diff options
| -rw-r--r-- | .gitattributes | 4 | ||||
| -rw-r--r-- | LICENSE.txt | 11 | ||||
| -rw-r--r-- | README.md | 2 | ||||
| -rw-r--r-- | old/66037-0.txt | 3027 | ||||
| -rw-r--r-- | old/66037-0.zip | bin | 57059 -> 0 bytes | |||
| -rw-r--r-- | old/66037-h.zip | bin | 298584 -> 0 bytes | |||
| -rw-r--r-- | old/66037-h/66037-h.htm | 3202 | ||||
| -rw-r--r-- | old/66037-h/images/cover.jpg | bin | 242052 -> 0 bytes |
8 files changed, 17 insertions, 6229 deletions
diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes new file mode 100644 index 0000000..d7b82bc --- /dev/null +++ b/.gitattributes @@ -0,0 +1,4 @@ +*.txt text eol=lf +*.htm text eol=lf +*.html text eol=lf +*.md text eol=lf diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt new file mode 100644 index 0000000..6312041 --- /dev/null +++ b/LICENSE.txt @@ -0,0 +1,11 @@ +This eBook, including all associated images, markup, improvements, +metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be +in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES. + +Procedures for determining public domain status are described in +the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org. + +No investigation has been made concerning possible copyrights in +jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize +this eBook outside of the United States should confirm copyright +status under the laws that apply to them. diff --git a/README.md b/README.md new file mode 100644 index 0000000..c46998b --- /dev/null +++ b/README.md @@ -0,0 +1,2 @@ +Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for +eBook #66037 (https://www.gutenberg.org/ebooks/66037) diff --git a/old/66037-0.txt b/old/66037-0.txt deleted file mode 100644 index 3e82331..0000000 --- a/old/66037-0.txt +++ /dev/null @@ -1,3027 +0,0 @@ -The Project Gutenberg eBook of Elektitaj noveloj, by Ivan Sergeevich -Turgenev - -This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and -most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions -whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms -of the Project Gutenberg License included with this eBook or online at -www.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you -will have to check the laws of the country where you are located before -using this eBook. - -Title: Elektitaj noveloj - -Author: Ivan Sergeevich Turgenev - -Translator: Alexandra Mexin - -Release Date: August 11, 2021 [eBook #66037] - -Language: Esperanto - -Character set encoding: UTF-8 - -Produced by: Andrew Sly, Miroslav Malovec and the Online Distributed - Proofreading Team at https://www.pgdp.net (his file was - produced from images generously made available by Biblioteka - Cyfrowa KUL.) - -*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK ELEKTITAJ NOVELOJ *** - - INTERNACIA - MONDLITERATURO - - Kolekto de la plej famaj verkoj - el ĉiuj naciaj literaturoj - - FERDINAND HIRT & SOHN EN LEIPZIG / 1923 - ESPERANTO-FAKO - - - - -I. S. TURGENEV - -ELEKTITAJ NOVELOJ - - El la rusa originalo tradukis - Alexandra Mexin - - FERDINAND HIRT & SOHN EN LEIPZIG / 1923 - ESPERANTO-FAKO - -ĈIUJ RAJTOJ ESTAS REZERVATAJ - -PRESEJO BREITKOPF & HÄRTEL, LEIPZIG - - - - -TABELO DE ENHAVO - - Paĝo - Antaŭparolo kun biografio de Ivan S. Turgenev 7 - Mumu 13 - Beĵin-Herbejo 50 - Poemetoj en prozo 77 - Hundo -- Sfinkso -- Egoisto -- Lazurregno -- - Festo en la ĉielo -- Haltu! -- Morgaŭ! Morgaŭ! - -- Rozo -- Nimfoj. - - - - -ANTAŬPAROLO - -KUN BIOGRAFIO DE IVAN S. TURGENEV - - -La librokolekto „Internacia Mondliteraturo“ havas la taskon, -konigi al la Esperantistaro per karakterizaj verkoj la plej famajn -verkistojn de diversaj nacioj. Starante antaŭ la demando, kiu -_rusa_ poeto meritas, kiel unua reprezenti la literaturon de sia -popolo en ĉi tiu libroserio, oni sen hezito donos sian voĉon al -_Ivan Turgenev_; ĉar lin antaŭ ĉiuj honoras la ĝenerala juĝo, ke li -estas inter la rusaj verkistoj „la plej klasika“. Krome oni nomis -lin ankaŭ „la plej eŭropa“, aludante per tio, ke Turgenev estis la -arta reprezentanto de la „Okcidentemuloj“, rusa partio politika kaj -literatura, kiu volis enigi en Ruslandon la tuteŭropan modernan -kulturon kun ĝiaj klereco kaj liberecaj ideoj. Pro tio neruso plej -bone komencos la studadon de la rusa literaturo per ĉi tiu poeto, -ĉar liaj pensmaniero kaj stilo estas por ĉiu klaraj kaj facile -kompreneblaj, kaj li kvazaŭ sur oportuna vojo enkondukas en la -fremdecan regnon de la rusa animo. - -La epoko, en kiu ekverkis Turgenev, estas ĉefe karakterizita per la -mizera stato de sklaveco, en kiu vivis grandega parto de la rusa -popolo. Regis tiam ankoraŭ la malbeninda sistemo de l’ servuto, kiu -subigis ĉiujn sociajn rilatojn al siaj kruelaj leĝoj. Sub la „servuta -rajto“ ekzistis nur du precipaj klasoj: sinjoroj kaj servutuloj. La -rusa regnestraro sub Nikolaj Ia celis per ĉiuj rimedoj daŭrigi kiel -eble plej longe tiun staton. Tial ĝi malpermesis kaj persekutis ĉion, -kio povus -- rekte aŭ malrekte -- akceli la forigon de la servuto. -Per feraj manoj la registaro retenis la kamparanojn, kiuj aspiris la -liberecon, kaj same la sklavposedantojn, kiuj mem protestis kontraŭ -la indigninda sklaveco de siaj sampopolanoj. Estis sinjoroj, kies -konscienco ne permesis al ili ĝui komfortan vivadon, kiam apud ili -suferis homoj, sur kies sango kaj larmoj apogiĝis la „civilizacio“ de -tiu epoko. - -Tamen tre forte staris ankoraŭ la muroj de la sklaveco kaj -nerompeblaj ŝajnis la katenoj de l’ mallibero. La ribeloj de la -servutuloj estis subpremataj per pafiloj kaj kanonoj, kaj malfortaj -estis la voĉoj de tiuj servutsinjoroj, kiuj -- kvankam hontante pri -la malhonesteco de la aĉetado, vendado kaj ekspluatado de homoj kiel -de bestoj -- tamen ne riskis malkaŝe kaj kuraĝe _agi_ kontraŭ tiu -profunde enradikiĝinta institucio. Sed ekstaris aliaj -- noblaj kaj -bravaj filoj de Ruslando, kiuj ne povis toleri senage tiun hontegon -kaj laŭte protestis kontraŭ la servuto je la nomo de vera amo al sia -patrolando, je la nomo de la piedpremitaj homrajtoj. Ivan Turgenev -apartenis al tiuj noblaj kaj bravaj homoj. - -_Ivan Sergejeviĉ Turgenev_ (1818-1883) naskiĝis en la urbo Orel, -en riĉa nobela familio. Sian infanaĝon li pasigis en la granda -vilaĝobieno Spasskoje-Lutovinovo, kiu apartenis al lia patrino. En -tiu tempo estis kutimo en la nobelaj familioj, inviti eksterlandajn -edukistojn. Tial la juna Turgenev havis guvernantojn francajn -kaj germanajn kaj parolis perfekte tiujn du lingvojn. Malgraŭ la -senzorga, luksa vivo la juna Turgenev ne estis feliĉa. Li tro frue -rimarkis la malgajan sorton de la servutularo, bedaŭrinde en sia -hejmo mem. Lia patrino estis kruela al la servutularo kaj hejma -servistaro. Por ĉiam en la juna animo de la estonta eminenta verkisto -restis la malgajaj okazintaĵoj el la vivo de la kamparanoj, la -sklavoj de la sinjoroj. Dekunujara Turgenev estis sendata al Moskvo -en edukejon, kie li perfekte ellernis ankaŭ la anglan lingvon. -Dekkvinjara li jam iĝis studento de la Moskva universitato, kie li -studis historion kaj filologion. Sed baldaŭ li estis devigata reveni -en la vilaĝon, ĉar lia patro mortis. - -Unu jaron Turgenev pasigis en la bieno de sia patrino. Iliaj -interrilatoj malboniĝis pro tio, ke Turgenev ne povis toleri ŝian -kruelan konduton al la servutularo, kaj la fiera, despotema nobelino -ne ŝatis la humanajn ideojn de sia filo. Turgenev forlasis la -hejman vilaĝon por viziti la Peterburgan universitaton. Atinginte -la gradon de kandidato, li vojaĝis en la jaro 1838a al Germanlando -kaj studis ĉe la Berlina universitato klasikan filologion, historion -kaj filozofion. Reveninte en sian patrujon post du jaroj, Turgenev -definitive disiĝis de sia patrino, rifuzis monrimedojn de ŝi kaj -komencis vivi de siaj literaturaj laboroj. - -Turgenev dediĉis en la komenco de sia literatura agado sian grandegan -verkistan talenton al la priskribo de la malgaja vivado de la -servutularo. Liaj rakontoj el la kamparana vivo aperis en la jaro -1852a sub la titolo: „Memoraĵoj de ĉasisto“. La libro faris tre -grandan impreson sur la legantojn kaj fondis lian famon. Kun veremo -Turgenev kuraĝe montras en ĝi la hontindan sklavostaton de milionoj -da rusoj. La caro Aleksander IIa, tiam ankoraŭ kronprinco, tre ŝatis -la libron de Turgenev. La bela rakontaro sendube akcelis multe la -liberigon de la kamparanoj en la jaro 1861a. - -En la jaro 1856a Turgenev transloĝiĝis en Parizon, kie li restis -ĝis sia morto. Tie li skribis siajn rimarkindajn romanojn: „Nobela -nesto“, „Patroj kaj infanoj“ kaj aliajn. Krom admirinda beleco de la -lingvo kaj de la stilo, krom la arto belege priskribi ia naturon, -la verkoj de Turgenev estas plenaj de humanaj ideoj. Tiu ĉi granda -verkisto alvokas la kompaton al ĉiuj malfeliĉuloj kaj persekutatoj, -la amon al ĉio nobla kaj ideala. Mortinte en la jaro 1883a en -Bougival apud Paris, Turgenev estis enterigata en Peterburgo, en la -famkonata tombaro Volkova, kie ripozas apud li en eterna dormado -ankaŭ aliaj eminentaj kaj noblaj filoj de la rusa lando ... - -Baldaŭ Turgenev iĝis famglora ankaŭ en eksterlando. Eminentaj aŭtoroj -skribis pri li kaj liaj verkoj: Daudet, Renan, Carlyle k. a. -- -Turgenev estis amiko de Merimée, Flaubert, Rolstown kaj Tennyson. -- -Li apartenas al la tuta homaro! - -La noveloj de Turgenev, kiujn mi elektis por ĉi tiu libro, apartenas -al diversaj periodoj de lia verkado. - -La novelo „_Mumu_“ aperis en la jaro 1852a. Sub ĝia arta vesto -kaŝiĝas akra kritiko kontraŭ la socia institucio, kiu permesis la -sklavigon de homo per alia homo. Kaprica maljuna nobelino forprenas -de liaj terkulturaj laboroj surdmutan grandegulon, Gerasim, kaj -destinas lin kortgardisto por sia domo en Moskvo. Apenaŭ kutimiĝinte -al la nova vivo en la grandurbo, la soleca Gerasim ekamas la humilan, -simplaniman lavistinon Tatjana. Sed, laŭ ordono de la sinjorino, -Tatjana estas edzinigata kun drinkemulo. Poste Gerasim koraliĝas -al la hundeto Mumu, kiun li trovis kaj prenis kun si, sed ree la -sinjorino, al kiu la hundeto de ŝia servutulo ne montris la atenditan -respekton, ĉagrenas la bonkoran mutulon, ordonante forigi la hundon. -Fine Gerasim devas mem dronigi sian karulon. La angla verkisto -Carlyle nomis la novelon „Mumu“ la plej kortuŝa el ĉiuj rakontoj, -kiujn li iam legis. - -La dua rakonto „_Beĵin-Herbejo_“ estas prenita el la libro -„Memoraĵoj de ĉasisto“, aperinta en la jaro 1852a. Ĉasante Turgenev -pasigas la nokton sur la Beĵin-Herbejo en la societo de kamparanaj -knaboj, kiuj dumnokte gardas paŝtiĝantajn ĉevalojn. La simpla elkora -babilado de la knaboj konigas al ni rusajn superstiĉojn, kiuj devenas -parte de la malklereco -- la kamparanoj ne povas klarigi naturajn -fenomenojn -- parte estas restaĵoj de la idolana religio, kiu -strange intermiksiĝas en kredoj kaj ritoj kun la kristana. -- La bela -rakonto estas kvazaŭ kadrumita de admirinda naturpriskribo. - -Kiel fina akordo sonas la lirikaj „_Poemetoj en prozo_“, aperintaj -en la jaro 1881a. La lacanima majstro esprimas en ili krom altaj -tuthomaraj ideoj ankaŭ siajn proprajn personajn sentojn, meditas pri -sia sorto, pri morto kaj senmorteco. - -Alexandra Mexin. - - - - -MUMU - - -En unu el la stratoj malproksimaj de la centro, en Moskvo, en griza -domo, kun blankaj kolonoj, interetaĝo kaj kurbiĝinta balkono, loĝis -iam nobela vidvino kun multnombra hejmanaro. Ŝiaj filoj havis -oficon en Peterburgo, ŝiaj filinoj estis edziniĝintaj; ŝi eliradis -malofte el sia domo kaj en soleco pasigis la lastajn jarojn de sia -avara, enuiga maljunaĝo. Jam delonge preterpasis ŝia tago, sengaja, -malserena; sed ŝia vespero estis pli malluma ol la nokto mem. - -El ŝia tuta servantaro la plej rimarkinda persono estis la -kortgardisto Gerasim, viro altkreska, grandegulo, sed naskita -surdmuta. La sinjorino prenis lin el la vilaĝo, kie li vivis sola, en -malgranda „izba“[1], loĝante dise de siaj fratoj. Li fervore plenumis -siajn devojn, kiel servutulo. - -Eksterorde fortega, li laboris kvaroble pli ol iu alia -- li estis -kapabla je ĉiu laboro. Estis ĝojo observi lin, kiam li plugis: -kunpremante per siaj grandegaj manplatoj la plugilon, li ŝajne -sen helpo de sia ĉevalo tratranĉis la elastan terbruston. Aŭ, dum -la falĉado, li tiel ege skuadis la falĉilon, kvazaŭ li forfalĉus -betulojn kune kun la radikoj. Kiam li rapide, senhalte draŝis per -triarŝinlonga draŝilo, tiam moviĝis kiel leviloj la longformaj kaj -malmolaj muskoloj de liaj ŝultroj. Pro ĉiama silento lia laborado -ŝajnis solene grava. Li estis bravulo kaj ĉia fraŭlino volonte -edziniĝus kun li, se li ne estus surdmutulo. - -Tiun Gerasim-on oni venigis al Moskvo, aĉetis por li botojn; je -la somero oni kudris por li kaftan-on[2], je la vintro-felpelton, -enmanigis al li ŝovelilon kaj balailon -- kaj li ricevis la oficon de -kortgardisto. - -Ne plaĉis al li komence lia nova vivmaniero. De sia infanaĝo li estis -kutimita al kampaj laboroj, al kamparana vivado. Fremda inter aliaj -homoj pro sia malfeliĉo, li elkreskis muta, fortikega, kiel arbo sur -fekunda grundo. Translokita en la urbon, li ne komprenis, kio al li -okazis. Li enuis, ne komprenante ion, kiel nenion komprenas juna -sanplena bovo, kiun oni ĵus forprenis de la kampo, kie li paŝtiĝis -en longkreska suka herbo, forprenis, metis en vagonon fervojan kaj -jen -- oni ĝin forveturigas, surŝutante ĝian grasdikan korpon per -fumo, per fajreroj, per onda vaporo; rapidege oni forigas ĝin, brue, -knare -- sed kien -- tion nur Dio scias! - -Sian novan okupon Gerasim, post pena kampara laborado, komparis je -amuzo. Post duonhoro lia laboro estis farita, kaj li ree senokupe -haltis meze de la korto; li observis mirigite, malfermante la buŝon, -ĉiujn preterpasantojn, kvazaŭ li volus fine ekscii de ili la solvon -de sia enigma situacio. - -Aŭ li sin kaŝis ien, en angulon, kaj forĵetinte malproksimen la -balailon kaj ŝovelilon, li kuŝigis sin, tuŝante la teron per sia -vango, kaj restis senmove dum kelke da horoj, kiel kaptita besto. - -Sed la homo kutimiĝas al ĉio, kaj ankaŭ Gerasim kutimiĝis fine al la -urba vivado. Li ne havis tro da okupo: lia ofico konsistis en tio, -ke li devis purigi la korton, dufoje ĉiutage venigi la barelon kun -akvo, provizi la domon je ligno kaj dishaki ĉi tiun, ankaŭ por la -kuirejo, ne enlasi fremdulon kaj dumnokte gardi la korton. - -Verdire, li fervore plenumis sian devon: nek ligneron, nek balaaĵon -oni povis trovi en la korto. - -Se restis en la pluvokoto ie la ĉevalaĉo, kiu tiris la akvobarelon, -li ne nur la ĉaron, sed eĉ la ĉevalon per unu movo de siaj ŝultroj -forpuŝis. Aŭ li hakis lignon: la hakilo sonoris en liaj manoj, kiel -vitro, ĉiuflanken flugis ligneroj, ŝtipetoj. Kio koncernis fremdulojn --- li, unu nokton, kaptinte du ŝtelistojn, tiel frapis unu kontraŭ -la alia per la fruntoj, ke post tio oni eĉ ne bezonis konduki ilin -en la policejon. Pro tio ĉiuj en la kvartalo tiel lin timegis, ke -preterpasantaj eĉ dumtage fremduloj, ne friponoj, ekvidante la -teruran kortgardiston, faris timgestojn kaj lin krivokis, kvazaŭ li -povis ilin aŭdi. - -Kun la servantaro Gerasim ne estis tro amikema, -- ili lin timis -- -sed tamen li konsideris ilin „siaj“. - -Ili interkompreniĝis helpe de signoj; -- li plenumis akurate ĉiujn -ordonojn, sed konsciis siajn rajtojn, kaj neniu kuraĝis okupi lian -lokon ĉetable. Ĝenerale, Gerasim estis severmora, serioza kaj ŝatis -ordon en ĉio. Li eĉ al la kokoj ne permesis lukti: ekvidante tion, -li tuj kaptis ilin je la piedoj, turnis ilin dekfoje en la aero kaj -disigis ilin. En la korto de la sinjorino troviĝis ankaŭ anseroj; -ansero estas, kiel oni scias, birdo serioza, meditema. Gerasim ilin -estimis, li vartis kaj manĝigis ilin; li mem similis je ia gravmiena -viransero. - -Kiel loĝejon oni destinis por li la ĉambreton super la kuirejo, -kiun li aranĝis mem, laŭ sia plaĉo. Li konstruis mem sian liton el -kverkbretoj sur kvar ŝtipegoj -- vere gigantecan liton: ĝi ne estus -kurbiĝinta eĉ sub centpuda ŝarĝo[3]. - -Sub la lito staris forta kestego kaj en la angulo -- tableto -samspeca. Ĉe la tableto -- la tripieda seĝo, malalta, tiel -solidedaŭra, ke Gerasim ĝin levis, faligis kaj nur ridetis. - -Li fermis sian ĉambreton per seruro simila je kalaĉeto, nur nigra; la -ŝlosilon de tiu seruro Gerasim ĉiam portis sur sia zonumo. - -Li ne ŝatis, ke oni venas al li. - -Tiel forpasis unu jaro, post kies fino io okazis al Gerasim. - -La maljuna sinjorino, kies korton gardis Gerasim, laŭ malnovaj -kutimoj, havis multnombran geservistaron. En ŝia domo estis ne nur -lavistinoj, kudristinoj, meblistoj, tajloroj kaj tajlorinoj, sed -ankaŭ ĉevalarmajisto. Li, krome kuracis bestojn kaj kortanojn[4]. -Li estis domkuracisto por la sinjorino, ankaŭ estis botisto, kiun -oni nomis Kapiton Klimov, drinkemulo. Klimov opiniis sin mem -- homo -ofendita, ne ŝatata laŭ sia indeco, klerulo. Li pensis, ke li devus -loĝi en la ĉefurbo, ne en Moskvo, senokupe, en ia forgesita angulo. -Se li drinkis, li tion faris pro ĉagreno, kiel li mem klarigis, -akcentante ĉiun vorton kaj frapante sian bruston. - -Unu fojon la sinjorino konversaciis pri li kun sia ĉambelano Gavrila, -kiu ŝajne jam ĉe la naskiĝo estis destinita por esti ĉefa persono, se -oni juĝis laŭ liaj flavaj okuletoj kaj la nazo, simila je anasbeko. - -La sinjorino bedaŭris la malbonmoralecon de Kapiton, kiun -antaŭvespere oni trovis ie sur la strato. - -„Jen, Gavrila“, ŝi ekparolis subite, „ĉu ni lin edzigu, kion ci -pensas? Eble li serioziĝos.“ - -„Kial do lin ne edzigi? Tre bone tio estos“, respondis Gavrila. - -„Jes, sed kiu konsentos edziniĝi kun li?“ - -„Kompreneble, sed laŭ via deziro. Li tamen estas al io taŭga. Ni ne -malesperu.“ - -„Ŝajne Tatjana al li plaĉas.“ - -Gavrila volis ion kontraŭdiri, sed kunpremis la lipojn. - -„Jes, li svatiĝu je Tatjana“, decidis la sinjorino, flarante tabakon -plezure. „Ĉu ci aŭdas?