaven om te
+roeijen; het welk in 't geheel onder myn bevel, myn kleine QUACO daar
+onder gerekend, vier-en-zestig man uitmaakte, waar van vyf-en-dertig
+zig in myn vaartuig bevonden; dat van mynen Lieutenant was gevolgelyk
+een weinig minder geladen dan het myne.
+
+Ik moet opmerken, dat zedert onze ontscheeping in Surinamen tot heden
+toe, onze soldaaten betaald waaren in klinkende munt, welke men had
+voorgeslagen, om hun tegen het papieren geld der Volkplanting te
+verwisselen. Het voordeel zoude bedragen hebben tien ten honderd;
+en elk man zou dus, by het einde van het jaar, twee of drie ponden
+sterling meer getrokken hebben, die hem hadden kunnen dienen, om
+zig eenige versnapering te bezorgen, maar de Colonel stelde zig
+daar tegen, en begeerde, dat de betaaling altoos ontfangen wierd
+in gemunt geld, het welk in kleine sommen uitgegeven wordende,
+geene meerdere waarde dan het papier had. Deeze tegenstreeving van
+zynen kant kwam my belachelyk en kwalyk geplaatst voor, dewyl zy
+voor allen nadeelig was, zonder iemand voordeel toe te brengen. Ik
+moet ook opmerken, dat elk Officier, die met afgezondene manschappen
+vertrok, egter by aanhoudenheid zyne tafel moest betaalen, het welk,
+voor een Capitain, byna veertig ponden sterling 's jaars beliep. Men
+gaf hem, tot schadeloos-stelling, in zyn vaartuig levensmiddelen mede
+ter waarde van tien ponden, (dus verloor hy 'er dertig,) bestaande
+in gezouten ossen- en varkens-vleesch, en in erweten, alles op den
+zelfden voet als de soldaaten, op eenige flessen wyn na. Ik vermeene
+echter, dat men een weinig meer verpligt was aan Officiers, die zig
+geenerhande ververschingen bezorgen konden op eene legerplaats,
+door de vervaarlykste en ondoordringbaarste bosschen omringd, in
+het midden van welke zy zig van alle wooningen verwyderd zaagen,
+en op eenen afstand, van waar men het schieten van 't geschut niet
+hooren konde. Men had iets minder noodig te doen ten aanzien van de
+andere vaartuigen, die geplaatst waaren midden tusschen de schoonste
+Plantagien, alwaar overvloed en vrede heerschten. Dienvolgende
+wierden wy door lieden van allerleijen rang beklaagd, die, voorziende
+aan welke noodlottigheden wy stonden te worden bloot gesteld, myn
+vaartuig omringden, en my noodzaakten een aantal levensmiddelen aan
+te nemen. De lezer zal over de edelmoedigheid myner weldoeners door
+de volgende lyst beter oordeelen, dan door alle de lofspraaken,
+die ik hun zoude kunnen toebrengen.
+
+
+24 Flessen besten rooden wyn.
+12 Flessen Madera wyn.
+12 Flessen Engelsche Porter; zynde een zoort
+       van bier.
+12 Flessen Appel-drank.
+12 Flessen Jamaicasche Rhum.
+ 2 Zeer groote witte Suiker-brooden.
+ 2 Kruiken Brandewyn. (Omtrent agt pinten.)
+ 6 Flessen Muscaat-wyn.
+ 2 Kruiken Citroen-sap.
+ 2 Kruiken Koffy-Syroop.
+ 2 Gerookte Westphaalsche Hammen.
+ 2 Gerookte Ossen-tongen.
+ 1 Pot met Mostaard van Durham.
+ 6 Dozyn Spermaceti-kaarssen.
+
+
+Men kan hier uit zien, dat zoo al eenige inwoonders der Volkplanting
+van Surinamen, door hunne woestheid en wreedheid, zig als het afgryzen
+der natuur betoonden, anderen wederom door hunne maatschappelyke
+gevoelens en weldadigheid, 'er het cieraad van waaren.--Ik zal met
+deezen trek van milddadigheid dit hooftstuk besluiten; en ik durve
+verzekeren, dat men my altoos meer geneigd zal vinden om de schoone
+daaden van mynen evenmensch te schetsen, dan om hunne gebreken te
+doen opmerken.
+
+
+ZEVENDE HOOFTSTUK.
+
+  Vertrek der gewapende vaartuigen tot verdediging der
+  Rivieren.--Beschryving van het Fort Amsterdam.--Krygstocht
+  naar het bovenste gedeelte van de Rivieren Cottica en
+  Patamaca.--Groote sterfte onder het krygsvolk.--Gezicht
+  van de wacht-post van Devil's Harwar.
+
+
+Den 3den July 1773, des morgens ten vier uuren, ligtten onze beide
+vaartuigen het anker, en met behulp van het vallend water zakten
+wy af tot het Fort Amsterdam, alwaar wy wind, eb en vloed hebbende,
+onder de battery het anker lieten vallen.
+
+Het zal misschien niet ongepast zyn alhier de monteering van onze
+zee-soldaaten te beschryven: dezelve bestond in een kamisool van een
+blaauwe kleur, met rood gevoerd. Zy waaren met musketten, sabels en
+pistolen gewapend, en droegen kruislings een groote haverzak aan de
+eene, en hunne hangmat aan de andere zyde. In de bosschen waaren zy
+gekleed met een lange broek en met een linnen overtrek, de geschiktste
+kleeding in dit Land; allen hadden zy ledere mutsen op.
+
+Na myne beschikkingen gemaakt, en alle myne manschappen gemonstert
+te hebben, stelde ik de aan my gegevene beveelen te werk, waar by my
+wierd voorgeschreven de Rivier Cottica op en af te vaaren, tusschen
+de posten van de Compagnie, de Rochelle, aan de Patamaca, en 's Lands
+Welvaaren, boven de laatste Plantagie, om de muitelingen te beletten de
+Rivier over te steeken; dezelven te dooden of krygsgevangen te maken,
+zoo het my mogelyk was; en eindelyk de Plantagien tegen allen aanval
+van hunne zyde te beschermen. Ik konde my, zoo ik het noodig vond,
+in alle deeze verrigtingen door het krygsvolk van de Compagnie,
+dat op de gemelde posten de wagt had, doen bystaan; en ik moest met
+hunne Bevelhebbers overeenkomen over het sein, dat ik in geval van
+alarm geven zoude.
+
+Ik bezigtigde tans het Fort Amsterdam, dewyl ik den tyd en de
+gelegenheid had, om het te doen.
+
+Het zelve wierd aangelegd in 't jaar 1734, en voltooit in 't jaar 1747:
+het heeft de gedaante van een geregelde vyfhoek, die door vyf bolwerken
+gedekt word. Deszelfs omtrek is omtrent van drie Engelsche mylen. Een
+breede gracht, die haar water uit de Rivier trekt, omringt het zelve,
+en word verdedigd door een bedekte weg, zeer goed van paalwerk
+voorzien. Deszelfs grondvesten zyn van een zoort van rotssteen
+gemaakt. De voornaamste sterkte van den kant der Rivier bestaat
+in een groote bank of plaat van slyk, die zig langs de voorpunt
+uitstrekt, en in een battery van geschut, die zelfs platte Schepen
+belet derwaarts te naderen. Het vuur van dit Fort zig kruisselings
+vereenigende met dat der Schanssen Leyden en Purmerendt, belet ook het
+inkomen in de beide Rivieren Surinamen en Commewyne, gelyk ik reeds
+elders heb gezegt. Het heeft daarenboven kruid-magazynen, en andere,
+om levensmiddelen te bergen. Men vind aldaar ook alle de gebouwen, die
+noodig zyn tot verblyfplaatsen voor eene sterke bezetting. Het bevat
+zelfs tot een windmolen en een regenbak, die meer dan duizend tonnen
+water houd, het welk, in de daad, min noodzakelyk is, vermits men,
+naar myne gedachten, de geheele krygsmacht der Volkplanting noodig had,
+om eenigen tyd lang eene Vesting van zulk eene groote uitgestrektheid
+te verdedigen. Dicht daar by vind men een groot stuk land, met ignames
+en andere wortelen beplant, welke dienen tot voedzel voor de slaven
+van de Compagnie, die men hier houdt, om, onder het opzigt van eenen
+Commandeur, aan de vestingwerken te arbeiden.
+
+Men houd in het Fort Amsterdam bestendig eene kleine bezetting,
+onder bevel van een Officier van de artillerie: dezelve verpligt alle
+Schepen, om de vlag te stryken, en met zeven kanonschooten te groeten:
+zulks word hun door drie schooten beantwoord, en men rigt een vaandel
+op de wallen op. Ik zal hier nog byvoegen, dat ten noordwesten dit
+Fort omringt is met modderpoelen, en ondoordringbaare doornhagen,
+het geen in den beginne aan dit vak den naam deed geven van het hol
+van den Tyger.
+
+Na deeze beschryving, zal men my ten goede houden, dat ik met een
+enkel woord spreke van zekere zeer merkwaardige visschen, die men
+altoos in een groot aantal by het Fort Amsterdam ziet, en hebbende
+vier oogen, waar van zy 'er aanhoudend al zwemmende twee boven en
+twee onder 't water houden. Deeze visschen hebben ten naasten by
+de gedaante van een spiering, en zwemmen troeps-gewyze met eene
+ongelooflyke schielykheid. Zy schynen zig vooral te behagen in brak
+water. Men zegt, dat ze niet kwaad zyn om te eeten, en zy worden door
+de inwoonders deezer Volkplanting coot-eijes genoemt.
+
+Myne schildwagt wierd deezen avond door een roeischip gehoont. Die
+'er op waaren, wenschten ons allen naar den duivel, en zeiden duizend
+gruwelen van ons. Ik liet aanstonds de kano wapenen, en zette hun
+agter na: maar door middel van een klein zeil, en de donkerheid van
+den nacht, naamen zy de wyk naar de punt Parham, en hadden het geluk
+tot myn groote spyt te ontvlugten. Des morgens van den 4den July,
+ligtten wy het anker. Den hoek voorby gezeilt zynde, zakten wy met
+de vloed af, tot aan Elizabeth's Hoop, eene schoone Koffy-Plantagie,
+waar van de eigenaar, de heer KLEYNHANS, ons noodigde om dezelve te
+bezichtigen, ons alle mogelyke vriendelykheden bewees, en myn vaartuig
+met verkoelende vruchten en groenten vulde. Hy zeide ons, dat hy ons
+lot beklaagde, en voorzeide ons alle de onheilen, waar mede wy gedreigd
+wierden, voornamelyk uit hoofde van het regen-saisoen, het welk te
+wagten stond, en zelfs reeds begonnen was door veelvuldige plasregens,
+met zeer zwaare donderslagen vergezelt. "Wat uwe vyanden betreft,
+voegde hy 'er by, maakt staat, dat gy 'er, geen een zien zult. Zy
+zullen u nimmer voor de vuist durven aantasten, en zullen veeleer
+u altyd overrompelen: zyt dus wel op uw hoede, myn Heer.--Maar
+de luchtstreek! de luchtstreek zal u het leven kosten! Echter,
+vervolgde hy, ik moet den yver van uwen Bevelhebber bewonderen,
+die u liever op deeze wyze wil bloot stellen, dan u te Paramaribo
+werkeloos te houden". De heer KLEINHANS eindigde deeze zonderlinge
+aanspraak met my de hand te drukken. Wy naamen toen afscheid van hem,
+als mede van zyne dogter, een jong en schoon meisjen, die, toen ze
+ons zag vertrekken, traanen stortte.--Den zelfden avond wierpen wy
+het anker voor de Matapaca-Kreek.
+
+Ik maakte alhier van myne vaartuigen twee oorlogschepen; het een wierd
+genoemd de Charon, en het ander de Cerberus; naamen, onder welken
+ik dezelven geduurende het overige van mynen tocht onderscheiden
+zal. Wy vervolgden onzen weg met de Cottica op te zeilen, om de Rivier
+Commewyne te kunnen inloopen, en wy zeilden voorby aangenaame Suiker-
+en Koffy-Plantagien, die aan den oever deezer beide Rivieren, op den
+afstand van een of twee mylen van elkander, gelegen zyn.
+
+Den 6den, maakten de soldaaten van myne krygsbende hunne maaltyd
+aan den wal gereed, en wandelden op de fraaije Plantagie, genaamt
+het Geval. Des avonds van den zelfden dag, wierpen wy het anker voor
+de Pereca-Kreek.
+
+Des anderen daags voeren wy steeds de Cottica op, en wy stapten aan
+wal op de Plantagie, genaamt Alia. Wy wierden op alle die Plantagien,
+welke wy aandeeden, zeer wel ontfangen, maar zy wierden al langer
+hoe minder in getal, naar maate het bed der Rivier naauwer wierd.
+
+Den 7den vervolgden wy onzen weg. Wy stapten ook aan land op de
+Plantagie genaamt Bockkestein, die de laatste is aan de rechter zyde
+van de Cottica, uitgenomen echter twee andere zeer kleine Plantagien
+aan de Patamaca-Kreek; en des avonds wierpen wy het anker aan den
+mond van de Koopmans-Kreek. Den zelfden dag ontstond 'er brand in de
+Charon, maar dezelve wierd spoedig gebluscht.
+
+Den 8sten, voeren wy aanhoudend de Rivier op: des morgens ten elf
+uuren, kwamen wy aan het Fort of den Post 's Lands-Welvaaren, door
+krygsvolk van de Compagnie bezet wordende. Ik stapte aldaar met
+myne Officiers aan land, om met den Capitain ORZINGA, Bevelhebber
+van deezen Post, een mondgesprek te houden. Ik zond hem drie mannen,
+die ziek waaren, om dezelve te doen oppassen in zyn Gasthuis, alwaar
+ik een schouwspel van smert en elende zag, het welk alle verbeelding
+te boven gaat. Deeze plaats was in 't eerst genoemd geworden Devil's
+Harwar, [16] uit hoofde van deszelfs ondraaglyke ongezondheid. Ik
+zal het by vervolg met dien naam bestempelen, als zynde denzelven
+veel gesschikter, dan die van 's Lands-Welvaaren, welke juist het
+tegendeel beteekend.
+
+Ik vond hier eenige ongelukkige gekwetsten, wien het had mogen
+gebeuren te ontsnappen na de nederlaag, waar in de Lieutenant LEPPER
+en zoo veele manschappen waaren omgekomen. Een van hun verhaalde my
+de byzonderheden van zyne vlucht. "Ik kreeg een kogel in de borst,
+zeide hy my. Het was onmogelyk, om aan het bieden van wederstand of
+aan vluchten te denken. Om eene poging tot behoud van myn leven te
+doen, ging ik midden onder de doodelyk gekwetste en doode soldaaten
+op den grond leggen, alwaar ik wel zorge droeg van geene de minste
+beweging te maken. Het hoofd der muitelingen, op den avond van den
+dag der overwinning het slagveld beschouwende, gaf aan een van zyne
+Capitains bevel, om oogenblikkelyk aan de lyken het hoofd af te houwen,
+om deeze zegeteekenen naar hun dorp over te brengen. De Capitain
+begonnen hebbende met dat van den Lieutenant LEPPER, en van twee
+of drie anderen af te houwen, zeide tot zynen medemakker: Sonde go
+sleeby, caba mekewe liby den tara dogo tay tamara; de zon gaat onder,
+laaten wy deeze honden tot morgen laaten. Na deeze woorden geduurende
+welke ik myn adem inhield, en myn hoofd op den rechten arm rustte,
+(dus vervolgde de soldaat,) bragt de Neger, die zyn byl op myn schouder
+liet vallen, my die verschrikkelyke wond toe, welke gy ziet, en waar
+van ik misschien nimmer geneezen zal.--Zy vertrokken egter allen, met
+zig voerende de hoofden van myne ongelukkige medemakkers, benevens
+vyf of zes gevangenen, met de handen agter op den rug gebonden,
+waar van ik niet meer heb hooren spreeken. Toen alles stil, en het
+zeer duister was, kroop ik op handen en voeten uit het midden deezer
+slagtbank, en ik zogt eene schuilplaats in het bosch, alwaar ik een
+van myne medemakkers vond, minder gewond dan ik. Wy dwaalden tien
+dagen lang, als een prooi van lyden en wanhoop; wy hadden niets,
+dat ons tot een verband dienen konde; wy wisten niet werwaarts onze
+schreden te zetten; en een enkel roggen-brood was al ons voedzel,
+tot aan de wachtplaats van Patamaca, alwaar wy uitgemergeld, en door
+onze wonden, die van wormen krielden, van een gereten, aankwamen".
+
+Ik gaf aan deezen ongelukkigen een halve kroon. Na met den Capitain
+ORZINGA wegens de seinen te zyn overeengekomen, verliet ik zyne
+elendige wachtplaats, en keerde in myn vaartuig te rug. Wy hielden
+steeds aan met de Rivier op te vaaren, tot dat wy ons voor een Kreek,
+Barbacoeba genaamd, bevonden, alwaar wy het anker wierpen.
+
+Des anderen daags verrigtten wy het zelfde werk, tot aan de
+Cormoetibo-Kreek, alwaar wy volgens bevel van den Colonel FOURGEOUD,
+onze vaartuigen vast leiden. Dit was het middenpunt van myne wachtpost:
+wy zagen aldaar niet dan bosschen, water en wolken; geen voetstap van
+een mensch was daar te bekennen; dienvolgende kan men over derzelver
+verschrikkelyk en eenzaam gezicht oordeelen.
+
+Ik zond den 10den het volk van de Cerberus naar hunnen post, te weeten,
+naar het bovenste gedeelte van de Patamaca. Zy gingen oogenblikkelyk
+weder scheep, en zulks volgens myne onderrigtingen, met een groot
+getal aanbeveelingen, die van geene nuttigheid waaren.
+
+Wy tragtten tans onze levensmiddelen aan boord te kooken. Tot een
+haart naamen wy een groote tobbe vol met aarde. Deeze proeve gelukte
+ons, maar zy kostte byna het leven aan een van myne soldaaten, die
+zig vreeslyk brandde. Dewyl wy geenen Heelmeester hadden, nam ik de
+zorge deezer geneezing op my; en met geneesmiddelen, die ik in een
+koffertje had, wierd deeze man in eenige dagen volmaakt hersteld.
+
+Om echter zulk een ongeval voor het vervolg voor te komen, zogt ik
+eene uitgeholde plaats in de Kreek, en dezelve niet verre van den mond
+af gevonden hebbende, gelaste ik aan myne Negers, aldaar een hut te
+bouwen, en aan de soldaaten, om aldaar hunne levensmiddelen gereed
+te maken. Beducht voor overrompeling, droeg ik zorg om schildwachten
+rondom te plaatsen; en voor den nacht kwamen wy op onzen post te
+rug. Wy gingen aldus dagelyks voort tot op den veertienden dag,
+wanneer wy weder naar Barbacoeba afzakten.
+
+Ik liet aldaar den 15den eene andere hut, tot het zelfde gebruik
+geschikt, oprigten. Maar dewyl de regen dwars door myn verdek
+doordrong, keerden wy naar Devil's Harwar te rug, om zulks aldaar te
+herstellen. Ik bragt aldaar ook een van myne Negers in het ziekenhuis.
+
+De kalfatering was den 16den geeindigt; en den zelfden dag meldde ik
+myne aankomst aan den Colonel FOURGEOUD.
+
+Den 17den keerden wy naar de Cormoetibo-Kreek te rug, en wy verlooren
+een anker, het welk in de wortels van den Palmietboom, die aan de
+oevers van alle de Rivieren deezer Volkplanting groeit, hangen
+bleef. 'Er zyn twee zoorten van boomen van dien naam, de roode
+en de witte; van de eerste is myn oogmerk tans te spreeken. De
+roode Palmietboom spruit voort uit een groot getal wortels, die
+zig verscheiden voeten boven den grond vertoonen, alvoorens zig
+te vereenigen tot het vormen van den stam, die dik en hoog is: de
+schors is grysachtig van buiten, maar rood van binnen, en men bedient
+'er zig van voor de leertouweryen. Het hout is roodachtig, hard, en
+tot timmerhout en ander gebruik geschikt. In deezen boom is het meest
+merkwaardig, dat uit zyne takken, en zelfs uit den stam, een eindeloos
+getal vezels uitspruit, even als het touwwerk van een Schip, welke naar
+den grond ombuigen, alwaar zy wortelen schieten, om op nieuw uit te
+spruiten. Zy vormen op die manier eene ondoordringbaare doornstruik,
+terwyl zy, als even zoo veele vaste steunpaalen, den boom ten allen
+tyde onderschragen. De witte Palmiet-boom vind men gewoonlyk in de
+landeryen buiten het water.
+
+Den avond van dien zelfden dag, wanneer het een zeer donkere nacht was,
+riep myn schildwagt, dat hy een Neger zag, die met een brandende pyp
+in den mond, de Kreek in een kano overstak. Wy stonden oogenblikkelyk
+uit onze hangmatten op; maar wy stonden niet weinig te kyken, toen
+een slaaf ons verzekerde, dat het een vuur-mug was, die vloog; en hy
+had gelyk.
+
+De insecten van deezen naam hebben een duim lengte, en een
+doorschynende en groenachtige vlak onder den buik, die in den donker
+als een kleine kaars schynt. Zyne oogen zyn ook zeer schitterend;
+en by het licht van twee deezer muggen zou men zeer gemakkelyk
+kunnen leezen. 'Er zyn nog anderen van een veel kleiner zoort: men
+kan dezelve niet bemerken, dan wanneer zy op zekere hoogte vliegen,
+en men zoude ze dan voor vonken aanzien, die uit een smeedereije komen.
+
+Den 18den niets te doen hebbende, vermaakte ik my met vogelen te
+schieten. Ik doodde 'er een, dien men hier noemt tigri-fowlo, of
+den tyger-vogel, maar dien ik veel eer voor een zoort van reiger
+aanzie. Hy heeft byna deszelfs gedaante. Zyne vederen zyn roodachtig,
+en met regelmatige en zwarte vlakken bedekt, waar van hy zyn naam
+ontleent. De beenen, de voeten en de klaauwen zyn lang; de bek is
+spits en langwerpig; en hunne ligt groene kleur schynt aan te duiden,
+dat deeze vogel van visschen leeft. De hals, waar aan een bos witte
+vederen hangt, is ook zeer lang. Op den kop, die klein is, ziet men een
+roode en zwarte vlak; zyne oogen zyn van een zeer fraaije geele kleur.
+
+Ik ontfing door eene wacht, die te scheep de ronde deed, bericht, dat
+de manschappen van de Cerberus begonden ziek te worden. Des anderen
+daags vernam ik ook, dat op de plaats, alwaar wy onze levensmiddelen
+hadden toebereid, in de Cormoetibo-Kreek, en welke gelegen is aan de
+oevers der Rivier van den kant der muitelingen, deezen nu kortlings
+eene zeer sterke afgezondene krygsbende vermoord hadden. Dienvolgende
+gaf ik last om de hut te verbranden, en wy hielden onze keuken aan
+boord van de vaartuigen. Alle de elementen scheenen tans tegen ons
+zamen te spannen. Het water stortte, als of wy met eenen nieuwen
+zondvloed gedreigd wierden: het drong zelfs in onze vaartuigen door,
+alwaar alles dryvend lag. De lucht was vol groote muggen, die,
+van het ondergaan tot het opgaan der zonne, ons getrouw gezelschap
+houdende, ons beletteden eenige rust te smaken; en des morgens
+waaren wy met puisten en bloed als geheel bedekt. De rook van het
+vuur en van de tabak, die wy brandden om hen te verjagen, deed ons
+byna verstikken. Het was ons onmogelyk een hoek lands te vinden, om
+ons gezouten vleesch aldaar veiliglyk te braaden. Tot een overmaat van
+elende, was tusschen de Zee-soldaaten en de Negers tweedragt ontstaan:
+dewyl nog beloften, nog dreigementen, hen konden te vreden stellen,
+nam ik myn toevlucht tot andere middelen. De muitzuchtigsten van beide
+partyen hebbende doen in boeijen sluiten, veroordeelde ik de eersten,
+om door de spitsroeden te loopen, en de anderen om gegeesselt te
+worden, een half uur lang. Na hen geduurende een geruimen tyd in de
+ongerustheid gelaaten te hebben, gaf ik hun allen vergiffenis, zonder
+hun een enkelen slag te hebben doen toebrengen. Myne goedertierenheid
+deed zoo veel uitwerking, als de kastyding gedaan zou hebben, en
+de vrede wierd volmaakt hersteld. Het was niet even zoo in myne
+macht, om het toeneemen der ziekte te beletten. Alle de regels,
+welke in het uitmuntend vaers van Dr. ARMSTRONG over de gezondheid
+zyn voorgeschreven, zouden in dusdanige omstandigheid nutteloos zyn.
+
+Den 20sten zakten wy tot de Casepoere-Kreek af, in de hoop van het
+aldaar eenigzints beter te zullen vinden; maar te vergeefs. Het getal
+der groote muggen was toen zoodanig, dat ik, myne handen de een tegen
+de ander slaande, in eenen slag 'er agt-en-dertig doodde.
+
+Te Barbacoeba te rug komende, zagen wy eenige fraaije slangen, die de
+Rivier overzwommen. Wy ondervonden een weinig verkwikking op onzen
+tocht, door nu en dan aan land te stappen, om ons aldaar onder de
+schaduwe te verfrisschen. Ik maakte hier gebruik van den raad van
+eenen ouden Neger.--"CARAMACA, zeide ik tot hem, wat doet gy toch om
+uwe gezondheid zoo wel te bewaaren?--Myn meester, Masera, antwoordde
+hy my, ik zwem twee of drie maalen daags in de Rivier. Dit dient my
+niet alleen tot eene lichaamsoeffening, wanneer ik niet gaan kan,
+maar door dit middel houde ik my de huid ook frisch en zuiver. De
+zweetgaaten open zynde, is de uitwaasseming des te gemakkelyker; in
+het tegengestelde geval, zouden zy gesloten zyn, de vochten zouden,
+door stil te staan, bederven, en ziekte zoude 'er ontwyffelbaar op
+volgen". Ik beloonde deezen grysaard, en oogenblikkelyk sprong ik
+in het water, met het hoofd 't eerst. Ik was 'er zoo dra niet in,
+of hy bad my, om toch weder aan boord te komen; het geen ik niet
+zonder verwondering deed.--"Denk om de Kaymans als mede de Perys,
+(een zoort van visschen, welke in Surinamen zoo genoemd worden,)
+zeide hy my, beiden zyn ten uitersten gevaarlyk, maar zoo gy myn
+raad volgt, loopt gy geen gevaar. Gy kunt geheel en al naakt zwemmen;
+alleenlyk draag zorg, om altoos in beweging te blyven; want zoo gy een
+oogenblik stil blyft, kan het dier u het een of ander lidt afbyten,
+of u naar den grond trekken".
+
+Schoon de leezer in verscheidene Reisbeschryvingen, eene beschryving
+van den Kayman heeft kunnen leezen, zal hy het wel ten goede willen
+houden, dat ik hier omtrent dit dier eenige byzonderheden verhaale,
+die ik zelf heb waargenomen, of waar van ik door de zekerste berichten
+ben onderricht geworden.
+
+De Kayman is een halfslagtig dier, het welk men in de meeste Rivieren
+van Guiana vind. Het heeft van vier tot agttien of twintig voeten
+lengte; zyn staart is van dezelfde uitgestrektheid, en over het geheele
+bovenste gedeelte als een zaag getand; het lyf is zulks insgelyks. De
+gedaante van den Kayman gelykt na genoeg naar die van de Hagedis. Zyn
+rug, van een geelachtig bruin, naar heL zwarte hellende, heeft aan de
+kanten verscheiden groenachtige schaduwen; en de buik heeft een vuile
+witte kleur. Zyn breede kop heeft een kakebeen, en zyne oogen zyn byna
+als die van eene zeuge, maar minder onbeweeglyk, en waar van elk door
+een uitwas, of een zoort van zeer harde knobbel, beveiligd word. Zyn
+bek en keel zyn uittermaten breed, en van eene dubbele reije tanden
+voorzien, die alle zoorten van beenderen doorknagen kunnen. De Kayman
+heeft vier pooten, met zeer spitse klaauwen gewapend. Hy is geheel
+bedekt met breede schubben, en zulk eene harde huid, dat hy niet
+dan in den buik of aan den kop gewond kan worden. De Indianen eeten
+van zyn vleesch; maar het heeft een smaak van muskus, zoo men zegt,
+naar zakken of beursen die inwendig by elk lid geplaatst zyn. Het
+wyfje van den Kayman legt haare eijeren in grooten getaale in het
+zand aan den oever, alwaar de hette der zon dezelve uitbroeid, en
+het mannetje slokt 'er een groot gedeelte van op. Dit dier is niet
+zeer gevaarlyk op het land, alwaar het zig niet gemakkelyk bewegen
+kan; maar in de Rivieren ziet men hem dikwils op zynen buit loeren,
+houdende den bek alleen boven 't water, wanneer hy het voorkomen heeft
+van een stuk dryvend hout. Hy is waarlyk geducht voor alles wat hy
+nadert. Echter heb ik gezien, dat hy voor een mensch bang was, zoo
+lang dezelve handen en voeten bewoog, maar ook langer niet. Zommige
+Negers hebben moeds genoeg gehad, om hem in zyn eigen element aan te
+tasten en te overwinnen, in weerwil van zyne ongemeene sterkte en
+woede, die by deeze gelegenheid door zynen onverzadelyken lust tot
+menschen-vleesch nog merkelyk vergroot word.
+
+Het verschil tusschen den Kayman en de Krokodil, die men al mede
+in Guiana vind, bestaat niet alleen in den naam, maar ook in beider
+onderscheiden aart en gedaante, zynde de laatstgemelde veel langer,
+in evenredigheid veel fynder, en minder vraatachtig. Voor 't overige
+ontmoet men dezelve zoo dikwils niet als de eerstgemelde, waarom men
+misschien denkt, dat hy minder verslindend is. Ik zal 'er alleenlyk
+byvoegen, dat men in Asien op het eerste gezicht een groot verschil
+ontdekt tusschen deeze twee kruipende dieren, alwaar zy ook veel
+grooter zyn dan in America.
+
+Het groot voordeel der verzamelingen van voorwerpen, tot de Natuurlyke
+Geschiedenis behoorende, zoo als het Brittannisch Museum, bestaat daar
+in, dat de beminnaar der natuur en waarheid het genoegen verkrygt,
+om de ongeloofbaarste voortbrengzels der schepping met eigen oogen
+te aanschouwen. In die verzameling, welke ik hier aanhaale, vind
+men een Krokodil, in eenige opzigten, maar vooral in de maat, van
+alle de dieren van dien naam in beide Indien verschillende. Schoon
+zy op Bengalen in grooten getaale zyn, heb ik nimmer, volgens een
+geloofwaardig bericht, hooren staande houden, dat 'er grootere zouden
+zyn, dan deeze, welke een-en-twintig voeten lang is. Hy wierd in
+de Indus gevangen, maar men moest vooraf drie ponden kogels op hem
+verschieten, waar van verscheiden op zyne schubben geene uitwerking
+doen konden.
+
+Dewyl ik niet wel voor deeze verzekering kan instaan, stelle ik myne
+geloofbaarheid niet te pand, dan voor een voorwerp, het welk ik zelf
+gezien heb, en my bewees, dat 'er eenige dieren van dit zoort zyn,
+twee maal zoo groot, dan het geen ons Museum bezit.
+
+Ik heb aldus, in 't jaar 1781, te Maastricht den kop van een
+versteenden Krokodil gezien, welken men by het graaven in den berg
+St. Pieter gevonden had. Naar evenredigheid moet het lyf wel zestig
+voeten lang geweest zyn. Wanneer, of op welke wyze kwam dit dier
+aldaar? Echter ik heb dien kop gezien; een Priester was 'er bezitter
+van, en naderhand heeft hy dien als eene groote zeldzaamheid naar
+Parys gezonden. [17]
+
+Men zegt, dat 'er in Guiana Hagedissen zyn van vyf of zes voeten lang;
+maar die geene, welke behooren tot het zoort, in dit Land den naam
+dragende van de Iguana, en by de Indianen dien van Wayamaca, hebben
+'er zelden meer dan drie. Van het hoofd tot onder aan de staart, is de
+Iguana bedekt met zeer kleine schubben die in de zon met de levendigste
+kleuren schitteren. De rug en de pooten zyn donker blaauw; de zyden
+en de buik zyn van een zoort van geelachtig groene kleur. Even als de
+zak of die losse huid, welke hem onder de keel hangt, is het lyf van
+dit dier op verscheiden plaatsen zwart en bruin gespikkelt. Zyn oogbol
+is van een fraay bleek rood; zyne klaauwen zyn donker kastanje bruin.
+
+Deeze Hagedis heeft, even als de Kayman, een getande rug en staart,
+en beiden hebben de laatstgemelde zeer spits. Het wyfje legt haare
+eijeren insgelyks in het zand. Men ziet dit dier dikwils op gronden,
+die met heestergewassen en planten bedekt zyn, alwaar de Indianen het
+zelve met pylen doodschieten. Zy eeten gaarn van deszelfs vleesch,
+het welk zeer wit en zeer lekker is. Men verkoopt het zelve zeer
+duur te Paramaribo; en verscheiden Europeanen eeten 'er van, als van
+eene groote lekkernye. De beet der Hagedis van Guiana is zeer pynlyk,
+maar heeft zelden, schadelyke gevolgen.
+
+Laaten wy tot mynen Neger CARAMACA te rug keeren. Zyne verhaalen,
+raakende den Kayman, hadden my den lust benomen om my dagelyks te
+baden; maar bevindende, dat ik, volgens zyne raadgevingen, alle
+gevaar ontwyken konde, besloot ik dezelve op te volgen, en ik trok
+uit zyne manier een groot voordeel, geduurende al den tyd, dat ik
+in deeze Volkplanting verbleef. Hy raadde my ook om blootsvoets,
+en ligt gekleed te gaan. "Het is tans noodig, Masera, zeide hy my,
+dat gy uwe voeten verhardt, door zonder schoenen of koussen op het
+Schip te kuijeren. De tyd kan komen, dat u dezelve in het midden
+der distelen en doornen ontbreeken, zoo als aan anderen wedervaaren
+is. De gewoonte, Masera, is een tweede natuur: wy hebben allen de
+voeten van een gelyk maakzel. Luister naar my, en eindelyk zult gy den
+ouden CARAMACA dank zeggen. Wat uwe kleeding betreft, vervolgde hy,
+een hembd en een lange broek zyn voldoende; dit zal u moeite en geld
+uitspaaren. Het lichaam heeft zoo wel lucht, als water noodig. Gebruik
+dus baden van deeze tweeerlei zoort, wanneer gy 'er de gelegenheid toe
+vinden moogt". Van dit oogenblik af volgde ik zynen raad, waar aan ik,
+behalven de zindelykheid, grootendeels het behoud van myne levensdagen
+verschuldigd was. Ik dacht toen meenigmaal aan Paramaribo, alwaar
+ik alle de aangenaamheden des levens genoot, terwyl ik hier meer,
+dan immer iemand der wilden, genoodzaakt was van voorbehoed-middelen
+een aanhoudend gebruik te maaken. Het zoude my egter niet verdrooten
+hebben, zoo maar iemand van ons lyden nut getrokken had.--Maar ik
+vergeete, dat men in den krygsdienst blindeling, en zonder aanmerkingen
+te maken, moet gehoorzaamen.
+
+Den 22sten, zond ik mynen Sergeant, en een soldaat, die beiden ziek
+waaren, naar het ziekenhuis van Devil's Harwar. Vervolgens zeilden
+wy weder opwaarts naar het middenpunt van onze wachtpost, naar de
+Cormoetibo-Kreek.
+
+Een van onze Negers vong hier eenige visschen, waar onder de Krampvisch
+was, welke ik reeds beschreven heb: denzelven hebbende doen koken, at
+hy dien met zyne medgezellen. Hy vong ook een Pery en een Que-quee. De
+eerste zeide my de oude slaaf, dat zoo wel gevaarlyk als vraatachtig
+was. Zomtyds is hy by de twee voeten lang; hy is vry plat, schubbig,
+en van een blaauwachtige kleur. Zyn bek is breed, en voorzien van
+eene reije dicht geslotene en puntige tanden, welke zoo veel kracht
+hebben, dat hy de pooten der eendvogels verbreekt, wanneer ze zwemmen:
+hy doet het zelve aan de toonen en vingers, en ryt met zyne tanden den
+boezem der vrouwen van een. De Que-quee kan voor een geharnaste visch
+doorgaan. Hy is van het hoofd tot de voeten van beweegbaare ringen
+voorzien, die de een op de ander loopende, en zig vereenigende als
+die van een Kreeft, hem tot verdediging en tot schubben dienen. Hy
+is van zes tot tien duimen lang, en heeft een breeden kop van eene
+ronde gedaante. Deeze beide visschen zyn zeer goed om te eeten.--Maar
+hut word tyd de beschryvingen daar te laaten, en myn verhaal weder
+op te vatten.
+
+Den 23sten, zynde den dag, welken ik daar toe met den Capitain Orzinga
+was overeengekomen, namen wy, net op den middag, eene proeve met onze
+seinen, door een algemeen lossen van onze musketten en ander wapentuig,
+zoo op Devil's Harwar, als aan boord van de Charon en de Cerberus,
+zynde de laatstgemelde altyd op den wachtpost aan de Patamaca. Zy
+waaren van geene uitwerking: niemand op deezen eersten post, zoo
+min op het een als op het andere der beide vaartuigen, hoorde 'er
+iets van. Ik zelf, een musketschoot doende, kreeg, door myne eigene
+onoplettenheid, een klein ongeluk. Het wapentuig tegen myn schouder
+geplaatst hebbende, viel ik door den te rug stoot op een ton, en myn
+rechte schouder was daar door byna ontwricht.
+
+Den 26sten, kreeg ik door een vaartuig, het welk my van de
+Patamaca-Kreek gezonden wierd, bericht, dat de Cerberus gevaar
+liep, om door de muitelingen, welken men in den omtrek had zien
+rond zwerven, aangerand te worden. Het gedeelte der Rivier,
+alwaar dit Schip lag, zeer naauw zynde, oordeelde ik het zelve in
+een zeer bedenkelyken staat. Dienvolgende deed ik de Charon tot
+de Pinnenburg-Kreek opvaaren. Vervolgens in de sloep, als welke
+ligter was, gegaan zynde, trok ik met zes mannen dit Schip te hulp:
+maar ik wierd zeer aangenaam verrast, toen ik by myne komst vernam,
+dat het slechts een valsch alarm geweest was; en wy keerden den
+zelfden avond naar onzen post te rug. Geduurende mynen tocht was ik
+zeer verwonderd my te hooren begroeten door eene menschelyke stem,
+welke my, om Gods wil, bad aan land te komen. Ik deed dit, vergezeld
+van twee soldaaten, en ik wierd aangesproken door eene oude Negerin,
+die my smeekte, om haar eenige hulp te verschaffen. Het scheen my
+toe, dat zy aan een Jood, die eigenaar was van den grond, waar op
+ik haar vond, toebehoorde. Dit arm elendig schepzel leefde aldaar
+eenzaam in eene kleine hut, en omringd door eene woeste wildernis,
+alwaar zy tot haar voedzel niets had dan eenige bananen, ignames
+en cassave. Zy was niet meer in staat om op de voornaame Plantagie
+van haaren meester te arbeiden, en deeze had haar dus naar deeze
+plaats verbannen, om aldaar een blyk te behouden van zynen eigendom,
+welken de muitelingen vernielt hadden. Aan deeze ongelukkige een stuk
+gezouten vleesch, een weinig garst, en een fles rhum agterlaatende,
+bood zy my tot een tegen-geschenk een van haare katten aan, maar ik
+wilde dit niet aanneemen; en, volgens haar aanbod, beweerden myne
+roeijers, dat deeze vrouw eene tooverheks was: men ziet daar uit,
+dat het bygeloof de grenzen van deszelfs ryk niet tot Europa bepaalt.
+
+In deeze Kreek, welkers oevers met Palmietboomen, struiken en doornen
+bedekt zyn, vonden wy groote witte nooten, die op het water dreeven, en
+die tot rypheid gekomen zynde van zelf scheenen te zyn afgevallen. Zy
+zyn zoet, knappende, en zeer goed om te eeten: maar ik verzuimde
+ongelukkiglyk naar den naam van den boom, die dezelve voortbrengt,
+te verneemen. Men vind in eene groote meenigte op deeze zelfde
+plaats een zoort van water-heester, genaamd mocco-mocco. Het zelve
+groeit tot de hoogte van zeven of agt voeten. De stronk, die vol met
+scherpe punten, is, is van onderen zeer dik, en word in de hoogte al
+langer hoe dunner, dezelve eindigt in drie of vier eironde en gladde
+breede bladen, die eenigermaaten de kragt bezitten van trekpleisters,
+om dat ze zeer sterk aan de huid vast kleeven.
+
+Des avonds by de Charon komende, vond ik de schildwagt in diepen
+slaap, het welk my dermaten moeijelyk maakte, dat ik stilletjes in het
+vaartuig gegaan zynde, myn pistool boven zyn hoofd afschoot, om hem
+te doen ontwaken, en ik verzekerde hem, dat de eerste keer dat het
+weer gebeurde, ik hem de harssens door en door zou schieten. Al het
+volk kwam in de wapenen, en het verschilde weinig, of deeze knaap
+wierp zig in 't water. Maar hoe noodzakelyk zulk een dreigement
+ook was op een post, alwaar eene overrompeling doodelyk zyn konde,
+zoude het uittermaten wreed geweest zyn, dezelve dadelyk ter uitvoer
+te brengen. Het steken van de muggen belette, om gerust te slaapen,
+en de stooring van den slaap op den eenen tyd gedoogde niet denzelven
+op een anderen tyd uit de oogen te houden.
+
+Wy zeilden den 27sten hooger op, naar de Cormoetibo-Kreek. Myne Negers
+stapten aan land om hout te hakken, en bragten een arm dier met een
+krommen bek aan boord, wien zy de vier pooten hadden afgesneeden;
+en in dien staat op den bodem van hunne kano nederwierpen. Ik gaf hem
+een slag op den kop, het welk een einde aan zyn lyden maakte, en ik
+vernam, dat het de Luijaart was, door de inwoonders genaamt Loijaree,
+of Ai, uit hoofde van zyn klaagende stem. Hy heeft byna de grootte
+van een kleine water-patryshond; zyn kop is rond, ten naasten by als
+die van een aap, maar zyn bek is uittermaten groot. Zyne agterpooten,
+om het dier in het klauteren te ondersteunen, zyn veel korter dan
+de voorpooten, en met drie sterke zeer spitse klaauwen gewapend,
+door middel van welke hy zig aan de takken vast houd, maar die myne
+Negers aan dien, welken ik toen zag, hadden afgehouwen, om dat zy een
+zeer beledigend wapen verschaffen. Zyn gezicht is flaauw, en hy laat
+een gemaauw hooren, gelykende naar dat van een jonge kat. Het geen in
+dit dier echter het meest zonderling is, bestaat in zyne beweeging,
+of liever derzelver langzaamheid, welke zoodanig is, dat hy dikwils
+twee dagen werk heeft, om boven op een middelmatigen boom te komen,
+en hy verlaat denzelven nooit, zoo lang hy 'er iets op vind, dat hem
+tot voedzel verstrekken kan. By het opklauteren, verteerd hy alleenlyk
+zoo veel als hy noodig heeft, om op zyne reize te leven, maar op den
+top gekomen zynde, ontbladert hy den boom geheel en al. Hy handelt op
+deeze wyze, ten einde geen gevaar te loopen van uitgehongerd te zyn,
+wanneer hy op de eerste takken te rug koomt, om een anderen boom
+te gaan zoeken; want hy beweegt zig op den grond niet, dan met eene
+ongelooflyke langzaamheid. Zommigen beweeren, dat hy, om de moeite te
+spaaren van zyne ledematen te bewegen, zig als een kloot in een rold,
+en zig zoo van den boom naar beneden laat vallen. Ik weet niet of
+dit waar is; maar dit weet ik, dat hy zynen tred niet verhaasten kan.
+
+Deeze dieren zyn in Guiana van tweederlei zoort. De eersten draagen
+den naam van Ai, en de anderen dien van Unaru: maar in Surinamen noemt
+men hen Sicapo en Dago luijaree, of het luije Schaap en de luije Hond,
+uit hoofde van hun verschillend hair. De hairen van den een zyn dik,
+en van een vuil gryze kleur; die van den ander zyn rosachtig en
+lang. De laatste heeft aan elke poot alleenlyk twee klaauwen; en zyn
+kop is ook minder rond, dan van den eersten. Deeze dieren, zig alzoo
+als eene kluwe in een rollende, hebben meer het voorkomen van een
+uitwas op de schors van den boom, dan als wezens, die zig met blaaden
+voeden. Dit vermogen veroorzaakt dikwerf, dat zy door de Indianen en
+Negers, die hun vleesch met graagte eeten, niet ontdekt worden.
+
+Den 28sten, kwam de Lieutenant STROMER, Bevelhebber op de Cerberus, van
+de Patamaca-Kreek, zynde in een open kano aan de hitte der brandende
+zon bloot gestelt. Hy was door eene hevige koorts aangetast, en zyne
+eenige verkwikking bestond in water uit de Rivier te drinken. Een
+Joodsch soldaat, uit de haven van la Rochelle, vergezelde hem, en had
+last om my te zeggen, dat de muitelingen, twee dagen te vooren, de
+Kreek waaren overgekomen, op den afstand van een myl van de laatste
+Plantagie, zoo als men zoo aanstonds gezegt had, dat is te zeggen,
+dat zy van het oosten naar het westen trokken. In het zelfde vaartuig
+bevond zig ook een Negerin, met een kind aan de borst, welke, door de
+muitelingcn gevangen genomen zynde, ontvlucht was. Ik vernam bovendien,
+door middel van de wachtposten, die beneden my geplaatst waaren, dat
+de Majoor MEDLAR twee handen van muitelingen, die door de Neger-Jagers
+gedood waaren, naar de Savane der Joden gezonden had; dat een Officier,
+aan het hoofd van tien mannen, en met eenige krygsbehoeften, te
+Devil's Harwar was ontscheept, om zig by myne afgezondene krygsbende
+te voegen; en dat eindelyk een van myne Zee-soldaaten op die plaats
+overleden was. De brieven, die ik ontfing, hielden ook bevel in,
+om een drooge streek lands te zoeken, en, zoo 't mogelyk was, aldaar
+eene bergplaats voor levensmiddelen en krygsbehoeften te bouwen.
+
+Ik zond dadelyk mynen Lieutenant HAMER af, om het bevel over de
+Cerberus op zig te nemen; en na het anker geligt te hebben, zakten
+wy af tot aan de Casepory-Kreek, alwaar wy een nacht doorbragten,
+hoedanige de bekwaamste pen niet in staat is te beschryven. De zieken
+kermden, de Jood bad met luider stemme, de soldaaten vloekten, de
+Negers smeekten, de Negerin, die op den grond lag, was in doods-angst,
+het kind schreeuwde, 'er viel onophoudentlyk een stortregen,
+en de muggen staaken geduuriglyk allen de geenen die in het schip
+waaren. Ten zes uuren des morgens echter drong eene verkwikkende zon
+door de wolken heen, en wy kwamen te Devil's Harwar aan.
+
+Den 29sten bragt ik den Officier, en vyf zieke soldaaten, in het
+ziekenhuis. Ik liet ook op deezen post myne andere passagiers,
+voor wien ik alles deed wat ik konde, schoon het weinig te beduiden
+had. Vervolgens mynen nieuwen voorraad op eene geschikte plaats
+gebragt hebbende, keerde ik op nieuw naar myne akelige wachtpost te
+rug, alwaar ik den eersten Augustus het anker wierp.
+
+Des anderen daags, tusschen de onderscheidene slagregens, zagen wy een
+groot getal aapen, en ik doodde 'er een van. Zedert lang geen versch
+vleesch gehad hebbende, liet ik den zelven klaar maken, en at 'er
+met groote smaak van. Wy waaren toen in eene akelige gesteldheid. De
+hangmatten en kleederen der soldaaten verrotten van dag tot dag,
+niet alleen uit hoofde der aanhoudende vochtigheid, maar ook om dat
+ze van slegte stoffen, uit Holland gezonden, gemaakt waaren.
+
+Den 3den ontfing ik de tyding van den dood van den Lieutenant STROMER,
+op Devil's Harwar.
+
+Den 4den, begaaven wy ons derwaarts, om hem de laatste eer te helpen
+aandoen. Wy maakten voor hem een kist van oude planken; maar deeze
+het lyk niet kunnende houden, viel het zelve 'er uit, eer wy aan het
+graf kwamen, en vertoonde ons een treurig schouwspel. Toen lag men een
+hangmat daar over, om voor een lyk-laken te dienen; en allen, die de
+kragt hadden om hun geweer te dragen, deeden drie eereschooten. Deeze
+plechtigheid geeindigd zynde, onthaalde ik de Officiers op een glas
+wyn, en zeide andermaal vaarwel aan Devil's Harwar.
+
+Ik schreef den 6den aan den Colonel FOURGEOUD, om hem kennis te geven,
+dat de muitelingen boven den post van la Rochelle de Rivier waaren
+overgevaaren, en dat ik te Barbacoebo een streek lands gevonden had,
+die geschikt was om 'er een bergplaats voor goederen op te rigten;
+ik gaf hem ook bericht van het overlyden van den heer STROMER, en
+beval hem, tot vervulling van deszelfs plaats, mynen Sergeant aan,
+die Officier onder de Hussaaren geweest was.
+
+Om aan den leezer eenig denkbeeld te geven van den wachtpost, Devil's
+Harwar genaamt, waar van ik hem reeds zoo dikwils gesproken heb,
+zal ik dit oogenblik waarneemen, om denzelven te beschryven.
+
+Deeze post was eerst eene Plantagie geweest, maar was tans alleenlyk
+bezet door krygsvolk, het welk men aldaar plaatste, om het bovenste
+gedeelte van de Cottica te verdedigen. De grond is hoog en droog,
+het geen echter niet wegneemt, dat deeze plaats zeer ongezond is: want
+'er zyn verscheiden honderde soldaaten van ziekte omgekomen. Devil's
+Harwar ligt aan de regte hand, als men de Rivier opvaart, en voorheen
+was aldaar een voetpad, op de Pereca uitkomende, waar op een wacht
+van eenige manschappen geplaatst was; maar het zelve wierd niet meer
+gebruikt, en was met struiken en doornheggen geheel bedekt.
+
+De huizen op deezen post zyn allen van palmboomen hout gemaakt: ik zal
+by vervolg, zoo deeze zoort van palmboom, als de manier om denzelven
+tot timmerhout te gebruiken, beschryven. Een huis, uit vier goede
+kamers bestaande, voor den bevelhebbenden Officier; een ander voor de
+Onder-Officiers; een geschikt verblyf voor de soldaaten; een zeer ruim
+ziekenhuis, het welk aller noodzakelykst is, want het is altyd vol met
+zieken; een kruid-magazyn; een ander voor levensmiddelen; hutten voor
+keukens; een huis om zig te baaden, zyn alle de gebouwen op deezen
+post. Ik moet niet vergeeten te zeggen, dat aldaar ook een put met
+versch water gevonden word. Het krygsvolk van de Compagnie onderhoud
+aldaar eene meenigte schaapen, duiven en gevogelte, alleenlyk tot
+gebruik van het ziekenhuis. 'Er was daarenboven tegenwoordig eene koe,
+welke door de Neger-Jagers na het inneemen van Boucou aldaar gebragt
+was. Zy had een kalf, en verschafte aan de Officiers melk voor hunne
+thee, enz. maar wy, ongelukkige bewooners der vaartuigen, wy hadden
+niets van dat alles! ik zal 'er byvoegen, dat verscheiden Officiers van
+deezen post ook tuinen hadden, waar uit zy groenten en salade trokken.
+
+Het geen, naar myne gedachten, Devil's Harwar zoo ongezond maakt,
+zyn de groote muggen, en de meenigte zand-muggen, waar door men
+gekwelt word.
+
+Den 7den, kwam ik weder aan de Cormoetibo-Kreek aan, alwaar ik
+besloot het te wagen, om aan land te stappen, op dat myne soldaaten
+aldaar hun ossen-vleesch en garst zouden kunnen koken; ik oordeelde,
+dat het op 't zelfde uitkwam, door de hand des vyands om te komen,
+dan wel ons zelven, aan boord van de Charon, de een na den ander te
+verteeren. Het was echter niet gemakkelyk eene enkele kleine plaats
+te vinden, tot de uitvoering van dit ontwerp geschikt, en wy hadden
+veel moeite om daar in te slagen, vermits de grond onbruikbaar was
+door de heester-gewassen, en overal dras lag. Myne Negers maakten
+een zoort van een beweegbaare brug, om de sloep op een droog plekjen
+lands te brengen. Zy rigtten vervolgens een zoort van hut op, met
+palmboom bladeren bedekt, alwaar men tegen den regen beveiligd was, en
+waar in men vuur konde maaken: wy waaren aldaar veel beter dan in ons
+vaartuig. Ons gevaar was in die gesteldheid ongetwyffeld veel grooter,
+dewyl eene oude verblyfplaats der muitelingen, genaamt Pinnenburg,
+naar eene naby gelegen kreek den naam dragende, 'er niet verre van
+af lag; zommigen beweerden, dat deeze benaaming haaren oorsprong had
+van de groote meenigte van paalen of zoogenaamde vriesche ruiters,
+welke deeze zelfde muitelingen in den grond gestoken hadden, om hunnen
+post te versterken en te verdedigen. Schoon deeze sterkte vernielt
+was geworden, wist men, dat de vyand dikwils op deeze plaats kwam, om
+aldaar eenige ignames en maniok-wortelen op te gaaren, welke de grond
+aldaar, schoon onbebouwd, altyd voortbragt. Wy waaren daarenboven
+volstrekt overtuigt, dat die muitelingen, welke laatstelyk boven
+den post van la Rochelle naar de Patamaca-Kreek waaren overgestoken,
+tegenwoordig op Pinnenburg gelegerd lagen, en gereed stonden om de
+nabuurige Plantagien aan de Cottica en Pereca te plonderen, zoo al
+niet om zelfs ons aan te tasten. Gevolgelyk had ik altyd eene dubbele
+schildwagt rondom onzen post, en ik verbood aan een ieder, zoo lang
+wy op deeze plaats blyven zouden, om hard te spreeken, of het minste
+geraas te maken, ten einde wy de geringste beweging zouden kunnen
+hooren, en dus, door waakzaam te zyn, ons gevaar verminderen.
+
+Den 8sten wierd myn andere Officier, de heer MACDONALD, ziek: maar
+hy weigerde my te verlaaten, en naar Devil's Harwar te gaan.
+
+Ik heb gezegt, dat wy geen Heelmeester hadden, maar dat ik eenige
+geneesmiddelen had medegebragt, bestaande in braakmiddelen,
+ontlast-middelen, en poeders, waar van ik het waar gebruik niet
+kende. Ik deed daar van dagelyks uitdeeling onder de soldaaten, die
+hunne maag met gezouten vleesch overladende, en geen lichaams-beweging
+hebbende, dikwils noodig hadden, dat een weinig konst aan de natuur
+te hulpe kwam. De Colonel FOURGEOUD beweerde, dat dit zoort van
+voedzel in de gewesten onder de zonne-keerkring gezonder was,
+dan versch vleesch, het welk door de hette in de maag bedorf,
+terwyl het andere veel gemakkelyker verteerde. Ongelukkig voor ons,
+waaren 'er weinig menschen aan boord van de Cerberus, of de Charon,
+die tot een bewys van het vermogen van deezen levens-regel dienen
+konden. Ik had ook eenige pleisters aan boord; maar door de ontallyke
+zweeren, waar mede het scheepsvolk als bedekt was, waaren zy in 't
+kort verbruikt. Men kan dit gemakkelyk naargaan, wanneer men weet,
+dat in deeze luchtstreek, alwaar de lucht met geheele zwermen van
+onzichtbaare insecten vervult is, de ligtste steek wel dra eene
+groote wonde word. Limoen- of citroen-sap is onder allen het beste
+voorbehoed-, en het zekerst genees-middel; maar wy hadden 'er niet
+meer van. Men moet zig in alle gevallen, hoe gering die ook zyn mogen,
+wel wachten om de steek aan de lucht bloot te stellen; maar integendeel
+moet men zorge dragen, op het oogenblik zelve, dat men gestoken word,
+de huid te bedekken met een stuk graauw papier, met eenig geestryk of
+ander vocht doorweekt, op dat het 'er aan vast kleeve. Wat my betreft,
+niemand was gezonder dan ik. Ik droeg alleenlyk myn lange broek en
+een hembd, het geen ik zelfs niet aan den hals vast maakte, en waar
+van ik de mouwen opstroopte. Wanneer de zon niet al te brandend was,
+trok ik deeze ligte kleeding uit, en baadde my regelmatig twee keeren
+daags in de Rivier. Door dit middel had ik de huid altyd zindelyk,
+en de zweetgaten meer open: dagelyks nam ik ook een glas wyn, na de
+fles eenige vademen onder water gedompeld te hebben, om den drank
+aangenaamer en frisscher te maaken.
+
+Ik moet niet vegeeten te spreeken van het genoegen, het welk wy
+op zekeren tyd onder al dit lyden hadden, door eenige Marcusas te
+vinden, die altoos op deeze plaats groeiden, schoon zedert verscheiden
+jaaren de Plantagie vernielt was. Wy zagen, dit is waar, alleenlyk
+een ouden boom, of, om beter te zeggen, een stronk, want deeze
+plant verdient veel eer deezen naam. Deeze aangenaame vrucht [18]
+is van eene eironde gedaante, en van eene orange- of goud-kleur. Zy
+is gewoonlyk een weinig grooter, en zomtyds een weinig kleinder dan
+een hoender-ei. Men vind daar in een zoort van sappige en aschkleurige
+geley, vol kleine korrels. Vermits deeze geley zeer zoet is, kan men
+dezelve met eenig zuur mengen, het welk daar aan de uitstekendste
+geur bezorgt; en dan is ze zoo koud even of men ys at. Derzelver
+bloem gelykt naar de Passiebloem.
+
+Wy ontmoetten hier eene groote verscheidenheid van heerlyke kapellen,
+en in 't byzonder eenige van 't schoonste hemelsblaauw. Allen zyn ze
+zeer groot. Onder de slagregens, maakten zy eene huppelende beweging op
+de groene uitspruitende takjes; en door haare schoone blaauwe kleur,
+welke de zonnestraalen nog meer deeden schitteren, maakten zy aldaar
+eene overheerlyke te rug kaatzing. Maar ik konde, zoo lang ik hier was,
+'er geene enkele van vangen; ik zal dus de beschryving 'er van tot
+een ander gedeelte van dit werk bespaaren.
+
+Wy hoorden des avonds het slaan van den tamboer, en vooronderstelden,
+dat het by de muitelingen was. Niettemin hielden wy aan, met onze
+levensmiddelen aan land gereed te maken; maar wy waaren steeds op
+onze hoede, overeenkomstig den raad van den heer KLEYNHANS.
+
+Den 29sten, bevond zig de heer MACDONALD veel zieker; echter ziende dat
+ik een brief van den Colonel FOURGEOUD ontfing, scheen hy te herleven,
+het geen wy ook deeden, in de hoop, dat wy uit onze verschrikkelyke
+gesteldheid verlost zouden worden. Maar hoe smertelyk viel het ons te
+ontwaaren, dat men ons daar in by aanhoudenheid deed blyven! Deeze
+brief ging vergezelt met een geschenk van lynen en haaken, om door
+onze visscherye het gebrek aan alle andere versche levens-behoefte
+te vervullen, gelyk mede dat van gezouten vleesch, het welk van dag
+tot dag slechter wierd, en begon te verminderen.
+
+Op het ontfangen van deeze akelige tyding, schreeuwde al het volk uit,
+dat men ons opofferde zonder de allerminste reden van nuttigheid. De
+Negers zugteden, onder het uitspreeken van deeze woorden: Ah! poty
+Backera! (Ach! arme Europeaanen!) Met het uitdeelen nogtans van eenige
+tamarinden, orange-appelen, limoenen en Madera-wyn, die men my ter
+deezer zelfde gelegenheid van Paramaribo gezonden had, vond ik middel,
+om niet alleen aan myne Officiers, maar zelfs aan myne zieke soldaaten,
+eenige verkwikking te bezorgen. Maar dit konde niet lang duuren, en
+des anderen daags waaren wy ongelukkiger dan ooit. Ik nam dus myne
+toevlucht tot de bewoonders van het bosch, en schoot twee aapen,
+die op den top van een Palmietboom, waar op zy in een groot aantal
+waaren, aartig speelden.
+
+Den 11den, zond ik twee myner zieken naar het ziekenhuis, en den
+zelfden avond hoorden wy op nieuw trommelslagen. Des anderen daags
+op den middag wierden wy door een orkaan overvallen; de Charon brak
+van zyne ankers los, en wierd tegen den oever aangesmeten, alwaar
+de deelen van het Schip, die boven water zyn, door de takken van
+boomen, over de oevers der Rivier heen hangende, merkelyk beschadigd
+wierden. Wy wierden door den regen, als door een stroom. overstort,
+en ik verwagtte niets minder dan schip-breuk te lyden.
+
+Den 15den, kwam een ander Officier, de Lieutenant Baron OWEN, van den
+wachtpost van de Cerberus; hy was ziek, en op zyn verzoek waagde ik
+het, om hem naar Paramaribo te zenden. Ik ontfing den zelfden dag
+een tweeden brief van den Colonel FOURGEOUD. Dezelve deed aan de
+soldaaten eenig geld toekomen, om ververschingen te koopen op een
+plaats, alwaar men niets van dien aart vond; maar hy sprak niet om
+ons te doen aflossen.
+
+Den 20sten vernam ik, dat de Cerberus, niet meer dan vier man hebbende,
+die niet ziek waaren, naar den post van la Rochelle de wyk genomen
+had. Ik zond aan dezelven, den 21sten, twee van myne soldaaten,
+met last om op hunne eerste wachtplaats te rug te keeren.
+
+Eindelyk wierd ik zelf door de koorts aangetast, en ik bevond my in
+een elendigen staat. De ziekte beroofde my van myne beide Officiers
+en van mynen Sergeant. Myne soldaaten, op de drie wachtplaatsen,
+namelyk op de twee vaartuigen, en te Devil's Harwar, waaren versmolten
+van twee-en-veertig op vyftien, zonder eenen enkelen Heelmeester, en
+zonder de minste verkwikking. Wy waaren omringd door dikke bosschen, en
+blootgesteld aan de woede van eenen vyand, waar onder wy ontwyffelbaar
+bezweeken zouden zyn, zoo hy de elende van onzen staat geweten had. Zy,
+die nog eenige kragten behielden, zeiden opentlyk, dat men hen aan
+een onvermydelyken dood bloot stelde. Het was dus niet dan met groote
+moeite, dat ik hen wederhouden konde aan 't muiten te slaan, en de
+Cottica tegen myn bevel weder af te zakken.