“ - -„Laŭ via ordono“, diris Gavrila kaj foriris. - -Reveninte en sian ĉambron (ĝi troviĝis en la flank-konstruaĵo -kaj en ĝi estis amasigitaj forĝumitaj kestoj), Gavrila unue -forsendis sian edzinon, poste sin sidigis ĉe la fenestro kaj -enpensiĝis. La neatendita ordono de la sinjorino starigis antaŭ li -malfacilan taskon. Fine li ekstaris kaj venigis Kapiton-on. Kapiton -estis veninta ... Sed antaŭ ol ni komunikos al la legantoj ilian -konversacion, ni opinias necesa, rakonti per nemultaj vortoj pri -Tatjana, kun kiu estis devigita edziĝi Kapiton, kaj pri tio, kial la -ordono de la sinjorino embarasis la ĉambelanon. - -Tatjana, lavistino (ŝi estis lerta kaj lavis nur delikatajn -tolaĵojn), estis dudekokjara virino, eta, maldika, blonda, kun -makuletoj sur la maldekstra vango. Makuletoj, kun kiuj oni naskiĝas -sur la maldekstra vango, estas malbona antaŭsigno en Ruslando -- -la antaŭdiro de la malfeliĉa vivo ... Tatjana ne povis laŭdi sian -sorton. De sia junaĝo ŝi estis maldorlotita; ŝi laboradis pene, ne -vidante ian kareson. - -Oni vestigis ŝin iel. Ŝi ricevis mizeran salajron. Ŝi preskaŭ -ne posedis parencaron: ia maljuna ŝlosilgardisto, forlasita en -kamparbieno pro netaŭgeco, estis ŝia onklo, aliaj ŝiaj onkloj estis -kamparanoj -- jen ĉio. Oni ŝin opiniis iam belulino, sed ŝia beleco -tre frue foriĝis. Ŝi estis tre humila, homtima; pri si mem ŝi -sentis indiferenton, aliaj ŝin teruris. Ŝi pensis nur pri unu -afero: fini ŝian laboron ĝis la fiksita horo, neniam parolis kun iu -kaj tremetadis pro la nomo nur de la sinjorino, kvankam tiu apenaŭ -ŝin konis laŭvide. Kiam oni venigis Gerasim-on el la kamparo, ŝi -preskaŭ svenis pro teruriĝo, ekvidante lian grandegan figuron. Ŝi -ĉiam evitis renkonti kun li, ŝi eĉ fermis la okulojn, kiam hazarde -ŝi preterkuris lin, rapidante el la domo en la lavejon. Gerasim -komence tute ne atentis ŝin. Poste li ridetadis, ŝin renkontante, -poste ŝin longe fiksrigardadis kaj fine -- ekamis ŝin. Ŝi plaĉis -al li pro kio -- Dio tion scias: ĉu pro ŝia milda vizaĝesprimo, -ĉu pro la timemo de ŝiaj movoj. Unu fojon ŝi trapasis la korton, -singardeme tenante en disstarigitaj fingroj amelumitan bluzeton de -la sinjorino -- iu ekkaptis forte ŝian kubuton. Ŝi returniĝis, -ekkriis -- malantaŭe staris Gerasim. Malsaĝe ridante kaj karese -muĝante, li aletendis mielkuketon kokforman kun orumitaj vosto kaj -flugiloj. Ŝi volis rifuzi, sed li perforte ĝin enŝovis en ŝian -manon, kapbalancis, foriris kaj, rigardante reen, ankoraŭfoje ekmuĝis -ion amikecan. Depost tiu tago li ŝin sekvis: kien ajn ŝi iris, ŝi ĉie -vidis lin antaŭ si. Li renkonte ridetis, eltiris rubandon, kaŝitan -ĉebruste, kaj ĝin donacis al ŝi, forviŝis antaŭ ŝi la polvon per -la balailo. La malfeliĉa fraŭlino estis tre embarasita pro tio. -Baldaŭ ĉiuj domanoj eksciis pri la faroj de la muta kortgardisto. -Tatjana estis kvazaŭ surŝutata de mokvortoj, eldiroj, ŝin trafantaj, -pikaludoj. Sed neniu tamen kuraĝis mokaĉi pri Gerasim: li ne ŝatis -ŝercojn; ankaŭ ŝin oni ne maltrankviligis en lia ĉeesto. Nevole la -fraŭlino estis de li protektata. Kiel ĉiuj surdmutuloj, li estis -tre komprenema kaj tuj rimarkis, ke oni mokas pri li aŭ ŝi. Unu -fojon, dum la tagmezmanĝo, la ĉambelanino insultis Tatjana-n tiel, -ke la kompatindulino preskaŭ estis ekploronta pro ĉagreno. Subite -Gerasim leviĝis, etendis sian brakon, metis sian manegon sur la -kapon de la ĉambelanino kaj tiel malafable, furioze rigardis ŝin, ke -ŝi kurbiĝis super la tablo. Ĉiuj eksilentis. Gerasim prenis ree la -kuleron kaj daŭrigis sorbmanĝi la brasiksupon. „Jen -- muta diablo, -arbarkoboldo“[5], duonvoĉe ĉiuj balbutis, -- la ĉambelanino levis sin -kaj foriris en la servistinejon. - -Aliafoje, rimarkinte, ke Kapiton, tiu Kapiton, pri kiu mi ĵus -rakontis, tro amindume konversaciis kun Tatjana, Gerasim faris al li -fingrosignon, ke li alproksimiĝu, kondukis lin en la veturilejon; tie -li, preninte la pinton de la timono, neforte, sed signifplene minacis -per ĝi. - -Ĉi ĉion li faris nepunate. Vere, la ĉambelanino, enirinte la -servistejon, tuj svenis kaj ĝenerale tiel lerte agis, ke la saman -tagon la maldelikata agado de Gerasim estis raportita al la -sinjorino. Sed kaprica maljunulino, ŝi je ofendiĝo de la ĉambelanino, -nur ekridis kaj igis ŝin ree kaj ree montri -- „kiel li cin -mallevigis per sia tro peza mano“; sekvantan tagon ŝi sendis al -Gerasim unu rublon. Ŝi lin ŝatis kiel fidelan, fortikan gardiston. -Gerasim timis ŝin, sed tamen li esperis je ŝia favoro kaj intencis -jam, iri al ŝi kun la peto, permesi al li edziĝi kun Tatjana. Li -atendis nur novan kaftanon por aperi decaspekta antaŭ la sinjorino; -la kaftanon al li promesis la domestro. Sed subite la sinjorino -decidis edzinigi Tatjana-n kun Kapiton. - -La leganto nun facile komprenas la kaŭzon de la embaraskonfuziĝo, -kiun sentis Gavrila post la interparolado kun la sinjorino. „La -sinjorino“, li pensis, sidante ĉe la fenestro, „certe favoras -Gerasim-on (Gavrila tion bone sciis kaj tial li mem jesigis ĉion, -kion faris Gerasim), sed tamen -- li estas homestaĵo senparola. Ĉu -estas eble raporti al la sinjorino, ke Gerasim amindumas Tatjana-n? -Ankaŭ estas ĝuste: ĉu li estas konvena edzo? Aliaflanke, se tiu -arbardiablo -- ke Dio min pardonu -- ekscios, ke oni edzinigos -Tatjana-n kun Kapiton, li ja ĉion disbatos en la domo! Verdire! Oni -ja ne povas al li ĉion klarigi. Lin ja, tiun diablon, -- pekis mi, -pekulo[6] -- neniel oni konsentigos!“ - -Kapiton aperis kaj la meditado de Gavrila estis interrompita. La -malserioza botisto eniris, kunmetis la brakojn malantaŭe, senĝene sin -apogante al elstaranta murangulo ĉe la pordo, krucforme metis siajn -piedojn kaj skuis sian kapon: „Jen mi estas. Kion vi bezonas?“ - -Gavrila ekrigardis Kapiton-on kaj ekfrapis la fenestrokadron. Kapiton -nur iomete duonfermis siajn plumbkolorajn okuletojn, sed ne mallevis -ilin; li eĉ ekridetis kaj gladtuŝis per la mano siajn blankaspektajn -harojn, erinace disstarantajn: „Nu, jen mi. Kial vi rigardas?“ - -„Bele ci aspektas“, elparolis Gavrila kaj silentis. „Belaspekta ci -estas. Kontraŭ tio oni povas nenion diri.“ - -Kapiton nur movis la ŝultrojn. „Ĉu ci estas pli bela?“ pensis li. - -„Nu, rigardu cin mem, nu, rigardu“, krivoĉe daŭrigis Gavrila; „nu, je -kiu ci similas?“ - -Kapiton trankvile rigardis sian eluzitan, disŝiritan surtuton, siajn -flikitajn pantalonojn, atente observis la truojn sur la ŝuoj, -- -precipe tiun ŝuon, sur kies pinton tiel dande sin apogis lia dekstra -piedo, kaj ree fiksrigardis la ĉambelanon. - -„Kio do?“ - -„Kio?“ ripetis Gavrila. „Kio? Ci ankoraŭ demandas: kio? Al diablo ci -similas, -- pekis mi, pekulo -- jen, al kiu ci similas.“ - -Kapiton rapide ekpalpebrumis. - -„Insultu nur, vi insultu, Gavrila Andrejiĉ“, ree pensis li. - -„Ci ja ree estis ebria“, komencis Gavrila, „ree? He, nu, respondu -do!“ - -„Mi ĝuis alkoholajn trinkaĵojn pro mia malfortika sanstato -- -efektive“, rediris Kapiton. - -„Pro cia malfortika sanstato ... Eble pro tio, ke ci estas ne sufiĉe -punata -- jen pro kio ... Kaj ci instruiĝis en Peterburgo ... Multon -ci tie lernis! Nur nenionfarante ci manĝas la panon!“ - -„En tiu ĉi kazo, Gavrila Andrejiĉ, min prijuĝu nur sola Disinjoro --- neniu alia. Li sola scias, kia homo mi estas en la mondo, ĉu mi -efektive manĝas mian panon nenionfarante. Konsidere la ebriecon -- -ankaŭ en tiu kazo ne mia estas la kulpo -- estis kunulo mia, kiu -allogis min ... poste li foriris, ruze, kaj mi...“ - -„Kaj ci restis, ansero, sur la strato. Ho, ci, pereinto! Nu, ne -pri tio temas,“ daŭrigis la ĉambelano, „sed jen pri kio. Plaĉas al -la sinjorino,“ li iomete silentis, „al la sinjorino plaĉas, ke ci -edziĝu. Ĉu ci aŭdas? Ŝi supozas, ke ci serioziĝos, edziĝonte. Ĉu ci -komprenas?“ - -„Kial do ne kompreni?“ - -„Nu, jes ... Laŭ mia opinio pli bone estus -- cin teni severe. Sed -tio estas la afero de la sinjorino. Nu, ĉu ci konsentas?“ - -„La edziĝo estas tre bona afero por la homo, Gavrila Andrejiĉ. -Miaflanke, mi plezure, agrable, konsentas.“ - -„Nu, jes,“ rediris Gavrila en pensoj, „verdire, tiu ĉi homo parolas -laŭorde. -- Nur jen kio -- fianĉinon oni trovis por ci ne tro bonan.“ - -„Kiun, permesu demandi?“ - -„Tatjana-n.“ - -„Tatjana-n?“ - -Kapiton pro miriĝo malfermegis okulojn kaj deiris de la muro. - -„Nu, kial ci maltrankviliĝis? Ĉu ŝi ne plaĉas al ci?“ - -„Kial ne plaĉas? Si estas fraŭlino deca, laborema, trankvilmora. Sed -vi ja mem scias, Gavrila Andrejiĉ, li ... la arbardiablo, la stepa -monstro ... li ja ŝin...“ - -„Mi scias, fratulo, mi ĉion scias,“ tedite interrompis lin la -ĉambelano ... „sed ja...“ - -„Do, estu malsevera, Gavrila Andrejiĉ, li ja min mortigos, je Dio, -li min mortigos, kiel muŝon li min mortbatos manmove ... Li ja -havas manon -- bonvolu vi mem rigardi, kian manon li havas -- vere, -la manon kiel Minin kaj Poĵarskij[7]. Li, mutulo, batas kaj mem -ne aŭdas, kiel li frapas! Svingas pugnegojn, kvazaŭ en sonĝo! Ne -estas eble trankviligi lin, kiel? Ĉar li, vi mem scias, estas surda -kaj krome stulta, kiel kalkano. Li ja estas besto, idolo, Gavrila -Andrejiĉ ... pli terura ol idolo. Kiel tremolarbo li estas ... Kial -do mi suferu pro li? Certe, al mi nun ĉio estas negrava, -- mi -kutimis al ĉio, mi toleras ĉion, mi ne estas postulema -- sed tamen -mi estas -- homo, ne, verdire, ia sentaŭgaĵo...“ - -„Mi scias, mi scias, ne priskribu tro...“ - -„Disinjoro mia“, flamarde daŭrigis la botisto, „kiam do venos fino -al mia turmento? Kiam, ho, Disinjoro? Malfeliĉulo mi, veulo! Kia -estas mia sorto, se oni konsideras! En junaĝo batis min mia mastro -- -germano, -- en plej bela aĝo -- batadis min mia frato, -- fine, jen -kion mi ĝisvivis en mia maturaĝo...“ - -„He, ci, molanimulo,“ diris Gavrila, „kial ci detale pri ĉio -rakontas? Verdire?“ - -„Kial, Gavrila Andrejiĉ? Mi ne timas batojn, Gavrila Andrejiĉ. Se mia -sinjoro min punas, poste li min publike salutas -- mi tamen restas -homo. Sed suferi pro tiu...“ - -„Nu; iru for“, senpacience interrompis lin Gavrila. - -Kapiton foriris. - -„Se li ne estus,“ kriis post li la ĉambelano, „ĉu vi mem konsentus?“ - -„Mi eldiras mian konsenton“, diris Kapiton kaj malaperis. La -elokventeco ne forlasadis lin eĉ en la plej malagrabla situacio. - -La ĉambelano paŝis iomete tra la ĉambro. - -„Nu, venigu nun Tatjana-n“, fine diris li. - -Post kelke da tempo Tatjana nelaŭte eniris kaj haltis sur la sojlo. - -„Kion vi ordonos, Gavrila Andrejiĉ?“ diris ŝi, apenaŭ aŭdeble. La -ĉambelano fikse rigardis ŝin. - -„Nu,“ diris li, „ĉu ci, Tanjo, volas edziniĝi? La sinjorino elektis -por vi la fianĉon.“ - -„Mi obeas, Gavrila Andrejiĉ. Kiun do la sinjorino destinis kiel -fianĉon por mi?“ - -„Kapiton-on, la botiston.“ - -„Mi obeas.“ - -„Li estas malseriozulo, verdire. Sed la sinjorino en tiu okazo -esperas, ke ci...“ - -„Mi obeas.“ - -„Nur jen -- malŝanco ... tiu surdulo, Geraĉjo, li ja cin amindumas. -Kiel ci alsorĉis tiun urson? Li ja kapablas cin mortigi, tiu urso...“ - -„Li min mortigos, Gavrila Andrejiĉ, nepre mortigos.“ - -„Li mortigos cin ... Nu, tion ni ankoraŭ vidos ... Ci diras -- li -mortigos? Ĉu li rajtas cin mortigi, prijuĝu ci mem?“ - -„Mi ja ne scias, Gavrila Andrejiĉ, ĉu li rajtas aŭ ne...“ - -„Jen kia ci estas! Ĉu ci ion al li promesis?“ - -„Kion vi deziras?“ - -La ĉambelano iomete silentis kaj pensis: „Modesta ci estas! -- Nu, -bone,“ li aldiris, „ni priparolu ankoraŭ tion, nun foriru, Tanjo; mi -vidas, ke ci vere estas humilulino.“ - -Tatjana returnis sin, apogis sin facile je la pordkadro kaj foriris. - -„Eble la sinjorino morgaŭ jam estos forgesinta pri tiu geedziĝo,“ -pensis la ĉambelano, „eble mi vane estas maltrankvila. Ni ja la -tumultulon pacigos ... se io okazos -- mi tuj sciigos la policon ... -Ustinja Fedorovna,“ ordonis li laŭtvoĉe al sia edzino, „klopodu vi -pri la samovaro[8], mia respektindulino.“ - -Tatjana dum tiu tuta tago ne eliris el la lavejo. Komence ŝi -ekploris, poste -- forviŝis la larmojn kaj laŭkutime laboris. Kapiton -ĝis malfrua nokto sidis en la drinkejo kun iu kunulo malafablaspekta -kaj rakontis al li detale -- kiel li loĝis en Peterburgo ĉe ia -sinjoro. Tiu sinjoro estis tre talenta, sed observis tro la ordon -kaj havis unu malbonan econ: li tro inklinis al drinkado kaj ĉiel -amindumis virinojn ... La malafabla kunulo jesis; sed kiam Kapiton -al li anoncis, fine, ke li, pro ia okazo, intencas morgaŭ sin -memmortigi, la malafabla kamarado diris, ke jam estas tempo dormi. -Ili disiĝis maldelikate kaj silente. - -Sed la esperoj de la ĉambelano ne efektiviĝis. La sinjorinon -priokupis tiom la intenco, edzigi Kapiton-on, ke ŝi eĉ dumnokte -pri tio konversaciis kun unu el siaj akompanistinoj[9]. Tiu ĉi -akompanistino loĝis en la sinjorina domo nur por pasigi la nokton kun -la dommastrino, se tiu ne povis dormi; la fraŭlino dormis dumtage -kiel nokta veturigisto. - -Kiam Gavrila venis al la sinjorino post la matenmanĝo, kun la -raporto, ŝia unua demando estis: „... kaj la geedziĝo? Ĉu la afero -sukcesos?“ Li kompreneble respondis, ke jes, ke Kapiton hodiaŭ venos -ŝin saluti. La sinjorino ne fartis bone; ŝi ne longe okupis sin pri -la aferoj. - -La ĉambelano revenis hejmen kaj kunvokis konsilantaron. La afero, -sendube, postulis apartan pridiskutadon. Tatjana ne kontraŭdiris -ion, sed Kapiton laŭtvoĉe anoncis, ke li havas nur unu kapon, sed -ne du, nek tri ... Gerasim severe, rapidrigarde observis ĉiujn, ne -forlasis la peronon de la servistinejo kaj, ŝajne, antaŭsentis, ke -oni konspiras ion por li malbonan. La kunvenintoj (en ties nombro -ĉeestis maljuna bufedestro, nomita onklo Ĥvost, kiun ĉiuj respekte -demandis pri konsiloj, kvankam li ne respondadis ion alian ol „jen -ĝi kiel“ aŭ „jes, jes! -- jes, jes!“) komencis per tio, ke ili, por -en ĉiu kazo eldanĝerigi lin, enfermis Kapiton-on en la ĉambreton, kie -staris akvopuriga maŝino. Oni komencis fervore pripensi. Certe, estis -facile agi perforte, -- sed -- ke Dio antaŭgardu -- la sinjorino -maltrankviliĝos pro la bruo, -- malŝanco! Kion do fari! Oni pensis, -pensis, finfine, elpensis. - -Rimarkite estis multfoje, ke Gerasim ne toleris ebriulojn. Sidante ĉe -la pordego, li ĉiam deturnis la kapon indigne, kiam lin preterpaŝis -ia drinkulo, necerte marŝante, kun la ŝirmileto de sia ĉapo sur la -orelo. Oni decidis instigi Tatjana-n, ke ŝi ŝajnigu sin ebrieta kaj -iru, ŝanceliĝante kaj balanciĝante, preter Gerasim. La malfeliĉulino -longe ne konsentis; sed oni konvinkis ŝin. Ŝi mem vidis, ke -alimaniere ŝi ne liberiĝus de sia adoranto. Ŝi iris. Oni eligis -Kapiton-on el la ĉambreto -- ĉar la afero lin koncernis. Gerasim -estis sidanta sur la piedestaleto ĉe la pordego kaj enŝovis la -ŝovelilon en la teron ... El ĉiuj anguloj, el sub ĉiuj rulkurtenoj -oni lin observis ... - -La ruzaĵo sukcesis plej eble bone. Ekvidinte Tatjana-n, li, komence, -laŭkutime, karese kapbalancis; poste, ŝin fiksrigardante, faligis -la ŝovelilon, ekstaris, alproksimiĝis, almetis sian vizaĝon al la -ŝia ... Pro la timo ŝi ekŝancelis ankoraŭ pli forte kaj fermis la -okulojn. Li prenis ŝian manon, kurigis ŝin tra la korto; enirinte -kun ŝi la ĉambron, kie kunsidis la konsilantaro, li puŝis ŝin rekte -al Kapiton. Tatjana preskaŭ svenis ... Gerasim staris iomete, ŝin -rigardante, svingis manon, ekridetis kaj foriris pezpaŝe, en sian -ĉambreton ... Unu tagon kaj unu nokton li ne eliris. Forejtor Antipka -poste rakontis, ke li vidis tra fendeto, ke Gerasim, sidante sur -sia lito, nelaŭte, egalmezure kaj nur muĝante -- kantis; tio estis --- balanciĝis, fermis la okulojn kaj skuis la kapon, kiel tion -faras veturigistoj aŭ volgaj ŝiplaboristoj, kiam ili kantas siajn -vemalgajajn melodiojn. - -Antipka eksentis kortimon kaj deiris de la fendotruo. - -Kiam, sekvantan tagon, Gerasim eliris el sia ĉambreto, li havis sian -kutiman mienon. Li aspektis nur iomete pli malserena kaj tute ne -atentis Tatjana-n, nek Kapiton-on. - -La saman vesperon la gefianĉoj, tenante subbrake anserojn[10], iris -al la sinjorino kaj post unu semajno ili geedziĝis. En la sama tago -Gerasim ŝanĝis sian konduton neniel. - -Sed de la rivero li revenis sen akvo -- li ial rompis dumvoje la -barelon. Vespere, en la ĉevalejo, li tiel fervore purigis kaj frotis -sian ĉevalon, ke la besto balanciĝis, kvazaŭ sektrunketo pro la -vento, kaj apenaŭ tenis sin sur la piedoj sub liaj ferpugnoj. Ĉi -ĉio okazis printempe. Preterpasis ankoraŭ unu jaro, dum kiu Kapiton -fine al nenio plu taŭgis pro sia ebrieco. Oni decidis forsendi lin -kaj lian edzinon en malproksiman kamparon kun la kamparveturilaro. -En la tago de ilia forveturo li ŝajnis kuraĝa kaj volis konvinki -ĉiujn, ke -- kien ajn oni lin sendos, eĉ al fino de la mondo -- -li tamen ne pereos. Sed poste li tute senkuraĝiĝis, plendis, ke -oni veturigas lin al malkleruloj, kaj fine malfortiĝis tiel, ke li -povis eĉ ne surmeti sian ĉapon. Iu kompatemulo ĝin surŝovis sur -lian frunton, orde aranĝis la ŝirmileton kaj manfrapis ĝin desupre. -Kiam ĉio jam estis preta, la kamparanoj jam prenis en la manojn la -kondukilojn, kaj oni atendis nur la vortojn: „Kun Dio!“[11], Gerasim -eliris el sia ĉambreto, alproksimiĝis al Tatjana kaj donacis al ŝi --- por rememorigo pri li -- ruĝan kotontukon, kiun li por ŝi aĉetis -antaŭ unu jaro[12]. Tatjana, ĝis nun indiferente suferinta ĉiujn -ŝanĝiĝojn de sia sorto, tamen nun ne povis plu elteni -- ŝi eligis -larmojn, kaj, sin sidigante en la kamparveturilon, ŝi, laŭkristane, -interŝanĝis kun Gerasim trifojan kison. Li intencis akompani ŝin ĝis -la limbaraĵo[13] kaj iris apud la veturilo, sed subite haltis ĉe -la Krima Trairejo, svingis la manon[14] kaj ekmarŝis laŭlonge de la -rivero. - -Vesperiĝis. Li iris nerapide kaj rigardis la akvon. Subite ŝajnis al -li, ke iu baraktas en la ŝlimo ĉe la bordo. Li kliniĝis kaj ekvidis -etan hundidon, blankan, nigromakulan, kiu, malgraŭ siaj penoj, ne -povis eliri iel el la akvo, glitis kaj tremetis per tuta sia malseka -kaj malgrasa korpeto. Gerasim iom rigardis la kompatindan fihundidon, -ekkaptis ĝin per unu mano, metis ĝin ĉe sia brusto kaj grandpaŝe iris -hejmen. Veninte en sian ĉambreton, li metis sur sian liton la savitan -hundidon, kovris ĝin per sia peza lanmantelo kaj kuris -- unue en la -ĉevalejon por alporti pajlon, poste -- en la kuirejon, kie li prenis -pelveton da lakto. Zorgeme forpuŝinte la lanmantelon kaj sterninte -la pajlon, li metis la pelveton sur la liton. La kompatinda hundido -estis nur trisemajna, -- ĝi estis nur antaŭ nelonge komencinta -vidi -- unu okulo eĉ ŝajnis pli granda ol la alia. Ĝi ankoraŭ ne -povis trinki el la pelveto, nur tremetis kaj fermetis la okulojn. -Gerasim, delikate altuŝante ĝian kapon, puŝis ĝian buŝon al la lakto. -La hundido subite eltrinkis avide, ŝprucblovante, tremante kaj -troglutante. Gerasim iom observis ĝin, kaj subite ekridis ... Tutan -nokton li vartis ĝin, kuŝigis, sekigis kaj, fine, li mem ekdormis -apud ĝi kontente kaj kviete. - -Neniu patrino flegas sian infanon tiel, kiel Gerasim flegis sian -adoptiton (tio estis la hundineto). Komence ĝi estis tre malfortika, -etaĉa kaj malbela; sed iom post iom ĝi grandiĝis kaj fortiĝis. -Post ok monatoj ĝi dank’ al la zorga flegado de sia savinto iĝis -belaspekta hundeto de hispana raso, kun longaj oreloj, lanuga vosto -tubforma kaj grandaj esprimplenaj okuloj. Ĝi pasie amis Gerasim-on, -ĉiam akompanis lin, turnante sian voston. Li nomis ĝin -- mutuloj -scias, ke ili atentigas aliajn per sia blekado -- _Mumu_. Ĉiuj -domanoj amis ĝin kaj vokis „_Mumunja_“. Ĝi estis tre komprenema, -karesema, sed montris sian sindonemon nur al Gerasim. Li mem ĝin tre -amis, sed li ne toleris, kiam aliaj ĝin karesis; ĉu li timis pro ĝi, -ĉu li estis ĵaluza -- Dio scias ... - -La hundeto vekis lin frumatene, tirante la randon de lia vestaĵo, -kondukis per la ŝnuro la maljunan ĉevalon al li -- tiu ĉevalo kaj la -hundo estis amikoj. Gravmiene ĝi iradis kun li al la rivero, gardis -liajn balailojn kaj ŝovelilojn kaj al neniu permesis alproksimiĝi -al lia ĉambreto. Li eltranĉis por ĝi malgrandan malfermaĵon en sia -pordo, kaj ĝi kvazaŭ komprenis, ke nur en la ĉambreto de Gerasim -ĝi estas hejme; tial, enirinte tien, ĝi tuj, kontentmiena, saltis -sur la liton. Dumnokte ĝi tute ne dormis, sed ne bojadis sencele, -kiel stulta korthundaĉo, kiu, sidante sur sia vosto kaj levante la -buŝon, duonfermante la okulojn, bojas nur pro neokupiĝo, kutime -trifoje. Sed la voĉeto akra de _Mumu_ aŭdiĝis neniam vane: -- aŭ kiam -iu fremdulo alproksimiĝis al la ĉirkaŭbaro, aŭ ie io suspektinda -bruetis, kraketis ... Unuvorte, ĝi estis perfekta gardisto ... - -Verdire, krom ĝi estis en la korto ankoraŭ maljuna virhundo, flava -kun brunaj makuletoj, nomita Volĉok; sed li eĉ nokte estis alligita -al la ĉeno. Li mem, pro sia kadukeco, tute ne aspiris la liberecon, --- li estis kuŝanta, kunvolviĝinte, en sia niĉo kaj nur malofte -eligadis raŭkaĉan, preskaŭ sensonan ekbojon. Li ĝin tuj haltigis, -kvazaŭ konsciante mem la senutilecon de sia bojo. - -_Mumu_ neniam eniris en la sinjoran domon. Kiam Gerasim alportis -lignon en la ĉambrojn, la hundo restis ĉiam ekstere kaj senpacience -atendis lin sur la perono, streĉante la orelojn, turnante la kapon, -jen dekstren, jen maldekstren, ĉe la plej malforta bruo malantaŭ la -pordoj. - -Tiel forpasis ankoraŭ unu jaro. Gerasim daŭrigis sian oficon kaj -estis kontenta pri sia sorto, sed subite okazis neatenditaĵo. Nome: -iun belan somertagon la sinjorino kun siaj akompanistinoj promenis -tra la gasto-ĉambro. Ŝi estis bonhumora, ridis kaj ŝercis. La -akompanistinoj ankaŭ ridis kaj ŝercis kun ŝi; sed ili ne ĝojis tro: -oni ne ŝatis en la domo, kiam la sinjorino estis gaja. Unue -- ĉar -tiam ŝi postulis de ĉiuj senprokrastan kaj plenan partoprenon en -sia ĝojhumoro kaj koleris, se ies vizaĝo ne brilis pro plezuro; due --- ĉar la ĝojekflamoj ĉe ŝi ne longe daŭris kaj kutime ŝanĝis en -malserenan, malafablan humoron. - -Tiun tagon ŝi vekiĝis bonŝance: laŭ la kartoj -- ŝi ĉiumatene -divenprovis la kartojn -- ŝi atendis la plenumon de sia deziro; -la teon ŝi opiniis aparte bongusta -- tial la ĉambristino ricevis -laŭdon kaj kiel rekompencon -- dek kopekojn. Kun dolĉagrabla rideto -sur la sulkaj lipoj la sinjorino promenis en la gasto-ĉambro kaj -alproksimiĝis al la fenestro. Antaŭ la fenestro troviĝis ĝardeneto; -en la mezo, sur la bedeto kun rozarbusto, kuŝis _Mumu_ kaj fervore -dentskrapis oston. La sinjorino ĝin ekvidis. - -„Ho, mia Dio!