+
+Zekerlyk, ik was toen niet ontheven van ongerustheden. In de daad,
+men had tegen den vyand, toen hy de Patamaca-Kreek overstak, eenig
+krygsvolk van alle de posten, namelyk van dien van la Rochelle,
+van Devil's Harwar, en van de Pereca, moeten doen optrekken. De
+muitelingen, van drie verschillende kanten aangevallen, zouden,
+zoo al niet geheel verslagen, ten minsten voor hunne roekeloosheid
+zwaar gestraft zyn geworden. Ik spreek nog niet van het voordeel, het
+welk uit zulk een verlies zou zyn voortgesproten, en waar door het
+leven en de eigendom der ongelukkigen, wien de muitelingen in deeze
+strooperyen aan hunne woede opofferden, zouden zyn behouden gebleven.
+
+Ik bevond my den 23sten een weinig beter; en in de tusschenpoozingen
+van myne koorts, doodde ik twee groote zwarte aapen, om 'er my soup
+van te laaten koken. De dood van een deezer dieren ging vergezeld
+met omstandigheden, die my beletteden, om immer weer van deeze jagt
+gebruik te maken: my in een kano dicht by den oever ziende, hield hy
+eensklaps op om met zyne medemakkers te springen; en op een tak gezeten
+zynde, keek hy my aandachtig en met de grootste nieuwsgierigheid
+aan. Ongetwyffeld zag hy my aan voor een reus van zyn eigen zoort. Hy
+babbelde onophoudelyk, en danste op deeze beweegbaare tak met zoo veel
+kragt, als vaardigheid. Ik mikte hem toen, en deed hem weldra in de
+Rivier vallen.--Ik hoop zulk een schouwspel niet weer te zien! Het
+ongelukkig dier leefde nog, maar het was doodelyk gewondt. Om aan zyn
+lyden een einde te maaken, nam ik hem met twee handen by de staart,
+en hem in de rondte gedraait hebbende, om hem duizelig te maaken,
+sloeg ik hem met den kop tegen de kant van de kano; maar het arme
+beest konde tot geen sterven komen; het keek my op de aandoenlykste
+wyze aan; en ik vond geen beter middel om hem af te maken, dan hem
+met den kop in 't water te houden, tot dat hy verdronken was. Myn
+hart bloedde echter: de stervende oogen van het dier zogten steeds
+naar de myne, en scheenen my myne wreedheid te verwyten: zy doofden
+eindelyk langzamerhand uit, en hy stierf. Ik was over zyne straf
+zoodanig aangedaan, dat, toen zy gereed gemaakt waaren, ik nog van
+hem, nog van zynen medemakker proeven konde, schoon ik zag, dat zy
+aan zommige anderen eene lekkere maaltyd verschaften.
+
+De aapen, vooral wanneer ze jong zyn, zyn niet kwaad om te eeten. Men
+kan dit gemakkelyk begrypen, dewyl zy zig niet dan met vrugten, nooten,
+eijeren en jonge vogels, enz. voeden. Naar myne gedachten, zyn alle
+jonge viervoetige dieren eetbaar; maar indien men eenigen der aapen,
+welke men in de bosschen dood, vergelykt by die walgelyke en vuile
+beesten, die langs de straaten loopen, is het niet te verwonderen,
+dat een kiesche maag een afkeer van dit voedzel heeft. Ik heb
+de eerstgemelden verscheiden maalen gekookt, gebraden en gestooft
+gegeeten, en ik heb hun vleesch altyd wit, sappig en goed gevonden. Het
+eenige dat my stuitte, waaren hunne kleine handen en kop, die gevilt
+zynde, naar die van een kind geleeken.
+
+Ik heb reeds opgemerkt, dat 'er verscheiden zoorten van aapen in
+Guiana zyn, van den grooten Orang-Outang, tot de kleine Saki-Winki
+toe. Ik heb den eersten echter nooit gezien: ik heb hem zelfs, zoo
+lang ik in dit land was, niet hooren beschryven. Wat den laatsten
+betreft, ik zal 'er by eene andere gelegenheid van spreeken; ik zal
+my tans vergenoegen met den leezer te onderhouden over die geene,
+welke ik op deezen tocht zag. De aap, dien ik de tweede keer doodde,
+is van het zoort dat in Surinamen den naam van Micou draagt. Hy is
+ten naasten by van de grootte van een Vos, en van roodachtig gryze
+kleur; hy heeft een zwarte kop en een zeer lange staart. Die ik den
+10den doodde, waaren zeer fraai, en toen ze klaar gemaakt waaren,
+veel lekkerder dan de eersten. De aap van dit zoort word door de
+inwoonders genoemd kesee-kesee: hy heeft byna de gedaante van een
+konyn, en is ongemeen vaardig. Zyn hair is rosachtig, zyne staart,
+die zeer lang is, is aan het einde zwart: maar de voorpooten zyn van
+orange kleur. Hy heeft den kop zeer rond, het aangezicht zoo wit als
+melk, met een zwarte vlak in 't midden, en waar in de neusgaaten en de
+mond gevonden worden: deeze tegen elkander inloopende kleuren, geeven
+hem het voorkomen van een mom-aangezigt. Zyne oogen zyn zwart en zeer
+levendig. Dagelyks zagen wy deeze aapen aan weerskanten van de Rivier,
+maar voornamelyk op den middag. Zy sprongen in een groot getal van
+boom tot boom, de een na den ander; zelfs in een geheele reeks agter
+malkander. Zie hier hunne manier van reizen: de eerste begeeft zig op
+het einde van een tak, van waar hy op een naby staanden boom springt,
+maar dikwils ver afgelegen, zonder ooit in zyn oogmerk te missen,
+en met zoo veel juistheid als kragt. De anderen, en zelfs de wyfjes,
+hunne jongen op den rug dragende, alwaar zy zig zeer vast haaken,
+volgen hunnen geleider, de een voor, de ander na, en doen dien sprong
+met het grootste gemak. Het is zeer merkwaardig, met welke ligtheid
+zy op die natuurlyke koorden loopen, welke in een groot gedeelte der
+bosschen de boomen zamenvlegten, en die aan de takken vast hangende,
+op het eerste gezicht, de beeldtenis van eene vloot, die ten anker
+ligt, vertoonen.
+
+De wyfjes der aapen, zoo men my gezegd heeft, zoogen dikwils twee
+jongen, even gelyk de vrouwen. By het ondergaan der zon, heb ik deeze
+dieren den top der palmboomen zien beklimmen, waar van zommigen niet
+minder dan honderd voeten hoog waaren. Zy sliepen aldaar gerust,
+onder de breede bladeren van deezen boom. De Kisi-Kisi is zoo fraai,
+en van zulk een beminnelyken aart, dat verscheiden lieden hem met zig
+voeren, aan een zilvere ketting vast gemaakt zynde. Hy maakt duizend
+kromme sprongen en wendingen, babbelt zonder ophouden, en roept
+zonder tusschenpoozen pitico-pitico. Men maakt hem gemakkelyk tam,
+en vangt hem door middel van een lym, het welk de Indianen maken,
+en vry wel met ons vogellym overeenkoomt.
+
+De aapen van dat zoort, wier verschrikkelyken dood ik verhaald
+heb, wierden door myne Negers Monki-Monki genaamd. Alles wat ik
+'er van zeggen kan, bestaat hier in, dat zy onder de geenen, welken
+ik beschryf, van eene middelmatige grootte zyn, en dat zy den rug
+geheel zwart hebben. Eene zeer merkwaardige omstandigheid, en die
+ik niet vergeeten moet, is, dat ik uit myn vaartuig een aap van dit
+zoort naar den waterkant zag naderen, met zyn poot daar uit scheppen,
+zyn mond spoelen, en den vinger daar in steken, als of hy zig de
+tanden wilde schoon maken. Dit wierd door een der Negers opgemerkt,
+die my groot vermaak deed met my zulks aan te wyzen.
+
+Ik zal, om dit stuk voor het tegenwoordige te eindigen, 'er byvoegen,
+dat deeze beesten gezellig en zeer levendig zyn, zoo als ik heb
+doen zien. Het is byna overtollig op te merken, dat het gewoon
+onderscheid tusschen de aapen en de meerkatten daar in bestaat,
+dat de eersten geen staart hebben en de andere wel: maar dewyl ik
+'er geene van het eerste zoort in Guiana ontdekt heb, geloof ik,
+dat zy meerder Asia en Africa, dan dit gedeelte der nieuwe weereld,
+het welk onder den naam van Zuid-America bekend is, bewoonen. De aapen
+doen dikwils veel schade op de Plantagien, alwaar zy het suikerriet,
+enz. om ver haalen; ik heb dit egter maar eenmaal gezien.
+
+Dewyl ik van de dieren spreek, welke ik in dit gedeelte van Guiana
+gevonden heb, zal ik niet vergeeten melding te maken van de Otters,
+welke men hier Tavons noemt, en die in de Cormoetibo-Kreek ons dikwils
+met hun onaangenaam geschreeuw vermoeiden. Deeze halfslachtige dieren
+leeven voornamelyk van visschen. Zy zyn ten naasten by drie voeten
+lang, asch-graauw, en over 't geheel wit gevlakt; zy hebben korte,
+platte pooten, met vyf genagelde vingeren, die vliezen hebben. De kop
+is rond, de bek plat, en van weerskanten van knevels voorzien, even
+als de katten; de oogen zyn klein, en boven de ooren geplaatst. De
+staart is zeer kort. Deeze dieren loopen kwalyk, maar zy zwemmen met
+een groote kragt. Men zegt, dat 'er nog een ander zoort van Otters
+in Guiana is, veel breeder zynde; ik heb 'er nooit een gezien. [19]
+
+In weerwil van den gunstigen oogenschyn van des avonds te vooren,
+bevond ik my den 24sten zeer ziek. Ik had moeite om over eind te
+blyven zitten in myne hangmat, waar onder myn kleine Neger QUACO over
+den staat van zynen meester ontroostbaar was; en des anderen daags
+wierd de arme jongen zelf ziek. Ik was ter zelfder tyd genoodzaakt,
+om drie mannen, die door de koorts waaren aangetast, naar Devil's
+Harwar te zenden. De ongelukken komen zelden alleen; ik ontfing, in
+dit elendig tydstip, de tyding, dat de Officier OWEN by zyne aankomst
+op de Plantagie Alida gestorven en aldaar begraven was. Myn Vaandrig,
+COTTEMBERG, had ook daags te vooren zyne levensdagen geeindigt. Wat my
+zelven betrof, my stond tans een gelyk lot te wagten. Ik zag my tans
+door eene heete koorts aangetast, zonder Officiers, zonder soldaaten,
+hebbende geene andere hulp, dan die my de ongelukkige Neger-slaaven
+bezorgen konden, en welke zig bepaalde tot het koken van water voor
+de thee. Men kan oordeelen, hoe troostelyk het voor ons was, toen
+ik denzelfden avond, op welken zulk eene opeenstapeling van onheilen
+onzen ondergang scheen te bedreigen, van den Colonel bevel ontfing,
+om my met de vaartuigen naar Devil's Harwar te begeeven, alwaar ik ook
+mynen wachtpost aan den oever neemen zoude, en aldaar den heer ORZINGA,
+Capitain in dienst der Compagnie, af lossen, als welke zig met zyne
+manschappen naar la Rochelle, aan de Patamaca-Kreek, begeeven moest,
+om het krygsvolk, zig aldaar reeds bevindende, te versterken. Deeze
+tyding, hoe ziek ik ook was, bragt zulk eene uitwerking op my te weeg,
+dat ik oogenblikkelyk bevel zond naar de Cerberus, om tot aan den
+mond der Cormoetibo-Kreek te rug te komen, alwaar hy my den zelfden
+avond aantrof.
+
+Den 26sten namen wy ons afscheid van deezen vernielenden post: wy
+ligtten het anker, om ons naar Barbacoeba te begeeven; en onze reize
+was merkwaardig door eene omstandigheid, die waarschynlyk den leezer
+meer vermaaken zal, dan alle die meenigvuldige verhaalen van ziekten
+en sterfte.
+
+Ik lag in myne hangmat uitgestrekt, geduurende eene tusschenpoozing
+van myne koorts, en de Charon bevond zig ter halver weg, tusschen de
+Cormoetibo- en Barbacoeba-Kreeken, wanneer de schildwagt my riep om my
+te zeggen, dat hy iets zwarts zag, het welk zig in de doornstruiken aan
+den oever bewoog, en niet antwoordde, maar dat men, volgens deszelfs
+uiterlyke gedaante, moest besluiten, dat het een mensch was. In de
+gedachten komende, dat het voorwerp, door den schildwagt gezien,
+een spion konde zyn, of een voor uit gezonden muiteling, ging ik
+aan land, om 'er zeker van te zyn: toen verklaarde een der slaven,
+genaamt DAVID, dat het geen Neger was, maar een groote halfslachtige
+Slang, die ongetwyffeld niet verre van den oever af was, en dat,
+zoo ik wilde, ik hem gemakkelyk zoude kunnen dooden. Ik was daar toe
+in 't geheel niet gesteldt. De buitengewoone grootte van het dier,
+myn zwakkelyke staat, de moeielykheid om dwars door de struiken, die
+aan den waterkant van eene ongemeene dikte waaren, door te dringen,
+hielden my te rug, en ik gaf bevel om weder naar boord te keeren. DAVID
+verzogt my toen verlof om zig dieper in te mogen begeven, ten einde
+alleen den slang te dooden, die op geenen verren afstand wezen konde,
+en hy verzekerde my, dat 'er geen gevaar by was. Zyn besluit wakkerde
+myn hoogmoed en nayver zoodanig op, dat ik besloot zyn eersten raad
+te volgen, en den slang zelf te dooden. Ik vorderde echter van den
+Neger, dat hy my het dier zoude aanwyzen, en aan myne zyde blyven;
+hem tevens verklaarende, dat, zoo hy een voet dorst verzetten, ik
+hem de harssens zoude inschieten.
+
+Hy stemde in alles gewillig toe: ik laadde toen myn snaphaan met
+schroot, en 'wy gingen voort. DAVID baande den weg door de struiken
+af te snyden, en wy wierden dooreen zee-soldaat gevolgt, welke
+drie gelaaden geweeren droeg, om in geval van nood van dienst te
+zyn. Naauwlyks waaren wy vyftig treden door slyk en water voortgestapt,
+of de Neger, die alles met veel behendigheid en de naauwkeurigste
+opmerkzaamheid waarnam, hield agter my stil, en zeide my: Ik zie den
+slang reeds. In de daad het was dit dier, liggende onder de bladeren,
+en zoo wel overdekt, dat ik eenigen tyd werk had, eer ik zyn kop, die
+meer dan zestien voeten van my af was, onderscheidentlyk zien kon:
+zyn gespleeten tong bewoog zig in zyn bek; en zyne oogen, op eene
+buitengewoone wyze schitterende, scheenen vuurvonken uit te werpen. Ik
+plaatste toen myn wapentuig op den tak van een boom, om des te zekerder
+te mikken, en ik schoot af; maar den kop niet geraakt hebbende, kreeg
+hy den kogel in het lyf. Het dier, voelende gewond te zyn, stelde zig
+in eene woedende beweging, met zulk eene verbaazende kragt, dat hy de
+doornstruiken, waar door hy omringd was, weg sneed, even gemakkelyk als
+iemand het gras afmaait. Hy stak zyn staart met geweld in 't water,
+en bedekte ons daar door met een stroom van slyk, die tot op een
+grooten afstand heen vloog. Echter deed hy op ons de uitwerking niet
+van den krampvisch, en wy bleeven geene onbeweeglyke getuigen van dit
+schouwspel: wy naamen de vlucht zoo schielyk wy maar loopen konden,
+en wy gingen in aller yl in de kano. Toen wy weder tot bedaaren gekomen
+waaren, verzogt my de Neger om den aanval te hervatten: hy verzekerde
+my, dat in eenige oogenblikken de slang in rust zoude zyn; en dat hy
+nog de kragt, nog het voornemen had om ons te agtervolgen. DAVID, om
+zyn gezegde te bekrachtigen, ging voor my uit, tot dat ik gereed was
+om te schieten. Ik vernieuwde dus de proef, vooral na de verzekering
+van den slaaf, dat hy zelf in 't begin ter zyde gegaan was, alleenlyk
+om plaats voor my te maken. Deeze tweede keer vond ik den slang een
+weinig uit zyne eerste ligging verplaatst, maar zeer rustig, en de
+kop, zoo als bevoorens, onder bladeren, verrotte schors van boomen,
+en oude boom-mos verborgen. Op 't oogenblik gaf ik vuur, dog met even
+weinig goeden uitslag als te vooren. Het dier, niet meer dan ligt
+geraakt zynde, veroorzaakte ons een wolk van stof met modder gemengd,
+hoedanige ik nimmer dan in een orkaan gezien heb; en wy keerden zeer
+schielyk naar de kano te rug. In zulk eene onderneeming een weerzin
+hebbende, gaf ik bevel om weder aan boord van ons vaartuig te gaan:
+maar DAVID my zyn verzoek hernieuwende, om hem toe te staan, dat hy
+alleen het dier mogt dooden, liet ik my overhaalen, om met hem een
+derde proef te nemen. De verblyfplaats van den slang ontdekt hebbende,
+schooten wy onze drie snaphaanen te gelyk af, en een van ons had het
+geluk het monster in den kop te treffen. DAVID, over deezen goeden
+uitslag van blydschap opgetogen, liep zonder tyd-verzuim naar het
+vaartuig, en bragt wel dra het touw van de sloep met zig, om onzen buit
+naar de kano te trekken: maar dit was geene gemakkelyke onderneeming;
+want de slang, schoon doodelyk gewond, bleef zig steeds buigen, en
+weder in een krommen, zoo dat het ten uitersten gevaarlyk was hem
+te naderen. De Neger echter, een lisknoop gemaakt hebbende, kwam,
+na eenige vrugtelooze pogingen, zoo verre, dat hy dicht by hem was,
+en hem met veel knaphandigheid het touw om den hals wierp. Wy trokken
+hem toen allen tot aan den oever, en wy maakten hem agter aan de kano
+vast, om hem alzoo voort te slepen. Hy leefde steeds, en zwom als een
+aal. Ik had waarlyk geen lust om een dergelyk passagier aan boord
+van zulk een ligte boot, als de onze, te hebben, daar zyne lengte
+(schoon de Negers my, tot myne uiterste verwondering, verklaarden,
+dat het niet meer dan een jonge slang was, die slechts de helft van
+zyne volwassene grootte had,) volgens eene naauwkeurige meeting,
+twee-en-twintig voeten en eenige duimen bedroeg: zyne dikte was als
+die van mynen kleinen Neger QUACO, oud omtrent twaalf jaaren, wiens
+kamisool ik op de huid van dit dier pastte.
+
+By de Charon gekomen zynde, waaren wy bedacht, hoe dit monster ergens
+te plaatsen, maar 'er geene geschikte gelegenheid toe vindende,
+naamen wy eindelyk het besluit om hem naar Barbacoeba te brengen,
+ten einde hem aldaar aan den oever de huid af te stroopen, en
+zyn vet of olie enz. met ons te nemen. Ter uitvoering van dit
+ontwerp klauterde de Neger DAVID, het einde van het touw in de
+hand houdende, op een boom plaatste het zelve tusschen twee takken,
+en de andere Negers heisten den slang naar de hoogte op, alwaar hy
+hangen bleef. Dit gedaan zynde, verliet DAVID den boom, en een sterk
+en puntig mes tusschen de tanden neemende, omvatte hy het monster,
+het welk geduurig heen en weder slingerde. Hy begon zyn werk met hem
+de huid by den hals te openen; vervolgens stroopte hy hem dezelve af,
+daar mede voortgaande, tot dat hy in de laagte kwam. Schoon ik wel zag,
+dat het verschrikkelyk dier buiten staat was, om eenig kwaad te doen,
+moet ik egter erkennen, dat ik niet zonder ontroering een mensch,
+geheel naakt, en met bloed bemorst, met armen en beenen de glibberige
+huid van een nog levend monster konde zien omvatten. De zaak was niet
+ten eenemaal nutteloos; want, behalven deeze huid, bezorgde DAVID
+my daar door meer dan vier kruiken [20] helder vet, of liever olie,
+schoon 'er eene nog grootere hoeveelheid van verlooren ging. Ik gaf
+deeze olie aan de Heelmeesters te Devil's Harwar voor de gekwetsten,
+waar voor zy my hunnen dank betuigden, want het is een uitmuntend
+geneesmiddel, voor al voor kneuzingen. Wanneer ik myne verwondering
+betoonde, van het dier, schoon van zyne ingewanden en huid beroofd,
+nog steeds te zien blyven leven, zeide my de oude CARAMACA, het zy
+hy dit by ondervinding, het zy by overlevering wist, dat het eerst na
+den ondergang der zon zoude sterven. De Negers hieuwen hem in stukken,
+ten einde hem klaar te maken, en zig op te vergasten. Zy verklaarden
+allen, dat hy lekker en zeer gezond was; maar tot hun groot hartzeer,
+weigerde ik om 'er van te proeven; en, na het eindigen van hunne
+maaltyd, zakten wy naar Devil's Harwar af.
+
+Men bewaart verscheide huiden van dit zoort in het Britsch Museum,
+en in dat van den heer PARKINSON. De heer WESTLEY noemt deeze slang
+Liboija, en de Engelsche Encyclopedie noemt dezelve Boa. In Surinamen
+noemt men hem Aboma. Zyne lengte, wanneer hy zynen vollen wasdom
+heeft, is zomtyds, zoo men zegt, veertig voeten, en zyn omtrek meer
+dan vier. Hy heeft den rug van een donker groene kleur; en dezelve is
+met onregelmatige, witte, en met een zwarte streep omringde vlakken
+bedekt; de zyden zyn van een fraaije donker geele kleur, met de zelfde
+vlakken; en de buik heeft een witte vuile kleur. Zyn kop is breed,
+plat, maar klein in evenredigheid van het lyf; zyn bek is zeer groot,
+en bevat eene dubbele reije tanden; zyne beide oogen zyn zwart en
+uitpuilende. Deeze slang is geheel met schubben bedekt, waar van
+zommigen de gedaante van een Engelsche schelling hebben. Om hem in 't
+aangrypen van zynen buit behulpzaam te zyn, is hy onder den buik met
+sterke klaauwen, als haanespooren, gewapend. Dit dier leeft zoo wel
+in 't water als op 't land, en tiert 't best op laage en moerassige
+landen, alwaar hy zig verschuilt, door zig onder stukken verrot
+hout, onder boommos en bladeren, als een touw in een te rollen. Hy
+verbergt zig alzoo, om zynen vyand by verrassing te vangen, terwyl zyne
+ongemeene grootte hem niet toelaat denzelven te vervolgen, Wanneer hy
+uitgehongerd is, verscheurd hy al het gedierte, dat onder zyn bereik
+koomt; het verschilt hem weinig, of het een luiaard, een wild zwyn,
+een hart of een tyger is. Door middel van zyne klaauwen slingert hy
+zig rondom zynen buit, zoo dat dezelve hem niet ontsnappen kan. Hy
+vermorselt met eene onweerstaanbaare kracht de beenderen van het lyf
+van het dier, het welk hem tot voedzel strekt. Om elken brok beter te
+doen glyden, bevochtigt hy dien met een speekzel of slym, het welk hy
+uit zyn bek haalt, en zoo gaat eindelyk alles naar binnen, en verdwynt
+geheel en al. De Aboma kan dan niet van plaats veranderen. De roof,
+die hy heeft ingeslokt, verwekt eene al te sterke opspanning in dat
+gedeelte van het lyf, alwaar het ter verteering blyft, het welk dit
+dier beletten zoude over den grond heen te glyden. Geduurende al dien
+tyd heeft hy geen ander onderhoud noodig. Men heeft my verhaald, dat
+'er Negers door hem zyn verslonden geworden, en ik ben zeer genegen om
+'er geloof aan te slaan; want indien, wanneer hem de honger knelt, een
+mensch zig onder zyn bereik bevond, zoude hy hem zoo wel aanpakken,
+als alle andere gedierten. Ik vreesde, dat zyn vleesch, het welk
+zeer wit is, en naar dat van een visch gelykt, voor de maag schadelyk
+mogt zyn. Ik had 'er niet tegen, dat de Negers 'er van aaten, maar ik
+bemerkte een zoort van misnoegen onder de zee-soldaaten, die my nog
+overig waaren, dat ik de groote kook-ketel had laaten gebruiken om hem
+te kooken. Men zegt, dat de beet van deezen slang niet vergiftig is;
+ik geloof zelfs, dat hy niet byt, dan wanneer hy honger heeft.
+
+Ik zal 'er byvoegen, dat ik zyne huid op den bodem van de kano vast
+gespykerd hebbende, om dezelve aldaar in de zon te doen droogen, en
+die met asch bedekkende, om ze voor 't bederf te bewaaren, aan een
+van myne vrienden op Paramaribo zond, die dezelve vervolgens als een
+stuk van groote merkwaardigheid naar Holland gestuurt heeft.
+
+
+AGTSTE HOOFTSTUK.
+
+  De Muitelingen verbranden drie Plantagien, waar van zy
+  de bewoonders vermoorden.--Tafereel van armoede en elende.
+  --Optocht dwars door de bosschen van Surinamen.--De Colonel
+  FOURGEOUD en het overig krygsvolk verlaat Paramaribo.
+
+
+Den 24sten Augustus, loste ik den Capitain ORZINGA af, en nam het bevel
+op den wachtpost van Devil's Harwar op my. Ik was zes-en-vyftig dagen
+aan boord van de Charon geweest, in den beklaagenswaardigsten staat;
+maar ik hoopte dien tans door eenige ververschingen, als melk, enz.,
+die ik my bevoorens niet konde aanschaffen, verzacht te zien. Het
+krygsvolk der Societeit, ten getaale van meer dan honderd mannen,
+moest des anderen daags vertrekken, om zig in myne vaartuigen, naar
+den wachtpost van la Rochelle aan de Patamaca te begeeven. Ik deed
+de monstering van de macht, die my nog overig was. Van vyf Officiers
+waaren 'er maar twee in 't leven, en deezen waaren nog ziek. Het
+getal van myne zee-soldaaten beliep slechts vyftien, zonder daar onder
+een Sergeant en twee Corporaals te begrypen. Ik had echter, den 2den
+July bevoorens, vier-en-vyftig soldaaten in volmaakte gezondheid met
+my ingescheept. Eene zoo zwakke krygsbende, als de myne tans was,
+was voor my onvoldoende, om een hospitaal vol zieken, magazynen met
+krygs- en mondbehoeften, enz. te verdedigen op eenen post, die door
+honderd soldaaten was bezet geweest, en zulks vooral op een oogenblik,
+dat de vyand niet verre af was. Dit alles in aanschouw neemende,
+gaf de Capitain ORZINGA my eene versterking van twintig mannen van
+zyn volk. Op den dag van myne aankomst, gaf hy my en myne Officiers
+eene avondmaaltyd, en hy onthaalde ons op versch gekookt en gebraden
+vleesch; het geen ons een groot genoegen verschafte en uittermaaten
+verwonderde. Maar hoe was ik ter nedergeslagen, wanneer ik vernam,
+dat deeze lekkere spys aan ons was opgedischt ten kosten van de koe
+en het kalf, waar op ik alle myne hoop gebouwd hadde! Het scheen,
+dat deeze moord, want waarlyk het was niets anders, tusschen den
+Capitain en een van zyne schildwachten, die veinsde deeze dieren door
+onvoorzichtigheid gedood te hebben, was overlegt geworden. Dus beroofde
+ons ORZINGA, voor het genoegen van een oogenblik, van eene verkwikking,
+welke voor ons, by gebrek van gezond voedzel geheel uitgemergeld zynde,
+zoo noodzakelyk geworden was.
+
+Des morgens van den 28sten, begaf het krygsvolk van de Compagnie
+zig naar de plaats van deszelfs bestemming. Na hun vertrek deed ik
+onderzoek naar de manschappen, welke ORZINGA my had agtergelaten,
+en ik vond niet dan koortzigen, gekwetsten, lieden door allerlei
+zoorten van kwaalen aangetast, welke men des anderen daags in het
+ziekenhuis moest doen gaan.
+
+Den 29sten, liet ik aan mynen eenigen Stuurman stokslagen geven,
+vermits hy de soldaaten bestal. Ik gaf vervolgens bericht aan den
+Colonel FOURGEOUD van myne aankomst op deezen post: ik schetste hem
+myne gesteldheid af, en verzogt om versterking. Den avond van den
+zelfden dag stierven twee van myne soldaaten.
+
+Na alle myne beschikkingen gemaakt te hebben, dankte ik den Hemel in
+de hoop van eenige rust te smaken. Met deeze vleijende hoop vervult,
+ging ik ten tien uuren des avonds in myn hangmat leggen slapen;
+maar deeze rust was van korten duur; want naauwlyks had ik de oogen
+gesloten, of ik wierd door mynen Sergeant wakker gemaakt, die my den
+volgenden brief ter hand stelde: dezelve was aan my gezonden door
+den Capitain der soldaaten, of van de vaartuigen aan de Cottica.
+
+"Ik heb de eer u te berichten, myn Heer, dat de muitelingen aan uwen
+kant drie Plantagien, de Zuinigheid, Peru, en de Hoop hebben in brand
+gestoken; dezelve branden nog; en dat zy bovendien aan alle blanken,
+welken zy daar gevonden hebben, den hals hebben afgesneden. Dewyl
+zy hunne te rug wyk nemen moeten by den post, alwaar gy u bevind,
+geef ik 'er u kennis van, op dat gy op uwe hoede zyn zoude.--Ik ben
+in haast, enz."
+
+(Geteekend)
+
+STOELEMAN
+
+Van de nietigheid myner middelen van verdediging overtuigt zynde,
+konde ik niet afzyn op het leezen van deezen brief te zidderen. Den
+afgezonden bode, die my den brief gebragt had, de tyding, my daar by
+aangekondigd, verspreid hebbende, was het onnoodig, om de algemeene
+marsch te slaan, ten einde het volk by een te verzamelen. Niet alleen
+de weinige soldaaten, die overig waaren, maar zelfs alle de zieken
+van het Hospitaal, waaren in een oogenblik by elkanderen. Ik stond
+'er wel by, de laatstgemelden wilden mede optrekken; zy kroopen op
+handen en voeten, en verscheiden van hun stierven op het zelfde
+oogenblik. Mogte ik nimmer een dergelyk schouwfpel van schrik en
+elende wederom aanschouwen! Verminkten, zieken, blinden, gekwetsten,
+vlooden allen, in de hoop van een treurig aanzyn te behouden, naar
+eenen onvermydelyken dood.
+
+Wat my betrof, ik was in geen beter staat, zynde uittermaten
+zwak. Echter bragten wy den geheelen nacht onder de wapenen door,
+en ik verzogt den bode om by ons te blyven, ten einde ons getal met
+nog een man te vergrooten: wy hadden beslooten ons leven zoo duur te
+verkoopen, als ons mogelyk zyn zoude. Tegen den morgenstond, geenen
+vyand ziende opdagen, begroeven wy onze dooden in hunne hangmatten,
+want, op den geheelen post, was geen enkele plank om een kist te
+maken. In deeze verschrikkelyke gesteldheid verloor ik myn geduld, en
+ik verstoutte my om aan mynen Colonel te schryven, dat de soldaaten,
+die my nog overig waaren, door de gevolgen hunner vermoeienis en lyden
+afgemat, op den rand des grafs stonden, en dat men hen niet meer
+konde oppassen, zoo als hun staat vereischte, vermits de oppassers
+der zieken, by myne aankomst alhier, naar Paramaribo gevlucht waaren.
+
+Ons getal, naar de stiptste waarheid, bepaalde zig tot twaalf mannen,
+en men moest twaalf gebouwen bewaaren. Wy hadden niet meer overig dan
+twee kistjes met oorlogs-behoeftens. Wy hadden geen middel om de zieken
+te bergen, want het volk van Capitain ORZINGA was met myne vaartuigen
+vertrokken, en ik had de laatste kano bestemd, om mynen brief aan den
+Colonel te zenden. Den bode, die my den brief van STOELEMAN gebragt
+had, by my willende houden, en beletten, dat niemand met hem ontsnappen
+zoude, had ik zyne kano laaten wegdryven. In deeze gesteldheid zag ik
+my gedwongen de slaaven in soldaaten te herscheppen. Ik wapende hen
+met een byl, geen snaphaan aan hun durvende toe vertrouwen. Wy bleeven
+dan, zoo als ik reeds gezegd heb, den geheelen nacht onder de wapenen,
+en des anderen daags morgens vonden wy weder twee mannen overleden.