“ Si ekkriis subite: „kio estas ĉi tiu hundo?“ - -La akompanistino, al kiu turnis sin la sinjorino, ĵetis sin -ĉiuflanken, vemalgaje embarasita, kiel kutime okazas al iu -subpotenca, kiu ne bone komprenas kion signifas la ekvoko de lia -estro. - -„Mmm ... mi ne scias“, balbutis ŝi, „ŝajnas, ke tio estas la hundo de -la mutulo.“ - -„Dio mia“, interrompis ŝin la sinjorino, „ĝi estas beleta hundo! Ĉu -li ĝin jam delonge havas? Ordonu ĝin venigi. Kial do mi ĝin ĝis nun -ne vidis? Venigu ĝin.“ - -La akompanistino tuj flugkuris en la antaŭĉambron. - -„He, he“, ekkriis ŝi. „Venigu tuj _Mumu_! Ĝi estas en la ĝardeneto.“ - -„Ha“, diris la sinjorino: „oni ĝin nomas _Mumu_! Tre bela nomo!“ - -„Ho, jes, tre bela“, rediris la akompanistinoj. „Rapidu, Stepan!“ - -Stepan, fortika fraŭlo, lakeo, kuregis en la ĝardeneton, volis kapti -_Mumu_, sed la hundo lerte elglitis el liaj fingroj kaj, levinte la -voston, alkuris rapidege al Gerasim, kiu staris apud la kuirejo kaj -skuis la barelon, frapante kaj turnante ĝin en siaj manoj, kvazaŭ -infanan ludtamburon. Stepan kure persekutis la hundon, penante ĝin -ekkapti ĉe la piedoj de ĝia mastro. Sed la rapidmova hundeto ne lasis -sin kapti, elturniĝis, forsaltis. Gerasim mokridetante observis tion. -Fine Stepan kolere sin levis kaj rapide komprenigis lin helpe de -mansignoj, ke la sinjorino ordonis venigi al si la hundeton. Gerasim -ŝajnis mirigita, sed alvokis _Mumu_, levis ĝin de la tero kaj -enmanigis al Stepan. Stepan alportis ĝin en la salonon kaj starigis -sur la pargeton. La sinjorino karesvoĉe vokis ĝin. _Mumu_, neniam -en sia vivo vizitinta tiajn luksegajn ĉambrojn, timegis kaj volis -forkuri tra la pordo, sed, forpuŝita de la servema Stepan, tremis kaj -premis sin al la pordo. - -„_Mumu_, _Mumu_, venu do al mi, venu al la sinjorino,“ diris la -mastrino, „venu, stulteta, ne timu...“ - -„Alproksimiĝu, _Mumu_, al la sinjorino“, ripetis la akompanistinoj: -„venu do!“ - -Sed _Mumu_ sopire ĉirkaŭrigardis kaj ne moviĝis. - -„Alportu al ĝi iom por manĝi!“ diris la sinjorino. „Kia stulta ĝi -estas! ne volas veni al la sinjorino! Kion ĝi timas?“ - -„Ĝi ankoraŭ ne estis kutimita“, elparolis serveme-timeme unu el la -akompanistinoj. - -Stepan alportis pelveton kun lakto, metis ĝin antaŭ _Mumu_, sed la -hundo eĉ ne flaris la lakton, -- ĝi ĉiam tremetis kaj ĉirkaŭrigardis. - -„Ho, kia ci estas!“ diris la sinjorino, alvenante; ŝi kliniĝis kaj -volis ĝin mankaresi. Sed _Mumu_ konvulsie turnis la kapon kaj montris -la dentojn. La sinjorino rapide forprenis sian manon. Dum unu momento -ĉiuj silentis. _Mumu_ nelaŭte pepkrietis, kvazaŭ plendante kaj -petante pardonon. La sinjorino deiris malafablamiena. La subita movo -de la hundo ŝin timigis. - -„Ho“, ekkriis samtempe ĉiuj akompanistinoj ... „Ĉu ĝi, eble, vin -mordis? Ke Dio nin gardu!“ (_Mumu_ ankoraŭ neniun mordis iam.) „Ho, -ho!“ - -„Forportu ĝin!“ diris la maljunulino per ŝanĝita voĉo. „Aĉa -fihundeto! Kiel malbona ĝi estas!“ - -Kaj, sin returninte malrapide, ŝi iris al sia skriboĉambro. La -virinoj, time rigardante unu la alian, volis ŝin sekvi, sed ŝi -haltis, severe ilin rigardis kaj diris: „Kial vi venas? Mi ja vin ne -invitis!“ kaj foriris. - -La akompanistinoj senespere mansvingis al Stepan. Li ekkaptis _Mumu_ -kaj rapide elĵetis ĝin tra la pordo, rekte al la piedoj de Gerasim. -Post unu duonhoro silento regis en la domo kaj la maljuna sinjorino -sidis sur sia kanapo malbonhumora, pli malserenaspekta ol nubego -fulmotondra. - -Kiaj bagateloj, se oni meditas, povas iafoje malbonhumorigi la homon! - -Ĝis la vespero la sinjorino ne trankviliĝis, ne alparolis iun, ne -kartludis kaj malkviete dormis. Ŝi imagis, ke oni ne donis al ŝi -saman parfumon, kiun oni kutime al ŝi alportis, ke ŝia kuseno odoris -je sapo, kaj igis la ĉambelaninon, traflari la tutan tolaĵaron, --- unuvorte ekcitiĝis tro. La sekvantan matenon ŝi ordonis venigi -Gavrila-n unu horon pli frue ol kutime. - -„Diru -- do“, ŝi komencis, kiam li, interne tremante, apenaŭ trapaŝis -la sojlon de ŝia skriboĉambro: „kiu hundo bojis la tutan nokton en -nia korto? Mi ne povis dormi pro tio.“ - -„Hundo ... kiu ... eble la hundo de la mutulo“, diris li per necerta -voĉo. - -„Mi ne scias, kies ĝi estas, nur mi ne povis dormi. Mi miras, kial -ni bezonas multegon da hundoj. Mi deziras scii. Ni ja havas la -korthundon?“ - -„Jes, certe. Volĉok...“ - -„Nu, kial do ni bezonas ankoraŭ hundon? Nur pro senordo ... Tio -okazas nur, ĉar forestas la domestro ... Kial la mutulo bezonas -hundon? Kiu permesis al li, posedi hundojn en mia korto? Hieraŭ mi -venis al la fenestro -- ĝi kuŝas en la ĝardeneto, portis tien ian -aĉaĵon, dentskrapas. Sed mi tie plantis rozojn...“ La sinjorino -silentis iom. - -„Ĝi foriĝu ankoraŭ hodiaŭ!... Ĉu ci aŭdis?“ - -„Mi obeas.“ - -„Hodiaŭ ... Nun foriru. Mi cin venigos poste por la raporto[15].“ -Gavrila eliris. - -Trairante la gastĉambron, la ĉambelano, pro la ordo, transmetis la -tintileton de unu tablo sur alian, nelaŭte purigis en la salono -sian nazon, similan je anasbeko, kaj iris en la antaŭĉambron. En -la antaŭĉambro, sur la kanapaĉo, dormis Stepan, en la situacio de -mortigita militisto sur batalbildo, konvulsie elstreĉante siajn -nudajn piedojn el la surtuto, kiu servis al li kiel kovraĵo. La -ĉambelano puŝe vekis lin kaj duonvoĉe komunikis al li ian ordonon. -Stepan respondis per duonoscedo kaj duonrido. - -La ĉambelano foriris. Stepan salte ekstaris, surmetis kaftanon kaj -botojn, eliris kaj haltis sur la perono. Post proksimume kvin minutoj -Gerasim aperis kun lignofaskego sur la dorso, akompanate, kiel -ĉiam, de _Mumu_. (Oni hejtis eĉ somere la dorm- kaj skribĉambrojn -de la sinjorino.) Gerasim starigis sin flanke antaŭ la pordo, puŝis -ĝin per sia ŝultro kaj faleniris en la domon kun sia portaĵo. -_Mumu_, kiel kutime, haltis ĉe la dompordo en atendo. Tiam Stepan, -elektinte oportunan momenton, subite sin ĵetis sur la hundon, -kiel vulturo sur kokidon, premis ĝin al la tero per sia brusto, -ĉirkaŭkaptis ĝin kaj forkuris kun ĝi el la korto, eĉ ne surmetinte -sian ĉapon. Li sidigis sin sur la unuan trovitan fiakron kaj rapidis -al Oĥotnij Rjad. Tie li baldaŭ trovis aĉetanton, al kiu li cedis -la hundon por duonrublo, kondiĉe, ke la aĉetinto almenaŭ dum unu -semajno tenu la hundon alligita al la ŝnuro. Li baldaŭ revenis -hejmen, sed, ne alproksimiĝante al la domo, li eliris el la fiakro, -kaj, ĉirkaŭirante la korton ekstere de la malantaŭa strateto, li -transsaltis la ĉirkaŭbaraĵon kaj eniris en la korton. Li timis paŝi -tra la kortpordeto, ĉar li evitis Gerasim-on. - -Sed li timis vane: Gerasim ne estis plu en la korto. Elirinte el -la domo, li tuj rimarkis la foreston de _Mumu_; neniam okazis, ke -_Mumu_ ne estis lin atendanta. Li kuris ĉien, serĉis, vokis; li -enrigardis sian ĉambreton, la fojnejon, tien, ĉi tien. Sed _Mumu_ -ne estis trovebla! Li turnis sin al homoj, demandis pri la hundo -per senesperaj gestoj, montrante je duonarŝino pli alte ol la tero, -mandesegnis ĝin. Unuj efektive ne sciis, kie estas _Mumu_, kaj nur -kapbalancis responde; aliaj respondis, sciante, per duonrideto. La -ĉambelano iĝis subite eksterorde gravmiena kaj krivoĉe turnis sin al -la veturigistoj. Tiam Gerasim forkuris el la korto. - -Jam vesperiĝis, kiam li estis reveninta. Laŭ lia laca aspekto, -necerta marŝado kaj polvaj vestaĵoj oni povis konkludi, ke li -trakuris la duonon de la urbo Moskva. Li haltis antaŭ la sinjoraj -fenestroj, rapide observis la peronon, sur kiu kunariĝis sep -kortanoj, sin deturnis kaj ekblekis ankoraŭfoje: „_Mumu!_“ -- sed -_Mumu_ ne revokis. Li foriris. Ĉiuj lin postrigardis, sed neniu -ridetis, nek diris vorton. La sciavida „forejtor“ Antipka rakontis la -sekvantan matenon, ke la mutulo sopirĝemis la tutan nokton. - -La tutan tagon Gerasim ne aperis -- anstataŭ li la veturigisto Potap -iris por alporti la akvon, pro kio Potap estis tre malkontenta. La -sinjorino demandis Gavrila-n, ĉu ŝia ordono estas plenumita. Gavrila -respondis, ke jes. - -Sekvantan matenon Gerasim eliris el sia ĉambreto por labori. Li -venis al la tagmezmanĝo, manĝis iom kaj foriris, ne salutinte iun. -Lia vizaĝo, ĉiam senvivaspekta, kiel ĉe ĉiuj surdmutaj, nun kvazaŭ -ŝtoniĝis. Dumtage li ree foriris, sed ne forestis longe -- li baldaŭ -revenis kaj tuj kuŝigis sin en la fojnejo. - -Estis nokto, lunluma, serena. Vesopire, maltrankvile kuŝis Gerasim; -subite li eksentis, ke iu tiras lian vestrandon. Li tuta ektremis, -sed ne levis la kapon, eĉ kunpremis la palpebrojn ... Sed jen -- iu -tiris lin ankoraŭfoje, pli forte ol antaŭe ... li salte ekstaris. -Antaŭ li, kun deŝirita ŝnuro ĉirkaŭ la kolo, moviĝis _Mumu_. - -Longa ĝojkrio eliĝis el lia muta brusto. Li ekkaptis _Mumu_, premegis -ĝin en siaj brakoj; la hundo rapidege lekis lian nazon, okulojn, -lipharojn, barbon. Li staris momenton, pripensis, singardeme -malsupreniris de la fojnejo, ĉirkaŭrigardis, kaj, certiĝinte, ke -neniu lin povus vidi, li ŝtelpaŝe atingis sian ĉambreton. Gerasim -jam konjektis, ke la hundo ne estis foriĝinta memvole, ke, eble, oni -ĝin forigis laŭ ordono de la sinjorino. Oni klarigis al li mansigne, -kiel ekkoleris la hundo, kiam la sinjorino volis ĝin karesi. Kaj li -decidis agi singardeme. - -Li manĝigis al _Mumu_ panon, karesis ĝin, kuŝigis, poste kombinis, -kiel li povus ĝin plej eble bone forkaŝi. Fine li decidis, dumtage -lasi ĝin enfermita en la ĉambreto, viziti ĝin nur malofte kaj nur -nokte elirigi ĝin. La malfermaĵon en la pordo li ŝtopis per malnova -feltomantelo kaj frumatene li jam estis aperinta en la korto, kvazaŭ -nenio okazis. Li eĉ konservis (naiva ruzo) sian senesperan mienon. - -La kompatinda surdulo ne komprenis, ke _Mumu_ povis sciigi pri sia -reveno per sia pepkrio. Efektive ĉiuj domanoj baldaŭ sciis, ke la -hundo de la mutulo estas reveninta, ke li kaŝe enfermas ĝin en sia -ĉambreto. Sed pro kompato je li aŭ, parte, pro la timo ĉiuj igis lin -kredi, ke lia sekreto ne estas konata. Nur la ĉambelano embarasite -skrapis sian nukon kaj diris: „Nu, ke Dio pri li zorgu! Eble la -sinjorino tion ne ekscios.“ - -Ankoraŭ neniam la mutulo estis tiel laborema, diligenta, kiel tiun -tagon: li purigis, traskrapis la korton, eltiris ĉiujn herbetojn, -propramane eligis ĉiujn palisetojn de la ĝardeneta ĉirkaŭbaraĵo por -esti certa, ke ili estas sufiĉe fortaj, kaj ree poste ilin enigis, -enbatante en la teron. Unuvorte, li laborpenadis kaj klopodadis tiom, -ke eĉ la sinjorino atentis lian fervoran diligentecon. - -Dumtage Gerasim dufoje ŝtelkaŝe vizitis sian malliberigiton. Kiam -noktiĝis, li kuŝigis sin kune kun la hundo, ne en la fojnejo, sed -en sia ĉambreto; nur postnoktmeze ili ambaŭ eliris iomete promeni. -Marŝinte kun ĝi sufiĉe longe tra la korto, li jam intencis reveni -- -sed subite, malantaŭ la ĉirkaŭbaraĵo, el la strateto, aŭdiĝis ia -brueto. _Mumu_ streĉis la orelojn, ekkriegis, alproksimiĝis al la -baraĵo, flaris kaj ekbojis laŭte-akre. Iu ebriulo ennestiĝis tie por -la nokto. - -En la sama momento la sinjorino estis ĵus ekdormanta post -longedaŭra „nervekscitiĝo“. Tiaj „ekscitiĝoj“ okazis post tro satiga -vespermanĝado. Subita bojo vekis ŝin; ŝia koro ekfrapis, poste kvazaŭ -haltis. -- „Ĉambristinoj, ĉambristinoj!“ ekĝemis ŝi: „ĉambristinoj!“ -La ektimigitaj ĉambristinoj rapidis en ŝian dormoĉambron. -- „Ho, -ho, mi mortas“, diris ŝi, sopire movante la manojn: „Denove ĉi tiu -hundo! Ho, venigu la kuraciston! Ili volas min mortigi! La hundo, ree -la hundo! Ho!“ Kaj ŝi malantaŭklinis la kapon, kio signifis, ke ŝi -svenas. Oni kuris por venigi la kuraciston, t. e. la domsanigiston -Ĥariton. Tiu ĉi kuracisto, kies tuta kuracarto konsistis en tio, -ke li portis botojn kun molaj plandoj, delikate palpis la pulson, -dormis dek kvar el dudek kvar horoj, la restan tempon ĉiam sopiris -kaj senĉese regalis la sinjorinon per laŭroĉerizaj gutoj -- ĉi tiu -kuracisto tuj aperis, disvastigis en la ĉambro la fumon de bruligataj -plumoj[16], kaj, kiam la sinjorino malfermis la okulojn, li alportis -al ŝi senprokraste, sur arĝenta plateto, glaseton da bonfaraj -gutetoj. La sinjorino englutis ilin, sed tuj, per larmplena voĉo, -komencis plendi pri la hundo, pri Gavrila, pri tio, ke ĉiuj forlasis -ŝin, kompatindan maljunulinon, ke neniu ŝin bedaŭras, ke ĉiuj aspiras -ŝian morton. Dume la malŝanca _Mumu_ daŭrigis sian bojadon kaj -Gerasim vane penadis foririgi ĝin de la ĉirkaŭbaraĵo. - -„Jen ... jen ... ree...“, balbutis la sinjorino kaj ree rulis la -okulojn emociite. La kuracisto ion flustris al la ĉambristino, ŝi -kuris en la antaŭĉambron, puŝe vekis Stepan-on, -- tiu kuris por veki -Gavrila-n, Gavrila, ekscitita, ordonis veki ĉiujn domanojn. - -Gerasim sin returnis, ekvidis briletantajn lumojn, moviĝantajn -ombrofigurojn tra la fenestroj, kaj divenante ian malfeliĉon per -sia koro, li ekkaptis _Mumu-n_ subbrake, enkuris en sian ĉambreton -kaj ŝlosfermis ĝin. Post kelkaj momentoj kvin homoj volis perforte -penetri al li, sed la ŝovfermilo ne cedis. Gavrila alkuris rapidege, -ordonis al ĉiuj, resti tie ĝis la mateno kaj gardi. Li mem kuris -al la servistinejo kaj petis la ĉefan akompanistinon, Ljubov -Ljubimovna-n, kun kiu li kune ŝteladis kaj false kalkuladis sukeron, -teon kaj ceteran spicaron, ke ŝi raportu al la sinjorino jenon: ke -la hundo, malfeliĉe, revenis al sia mastro, sed ke jam morgaŭ ĝi -nepre ne estos plu vivanta; ke li petas la sinjorinon, sindone -- -ne koleri kaj bonvole trankviliĝi. La sinjorino, kredeble, ne estus -trankviliĝinta tiel baldaŭ, sed la kuracisto, en rapido, verŝis en -la glaseton kvardek gutojn anstataŭ dekdu; la trankviliga eco de la -laŭroĉerizaĵo efikis, post unu kvarono da horo la sinjorino ripozis -jam kviete kaj pace; Gerasim, tuta pala, kuŝis en sia lito, forte -kunpremante la buŝon de _Mumu_. - -Sekvantan matenon la sinjorino vekiĝis sufiĉe malfrue. Gavrila -atendis nur ŝian vekiĝon, por ordoni la decidan atakon al la rifuĝejo -de Gerasim. Li mem atendis la kolerekflamon de la sinjorino, kiel -fortan fulmotondran veteron. Sed la fulmotondro ne venis. Kuŝante en -la lito, la sinjorino ordonis venigi la ĉefan akompanistinon. - -„Ljubov Ljubimovna“, ŝi ekparolis per nelaŭta, malforta voĉo, -- -ŝi volonte kelkafoje ŝajnigis sin persekutata, solece suferanta; -kompreneble tiam ĉiuj domanoj sentis sin tre malagrable. -- „Ljubov -Ljubimovna, vi vidas, kia estas mia situacio; iru do, mia karulino, -al Gavrila Andrejiĉ: priparolu kun li. Ĉu vere iu hundaĉo pli valoras -por li ol la trankvilo, eĉ la vivo de lia sinjorino! Mi ne dezirus -tion kredi“, ŝi aldiris kun la esprimo de la profunda sento. „Iru do, -mia amindulino, mi petas vin, iru al Gavrila Andrejiĉ.“ - -Ljubov Ljubimovna iris en la ĉambron de Gavrila. Estas nescieble, pri -kio ili interparolis; sed post iom da tempo tuta arego da servistoj -marŝis tra la korto en la direkto al la ĉambreto de Gerasim. Gavrila -antaŭenpaŝis, tenante la ĉapon per la mano, kvankam la vento tute ne -blovis; apud li iris lakeoj kaj kuiristoj. El la fenestro rigardis -onklo Ĥvost kaj klopode ordonis -- t. e. nur dismovis la manojn; -post ĉiuj, saltis kaj grimacis bubaĉoj, el kiuj la duono estis -alkurintaj fremdaj. Sur la mallarĝa ŝtupetaro, kondukanta al la -ĉambreto, estis sidanta unu gardisto, du aliaj staris ĉe la pordo, -armitaj de bastonoj. Oni supreniris la ŝtuparon, okupis ĝin tutan. -Gavrila alproksimiĝis al la pordo, pugnofrapis kaj ekkriis: - -„Malfermu!“ - -Ekaŭdiĝis sufokita bojo, sed nenia respondo. - -„Oni diras al ci -- malfermu!“ ripetis li. - -„Sed, Gavrila Andrejiĉ,“ diris de malsupre Stepan, „li ja estas -surda, li ne aŭdas.“ - -Ĉiuj ekridis. - -„Kion do fari?“ rediris de supre Gavrila. - -„En lia pordo estas truo, enŝovu tien la bastonon!“ - -Gavrila kliniĝis. - -„Li ŝtopis ĝin per ia feltmantelo, la truon.“ - -„Vi ŝovu do la feltmantelon internen.“ - -Ree ekaŭdiĝis obtuza bojo: - -„Jen, la hundo malkaŝas sin mem“, iu diris en la homamaso, kaj ĉiuj -ree ekridis. - -Gavrila skrapis malantaŭ sia orelo. - -„Ne, frato,“ fine diris li, „la mantelon enŝovu ci mem, se ci volas.“ - -„Bone, laŭ via ordono!“ - -Stepan rampis supren, prenis la bastonon, traŝovis la feltomantelon -internen kaj skuis en la truo la bastonon, ripetante: „Eliru, eliru!“ -Li skuis ankoraŭ la bastonon, kiam neatendite la pordo de la ĉambreto -larĝe malfermiĝis, la tuta servantaro malsuprenruliĝis de la ŝtuparo -kiel turnludilo; Gavrila -- la unua. Onklo Ĥvost fermis sian -fenestron. - -„Nu, nu, nu, nu“, kriis Gavrila de la korto: „ci atendu nur!“ Gerasim -senmove staris sur sia sojlo. La servantaro ariĝis ĉe la bazo de la -ŝtuparo. Gerasim observis ĉi ĉiujn fihomojn en urbaj surtutoj de -supre, facile apogante la manojn sur siajn flankojn. En sia ruĝa, -kamparana bluzo, kompare je ili, li aspektis kiel giganto. Gavrila -iom antaŭenpaŝis. - -„Atentu, frato,“ diris li, „mi ne toleros neobeemon!“ Kaj li klarigis -al la mutulo per mansignoj, ke la sinjorino nepre volas forigi la -hundon -- „donu ĝin tuj, alie al ci okazos ia malfeliĉo.“ - -Gerasim rigardis lin, montris la hundon, faris ĉe sia kolo signon, -kvazaŭ kuntirante la ŝnuron, kaj demandmiene ree rigardis la -ĉambelanon. - -„Jes, jes,“ rediris tiu, kapbalancante, „jes, nepre...“ Gerasim -mallevis la okulojn, poste subite skuiĝis, ree montris al _Mumu_, -kiu staris apud li, senkulpe vostbalancante kaj scivoleme movante -la orelojn. Li ripete faris la signon de strangolo sur sia kolo, -kaj signifplene batfrapis sian bruston, kvazaŭ anoncante, ke li mem -prenas sur sin -- forigi _Mumu-n_. - -„Sed ci trompos“, geste respondis Gavrila. - -Gerasim iom rigardis lin, malestime ekridetis, ree batfrapis sian -bruston kaj brufermis la pordon. - -Ĉiuj senvorte rigardis unu la alian. - -„Kion do ĉi ĉio signifas? Ĉu li refermis la pordon?“ - -„Ne atentu lin plu, Gavrila Andrejiĉ!“ elparolis Stepan. „Li ja -faros, kion li promesis ... Tia li estas ... Se li promesas, estas -certe ... Li estas pli fidinda ol ni ... Tio estas vero ... Jes...“ - -„Jes“, ĉiuj ripetis kapskuante. „Tio estas vero. Jes.“ Onklo Ĥvost -malfermis la fenestron kaj ankaŭ diris: „Jes“. - -„Nu, bone“, diris Gavrila: „sed la gardistoj tamen restu ĉi tie!“ - -„He, Jeroŝka,“ li aldiris, turnante sin al iu mizerulo, en flava -nankena kitelo, -- tiu homo estis opiniata kiel ĝardenisto, -- „ci ja -nenion faras! prenu la bastonon kaj sidu ĉi tie. Se io okazos, tuj -kuru al mi.“ - -Jeroŝka prenis la bastonon kaj sidigis sin sur la lastan ŝtupeton. La -servantaro disiris, escepte de kelkaj sciaviduloj kaj bubaĉoj. - -Gavrila revenis hejmen kaj pere de Ljubov Ljubimovna sendis la -raporton al la sinjorino, ke ĉio estas plenumita. La sinjorino faris -nodeton el la pinto de sia nastuketo, surverŝis parfumon, flaris, -frotis la tempiojn, apetite trinkis teon kaj, estante ankoraŭ sub la -influo de la laŭroĉerizaj gutoj, ree ekdormis. - -Unu horon post ĉi tiu tumulta okazintaĵo la pordo de la ĉambreto -malfermiĝis kaj Gerasim aperis. Li estis surmetinta sian festan -kaftanon, li kondukis _Mumu-n_ per ŝnureto. Jeroŝka flanken iris por -lasi lin preteriri. Gerasim direktis sin al la pordego. Ĉiuj bubaĉoj -en la korto rigarde sekvis lin, sed silentis. Li eĉ ne returnis sin; -sian ĉapon li surmetis nur sur la strato. Gavrila sendis Jeroŝka-n -kiel observanton. Jeroŝka, vidante de malproksime, ke Gerasim iris en -restoracion kun _Mumu_, atendis, ĝis li eliros. - -Gerasim estis konata en la restoracio. Oni komprenis liajn -mansignojn. - -Li mendis „ŝĉi“[17] kun viando kaj sidigis sin, apogante la brakojn -sur la tablo. _Mumu_ staris ĉe lia seĝo, trankvile observante lin per -siaj saĝaj okuloj. Ĝia felo estis kvazaŭ polurita, tiel belaspekta -kaj orde kombita. Oni alportis la brasiksupon. Gerasim metis en la -teleron panpecetojn, ere dishakis la viandon kaj starigis la teleron -sur la teron. _Mumu_ ekmanĝis kun sia kutima bonedukiteco: apenaŭ -tuŝante la manĝaĵon per sia buŝeto. Gerasim longe ĝin rigardis: -du pezaj larmoj elruliĝis subite el liaj okuloj; unu falis sur la -krutan frunteton de la hundo, alia -- en la „ŝĉi“. Li kovris sian -vizaĝon per la mano. _Mumu_ formanĝis la duonon el la telero kaj -deiris, lekante sian buŝon. Gerasim ekstaris, pagis la supon kaj -eliris akompanate de la iom mirigita rigardo de la kelnero. - -Jeroŝka, ekvidinte Gerasim-on, kuris malantaŭ la stratan angulon kaj, -lin preterlasante, ree lin sekvis. - -Gerasim marŝis, ne rapidante, ĉiam tenante _Mumu-n_ je la ŝnureto. -Irinte ĝis la stratangulo, li haltis, kvazaŭ ion pripensante, sed -tuj grandpaŝe direktis sin al la Krimea Trairejo. Survoje li iris -en la korton de domo, apud kiu estis konstruata la flankdometo, kaj -forportis de tie sub sia brako du briketojn. De la Krimea Trairejo li -direktis sin al la bordo, iris ĝis la loko, kie staris du boatetoj -kun remiloj, alligitaj al palisetoj (li jam rimarkis ilin antaŭe), -kaj ensaltis en unu kun _Mumu_. - -Lama maljunulaĉo eliris el post la pajltendo, kiu staris en la angulo -de la legomĝardeno, kaj krivokis lin. Sed Gerasim nur kapbalancis -kaj ekremis tiel forte, kvankam kontraŭ la riverfluo, ke li post unu -momento jam estis tre malproksime. La maljunulo staris iomtempe, -skrapfrotis sian dorson per maldekstra, poste per dekstra mano kaj -reiris lamante en sian pajltendon. - -Gerasim senĉese remis. Jen -- jam restis la urbo Moskva malantaŭe. -Jen -- jam disvastiĝis laŭlonge de la bordoj -- herbejoj, -legomĝardenoj, kampoj, arbaretoj; ekvidebliĝis kampoj, „izba-oj“. Oni -povis enspiri la kamparan aeron. Li forĵetis la remilojn, alpremis -sian kapon al _Mumu_, kiu sidis antaŭ li sur la seka transversa -trabeto -- la fundo de la boato estis surverŝita de akvo, kaj li -restis senmova, krucigante siajn fortikajn brakojn sur ŝia dorso, -dum la boaton la ondo iom post iom reportis al la urbo. Gerasim -rektiĝis, rapide, kun malsaneca, koleriĝa mieno, survolvis per la -ŝnureto la briketojn de li prenitajn, faris maŝon, metis ĝin ĉirkaŭ -la kolon de la hundo kaj, levante ĝin super la rivero, lastafoje -ĝin ekrigardis. La hundo rigardis lin fide, sentime, balancante la -vosteton. Gerasim deturnis sin kaj disigis la manojn, ferminte la -okulojn. - -Gerasim aŭdis nenion: nek la akran ekkrieton de la falanta _Mumu_, -nek la obtuzan ekplaŭdon de la akvo. La plej brua tago estis por -li same sensona, senbrua, kiel la plej senbrua nokto ne estas -sensona por ni. Kiam li ree malfermis la okulojn, kiel antaŭe sur -la riverakvo rapidis unu post la alia la ondetoj. Kiel antaŭe ili -plaŭdetis ĉe la boatflankoj; kaj nur malproksime, malantaŭe, diskuris -ĉe la bordo iaj larĝaj rondoj. - -Jeroŝka, tuj post kiam al li ne plu estis eble observi Gerasim-on, -revenis hejmen kaj raportis pri tio, kion li vidis. - -„Nu, jes,“ diris Stepan, „li dronigos la hundon. Certe. Se li ion -promesis.“ - -Dum la tuta tago neniu vidis Gerasim-on. Li ne tagmanĝis hejme. -Vespere ĉiuj kunvenis ĉe la manĝotablo, escepte de li. „Kiel stranga -estas ĉi tiu Gerasim“, pepvoĉe diris la dikgrasa lavistino: „Ĉu oni -povas tiel ĉagreniĝi pro la hundo! Verdire!“ - -„Gerasim ja estis ĉi tie“, diris Stepan, plenrastante por si la kaĉon -per la kulero. - -„Kiel? Kiam?“ - -„Antaŭ proksimume du horoj. Jes! Ni renkontis unu la alian ĉe la -pordego. Mi intencis demandi lin pri la hundo, sed li, ŝajne, estis -malbonhumora. Nu, li forpuŝis min, eble li volis min deflankigi, -- -ne tedu, eble volis li diri -- kaj li tiel frapis mian nukon, ho, ve, -kiel!“ Kaj Stepan, nevole grimacridetante, kuntiriĝis kaj frotis sian -nukon. „Jes,“ li aldiris, „li havas fortikan manon, nenion oni povas -diri kontraŭ tio...“ Ĉiuj ridis, mokante Stepanon, kaj disiris por -dormi. - -Dum tio, en la sama tempo, sur la T...a ŝoseo fervore kaj senhalte -paŝis ia grandegulo kun sako sur la dorso, kun longa bastono en -la mano. Tio estis Gerasim. Li rapidis senreturne hejmen, en sian -vilaĝon. Droniginte la kompatindan _Mumu-n_, li kuris en sian -ĉambreton, rapide enpakis sian nemultan havaĵon en malnovan -ĉevalkovraĵon, kunligis la pakaĵon node, metis ĝin sur la ŝultron -kaj foriris. Li bone memoris la vojon ankoraŭ de tiam, kiam oni -kondukis lin al Moskvo. La vilaĝo, el kiu prenis lin la sinjorino, -kuŝis nur dudek verstojn[18] flanke de la ŝoseo. Li iris nevenkeble -kuraĝe, penetrite de ia malespera kaj samtempe ĝoja decido. Li iris -antaŭen; larĝe dismalfermiĝis lia brusto; avide kaj rekte estis -fiksitaj antaŭen liaj okuloj. Li rapidis, kvazaŭ atendis lin hejme -maljuna patrino, kvazaŭ ŝi vokis lin al si post longa migrado en -fremdlando, inter fremduloj ... La ĵus veninta nokto estis sensona, -varma; ĉe la flanko, kie subiris la suno, la ĉielrando, ankoraŭ -blanka, iom purpuriĝis pro la lasta rebrilo de la foriĝanta tago. Ĉe -alia flanko jam leviĝis blugriza nebulo. De tie alproksimiĝadis la -nokto. Centoj da perdrikoj kriis ĉirkaŭe, kvazaŭ vete vokis unu la -alian noktaj birdoj. Gerasim ne povis ilin aŭdi, ne povis aŭdi ankaŭ -la noktan viglan susuradon de la arboj, preter kiuj portis lin liaj -fortikaj piedoj. - -Sed li flaris konatan de li odoron de la maturiĝanta sekalo, kiu -venis el la mallumaj kampoj; li sentis, kiel la vento, fluganta -renkonte, la vento el lia hejmvilaĝo, karese tuŝas lian vizaĝon, -petole disblovas liajn harojn, lian barbon. Li vidis antaŭ si la -blankiĝantan vojon, kondukantan hejmen rektan, kiel sago. Li vidis -en la ĉielo nenombreblajn stelojn, lumigantajn lian vojon. Li marŝis -antaŭen simile al leono, kuraĝe, forte; kiam la leviĝanta suno -briligis lin per siaj fluide ruĝaj radioj, inter la paŝanto kaj -Moskvo jam kuŝis tridek-versta distanco. - -Post du tagoj li estis jam hejme, en sia „izba“, je l’ miro de la -soldatedzino[19], kiun oni tie loĝigis. Gerasim preĝis antaŭ sanktaj -„ikonoj“[20] kaj tuj iris al la vilaĝestro. - -La vilaĝestro ekmiris. Sed oni jam komencis falĉi la fojnon. Gerasim, -kiel perfekta falĉisto, tuj ricevis falĉilon -- kaj li ekfalĉis laŭ -sia kutima maniero, tiel falĉis, ke la vilaĝanoj tremis, observante -liajn falĉmovojn. - -En Moskvo oni rimarkis la foriĝon de Gerasim la sekvantan tagon. -Oni serĉis lin en lia ĉambreto, alvokis Gavrila-n. Gavrila venis, -rigardis, movis la ŝultrojn kaj konkludis, ke la mutulo aŭ forkuris -aŭ dronis kune kun sia hundaĉo. Oni informis la policon, raportis -al la sinjorino. La sinjorino ekkoleris, ekploris, diris, ke oni -nepre trovu Gerasim-on, certigis, ke ŝi neniam ordonis forigi la -hundon, kaj fine tiel admonis kaj riproĉis Gavrila-n, ke li la -tutan tagon nur skuis la kapon, ripetante: „Nu!“, ĝis kiam la onklo -Ĥvost lin konsole saĝigis, dirinte al li: „Nu ... u!“ Fine oni -ricevis la sciigon el la vilaĝo, ke Gerasim tien venis. La sinjorino -iom trankviliĝis; komence ŝi ordonis lin revenigi al Moskvo, sed -tamen poste ŝi anoncis, ke ŝi tute ne bezonas tian nedankemulon. -Cetere post tio ŝi baldaŭ mortis; ŝiaj heredintoj ne zorgis plu -pri Gerasim. Ili ankaŭ aliajn servutulojn de sia patrino liberigis -kontraŭ la depago. - -Ĝis nun loĝas solece Gerasim en sia forgesita „izba“. Li ĉiam bone -fartas, ĉiam estas fortikega. Kiel antaŭe li laboras multe, kiel -antaŭe li estas gravmiena kaj seriozmora. Sed la najbaroj rimarkis, -ke depost la reveno el Moskvo Gerasim tute ne atentas virinojn, eĉ ne -rigardas ilin, kaj ke li ne posedas hundon en sia korto. - -„Cetere“, pridiskutas vilaĝanoj, „feliĉa li estas, ne bezonante -edzinon. Kaj la hundon! ĉu li ĝin bezonas? Eĉ perforte oni ne povus -allogi ŝteliston en lian korton!“ Tia famo pri la giganteca forto de -la mutulo disvastiĝas ĉien. - - - - -BEĴIN-HERBEJO - - -Estis bela junia tago, unu el tiuj tagoj, kiuj pruvas, ke la -bonvetero daŭros ankoraŭ longe. La ĉielo estas serena jam de la -frua mateno. La matenruĝo ne flamas simile al brulego; ĝi estas -disverŝita, kiel milda rozkoloraĵo. La suno -- ne flambrila, -rulruĝiganta, kiel dum varmega sekvetero, ne malserena-purpura, kiel -antaŭ la ventego -- sed la suno -- afable radibrila -- pace elnaĝas -el sub mallarĝa kaj longa nubeto, lumas freŝkolore kaj eniĝas en -ĝian bluan nebulon. Kiel serpentetoj lude brilas la supraj maldensaj -randoj de la distirita nubeto; ili brilas, kvazaŭ ili estus el -forĝita arĝento. Sed jen, ree flue ekŝpruciĝas petolemaj radioj; ĝoje -kaj majeste, kvazaŭ altenflugante, aperas la potenca lumigilo. Ĉirkaŭ -la tagmezo, kutime, videbliĝas amase rondaj altaj nuboj, orgrizaj, -kun delikataj blankaj randoj. Simile al insuloj, disĵetitaj laŭlonge -de la senlime disfluanta rivero, kiu ĉirkaŭas ilin per profunde -diafanaj akvokoloj, egale bluaj, ili preskaŭ ne moviĝas. Pli -malproksime, ĉe la firmamento, ili kunŝoviĝas, ariĝas, -- ne estas -plu videbla la ĉielbluaĵo inter ili. Sed ili estas same lazuraj -kiel la ĉielo: la lumo, la varmo trapenetras ilin. La firmamento -dum la tuta tago ne ŝanĝas sian malpezan, palvioletan koloron, ĉie -egalan. Nenie la fulmotondra vetero mallume minacas; ie, foje, tiras -sin malsupren, el la ĉielo, bluaj strioj: -- apenaŭ rimarkebla -pluvo falas, kiel tra kribrilo. Vespere tiuj nuboj foriĝas; la -lastaj el ili, nigraj, senformaj, kiel la fumo, iĝas rozkoloraj -vaporbuloj pro la radioj de la subiranta suno. Sur la loko, kie la -suno subiris, same pace, kiel ĝi estis leviĝinta, nelonge starrestas -ruĝeta brilkrono super la mallumiĝinta tero. Lumbriletante, kiel -zorge portita vakskandelo, aperas tie la vesperstelo. En tiaj tagoj -ĉiuj koloroj estas nehelaj, mildigitaj. Sur ĉio kuŝas la sigelo de -ia kortuŝa packvieto. Dum tiaj tagoj foje estas varmege; sur la -deklivoj de la kampoj la aero estas sufoka. Sed la vento disblovadas, -dispeladas la amasiĝintan varmegon; la ĉirkaŭturnantaj blovatakoj -- -nepra signo de la persista bonvetero -- per blankaj polvamasoj vagas -sur vojo tra la grenkampoj. La terkulturisto ŝatas tian veteron por -la rikolto de la greno. - -Tian tagon mi ĉasis en la Ĉernska distrikto de la Tula gubernio[21]. -Mi trovis kaj mortigis sufiĉe multe da ĉasaĵoj. Tro plena ĉassako -tranĉe dolorigis mian ŝultron. Sed jam estis estingiĝanta la -vesperruĝo; kaj en la aero, ankoraŭ klara, kvankam jam ne plu -lumigita per radioj de la subirinta suno, densiĝis, disvastiĝis -noktaj ombroj, kiam mi, fine, decidis reveni hejmen. Per rapidaj -paŝoj mi transpaŝis longan „placon“ de arbustoj, supreniris la -monteton kaj ekvidis tute fremdajn, nekonatajn de mi lokaĵojn. -Anstataŭ la atendita konata ebenaĵo kun kverkarbareto, dekstre, kaj -malalta blanka preĝejo en la malproksimo, ĉe miaj piedoj etendiĝis -mallarĝa valo; rekte kontraŭ mi, kiel kruta muro, staris densa -tremolarbaro. Mi haltis, mirigite ... ne povante kompreni, kie mi -estas... Mi min returnis... „He,“ mi pensis, „mi devojiĝis, mi iris -tro dekstren“, kaj, mirante pri mia eraro, mi rapidkure malsupreniris -la monteton. Min tuj ekkaptis malagrabla, obtuza malsekeco, kvazaŭ -mi estus enirinta kelon. Densa alta herbo en la fundo de la valo, -tute malseka, blankiĝis kiel tablotuko. Estis timige surpaŝi ĝin. -Mi rapide transpaŝis al alia flanko kaj iris, marŝante maldekstren, -laŭlonge de la tremolaro. La vespertoj jam sin flugportis super ĝiaj -senmovaj altaĵoj, misterplene turniĝante kaj tremetante en duonklara -ĉielo. Petolrapide preterflugis malfruiĝinta akcipitreto, rapidante -en sian neston. - -„Jen, se mi nur atingus tiun angulon,“ mi pensis, „tuj mi trovus la -veran vojon. Mi ja devojiĝis minimume je unu versto.“ Mi atingis, -fine, la angulon de la arbaro, sed ne trovis tie ian vojon; iaj -nefalĉitaj, malaltaj arbustoj vaste staris antaŭ mi; malantaŭ ili, en -la malproksimo, vidiĝis dezerta kampo. Mi ree haltis. „Kia stranga -okazintaĵo! Kie do mi estas?“ Mi rememorigis min, kiel kaj kien mi -iris dum la tago. - -„He, tio ja estas ‚Paraĥinaj‘ arbustoj“, mi fine ekkriis. „Certe! -jen tie -- eble, la Sindejeva arbareto! Sed kiel mi ĉi tien venis? -Tiel malproksimen! Strange ... nun mi estas devigita reveni -dekstren!“ - -Mi iris dekstren tra la arbustoj. Dume la nokto estis baldaŭ veninta -kaj disvastiĝis kiel nubego fulmotondra. Ŝajnis, ke kune kun la -vesperaj vaporoj el ĉie leviĝadis kaj eĉ de supre verŝiĝis la -malhelo. Mi atingis sur ian vojon malebenbatitan, surkreskitan de -herbo. Mi iris laŭlonge de ĝi, atente rigardante antaŭen. Ĉio ĉirkaŭ -mi rapide nigriĝis kaj silentiĝis; nur skolopoj kriis de tempo al -tempo. Malgranda noktbirdo, nelaŭte kaj malalte movanta siajn molajn -flugilojn, preskaŭ tuŝis min kaj timeme deflankiĝis. Mi eliris sur -la arbarrandon kaj marŝis nun laŭlonge de la kampo, sur la limo. Jam -apenaŭ mi vidis la aĵojn en malproksimo, apenaŭ videbliĝis ĉirkaŭ -mi la blankiĝanta kampo. Malantaŭ ĝi leviĝis malserena mallumo, -alproksimiĝante ĉiumomente per grandegaj fumbuloj. La obtuza eĥo -de miaj paŝoj sonis en la senmoviĝanta aero. La paliĝinta ĉielo -ree bluiĝis, sed tio jam estis la bluo de la nokto. La steletoj -ekbriletis en ĝi, kvazaŭ ili ekmoviĝus. - -Kion mi opiniis arbareto, estis malluma kaj ronda nudmonteto. - -„Sed kie mi ja estas?