+
+Ik begon waarlyk te gelooven, dat wy geschikt waaren, om buiten
+bedenking verlooren te gaan. Alle de soldaaten, de regels van
+onderwerping vergeetende, en zig met niets meer, dan het behoud van
+zig zelf, bezig houdende, vervloekten den Colonel FOURGEOUD; en het
+was my onmogelyk hunne verwenschingen te stuiten. Ik kan niet nalaaten
+de bekwaamheid der muitelingen alhier op te merken, welke zig stil
+gehouden hadden, tot dat het krygsvolk der Societeit op den post van
+Devil's Harwar van daar vertrokken was, en welke overtuigt zynde,
+dat dezelve door geene anderen, dan verzwakte en zieke soldaaten
+bewaard wierd, op den dag zelven van dit vertrek, hunne verwoestingen
+op de Plantagien aan de Cottica gepleegd hadden. Zy wisten wel, dat
+ik geen volk genoeg had, om hen te vervolgen, zelfs niet om my te
+verdedigen. Dit alles echter beantwoordde aan myne verwachting. Maar
+zoo myne macht voldoende geweest was, de muitelingen zouden niet
+ontsnapt zyn; ik zoude hen ten minsten in hunnen te rug tocht hebben
+afgesneden, vooral indien het krygsvolk, aan de Pereca geplaatst, met
+dat van Cottica gezamenderhand was werkzaam geweest, door ronden te
+doen op den weg, die tusschen deeze twee Rivieren gemeenschap heeft,
+een weg, dien de muitelingen verpligt waaren twee maal over te trekken.
+
+Den eersten September, bragten wy ook den nacht wakende door, en
+des anderen daags morgens begroeven wy nog eenen anderen soldaat. Ik
+begryp niet, hoe zommigen van ons, in den zwakken staat, waar in wy
+waaren, en in eene brandende luchtstreek, zulk een schouwspel konden
+overleven. Eindelyk overtuigd zynde, dat de muitelingen het Cordon
+waaren doorgetrokken, zonder dat zy dienstig geoordeelt hadden ons een
+bezoek te geven, besloot ik om al myn volk naar binnen te doen gaan, en
+hun toe te staan om op hun bed te sterven. Des avonds van dien zelfden
+dag, wanneer wy zulks niet meer noodig hadden, zagen wy een Officier
+en tien mannen van den post van la Rochelle aankomen. Bevoorens had ik
+'er niet meer dan negen overig, die in staat waaren dienst te doen.
+
+Den 2den stierf nog een ander soldaat. Ik deed op nieuw de monstering
+van myn volk, en ik bevond dus agt Zee-soldaten, zonder de versterking
+van verminkten uit het krygsvolk der Compagnie mede te rekenen. Echter
+liepen wy geen gevaar meer om door de muitelingen vermoord te worden:
+dank zy hunne kleinmoedigheid, of liever hunne overyling.
+
+Ik ontfing op dit tydstip een brief van den Colonel FOURGEOUD, die
+over het verlies van zoo veele braave Officiers zeer was aangedaan. Hy
+gaf my ook kennis, dat ik versterking stond te ontfangen, en dat
+myn Sergeant, CABANUS, op myne aanbeveeling tot Vaandrig benoemd
+was. Deeze bevordering deed my een groot genoegen, en kwam juist
+ter sneede, dewyl ik dien zelfden dag mynen armen MACDONALD, die een
+gelyken rang had, in een zeer deerniswaardigen staat naar Paramaribo
+zond. Ik antwoordde aan den Colonel, dat ik hem bedankte; maar dat,
+indien ik geene versterking kreeg, ik niet konde instaan voor de
+gebeurtenissen op eenen post, alwaar ik met afgematte soldaaten, en
+zelfs zonder genoegzaame krygsbehoeften den geheelen loop van eene
+Rivier had te verdedigen. Ik voegde 'er by, dat de zieken by gebrek
+van gepaste geneesmiddelen, en van een Heelmeester om hen gade te
+slaan, zouden omkomen; dat wy hier niet hadden dan twee noodhulpen
+van den Heelmeester van 's Compagnies krygsvolk, en die tot niets
+meer in staat waaren, dan om eenige aderlatingen te doen, of eenige
+konst-bewerkingen, waar toe geene meerdere kunde vereischt wierd.
+
+Den 4den, begroeven wy een Zee-soldaat, en des anderen daags stierf 'er
+nog een. Toen had ik 'er geen enkele, die niet ziek of buiten dienst
+was, door de gevolgen der ontsteeking, veroorzaakt door de jeukende
+knobbels, die verscheiden aan de voeten hadden. Deeze ongelukkigen
+waaren grootendeels Duitschers, en weinig geschikt voor zulk eene
+brandheete luchtstreek. Ik begon niet meer te beven op het denkbeeld,
+dat ik den laatsten man van myn volk ging begraven; ik zoude zelfs
+gewenscht hebben met hem in 't graf neder te daalen, toen 'er een
+vaartuig van Paramaribo aankwam, het welk eene bekwaame versterking
+medebragt, gelyk ook krygs- en mond-behoeften, geneesmiddelen, een
+Heelmeester, en den last van mynen Oversten, om op den eersten weg,
+die met de andere wegen gemeenschap had, en het Cordon genaamt was,
+tusschen de Rivieren Cottica en Pereca, het spoor der muitelingen
+na te vorschen, en hem van den uitslag myner ontdekkingen bericht
+te geven. By dien zelfden last gaf my de Colonel ook te kennen,
+dat hy de magazynen op den post van Devil's Harwar wilde behouden,
+en dat ik 'er geene moest oprichten op den streek lands, dien ik aan
+de Barbacoeba-Kreek gevonden had.
+
+Een weinig kracht bekomen hebbende, maakte ik my den 6den gereed,
+om dit ontwerp uit te voeren, en ik deed de krygsbehoeften in het
+Magazyn plaatsen.
+
+De manier, op welke het krygsvolk in dit land optrekt, is zoo
+verschillende van die in Europa, dat ik, alvoorens myn verhaal te
+vervolgen, dezelve kortelyk zal trachten te beschryven.
+
+Voor eerst is het in Guiana onmogelyk, om in twee of drie gelederen
+te gaan; dus kent men daar ook niet het optrekken by divisien of
+pelotons. De geheele krygsbende stelt zig op eene reije, met het
+gezicht naar de rechte kant; en de Negers zyn onder de soldaten
+verspreid, om op hen, en op de goederen, waar mede zy beladen zyn, te
+passen. Dit zoort van optocht word genoemd het Indiaansch gelid. Om
+een hoop van zestig mannen, namelyk een Capitain, twee Lieutenants,
+twee Sergeanten, vier Corporaals, een Heelmeester, en vyftig soldaaten
+te vergezellen, zyn ten minsten twintig Neger-slaven noodig, waar
+van men de huur aan hunne meesters betaalt, tegen twee Engelsche
+schellingen daags, ten kosten der Volkplanting. Wagens en paarden
+zouden veel minder kostbaar zyn; maar men kan 'er zig tot den optocht
+van krygsvolk in dit land niet van bedienen.
+
+Zie hier, op welke wyze men de soldaten en Negers onder elkander
+mengt: twee der laatsten. trekken in 't algemeen het eerst op,
+en dragen bylen om een weg te baanen. Zy worden gevolgt door een
+Corporaal en twee mannen, die gelast zyn de plaatsen te bespieden,
+en in geval van nood alarm te slaan. Een Officier, een Corporaal en
+zes soldaaten maaken de voorhoede uit. Vervolgens koomt op eenigen
+afstand de hoofd-bende in twee partyen. By de eerste bevinden zig een
+Capitain, een Corporaal, twaalf soldaaten, een Heelmeester en twee
+Negers, die het kruid dragen. De tweede partye bestaat uit twaalf
+andere soldaaten, onder bevel van een Sergeant. De achterhoede,
+bestaande uit een Officier, een Sergeant, een Corporaal en agtien
+soldaaten, word door zestien Negers vergezelt, om de geneesmiddelen,
+het vleesch, brood, rhum, wapenen, bylen, enz. en zelfs de zieken
+en gekwetsten, te dragen. Dezelve bevind zig ook op eenigen afstand
+van de hoofdbende. Na deezen komen een weinig verder, en het laatst
+van allen, een Corporaal en twee mannen, die insgelyks last hebben
+om alarm te slaan, indien de aanval achterwaarts geschieden mogt.
+
+Alles, volgens de voorgemelde schikking, gereed zynde voor myne kleine
+afgezondene krygsbende, bestaande uit my zelf als Capitain, den heer
+HERTSBERG, Officier van het krygsvolk der Compagnie, een tweeden
+Heelmeester, een Gids, twee Sergeanten, twee Corporaals, veertig
+soldaten, en alleenlyk agt Neger-slaven, zoo om den weg te baanen, als
+om de goederen te dragen, gingen wy in den vroegen morgenstond rechts
+af, en wy begaven ons in de bosschen, zorg dragende om lynrecht op de
+Pereca aan te trekken. Na het Cordon tot elf uuren des voor-middags
+gevolgt te hebben, ontdekte ik het spoor der muitelingen, zoo als ik
+dit ook verwagtte, aan hunne voetstappen in het slyk, aan gebrokene
+flessen, schillen van weegbree, enz., en ik bespeurde, dat zy den
+weg naar Pinnenburg naamen, gelyk ik reeds gezegd heb.
+
+Wy vervolgden onzen tocht tot acht uuren des avonds, wanneer wy
+te Soribo, een wachtpost van 's Compagnies krygsvolk, aan de Pereca
+gelegen, aankwamen. Wy waaren in een deerniswaardigen staat. Wy hadden
+verdronken landen en moerassen moeten doorwaaden, in het midden
+van welke het water of de modder ons over de heupen kwam. Dikwils
+ontmoetten wy omgevallen boomen, die de een over den ander lagen;
+en wy waaren genoodzaakt, ten einde onzen weg te vervolgen, om 'er
+over heen te klauteren, of op den buik onder door te kruipen. Dit
+alles was egter het slimste niet, dat wy te lyden hadden; elk deel van
+ons lichaam was ysselyk gehavend door de heesters en doornstruiken;
+daarenboven hadden de mieren, de pattat-luizen, de wassy-wassy, of
+de byen, ons onophoudentlyk gestoken. Deeze laatstgemelde insecten
+zyn zwart, en hebben ten naasten by de grootte van de Engelsche. Het
+is onmogelyk dezelve in byekorven by elkander te houden; zy vliegen
+by zwermen in de bosschen, en maaken haare nesten in de holen der
+boomen, of tusschen de takken. Deeze nesten zyn zomtyds zoo groot
+als een koe-blaas, die opgeblaazen is; zy hebben daar mede veel
+gelykheid, het zy ten aanzien van de kleur, het zy van de gladheid,
+maar zy zyn van een minder geregelde eironde gedaante. Wanneer men
+onvoorzigtiglyk of de takken of de nesten aanraakt, schieten 'er
+duizend van deeze insecten uit hunne verblyfplaats, en maaken een
+klein vliegend leger, dat allergeduchtst is. Zy hechten zig altoos,
+uit een aangebooren neiging, aan de oogen, aan de lippen, en komen
+zelfs in het hoofdhair, waar uit men hen niet gemakkelyk kan doen
+verhuizen. Hunne steeken veroorzaaken doorgaans de koorts, en eene
+ontsteeking, die, wanneer ze in de nabyheid der oogen is, iemand
+eenige uuren blind maakt. Deeze bijen geeven een zeer bruine honig,
+als mede wasch; maar beide zyn van weinig waarde.
+
+Het geen ons echter het meest vermoeide, was het gaan in de hette van
+een brandende zon. Wanneer dezelve was ondergegaan, vervielen wy in
+eene stik donkere duisternis, en om gezamentlyk voorwaarts te komen,
+moesten wy elkander by de hand vast houden. Ik was genoodzaakt tien
+mannen agter te laten; de een konde niet meer zien, een ander had de
+koorts, een derde de voeten vol met knobbels. Gelukkiglyk ontfing de
+bevelhebbende Officier van den post van Soribo ons met de grootste
+herbergzaamheid; maar by myne aankomst, noodzaakte my de koorts om
+in myne hangmat te gaan leggen. De rust deed my goed, en des anderen
+daags morgens bevond ik my beter. Wy waaren echter, zoo min de een,
+als de ander, in staat om onzen voorigen weg weder te betreeden;
+derhalven zond de Bevelhebber van den post eenige weinige manschappen,
+om de ongelukkige zee-soldaaten, die ik des avonds te vooren was kwyt
+geraakt, te gaan opzoeken; zy bragten 'er zeven van te rug, die elk
+door twee Negers gedragen wierden in een hangmat, aan lange stokken
+vast gemaakt. De drie anderen bereikten wederom, zoo goed zy konden,
+Devil's Harwar.
+
+Terwyl wy te Soribo waaren, schreef ik aan den Colonel een brief,
+welken my, dit is waar, de gramschap ingaf. Ik verhaalde hem, dat ik
+de voetstappen der muitelingen gevonden had; dat indien men my in tyds
+versterking bezorgt had, ik hun belet zoude hebben te rug te keeren,
+maar dat het te laat was, en dat myne soldaaten afgemat waaren zonder
+eenige vrucht. Ik heb naderhand vernomen, dat deeze brief, zoo als
+men kan naargaan, den Colonel in den hoogsten graad verbitterde. Na
+dat wy genoegzaam hadden uitgerust, om ons weder op weg te begeven,
+verlieten wy op den 9den den post van Soribo, des morgens ten vier
+uuren, en wy kwamen des avonds ten vier uuren op Devil's Harwar aan, na
+onuitspreekelyk veel geleden te hebben. Wy waaren met bloed en modder
+als overdekt: onze dyen en beenen waaren door de doornstruiken van
+een gereeten; de meeste soldaaten hadden geene schoenen nog koussen;
+en ik, die by verkiezing op deeze wyze ging, was de geen die het minst
+te lyden had, vermits ik my langzamerhand gewend had blootsvoets op
+de vaartuigen te gaan.
+
+Te Devil's Harwar te rug gekomen zynde, vond ik aldaar den Lieutenant
+Colonel WESTERLOO, die 'er het bevel op zig nam. Hy was alleenlyk
+door een Quartier-meester vergezelt, maar zyn volk moest des anderen
+daags komen. Ik was verheugd over deeze gebeurtenis, die my eenige
+rust beloofde. Na myne orders aan deezen Officier te hebben ter hand
+gestelt, en hem in 't Magazyn, Hospitaal, enz. gebragt te hebben,
+ging ik my in de Rivier baden. Ik had dit zeer noodig, als zynde
+uittermaten verhit. Ik ontfing denzelfden dag eene meenigte schoone
+vruchten, Jamaicasche rhum, wyn en suiker, my door myne geliefde JOANNA
+toegezonden.--Maar hoe verstyfde my het bloed, toen de Quartiermeester
+my als een geheim verhaalde, dat myn Sergeant, genaamt FOWLER, na
+myn wyn te hebben uitgedronken, aan dit ongelukkig meisjen geweld
+had willen plegen; dat hy, des anderen daags te Devil's Harwar komen
+zoude, en dat ik de teekens der billyke gramschap van JOANNA op zyn
+gezicht zien zoude.
+
+Ik weet niet of men myne drift verschoonen zal: ik zwoer, dat ik
+dit monster dadelyk by myne aankomst vernielen zoude. Ik gelastte
+dienvolgende aan een Neger, om twaalf bambous-rieten te snyden,
+en ik bleef t'huis, als een mensch, die van zyne zinnen beroofd is.
+
+Den 10den, kwamen in een tweede vaartuig, vol met krygsbehoeften
+van allerlei zoort, en met geneesmiddelen, twee Lieutenants en
+een vry groot getal soldaaten. Zoo dra zy in hun kwartier waaren,
+liet ik FOWLER haalen, die op drie plaatsen in het aangezicht
+gekwetst was. Ik sloot hem in een kamer op; en zonder hem een enkel
+woord te zeggen, sloeg ik hem zes bambous-rieten op het hoofd aan
+stukken. Eindelyk sprong hy, geheel bebloed, het venster uit, en myne
+gramschap bedaarde. Zy hernieuwde zig egter kort daar na, maar om eene
+andere reden: ik vernam, dat de Colonel FOURGEOUD alle myne goederen
+had doen in beslag nemen; dat zy in een ledig Magazyn gebragt en
+verzegeld waaren; dat myne wooning aan een ander gegeven was; en dat
+'er geen middel was geweest, om my de noodzakelykste kleederen toe
+te zenden. Ik wierd nogtans door de hoop om naar Paramaribo te rug te
+keeren, getroost. De andere nieuwstydingen bragten mede, dat de Colonel
+eindelyk in persoon met het grootste gedeelte van het krygsvolk deeze
+Stad verlaten had; dat hy het zelve post deed vatten te Devil's Harwar
+aan de Cottica; op de Plantagie Bellair, aan de Pereca; en op die
+van Klarenbeek en Cravassibo, aan de Commewyne; dat hy gezamentlyk
+met de krygsmagt der Compagnie, en de Neger-Jagers, de muitelingen
+moest vervolgen; dat hy ook bevel gegeven had, om al het volk van
+de vaartuigen te ligten, waar van het overschot de manschappen der
+opgemelde posten zoude versterken. Ik moet erkennen, dat alle deeze
+schikkingen zeer verstandig en met veel bekwaamheid ontworpen waaren.
+
+Wy vernaamen ook, door middel van den wachtpost aan de Patamaca, dat
+de muitelingen, by het oversteken van de Rivier boven den post van
+la Rochelle, eene kleine Plantagie vernielt, en derzelver eigenaar
+den heer NYBOUR vermoord hadden.
+
+Byna op dien zelfden tyd ontsnapte hun een Opzigter van eene Plantagie
+door behulp van eenen jongen Neger: dezelve deed hem in een kano
+gaan, en plat op zyn buik leggen; vervolgens sprong hy in 't water,
+alwaar het hem, met de eene hand zwemmende, en met de andere de
+kano voort-trekkende, in weerwil van het vuur der muitelingen,
+gelukte deezen man, gezond en behouden, aan de Patamaca-Kreek te
+brengen. Een dienst van zulk een ongemeen gewicht wierd echter,
+eenige dagen daar na, met drie honderd geesselslagen betaald, welke
+deeze zelfde Opzichter aan den jongen Neger liet geven, om dat hy
+vergeten had een sluis te openen. Ik zal geene aanmerkingen maaken op
+deeze onmenschelyke daad, maar myn droevig verhaal vervolgen. Aan den
+Lieutenant Colonel WESTERLOO voorgehouden hebbende, dat de slegte
+staat van myne gezondheid my belette, om het krygsvolk op zynen
+tocht te volgen, verzogt ik hem my de vryheid te vergunnen, om naar
+Paramaribo te rug te keeren, ten einde ik my aldaar zoude trachten
+te herstellen; maar volgens den uitdrukkelyken last van den Colonel
+FOURGEOUD, weigerde hy my zulks. Deeze onbeschaafdheid deed my byna
+het verstand verliezen. De ontroering van mynen geest was zoo groot,
+dat ik des anderen daags morgens, den 12den, besloten hebbende, om
+op de eene of andere manier mynen staat te veranderen, myn verzoek
+hernieuwde. Ik verzogt, of dat men my zou toestaan oogenblikkelyk te
+vertrekken, of dat men my maar om hals zoude brengen, dewyl, volgens
+het getuigenis der Heelmeesters, de dood voor my niet verre af was,
+indien myn vertrek langer wierd uitgestelt. De Lieutenant Colonel
+nam de zaak op nieuw in overweging, en eindelyk wilde hy wel bevel
+geven, om my in een vaartuig te laten gaan, maar zonder toe te staan,
+dat eenige blanke my zoude vergezellen, ik verliet derhalven deezen
+Officier, die zig bezig hield om Devil's Harwar met goed paalwerk te
+versterken, bevindende zig aldaar toen eene talryke bezetting. Op den
+middag bereikte ik den oever der Rivier, wordende op de schouders van
+eenen Neger gedragen, tot op het oogenblik dat ik in het vaartuig
+stapte. Myn kleine QUACO vertrok met my, en eindelyk verliet ik
+deezen vervloekten post, alwaar ik zoo veele dappere lieden in het
+graf agterliet.
+
+Na een nacht en dag gereist te hebben, kwam ik den 14den, ten
+twee uuren des morgens, te Paramaribo aan. Ik was zeer ziek. Geene
+huisvesting in deeze stad meer hebbende, wierd ik op de vriendelykste
+wyze ontfangen door een koopman, genaamt DELAMARRE. Deeze braave
+man, zig met deeze daad niet vergenoegende, zond dadelyk een van
+zyne bedienden, om myne arme JOANNA, die by haare moeder was, te
+haalen. Tevens liet hy een Geneesheer komen, wiens hulp, in eene zoo
+droevige gesteltheid als de myne, voor my hoogst noodzakelyk was.
+
+
+
+NEGENDE HOOFTSTUK.
+
+  Kakkerlakken.--Ziekten, die aan de luchtstreek van Guiana
+  byzonder eigen zyn.--Papegaijen, genaamt Macaws.--Nieuwlings
+  aangebragte Negers, om als slaven verkogt te worden.
+  --Aanmerkingen over de behandeling der Negers.--Hunne reize
+  van Africa naar America.--Manier van het verkoopen der slaaven
+  te Surinamen.--Beschryving eener Catoen-Plantagie.
+
+
+Den 19den September, bevond ik my in een vertrek, van zeer zindelyk
+huisraad voorzien, en ik gevoelde my door de hoop, welke myn Geneesheer
+my gaf, opgewekt. Ik wierd door myne vrienden omringd, en myne geliefde
+JOANNA besteedde alle haare zorgen aan my.
+
+De Capitain BRASCH, die by afwezigheid van den Colonel het bevel
+voerde, zond my daags na myne aankomst myne goederen. Tot meerder
+zekerheid, gelyk ik reeds gezegd heb, had men alles verzegeld; maar
+toen ik myne koffers open deed, vond ik myn linnen, myne boeken,
+enz. door een zoort van insecten, genaamt Kakkerlakken, doorknaagt;
+myne schoenen zelfs waaren niet gespaart; ik had meer dan twaalf
+paaren uit Europa medegebragt, om dat ik wist, dat ze in dit Land
+slecht en zeer duur zyn.
+
+De Kakkerlak is een zoort van Kever, een duim en zomtyds twee duimen
+lang; derzelver gedaante is eirond en plat, en de kleur hoog rood:
+hy kruipt door het gat van 't slot der koffers en valiesen, en
+legt aldaar niet alleen zyne eijeren, maar hy doorknaagt ook het
+linnen, stoffen, zyde, en alles wat hy vind; hy dringt ook in eet-
+en drinkbaare waaren van allerleije zoort; het geen dezelve zeer
+walgelyk maakt, want hy laat aldaar eene leelyke reuk agter, vry
+veel gelykende naar die der wandluizen. Dewyl de meeste Oost-Indische
+Schepen, vooral die met suiker geladen zyn, altoos met deeze insecten
+besmet zyn, zal ik alleenlyk melden, dat men ze zelden ziet vliegen,
+maar dat ze zeer schielyk loopen. Het beste, en, zoo ik geloof,
+het eenige middel, om de koffers of kassen daar voor te beveiligen,
+bestaat hier in, dat men dezelve op vier groote wel schoon gemaakte
+glaase flessen plaatst, op dat derzelver gladheid aan deeze insecten
+de gelegenheid beneeme, om op te klauteren en daar binnen te komen,
+het zy door het gat van 't slot, het zy door de kleinste spleet:
+men had deeze voorzorge ten aanzien van myne goederen vergeten. Ik
+vond echter voor het tegenwoordig oogenblik linnen genoeg; en door de
+zorge van JOANNA had ik wel dra een nieuwen voorraad van kleederen. Men
+kan zig geen denkbeeld vormen van het genoegen, dat ik ondervond met
+goed linnen en schoone kleederen aan het lyf te hebben. De onrust,
+waar in myn geest gedompeld was geweest, bedaarde langzamerhand,
+en ik dankte toen den Hemel dat hy my eene goede lichaamsgesteldheid
+geschonken had. De arme MACDONALD genoot dit zelfde voorrecht niet;
+hy bevond zig steeds zeer ongesteld. Hy had zyn intrek by den heer
+KENNEDY, die de beleefdheid gehad had, om hem by zyne te rug komst
+van Devil's Harwar eene verblyfplaats te verleenen.
+
+Korte dagen na myne aankomst, deed ik onderzoek naar het gedrag van den
+Sergeant FOWLER. Ik vernam, dat hy zig waarlyk dronken had gedronken,
+zoo als men my gezegt had; en dat hy, op flessen gevallen zynde, zig
+het aangezicht had gekwetst; maar dat hy nimmer getracht had het minste
+geweld aan JOANNA te plegen: wel verre van dien, was zyn gedrag geheel
+het tegen over gestelde geweest van het geen men my had opgegeven. Over
+de ontneeming myner goederen, en, de kwade behandelingen, die men my in
+alles aandeed, ter neder geslagen zynde, had hy zig, ten gevolge van
+zyn hartzeer, aan eene oogenblikkelyke dronkenschap overgegeven. Ik
+had een innerlyk berouw over de behandeling, die ik hem had doen
+ondervinden, en ik nam my voor altyd zyn vriend te zullen zyn:
+ik ben dit voornemen naargekomen. Myne koorts was op dit oogenblik
+veel minder; maar ik was onderhevig aan eene ziekte, welke aan deeze
+luchtstreek byzonder eigen, en van dien aart is, dat ik vreeze dezelve
+slechts onvolkomentlyk te zullen beschryven. Het is een zoort van
+schurftachtige uitflag: men heeft 'er ten minsten in Surinamen dien
+naam aan gegeven. Het lichaam, vooral aan de onderste deelen, word met
+onregelmatige en scharlaken-kleurige vlakken bedekt, welke van dag tot
+dag vermeerderen, ten minsten zoo men 'er geene gepaste geneesmiddelen
+tegen gebruikt. Een zoort van eelt-achtigheid omringt deeze vlakken,
+die uit hoofde van eene ontsteeking, omtrent van gelyken aart, als
+die door het steken der groote muggen veroorzaakt word, zeer pynlyk
+zyn. Deeze ziekte is bovendien besmettelyk; en zoo men zig plaatst
+op een stoel, waar op iemand, door deeze ziekte aangetast, gezeten
+heeft, is men byna zeker van dezelve oogenblikkelyk te krygen:
+niet dan met moeite gelukt het zig daar van te ontheffen; en het
+beste middel is zig te wryven met een zoort van pomade, bestaande
+uit gezuiverde salpeter, benzoen, bloem van zwavel, en witte kwik,
+in versche boter of reuzel gemengd. Het getal der kwaalen, waar aan
+de inwoonders deezer luchtstreek onderworpen zyn, is ontelbaar.
+
+Den 26sten, storte ik met myne ziekte weder in, en ik wierd dien dag
+tweemaal adergelaaten. Ik ontfing een bezoek van den heer KENEMAN, een
+jong vrywilliger, van wien ik nog niet gesproken heb. Hy was eenigzints
+aamborstig, en men had hem te Paramaribo gelaten, om zig te herstellen.
+
+Den 2den October, bevond ik my een weinig beter. Ik nam dien zelfden
+dag het tydelyk bevel op my over het weinige krygsvolk, dat my was
+overig gebleeven, vermits de Capitain BRASCH bevel ontfangen had,
+om zig naar de Commewyne by den Colonel te begeven. Toen wierden de
+vaandels en Regiments-kas naar myne woonplaats overgebragt, alwaar
+men voor de deur een schildwacht plaatste. De eerste daad, die ik uit
+kragte van myn gezag deed, bestond in het verruilen van den zuuren wyn,
+dien men, zoo voor de zieke Officiers als voor de soldaaten, gekogt
+had, en uit het geld van de kas nam ik daar voor andere wyn, die zeer
+goed was. Maar het deed my wel leed het zelfde niet te kunnen doen
+met opzigt tot het gezouten ossen- en varkens-vleesch, en de erweten,
+die men, in plaats van verschen voorraad, in 't Hospitaal gelaten had:
+de Bevelhebber had dit uitdrukkelyk verboden. Hy had ook de boter,
+de kaas, en de tabak doen wegnemen; en om de soldaaten schadeloos
+te stellen, liet hy hun een vierde deel oly voor tien mannen: het
+rantsoen brood was daarenboven voor elk van hun op twee ponden in
+de week bepaald. Wat de Officiers betrof, zy moesten voor hun eigen
+onderhoud zorgen, of het zelfde rantsoen ontfangen: niettemin betaalden
+zy by aanhoudenheid hun aandeel in de kosten van eene gemeene tafel,
+die tans niet meer in weezen was.
+
+Den 3den, ging ik, door den heer KENEMAN vergezelt, voor de eerste
+keer eens lucht scheppen met te paard te ryden. Wy leiden een weg
+af van omtrent drie mylen buiten de Stad, op een zoort van zandpad,
+het welk gemeenschap heeft niet de Sarameca, waar van ik reeds
+gesproken heb, als van den eenigen weg, die in de Volkplanting
+gangbaar is. Geduurende deezen kleinen tocht, dien wy uit hoofde van
+het saisoen, (dat der droogte,) om zes uuren des morgens begonnen,
+zagen wy een aantal van die groote en fraaije vogelen, bekend onder
+den naam van Macaws-Papegaijen, (of Macao,) maar die men in Surinamen
+gewoon is Ravens of Kraaijen te noemen, uit hoofde der gelykheid,
+die de Papegaijen daar mede hebben, en welke men als de Kraaijen van
+den zonne-keerkring kan beschouwen.
+
+'Er zyn verschillende zoorten van Macaws, maar ik zal 'er alleenlyk
+twee van beschryven. Ik wil niets verhaalen, dan op voldoende gezag,
+en geenzints verscheiden schryvers naarvolgen, onder welken men egter
+menschen van verstand vind, en die zeer wel onderricht zyn. Zommigen
+van hun hebben, zoo ik meen, door onkunde misgetast, of zyn door
+valsche berichten bedrogen, maar ik vreeze zeer, dat 'er verscheiden
+gevonden worden, die het algemeen, dat veel te lichtgeloovig is,
+misleid hebben, alleenlyk om aan hunne verwaandheid te voldoen.
+
+De geele en blaauwe Macaw is zoo groot als een Kapoen; hy heeft
+korte pooten, een donkere kleur, met vier zwarte klaauwen, twee van
+vooren en twee van agteren. Zyn bek is krom als die van een gewoone
+Papegaay, dezelve is insgelyks zwart, en het bovenste kakenbeen is
+alleen beweegbaar. Zyne staart bestaat in eenige lange rechte en
+puntig toeloopende vederen. De kruin van den kop van deezen vogel is
+zee-groen, en het overige van het bovenste gedeelte van het lyf, te
+weten zyn rug, en zyne geheele staart zyn van de schoonste hemelsblauwe
+kleur; en het onderste gedeelte, of de buik is bleek orange. Zyne
+oogen zyn rondom van een fraaije witte kleur, met zwarte ringen daar
+tusschen, uit zeer kleine vederen bestaande.