“ ripetis mi ree laŭtvoĉe, haltis kaj demande -rigardis mian anglorasan flavmakulan hundinon, Dianka-n, la plej -prudentan el ĉiuj kvarpiedaj bestoj. Sed la plej prudenta besto nur -balancis la voston, malgaje kaj lace palpebrumis kaj ne donis al -mi ian utilan konsilon. Mi hontis kaj ege kuris antaŭen, kvazaŭ mi -subite klarsentis, kien oni devas iri. Mi ĉirkaŭiris la monteton -kaj trovis min en neprofunda, ĉirkaŭe displugita valeto. Tiu ĉi -krutvaleto aspektis kiel regulforma kaldrono kun plataj flankoj; sur -ĝia fundo elstreĉiĝis stare kelke da grandaj blankaj ŝtonoj; ŝajne -ili kunariĝis, malsuprerampinte, por ia sekreta, konsiliĝa kunveno. -Tie estis mute, mallaŭte; tiel plate kaj malgaje pendis super tiu -loko la ĉielo, ke mia koro eksentis veon. La besteto nelaŭte kaj -plende pepkriis en la ŝtonoj. Mi rapide revenis sur la monteton. Ĝis -nun mi ankoraŭ ne malesperis trovi la vojon al hejmo; sed nun mi -estis fine certa, ke mi tute devojiĝis; mi ne penprovis plu, ekkoni -la ĉirkaŭaĵon, preskaŭ dronintan en la nokta senlumo. Mi hazarde -ekmarŝis antaŭen, direktate de la steloj. Proksimume duonhoron mi -tiel paŝis, pene movante la piedojn. Ŝajnis, ke mi neniam estis -en tiaj senvivaj lokoj: nenie trembrilis lumeto, nek aŭdebliĝis ia -sono; unu kruta monteto sekvis la alian; senfine etendiĝis kampo post -kampo; arbustoj kvazaŭ elstaris el la tero antaŭ mi. Mi ĉiam iris kaj -jam intencis kuŝigi min ĝis la mateno, sed subite mi ekvidis antaŭ mi -teruran abismon. - -Mi rapide ekpaŝis malantaŭen kaj, tra apenaŭ travidebla noktkrepusko, -ekvidis en la malproksimo sub mi grandegan ebenaĵon. Larĝa rivero -ĉirkaŭfluis ĝin en duonrondo, kiun mi vidis ĉie; ŝtalsimilaj rebriloj -de la akvo malserene kaj de tempo al tempo tremlumante desegnis -ĝian fluadon. La monteto, sur kiu mi staris, malsupren kondukis per -abrupta deklivo; ĝia grandega silueto sin distingis nigra de la -duonblua aera malpleno. Rekte antaŭ mi, en la angulo, kiun formis -la deklivo kaj la ebenaĵo, ĉe la rivero, kiu en tiu loko similis -al senmova malluma spegulo, sub la kruta deklivo de la monteto mem, -per ruĝa flamo brulis, ellasante fumon, du fajroj, unu apud la alia. -Ĉirkaŭ ili svarmis homoj, ŝanceliĝis ombroj; foje estis hele lumigita -la antaŭa parto de ies eta buklokapo. - -Mi sciis nun, kie mi troviĝis. Tiu ĉi herbejo estas konata en nia -regiono sub la nomo „_Beĵin-Herbejo_“. Sed mi ja ne povis revojaĝi -hejmen, precipe nun, nokte; miaj piedoj ne moviĝis plu pro laceco. -Mi decidis iri proksimen al la fajroj kaj atendi la matenruĝon en la -societo de homoj, kiujn mi opiniis ĉevalkomercistoj[22]. - -Mi bone malsupreniris, sed apenaŭ mi ellasis el la manoj la lastan -branĉon, je kiu mi tenis min, subite sin ĵetis sur min du grandaj -blankaj hundoj, kolere bojante. Sonoraj infanaj voĉoj ekaŭdiĝis -ĉirkaŭ la fajroj. Du -- tri knaboj rapide leviĝis. Mi respondis al -iliaj demandaj vokoj. Ili alkuris, revokis la hundojn, kiujn precipe -mirigis la apero de mia Dianka, kaj mi alproksimiĝis. - -Mi eraris, opiniante ĉevalkomercistoj la homojn, kiuj ĉirkaŭis la -fajrojn. Ili estis kamparanaj infanoj el najbara vilaĝo, kiuj gardis -ĉevalaron. Dum varmega somera tempo, ĉe ni, oni paŝtigas ĉevalojn en -la kampo nokte, ĉar tage ilin maltrankviligus muŝoj kaj ojstroj[23]. - -Estas granda ĝojfesto por kamparanaj knaboj, vespere akompani en la -kampon kaj frumatene hejmen -- la ĉevalaron. Sen ĉapoj, en malnovaj -duonpeltetoj, ili sidas sur la plej petolemaj ĉevaletoj kaj rapide -rajdas, ĝoje kriante, elgorĝblekante, movante ĉiuflanken la manojn -kaj piedojn, alte saltante sur la selo kaj sonore ridante ... -Maldensa flava polvo leviĝas, postflugas sur la vojo; en malproksimo -aŭdiĝas akorda piedfrapado, la ĉevaloj kuras, streĉante la orelojn; -antaŭ ĉiuj, altlevante sian voston kaj senfine ŝanĝante la piedojn, -kursaltas la ruĝeghara ĉevalaĉo kun pikherbo en vila kolhararo. - -Mi diris al la knaboj, ke mi devojiĝis, kaj sidigis min ĉe ili. Ili -demandis min, de kie mi venas, silentis iomete kaj donis al mi -lokon. Ni iomete konversaciis. Mi min kuŝigis sub nudiĝinta arbusto -kaj rigardis ĉirkaŭen. La bildo estis mirinde bela: ĉe la fajroj -tremetis, kvazaŭ estingiĝante, eniĝante en la mallumon, ronda ruĝa -respeguliĝo. La flamo, ekbrulante, de tempo al tempo, ĵetis trans -la linion de tiu rondo rapidajn brillumetojn. Mallarĝa lango de la -fajro lekis la nudajn sekbranĉetojn de salikarbeto kaj same rapide -foriĝis... Tranĉliniaj longaj ombroj, subite aperante, alkuris ĝis -la fajretoj; la malhelo luktis kun la lumo. Foje, kiam la flamo -brilis pli malforte, la lumrondeto mallarĝiĝis, el alproksimiĝinta -mallumego neatendite aperis ĉevalkapo, bruna aŭ tute blanka, atente -kaj senpense rigardis nin, rapide maĉante longan herbon kaj ree -malleviĝante tuj malaperis. Oni aŭdis nur, kiel ĝi ĉiam maĉis, -spirblovante. - -El loko lumigita estas neeble vidi, kio okazas en la malhelo; tial -ĉio en la proksimo ŝajnis vualita de preskaŭ nigra kurteno. Sed pli -malproksime, ĉe la firmamento, malklare videbliĝis montetoj kaj -arbaroj. Malhela, klara ĉielo, solene, neatingeble alte, pendis -super ni en sia tuta misterplena belegeco. Dolĉe premis la bruston -la aromo, la aparta, freŝa, turmenta aromaero de la ruslanda somera -nokto. Nenia bruo aŭdiĝis en la ĉirkaŭaĵo. Nur de tempo al tempo -subite sonore plaŭdigis akvon ia granda fiŝo, kaj la ĉeborda kanaro -ekbruetis, apenaŭ ŝancelita de alfluanta ondo... Sole nelaŭte -kraketis la fajretoj... - -Ĉirkaŭ ili sidis la knaboj kaj apud ili tiuj du hundoj, kies intenco -estis formanĝi min. Ili ankoraŭ longe ne povis paciĝi pro mia -ĉeestado: dormeme duonfermante la okulojn kaj strabrigardante la -fajron, ili de tempo al tempo bojkriegis kun eksterordinara digneco; -unue ili blekegis, poste -- nelaŭte kriis, kvazaŭ bedaŭrante la -neeblecon -- plenumi sian deziron. - -La knaboj estis entute kvin: Fedja, Pavluŝa, Iljuŝa, Kostja kaj -Vanja[24]. La nomojn de la knaboj mi eksciis el ilia interparolado -kaj volas nun konatigi ilin al la leganto. - -La plej maljuna el ĉiuj, Fedja, aspektis dekkvarjara. Li estis gracia -knabo kun belaj, delikataj, iomete etaj vizaĝtrajtoj, buklaj blondaj -haroj, klaraj okuloj kaj ĉiama duongaja, duondistra rideto. Laŭ ĉiuj -signoj li apartenis al riĉa familio kaj paŝtis nokte ĉevalojn ne pro -bezono, sed pro amuzo. Li surhavis multekoloran kalikotan bluzon, -flave borderumitan. Malgranda nova feltmantelo, en kies manikoj li ne -enŝovis la brakojn, pendis sur liaj mallarĝaj ŝultroj; sur la blua -zonumo estis alligita la kombilo. La botoj kun nealtaj tibiingoj -estis liaj -- ne patraj. La dua knabo, Pavluŝa, havis senorde -starantajn nigrajn harojn, grizajn okulojn, larĝajn vangostojn, -vizaĝon palan, plenan je cikatroj; grandan, sed regulforman buŝon. -Tuta lia korpo estis dikmalalta, mallertmova. La knabo ne estis bela, -verdire, tamen li plaĉis al mi. Lia rigardo estis saĝa kaj sincera, -en lia voĉo sonis la forto. Li ne aspektis dande: tuta lia vestaĵo -konsistis el simpla ĉemizo kaj flikitaj pantalonoj. La vizaĝo de -la tria, Iljuŝa, estis sufiĉe sensignifa: li havis kurbiĝintan -nazon, longan kapformon, ne bone aspektis. Liaj vizaĝtrajtoj -esprimis malspritan, malsanecan zorgemon. Liaj kunpremitaj lipoj ne -malfermiĝis, la brovoj restis ĉiam kuntiritaj. Liaj flavaj, preskaŭ -blankaspektaj haroj pendis kiel pintaj harligetoj el sub malalta -felĉapo, kiun li ambaŭmane ŝovis sur siajn orelojn. Sur liaj piedoj -li havis novajn bastŝuojn kaj piedajn ĉifonojn; dika ŝnuro, trivice -zonita ĉirkaŭ lia talio, orde kuntiris lian puraspektan nigran -kiteleton. Li, kiel Pavluŝa, estis, laŭvide, ne pli ol dekdujara. La -kvara, Kostja, dekjara knabo, atentigis per sia meditema, malgaja -rigardo. Lia vizaĝo estis eta, malgrasa, lentuga; li havis pintitan -mentonon, kiel la sciuro. Oni apenaŭ distingis liajn lipojn. Sed -strange impresis liaj okuloj -- nigraj, fluide brilantaj. Ili, ŝajne, -volis ion esprimi, sed por tio mankis vortoj al la knabo. Li estis -malaltkreska, malsanaspekta, vestita mizere. La lastan, Vanja-n, mi -komence ne rimarkis; li estis kaŭrekuŝanta sub la bastkovraĵo kun -malregulaj randoj; li nur malofte montradis el sub ĝi sian buklan -blondan kapeton. Ĉi tiu knabo estis nur sepjara. - -Tiel mi kuŝis sub la arbusto, iomete malproksime, kaj observadis la -knabojn. Malgranda kaldroneto pendis super unu el la fajroj; en ĝi -estis kuirataj la terpomoj. Pavluŝa zorgis pri ili kaj, starante -sur la genuoj, enpuŝis la ligneron en la bolantan akvon de tempo al -tempo. Fedja kuŝis, sin apogante sur la kubuto, disvastigante la -randojn de sia feltmantelo. Iljuŝa sidis apud Kostja kaj fiksrigardis -ion per duonfermitaj okuloj. Kostja mallevis la kapon kaj rigardis -ien en malproksimon. Vanja ne moviĝis sub sia bastkovraĵo. Mi -ŝajnigis min dormanta. - -La knaboj ree komencis interbabili. Unue ili priparolis tion kaj -tion: la morgaŭajn laborojn, la ĉevalojn; sed subite Fedja sin turnis -al Iljuŝa kaj -- kvazaŭ renovigante interrompitan konversacion -- -demandis lin: - -„Nu, kiel do, ĉu ci ĝin vidis vere, la hejmkoboldon?“ - -„Ne, mi ĝin ne vidis, ĝin ja ne estas eble vidi,“ respondis Iljuŝa -per voĉo apenaŭ aŭdebla, raŭketa, kies sonoj tre bone konformiĝis al -lia vizaĝesprimo, „sed mi aŭdis ... ne sole mi...“ - -„Kie ĝi loĝas?“ - -„En la malnova ĉerpejo[25].“ - -„Ĉu vi laboras en la fabriko?“ - -„Jes, mi kaj mia frato Avdjuŝka; ni estas papergladistoj.“ - -„Jen vi, fabrikuloj!“ - -„Nu, kiel do ci ĝin aŭdis?“ demandis Fedja. - -„Jen kiel ... mi kun frato Avdjuŝka, kun Fedor Miĥejevskij, kun -Ivaŝka Kosoj, kun alia Ivaŝka el Krasnije Ĥolmi, kaj ankoraŭ kun -Ivaŝka Suĥorukov, kun aliaj knaboj ankoraŭ -- entute ni estis -dek: la tuta deĵorintaro. Ni estis devigitaj pasigi la nokton en -la ĉerpejo. Tio estas -- la laborobservisto Nazarov malpermesis al -ni iri hejmen. ‚Kial vi,‘ li diris, ‚fraŭletoj, iros hejmen? Restu -ĉi tie -- ni havos morgaŭ multe da laboro.‘ Nu, ni restis en la -fabrikejo, ni kuŝis tie are ... Avdjuŝka demandis: ‚Nu, knaboj, se la -hejmkoboldo nun venus?‘ Apenaŭ li tion elparolis, iu ekmarŝis super -ni. Ni kuŝis malsupre, ĝi do ekmarŝis super ni, ĉe la rado. Ni aŭdis: -ĝi paŝas, la lignotabuloj fleksiĝas sub ĝi, krakas ... Li transkuris -super niaj kapoj; la akvo ekplaŭdis sur la rado, kiu ekfrapis, -ekturniĝis; sed la baro ĉe la defluilo[26] estas fermita. Ni estis -mirigitaj: kiu levis la bartrabeton, por ke akvo povu flui? Sed la -rado ne longe turniĝis kaj haltis. ‚Tiu‘ iris ree al la supra pordo -kaj malsupreniris la ŝtuparon, malsupreniris ne rapide: la ŝtupetoj -ĝemkraketas sub ĝiaj piedoj. Nu, ĝi alproksimiĝis al nia pordo, -atendis iomete -- tuj la pordo larĝe malfermiĝis ... Mi ektremis -- -rigardas -- nenio estas videbla ... Sed la retĉerpilo, staranta ĉe la -pelvo, ekmoviĝis, leviĝis, eniĝis por momento en la akvon, flugis -iomete en la aero, kvazaŭ ĝi estus ŝprucilo kaj revenis al sia loko. -Poste ĉe alia pelvo forflugis la hoko de la najlo kaj ree pendiĝis -sur la najlon. Poste iu kvazaŭ alproksimiĝis al la pordo, ektusis, -ekspirblovis kiel ŝafo, bruvoĉe... Ni ĉiuj falkuŝiĝis amase teren, -unu rampis sur la alian. Kiel ni tiam ektimegis!“ - -„Jen kiel!“ elparolis Pavel. „Kial do ĝi ektusis?“ - -„Mi ne scias... Eble pro malsekeco en la mucido.“ - -Ĉiuj eksilentis. - -„Nu,“ demandis Fedja, „ĉu la terpomoj estas kuiritaj?“ - -Pavluŝa palpis ilin. - -„Ne, ankoraŭ ne... Jen, ĝi plaŭdigis akvon...“, aldiris li, -rigardante la riveron. „Eble la ezoko. Jen, tie falis steleto.“ - -„Kion mi rakontos ankoraŭ al vi, fratuloj,“ ekparolis per pepvoĉo -Kostja, „aŭdu nur, kion rakontis antaŭ nelonge la paĉjo en mia -ĉeesto.“ - -„Nu, ni aŭdas“, diris protekteme Fedja. - -„Vi ja konas Gavrila-n, la antaŭurban ĉarpentiston?“ - -„Jes, ni lin konas.“ - -„Sed ĉu vi scias, kial li estas tiel malgaja ĉiam? Tiel silentema? -Jen, kial li estas malgaja: Li iris foje, rakontis mia paĉjo, al -arbaro por serĉi nuksojn. Li iris en la arbaron kaj devojiĝis; Dio -scias, en kia loko li troviĝis; li iradas, vagas, fratuloj, ne povas -trovi la vojon, la nokto jam alproksimiĝas... Li sin sidigis sub -arbon. ‚Ĉi tie‘, li pensis, ‚mi atendu la matenon‘, kaj ekdormis. En -dormo li aŭdas, ke iu lin vokas. Li rigardas, sed neniun vidas. Ree -li ekdormetis... ree li estas vokata... Li ree rigardas, vidas, -- -sidas antaŭ li sur la branĉo la nimfo, klarluma, balanciĝas, logas -lin al si kaj ridas... La luno lumis tiel klare, ĉion lumigis... -Ŝi vokas lin al si, -- ŝi estas klara, blanka, kvazaŭ ploteto aŭ -gobio, -- ankaŭ karasoj estas iufoje tiel blanketaj, arĝentkoloraj... -La ĉarpentisto Gavrila duonsvenis ... sed ŝi ridas kaj logas lin al -si per la mano... Jam ekstaris Gavrila, intencis obei al la voko de -la nimfo, -- sed, fratuloj, eble Disinjoro lin inspiris: li faris -krucosignon[27]. Estis pene al li fari la krucosignon, li diris: -‚Mia mano kvazaŭ ŝtoniĝis, ne moviĝis...‘ He, li! Ekvidinte, ke li -faris krucosignon, la nimfo ne ridis plu, ŝi ekploris! Ŝi ploras, -fratuloj, forviŝas siajn larmojn per la haroj; harojn ŝi havas -verdajn, kiel kanabo. Jen rigardas ŝin Gavrila kaj demandas: ‚Kial -ci, arbara kreskaĵaĉo, ploras?‘ Ekparolas la nimfo: ‚Kial ci, homo, -faris krucosignon? Se ci ne estus farinta ĝin, ci restus kun mi en -ĝojo ĝis la fino de la tagoj. Mi ĝemploras, mi veas, ĉar ci faris -krucosignon. Sed ne mi sola tion priploros: ankaŭ ci ĝemploru ĝis la -fino de ciaj tagoj...‘ Tuj ŝi, fratuloj, foriĝis, kaj tuj Gavrila -ekvidis la vojon, per kiu li povis eliri el la arbaro. Kaj de tiu -tempo li estas ĉiam malgaja.“ - -„Jen kia okazintaĵo!“ diris Fedja post ioma silento. „Kiel do -kapablas tia arbara sorĉestaĵo difekti kristanan animon? Li ja ne -obeis ŝin!“ - -„Jen, kapablas tamen...“, diris Kostja. „Gavrila asertis, ke ŝi havis -voĉeton akran, plendan, kiel rano...“ - -„Ĉu cia paĉjo mem tion rakontis?“ daŭrigis Fedja. - -„Li mem. Mi estis kuŝanta, mi ĉion aŭdis.“ - -„Stranga afero! Kial do li estas malgaja... Eble li plaĉis al ŝi, se -ŝi lin alvokis...“ - -„Jes, plaĉis!“ ironie diris Iljuŝa. „Ne! Ŝi volis nur lin tikli -ĝismorte... Ili okupas sin pri tio, la nimfoj...“ - -„Ĉi tie ja ankaŭ, eble, estas nimfoj“, diris Fedja. - -„Ne“, respondis Kostja. „Ĉi tie la loko estas ‚pura‘, ‚libera‘[28]. -Nur la rivero estas proksima.“ - -Ĉiuj eksilentis. Subite, ie malproksime, ekaŭdiĝis tiriĝanta, -preskaŭ ĝemanta sono, unu el tiuj nekompreneblaj noktaj sonoj, kiuj -naskiĝas iufoje en silento, leviĝas, restas en la aero kaj malrapide -disvastiĝas ĉie, kvazaŭ svenante ... Vi aŭskultas ... nenion ... sed -tamen io tintas ... Ŝajne iu longe kriis sub la firmamento mem, iu -alia revokis per akra rido en la arbaro kaj nelaŭta, siblanta fajfado -aŭdiĝis laŭlonge de la rivero ... - -La knaboj rigardis unu la alian kaj faris la krucosignon[29] ... - -„Ke la kruco nin protektu!“ flustris Iljuŝa. - -„He, vi, korvinoj[30]!“ ekkriis Pavel: „Kial vi ektimis? Rigardu nur, -la terpomoj estas jam kuiritaj!“ (Ĉiuj alŝovis sin kaj komencis manĝi -la fumantajn terpomojn; nur sole Vanja ne moviĝis.) „Kaj ci?“ diris -Pavel. - -Sed li ne elrampis el sub sia bastaĵo. La kaldroneto estis baldaŭ -malplena. - -„Ĉu vi aŭdis, fraŭletoj,“ komencis Iljuŝa, „kio okazis antaŭ nelonge -ĉe ni, en Varnavicaj?“ - -„Ĉu sur la digo?“ demandis Fedja. - -„Jes, jes, sur la digo, rompita de akvo ... Jen malpura loko, -malbenita, senviva ... Ĉirkaŭe troviĝas profundaj kavegoj, -terfendaĵoj. En la kavegoj loĝas serpentoj...“ - -„Kio do okazis? Rakontu!“ - -„Jen, kio okazis. Ci, eble, Fedja, ne scias, sed tie, ĉe vi, estas -enterigita droninto. Li droniĝis jam antaŭlonge, kiam la starlageto -estis ankoraŭ profunda. Nur lia tombeto estas apenaŭ videbla, --- eta monto ... Jen, antaŭ nelonge, vokas la servistarestro la -hundgardiston Jermil kaj diras al li: ‚Iru, Jermil, poŝton.‘ Jermil -ĉe ni ĉiam veturas poŝton. Ĉiuj liaj hundoj mortis; ne estis scieble, -kial ili ĉe li ne restas vivantaj; sed li estas hundgardisto bona, -modela ... Jermil rajdis poŝton, restis en la urbo longe kaj -hejmrevenas iomete ebria ... Jam noktiĝis, la nokto estas klara, -la luno brilas ... Jermil transrajdas la digon; la vojo ja iris -tiuflanke ... Rajdas li, la hundgardisto Jermil, kaj vidas: sur la -tombo de la droninto marŝas ŝafideto, tiel blanka, bukla, beleta ... -vagas ... Jen pensas Jermil: ‚Mi ĝin prenos, ĝi ja ĉi tie pereos.‘ -Li prenis la ŝafidon en siajn brakojn. La ŝafido ne kontraŭstaras. -Jermil alproksimiĝas al sia ĉevalo, kun la ŝafido en la brakoj. Sed -la ĉevalo forsaltas de li, spirblovas, skuas sian kapon[31]. Li -krie trankviligas ĝin, sin sidigas por rajdi kun la ŝafido, tenante -la besteton antaŭ si. Li rigardas la ŝafidon, la ŝafido lin ankaŭ -rigardas rekte en la okulojn. Ektimiĝis Jermil, la hundgardisto. -‚Mi ne sciis,‘ li pensis, ‚ke ŝafoj rigardas onin tiel rekte en la -okulojn, sed kontraŭ tio oni povas nenion fari ...‘ Li ĝin karesas -per la mano kaj diras: ‚Bjaŝa! bjaŝa!‘ Subite la ŝafo montris al li -la dentojn kaj ankaŭ diris: ‚Bjaŝa! bjaŝa!‘“ - -Apenaŭ la rakontinto eldiris la lastan vorton, ambaŭ hundoj -leviĝis samtempe, konvulsie bojante, forkuris de la fajro kaj -malaperis en la mallumo. La knaboj ektimis. Vanja eksaltis el sub -sia bastkovraĵo. Pavluŝa kun krio sekvis la hundojn. Ilia bojado -aŭdiĝis el malproksimo. Oni aŭdis ankaŭ la senordan kuradon de la -maltrankviligita ĉevalaro ... Pavluŝa laŭtvoĉe ekkriis: „Grizulo! -Ĵuĉka[32]!“ Post kelkaj momentoj la bojado haltis, aŭdebliĝis el -malproksimo jam la voĉo de Pavluŝa. Preterpasis ankoraŭ iomete da -tempo. La knaboj mire rigardis unu la alian, kvazaŭ atendante, kio -okazos. Subite aŭdiĝis la piedfrapado de kuranta ĉevalo. Abrupte ĝi -haltis ĉe la brullignaro, kaj, sin tenante je la kolharoj, rapide -malsuprensaltis Pavluŝa. Ambaŭ hundoj ankaŭ eksaltis en la lumrondon, -kaj tuj sin sidigis, elpendigante siajn ruĝajn langojn. - -„Kio okazis? kio?“ demandis la knaboj. - -„Nenio“, diris Pavluŝa, forsendante la ĉevalon. „Eble la hundoj -ion elflaris ... Mi pensis, ke tio estas lupo“, aldiris li per -indiferenta voĉo, rapide spirante. - -Nevole mi admiris Pavluŝa-n. Li estis tre interesa en ĉi tiu momento. -Lia malbela vizaĝo, vigligita pro rapida rajdado, kvazaŭ brulis pro -kuraĝeco, pro firma decidemo ... Sen bastono, nokte, li, nenion -pripensante, saltrajdis por forpeli la lupon. „Kia bravulo!“ pensis -mi, lin rigardante. - -„Ĉu oni ilin vidas tie ĉi, la lupojn?“ demandis la timemulaĉo Kostja. - -„Ili ĉiam estas multnombraj ĉi tie“, respondis Pavel. „Sed danĝeraj -ili estas nur vintre.“ - -Li ree kaŭrekuŝigis sin ĉe la fajro. Sin sidigante sur la teron, li -faligis sian manon sur la haran nukon de unu el la hundoj; kaj la -ĝojigita besto longe ne deturnis la kapon, fiere-dankeme rigardante -deflanke Pavluŝa-n. - -Vanja ree forkaŝis sin sub sia bastaĵo. - -„Sed kiajn teruraĵojn, ci, Iljuŝa, al ni rakontis?“ ekparolis Fedja. -Li estis la filo de la riĉa vilaĝano kaj, kiel tia, li komencis -ĉiam, unua, la konversacion. „Ankaŭ la hundojn igis boji ia diabla -forto!... Certe, mi aŭdis, ĉe vi tiu loko estas malbenita...“ - -„Varnavicaj! Sendube: tre malpura loko! Tie ofte oni vidadis la -maljunan sinjoron, la mortintan ... Vagas li, oni rakontas, en -longbaska kaftano[33], ĉiam sopirĝemas, serĉas ion sur la tero ... -Foje lin renkontis la maljuna Trofimiĉ. -- ‚Kion vi, sinjoro Ivan -Ivaniĉ, bonvolas serĉi sur la tero?‘“ - -„Li demandis la sinjoron?“ - -„Jes, li demandis...“ - -„Nu, kuraĝulo li ja estas, ĉi tiu Trofimiĉ. Kion do la sinjoro -respondis?“ - -„‚Sorĉan herbon[34]‘ diras li, ‚mi serĉas.‘ Tiel obtuze elparolas: -‚sorĉan herbon‘ ... ‚Kial do vi bezonas sorĉan herbon, Ivan Ivaniĉ?‘ - -‚La tombo min premas,‘ li diras, ‚Trofimiĉ ... For el la tero mi -volas, for!‘“ - -„Jen, kia li estas!“ diris Fedja. „Ĉu li ne sufiĉe vivis?“ - -„Stranga afero!“ elparolis Kostja. „Mi pensis, ke la mortintojn oni -povas vidi nur ‚gepatran sabaton‘[35].“ - -„La mortintojn oni povas vidi ĉiam“, certige diris Iljuŝa. Li, -kiel mi rimarkis, pli bone ol aliaj knaboj sciis ĉiujn vilaĝanajn -superstiĉajn „onidirojn“. „Sed ‚gepatran sabaton‘ vi ankaŭ povas vidi -la vivanton, kies vico estas -- morti en la sama jaro... Sidigu cin -nur sur la preĝejan peronon, rigardu la vojon... Preterpaŝos ĉiuj -tiuj, kiuj estas mortontaj dum la jaro... Ĉe ni pasintan jaron Uljana -iris al la preĝeja perono...“ - -„Nu, ĉu ŝi iun vidis?“ sciavide demandis Kostja. - -„Certe... Unue ŝi sidis longe, nenion aŭdis, neniun vidis ... nur ie -kvazaŭ hundeto bojas... Subite vidas ŝi: iu knabo iras sur la vojo, -vestita sole de ĉemizo. Ŝi fiksrigardis: iras Ivaŝka Fedosejev.“ - -„Ĉu tiu, kiu mortis printempe?“ - -„Li, la sama. Li iras, ne levas la kapon. Uljana lin rekonis... Poste -ŝi rigardas -- iras virino. Ŝi fiksrigardas -- ho, Disinjoro, do tio -estas ŝi mem, Uljana!“ - -„Ĉu eble estas, ke ŝi mem?“ - -„Je Dio, ŝi mem.“ - -„Nu, ŝi ja ankoraŭ ne mortis?“ - -„La jaro ne forpasis ankoraŭ. Sed rigardu ŝin -- ŝi apenaŭ marŝas, -apenaŭ spiras.“ - -Ĉiuj ree eksilentis. Pavel ĵetis la manplenon da sekaj branĉetoj -en la fajron. Akre nigriĝis ili sur la subite ekflamanta lumo, -ekkraketis, ekfumiĝis, kurbiĝis, levante la brulitajn pintojn. -La lumrebrilo disvastiĝis ĉiuflanken kaj, tremetante, leviĝis -alten. Neatendite aperis blanka kolombeto, -- flugis rekte sur tiun -rebrilon, time turniĝis, tute surverŝita de varmega helo kaj foriĝis -en sonora flugado. - -„Eble ĝi devojiĝis kaj ne trovas sian hejmon“, diris Pavel. „Nun ĝi -flugos, trovos ian lokon kaj tie noktpasigos ĝis la mateno.“ - -„Ĉu ci ne pensas, Pavluŝa,“ diris Kostja, „ke tio estis la animo de -iu veremulo[36], fluginta ĉielen, he?“ - -Pavel ĵetis ankoraŭ unu manplenon en la fajron. - -„Verŝajne“, li diris fine. - -„Diru do, Pavluŝa,“ komencis Fedja, „ĉu ĉe vi, en Ŝalomovo, estis -ankaŭ videbla la ĉiela antaŭdiro[37]?“ - -„Kiam la suno malaperis? Kompreneble, jes...“ - -„Ĉu vi ankaŭ ektimis?“ - -„Ne nur ni... Nia sinjoro, kvankam li diris al ni antaŭe, ke estos la -suna mallumiĝo, tamen, kiam mallumiĝis, tiel ektimis, terure... En la -‚izba‘[38], kie loĝas la servistaro, la kuiristino, kiam mallumiĝis, -ekkaptis la fornan forkon kaj rompis, batante per ĝi, ĉiujn potojn -en la kuirforno. ‚Neniu bezonas ja nun manĝi,‘ ŝi diris, ‚la mondo -ja pereas!‘ La brasiksupo tiamaniere tuta forfluis. En nia vilaĝo, -fratuloj, disvastiĝis jenaj famoj: ke blankaj lupoj transkuros la -landon, ili manĝos homojn, ĉie flugos rabobirdoj kaj finfine oni -ekvidos Triŝka-n[39] mem.“ - -„Kian Triŝka-n?“ demandis Kostja. - -„Ĉu ci ne scias?“ arde ekparolis Iljuŝa. „Nu, frato, de kie ci venas, -se ci ne konas Triŝka-n? Hejmsiduloj vi estas en via vilaĝo, veraj -hejmsiduloj[40]! Triŝka -- tio estas mirinda homo, kiu venos. Li -estos mirinda, ĉar neniu lin povos kapti, kaj nenion oni povos fari -kontraŭ li... Ekzemple: la popolo volos lin kapti, ili atakos lin -per bastonegoj, ĉirkaŭos lin per ĉenegoj, sed li elglitos tiel, ke -ili komencos batali kontraŭ la siajn mem. Oni metos lin, ekzemple, -en la malliberejon, -- li petos kruĉeton da akvo por trinki, oni -alportos al li kruĉeton -- li ensaltos en ĝin kaj malaperos en ĝia -fundo. Oni katenos lin, li frapos per la manplatoj, tuj la katenoj -falos teren. Nu, ĉi tiu Triŝka irados tra kamparoj, tra urboj... Ĉi -tiu Triŝka estos homo malica, li delogos la kristanan popolon, sed -oni ne povos ion fari kontraŭ li... Tia homo li estos, ruzmalica...“ - -„Nu, jes,“ plu parolis Pavluŝa per sia malrapidiĝanta voĉo, „li estos -tia... Tiun oni ankaŭ atendis ĉe ni... La maljunuloj diris: kiam -komenciĝos la ĉiela fenomeno, tuj venos Triŝka. Jam ĝi komenciĝis. -Ĉiuj eliris el la domoj, iris sur la straton, la kampon, atendas, kio -okazos. Ĉe ni, kiel vi scias, estas multe da loko, estas vaste... -Oni vidas -- el la antaŭvilaĝo la monton malsupreniras iu stranga -kun kapo mirinda... Ĉiuj ekkriis: ‚Ho, jen venas Triŝka! venas -Triŝka!‘ Kaj ĉiuj diskuris, ĉiu, kien li povis! Nia vilaĝestro -rampis en la akvofosejon, lia edzino eksenmoviĝis sur la sojlo de -sia pordego kaj ektimigis tiel sian korthundon, ke ĝi forkuris de la -ĉeno, transsaltis la baraĵon kaj malaperis en la arbaro! La patro -de Kuzka, Dorofejiĉ, saltis en avenkampon, sin duonsidigis tie, -ekkriis kiel koturno: ‚Eble la animpereigisto do kompatos birdojn, -tiu malamiko!‘ Jen tiel ĉiuj maltrankviliĝis! Sed tio estis nia -barelisto, Vavila; li aĉetis novan kruĉeton kaj metis ĝin, irante, -sur sian kapon.“ - -Ĉiuj knaboj ekridis kaj ree eksilentis por momento, kiel tio okazas -ofte inter homoj, konversaciantaj ekstere de la domo. - -Mi rigardis ĉirkaŭen: reĝe kaj solene staris la nokto, la mucidan -malvarmeton de la vespero anstataŭis meznokta seka varmeco, kaj -ankoraŭ longe ĝi estis kuŝonta kiel mola tavolo super la dormantaj -kampoj; ankoraŭ multe da tempo restis ĝis la unua balbutflustrado, -ĝis la unuaj roseroj de la matenruĝo. La luno forestis en la ĉielo; -ĝi estis leviĝonta pli malfrue. Multnombraj oraj steletoj, ŝajne, -silente flugmoviĝis ĉiuj, lumbriletante kvazaŭ vete, sin direktante -al la „Laktvojo“. Ilin rigardante, vere, vi kvazaŭ sentis mem neklare -antaŭenrapidantan, senhaltan kuradon de la tero ... Subite stranga, -vea akra krio ekaŭdiĝis dufoje, unu post la alia, super la rivero, -kaj reaŭdiĝis baldaŭ pli malproksime ... - -Kostja ektremis. „Kio tio estas?“ - -„La ardeo krias“, trankvile respondis Pavel. - -„La ardeo“, ripetis Kostja. „Kion do mi hieraŭ aŭdis vespere“, -aldiris li post iometa silento. „Ci eble scias...“ - -„Kion ci aŭdis?“ - -„Jen kion: Mi iris el Kamenaja Grjada al Ŝaŝkino. Mi iris unue -laŭlonge de niaj nuksarbustoj, poste mi transiris la herbejon, ci -scias, tie, kie ĝi abrupte turniĝas en la kavego; tie ankaŭ estas -profunda akvotruo;[41] ĝi ne estas videbla sub la kreskanta kanaro. -Nu, mi preteriris, fratuloj, tiun akvotruon, -- el ĝi ekĝemas iu, -tiel plendplene: ‚u--u! u--u! u--u!‘ Mi ektimis, fratuloj; estis -malfrue nokte, kaj la voĉo -- tiel ĝemplena! Ŝajnis al mi, ke mi mem -ekploras! Kio tio estis, he?“ - -„En tiu akvotruo antaŭlaste pasintan someron rabistoj dronigis la -arbargardiston Akim-on,“ diris Pavluŝa, „eble lia animo plendas...“ - -„Estas eble, fratuloj“, rediris Kostja, larĝigante siajn grandajn -okulojn. „Mi ja ne sciis, ke oni dronigis Akim-on en tiu truego, -- -mi estus ankoraŭ pli ektimiĝinta.“ - -„Oni diras, ke ekzistas ankaŭ tiaj etaj ranoj,“ daŭrigis Pavluŝa, -„kiuj tiel plende krias.“ - -„La ranoj! Nu, tio estis ne ranoj! ... kiaj ranoj!“ (La ardeo ree -eligis ĉe la rivero akran krion.) „He, ĝi!“ malgraŭvole elparolis -Kostja, „ĝi krias, kvazaŭ la arbarkoboldo.“ - -„La arbarkoboldo ne krias,“ diris Iljuŝa, „ĝi estas muta. Ĝi nur -frapas per la manplatoj kaj kraketas...“ - -„Ĉu ci lin eble vidis, la arbarkoboldon?“ mokeme interrompis lin -Fedja. - -„Ne, mi ne vidis, ke Dio gardu ĝin vidi. Sed aliaj vidis antaŭ kelke -da tagoj, ĉe ni, li devojigis kamparanon, igis lin vagi en la arbaro, -ĉiuflanken, ĉiam ĉirkaŭ la sama kampeto. Apenaŭ li trovis la vojon -frumatene.“ - -„Nu, ĉu li ĝin vidis?“ - -„Li vidis. Li rakontas: staras tiel grandega, malluma, envolvita, -malantaŭ la arbo ... ne klare videbla ... rigardas ... palpebrumas -... rigardas per siaj okulaĉoj kaj palpebrumas...“ - -„He,“ ekkriis Fedja, ektremetante kaj skuante la ŝultrojn, „fi!“ - -„Kial do tia aĉajo disvastiĝis en la mondo?“ diris Pavel, „verdire!“ - -„Ne insultu, ĝi aŭdos!“ atentigis Ilja. - -Ree ĉiuj eksilentis. - -„Rigardu, rigardu, fraŭletoj“, ekaŭdiĝis neatendite la infaneca voĉo -de Vanja. „Rigardu la Diajn steletojn: kvazaŭ abeletoj ili flugas, -amase...“ - -Li elmontris sian freŝan vizaĝeton el sub la bastkovraĵo kaj -malrapide levis al la ĉielo siajn grandajn, mildajn okulojn. La -okuloj de ĉiuj knaboj leviĝis al la ĉielo kaj ne baldaŭ malleviĝis. - -„Diru, Vanja,“ karese ekparolis Fedja, „ĉu cia fratino Anjutka bone -fartas?“ - -„Jes, bone“, respondis Vanja, iomete kartave. - -„Demandu ŝin, kial ŝi ne venas al ni.“ - -„Mi ne scias.“ - -„Diru al ŝi, ke ŝi venu!“ - -„Mi diros.“ - -„Diru al ŝi, ke mi ion al ŝi donacos.“ - -„Kaj al mi ankaŭ?“ - -„Jes, ankaŭ.“ - -Vanja ekĝemetis. - -„Ne, ni ne bezonas ion ... Donu al ŝi: ŝi estas bonkora etulino.“ -Vanja ree kuŝigis sin. Pavel ekstaris kaj prenis la malplenan -kaldroneton. - -„Kien ci iros?“ demandis lin Fedja. - -„Al la rivero; mi volas ĉerpi akvon, mi soifas.“ - -La hundoj leviĝis kaj iris post li. - -„Atentu nur, ne falu en la riveron!“ kriis Iljuŝa al la foririnta -kunulo. - -„Kial do li falos?“ diris Fedja. „Li estas singardema.“ - -„Jes, singardema ... Ĉio povas okazi: li kliniĝos, ĉerpos akvon, tuj -la akvokoboldo ekkaptos lian manon, tiros lin al si. Poste oni diros: -la knabo falis en la riveron! Sed ne li mem falis! Jen, li rampas en -la kanaron“, aldiris li, aŭskultante. - -Vere la kanaro, disiĝante, kraketis. - -„Ĉu estas vero, ke Akulina sensaĝiĝis de tiu tempo, kiam ŝi estis en -la akvo?“ demandis Kostja. - -„Jes, de tiu tempo ... Kia ŝi nun estas! Antaŭe, laŭ onidiroj, ŝi -estis belulino. La akvokoboldo difektis ŝin. Li, eble, ne sciis, ke -oni baldaŭ ŝin eltiros el la akvo. Li ŝin difektis tie, ĉe si, en la -riverfundo.“ - -(Mi ofte renkontis tiun Akulina-n. En ĉifonvestaĵoj, terure -malgrasa, kun karbonigra vizaĝo, malklariĝinta rigardo, ĉiam -montrante siajn dentojn, ŝi vagas dum kelkaj horoj sur la sama loko, -ie sur la vojo; la manojn ŝi ĉiam alpremas al la brusto, malrapide -balanciĝante, jen sur unu, jen sur alia piedo, kvazaŭ la besto en -la kaĝo. Ŝi komprenas nenion, kion ajn oni diras al ŝi, kaj nur de -tempo al tempo konvulsie ridas.) - -„Oni diras,“ daŭrigis Kostja, „ke Akulina ĵetis sin en la riveron, -ĉar ŝia amanto ŝin trompis.“ - -„Jes, pro tio.“ - -„Ĉu ci memoras al Vasja?“ malgaje aldiris Kostja. - -„Kia Vasja?“ demandis Fedja. - -„Tiu, kiu estas droninta“, respondis Kostja, „en ĉi tiu sama rivero. -Kia knabo li estis! kia knabo! Lia patrino, Feklista, kiel ŝi amis -lin, Vasja-n! Kvazaŭ ŝi, Feklista, antaŭsentis, ke en la akvo li -trovos sian pereon! Ofte iris Vasja por bani en la rivero kun ni, -knaboj; ŝi timtremis ... Aliaj virinoj ne timas, preteriras kun -trogoj, sed Feklista ĉiam metis la trogon teren kaj vokis lin: -‚Revenu, mia lumeto, revenu, mia falketo!‘ Kaj kiel li dronis, nur -Dio scias: li amuziĝis tie, sur la bordo, la patrino estis ankaŭ tie --- ŝi rastis fojnon. Subite ŝi aŭdis, kvazaŭ iu ellasas vezikojn en -la akvo, ŝi rigardas -- naĝas nur la ĉapeto de Vasja. De tiu tempo -Feklista kvazaŭ sensaĝiĝis: ŝi sin kuŝigas ofte sur la lokon, kie -li estas droninta. Ŝi kuŝas, fratuloj, kaj kantas tiun kanteton, -kiun Vasja kantadis -- vi memoras ... Ŝi ĝin kantas kaj ploras, vee -plendas al Dio...“ - -„Jen Pavluŝa venas“, diris Fedja. - -Pavel alproksimiĝis al la fajro kun la kaldroneto plena de akvo. - -„Nu, fraŭletoj“, li komencis post iometa silentado. „Ne bona afero -okazis.“ - -„Kio do?“ rapide demandis Kostja. - -„Mi aŭdis la voĉon de Vasja.“ - -Ĉiuj ektremis. - -„Ĉu vere, ĉu vere?“ ekbalbutis Kostja. - -„Je Dio ... Mi kliniĝis al la akvo, subite mi estas vokata ... la -voĉo de Vasja ... kvazaŭ el la akvo ... ‚Pavluŝa ... venu ĉi tien!‘ -Mi deiris; tamen mi ĉerpis iomete da akvo.“ - -„Ho Dio, ho Dio!“ diris la knaboj, farante krucosignon. „La -akvokoboldo ja vokis cin, Pavel“, aldiris Fedja. „Ni ĵus parolis pri -li, pri Vasja...“ - -„Ho, tio estas malbona signo“, malrapide diris Iljuŝa. - -„Nu, kion fari!“ diris Pavel decide. „Oni ne evitos sian sorton!“ - -La knaboj eksilentis. La vortoj de Pavel, videble, profundanime ilin -impresis. Ili kuŝigis sin antaŭ la fajro, intencante tie dormi. - -„Kio estas tio?“ demandis Kostja, duonlevante la kapon. - -„Tio -- skolopoj flugas, fajfas...“ - -„Kien ili flugas?“ - -„Tien, kie, oni rakontas, ne ekzistas la vintro.“ - -„Ĉu ekzistas tiaj landoj?“ - -„Jes...“ - -„Ĉu malproksime?“ - -„Tre malproksime, trans varmaj maroj...“ - -Kostja sopire ekĝemis kaj malfermis la okulojn. - -Jam pasis pli ol tri horoj de tiu tempo, kiam mi najbariĝis ĉe la -knaboj. Fine leviĝis la luno; sed mi ĝin ne tuj rimarkis. Tiom ĝi -estis malgranda kaj mallarĝa. La senluma nokto plu estis belega -... Sed jam multaj steloj alproksimiĝis al la malhela rando de la -tero; steloj, ankoraŭ antaŭ nelonge alte starintaj en la ĉielo. Ĉio -eksilentis ĉirkaŭe, kiel kutime ĉio eksilentas antaŭ la mateno. Ĉio -eniĝis en fortan senmovan antaŭmatenan dormadon. - -Ne tiel forte odoris la aero, kvazaŭ disverŝiĝis sur ĝin la mucido... -Ne longaj estas someraj noktoj! La konversacio de la knaboj estis -estingiĝanta kune kun la fajroj. La hundoj ankaŭ dormis... La -ĉevaloj, kiom mi povis distingi en la apenaŭ lumtremetanta, malforta -brileto de la steloj, ankaŭ estis kuŝantaj, mallevinte la kapojn. -Kvazaŭ sveno ekkaptis min, mi ekdormetis... - -Freŝa flueto tuŝis mian vizaĝon. Mi malfermis la okulojn: jam -mateniĝis... Oni ankoraŭ ne vidis la matenruĝon, sed la oriento jam -blankiĝis... Kvankam neklare, mi jam povis vidi ĉirkaŭ mi ĉion... -Palgriza ĉielo heliĝis, malvarmiĝis, ekbluiĝis; la steloj jen -trembriletis, jen foriĝis... La tero malsekiĝis, la folioj kvazaŭ -ŝvitis, ie aŭdiĝis jam vivaj voĉoj, kaj fluanta, frumatena venteto -jam komencis vagi kaj flirti super la tero. Mia korpo respondis al ĝi -per facila, gaja tremeto. Mi rapide ekstaris kaj alproksimiĝis al la -knaboj. Ili ĉiuj dormis, kvazaŭ senvivuloj, ĉirkaŭ la finbruletanta -lignaro; nur Pavel duonleviĝis kaj rigardis min fikse. - -Mi kapsalutis lin kaj foriris laŭlonge de la ekfumiĝinta rivero. -Apenaŭ mi tramarŝis du verstojn, jam ĉirkaŭ mi ekverŝiĝis -- unue -rozruĝaj, poste purpuraj, orkoloraj fluoj de la juna varma lumo ... -elverŝiĝis sur la vasta herbejo malseka -- antaŭe, malantaŭe -- sur -ekverdiĝintaj montetoj, de unu arbaro ĝis la alia, sur la longa -polva vojo, brilantaj ekruĝiĝintaj arbustoj, sur la rivero, honteme -bluiĝanta el sub la maldensiĝanta nebulo. Ĉio ekmoviĝis, vekiĝis, -ekkantis, ekparolis... Kiel diamantaj radilumoj ekruĝiĝis grandpecaj -gutoj de roso. Al mi renkonte flugis la sonorado, la sonoj, klaraj, -laŭtaj, ŝajnis kvazaŭ ankaŭ lavitaj de la matena freŝmalvarmeto ... -Subite preterpasis kure la ripozinta ĉevalaro, pelita de la konataj -knaboj. - -Bedaŭrinde mi estas devigita aldiri, ke Pavel mortis en la sama jaro. -Li ne dronis: li mortiĝis, falante de la ĉevalo ... Domaĝe, li estis -bravulo! - - - - -POEMETOJ EN PROZO - - -HUNDO - -Ni estas duope en la ĉambro -- mi kaj mia hundo. Terura ventego -blovas ekstere. - -Kontraŭe de mi sidas mia hundo kaj rigardas en miajn okulojn. - -Mi ankaŭ rigardas en ĝiajn okulojn. - -Kvazaŭ ion diri ĝi volas al mi. Ĝi estas muta, senvorta, ĝi ne -komprenas sin mem, -- sed mi ĝin komprenas. - -Mi komprenas, ke en tiu ĉi momento en ĝi, kiel ankaŭ en mi, vivas la -sama sento, ke ne estas diferenco inter ni. Ni estas egalaj; en ĉiu -de ni brulas, lumas sama tremetanta fajreto. - -Alflugos la morto, svingos sian malvarman, larĝan flugilon ... - -Kaj venos fino al ni! - -Kiu scios poste, kia fajreto brilis en mi kaj kia -- en ĝi? - -Ne, tio ne besto kaj homo interŝanĝas rigardojn ... - -Du paroj da egalaj okuloj estas fiksitaj unu al la alia ... - -Kaj en ĉiu paro da okuloj, en la besto kaj en la homo, la sama vivo -timeme sin alpremas al la vivo de l’ alia. - - -SFINKSO - -Flavete-griza sablo supre molaĉa, malsupre malmola ... sablodezerto -sen fino ... Super tiu ĉi sabla ebenaĵo, super tiu ĉi maro el morta -cindro, sin levas grandega kapo de egipta sfinkso. - -Kion volas elparoli tiuj ĉi dikaj, antaŭensaltintaj lipoj? tiuj ĉi -senmove dislarĝigitaj, suprenfalditaj naztruoj -- kion ili esprimas? -Kion volas diri tiuj okuloj, duone ekdormintaj, duone atentemaj sub -duobla arko de altaj brovoj? Ili volas ion eldiri! Ili eĉ diras ion, -sed nur Ojdipus[42] povas solvi la enigmon, kompreni ilian senvortan -paroladon. - -Ho ... sed mi ekkonas tiujn ĉi trajtojn -- en ili estas nenio egipta. -Blanka, mallarĝa frunto, elsaltantaj vangostoj, mallonga, rekta nazo, -bela blankdenta buŝo, molaj lipharoj, krispa barbeto ... sur la kapo --- -- haramaso kun hardisiĝo ... larĝe disstarigitaj malgrandaj -okuloj ... sed tio estas vi ... mia samlandano ... rusa kamparano? De -kiam do vi iĝis sfinkso? Ĉu vi ankoraŭ ion volas elparoli? Jes, vi -ankaŭ estas sfinkso. - -Viaj okuloj -- -- senkoloraj, sed profundaj -- -- parolas ankoraŭ. -Ankaŭ sensona kaj enigma estas tiu parolado. - -Sed kie -- do sin trovas via Ojdipus? - -Ho ve ... ne estas facile fariĝi via Ojdipus, vi, tutrusa sfinkso! - - -EGOISTO - -Li posedis ĉion necesan por iĝi vipo de sia familio. - -Li naskiĝis bonsana, riĉa, kaj dum sia tuta vivo, restante riĉa kaj -bonsana, li neniam agis malbone aŭ erare, ne diris nenecesan vorton -kaj ne trompiĝis. - -Li estis senriproĉe honesta. Fiera pro sia honesteco, li turmentis -per ĝi siajn parencojn, amikojn, konatojn. - -Lia honesteco estis kapitalo ... kaj li, kiel procentegisto, demandis -por ĝi procentegojn. - -Lia honesteco ebligis al li kaj rajtigis lin esti senkompata kaj -ne fari bonon, kio ne estis ordonita. Li estis senkompata, li ne -bonfaradis ... ĉar la bonfarado ordonita ne estas bono ĝusta. - -Pri neniu li zorgis, krom pri si mem -- ĉar li estis modela. Li -sincere indignis, kiam aliaj ne zorgis pri li! - -Samtempe li ne opiniis sin mem egoisto. -- Li plej severe mallaŭdegis -kaj persekutis egoistojn. Kompreneble! -- la egoismo de aliaj -malhelpis al la lia. - -Ne sciante sin kapabla al ia erareto, li ne komprenis, ne toleris ies -erareton. Li ĝenerale komprenis nenion kaj neniun, ĉar li tuta, de -ĉiuj flankoj, de supre kaj sube, estis ĉirkaŭita nur de si mem. - -Li eĉ ne komprenis, kion signifas „pardoni“. Li mem al si ne havis -okazon pardoni ... Kial do li devas pardoni aliajn? - -Antaŭ la juĝo de la propra konscienco, antaŭ la vizaĝo de sia Dio, -li, miraklo, monstro de bona virtemo, levis la okulojn supren kaj -elparoladis per firma, klara voĉo: „Jes, mi estas morala homo!“ - -Li ripetos tiujn vortojn, mortonte, kaj nenio tremetos eĉ tiam en lia -ŝtona koro, en la koro sen fendeto, sen makuleto ... - -Ho, la malbelo de la memkontentiĝa, nepardonema, malmultekoste -akirita virteco, -- ci estas pli abomeninda ol la malkaŝita malbelo -de la malvirto! - - -LAZURREGNO - -Ho, lazurregno! Ho, lando de lazuro, lumo, juneco, feliĉo! - -Mi vidis vin ... en sonĝo ... - -Ni estis kelke da vojaĝantoj en belega, ornamita boato. Kvazaŭ brusto -de cigno iĝis blanka velo sub tornitaj mastoj. - -Mi ne konis miajn kunvojaĝantojn, sed mi komprenis, ke ili estis same -junaj, gajaj kaj feliĉaj kiel mi mem. - -Mi eĉ ilin ne rimarkis. Ni vidis ĉirkaŭ ni nur la senliman -lazurkoloran maron, kovritan per oraj skvameretoj ... super nia kapo --- la ĉielon samkorolan kiel tiu lazura maro ... Sur ĝi, triumfante -kaj kvazaŭ ridante, ruliĝis la karesplena suno. - -Kaj de tempo al tempo aŭdiĝis inter ni rido sonora, gaja, kiel rido -de dioj! - -Foje ies buŝo eligis vortojn, versojn, mirinde belajn, plenajn de -forto kaj de inspiro ... Ŝajnis, ke la ĉielo mem resonas responde -kaj la maro ĉirkaŭa tremetas pro sama sento ... Kaj poste ree estiĝis -feliĉega silento ... - -Facile naĝante sur molaj ondoj, moviĝis nia rapidira boato. Ne la -vento ĝin movis; ĝin direktis niaj propraj, ludantaj koroj. Ili ĝin -portis tien, kien ni deziris. - -Ni renkontis insulojn, sorĉfabelajn, duondiafanajn insulojn, -rebrilantajn kiel juvelŝtonoj kaj smeraldoj. Ebriigaj bonodoroj -alvenis de rondigitaj bordoj. La unuaj el tiuj insuloj surŝutis -nin per pluvo el rozoj kaj konvaloj. De aliaj subite leviĝis -ĉielarkokoloraj, longflugilaj birdoj. - -La birdoj sin turnis super ni, la konvaloj kaj rozoj fandiĝis en -perlsimila ŝaŭmo, glitanta laŭlonge de la glataj flankoj de nia -boato. Kune kun la floroj alflugis dolĉaj sonoj. Aŭdiĝis inter ili -virinaj voĉoj. Kaj ĉio ĉirkaŭa: la ĉielo, la maro, la bloviĝo de la -velo supre, la plaŭdado de la akvofluo post la boato -- ĉio parolis -pri amo, pri feliĉiga amo! - -Kaj ŝi, kiun amis ĉiu el ni, ŝi estis ĉi tie -- nevidebla kaj -proksima ... Ankoraŭ unu momento -- kaj jen -- ekbrilos ŝiaj okuloj, -ekfloros ŝia rideto ... ŝia mano tuŝos la vian kaj fortiros vin en -neniam velkontan paradizon! - -Ho, regno lazura! Mi vidis vin ... en sonĝo ... - - -FESTO EN LA ĈIELO - -Foje la Supera Estulo aranĝis grandegan feston en sia lazurlanda -palaco. - -Li invitis ĉiujn virtojn. La virtoj ja estas sinjorinoj; -- tial li -ne invitis sinjorojn. - -Ili kuniĝis multnombraj ... grandaj kaj etaj. La etaj virtoj estis -pli agrablaj, pli afablaj ol la grandaj. Sed ĉiuj ŝajnis kontentaj -kaj ĝentile interkonversaciis, kiel decas al proksimaj parencoj kaj -konatoj. - -Sed jen -- la Supera Estulo rimarkis du belajn sinjorinojn, kiuj, -ŝajne, ankoraŭ ne konis unu la alian. - -Li prenis la manon de l’ unu kaj alkondukis ŝin al la alia. - -„Dankemo!