+
+De andere word in Surinamen genoemd de Amazoonsche Macaw. Hy is
+minder groot dan de eerste. Zyne staart, zyne pooten en zyn bek,
+van een vuile witte kleur, hebben dezelfde gedaante; de hals en keel
+van deezen vogel zyn van de schitterendste scharlaken kleur; de kop
+insgelyks, uitgenomen den omtrek der oogen, welke wit is, met zwarte
+ringen. Men kan zeggen, dat de vlerken in vier gekleurde streepen
+verdeeld zyn, eerst scharlaken van boven, dan groen, vervolgens
+geel, en eindelyk blaauw. Zy schitteren in de zon op zulk eene
+treffende wyze, dat geene konst in staat is zulks na te bootsen. De
+Macaws vliegen koppels-gewyze; zy maaken een scherp, onaangenaam
+geschreeuw, en byten vinnig. Hun bek, die zeer hard en scherpsnydend,
+maar stomp is, is hun van een groot nut om te klauteren. Men kan hen
+gemakkelyk temmen, en men leert hen praaten, even als alle andere
+Papegaaijen. De Indianen brengen ze dikwils op Paramaribo, en voor
+een fles rhum, of eenige vishaaken doen zy dezelve weder over.
+
+Des avonds van denzelfden 3den October, kwam de Colonel TEXIER,
+Bevelhebber van het krygsvolk der Compagnie, ziek zynde, uit het
+Quartier-Generaal, het welk op de Plantagie Crawassibo, aan den
+oever van de Commewyne, geplaatst was. Deeze Officier was voorneemens
+geweest, om, gezamentlyk met den Colonel FOURGEOUD, tot het vervolgen
+der muitelingen door de bosschen heen te trekken; maar zyn zwak gestel
+liet hem niet toe, om de levensmanier van onzen Opper-Bevelhebber
+te kunnen verdragen, en alleen van gezouten kost te leven. Wel dra
+ondervond hy daar van de gevolgen, en wierd in eenen elendigen staat
+naar Paramaribo gezonden.
+
+Den 6den October had de koorts my verlaaten, en dat zoort van roodvonk,
+of schurftachtige uitslag, waar van ik gesproken heb, begon te genezen;
+maar de elende en vermoeienis, die ik had doorgestaan, waaren nog op
+myn gestel van invloed: zeer groote bloedzweeren vertoonden zig op
+myn linker heup, en beletteden my volstrektelyk om te kunnen gaan. Myn
+Geneesheer raadde my echter, om alle dagen lucht te scheppen; en myn
+vriend, de heer KENNEDY, my zyn rytuig geleend hebbende, ging ik zyne
+Excellentie, den Gouverneur der Colonie, een bezoek geven. Naar huis
+te rug keerende, deed ik het rytuig aan de waterkant stil houden,
+om een hoop menschelyke wezens, die myne aandacht zeer tot zig
+hadden getrokken, te beschouwen. Ik zal trachten ze te beschryven:
+dezelve bestond uit Negers, mans- en vrouws-persoonen, en eenige
+kinderen, die kortlings van de Kust van Guinee waaren aangebragt, om
+als slaaven verkocht te worden, en op dit zelfde oogenblik uit het
+Schip gingen. Zy waaren niets meer dan houten beelden, vertoonende
+beenderen met een huid overdekt. Zy bragten my het laatste oordeel in
+de gedachten. Men zoude gezegd hebben, dat zy uit het graf kwamen,
+of onder het mes van eenen Heelmeester geweest waaren: kortom zy
+waaren wandelende geraamten.
+
+Deeze ongelukkigen, die een getal van zestig haalen konden, wierden
+door een matroos voorafgegaan en gevolgt; de een diende tot hunnen
+geleider, en de ander, met een bambous-riet gewapend, belette hen
+om af te dwalen, of hunnen tocht te vertragen. De billykheid echter
+noodzaakt my te verklaaren, dat in plaats van dat verdrietig gelaat,
+dat voorkomen van smart en wanhoop, het welk men in boekjes en
+nieuws-papieren, aan de Negers by deeze gelegenheid toekent, ik niet
+een enkele onder hen zag, wiens aanschyn de minste neerslagtigheid
+vertoonde. Ik moet 'er ook byvoegen, dat de matroos, die agter aan
+ging, niet dan met veel gematigdheid zig van zyn stok bediende.
+
+Na met verbaazing deezen droevigen hoop van menschelyke schepzels
+gezien te hebben, keerde ik naar myne woonplaats te rug, over zulk een
+schouwspel verontwaardigt en ontsteldt. Ik onderrigtte my vervolgens
+op het naauwkeurigst, zoo by blanken als zwarten, omtrent het lot van
+deeze ongelukkigen, van het oogenblik dat zy in Africa hunne vryheid
+verliezen, tot op het tydstip van hunne slavernye in America. Ik zal
+het zelve aan myne lezers mededeelen, maar vooraf zal ik hun eenige
+aanmerkingen, betrekkelyk de behandeling der Negers voorstellen,
+eene zaak, waar op de aandacht van het algemeen zedert eenigen tyd
+gevestigd is; ik zal daar by alle onpartydigheid in acht nemen,
+die ieder eerlyk man verlangen kan.
+
+Men heeft gezegt: wel hoe! wilt gy voor het genoegen om rhum te
+drinken, en suiker by uwe koffy te gebruiken, zulk eenen wreeden en
+schandelyken handel laaten voortduuren? En het antwoord was: Geef wel
+acht, dat gy, door den geestdrift van menschlievenheid verleid, de
+aanzienlyke voordeelen, die gy van uwe slaaven trekt, niet verliest
+ten voordeele van uwe nabuuren, en zonder het minste nut voor hun,
+die wy met u als onze natuurgenooten beschouwen?
+
+Na zoo veele boekdeelen, die men zedert eenige jaaren, over dit
+onderwerp geschreven heeft, zal men my misschien van waanwysheid
+beschuldigen, dat ik hier myn gevoelen opgeeve: maar ik heb my tot
+een regel voorgeschreven, om my uit te laaten over het geen ik met
+eigen oogen gezien heb, en het geen weinigen myner landgenooten,
+zoo ik meen, gelegenheid gehad hebben waar te nemen, of met zoo veel
+zorgvuldigheid waargenomen hebben. Ik heb de ysselykste folteringen
+zien aandoen aan ongelukkige Negerinnen, die of zig onttrokken,
+of voldaan hadden aan de lusten van eenen ongebonden meester of
+echtgenoot, en nog veel meer aan dezulke, die de liefkozingen van
+eenen schelmschen Opzichter hadden afgewezen. De onschuldigste zyn
+dikwils de slachtoffers van de ongegronde jaloersheid eener gehuwde
+meesteresse. Ik heb ook Neger-slaven door hunne meesters in Engeland
+als de geliefdste dienstboden zien behandelen. Ik heb ook aan den
+anderen kant matroozen, soldaaten, leerlingen, op de wreedaartigste
+wyze zien behandelen, wanneer zy onder het gezag stonden van menschen
+van een heerschzugtigen inborst; en dienvolgende verklaare ik ronduit,
+dat hunne staat door de Negers niet behoeft benyd te worden. Indien
+derhalven het lot der laatstgemelden zoo merkelyk afhangt van den
+inborst van hun, die een voortduurend of tydelyk gezag over hun
+uitoeffenen, moet men alles wel wikken en wegen, uit vreeze van door
+onbedachtzaamheid geene verkeerde uitspraak te doen.
+
+Men zegt hier tegen wel, dat men dikwils groote wreedheden in
+onze Volkplantingen pleegt; maar dewyl zy aldaar niet zoo zeer,
+als in andere Landen, tegen de natuur schynen aan te druisschen,
+wat zouden wy, in plaats van eene overylde vrylaating, anders
+doen, dan de slaaven, die ons ten deel vallen, aan wreeder meesters
+overleveren? Daarenboven zyn de Negers, in Africa geboren, alleen in
+staat om den arbeid te verduuren, welken de landbouw, en het maaken
+van suiker, in zulk eene brandende landstreek vorderen.
+
+Ik heb het volks-caracter der Negers waargenomen op die plaatsen,
+alwaar zy uit eigen beweging, en zoo vry als in Africa, kunnen te
+werk gaan, en ik heb bevonden, dat het volmaakt wild is! De twintig
+duizend Oucas- en Sarameca-Negers, hebben zedert lang in eene volmaakte
+onafhangelykheid van de Europeaanen geleeft, en echter heb ik by
+hen de minste blyk van beschaafdheid, het minste teeken van orde
+en regeering  niet bemerkt: integendeel heb ik aldaar meenigvuldige
+voorbeelden gezien van eenen ontembaaren geest, van gevoelloosheid
+en ongebonden zeden.
+
+Ik houde veel van de Negers, en ik heb by verscheidene gelegenheden
+getoond, hoe veel mededogen ik met hun lot had. Welke verkeerde
+uitlegging men ook geven moge aan het geen ik in dit opzigt gezegd
+heb; ik wensche uit den, grond myns harten, dat de achtenswaardige
+Vergadering van het Engelsch Parlement, een gevoelen, het welk op
+de ondervinding gebouwd is, in aanschouw neeme, en zig dienvolgende
+wel wagte, om den Slaavenhandel voor het jaar 1800, of in het begin
+der volgende eeuw, af te schaffen. Indien men zulk een maatregel
+onbedagtzaam te werk stelde, blyf ik borg, dat een verschrikkelyk
+getal zwarten en blanken 'er de slagtoffers van zouden zyn, en dat
+het berouw wel dra het kwaad, het geen echter onmogelyk te herstellen
+zoude zyn, zoude agtervolgen.
+
+Volgens alle myne onderzoekingen en bekomene berigten is het byna
+zeker, dat een groot getal Negers, op de kusten van Africa ter
+verkoop aangebragt, in gevechten krygsgevangen gemaakt zyn. Men
+heeft 'er zommigen van schandelyk weggevoert: anderen zyn om misdaden
+gebannen. Ik zal by vervolg eenige voorbeelden van deeze onderscheidene
+gevallen opgeven.
+
+De Negers, die tot den invoer bestemd zyn, trekken uit de
+binnenste gedeelten der landen, en by troepen, naar de comptoiren,
+die verscheidene Europeesche volken op de kust van Africa hebben
+opgericht. Aldaar worden zy verkogt of liever verruilt, even gelyk de
+andere koopwaaren van hun Land, als goud, olyphantstanden, enz. tegen
+staven van yzer, schietgeweeren, timmermans gereedschappen, koffers,
+linnens, hoeden, messen, glaswerk, tabak, geestryke dranken,
+enz. Vervolgens worden zy ingescheept; en geduurende hunnen
+overtocht, kunnen zy vryelyk bot vieren aan al de smart, welke
+bittere nagedachten, of hunne tegenwoordige elende, in hun verwekken
+moeten. Aan hun vaderland, en aan hunne geliefdste nabestaanden
+ontrukt zynde, smyt men hen by honderden op malkanderen in een donker
+en stinkend ruim van 't schip, echter zorge dragende, dit de mans van
+de vrouwen afgescheiden blyven; en worden de eerstgemelden geketend,
+om allen opstand van hunnent wegen voor te komen. Zy worden op die
+manier over onstuimige Zeeen gevoerd; en tot levens-onderhoud, geeft
+men hun niets, dan groote boonen, met een weinig oly 'er over. Zomtyds
+geven Kooplieden, die minder onmenschelyk  zyn, hun een beter voedzel:
+als dan, wel verre dat 'er verscheiden, of zelfs een enkele, op reize
+van sterven zoude, komen zy allen in goede gezondheid in de West-Indien
+aan. Men heeft my verzekerd, dat de Capitain, de Stuurman, en de meeste
+matroozen van een schip, op de reize omgekomen zynde, terwyl zy,
+die overig waaren, tot het scheepswerk zig niet in staat bevonden,
+de Negers, die wel behandeld waaren, zig daar toe met yver lieten
+gebruiken, en het schip in behouden haven hielpen brengen: zy redden
+dus het leven van verscheiden lieden, en lieten zig vervolgens, wel
+te vreden en genoeglyk, verkoopen aan de geenen, die hen koopen wilden.
+
+Een schip, van de Kust van Guinee te rug komende, is zoo dra niet
+aangeland, of de Negers worden op het dek gebragt: men doet hun een
+zuiverder lucht inademen; men wascht hen; men verfrischt hen met
+plantgewassen, bananen, orange-appelen, enz. Zy teekenen elkander
+verscheiden beeldtenissen op het hoofd, als zonnen, halve maanen,
+zonder behulp van een scheermes, zelfs zonder zeep, en alleenlyk met
+een stuk glas. Na dat zulks is afgeloopen, doet men een zeker getal
+aan land gaan, om te koop gesteld te worden. Hunne kleeding bestaat
+alleenlyk in een kleine lap catoen, tot het zelfde einde, waar toe
+de vygebladeren aan den eersten vader van het menschdom dienden:
+de vrouwen dragen ringen en koraalen, hals-cieradien, enz. Die aan
+boord blyven, brengen aldaar den tyd door met lachen, met springen,
+met schreeuwen, en in de handen te klappen.
+
+Ik heb hunne gedaante na de ontscheeping voldoende beschreven. Laat de
+lezer zig dan nu verbeelden, dat hy de straaten doorwandelende ziet,
+dat elke Planter de geenen, die hem aanstaan, beschouwt, en met den
+Capitain koop maakt: de prys van een goeden Neger loopt doorgaans op
+vyftig of honderd ponden sterling. Indien eene Negerin zwanger is,
+word zy duurder verkogt. Ik heb een Hollandsch Capitain gekend, die
+zig bediend had van de zwangerheid van eene Negerin, door hem voor een
+tyd tot minnares genomen, om 'er een hooger prys voor te vragen, dus
+zelf met zyn eigen bloed handel dryvende. Zyne landgenooten keurden
+dit echter ten hoogsten af.
+
+Alvoorens de koop te sluiten, doet men den Neger, die te koop geveilt
+is, altyd op een tafel of op een vat klimmen, om door een Heelmeester
+onderzogt te worden, die hem verscheidene houdingen doet aanneemen, en
+armen en beenen op verschillende wyze beweegen, om over zyne krachten
+en gezondheid te oordeelen. Indien de kooper voldaan is, en wegens
+den prys overeenkoomt, betaald hy hem dadelyk. Elke Neger, die men
+koopt, word, op de borst of schouder, met een heet zilver brandmerk,
+bevattende de eerste letters van des meesters naam, gemerkt. Dit merk,
+het welk de grootte van een stuk geld van zes stuivers heeft, is zoo
+pynlyk niet, als men wel denkt: men smeert de gebrande plaats dadelyk
+met versche boter; en na verloop van twee of drie dagen is zulks
+geneezen. Dit gedaan zynde, geeft men aan den Slaaf een nieuwen naam:
+men vertrouwt hem vervolgens aan eenen anderen van zyne kunne, die hem
+op de Plantagie brengt; men houd hem aldaar zindelyk; men onderwyst
+hem daar, en geeft hem goed voedzel, zonder te werken, geduurende
+den tyd van zes weken. Zulk eene levensregeling is zoo heilzaam, dat
+men, na verloop van dien tyd, in plaats van een wandelend geraamte,
+een vet mensch vind, wiens huid gevult is, en zagt geworden, tot dat
+dezelve door geesselslagen, die hem een wreede eigenaar, of liever
+zyn schelmsche Opzigter, laat toedienen, op eene onmenschelyke wyze
+word van een gereten.
+
+Alvoorens dit onderwerp voor eenigen tyd te laaten vaaren, en myn
+verhaal te vervolgen, moet ik opmerken, dat de Negers in onderscheide
+volken of stammen bestaan, als daar zyn die van
+
+
+    Abo.          Gango.     Nago.
+    Conia.        Kouare.    Papa.
+    Blitay.       Riemba.    Pombo.
+    Coromantin.   Loango.    Wanway.
+    Congo.        N. Zoko.   enz. enz.
+
+
+Ik heb aan alle dezelve kennis; en ik zal 'er by vervolg breedvoeriger
+van spreeken.
+
+My den 10den een weinig beter bevindende, ging ik naar de verkooping
+der Slaaven. De lezer zal zig een volmaakt denkbeeld van myne
+verwondering en ontsteltenis kunnen vormen, toen ik, midden onder
+dezelve, myne waardige JOANNA vernam. De Plantagie Fauconberg, waar
+toe zy behoorde, wierd ten voordeele der schuldeisschers van Mevrouw
+D. B. verkogt, die, zoo als ik reeds gezegt heb, de vlucht genomen had.
+
+Ik gevoelde toen de ysselykste folteringen. Ik vervloekte duizende
+maalen mynen staat, welke my niet toeliet, om zelf eigenaar van
+dit beminnelyk meisjen te worden. Onophoudelyk dagt ik aan haaren
+verschrikkelyken staat voor het toekomende. Ik verbeelde haar te
+zien beschimpen, haar onder het gewicht haarer ketenen verscheuren
+gekromd te zien, met luider stemme, maar vruchteloos, my ter haarer
+hulpe roepende. Ik was, om zoo te zeggen, van alle myne denkvermogens
+beroofd, tot op het oogenblik, dat myn vriend, de heer LOLKENS, my
+wederom gerust stelde. Gelukkiglyk bleef hy bestuurder der Plantagie,
+geduurende de afwezigheid der nieuwe eigenaars, de heeren PASSALAIGE,
+vader en zoon, te Amsterdam, die dezelve, met al haar toebehooren,
+voor den matigen prys van vier duizend ponden sterling gekocht hadden.
+
+Deeze onwaardeerbaare en waare vriend, had zoo dra niet het bestuur
+van Fauconberg aanvaard, of hy liet JOANNA in myne tegenwoordigheid
+komen: hy verzekerde my, dat hy niets ontzien zoude, om ons beiden
+dienst te doen, en dat hy tans meer dan ooit daar toe het vermogen
+had. Ik verzogt hem zyne belofte gedachtig te zyn, welke hy naderhand
+op de edelmoedigste wyze steeds is naargekomen.
+
+Vernomen hebbende, dat de Colonel FOURGEOUD de Plantagie Crawassibo
+verlaten had, en in de bosschen, boven de Plantagie Klarenbeek, was
+ingedrongen, om zig naar de Wana-kreek te begeeven, met oogmerk om
+de muitelingen te ontmoeten, verzogt ik hem by een brief my toe te
+staan, om my by hem te vervoegen, zoo dra myne gezondheid hersteld
+zoude zyn. Ik liet onze Heelmeesters, die te Paramaribo gebleeven
+waaren, met de noodige geneesmiddelen, naar de laatstgemelde Plantagie
+vertrekken. Ik gelastte vervolgens, op myn eigen gezag, en ten kosten
+van onze krygsbende, den heer GREBER, Heelmeester van 's Compagnies
+krygsvolk, om de zieke Officiers en Soldaaten, die zonder geld en
+onderstand in de stad bleven, van het noodige te voorzien. Te gelyker
+tyd kogt ik voor hun twee vaten goeden wyn. Ik wilde op deeze wyze
+myn gezag, het welk stond te eindigen, tot nut doen strekken.
+
+Den zelfden dag, den 10den, scheepte myn vriend, de heer DELAMARRE,
+zig op de Rivier Surinamen met vyf-en-twintig vrye mulatten in. Hy was
+Capitain van het krygsvolk, het welk eene vry betere bende uitmaakte,
+dan een by een geraapte hoop Europeaanen.
+
+De herstelling myner gezondheid ging spoedig voort, en wel dra vond
+ik my in staat, om alle morgen te paard te ryden. 'Er gebeurde my
+op zekeren tyd een vry aartig voorval op den weg, die naar Wanica
+leidt. De heer VAN DE VELDE, die met my was, zig beroemende een best
+paard te hebben, stelde my voor met hem uit ryden te gaan.
+
+Ik nam het aan, en liet hem twintig schreden voor uit ryden. Hy had
+van dit voordeel geen lang genot; want, daar ik op een Engelsch paard
+gezeten was, reed ik hem wel dra met eene verbaazende gezwindheid
+voorby; en zyn arme paard, in eene dikke hegge van limoenboomen verward
+geraakt zynde, deed den armen VAN DE VELDE, even als ABSOLOM, aan de
+hairen blyven hangen.
+
+De paarden zyn, in Surinamen, van een weinig meerder waarde, en
+een weinig grooter, dan ezels. Men moet hier van echter uitzonderen
+de paarden, die uit het Noorden van America, of uit Holland komen:
+de laatsten gebruikt men doorgaans tot koetspaarden. De paarden van
+dit Land zyn echter zeer dienstig in de Suiker-molens, alwaar men
+ook een groot getal muil-ezels gebruikt, die uit Barbaryen komen,
+en welken men zomtyds tot vyftig guinies toe verkoopt. Geen van deeze
+dieren is oorsprongelyk uit Guiana herkomstig. Hun ras, zoo wel als
+dat van veele anderen, is derwaarts overgebragt, en verduurt 'er het
+luchtsgestel. Om eene lastige herhaaling te vermyden, zal ik hier
+den naam der viervoetige dieren opgeeven, die geene oorsprongelyke
+gedierten van het nieuwe vaste Land zyn.
+
+
+    De Oliphant.            De Tyger.
+    't Zeepaard.            De Panter.
+
+    De Rhinoceros.          't Paard.
+    't Kameel-paard.        De Ezel.
+    De Kameel.              De wilde Ezel.
+    De Dromedaris.          De Os.
+    De Leeuw.               De Buffel
+
+    't Schaap.              't Konyn.
+    't Varken.              't Kleine Guineesche Hart.
+    De Geit.                De Fret.
+    De Hond.                De Rot.
+    De Bunsem.              De Muis.
+    De Wezel.               De vette Eekhoorn.
+    De Spaansche Kat.       De tuin Eekhoorn.
+    De Hermelyn.            De Marmot.
+    De Hyeen.               De Ichneumon of Egiptische Rot.
+    De Avondwolf.
+    De Civetkat.            De Bergmuis.
+    De Kat.                 De Maki, en verscheiden andere
+                            zoorten van Aapen
+    De Das.
+    De Steenbok.
+    De wilde Geit.
+
+
+Zy die hier van meerdere onderrigting begeeren, kunnen de Natuurlyke
+Geschiedenis van den beroemden Graaf DE BUFFON raadpleegen.
+
+Den 8sten, kwam de Vaandrig MATTHIEU, een der Officiers van de
+krygsbende, die my was komen aflossen, van Devil's Harwar aan. Den
+zelfden dag wierd hy gevolgd door zynen Bevelhebber en vriend, den
+Luitenant Colonel WESTERLOO, welke by zyne ontscheeping door twee
+soldaaten gedragen wierd. Deeze heeren hadden met my den spot gedreven,
+toen ik my beklaagde, na verscheiden weken in een vaartuig opgesloten
+te zyn geweest, terwyl zy, schoon sleeds op 't land gebleven zynde,
+het op hunnen post niet hadden kunnen houden. De laatstgemelde had
+den Colonel FOURGEOUD naar de Wana-kreek willen vergezellen. Hy had
+zig op den post van la Rochelle, aan de Patamaca, met hem vereenigd;
+maar het was hem zelfs onmogelyk om in de bosschen te gaan. Ik was by
+den heer DAY ten eeten, toen ik hem zag voorby komen, het geen een
+droevig schouwspel vertoonde. Ik vergat, hoe weinig reden ik had,
+om over zyne behandeling te vreden te zyn, en stond oogenblikkelyk
+van tafel op, om hem een koets te bezorgen, waar in ik hem tot aan
+zyne woonplaats vergezelde. Om de meenigte van volk te verwyderen,
+deed ik een wacht voor zyne deur plaatsen, en ik liet dadelyk twee
+Geneesheeren haalen, de Doctoren VAN DAM en KISSAM, welke laatstgemelde
+een Americaan was. Ik verbood tevens, om iemand binnen te laten komen,
+uitgenomen zyn bediende, eene oude Negerin, en een jongen Neger. Op
+die wyze bragt ik, zoo ik meen, veel tot behoud van zyn leven toe.
+
+Den 20sten, kwamen de Lieutenant Graaf VAN RANDWYK, en de Vaandrig
+KOENE, beiden in een zeer elendigen staat aan. Myn arme gewezen
+Stuurman HAMER, die vier maanden lang op Devil's Harwar had
+doorgebragt, eindelyk door ziekte overmandt zynde, kreeg insgelyks
+verlof, om zig naar Paramaribo te laaten vervoeren.
+
+Den 22sten, zond my de Gouverneur een tak van een Katoenboom, welke ik
+afteekende. Ik zal thans de gelegenheid waarneemen om eene beschryving
+te geven van deeze plant, die eerst in 't jaar 1737 in Surinamen,
+en met weinig goed gevolg tot in 't jaar 1750 of 1772 is aangekweekt
+geworden. 'Er zyn verscheiden zoorten van Katoenboomen; maar ik zal
+alleenlyk spreken van die, welke de gemeenste en nuttigste in deeze
+Volkplanting is. De gemeene Katoenboom is een heestergewas, het welk
+tot de hoogte van zes tot agt voeten opgroeit; hy draagt vrucht binnen
+'t jaar, en levert twee gewassen op; elke voet geeft ten naasten by
+twintig oncen catoen. Zyne bladen, vry gelykende naar die van den
+wyngaard, zyn van een schitterend groen, en derzelver vezels trekken
+naar de kaneel-kleur. De vrucht, die zomtyds zoo groot is, als een
+klein hoender-ey, is in drie vakken verdeelt. Dezelve groeit aan een
+zeer lange steel, in een bast of schil, die door een geelachtige bloem
+word voortgebracht. Wanneer die in staat van rypheid is, gaat ze van
+zelve open, en geeft bolletjes, die zoo wit zyn als sneeuwvlokken,
+in het midden van welke kleine zwarte korrels besloten zyn, byna van
+gelyke gedaante, als die men in de druiven vind. De Katoenboom tiert
+in alle heete luchtstreeken. Hy is zeer vruchtdragend, mits niet te
+veel regenbuien zyne wol vernielen. Men kweekt hem zonder moeite, en
+met weinige kosten aan. 'Er is niet meer noodig, dan elke zaadkorrel op
+eenigen afstand van elkander te plaatsen; en, zoo als ik reeds gezegd
+heb, hy brengt het eerste jaar, dat hy in den grond gezet is, vruchten
+voort. De afscheiding van het zaad van het dons, waar van het katoen
+gemaakt word, is het werk van een mensch alleen, door middel van een
+werktuig of molen, daar toe gemaakt. Wanneer alle de verrichtingen
+tot de bereiding van het katoen vereischt wordende, zyn afgeloopen,
+pakt men het in baalen van drie of vier honderd ponden. Dezelve
+moeten wel nat gemaakt zyn, want zonder dat zou het katoen, het welk
+men 'er bovendien niet een yzer instampt, oogenblikkelyk opzwellen,
+'s Jaars voor myne komst in Surinamen, had men drie duizend baalen
+alleenlyk naar Amsterdam en Rotterdam uitgevoerd, het geen omtrent
+veertig duizend ponden sterling had opgebragt.
+
+De beste Plantagien geeven jaarlyks meer dan vyf-en-twintig duizend
+ponden. De prys van het katoen verschilt van agt tot twee-en-twintig
+stuivers het pond. De ruwe stof word in de West-Indien op een wiel en
+klos gesponnen. Men brengt het alzoo tot een hoogen graad van fynte;
+en dan breijen de Negerinnen 'er koussen van, die men zomtyds tot voor
+twee guinies verkoopt. De Indianen, of inboorlingen van Guiana maaken
+ook zeer fraaije hangmatten van katoen, die zy tegen verschillende
+koopwaaren te Paramaribo, verruilen. Op de teekening, die ik 'er van
+gemaakt heb, vindt men de bast of schil in haar geheel; de gesloten
+bast; de opene bast met het katoen, en eindelyk het zaad. Ik moet egter
+met opzigt tot het laatste aanmerken, dat het op myne afteekening een
+weinig kleiner is, dan in den natuurlyken staat. Ik zal ook in dit
+werk eene beschryving geven van de Koffy Plantagien, de cacao, het
+suiker-riet, en de indigo; maar dit zal ik op een andere plaats doen.
+
+Ik heb my tot een regel voorgestelt, om van geene zaaken te spreeken,
+dan naar maate ze my voorkomen. Deeze manier is my veel gemakkelyker,
+en geeft eene meer aangenaame verscheidenheid aan myn verhaal.
+
+My eindelyk volmaakt hersteld ziende, besloot ik my naar den Colonel
+FOURGEOUD aan de Wana-kreek te begeeven, zonder zyn bevel af te wagten,
+en hem in zyne tochten door de bosschen te vergezellen. Dienvolgende
+liet ik my het hair snyden, een kapzel, het welk ik veel geschikter
+vond, om door de bosschen te loopen, en vooral veel zindelyker,
+dan eenig ander; ik voorzag my ook van zoodanige kleeding, als deeze
+tocht vorderde. Gereed zynde te vertrekken, ging ik den Gouverneur
+opwachten, om zyne beveelen mede te neemen. Hy ontfing my met zeer veel
+beleefdheid, en zeide my, dat ik tans meer stond te lyden, dan ik nog
+gedaan had. Ik bleef des niettemin by myn besluit, en verzogt aan de
+Regeering een vaartuig en Negers, om 'er my te brengen. Deeze heeren
+my zulks tegen daags daar aan volgende hebbende toegezegd, stelde ik
+het bevel, de vaandels en de kasse in handen van den Lieutenant MEYER,
+de eenige die niet ziek was, onder alle de Officiers, welke zig op
+Paramaribo bevonden.
+
+Naar waarheid konde men zeggen, dat de vaandels, de kasse en de
+soldaaten, allen even onnoodig waaren in Surinamen. De eersten waaren
+nimmer ontrolt, dan by onze ontscheeping; de tweede was voor niemand
+zichtbaar, dan voor den Colonel; en de laatsten stierven, de een na
+den ander.
+
+
+
+TIENDE HOOFTSTUK.
+
+  De Armadil.--Het Stekelvarken en de Egel van Guiana.
+  --Gevecht tusschen een Slang en een Kikvorsch.--De
+  Colonel FOURGEOUD trekt naar de Wana Kreek.--Hy ontrust
+  den vyand door herhaalde aanvallen.--Beschryying van den
+  Palmboom.--Verscheiden gebruiken, waar toe dezelve dient.--De
+  Kokosboom.--Tocht naar den mond der Rivier Cormoetibo.
+  --Waarneemingen omtrent de Vogelen van Guiana.--Distelen
+  en Doornen.--Eenige muitelingen krygsgevangen gemaakt.
+  --Ysselyke behandeling, door eenen gevangen en gewonden
+  Neger ondergaan.
+
+
+Den 25sten October, alles tot mynen tweeden veldtocht gereed zynde,
+begaf ik my ten zes uuren des avonds naar den oever: in plaats van
+een goed vaartuig, vond ik aldaar een sloep, walgelyk van vuiligheid,
+met eenige Hollandsche matroozen, die dronken waaren. Zy moesten my
+laaten op eene Plantagie aan de Commewyne, alwaar zy hunnen Capitain
+gingen haalen, om denzelven naar Paramaribo te rug te brengen. Op deeze
+Plantagie aangekomen zynde, stond het aan my, om tot het volvoeren
+van myne reize gelegenheid te zoeken. Ik had reeds den eenen voet
+in deeze sloep gezet, toen ik overwegende, dat ik my vrywillig naar
+eenen gevaarlyken tocht begaf, alleen om ondankbaaren te dienen, myn
+bloed voelde koken, en weder aan land stapte, alwaar ik ernstig en
+stellig verklaarde, dat ik zelfs de zwakste poging tot verdediging der
+Volkplanting niet doen zoude, voor dat men my een geschikt vaartuig
+bezorgt had. Ik wierd daar in ondersteund door alle de Engelschen
+en Americaanen, die zig in de Stad bevonden, en daar op volgde een
+algemeene oploop. De Hollanders schreeuwden over de kosten, die op
+dertig Engelsche schellingen beloopen zouden, terwyl zy van deeze
+gelegenheid voor niet gebruik konden maaken. Myne landgenooten en de
+Americaanen gaven hun ten antwoord, dat zy elendige vrekken waaren,
+onwaardig om door de krygsbende van den Colonel FOURGEOUD verdedigd
+te worden. De meenigte groeide aan, en men kwam van woorden tot
+daaden voor de herberg van HARDEGEN, aan den waterkant gelegen,
+alwaar men onder de vensters wel dra de hoeden, paruiken, glazen,
+flessen zag onder een vliegen.
+
+De Regeering vertoonde zig, om het vechten te doen een einde nemen,
+maar dit was vruchteloos; het bleef op straat voortduuren tot tien
+uuren des avonds. Myne vrienden bleeven meesters van den grond, na een
+groot getal Matroozen, Planters, Joden en Opzichters volkomen geslagen
+te hebben. Ik verloor by dit voorval een myner pistolen, welke ik,
+in een oogenblik van woede, eenen schelm naar het hoofd wierp. De
+zaaken zouden daar by niet gebleven zyn, zonder mynen vriend KENNEDY,
+lidt van de Kamer van Politie, die met twee of drie anderen van zyne
+medeleden daar ter plaatse kwam. Men deed de vechtenden uit elkander
+gaan, verklaarende, dat men my niet wel behandelt had, en dat ik des
+anderen daags een geschikt vaartuig hebben zoude.
+
+Ik begaf my vervolgens eenige uuren ter rust, en ontfing des morgens
+een bezoek van vier Americaansche Capitains, die my met nadruk
+verzogten om alle vaartuigen der Volkplanting te weigeren, en my
+aanboden, om my in een van hunne sloepen, die door hunne eigene
+matroozen bestuurd zoude worden, op de plaats myner bestemming te
+bezorgen; ik nam hun voorstel aan. De heer KENNEDY deed my vervolgens
+een brief ter hand stellen voor den heer REEDER, Capitain der Militie,
+die zig aan de Commewyne bevond; zy bevatte een last, om my een
+goed vaartuig te bezorgen, ten einde daar mede naar myn wachtpost te
+vertrekken. Over alle myne goederen beschikking gemaakt hebbende in
+dier voegen, dat noch de Colonel FOURGEOUD, noch de Kakkerlakken my
+geen hinder doen konden, omhelsde ik myne geliefde JOANNA, en ten zes
+uuren des avonds, keerde ik naar den oever te rug, vergezeld van myne
+vrienden, Engelschen en Americaanen; wy dronken aldaar een kom punch,
+en scheidden van elkander. Toen myne sloep van wal stak, waaiden de
+vlaggen van alle de schepen op de reede leggende, er begroetten my
+met drie vreugdegalmen, welke my zoo veel genoegen deeden, als zy aan
+de meenigte, die my aanschouwde, smart veroorzaakte: wy voeren voort,
+en wel dra verloor ik Paramaribo uit het gezicht.
+
+Aan het Fort Amsterdam gekomen zynde, waaren wy genoodzaakt ons aldaar
+op te houden, om de Commewyne te kunnen opvaaren. Het krygsvolk der
+Compagnie, op dit Fort in bezetting leggende, bezorgde my eene zeer
+fraaije en aangenaame avond-maaltyd. Te middernacht ging ik aan boord,
+en na het geheele overige gedeelte van den nacht al vaarende te hebben
+doorgebracht, ontbeet ik met den Capitain MACNEY, die, in 't jaar 1791
+onder den Generaal SPORK den zelfden rang bekleedde. Myne reize op
+nieuw vervorderd hebbende, stapte ik op de Plantagie Charlottenburg
+aan Land, alwaar ik den brief van den heer KENNEDY aan den heer
+REEDER ter hand stelde, die beloofde, my des anderen daags morgens
+een goed vaartuig te zullen bezorgen. Ik was zoo verontwaardigd over
+de behandeling, die men my te Paramaribo had aangedaan, en over myne
+Americaansche matroozen zoo te vreden, dat ik hun twaalf gebraden
+eendvogels voor een middagmaal liet toedienen; ik gaf hun daarenboven
+een guinie, en zes-en-dertig flessen goeden rooden wyn, die mynen
+geheelen voorraad uitmaakten; zy keerden met het vallend water te rug,
+en verlieten my zoo wel te vreden en zoo dronken, als maar mogelyk was.
+
+Van mynen kant vervolgde ik myne reize tot aan de Plantagie Myn
+Genoegen. Na de puinhoopen van die Plantagien, welke verbrand waaren,
+toen ik het bevel op Devil's Harwar voerde, bezigtigd te hebben, kwam
+ik op de Plantagie van LE PAIR. Alhier verhaalde my een der Opzichters
+de verwonderlyke manier, op welke hy aan de muitelingen ontsnapt
+was. "Zy hadden reeds, zeide hy, het voornaamste huis omringd, toen
+ik nog niet wist, dat zy zig op de Plantagie bevonden, en bezig waaren
+met dezelve aan vier hoeken in brand te steeken. Te willen wegloopen,
+was niets anders, dan zig aan een wissen dood bloot te stellen. In dit
+dringend gevaar, nam ik de vlucht naar den zolder, alwaar ik op een
+balk plat op den buik ging leggen, in de hoop, dat de vyanden wel dra
+verdwynen zouden, en dat ik zoude kunnen ontsnappen, eer de vlammen
+tot my kwaamen, maar ik bedroog my, en zy bleeven 'er bestendig. De
+brand nam te gelyker tyd dermaten toe, dat op de plaats, alwaar ik my
+bevond, de hette ondraaglyk wierd, en dat my niets overbleef, dan een
+van beiden, of levend te verbranden, of van een hoogen zolder naar
+beneden te springen, midden onder woedende vyanden. Echter besloot
+ik tot deezen laatsten maatregel, en ik had niet alleen het geluk,
+om op myne voeten neer te komen, maar zelfs om my te redden zonder
+eene enkele kwetsuur, schoon de Negers met sabels en haaken gewapend
+waaren. Ik nam oogenblikkelyk de vlucht naar de Rivier, alwaar ik met
+het hoofd naar beneden dadelyk in sprong. Doch niet kunnende zwemmen,
+zonk ik wel dra naar den grond; maar ik verloor den moed niet; het
+gelukte my eenige takken van een Palmietboom te vatten, en myn hoofd
+boven water te steeken, om vryelyk te kunnen adem haalen. Door middel
+van het dik geboomte, waar agter ik my verborg, bleef ik aldaar, tot
+dat de muitelingen vertrokken waaren, het geen zy deeden na alle de
+andere blanken vermoord te hebben; en een vaartuig kwam my eindelyk
+verlossen uit den deerniswaardigen staat, waar in ik my bevond."
+
+Den 30sten January, kwam ik te Devil's Harwar aan, en des anderen
+daags voer ik de Cormoetibo-Kreek op. Het vaartuig aldaar aan een
+boom hebbende doen vast maaken, waar van de takken ons overdekten,
+besloot ik den nacht aldaar door te brengen: ik ging op de banken
+leggen, en myn kleine QUACO plaatste zig by my; de andere Negers
+gingen onder hunne roeiriemen leggen slapen, uitgenomen die geenen,
+welke beurtelings de wacht hielden, en wien ik gelastte my op het
+minste gerucht, dat zy in de bosschen hooren mogten, wakker te maken;
+ik droeg ook zorge om hun volstrektelyk te verbieden van te spreken,
+of eenig gerucht te maken, uit vreeze dat de muitelingen, die aan
+den kant van deeze Kreek rond zworven, ons niet hooren en verrassen
+zouden; want de eenige blanke onder myne bende zynde, was ik zeer
+zeker hunne woede niet te zullen ontsnappen. Alle deeze voorzorgen
+genomen zynde vielen wy in eenen diepen slaap, van negen uuren des
+avonds tot drie uuren des morgens, toen QUACO en ik van onze banken
+wierden afgeworpen door eene beweeging van het vaartuig, het welk
+oogenblikkelyk zoodanig op zyde overhelde, dat alle de Negers in
+'t water vielen. Ik greep naar myn pistool, en dadelyk op staande,
+vroeg ik, wat 'er te doen was. Ik had besloten my tot het uiterste te
+verdedigen, liever dan om in de handen van eenen onverzoenbaaren vyand
+te vallen. Geduurende eenige minuuten gaf my niemand antwoord: maar na
+deeze korte tusschenpoozing, hernam het vaartuig zyne rigting door eene
+tegenovergestelde beweging, en die my het evenwigt deed verliezen. Toen
+riep my een van de Negers al zwemmende toe: "Masera da wan sea cow";
+en hy had gelyk, want het was niet anders dan een Manati, of Zee-koe,
+aan wien men in Cayenne den naam van Lamentin geeft. Volgens het
+verhaal van myne Negers, had dit dier onder het vaartuig geslapen;
+toen hy wakker wierd, had hy het zelve op zyde geworpen, en zig van
+daar verwyderende, had hy het in zyne natuurlyke rigting hersteld. Ik
+zag hem niet, en de Negers zelven vernamen hem ter naauwer nood, uit
+hoofde der donkerheid van den nacht, die nog eenige uuren duurde, maar
+geduurende welken tyd wy geen meer lust tot slapen hadden. Eindelyk
+begonden de straalen van een schitterende zon dwars door de takken
+der boomen heen te schieten, en aan de bladeren een gouden glans te
+geven. Toen voeren wy de Carmoetibo-Kreek, die zeer naauw wierd, weder
+bovenwaarts op. Dit duurde tot den middag, wanneer wy rook ontdekten,
+en eindelyk kwamen wy aan den mond van de Wana-Kreek, die in de
+Rivier Maroni uitloopt, en het geen de plaats der bestemming was,
+alwaar echter het krygsvolk nog niet was aangekomen. Aan de overzyde,
+waaren eenige Neger-Jagers gelegerd, die de krygsbehoeften bewaarden.
+
+Een van deeze Jagers een Armadil, of Tatou, een dier, in Surinamen den
+naam van Capasce dragende, gedood hebbende, zal ik deeze gelegenheid
+waarneemen, om denzelven te beschryven. Hy word zomtyds gepastelyk het
+geharnast varken genoemd. Zyn kop en ooren gelyken veel naar die van
+een gebraden varken. Zyn geheele lyf is met schubben bedekt, zo als die
+op een schild zyn afgebeeld, en hebbende de gedaante van beweegbaare
+ringen, even als de Que-que, een dier, waar van ik reeds gesproken
+heb. Deeze ringen loopen over elkander, uitgenomen op de schouders
+en op het gat; zy zyn met eene beenachtige zelfstandigheid bedekt,
+even als de kop van een schildpad, en waar aan zommigen den naam
+van een stormhoed of harnas geven. 'Er zyn verscheiden zoorten van
+dieren van deezen naam in Guiana. De grootste heeft van den bek tot
+agter aan de staart, meer dan drie voeten lengte. De Armadil is van
+een roodachtige kleur, en heeft het lyf met zeshoekige beeldtenissen
+geheel bedekt. Zyne oogen zyn klein, en zyn lange staart, die aan
+den wortel dik is, word trapsgewyze al langer hoe dunner, eindigt
+puntsgewyze, en is even als het lyf met beweegbaare ringen bedekt. Dit
+dier heeft vier laage, maar langwerpige pooten, elk met vier nagels,
+met klaauwen gewapend; de voorpooten hebben 'er slechts twee, maar de
+agterpooten vyf. De Armadil gaat alleenlyk des nachts uit; zelden ziet
+men hem over dag; hy brengt dien slapende door in zyn hol, het welk
+hy met het grootste gemak graaft. Hy zinkt daar zoo diep in, dat de
+sterkste man niet in staat is 'er hem uit te trekken, schoon hy hem
+dikwils de staart aftrekt. Wanneer men op hem aanvalt, of wanneer
+hy verschrikt is, wind hy zig in elkander, zyn stormhoed en harnas
+dicht by een voegende, waar in de kop en pooten dan besloten zyn.
+
+De vogelen, de insecten, de vruchten, de wortelen, enz. dienen hem
+tot voedzel. Ik heb niet bevonden, dat hy kwaad was om te eeten; maar
+de Europeaanen maaken 'er weinig werk van. De Indianen integendeel
+houden ongemeen veel van deszelfs vleesch.
+
+Het is tans, zoo ik meen, ook eene gepaste gelegenheid om te spreken
+van het Stekel-varken van Guiana, het welk men alhier Adjora noemt,
+Dit dier heeft zomtyds drie voeten lengte, gerekend van den bek
+tot het begin der staart. Hy is geheel met harde stekels bedekt. De
+kop, de staart, en de pooten echter, hebben 'er geene. Deeze stekels
+hebben omtrent de lengte van drie duimen, een geele kleur by het lyf,
+een donker kastanje bruin in 't midden, en wit aan het einde. Zy zyn
+zeer scherp, zeer glad, zeer beweegbaar, en dienen tot verdediging
+van het dier, het geen dezelve in de hoogte steekt, wanneer het
+booshartig is; en zyn gezicht is dan een der verschriklykste voor
+zynen vyand. Op alle andere tyden leggen deeze stekels op zyn rug,
+ten naasten by als de varkens-borstels. De kop van het Stekel-varken
+is van eene ronde gedaante, en door een ongemeen dikken en korten
+hals aan het lyf vast. Zyne oogen zyn groot, zeer schitterend,
+en by zyne kleine en ronde ooren geplaatst; aan elke kant van den
+neus heeft hy groote knevels, gelykende naar die van een Otter of
+Kat. Dit dier byt nooit. Zyne pooten hebben byna de gedaante van die
+van een aap; hy bedient 'er zig van, om op de boomen te klauteren,
+en aldaar zyn voedzel te zoeken; zyne lange staart is hem tot dat
+einde zeer dienstig; hy hecht die aan de takken, en zy dient hem
+tot een vyfde lidt; aan het einde is dezelve bedekt met hair, even
+als hoofdhair, uitgenomen echter het benedenste gedeelte, het welk
+volmaakt eeltachtig en zwart is; zoo zyn ook insgelyks de binnen-kanten
+van zyne vier pooten.
+
+De Egel is, zoo ik meen, in dit Land niet veel verschillende van
+die van het oude vaste Land. Hy heeft zeven of agt duimen lengte,
+en is geheel bedekt met stekels van een ligt geele kleur; maar hy
+heeft geen hair op den kop, nog onder den buik, en de zyne is veel
+zachter en langer, dan die van den Europeeschen Egel. Hy heeft op de
+oogen bruine vlakken, even als wenkbrauwen; maar hy is zonder ooren, of
+heeft alleenlyk gaaten, om tot een doorgang voor het gehoor te dienen,
+en hy heeft vyf klauwen met kromme nagels aan elke poot. Zyn staart
+is zeer kort, en zyne verdediging bestaat daar in, dat hy zig, even
+als de Armadil, in elkander rolt. Hy voedt zig met vrugten, wortelen,
+plantgewassen, insecten, enz. De Indianen eeten zyn vleesch ook.
+
+De Colonel FOURGEOUD nog niet aangekomen zynde, vermaakte ik my
+met my te baden, en een kano aan den mond der diepe Wana-Kreek te
+stuuren. Geduurende deezen tyd, zag de heer ROUBACK, een van onze
+Officiers, die my vergezelde, boven op een Palmietboom, een gevecht
+tusschen een slang en een kikvorsch. Ten bewyze dat men dieren
+van dit laatste zoort op de boomen vind, verwyze ik den leezer
+naar de Monthley Review, voor de maand Maart 1783, bladz. 199,
+in de Verhandeling van den Abt SPALLANZANI, over de Kikvorsschen,
+alwaar de boom, die dezelve bevat, in 't byzonder beschreven is. Het
+verwonderde my niet, dit dier op de takken te zien, maar wel deszelfs
+gevecht tegen den slang, een gevecht, het geen ik zal beschryven, en
+het welk de arme kikvorsch verloor. Toen ik de laatstgemelde vernam,
+was zyn kop en halve lyf reeds in den bek van den ander, die my
+in de lengte uitgerekt voorkwam, en wiens staart om een tak van den
+Palmietboom gewonden was. De kikvorsch scheen de grootte van een vuist
+te hebben, en haakte met zyne voor- en agterpooten in een tak. In deeze
+gesteldheid streeden zy, de een voor zyne maaltyd, de ander voor zyn
+leven, en maakten eene rechte linie tusschen twee takken. Geduurende
+eenigen tyd bemerkte ik, dat zy geheel in stilstand waaren, en geen
+beweging maakten. Ik had nog hoop, dat de arme kikvorsch zig door haare
+pogingen uit het ongeval redden zoude; maar het tegendeel had plaats;
+want de kakebeenen van den slang zig trapsgewyze vergrootende, en
+door middel van haar opspannend vermogen, eene ongeloofbaare opening
+maakende, verdweenen het lyf en de voorpooten van den kikvorsch
+langzamerhand. Wel dra zag men niets meer dan de agterpooten en
+klaauwen, die eindelyk van den tak los geraakten. Het arme beest wierd
+ras geheel en al in de keel van zynen geduchten vyand ingezwolgen,
+die het zelve eenige duimen diep liet nederzakken. Hy bewaarde het
+op die plaats, alwaar het een dikte of zwelling vormt; terwyl het
+kakebeen en de keel van den slang weder te zamentrokken, en derzelver
+natuurlyken staat dadelyk hernamen. Dewyl hy buiten ons bereik was,
+konden wy hem niet dooden, het geen wy wel gewenscht hadden, om hem
+met des te meer naauwkeurigheid te onderzoeken. Dus lieten wy hem
+zonder beweeging, en altoos rondom den tak gedraait.
+
+Den 3den November, kwam een gedeelte van het krygsvolk aan, en sloeg
+zig aan den oever neder, ten zuidwesten van de Cormoetibo-Kreek,
+omtrent een myl van den mond van de Wana-Kreek. Ik ging met twee
+jagers naar hen toe. De Majoor RUGHCOP, die het bevel over hen voerde,
+berigtte my, dat de krygsbende van den Colonel FOURGEOUD, laatstelyk
+de Patamaca-Kreek in twee colommen verlaaten had; de Majoor geleide
+'er eene van, en de andere verwagtte men alle oogenblik. Deeze Officier
+deed my ook verstaan, dat het overig gedeelte deezer zelfde krygsbende,
+uitgenomen de zieken, die op Paramaribo waaren, verscheide divisien
+aan de Rivieren Pereca, Cottica en Commewyne uitmaakte. Ik was toen
+in goeden welstand, en had een gerusten geest. Hoopende dat dit
+vrywillig bewys van mynen yver voor den dienst my met den Colonel
+verzoenen zoude, keerde ik naar de legerplaats der Neger-Jagers te
+rug, om aldaar zyne aankomst af te wagten. Ik kende, wel is waar,
+de onbuigzaamheid van zyn caracter; en aan den anderen kant was
+ik niet onbewust, hoe moeielyk ik my gemaakt had, toen ik meende
+onrechtvaardig behandelt te zyn; maar ik vergat wel dra het ongelyk,
+en op dit oogenblik had ik besloten, om, zoo mogelyk, door myn yverig
+en schikkelyk gedrag, de vriendschap van mynen Oversten te verkrygen.
+
+Het verlangde uur kwam eindelyk aan. Ik vernam de aankomst van
+den Colonel, en ik ging hem, op den afstand van een halve myl van
+de legerplaats, te gemoet. Ik zeide hem, dat ik gekomen was, om in
+zynen roem te deelen, en onmiddelyk onder zyne beveelen te dienen. Hy
+antwoordde my met een groet, waar op ik hem weder groette, en tot in
+de legerplaats vergezelde.
+
+Het krygsvolk van den Colonel maakte zig in zynen optocht meester
+van drie dorpen der vyanden, by een van welke men een uitgestrekt
+veld vond, met rype en in bloei staande ryst bedekt, maar het
+welk geheel en al verwoest wierd, na dat de muitelingen waren op
+de vlucht gedreven. Zy stonden onder het bevel van eenen Mulat,
+genaamd BONNY, die in de bosschen gebooren was. Deezen maakten
+eene party uit, geheel afgescheiden van die van BARON, welke men
+laatstelyk van Boucou verjaagd had. Ik vernam ook, dat men op een
+ledig vak hoofden van lyken gevonden had, die op staaken, in den
+grond geplant, gestoken waaren. Het waaren de overblyfzels van den
+ongelukkigen Lieutenant LEPPER, en zes van zyne soldaaten. De anderen
+waaren grootendeels levendig gevangen genomen, en door de Negers naar
+hun dorp gebragt. Aldaar had BONNY hen geheel naakt doen uitkleeden,
+en om de vrouwen en kinderen der muitelingen te vermaaken, had men
+hen laaten dood geesselen. Wy ontfingen dit bericht uit den mond van
+eene Negerin, welke de Colonel op zynen tocht gevangen genomen had,
+en door ons wel behandeld wierd.
+
+Dit onmenschelyk gedrag van BONNY was juist het tegenovergestelde van
+dat van BARON, die, in weerwil van alle de bedreigingen, verscheide
+soldaaten, welke hy had kunnen ombrengen, naar Paramaribo had te
+rug gezonden. Hy hielp hun zelfs om te ontsnappen, en verschafte hun
+levensmiddelen, want hy gevoelde wel, dat het onbillyk was hun iets
+te wyten. Maar gelyk ik hier boven reeds gezegd heb, elke Neger-Jager,
+die het ongeluk had in zyne handen te vallen, kon de ontembaare woede,
+waar mede hy bezield was, niet ontduiken.
+
+Ik vergat te zeggen, dat de geheele krygsbende van den Colonel,
+byna uitgehongerd zynde, met een groot geschreeuw om brood gevraagd
+had. 'Er was een meenigte brood in de legerkisten; maar men had
+geduurende drie dagen de uitdeeling daar van opgeschort, en ryst
+in de plaats gegeven. Om dit zoort van muiterye te doen eindigen,
+wierpen zig de Officiers gewapend midden onder de soldaaten, en naamen
+zonder onderscheid de eersten, die hun in handen vielen, gevangen,
+waar onder zig bevond zekere SCHMIDT, dien die de anderen verklaarden
+onschuldig te zyn. Men sloeg geen acht op hunne betuigingen, en dewyl
+men een voorbeeld stellen wilde, wierd hy verwezen tot de straf van
+stokslagen, welke hy ook onderging, tot dat hem het bloed als een
+fontein uit den mond sprong.--Op die wyze eindigde deeze opstand. Een
+der geleiders, genaamt MANGOL, een walg hebbende om onder de beveelen
+van den Colonel FOURGEOUD te dienen, verliet hem zonder zyn afscheid
+te vragen, en kort daar na liet hy den dienst geheel en al vaaren. Zie
+hier de byzonderheden van deezen tocht in twee kolommen, van Crawassibo
+aan de Commewyne tot de Wana-Kreek.
+
+Op zekeren dag, tegen den middag, leggende in myn hangmat te slapen,
+kwam de Lieutenant CAMPBELL, myn vriend, my met de traanen in de
+oogen zeggen, dat des avonds te vooren de Colonel FOURGEOUD, in
+tegenwoordigheid der Officiers van 's Compagnies krygsvolk, van de
+Engelschen ongemeen veel kwaad gesproken had. Ik beefde van kwaadheid,
+en stond oogenbliklyk op. Na my het gezegde van CAMPBELL door anderen
+te hebben doen bekragtigen, ging ik naar den Colonel, en vroeg hem naar
+de reden van de door hem gehouden lasterlyke redeneeringen. Hy ging
+een stap agter uit, en antwoordde my, dat de gemaakte aanmerkingen
+alleen betrekkelyk waaren geweest tot myn lange broek en borstrok,
+welke ik als de gemakkelykste en koelste kleeding droeg, zoo als
+verscheiden Engelsche zeelieden doen, maar het geen de Colonel op de
+Zwitsersche bergen niet gezien had. Voor 't overige leide hy de schuld
+geheel op den Capitain STOELMAN, die afwezig was. Ik moest my dus te
+vreden houden met opentlyk tegen deezen eerdief wraak te roepen. Ik
+beloofde vervolgens aan den Colonel myne kleeding te veranderen,
+en wy scheidden zeer koeltjes van elkander.
+
+Een uur daar na, ontfing ik last, om de Rivier Cormoetibo over te
+steken, en aldaar onder het bevel van den Majoor RUGHCOP te verblyven,
+die met zyn detachement of kolom aan den zuidelyken oever van den
+mond der Wana-Kreek gelegerd was. Ik gehoorzaamde oogenblikkelyk.
+
+Op de legerplaats van den Majoor aangekomen zynde, met twee Negers,
+om my te bedienen, was myne eerste zorg, om voor my een hut te doen
+oprigten, of, om netter te spreken, een zoort van overdek, ten einde
+myne hangmat voor zon en regen te beveiligen; het werk was in een
+uur ten einde gebragt. Dewyl deeze hutten van een zeer algemeen en
+belangryk gebruik zyn in het open veld, en op de tochten, die onder
+den zonne-keerkring geschieden, alwaar men geene tenten kan oprichten,
+zal ik de manier van derzelver zamenstelling, die allermerkwaardigst
+is, beschryven. Men heeft geen spykers, nog hamer, nog eenig ander
+timmermans gereedschap noodig; men behoeft niets meer, dan een
+sabel of snoeimes. Deeze hutten, schoon in een oogenblik gebouwd,
+maaken eene vry geschikte en aangenaame wooning, die zomtyds zelfs
+twee verdiepingen heeft. Om deeze te bouwen, gebruikt men het hout
+van den Latanusboom, alhier genoemd Parasalla, (Pinot, in Cayenne,)
+en banden van heestergewassen, genaamd Bejucos by de Spanjaarden,
+en Tay-tay in Surinamen.
+
+De Latanusboom is een zoort van Palmboom, die men voornamelyk op
+moerassige plaatsen vind, en altyd, een bewys van een ryken grond
+is. Hy is ten naasten by zoo dik als de dye van een mensch, en
+verheft zig tot de hoogte van dertig tot vyftig voeten. De stam,
+die zig eerst op den afstand van twee of drie voeten van den grond
+vormt, is van een helder bruine kleur, van buiten zeer hard, tot op
+de dikte van een halve duim, maar na dit zoort van schors, is hy vol
+merg, als de Engelsche vlierboom, en is van geene waarde, dan in de
+hoogte, alwaar hy groen word, en een lekkere en witte vrucht bevat,
+genaamt Chou, die aan alle zoorten van Palmboomen eigen is, en welke
+ik by vervolg beschryven zal. Op den top van deezen boom verspreiden
+zig zeer schoone groene takken, welker bladeren, even als zyde linten,
+lynrecht naar beneden hangen, en een zoort van zonnescherm uitmaken. De
+manier, om zig tot het bouwen van hutten van den stam te bedienen,
+bestaat hier in, dat men denzelven aan stukken hakt, zoo hoog als men
+zyne verblyfplaats hebben wil, het geen wy vooronderstellen op zeven
+voeten, als de gewoone maat zynde. Vervolgens splyt men deeze stukken,
+neemt 'er het merg uit, en maakt 'er een zoort van planken van, ter
+breedte van de hand van een mensch, die goed zyn om oogenblikkelyk
+te gebruiken. Na zoo veele van dezelve gemaakt te hebben, als men
+noodig heeft, blyft 'er niets meer overig, dan om ze recht over
+einde te plaatsen, de eene naast de andere, op twee dwarshouten,
+aan de hoekpaalen vast gemaakt. Alles hangt aan elkander vast door
+middel van banden van heestergewassen, wier naam Tay-tay, afkomstig
+is van het Engelsch werkwoord to tie, (zamenbinden,) het geen niet
+te bevreemden is, dewyl wy deeze Volkplanting bezeten hebben. Deeze
+heerstergewassen, wat daar ook van zy, leveren koorden op van
+allerleije zoort, groote of kleine, die in de bosschen groeien,
+en zig in allerleije richtingen om de boomen winden. Zy zyn in
+zoo grooten getal, en zoo wonderbaarlyk verspreid, dat zy aan het
+bosch de gedaante geven van eene groote vloot, die ten anker ligt;
+zy doen verscheiden boomen sterven, alleenlyk door hun gewicht, en
+vlechten zig de een om de ander, tot dat zy de dikte van een kabeltouw
+vertoonen. Zy klimmen, zomtyds kruisgewyze, tot in den top der hoogste
+boomen, van waar zy weder op den grond vallen, om wortel te schieten,
+en dan weder naar boven te klimmen. De dunste heestergewassen zitten
+dikwils zoo in elkander verwardt, als visschers netten, en het wild
+kan ze niet aan stukken breken. Zy zyn uittermaten taay, en men kan
+'er zig van bedienen, om groote Schepen aan vast te leggen. Ik zal 'er
+alleenlyk byvoegen, dat 'er eenige vergiftige zoorten zyn, voornamelyk
+die plat of hoekig zyn, en ik zal tans myne beschryving vervolgen,
+met op te geven, hoe men het dak der hutten maakt.
+
+Dezelfde boom, de Latanusboom, levert 'er al mede de stof voor op;
+men gebruikt daar toe deszelfs takken of armen. Elk van dezelve, wier
+gedaante ik niet beter, dan by die van een veder, vergelyken kan, is
+zoo breed als een mensch. Men splyt dezelve van boven naar beneden in
+twee gelyke deelen, en men knoopt die beide met hunne eigene bladen
+te zamen: men neemt vervolgens verscheide van deeze alzoo te zamen
+vereenigde takken, waar van men bondels maakt, met banden aan elkander
+gehecht, zorg dragende, dat het groen naar beneden valt, even als de
+maanen van een paard. Dit overdekzel, het welk in 't begin, groen
+is, krygt wel dra een roozenkleur. Het is zeer fraay, zeer sterk,
+zeer vast in elkander; en, zoo als ik reeds gezegd heb, het gebouw
+word zonder hamer of spykers voltooit. De vensters, de tafels, de
+stoelen, zyn op dezelfde wyze gemaakt. 'Er is geene andere sluiting
+voor de tuinen en waranden, waar in men beesten houd. Dus ontbreekt
+het de kastanje-bruine Negers nooit aan goede wooningen, dewyl, zoo
+men een dorp van hun verbrand, zy morgen een nieuw gebouwd hebben;
+maar wel zorge dragende, dat zy het niet weder bouwen op de plaats,
+alwaar de Europeaanen het eerste dorp ontdekt hebben. De Indianen,
+in plaats van takken van den Latanusboom te gebruiken, bedekken
+doorgaans hunne karbetten met de takken van eenen anderen boom,
+dien zy Tas noemen, en waar van ik by vervolg spreeken zal. Ik moet
+niet vergeeten te zeggen, dat het zaad van den Latanusboom vervat
+is in een bloei-hoos of kelk by den top des booms, en bestaande uit
+dertig of veertig houtachtige vezels, die de gedaante van een zoort
+van bezem hebben, waar van men zig in deeze Volkplanting bedient;
+dus levert deeze boom de bouwstoffen tot een huis op, tevens met de
+gereedschappen, om het zelve schoon te houden.
+
+De hut, welke ik voor my liet bouwen, was niet ingericht op de manier,
+als ik zoo even beschreven heb; dit was der moeite niet waardig
+voor den korten tyd, dien wy doorgaans op eene en de zelfde plaats
+verbleeven: zy bestond slechts in een enkel overdek, zonder eenige
+afschutting. Dit zoort van schuilplaats, welke ieder soldaat voor zig
+zelven opricht, kost weinig arbeid. Men begint met vier puntige staaken
+in den grond te steeken, zoo verre van elkander af staande, dat iemand
+gemakkelyk tusschen dezelve leggen kan. Vervolgens maakt men daar aan
+twee dwarshouten vast, het een aan de voorstaaken, en het ander aan
+de agterstaaken; en men draagt zorge om ze zoo sterk te nemen, dat ze
+het gewicht van 't lichaam dragen kunnen. Om het dak te ondersteunen,
+maakt men twee afschuttingen van eene schuinsche gedaante; de takken,
+die men daar over heen spreid, behoeven niet gespleeten, nog vast
+gebonden te zyn, en men werpt 'er zoo veele op, als 't jaargetyde
+vordert. Zoo dra deeze hut afgemaakt is, is dezelve voldoende, om
+den bewooner tot eens schuilplaats te dienen. Daarenboven hangt men,
+door middel van banden van heestergewassen, en als aan een kapstok,
+den snaphaan, degen, pistoolen, enz.