“ li diris, montrante la unuan. - -„Bonfarado!“ li diris, prezentante la duan. - -Ambaŭ virtoj tre ekmiris: dum la tempo, ke la mondo ekzistas -- kaj -ĝi estas sufiĉe malnova --, ili nun la unuan fojon renkontis unu la -alian. - - -HALTU! - -Haltu! Tia, kia mi vin vidas nun -- restu por ĉiam en mia memoro! El -viaj lipoj eliĝis lasta inspirplena sono, viaj okuloj ne brilas, sed -estingiĝas, troplenaj de feliĉo, de kvietega konscio de l’ beleco, -de tiu beleco, kiun vi sukcesis esprimi, de tiu beleco, al kiu vi -etendas viajn triumfantajn, viajn laciĝantajn brakojn. - -Kia lumo, pli maldensa, pli pura ol la sunlumo, surverŝas viajn -membrojn, la faldetojn de via vestaĵo? - -Kia Dio per karesblovo de sia spiro forblovis de via frunto viajn -disĵetitajn buklojn? - -Lia kisado brulas sur via pala, kvazaŭ marmora, frunto! - -Jen ĝi -- la malkaŝita sekreto, la sekreto de l’ poezio, de l’ vivo, -de l’ amo! Ne ekzistas alia senmorteco, -- oni ne bezonas alian! -- -En tiaj momentoj vi estas bela! - -Ili forpasos -- kaj vi estos ree iomete da cindro, virino, infano ... - -Sed tio vin ne interesas! En tiu momento vi iĝis pli alta, vi -troviĝis ekster la pasema, templimita ... -- Tiu via momento neniam -finiĝos. - -Haltu! Permesu al mi esti partoprenanto de via senmorteco, faligu en -mian animon la fajreron rebrilantan de via eterneco! - - -MORGAŬ! MORGAŬ! - -Kiom vana, malplena, bagatela estas preskaŭ ĉiu tago travivita! Kiom -malmulte da sekvoj ĝi postlasas! Kiel sensence, sensaĝe forkuris -horoj post horoj! - -Tamen la homo ĉiam volas ekzisti; kara al li estas la vivado, li -esperas, li atendas ion de l’ tempo estonta ... Ho, sed kian bonon? - -Sed kial li imagas, ke aliaj, venontaj tagoj ne estos similaj al la -tago ĵus forpasinta? - -Li ne meditas pri tio. Li ĝenerale ne ŝatas mediti, -- kaj li estas -prava. -- - -„Morgaŭ, morgaŭ“, li konsolas sin mem, ĝis kiam tiu „morgaŭ“ -entombigos lin. - --- Nu, se vi estos en la tombo, kontraŭvole vi ne meditos plu ... - - -ROZO - -La lastaj tagoj de l’ aŭgusto. - -La suno subiris ... Subita, fortega pluvo sen tondro, sen fulmo, ĵus -estis transfluginta super vasta ebenaĵo. - -La ĝardeno antaŭ la domo fumis kaj brulis, tute surverŝita de la -fajrego de la sunsubiro, de la pluvego ... - -Ŝi sidis ĉe la tablo en la salono kaj obstine enpense rigardis la -ĝardenon tra la duonmalfermita pordo. - -Mi sciis, kio pasis tiam en ŝia animo. Mi sciis, ke post nelonga sed -turmenta lukto, ŝi en tiu momento sin donis al la sento, kiu jam -delonge estis pli forta ol ŝi ... - -Subite ŝi levis sin, rapide eliris en la ĝardenon kaj malaperis. - -Forpasis horo ... ankoraŭ unu ... ŝi ne revenis. - -Tiam mi levis min, eliris el la domo kaj iris laŭlonge de la aleo, en -kiu, mi ne dubis, iris ŝi. - -Ĉio ĉirkaŭe mallumiĝis. Noktiĝis ... Sed sur la malseka sablo de la -vojeto, hele ruĝiĝante en la mallumo, videbliĝis ia ronda aĵeto. - -Mi klinis min. Tio estis juna, apenaŭ disvolviĝinta rozo. Antaŭ du -horoj mi vidis tiun ĉi rozon sur ŝia brusto. - -Mi zorge levis ĝin, kaj, reveninte en la salonon, mi kuŝigis ĝin sur -la tablon, antaŭ ŝia seĝego. - -Ŝia vizaĝo paliĝis kaj samtempe pliviviĝis. Rapide, kun gaja -konfuzo, ĉiuflanken rigardis ŝiaj mallevitaj, kvazaŭ malgrandiĝintaj, -okuloj. - -Ŝi ekvidis la rozon, ekprenis ĝin, rigardis ĝiajn ĉifonitajn, -malpurigitajn florfolietojn, sin turnis al mi -- kaj ŝiaj okuloj, -subite haltintaj, ekbrilis pro larmoj. - -„Pro kio vi ploras?“ demandis mi. - -„Pri ĉi tiu rozo ... Rigardu, kia ĝi iĝis...“ - -Mi ekvolis esprimi saĝecon. - -„Viaj larmoj forlavos la malpuron“, mi diris kun signifplena esprimo ... - -„Larmoj ne lavas, larmoj bruligas“, ŝi respondis kaj, sin turninte al -la kameno, ĵetis la floron en la mortantan flamon. - -„La fajro bruligos pli bone ... ol larmoj“, ŝi ekkriis kun ia vanteco --- kaj ŝiaj okuloj, ankoraŭ brilantaj, ekridis provokante kaj feliĉe. - -Mi komprenis, ke ŝi ankaŭ estas ekbruligita. - - -NIMFOJ - -Mi staris antaŭ monta plataĵo ĉirkaŭita de ĉenmontaro kvazaŭ de -duonrondo. Juna, verda arbaro kovris ilin de supre ĝis malsupre. - -La diafana ĉielo suda estis blua; en la altaĵo brilludis sunradioj. - -Malsupre, kuŝitaj en la herbo, plaŭdetis rapidkuraj fontoj. - -Kaj mi ekmemoris antikvan legendon pri tio, kiel en la unua centjaro -post kristnasko greka ŝipo naĝis sur la Egea maro. - -Estis tagmezo ... La vetero estis trankvila ... Subite, en la supro, -iu klare diris: „Kiam vi preternaĝos la insulon, voku per laŭta voĉo: -‚La granda Pan[43] estas mortinta!‘“ - -La ŝipdirektanto miris kaj ektimis ... Sed, kiam la ŝipo venis preter -la insulo, li obeis kaj vokis: „La granda Pan estas mortinta!“ - -Kaj tuj, responde al lia voko, laŭlonge de la insula bordo (ĝi -estis neloĝita) aŭdiĝis laŭtaj plorĝemoj, plendaj krioj: „Mortinta! -Mortinta estas la granda Pan!“ - -Mi ekmemoris ĉi tiun legendon ... kaj stranga penso venis en mian -cerbon. -- Se mi vokus? - -Sed ĉio ĝojegis ĉirkaŭ mi ... mi ne povis pensi pri morto ... Mi do -fortege elkriis: „Reviviĝis, reviviĝis la granda Pan!“ - -Kaj tuj, -- kia miraklo! responde al mia voko aŭdiĝis akorda ridado -en la vasta duonrondo de l’ verda montaro, gajaj paroloj, plaŭdadoj. -„Li reviviĝis! Pan reviviĝis!“ brusonis junaj voĉoj. - -Ĉio tie antaŭe subite ekridis, pli hele ol la alta suno, pli -petoleme ol la fontoj, plaŭdetantaj sub la herbo. Aŭdiĝis rapidanta -piedfrapo de malpezaj paŝoj, tra la verdaĵo vidiĝis marmora blanko de -ondantaj tunikoj, viva ruĝo de nudaj korpoj. La nimfoj, driadoj[44], -bakĥaninoj[45] malsuprenkuris en la valon. - -Samtempe ili ĉiuj montriĝis ĉe la arbarrandoj. Bukloj disvolviĝis sur -diinaj kapetoj, graciaj brakoj levas florkronojn kaj tamburinojn, -- -kaj la rido, brila, olimpa rido, kuras kaj malsuprenruliĝas kun ili. - -Antaŭe paŝas diino. Ŝi estas la plej alta, plej bela el ĉiuj -- sur -ŝia dorso sagujo, en la manoj pafarko, sur levitaj bukloj arĝenta -luna falĉileto. - -Diana, ĉu tio estas ci? - -Sed subite haltis la diino ... kaj post ŝi ekhaltis ĉiuj nimfoj. - -Eksilentis la sonora ridado ... Mi vidis, kiel paliĝis la vizaĝo de -la diino, subite mutiĝinta. Mi vidis, kiel ŝtoniĝis ŝiaj piedoj, -kiel neesprimebla teruro malfermis ŝian buŝon, larĝigis la okulojn, -fiksitajn malproksimen ... Kion ŝi ekvidis? Kion ŝi rigardis? - -Mi turnis min tieflanken, kien ŝi rigardis. - -Sur la ĉielrando, post la malalta strio de kampoj, fajre brilis -la pinto de l’ ora kruco sur la blanka sonorilejo de la kristana -preĝejo. Tiun krucon ekvidis la diino. - -Mi aŭdis post mi daŭran ĝemsopiron, similan al la tremetado de -rompiĝinta kordo. Kiam mi ree returniĝis, la nimfoj estis foriĝintaj. -Ĉie, kiel antaŭe, estis verda la vasta arbaro, nur iuflanke, tra la -branĉdensaĵo, vidiĝis, malaperante en la aero, blankaj pecetoj ... -ĉu tio estis tunikoj de la nimfoj, aŭ la vaporo, leviĝanta el la vala -fundo -- mi ne scias ... - -Sed kiom bedaŭris mi la foriĝintajn diinojn! - - - - -Piednotoj - - -[1] Kamparana domo en Nordruslando. - -[2] Longa surtuto kuntirita ĉe la talio, nacia vestaĵo en -Nordruslando. - -[3] Pud = rusa pezmezuro (16,36 kilogramoj). - -[4] La servutuloj, kiuj plenumis diversajn servojn en la domo mem -de gesinjoroj, estis nomataj: „kortanoj“. Diversaj ankaŭ estis la -oficoj, okupitaj de ili. - -[5] Diablo, arbarkoboldo: insultaj vortoj. - -[6] Pekis, nominte la diablon. - -[7] Rusaj popolaj herooj, posedintaj eksterordinaran fortecon. - -[8] Samovaro, temaŝino, en kiu oni boligas la akvon por prepari la -teon. - -[9] Akompanistinoj estis virinoj, kiuj ĉirkaŭis la nobelinon por -amuzi ŝin, legi al ŝi laŭtvoĉe ktp. Ili estis, plejparte, nobelaj -vidvinoj aŭ nobelaj fraŭlinoj el malriĉaj familioj. - -[10] Ili iris saluti la sinjorinon kaj, elpetante ŝian benon je ilia -geedziĝo, ili alportis donacojn. - -[11] Kun Dio, tiuj vortoj devis esti diritaj antaŭ ĉiu vojaĝo. - -[12] La ruĝa tuko, kun kiu oni iras svatiĝi je fraŭlino. - -[13] En tiu tempo ĉiu urbo aŭ vilaĝo havis sian limbaraĵon. - -[14] La mansvingo, gesto de senespero. - -[15] La ĉambelano venis ĉiumatene al la sinjorino por raporti al ŝi -pri domaj aferoj kaj ricevi ordonojn. - -[16] Popola rimedo kontraŭ sveno. - -[17] Ŝĉi = brasiksupo sen aŭ kun viando, rusa nacia manĝaĵo. - -[18] Versto, rusa distancmezuro, 1066 metroj. - -[19] La soldatedzino, en tiu epoko la militservo daŭris longe; tial -la edzino de la soldato restis prizorgata de la tuta vilaĝo. Ankaŭ -oni soldatigis ofte ribelajn servutulojn. - -[20] Ikonoj: sanktaj bildfiguroj. - -[21] En Nordruslando, gubernio en la najbareco de la Moskvo. - -[22] Ĉevalkomercistoj vendas kaj aĉetas po amase ĉevalojn, paŝtigante -ilin en la stepoj. - -[23] Insekto, pikanta precipe ĉevalojn; ruse: ovod; greke: ojstros; -latine: oestrus; france: œstre; itale: estro; germane: Bremse. - -[24] Karesnomoj de -- Fedor, Pavel, Ilja, Konstantin kaj Ivan. - -[25] Ĉerpejo, en la paperfabrikoj oni nomas la ejon, kie oni elĉerpas -la paperon en pelvegoj. Ĝi troviĝas ĉe la digo mem, sub la rado de -la papermuelilo. - -[26] Defluilo, laŭlonge de ĝi la akvo kuras al la rado. - -[27] La eco de krucosigno, forpeli la ĉarmigon senditan de diablo. - -[28] „Pura“, la diablo ne havas sur ĝi potencon; „libera“, de diablaj -servistoj. - -[29] La rusa popola fantazio lokas ĉie homfigurajn „spiritojn“: En la -arbaro loĝas arbarkoboldo, malbona petolulo, kiu devojigas pasantojn. -En la riveroj loĝas virinaspektaj estaĵoj = „nimfoj“. Ili allogas -virojn. En la domo loĝas „domovoj“ = „domspiritoj“. Ĉiujn tiujn -„spiritojn“ oni nomas „malicaj, malpuraj, malbonaj“. La krucosigno, -farata en oportuna momento, forpelas la diablan forton. Estas lokoj, -konataj kiel „malpuraj, malbenitaj“. - -[30] Korvinoj, timemaj birdoj. - -[31] La bestoj, laŭ superstiĉaj kredoj, sentas diablan forton. - -[32] Nomoj de la hundoj. - -[33] Kaftano, kamparana surtuto. - -[34] „Sorĉa herbo“, havas econ disfosi la teron. - -[35] „Gepatra sabato“ = sabato de la karnavala semajno, antaŭ la -Grandega Fastado, kiu daŭras ĝis Paska dimanĉo. La tago, en kiu -oni rememoras la mortintojn, simila al franca „Toussaint“, germana -„Allerseelen“. - -[36] Veremulo, homo bonmora, bonfaranta, vivanta laŭ Dia leĝo. -- La -kolombo estas opiniata sankta birdo. Sur sanktaj bildoj la popola -fantazio personigas la „Sanktan spiriton“ en la figuro de kolombo. - -[37] La kamparanoj rusaj tiel nomas la sunan mallumiĝon, pensante, ke -ĝi antaŭdiras tujan finiĝon de la mondo. - -[38] „Izba“, kamparana domo en Nordruslando. - -[39] En la legendo pri la alveno de „Triŝka“, kiu pereigos homajn -animojn, eble estas ripetata la legendo pri Antikristo. - -[40] Hejmsiduloj, en la senco: vi sidas hejme kaj nenion scias. - -[41] Akvotruo, la akvo, kiu restas post la printempa degelo kaj -rivera elbordiĝo; ĝi ofte ne sekiĝas eĉ somere. - -[42] Ojdipus, lat. Oedipus, reĝo mita en Tebaj (Grekujo), solvis la -enigmon de la Sfinkso, monstro, kiu mortigis ĉiun, kiu ne povis solvi -ĝian enigmon. La grekoj imagis ĝin kiel virgulinon kun leona korpo -kaj birdflugiloj. La egiptaj sfinksoj, kiel simboloj de l’ forto, -estis regule viraj. - -[43] Greka paŝtista dio, dio de la verdiĝanta naturo. - -[44] Arbarnimfoj. - -[45] Aninoj de Bakĥo, la dio de l’ vino. - - - - -Notoj de transskribinto: - -Mi translokigis ĉiujn piednotojn al la fino de la teksto. Mi silente -ĝustigis etajn interpunkciajn erarojn, kaj registris aliajn ŝanĝojn -per html-aj komentoj. Ankaŭ originalajn paĝkomencojn mi simile -registris. - -*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK ELEKTITAJ NOVELOJ *** - -Updated editions will replace the previous one--the old editions will -be renamed. - -Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright -law means that no one owns a United States copyright in these works, -so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the -United States without permission and without paying copyright -royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part -of this license, apply to copying and distributing Project -Gutenberg-tm electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG-tm -concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, -and may not be used if you charge for an eBook, except by following -the terms of the trademark license, including paying royalties for use -of the Project Gutenberg trademark. If you do not charge anything for -copies of this eBook, complying with the trademark license is very -easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation -of derivative works, reports, performances and research. Project -Gutenberg eBooks may be modified and printed and given away--you may -do practically ANYTHING in the United States with eBooks not protected -by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the trademark -license, especially commercial redistribution. - -START: FULL LICENSE - -THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE -PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK - -To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free -distribution of electronic works, by using or distributing this work -(or any other work associated in any way with the phrase "Project -Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full -Project Gutenberg-tm License available with this file or online at -www.gutenberg.org/license. - -Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project -Gutenberg-tm electronic works - -1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm -electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to -and accept all the terms of this license and intellectual property -(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all -the terms of this agreement, you must cease using and return or -destroy all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your -possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a -Project Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound -by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the -person or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph -1.E.8. - -1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be -used on or associated in any way with an electronic work by people who -agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few -things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works -even without complying with the full terms of this agreement. See -paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project -Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this -agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm -electronic works. See paragraph 1.E below. - -1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the -Foundation" or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection -of Project Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual -works in the collection are in the public domain in the United -States. If an individual work is unprotected by copyright law in the -United States and you are located in the United States, we do not -claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, -displaying or creating derivative works based on the work as long as -all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope -that you will support the Project Gutenberg-tm mission of promoting -free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg-tm -works in compliance with the terms of this agreement for keeping the -Project Gutenberg-tm name associated with the work. You can easily -comply with the terms of this agreement by keeping this work in the -same format with its attached full Project Gutenberg-tm License when -you share it without charge with others. - -1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern -what you can do with this work. Copyright laws in most countries are -in a constant state of change. If you are outside the United States, -check the laws of your country in addition to the terms of this -agreement before downloading, copying, displaying, performing, -distributing or creating derivative works based on this work or any -other Project Gutenberg-tm work. The Foundation makes no -representations concerning the copyright status of any work in any -country other than the United States. - -1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: - -1.E.1. The following sentence, with active links to, or other -immediate access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear -prominently whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work -on which the phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the -phrase "Project Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, -performed, viewed, copied or distributed: - - This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and - most other parts of the world at no cost and with almost no - restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it - under the terms of the Project Gutenberg License included with this - eBook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the - United States, you will have to check the laws of the country where - you are located before using this eBook. - -1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is -derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not -contain a notice indicating that it is posted with permission of the -copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in -the United States without paying any fees or charges. If you are -redistributing or providing access to a work with the phrase "Project -Gutenberg" associated with or appearing on the work, you must comply -either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or -obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg-tm -trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9. - -1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted -with the permission of the copyright holder, your use and distribution -must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any -additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms -will be linked to the Project Gutenberg-tm License for all works -posted with the permission of the copyright holder found at the -beginning of this work. - -1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm -License terms from this work, or any files containing a part of this -work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. - -1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this -electronic work, or any part of this electronic work, without -prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with -active links or immediate access to the full terms of the Project -Gutenberg-tm