+
+Na den Latanusboom beschreven te hebben, zal ik insgelyks beschryven
+den Kokosboom, die, onder alle zoorten van Palmboomen, met denzelven
+de meeste gelykheid heeft. Deeze boom, zoo geroemd, dat ze aan den
+mensch voedzel, kleederen, huisvesting, enz. verschaft, heeft, naar
+myne gedachten, alle deeze hoedanigheden niet; maar niettemin is
+hij steeds merkwaardig. Hy groeit als de Latanusboom, met een hooge
+stam, die zelfs tot de hoogte van zestig, ja zomtyds van meer dan
+tachtig voeten opwast; hy is groot in evenredigheid, maar zeldzaam
+recht. De bast is grauw; het hout, van buiten hard, is van binnen vol
+merg. De takken zyn breeder, en van een donkerer groen, dan die van
+den Latanusboom, en van weerskanten van bladeren voorzien, als die
+geene, welke ik in den laatstgemelden boom by groene linten vergeleken
+heb. Deeze bladen echter hangen niet lynrecht neder: de takken zyn ook
+zoo regelmatig niet gebogen, maar zy hebben het voorkomen van groote
+vederen, en groeien aan den top des booms. De Kokosboom brengt ook een
+zoort van kool of moes voort, maar van al te weinig waarde, om zig
+door het afsnyden van dezelve aan het verlies van den boom bloot te
+stellen; het geen, zoo dikwils men dit doet, onvermydelyk gebeurd. Na
+verloop van vyf of zes jaaren draagt hy nooten, en zulks in alle
+jaar-getyden. Deeze nooten groeien doorgaans zes of agt by elkander,
+die uit den stam van den boom voortspruiten. Zy hebben de grootte van
+een menschenhoofd, maar eene meer kegelachtige gedaante.--Men weet,
+dat de noot, wanneer zy van haar buitenste bast ontdaan is, zoo hard
+is, dat men een hamer noodig heeft om dezelve te breken, en de daar in
+besloten pit 'er uit te haalen. Wanneer deeze vrucht jong is, bevat ze
+een wit vocht, het welk ik niet beter kan vergelyken, dan by water en
+melk met suiker, en een zoo aangenamen, als frisschen drank verschaft:
+wanneer zy ryp word, vormt zy zig tot een breekbaare pit, ter dikte van
+een duim, zig aan het binnenste der schaal vast hechtende, waar van het
+overige volmaakt ledig is. Deeze kern of pit, van een lekkeren smaak,
+en gelykvormig aan den smaak der melk, waar van zy is voortgekomen,
+is goed om te eeten, het geen verscheiden myner lezers ongetwyffeld
+zoo wel als ik weeten. Dog laaten wy ons verhaal vervolgen.
+
+Op zekeren morgen, geduurende myn verblyf op deezen wachtpost, van eene
+ronde, die ik met twintig zee-soldaaten en twintig Neger Jagers gedaan
+had, te rug komende, wierd ik grovelyk gehoond door den heer MEYLAND,
+Capitain van 's Compagnie's krygsvolk, die, zoo als ik gezegd heb,
+met den Lieutenant FREDERIK, de vesting Boucou had ingenomen, en de
+landgenoot en vriend van den Colonel FOURGEOUD was. Wy zaten met andere
+Officiers rondom een zoort van tafel te eeten. MEYLAND, hun allen van
+een zekere wyn gediend hebbende, waar van hy niet meer dan eene enkele
+fles had, zonderde my op eene beledigende manier uit, schoon ik myn
+glas in de hand had, om 'er mede van te ontfangen. Verdenkende, dat
+deeze hoon door den Bevelhebber moest zyn ingeblazen, en het voorkomen
+niet willende hebben van geschil te zoeken, zeide ik aan den Capitain,
+dat ik door onoplettenheid gezondigd had, my niet verbeeldende, dat ik
+van myne medgezellen moest onderscheiden worden. Ik verzekerde hem,
+dat het niet de trek tot den wyn was, die my deeze aanmerking deed
+maken, en ik verzogt den geen, die naast my zat, my een glas wyn in te
+schenken, het geen hy ook deed. Deeze inschikkelykheid van myn kant had
+geen ander gevolg, dan dat het mynen vyand nog meer verbitterde, die
+zig waarschynlyk verbeeldende, dat dit uit lafhartigheid voortsproot,
+een onbeschaafden en gekscheerenden toon aannam. Hy wierd door alle de
+Duitschers en Zwitsers, die zig aldaar bevonden, zonder uitzondering,
+verwonderlyk geholpen; ik sprak geen woord; ik sneed een vlerk van
+eenig gevogelte af, dat voor my stond; ik at dezelve op, en verliet
+oogenblikkelyk de tafel, met het vast besluit, om myn caracter te
+handhaven of te sterven. Met dit stellig voorneemen, begaf ik my naar
+de hut van eenen zieken soldaat, en leende van hem zyn sabel, (de myne
+was gebroken,) onder voorwendzel, dat ik dien noodig had, om een of
+twee stokken te snyden. Vervolgens ging ik den heer MEYLAND opzoeken:
+ik vond hem zyn pyp rookende aan den waterkant, en naar een van zyne
+vrienden, die met visschen bezig was, kykende. Ik sloeg hem op den
+schouder, en zeide hem, dat zoo hy my niet oogenblikkelyk voldoening
+gaf, zoo als een eerlyk man betaamde, ik my over hem wreeken zoude,
+door hem met het platte van den sabel op zyn gezicht te kloppen. Hy
+antwoordde my, dat hy niets dan gekscheerende gedaan had, en scheen
+eene bevrediging te verlangen; maar ziende dat ik daar niet heen
+wilde, stootte hy met veel koelbloedigheid de asch uit zyn pyp;
+vervolgens zyn wapentuig hebbende gaan haalen, gingen wy te zamen, en
+zonder medehelpers, in het bosch, op den afstand van byna een halve
+myl. Toen hield ik stil, en myn sabel trekkende, waarschuwde ik den
+Capitain van op zyn hoede te zyn. Hy deed dit; te gelyker tyd deed
+hy my opmerken, dat wy met ongelyke wapenen streden; dit was waar:
+maar zoo al de punt van zyn sabel was weggenomen, was dezelve wel een
+voet langer dan de myne. Ik antwoordde hem, dat het scherp van den
+sabel veel meer diende dan de punt, en ik bood hem aan te ruilen. Om
+hem daar toe te bewegen, stak ik die geene, welke ik in de hand had,
+in den grond, en trachtte hem de zyne te ontwringen, tot dat ik myne
+vingers geheel bebloed zag, want ik had de kling aangevat. Toen nam ik
+myn wapentuig weder op, en zocht verscheiden maalen, maar vruchteloos,
+hem te raaken: hy keerde my met het grootste gemak af. Hy zelf, alle
+zyne krachten inspannende, wilde my een slag op 't hoofd toebrengen;
+maar gevoelende, dat myne handigheid onvoldoende zoude zyn, bukte
+ik om den slag te ontwyken. Ik maakte van dit myn postuur gebruik,
+trachtende hem in den hals te raaken; ik slaagde daar niet in, maar
+ik bragt hem een houw van zes duimen lang in het vleezigste gedeelte
+van den rechten arm toe. Ik zag dezelve dadelyk dwars door de opening
+van zyn rok, en zyn hand hing op zyde. Ik zelf echter was het gevolg
+van den slag, dien hy op myn hoofd gemunt had, niet geheel ontsnapt;
+die slag was op myn rechter schouder neergekomen, en maakte my aldaar
+een wond van een duim diepte. Toen vorderde ik, of dat MEYLAND my
+vergiffenis vragen zoude, of dat wy het gevecht met de pistool zouden
+vervolgen, schietende met de linke hand; maar hy verkoos het eerste. Ik
+deed hem gevoelen, dat de kortswyl van een Zwitser geen beuzeling was,
+die een Engelschman verdragen konde. Vervolgens gaaven wy elkander
+de hand, en ik bragt hem, geheel bebloed, by den Heelmeester van
+ons krygsvolk, die zyne wonde verbond. Dit afgeloopen zynde, kwam
+hy by zyn hangmat te rug, en het was hem, verscheiden weeken lang,
+onmogelyk eenigen dienst te doen. Op deeze wyze verzoende ik my met
+den Capitain MEYLAND; maar het geen my het grootst genoegen deed, was
+zyne verklaaring, dat hy my alleenlyk beledigd had in 't denkbeeld,
+dat de Colonel FOURGEOUD veel vermaak zoude scheppen, met my eenige
+onaangenaamheid te doen ondervinden. Zedert uit voorval verkeerden wy
+te zamen als de beste vrienden. De vreede echter mocht myn deel niet
+zyn, want denzelfden achter-middag was ik genoodzaakt twee andere
+Officiers uit te dagen, die zig op deeze maaltyd in het geschil van
+den Capitain tegen my gemengd hadden. Ik had echter het geluk, om hun
+zonder geweld of bloedvergieten myn caracter te doen kennen. Deeze
+heeren erkenden hunnen misslag; en dadelyk wierd ik onder ons volk
+met een goed oog aangezien.
+
+Den 9den November, ontmoetten de twee kolommen elkander, en sloegen
+zig gezamentlyk neder aan den westelyken oever van de Wana-Kreek,
+omtrent daar dezelve in de Cormoetibo-Kreek uitloopt. Aan beide Kreeken
+plaatsten wy voorposten een myl van elkander. Dien zelfden avond had
+ik gelegenheid, om den Colonel FOURGEOUD te doen verstaan, dat ik aan
+zynen landgenoot in een tweegevecht byna het hoofd had ingehouwen. Ik
+had besloten hem dit zelf te zeggen, wel wetende, dat hy vroeg of laat
+door anderen 'er van zoude zyn onderrigt geworden. Hy antwoordde my,
+dat hy my dit verlies vergeven zoude hebben, en dat ik een braave
+jongen was; maar deeze woorden gingen met een glimlach gepaart, die
+'er een geheel anderen zin aan gaven.
+
+Indien ik aan deeze betuiging van vriendschap geloof gegeven had,
+zoude hy 'er my niet lang mede misleid hebben, want myn eenigen vriend,
+den heer CAMPBELL, ziek geworden zynde, en zig in een vaartuig naar
+het Hospitaal te Devil's Harwar begeevende, wilde de Colonel hem
+niet toestaan te wagten, tot dat ik een brief, waar by ik aan JOANNA
+om linnen verzogt, had afgeschreven. Een Neger-jager bezorgde my
+echter een kleine kano, waar mede ik my by den jongen en ongelukkigen
+CAMPBELL vervoegde, dien ik voor de laatste maal omhelsde, want hy
+stierf eenige dagen daar na.
+
+De Colonel FOURGEOUD toen besloten hebbende, om den westelyken oever
+van de Cormoetibo-Kreek van muitelingen te zuiveren, trokken wy in
+twee kolommen op. Hy zelf was aan het hoofd der eerste; de Majoor
+RUGHCOP voerde het bevel over de tweede, waar toe ik behoorde; en wy
+lieten agter ons eene sterke wacht met voorraad voor de zieken. Zie
+hier den zakelyken inhoud van onze beveelen op deezen tocht.
+
+ART. I. De vreedzaamheid en matigheid wierden daar by ten sterksten
+aanbevolen.
+
+II. Niemand vermogt, op doodstraffe, vuur geven, zonder dat het hem
+bevolen was.
+
+III. De straffe des doods tegen een iegelyk, die zyne wapenen zoude
+verliezen of wegwerpen.
+
+IV. Gelyke straffe tegen den geenen, die geduurende den slag zoude
+durven plonderen.
+
+V. Een Officier en een Sergeant moesten op de uitdeeling der
+levensmiddelen ten allen tyde toezicht houden.
+
+VI. Het getal der Negers, tot dienst van elken Officier, wierd daar
+by uitgedrukt en bepaald.
+
+Verdere beveelen bragten bovendien mede, dat ingevalle onze
+zee-soldaaten in twee of drie kolommen zouden optrekken, zy de boomen
+met een sabel of snoeimes zouden merken, om aan de overige krygsbenden
+te kennen te geven, dat zy aldaar reeds waren voorby-getrokken. Elk
+derzelve was door byzondere teekenen onderscheiden. Het krygsvolk
+der Compagnie had ook de hunne. Men moest die merken alleenlyk op de
+boomen aan de linke hand stellen. Het volk wierd ook aanbevolen, om,
+wanneer zy de Zand-woestynen of Savanen doortrokken, de takken van
+het geboomte of der heestergewassen kruisgewyze op te binden. Elke
+divisie, de legerplaats opbreekende, moest een fles en een stuk wit
+papier daar ter plaatse laaten; en zoo aan haar iets byzonders was
+voorgekomen, moest het worden opgeschreven. By eenen aanval lag het
+bevel om eene kleine verschanssing met de legerkisten te maaken,
+agter welke de Neger-Slaven op hun buik plat op den grond zouden
+gaan leggen. De achterhoede alleen moest zig verdedigen. Aan de
+slagleverende krygsbende was voorgeschreven, om zig niet tot enkele
+verdediging te bepaalen, maar integendeel met de bajonetten voor uit,
+op den vyand, in weerwil van deszelfs vuur, in te dringen. Niettemin
+wierd bevolen, om 't leven te schenken aan elken muiteling, die zig
+zoude willen overgeven, en de gevangenen op eene menschelyke wyze te
+behandelen. Deeze waaren de regels, die wy by vervolg moesten in acht
+nemen, want ik moet zeggen, dat tot heden toe alles in de grootste
+verwarring was. Intusschen trokken wy op die manier naar den mond
+der Cormoetibo-Kreek voort. Elke Officier had een zak-compas by zig,
+om zynen tocht dwars door de dikke bosschen naar te richten, vermits
+men midden in dezelve niets dan boomen en lucht bespeurt, gelyk men
+op zee niets dan water en wolken ziet. Die geenen derhalven, welke de
+Zeevaart-kunde het best verstonden, liepen het minste gevaar, om in
+de eenzaame bosschen, wier uitgestrektheid schier zonder einde was,
+verdoold te geraaken. De ongelukkigen, die thans myn mededogen het
+meest gaande maakten, waaren die arme Neger-slaaven, die onder hunnen
+last gebukt gingen, en slechts een halve portie eeten kreegen, schoon
+hunne arbeid twee maalen zwaarder dan de gewoonlyke was. Tot overmaat
+van elende, begon de regen stroomsgewyze te vallen, en hield alzoo
+den geheelen nacht aan, schoon wy nog in het jaargetyde van droogte
+waaren. Intusschen moesten wy zonder hutten, of andere zoorten van
+schuilplaatsen woonen. Wy waaren dus genoodzaakt, om onze hangmatten
+aan takken van boomen op te hangen, en ons schiet-geweer daar onder
+te plaatsen, om het voor de vochtigheid te bewaaren. Op die wyze
+had de Colonel zyne gemaakte schikkingen voorgeschreven. Niettemin,
+in weerwil van wind en regen, viel ik in eenen diepen slaap.
+
+Den 14den, des morgens ten vyf uuren, wierd ik wakker gemaakt door
+een geroep van staat op! staat op! De regen hield bestendig aan,
+en de meesten van onze Officieren en soldaaten waaren ziek. Ik stond
+uit myne hangmat op, zoo nat, als of ik uit een badkuip kwam. Op raad
+der Neger-Jagers, de plaat van myn snaphaan met een stuk van den bast
+van een Palmboom bedekt hebbende, at ik een weinig scheeps-beschuit
+voor myn ontbyt, en wy trokken voort. Ik kan niet voorby alhier op
+te merken, dat de Negers, die den geheelen nacht op den grond en
+in het water hadden doorgebracht, veel welvarender waaren, dan de
+Europeaanen. Indien de vyand toen op ons was aangevallen, waaren
+wy onvermydelyk verlooren geweest. De loop van onze snaphaanen, en
+onze kardoesen waaren geheel en al doorwatert. Men had dit ongemak
+kunnen voorkomen, door onze wapentuigen met wasch te besmeeren,
+en die in kokers te sluiten, gelyk de Vrybuiters in America deeden:
+maar dit waaren beuzelingen, waar op men de moeite niet genomen had
+te denken. Het was echter geen beuzeling, en het ontrustte ons zeer,
+dat onze mond-behoeften byna op waaren, en dat de geene, die wy aan
+de Kreek vermeenden aan te treffen, niet aankwamen. Men had verzuimt
+dezelve af te zenden, en uit hoofde van dit toeval waaren wy toen
+genoodzaakt, Officiers zoo wel als soldaaten, zonder onderscheid,
+ten einde niet van honger te sterven, vier-en-twintig uuren lang
+ons middel van bestaan in beschuit en water te zoeken. In het midden
+deezer elenden, bood een Neger-Jager ons een groote vogel aan, alhier
+genaamd Coussycalcou, en zynde een zoort van kalkoensche haan. 'Er
+wierd besloten, om van deezen gelukkigen vondeling soup voor 's
+avonds te maken. Op het oogenblik, dat de ketel begon te koken,
+wierp elk 'er een stuk beschuit in; en het water, dat onophoudelyk
+in de ketel liep, vermeerderde geduurig onze portie. Geduurende
+deeze verschrikkelyke regenbui waaren wy zonder hutten, even als den
+voorgaanden nacht. Zorge gedragen hebbende, om eenige kleederen om
+myne schouders te hangen, bragt ik deezen nacht by het vuur door. Ik
+had aldaar minder te lyden, dan myne ongelukkige medgezellen, die in
+hunne hangmatten lagen, en zonder ophouden hoestten. Maar om tot den
+gemelden vogel weder te keeren, alles wat ik 'er van zeggen kan, is,
+dat hy weinig verschilde van de gewoone kalkoensche haanen, die hier
+meer dan twintig ponden weegen.
+
+De grootste vogel van Guiana word in Surinamen door den een Toijew,
+en door den ander Emou genaamt. Hy behoord tot een zoort van vogelen
+tusschen den Struisvogel en de Casoar, ten minsten zoo men my gezegd
+heeft, want ik heb nooit een enkele in dit Land gezien. Men zegt,
+dat deeze vogel zes voeten hoog is, gerekend van de pooten tot den
+kop. Hy heeft een kleinen kop, en platte bek; de hals en pooten zyn
+langwerpig; het lyf is rond, zonder staart en van een licht graauwe
+kleur. De bouten zyn zeer dik en sterk; en elke poot heeft drie
+nagels, verschillende daar in van den Struisvogel, die 'er slechts
+twee heeft. Men geeft voor, dat deeze vogel niet kan vliegen, maar zeer
+schielyk loopt; en dat hy, even als de eerstgemelde, met zyne vlerken,
+zyn tred verhaast; men vind hem voornamelyk by het opvaaren van de
+Maroni en de Sarameca.--Dewyl ik van vogels spreek, moet ik zeggen,
+dat schoon men 'er geene in Guiana ontmoet, die eenen zachten zang
+hebben, een gebrek, het welk de fraaiheid van hunne pluimaadje naar
+den smaak van veelen vergoed, ik 'er op deezen tocht in 't byzonder
+twee hoorde, wier gekweel my zoo veel genoegen deed, dat ik het
+oogenblikkelyk opteekende.
+
+
+Dit gezang was zoo regelmatig en zoo zacht, dat ik op alle andere
+plaatsen gedacht zoude hebben, dat het een bekwaam zanger was, die op
+de fluit speelde. Dewyl ik beide deeze vogels nimmer dan onvolkomen
+en van verre gezien heb, bestaat alles wat ik van hun weet, hier in,
+dat men hen dikwils in de nabyheid der moerassen hoort.
+
+Des anderen daags morgens vervolgden wy onzen tocht door zulk een
+zwaaren regen, dat wy in de bosschen tot de knien toe door 't water
+gingen, en dat wy een brug moesten maaken, om een kleine Kreek,
+die op onzen weg was, over te komen.
+
+Ik stelde de Neger-Jagers en eenige slaven te werk om die te maken,
+en dezelve wierd in den tyd van een uur afgemaakt: zy hakten een
+zeer recht staande boom om, en wierpen die op de kreek of beek, na
+aldaar een hoop aarde of zoort van borstweering gelegt te hebben. De
+Majoor RUGHCOP, onze Bevelhebber, die een ongemakkelyk man was, en wiens
+lichaams gestel door zoo veele vermoeienissen begon te verzwakken, was
+over deezen arbeid t'onvreden; hy betaalde de Jagers met vloeken en
+verwytingen, maar zy beantwoordden hem met een verachtende glimlach:
+zy lieten hem praaten, en gingen over de kreek, de een over de
+brug, de ander zwemmende, en een derde klauterde over de boomen,
+welker takken tot aan de andere zyde overhelden, en aldaar op den
+grond nederhingen. Ik volgde het voorbeeld der laatstgemelden, en
+wy wachten eenigen tyd naar den armen Majoor, die met twee derde van
+zyne krygsbende, zoo zwak en ziek als hy, langzaam aankwam.
+
+Ik was steeds welvaarend, maar de insecten en doornen reetten my van
+een. Onder de laatstgemelde merkte ik een zeker zoort op, welks zwarte,
+harde en lange punten, verscheide duimen lang zynde, zeer vinnig in
+de huid indringen, en die op een zoort van lage Palmboom, Cocarita
+genaamd, groeien, waar van de breede takken zig wyd verspreiden. Een
+ander ongemak, waar aan men op alle de moerassige plaatsen der bosschen
+is bloot gesteld, word veroorzaakt door een zoort van heestergewas,
+genaamd Mataki, het welk twee of drie voeten uit den grond groeit. De
+heestergewassen van dit zoort loopen op die wyze tot eenen merkelyken
+afstand voort, en hunne draaden zyn zoo verward onder elkander, dat
+een hond moeite heeft 'er door te komen: het is zeer moeielyk om 'er
+over heen te gaan, de voeten blyven 'er in hangen, en men loopt gevaar
+om alle oogenblik te vallen, zoo men niet zorgt om ze van elkander te
+verwyderen, het geen voor kleine menschen volstrekt onmogelyk is. Wy
+ontmoetten dezelve op onzen geheelen tocht, maar wy zagen nog rivieren,
+nog plantgewassen, nog eetbaare vruchten, uitgenomen eenige Maripas:
+dit zyn nooten, die aan een grooten Palmboom groeien, en vry veel
+overeenkomst hebben met die van de Aouarra, welke ik reeds beschreven
+heb; zy zyn echter veel grooter, en van een minder hoog roode kleur:
+de pit en de noot zyn volmaakt gelykvormig.
+
+Het weder wierd eindelyk een weinig beter, en wy kwamen voor den middag
+te Jerusalem, by den mond van de Cormoetibo-Kreek, alwaar ik geduurende
+mynen eersten tocht had stil gehouden. De Colonel FOURGEOUD bevond zig
+aldaar zedert eenige oogenblikken, met zyne afgematte soldaaten. Geene
+beschryving is in staat, om een naauwkeurig denkbeeld te geven van
+de akelige gesteldheid, waar in wy waaren: het zal genoeg zyn te
+zeggen, dat dit geheele legertje, uitgenomen eenige manschappen,
+door vermoeienis en honger was uitgeput; verscheiden Soldaaten konden
+niet meer gaan, en de Negers moesten hen dragen in hunne hangmatten,
+aan stokken hangende. Zoo veele onheilen werkten niets, hoe genaamt,
+uit, want wy hadden niets ontdekt. De Colonel intusschen, schoon een
+man van jaaren, wederstond alles, als of hy van yzer was; het geen
+ons voor een gedeelte het recht van klagen benam. Wat my betrof, ik
+dompelde my, als naar gewoonte, in de Rivier, om my te wasschen, en
+my van de modder en het bloed, waar mede ik bedekt was, te zuiveren:
+ik zwom 'er ook eenigen tyd in, en uit 't water gekomen zynde, zogt
+ik myne Negers, om my een hut op te richten; maar de Majoor gebruikte
+hen, om voor hem een keuken te bouwen, schoon 'er niets viel klaar te
+maken. Ik sloeg geen acht op deeze onwellevenheid. De Jagers maakten
+my een eenvoudig bed van bladeren van een Latanusboom, want 'er waaren
+aldaar geene boomen, om myne hangmat aan op te hangen; zy leiden een
+goed vuur aan dicht by dit bed, waar op ik ging leggen, en zeer gerust
+sliep, in weerwil dat de maan my in de oogen scheen, het geen minder
+onaangenaam was, dan de regen. Ik ontwaakte egter twee uuren eer de
+dag aankwam; het vuur brandde niet meer, de maan was verdwenen, en ik
+was byna dood van koude. De vochtigheid, die uit den grond opsloeg,
+en de dauw, waar aan ik was bloot gesteld geweest, hadden my zoodanig
+verstyst, dat ik moeite had, om op handen en voeten voort te kruipen,
+ten einde een van myne Negers te doen ontwaken. Ik liet hem het vuur
+aan brand maken, het geen my in staat stelde, om ten zes uuren op te
+staan; maar dit geschiedde met zulk een pynlyke steek in de zyde,
+dat ik my niet wederhouden konde overluid te schreeuwen. Van den
+Colonel en zyne vrienden niet gehoord willende worden, nam ik de wyk
+naar den kant van het bosch. De pyn intusschen steeds verdubbelende,
+was het my wel dra niet meer mogelyk, om zonder de grootste moeite adem
+te halen, en eindelyk viel ik aan den voet van eenen boom neder. Een
+der Neger-slaven, die hout ging hakken, my in die gesteldheid ziende,
+dagt, dat ik dood was, en bragt dezen alarm-kreet naar de legerplaats
+over. Men nam my dus op, en droeg my naar myne hangmat, op last van
+den Capitain MEDLER, die my onder eene goede hut deed plaatsen, en
+my dadelyk een van 's Compagnies Heelmeesters zond, om voor my te
+zorgen. Ik was oogenblikkelyk door toekykers omringd, en myne pyn
+in de zyde wierd zoo nypend, dat ik myn hembd met myne tanden van
+een scheurde, en in alles beet wat my naderde: door eene aanhoudende
+wryving met de hand, en een zoort van smeering, verdween echter de
+pyn schielyk, en ik gevoelde my volmaakt hersteld.
+
+Om eene instorting voor te komen, ging ik, zoo dra myne kragten
+het toelieten, een stok snyden, waar mede ik zwoer den schelm, die
+het opzicht over de Neger-slaven had, te zullen vernielen, zoo hy my
+niet oogenblikkelyk een hut liet maken, al had hy zelfs tegenstrydige
+beveelen; want myn leven was tog de eerste zaak, waar op ik acht moest
+geven. Ik kwam by hem, met myn stok op den schouder, en hem myn oogmerk
+hebbende te kennen gegeven, volgde ik hem zoo kort agter op, dat ik
+in den tyd van twee uuren het genoegen had van my wel gehuisvest te
+zien. Ik moet niet vergeeten te zeggen, dat, toen myne ziekte op het
+ergst was, de Colonel FOURGEOUD my had aangeboden, om my naar Devil's
+Harwar te doen overvoeren; maar ik stemde daar in niet toe.
+
+Den 18den, vernamen wy, dat de arme CAMPBELL des avonds te vooren was
+overleden. De Majoor RUGHCOP zelve ging mede vertrekken, uitermaten
+ziek zynde: hy was de elfde Officier, die onder de vermoeienissen
+van deezen korten veldtocht bezweek. Een byna volkomen gebrek aan
+levensmiddelen hebbende, vervulden wy dit gebrek gelukkiglyk door
+eene groote meenigte visschen, waar onder de Jacky was, die ik reeds
+beschreven heb, en zig in een kikvorsch verandert. 'Er was ook een
+visch, genaamd Warappa, die dezelfde gedaante heeft, en mede goed is;
+beiden hebben veel vleesch, en zyn zeer vet. Deeze visschen wierden
+zoo overvloedig in de moerassen gevonden, alwaar het afloopend water
+dezelve agterlaat, dat de Negers hen met de hand vongen; maar nog
+meer, wanneer zy by toeval met hunne snoeimessen of fabels in den
+modder hakten; zy verzamelden vervolgens de ftukken by elkander,
+en wy namen die mede: zy vongen in de Kreek ook nog een andere
+visch, genaamd Coemma-coemma, zynde van een tot drie voeten lang:
+hy is van een zeer zoeten smaak, maar zoo lekker niet, als die ik
+bevoorens genoemd heb. De Negers laaten denzelven droogen, door hem
+op stokken voor het vuur te plaatsen. Dan is hy veel beter, en men
+eet hem zonder andere toebereiding. Deeze visch alzoo gerookt zynde,
+kan verscheiden weken bewaard worden.
+
+Den 20sten, wierd een Capitain met twintig Zee-soldaaten en twintig
+Neger-Jagers afgezonden, om de verwoeste vesting Boucou te gaan
+opzoeken. Daags daar aan overleed de Majoor RUGHCOP. De Colonel,
+op dien dag naar den bovengemelden post zelf willende vertrekken,
+liet my het bevel over vier honderd mannen, blanken en zwarten, waar
+van de helft ziek was. Ik zond 'er dertig van naar Devil's Harwar om
+te sterven, en gaf aan zestig Jagers verlof om zig naar Paramaribo
+te begeeven. Zy verklaarden aldaar, dat de onderneemingen van den
+Colonel FOURGEOUD meer geschikt waaren om zyn eigen krygsvolk, dan dat
+van den vyand, van kant te helpen. Zoo bestaan de Negers; wanneer zy
+denken dat 'er niets te doen valt, willen zy niet optrekken. Het is
+zeer moeielyk de krygstucht onder hen te bewaaren; en wanneer zy zig
+voorstellen den vyand te zullen ontmoeten, kan men hen niet wederhouden
+om voorwaarts te rukken. Het is verwonderlyk, met welke behendigheid zy
+de voetstappen van anderen ontdekken. Terwyl een Europeaan den minsten
+voetstap van een mensch in het bosch niet kan onderscheiden, bemerkt
+het doordringend oog van den Neger den gebroken tak, het verdorde
+blad enz. Indien deeze de voetstappen van den vyand zyn, is niets in
+staat om hem te rug te houden. Zulk eene drift is ongetwyffeld met
+de hedendaagsche krygskunde niet overeen te brengen; maar zy kondigt
+dien geest van vryheid aan, die in oude tyden den dapperen soldaat
+uitmaakte. Zie daar, welk op dit oogenblik het caracter der menschen
+was, die slechts zedert korten tyd de slavernye kenden.
+
+Des anderen daags, zynde den 21sten, maakte ik gebruik van het
+voorrecht, dat ik had met het bevel te voeren, door twee vaartuigen
+met krygsbehoeften geladen, het een naar den post van la Rochelle,
+het andere naar Devil's Harwar te zenden. De laatstgemelde bragt
+my een kist met Bostonsche beschuit mede, die aan my van Paramaribo
+was afgezonden.
+
+Op deezen dag wierden twee slaaven, die beschuldigd waaren van
+varkensvleesch uit het magazyn gestolen te hebben, in gevangenis
+gezet, en het krygsvolk verzogt my om daar over eene voorbeeldige
+straffe te oeffenen. De Zee-soldaaten beschouwden de Neger-slaven met
+verachting; zy zagen hen dwaaslyk aan als verre beneden hen zynde,
+en als de oorzaak van alle hunne onheilen. Men vond, wel is waar, een
+stuk varkensvleesch in den zak van de beschuldigden; maar 'er waaren
+geene bewyzen, die den diefstal konden zeker stellen, en ik vond my
+zeer verlegen om naar den zin van beide partyen recht te doen. De
+Europeaanen mishandelden de ongelukkige slaven met woorden; en deezen
+beantwoordden zulks vry vinnig, en al het volk was in beweging. De
+eersten verweeten den beschuldigden, dat zy dit vleesch gestoolen
+hadden; de beschuldigden beweerden, dat zy het op hun aandeel hadden
+uitgespaard, om het aan hunne nabestaanden of vrouwen te geven. Als
+toen den toon van eenen onafhanglyken alleenheerscher aanneemende,
+deed ik de klagers in het rondt plaatsen, en gelastte om de gevangenen
+in het midden te zetten. Vervolgens gaf ik met een luide en sterke
+stem bevel, om een blok en byl te brengen. Deeze plechtige vertooning
+deed zulk eene uitwerking op de soldaaten, welke voor de uitvoering
+van eene ysselyke en barbaarsche daad vreesden, dat alle wraakzucht
+in hun hart wierd uitgedooft; en zy verzogten my zelve om genade
+te bewyzen. Ik leende het oor aan hunne aanzoeken, en gaf bevel aan
+den Negerslaaf, om den byl op te ligten; hy deed het, maar dit was
+alleen, om het stuk spek, dat zoo veel beweging veroorzaakt had,
+in drien te klooven. De beschuldigers kregen 'er een deel van, de
+beschuldigden het tweede, en de uitvoerder het derde, om dat hy zyn
+plicht zoo wel betracht had. Alles eindigde tot algemeen genoegen,
+en ik hoorde van geene dieveryen meer spreken.
+
+De Colonel FOURGEOUD kwam, den 26sten, van Boucou te rug. Hy had
+aldaar drie Negers der muitelingen, zynde Jagers en ongewapend,
+verrast, op het oogenblik, dat zy een Chou van een Palmboom sneden
+tot hun levens-onderhoud. Men had 'er egter maar twee van gekregen;
+en een van hun door een snaphaan-schoot het dye-been gebroken hebbende,
+had men hem handen en voeten zamengebonden, en alzoo gehangen aan een
+stok, door twee slaven gedragen. Men kan over zyne akelige gesteldheid
+oordeelen: het geheele gewicht van zyn lichaam deed hem de ledematen
+uit elkander zakken. Niets hebbende, waar op zyn hoofd rustte, viel
+dit onophoudelyk naar den grond. Men had geen het minste verband om
+zyne wonden gelegt, en zyn bloed verwde de plaatsen, waar hy was voorby
+gekomen. Op die wyze wierd deeze ongelukkige jongman, (want hy scheen
+niet meer dan twintig jaaren oud te zyn,) in de legerplaats gebragt,
+welke zes mylen af lag van de plaats, alwaar men hem had gevangen
+genomen. Men had hem immers wel in een hangmat kunnen leggen, en door
+dit middel zoude men hem voor verschrikkelyke folteringen bewaard
+hebben. Ik was verwonderd, en met misnoegen aangedaan over deeze daad
+van wreedheid in den Colonel, wien ik in koelen bloede nimmer wreed
+gezien had. Ik moet hem zelfs het recht doen van te zeggen, dat hy
+zig nooit moeielyk maakte, dan wanneer men zig tegen hem aankantte;
+het geen ik nu en dan wel eens gedaan had. Maar op dit oogenblik was
+hy over zyn zegepraal zoo verrukt, dat alle gevoel van menschelykheid
+in hem uitgedoofd scheen. De gewonde Neger op een tafel gelegt zynde,
+verzogt ik een Heelmeester om hem te bezichtigen en te verbinden. Hy
+leide hem eenige pleisters, en verklaarde, dat hy 'er niet van zoude
+opkomen: dit ongevoelig mensch zong, terwyl hy dit werk verrigtte.--De
+arme Neger! wat moest hy al lyden! De koorts verdubbelende, verzocht
+hy om een weinig water. Ik schepte wat met mijn hoed, en bood het
+hem zelf aan. De ongelukkige, over deeze oplettenheid gevoelig,
+zeide my: Moi, remercie vous, masera; vervolgens loosde hy een zucht,
+en stierf. Hy wierd door de Neger-slaven begraven, die hem blyken van
+mededogen beweezen, zoo als zyn ongelukkig lot ook verdiende. Volgens
+hunne gewoonte overdekten zy zyn graf met Palmboom-bladeren, en zy
+plaatsten aldaar een gedeelte van hun eeten als eene offerhande. De
+andere gevangen, genaamt SEPTEMBER, was gelukkiger. De Colonel,
+hoopende, dat hy hem met het doen van eenige ontdekking behulpzaam
+zyn mogte, behandelde en onthaalde hem met meerder onderscheiding,
+dan hy immer voor eenigen zyner Officiers betoond had. SEPTEMBER had
+nochtans het voorkomen van een vos, die in den strik gevangen is,
+en des nachts sloot men hem in een magazyn op.
+
+Des anderen daags kwam de heer STOELEMAN, Capitain der Militie,
+in onze legerplaats aan, alwaar hy den dag moest doorbrengen: ik
+nam deeze gelegenheid waar, om aan den Bevelhebber te herinneren,
+het geen hy my omtrent de gesprekken van deezen Officier gezegd had,
+en verzogt hem zulks in zyne tegenwoordigheid te herhaalen; maar de
+Colonel stelde alles op rekening van den Majoor RUGHCOP, die overleden
+was, en verzogt my over die zaak niet meer te spreken: ik verliet hem
+oogenblikkelyk. Myne vooronderstelde tegenpartye weder ontmoetende,
+drukte ik hem de hand, en verhaalde hem het voorgevallene. Zyne
+verwondering was ongemeen; vervolgens vertrok hy, in minder dan twee
+uuren van Jerusalem, en wierd gevolgd door alle de Neger-Jagers,
+die ons nog overig waaren.
+
+Den 29sten, wierd de Capitain DE BORGNES tot Majoor aangesteld, maar
+'er geschiedden geene andere bevorderingen. De Colonel verklaarde,
+dat hy niemand in staat kende om Officier te zyn: dit konde waar zyn
+met opzigt tot de Sergeants; maar wy hadden onder ons twee braave
+jongelingen van goeden huize, die als vrywilligers dienden, en die de
+vermoeienissen en gevaaren van deezen veldtocht hadden doorgestaan;
+men liet hen zonder eenige belooning: zoo gaat het, als men geene
+voorspraaken en middelen heeft.
+
+EINDE VAN HET EERSTE DEEL.
+
+
+
+
+
+
+NOOTEN
+
+[1] Na den dood van den zee--braassem verwelkt dit blaauw, en word
+donker. (Aant. v. d. Franschen Vert.)
+
+[2] Ik weet niet, dat men van deeze noodzakelykheid immer eene
+voldoende reden gegeven heeft: die slymige stof, die de vinnen of
+wieken bedekt, verhardt misschien zoodanig door de hette der zon en de
+werking van de lucht, dat alle beweeging voor hun onmogelyk word; of
+misschien kan deeze visch niet lang leven buiten het element, dat hem
+natuurlyk eigen is. De eene of andere van deeze vooronderstellingen
+wyst aan, waarom hy zoo dikwils, en als tegen zynen wil, op de
+Schepen, en in den bek van zyne vyanden, den Dolphyn, de Zeebraassem,
+enz. nedervalt.
+
+(Aant. v. d. Schryver.)
+
+[3] Guiana heeft ten minsten twee honderd mylen van het noorden
+tot het zuiden, en meer dan drie honderd van het oosten naar het
+westen. (Aardrykskundige Beschryving van Guiana.)
+
+[4] Derzelver Kusten strekken zig uit van de Noord-Kaap, gelegen op
+omtrent twee graaden noorder-breedte, tot de groote uitloop van de
+Orenoco, die op agt graaden breedte ligt; maar in de lengte bevatten
+zy meer dan tien graaden, liggende de Noord-Kaap op twee-en-vyftig
+graaden dertig minuuten ten westen van den Parysschen middaglyn, en
+deeze mond van de Orenoco op twee-en-zestig graden; bevattende in dit
+vak meer dan twee honderd vyftig mylen aan zee-kusten. (Aardrykskundige
+Beschryving van Guiana.)
+
+[5] CHRISTOPHORUS COLUMBUS, in den jaare 1498, zig zuidwaarts van de
+Antillische Eilanden begeven hebbende, ontdekte den 10 Augustus het
+Eiland la Trinidad, en des anderen daags kreeg hy kennis aan het naby
+gelegen vaste Land, het welk hy Terre de Paria noemde, naar den naam,
+door de Indiaanen van de Kust daar aan gegeven.
+
+Het was op deeze reize, dat hem een der monden van de Orenoco bekend
+wierd, welke hy Bocca del Drago noemde, uit hoofde van 't gevaar,
+dat zyn Schip daar liep; maar zig westwaarts begeven hebbende, had
+hy geen kennis aan de Orenoco, nog aan Guiana.
+
+In 't jaar 1499, landde ALPHONSUS OJEDA, een Spaansch Edelman,
+vergezelt door AMERICUS VESPUTIUS, een Florentyn, en JUAN DE LA COSA,
+de bekwaamste Stuurman die toen in Spanjen was, in het vaste Land
+van America aan, op tweehonderd mylen oostwaarts van de Orenoco, en
+doorreisde de geheele kust, het westen naderende. Maar deeze reize
+verschafte nog geene groote kennis van Guiana.
+
+In 't jaar 1535, ondernam DIEGO D'ORDAZ, een Spanjaard, om in
+de monden van de Orenoco binnen te loopen; zyne pogingen waaren
+vrugteloos: hy verloor zelfs aldaar een gedeelte zyner Schepen en van
+zyn volk. Deeze dappere Spanjaard was op eene andere keer gelukkiger;
+hy kwam in de Orenoco binnen, en zeilde dezelve zeer hoog op, tot dat
+hy in den mond van de Meta, eene aanzienlyke Rivier, die zig, meer
+dan vierhonderd mylen van derzelver inkomen, in de Orenoco ontlast,
+ten anker kwam. Maar dit geschiedde niet zonder het uitstaan van
+veele zwarigheden en vermoeienissen; want hy verloor zyne Schepen, en
+byna al zyn volk, in de onderscheidene gevechten, die hy genoodzaakt
+wierd aan de Indianen te leveren: zoo dat hy in wanorde te rug keerde,
+zonder eenige bezitting te hebben kunnen vestigen.
+
+In weerwil van deezen nadeeligen uitslag van der Spanjaarden
+onderneming, had zig een gerucht verspreid, dat, in het binnenste
+gedeelte van dit uitgestrekt Land, eene landstreek was, die men
+el Dorado noemde, en onmeetelyke rykdommen in goud en kostbaare
+gesteenten bevatte: men zeide dat 'er een Meir was, zoo groot als een
+zee, genaamt het Meir van Parimo, waar van het zand vol goud-poeder en
+goud-korrels was. Drie Spaansche Capitains, GONZALO PIZARRA, broeder
+van den geen die Peru veroverde, PEDRO DE ORDAZ, en GONZALO XIMENES
+DE QUESEDA ondernamen deeze ryke ontdekking: het was, zoo men weet,
+eene ingebeelde hoop.
+
+Terwyl zy dit poogden tot stand te brengen, kwam DIEGO DE ORDAZ,
+die het eerst de Orenoco was opgevaaren, uit Spanjen te rug, met
+brieven van Keizer KAREL V, waar by deeze Vorst aan hem alleen het
+recht en de vryheid vergunde om de Dorado te gaan opzoeken, en de
+ontdekkingen van de Orenoco nader op te spooren. De geheele uitslag
+zyner onderneeming bepaalde zig tot het bouwen van eene Stad aan den
+oostelyken oever van deeze Rivier, meer dan zestig mylen van derzelver
+mond af, welke hy St. Thomas van Guiana noemde.
+
+De Engelschen, over de ontdekkingen der Spanjaarden in Guiana jaloers
+zynde, en benydende den koophandel, welken de Franschen aldaar van toen
+af aan dreeven, waar van men wonderen vertelde, wilden daar in deel
+nemen. Een van hunne bekwaame zeelieden, de heer WALTER RALEIGH, was
+de eerste Engelschman, die den 6den February van 't jaar 1595 [*]
+vertrok, om in deeze ryke landen eenige onderneeming te beproeven: dus
+maakte men in Europa de Orenoco en Guiana bekend.
+
+RALEIGH hield zig van het wezentlyk aanzyn deezer rykdommen zoo
+vast overtuigt, dat hy niet schroomt in het verhaal van zyne reize
+te zeggen: Dat hy, die Guiana veroveren zal, meer goud bezitten,
+en over meer volken heerschen zal, dan de Koning van Spanje en de
+Turksche Keizer, (Aardrykskundige Beschryving van Guiana.)
+
+[*] Men zal opmerken dat onze Reiziger hier het volgende jaar 1596 noemt.
+
+[6] SOMMELSDYK had het caracter van een dwingeland. Onder een
+godsdienstig uiterlyk, was hy oploopend, onbeschoft, een geweldenaar
+en wreedaart. Op zekeren tyd liet hy aan een hoofd der Indianen den
+kop afslaan, alleenlyk om dat dezelve aan eenig huislyk wangedrag
+schuldig stond.
+
+Aant. v. d. Schryver.
+
+[7] In den jaare 1667, zoo als ik hier boven gezegd heb, gaf Capitain
+ABRAHAM CRUISSEN aan deeze Stad den naam van Nieuw-Middelburg;
+maar zy behield altoos dien van Paramaribo, welken men voorgeeft
+een Indischen naam te zyn, en te beteekenen Bloem-veld. Dit is het
+algemeen gevoelen; maar ik vermeene, dat de punt Parham, de Para-Kreek,
+de Stad Paramaribo, en zelfs die groote uitgestrektheid van water,
+welke Golden-Parima genoemt word, hunnen naam ontleenen van Lord
+FRANCIS WILLOUGBY DE PARHAM, die een der eerste bezitters van deeze
+schoone landstreek was. De Hollanders geeven aan het grondgebied
+van Surinamen ook den naam van Provintie; maar men bedient zig in
+'t algemeen meer van den naam van Volkplanting of Bezitting.
+
+Aant. v. d. Schryver.
+
+[8] Men heeft naderhand by dit krygsvolk eenige jagers gevoegd.
+
+Aant. v. d. Scryver.
+
+[9] Men had ook een ontwerp gemaakt om jagthonden te leeren, de
+oproerige Negers in de bosschen op te zoeken en aan te vallen, maar
+zulks is nimmer aangenomen, uit hoofde van de moeielykheid om deeze
+dieren te geleiden.
+
+Aant. v. d. Schryver.
+
+[10] De kinderen volgen, in Surinamen, den staat van hunne
+moeder. Indien zy in slavernye is, behooren zy aan haaren meester,
+al was hun vader een Prins.
+
+Aant. v. d. Schryver.
+
+[11] Het is een plat vaartuig met vier of zes riemen, welks gedaante
+veel overeenkomst heeft met die van een schoen. Dan eens is het met
+een tent overdekt, dan eens niet.
+
+Aant. v. d. Schryver
+
+[12] De Kill-devill (een woord, zaamgestelt uit de woorden dooden en
+duivel, en het geen waarschynlyk zeggen wil: wie zou de duivel dooden,)
+is een zoort van rhum, die men maakt van schuim en droessem van
+suiker. Deeze drank is in de Volkplanting zeer gemeen, en de eenige,
+die men aan de Negers toestaat. De zuinigheid  beweegt verscheiden
+Europeaanen, om daar van mede gebruik te maken; maar het is ten
+naasten by een langzaam vergift voor hun.
+
+Aant. v. d. Schryver.
+
+[13] Het schynt dat de vogel, waar van STEDMAN hier spreekt, is de
+Toucan van Caijenne met een witten hals, of het vrouwtje van den
+Toucan met een geelen hals.
+
+Aant. v. d. Franschen Vert.
+
+[14] Verscheiden beminnaars der Natuurlyke Geschiedenis, hebben
+aan deeze laatste herschepping getwyffeld. Het staat aan hunne
+beoordeeling, of het bewys, door onzen Reiziger bygebragt, gegrond
+genoeg is, om hun gevoelen te bepaalen. Mejuffrouw DE MERIAN, van wien
+hier gesproken word, was eene jonge Duitscheresse van Frankfort aan
+den Main, die, in 't jaar 1699, de reize naar Hollandsch Guiana deed,
+om aldaar insecten en kapellen af te teekenen.
+
+Aant. v. d. Franschen Vert.
+
+[15] De heer GREENWOOD, uit den omtrek van. Leicester, heeft my
+verzekerd 'er een gedood te hebben van twaalf voeten lengte.
+
+Aant. v. d. Schryver.
+
+[16] Het schynt, dat het woord harwar is een bedorven spelling van
+het Engelsch en Hollandsch woord Haven. Dus zoude Devil's-Harwar
+beteekenen Duivels-haven.
+
+Aant. v. d. Franschen Vert.
+
+[17] "Het Kabinet van Natuurlyke Geschiedenis bezit het beruchte hoofd,
+te Maastricht gevonden, en zelfs eenige wervelbeenderen van zommige
+deelen van het geraamte, waar toe die kop behoord heeft.... Ik had dit
+beruchte hoofd, het welk myne nieuwsgierigheid had gaande gemaakt, doen
+afteekenen: het zelve is thans in het Magazin in 't koper gesneden.
+
+"Het is gemakkelyk te zien in deeze versteening, dat 'er verscheiden
+koppen van beesten van een en het zelfde zoort zyn; maar welk is het
+zoort, waar toe deeze behoord? dit staat nog te beslissen; men heeft
+derzelver classe nog met geene zekerheid kunnen bepaalen....
+
+"Dit stuk, eenig in zyn zoort, heeft de aandacht van veele waarneemers
+tot zig getrokken.... Het heerschend gevoelen tegenwoordig is, dat
+deeze kop tot een nieuw zoort van Krokodillen behoord". (Getrokken uit
+een brief van L. A. MILLIN aan Dr. HERMAN, ingelascht in 't Magazin
+Encyclopedique, 't 1ste jaar, 6de Deel, bladz. 34., alwaar men ook
+eene in 't koper gesnedene afbeelding van deezen zelfden kop vind,
+waar van de Burger FAUJAS-SAINT-FOND, Hoogleeraar in 't Museum der
+Natuurlyke Geschiedenis, eene beschryving belooft.)
+
+Aant. v.d. Franschen Vert.
+
+[18] Het is de Passiebloem. Mejuffrouw DE MERIAN noemt dezelve
+Marquias.
+
+Aant. v. d. Franschen Vert.
+
+[19] Dr. LABORDE zegt drie zoorten van Otters in Guiana te hebben
+waargenomen.
+
+1º. De grootste, die van veertig tot vyftig ponden weegt, en wiens
+hair zwart, en byna kaal is; hy houd zig op in de Rivieren.
+
+2º. Die geene, waar van de huid geel-achtig is, van de kleur der
+Gummi-gutta, en wegende twintig tot vyf-en-twintig ponden; hy bewoond
+insgelyks de Rivieren.
+
+3º. De gryze, niet meer dan drie of vier ponden wegende; hy houd zig
+op in de gaten by de Rivieren, en is zeer gevaarlyk voor de honden.
+
+Allen ontwyken zy het water, alwaar ebbe en vloed is, en houden zig
+alleenlyk op in zoete wateren, in de meiren, of boven in de Rivieren;
+zy gaan troepsgewyze naar de verdronken Savanen. Men maakt 'er jagt op,
+om hunnen buit te hebben, tot dit einde gaat men in eene hinderlaag
+aan den waterkant leggen. Zy zyn wild; en zoo men op hen schiet, terwyl
+zy zwemmen, zinken zy naar den grond, en zyn voor den jager verlooren.
+
+De wyfjes werpen maar een jong, zelden twee; zy zyn minder vruchtbaar
+dan in Europa. Zy werpen haare jongen in de holen, die zy aan den
+waterkant graven. Op de landhuizen voed men deeze dieren op.
+
+Aant. v. d. Franschen Vert.
+
+[20] Dusdanige kruik houd vier pinten, Parysche maat.
+
+Aant. v. d. Franschen Vert.
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Reize naar Surinamen en door de
+binnenste gedeelten van Guiana (vol. I of IV), by John Gabriel Stedman
+
+*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK REIZE NAAR SURINAMEN ***
+
+This file should be named 7rns110.txt or 7rns110.zip
+Corrected EDITIONS of our eBooks get a new NUMBER, 7rns111.txt
+VERSIONS based on separate sources get new LETTER, 7rns110a.txt
+
+Produced by Jeroen Hellingman, Charles Franks
+and the Online Distributed Proofreading Team.
+
+Project Gutenberg eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the US
+unless a copyright notice is included.  Thus, we usually do not
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+We are now trying to release all our eBooks one year in advance
+of the official release dates, leaving time for better editing.
+Please be encouraged to tell us about any error or corrections,
+even years after the official publication date.
+
+Please note neither this listing nor its contents are final til
+midnight of the last day of the month of any such announcement.
+The official release date of all Project Gutenberg eBooks is at
+Midnight, Central Time, of the last day of the stated month.  A
+preliminary version may often be posted for suggestion, comment
+and editing by those who wish to do so.
+
+Most people start at our Web sites at:
+http://gutenberg.net or
+http://promo.net/pg
+
+These Web sites include award-winning information about Project
+Gutenberg, including how to donate, how to help produce our new
+eBooks, and how to subscribe to our email newsletter (free!).
+
+
+Those of you who want to download any eBook before announcement
+can get to them as follows, and just download by date.  This is
+also a good way to get them instantly upon announcement, as the
+indexes our cataloguers produce obviously take a while after an
+announcement goes out in the Project Gutenberg Newsletter.
+
+http://www.ibiblio.org/gutenberg/etext03 or
+ftp://ftp.ibiblio.org/pub/docs/books/gutenberg/etext03
+
+Or /etext02, 01, 00, 99, 98, 97, 96, 95, 94, 93, 92, 92, 91 or 90
+
+Just search by the first five letters of the filename you want,
+as it appears in our Newsletters.
+
+
+Information about Project Gutenberg (one page)
+
+We produce about two million dollars for each hour we work.  The
+time it takes us, a rather conservative estimate, is fifty hours
+to get any eBook selected, entered, proofread, edited, copyright
+searched and analyzed, the copyright letters written, etc.   Our
+projected audience is one hundred million readers.  If the value
+per text is nominally estimated at one dollar then we produce $2
+million dollars per hour in 2002 as we release over 100 new text
+files per month:  1240 more eBooks in 2001 for a total of 4000+
+We are already on our way to trying for 2000 more eBooks in 2002
+If they reach just 1-2% of the world's population then the total
+will reach over half a trillion eBooks given away by year's end.
+
+The Goal of Project Gutenberg is to Give Away 1 Trillion eBooks!
+This is ten thousand titles each to one hundred million readers,
+which is only about 4% of the present number of computer users.
+
+Here is the briefest record of our progress (* means estimated):
+
+eBooks Year Month
+
+    1  1971 July
+   10  1991 January
+  100  1994 January
+ 1000  1997 August
+ 1500  1998 October
+ 2000  1999 December
+ 2500  2000 December
+ 3000  2001 November
+ 4000  2001 October/November
+ 6000  2002 December*
+ 9000  2003 November*
+10000  2004 January*
+
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation has been created
+to secure a future for Project Gutenberg into the next millennium.
+
+We need your donations more than ever!
+
+As of February, 2002, contributions are being solicited from people
+and organizations in: Alabama, Alaska, Arkansas, Connecticut,
+Delaware, District of Columbia, Florida, Georgia, Hawaii, Illinois,
+Indiana, Iowa, Kansas, Kentucky, Louisiana, Maine, Massachusetts,
+Michigan, Mississippi, Missouri, Montana, Nebraska, Nevada, New
+Hampshire, New Jersey, New Mexico, New York, North Carolina, Ohio,
+Oklahoma, Oregon, Pennsylvania, Rhode Island, South Carolina, South
+Dakota, Tennessee, Texas, Utah, Vermont, Virginia, Washington, West
+Virginia, Wisconsin, and Wyoming.
+
+We have filed in all 50 states now, but these are the only ones
+that have responded.
+
+As the requirements for other states are met, additions to this list
+will be made and fund raising will begin in the additional states.
+Please feel free to ask to check the status of your state.
+
+In answer to various questions we have received on this:
+
+We are constantly working on finishing the paperwork to legally
+request donations in all 50 states.  If your state is not listed and
+you would like to know if we have added it since the list you have,
+just ask.
+
+While we cannot solicit donations from people in states where we are
+not yet registered, we know of no prohibition against accepting
+donations from donors in these states who approach us with an offer to
+donate.
+
+International donations are accepted, but we don't know ANYTHING about
+how to make them tax-deductible, or even if they CAN be made
+deductible, and don't have the staff to handle it even if there are
+ways.
+
+Donations by check or money order may be sent to:
+
+Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+PMB 113
+1739 University Ave.
+Oxford, MS 38655-4109
+
+Contact us if you want to arrange for a wire transfer or payment
+method other than by check or money order.
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation has been approved by
+the US Internal Revenue Service as a 501(c)(3) organization with EIN
+[Employee Identification Number] 64-622154.  Donations are
+tax-deductible to the maximum extent permitted by law.  As fund-raising
+requirements for other states are met, additions to this list will be
+made and fund-raising will begin in the additional states.
+
+We need your donations more than ever!
+
+You can get up to date donation information online at:
+
+http://www.gutenberg.net/donation.html
+
+
+***
+
+If you can't reach Project Gutenberg,
+you can always email directly to:
+
+Michael S. Hart <hart@pobox.com>
+
+Prof. Hart will answer or forward your message.
+
+We would prefer to send you information by email.
+
+
+**The Legal Small Print**
+
+
+(Three Pages)
+
+***START**THE SMALL PRINT!**FOR PUBLIC DOMAIN EBOOKS**START***
+Why is this "Small Print!" statement here? You know: lawyers.
+They tell us you might sue us if there is something wrong with
+your copy of this eBook, even if you got it for free from
+someone other than us, and even if what's wrong is not our
+fault. So, among other things, this "Small Print!" statement
+disclaims most of our liability to you. It also tells you how
+you may distribute copies of this eBook if you want to.
+
+*BEFORE!* YOU USE OR READ THIS EBOOK
+By using or reading any part of this PROJECT GUTENBERG-tm
+eBook, you indicate that you understand, agree to and accept
+this "Small Print!" statement. If you do not, you can receive
+a refund of the money (if any) you paid for this eBook by
+sending a request within 30 days of receiving it to the person
+you got it from. If you received this eBook on a physical
+medium (such as a disk), you must return it with your request.
+
+ABOUT PROJECT GUTENBERG-TM EBOOKS
+This PROJECT GUTENBERG-tm eBook, like most PROJECT GUTENBERG-tm eBooks,
+is a "public domain" work distributed by Professor Michael S. Hart
+through the Project Gutenberg Association (the "Project").
+Among other things, this means that no one owns a United States copyright
+on or for this work, so the Project (and you!) can copy and
+distribute it in the United States without permission and
+without paying copyright royalties. Special rules, set forth
+below, apply if you wish to copy and distribute this eBook
+under the "PROJECT GUTENBERG" trademark.
+
+Please do not use the "PROJECT GUTENBERG" trademark to market
+any commercial products without permission.
+
+To create these eBooks, the Project expends considerable
+efforts to identify, transcribe and proofread public domain
+works. Despite these efforts, the Project's eBooks and any
+medium they may be on may contain "Defects". Among other
+things, Defects may take the form of incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other
+intellectual property infringement, a defective or damaged
+disk or other eBook medium, a computer virus, or computer
+codes that damage or cannot be read by your equipment.
+
+LIMITED WARRANTY; DISCLAIMER OF DAMAGES
+But for the "Right of Replacement or Refund" described below,
+[1] Michael Hart and the Foundation (and any other party you may
+receive this eBook from as a PROJECT GUTENBERG-tm eBook) disclaims
+all liability to you for damages, costs and expenses, including
+legal fees, and [2] YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE OR
+UNDER STRICT LIABILITY, OR FOR BREACH OF WARRANTY OR CONTRACT,
+INCLUDING BUT NOT LIMITED TO INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE
+OR INCIDENTAL DAMAGES, EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE
+POSSIBILITY OF SUCH DAMAGES.
+
+If you discover a Defect in this eBook within 90 days of
+receiving it, you can receive a refund of the money (if any)
+you paid for it by sending an explanatory note within that
+time to the person you received it from. If you received it
+on a physical medium, you must return it with your note, and
+such person may choose to alternatively give you a replacement
+copy. If you received it electronically, such person may
+choose to alternatively give you a second opportunity to
+receive it electronically.
+
+THIS EBOOK IS OTHERWISE PROVIDED TO YOU "AS-IS". NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, ARE MADE TO YOU AS
+TO THE EBOOK OR ANY MEDIUM IT MAY BE ON, INCLUDING BUT NOT
+LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR A
+PARTICULAR PURPOSE.
+
+Some states do not allow disclaimers of implied warranties or
+the exclusion or limitation of consequential damages, so the
+above disclaimers and exclusions may not apply to you, and you
+may have other legal rights.
+
+INDEMNITY
+You will indemnify and hold Michael Hart, the Foundation,
+and its trustees and agents, and any volunteers associated
+with the production and distribution of Project Gutenberg-tm
+texts harmless, from all liability, cost and expense, including
+legal fees, that arise directly or indirectly from any of the
+following that you do or cause:  [1] distribution of this eBook,
+[2] alteration, modification, or addition to the eBook,
+or [3] any Defect.
+
+DISTRIBUTION UNDER "PROJECT GUTENBERG-tm"
+You may distribute copies of this eBook electronically, or by
+disk, book or any other medium if you either delete this
+"Small Print!" and all other references to Project Gutenberg,
+or:
+
+[1]  Only give exact copies of it.  Among other things, this
+     requires that you do not remove, alter or modify the
+     eBook or this "small print!" statement.  You may however,
+     if you wish, distribute this eBook in machine readable
+     binary, compressed, mark-up, or proprietary form,
+     including any form resulting from conversion by word
+     processing or hypertext software, but only so long as
+     *EITHER*:
+
+     [*]  The eBook, when displayed, is clearly readable, and
+          does *not* contain characters other than those
+          intended by the author of the work, although tilde
+          (~), asterisk (*) and underline (_) characters may
+          be used to convey punctuation intended by the
+          author, and additional characters may be used to
+          indicate hypertext links; OR
+
+     [*]  The eBook may be readily converted by the reader at
+          no expense into plain ASCII, EBCDIC or equivalent
+          form by the program that displays the eBook (as is
+          the case, for instance, with most word processors);
+          OR
+
+     [*]  You provide, or agree to also provide on request at
+          no additional cost, fee or expense, a copy of the
+          eBook in its original plain ASCII form (or in EBCDIC
+          or other equivalent proprietary form).
+
+[2]  Honor the eBook refund and replacement provisions of this
+     "Small Print!" statement.
+
+[3]  Pay a trademark license fee to the Foundation of 20% of the
+     gross profits you derive calculated using the method you
+     already use to calculate your applicable taxes.  If you
+     don't derive profits, no royalty is due.  Royalties are
+     payable to "Project Gutenberg Literary Archive Foundation"
+     the 60 days following each date you prepare (or were
+     legally required to prepare) your annual (or equivalent
+     periodic) tax return.  Please contact us beforehand to
+     let us know your plans and to work out the details.
+
+WHAT IF YOU *WANT* TO SEND MONEY EVEN IF YOU DON'T HAVE TO?
+Project Gutenberg is dedicated to increasing the number of
+public domain and licensed works that can be freely distributed
+in machine readable form.
+
+The Project gratefully accepts contributions of money, time,
+public domain materials, or royalty free copyright licenses.
+Money should be paid to the:
+"Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+If you are interested in contributing scanning equipment or
+software or other items, please contact Michael Hart at:
+hart@pobox.com
+
+[Portions of this eBook's header and trailer may be reprinted only
+when distributed free of all fees.  Copyright (C) 2001, 2002 by
+Michael S. Hart.  Project Gutenberg is a TradeMark and may not be
+used in any sales of Project Gutenberg eBooks or other materials be
+they hardware or software or any other related product without
+express permission.]
+
+*END THE SMALL PRINT! FOR PUBLIC DOMAIN EBOOKS*Ver.02/11/02*END*
+
diff --git a/old/7rns110.zip b/old/7rns110.zip
new file mode 100644
index 0000000..4cf66e3
--- /dev/null
+++ b/old/7rns110.zip