License. - -1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, -compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including -any word processing or hypertext form. However, if you provide access -to or distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format -other than "Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official -version posted on the official Project Gutenberg-tm website -(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense -to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means -of obtaining a copy upon request, of the work in its original "Plain -Vanilla ASCII" or other form. Any alternate format must include the -full Project Gutenberg-tm License as specified in paragraph 1.E.1. - -1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, -performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works -unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. - -1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing -access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works -provided that: - -* You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from - the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method - you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed - to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he has - agreed to donate royalties under this paragraph to the Project - Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid - within 60 days following each date on which you prepare (or are - legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty - payments should be clearly marked as such and sent to the Project - Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in - Section 4, "Information about donations to the Project Gutenberg - Literary Archive Foundation." - -* You provide a full refund of any money paid by a user who notifies - you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he - does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm - License. You must require such a user to return or destroy all - copies of the works possessed in a physical medium and discontinue - all use of and all access to other copies of Project Gutenberg-tm - works. - -* You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of - any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the - electronic work is discovered and reported to you within 90 days of - receipt of the work. - -* You comply with all other terms of this agreement for free - distribution of Project Gutenberg-tm works. - -1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project -Gutenberg-tm electronic work or group of works on different terms than -are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing -from the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the manager of -the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the Foundation as set -forth in Section 3 below. - -1.F. - -1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable -effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread -works not protected by U.S. copyright law in creating the Project -Gutenberg-tm collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm -electronic works, and the medium on which they may be stored, may -contain "Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate -or corrupt data, transcription errors, a copyright or other -intellectual property infringement, a defective or damaged disk or -other medium, a computer virus, or computer codes that damage or -cannot be read by your equipment. - -1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right -of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project -Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project -Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project -Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all -liability to you for damages, costs and expenses, including legal -fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT -LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE -PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE -TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE -LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR -INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH -DAMAGE. - -1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a -defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can -receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a -written explanation to the person you received the work from. If you -received the work on a physical medium, you must return the medium -with your written explanation. The person or entity that provided you -with the defective work may elect to provide a replacement copy in -lieu of a refund. If you received the work electronically, the person -or entity providing it to you may choose to give you a second -opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If -the second copy is also defective, you may demand a refund in writing -without further opportunities to fix the problem. - -1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth -in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO -OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT -LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. - -1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied -warranties or the exclusion or limitation of certain types of -damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement -violates the law of the state applicable to this agreement, the -agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or -limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or -unenforceability of any provision of this agreement shall not void the -remaining provisions. - -1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the -trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone -providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in -accordance with this agreement, and any volunteers associated with the -production, promotion and distribution of Project Gutenberg-tm -electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, -including legal fees, that arise directly or indirectly from any of -the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this -or any Project Gutenberg-tm work, (b) alteration, modification, or -additions or deletions to any Project Gutenberg-tm work, and (c) any -Defect you cause. - -Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm - -Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of -electronic works in formats readable by the widest variety of -computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It -exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations -from people in all walks of life. - -Volunteers and financial support to provide volunteers with the -assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's -goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will -remain freely available for generations to come. In 2001, the Project -Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure -and permanent future for Project Gutenberg-tm and future -generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see -Sections 3 and 4 and the Foundation information page at -www.gutenberg.org - -Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation - -The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non-profit -501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the -state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal -Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification -number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by -U.S. federal laws and your state's laws. - -The Foundation's business office is located at 809 North 1500 West, -Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up -to date contact information can be found at the Foundation's website -and official page at www.gutenberg.org/contact - -Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg -Literary Archive Foundation - -Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without -widespread public support and donations to carry out its mission of -increasing the number of public domain and licensed works that can be -freely distributed in machine-readable form accessible by the widest -array of equipment including outdated equipment. Many small donations -($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt -status with the IRS. - -The Foundation is committed to complying with the laws regulating -charities and charitable donations in all 50 states of the United -States. Compliance requirements are not uniform and it takes a -considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up -with these requirements. We do not solicit donations in locations -where we have not received written confirmation of compliance. To SEND -DONATIONS or determine the status of compliance for any particular -state visit www.gutenberg.org/donate - -While we cannot and do not solicit contributions from states where we -have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition -against accepting unsolicited donations from donors in such states who -approach us with offers to donate. - -International donations are gratefully accepted, but we cannot make -any statements concerning tax treatment of donations received from -outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. - -Please check the Project Gutenberg web pages for current donation -methods and addresses. Donations are accepted in a number of other -ways including checks, online payments and credit card donations. To -donate, please visit: www.gutenberg.org/donate - -Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic works - -Professor Michael S. Hart was the originator of the Project -Gutenberg-tm concept of a library of electronic works that could be -freely shared with anyone. For forty years, he produced and -distributed Project Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of -volunteer support. - -Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed -editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in -the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not -necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper -edition. - -Most people start at our website which has the main PG search -facility: www.gutenberg.org - -This website includes information about Project Gutenberg-tm, -including how to make donations to the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to -subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. diff --git a/old/66037-0.zip b/old/66037-0.zip Binary files differdeleted file mode 100644 index 483526c..0000000 --- a/old/66037-0.zip +++ /dev/null diff --git a/old/66037-h.zip b/old/66037-h.zip Binary files differdeleted file mode 100644 index c7ec607..0000000 --- a/old/66037-h.zip +++ /dev/null diff --git a/old/66037-h/66037-h.htm b/old/66037-h/66037-h.htm deleted file mode 100644 index b84a384..0000000 --- a/old/66037-h/66037-h.htm +++ /dev/null @@ -1,3202 +0,0 @@ -<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" - "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd"> -<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="eo" lang="eo"> -<head> -<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8" /> -<title>Turgenev, Elektitaj Noveloj—A Project Gutenberg eBook</title> -<link rel="coverpage" href="images/cover.jpg" /> -<style type="text/css"> -<!-- -body {padding-right: 10%; padding-left: 10%;} -div.titlepage {font-size: 1.2em; text-align: center; line-height: 1.7; margin-top: 4em; margin-bottom: 4em;} -td.numb {text-align: right; vertical-align: top; white-space: nowrap;} -.smaller {font-size: smaller;} -h1 {font-size: 2.2em; letter-spacing: 0.2ex;} -h2 {font-size: 1.7em; letter-spacing: 0.2ex;} -h3 {font-size: 1.3em; text-align: center; margin-top: 2em;} -div.section {text-align: center; margin-top: 4em; margin-bottom: 2em; page-break-before: always;} -div.toc {text-align: left; margin-top: 4em; padding-left: 2em; max-width: 25em;} -td {text-indent: -1em; padding-left: 1em;} -.far_sig {text-align: right; margin-right: 10%; font-style: italic;} -.footnotes {border: dashed 1px; margin: 4em 0em 4em 0em; padding-left: 1em;} -.footnote {margin-left: 10%; margin-right: 10%; font-size: 0.9em;} -.footnote .label {position: absolute; right: 85%; text-align: right;} -.fnanchor {vertical-align: super; font-size: .8em; font-weight: normal;} -.tnotes {background-color: #eeeeee; color: #000; padding: 1ex; margin-top: 4em;} ---> -</style> -</head> -<body> - -<div style='text-align:center; font-size:1.2em; font-weight:bold'>The Project Gutenberg eBook of Elektitaj noveloj, by Ivan Sergeevich Turgenev</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and -most other parts of the world at no cost and with almost no restrictions -whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms -of the Project Gutenberg License included with this eBook or online -at <a href="https://www.gutenberg.org">www.gutenberg.org</a>. If you -are not located in the United States, you will have to check the laws of the -country where you are located before using this eBook. -</div> - -<p style='display:block; margin-top:1em; margin-bottom:1em; margin-left:2em; text-indent:-2em'>Title: Elektitaj noveloj</p> - -<div style='display:block; margin-top:1em; margin-bottom:1em; margin-left:2em; text-indent:-2em'>Author: Ivan Sergeevich Turgenev</div> - -<div style='display:block; margin-top:1em; margin-bottom:1em; margin-left:2em; text-indent:-2em'>Translator: Alexandra Mexin</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'>Release Date: August 11, 2021 [eBook #66037]</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'>Language: Esperanto</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'>Character set encoding: UTF-8</div> - -<div style='display:block; margin-left:2em; text-indent:-2em'>Produced by: Andrew Sly, Miroslav Malovec and the Online Distributed Proofreading Team at https://www.pgdp.net (his file was produced from images generously made available by Biblioteka Cyfrowa KUL.)</div> - -<div style='margin-top:2em; margin-bottom:4em'>*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK ELEKTITAJ NOVELOJ ***</div> -<div style="text-align: center;"> -<p style="font-size:170%;">INTERNACIA<br /> -MONDLITERATURO</p> - -<p style="font-size:120%;">Kolekto de la plej famaj verkoj<br /> -el ĉiuj naciaj literaturoj</p> - -<p class="smaller"> -FERDINAND HIRT & SOHN EN LEIPZIG / 1923<br /> -ESPERANTO-FAKO</p> -</div> - - -<div class="titlepage"> -<h1>I. S. TURGENEV<br /> - -ELEKTITAJ NOVELOJ</h1> - -<p style="font-size:120%;">El la rusa originalo tradukis<br /> - <b>Alexandra Mexin</b></p> - -<p>FERDINAND HIRT & SOHN EN LEIPZIG / 1923<br /> -ESPERANTO-FAKO</p> -</div> - - -<div class="smaller"> -<p>ĈIUJ RAJTOJ ESTAS REZERVATAJ</p> - -<p>PRESEJO BREITKOPF & HÄRTEL, LEIPZIG</p> -</div> - - -<div class="toc"> -<p><b>TABELO DE ENHAVO</b></p> - -<table summary="Table of contents"> -<tr><th> </th><th>Paĝo</th></tr> -<tr><td><a href="#nr1">Antaŭparolo kun biografio de Ivan S. Turgenev</a></td><td class="numb">7</td></tr> -<tr><td><a href="#nr2">Mumu</a></td><td class="numb">13</td></tr> -<tr><td><a href="#nr3">Beĵin-Herbejo</a></td><td class="numb">50</td></tr> -<tr><td><a href="#nr4">Poemetoj en prozo</a><br /> -Hundo — Sfinkso — Egoisto — Lazurregno — Festo en la -ĉielo — Haltu! — Morgaŭ! Morgaŭ! — Rozo — Nimfoj.</td><td class="numb">77</td></tr> -</table></div> -<!-- p.007 --> - - - -<div class="section" id="nr1"> -<h2>ANTAŬPAROLO</h2> - -<p>KUN BIOGRAFIO DE IVAN S. TURGENEV</p> -</div> - -<p>La librokolekto „Internacia Mondliteraturo“ havas la taskon, -konigi al la Esperantistaro per karakterizaj verkoj la plej famajn -verkistojn de diversaj nacioj. Starante antaŭ la demando, kiu -<i>rusa</i> poeto meritas, kiel unua reprezenti la literaturon de sia -popolo en ĉi tiu libroserio, oni sen hezito donos sian voĉon al -<i>Ivan Turgenev</i>; ĉar lin antaŭ ĉiuj honoras la ĝenerala juĝo, ke li -estas inter la rusaj verkistoj „la plej klasika“. Krome oni nomis -lin ankaŭ „la plej eŭropa“, aludante per tio, ke Turgenev estis la -arta reprezentanto de la „Okcidentemuloj“, rusa partio politika kaj -literatura, kiu volis enigi en Ruslandon la tuteŭropan modernan -kulturon kun ĝiaj klereco kaj liberecaj ideoj. Pro tio neruso plej -bone komencos la studadon de la rusa literaturo per ĉi tiu poeto, -ĉar liaj pensmaniero kaj stilo estas por ĉiu klaraj kaj facile -kompreneblaj, kaj li kvazaŭ sur oportuna vojo enkondukas en la -fremdecan regnon de la rusa animo.</p> - -<p>La epoko, en kiu ekverkis Turgenev, estas ĉefe karakterizita per la -mizera stato de sklaveco, en kiu vivis grandega parto de la rusa -popolo. Regis tiam ankoraŭ la malbeninda sistemo de l’ servuto, kiu -subigis ĉiujn sociajn rilatojn al siaj kruelaj leĝoj. Sub la „servuta -rajto“ ekzistis nur du precipaj klasoj: sinjoroj kaj servutuloj.<!-- p.008 --> La -rusa regnestraro sub Nikolaj Ia celis per ĉiuj rimedoj daŭrigi kiel -eble plej longe tiun staton. Tial ĝi malpermesis kaj persekutis ĉion, -kio povus — rekte aŭ malrekte — akceli la forigon de la servuto. -Per feraj manoj la registaro retenis la kamparanojn, kiuj aspiris la -liberecon, kaj same la sklavposedantojn, kiuj mem protestis kontraŭ -la indigninda sklaveco de siaj sampopolanoj. Estis sinjoroj, kies -konscienco ne permesis al ili ĝui komfortan vivadon, kiam apud ili -suferis homoj, sur kies sango kaj larmoj apogiĝis la „civilizacio“ de -tiu epoko.</p> - -<p>Tamen tre forte staris ankoraŭ la muroj de la sklaveco kaj -nerompeblaj ŝajnis la katenoj de l’ mallibero. La ribeloj de la -servutuloj estis subpremataj per pafiloj kaj kanonoj, kaj malfortaj -estis la voĉoj de tiuj servutsinjoroj, kiuj — kvankam hontante pri -la malhonesteco de la aĉetado, vendado kaj ekspluatado de homoj kiel -de bestoj — tamen ne riskis malkaŝe kaj kuraĝe <i>agi</i> kontraŭ tiu -profunde enradikiĝinta institucio. Sed ekstaris aliaj — noblaj kaj -bravaj filoj de Ruslando, kiuj ne povis toleri senage tiun hontegon -kaj laŭte protestis kontraŭ la servuto je la nomo de vera amo al sia -patrolando, je la nomo de la piedpremitaj homrajtoj. Ivan Turgenev -apartenis al tiuj noblaj kaj bravaj homoj.</p> - -<p><i>Ivan Sergejeviĉ Turgenev</i> (1818-1883) naskiĝis en la urbo Orel, -en riĉa nobela familio. Sian infanaĝon li pasigis en la granda -vilaĝobieno Spasskoje-Lutovinovo, kiu apartenis al lia patrino. En -tiu tempo estis kutimo en la nobelaj familioj, inviti eksterlandajn -edukistojn. Tial la juna Turgenev havis guvernantojn francajn -kaj germanajn kaj parolis perfekte tiujn du lingvojn. Malgraŭ la -senzorga, luksa vivo la juna Turgenev ne estis feliĉa. Li tro frue -rimarkis la malgajan sorton de la<!-- p.009 --> servutularo, bedaŭrinde en sia -hejmo mem. Lia patrino estis kruela al la servutularo kaj hejma -servistaro. Por ĉiam en la juna animo de la estonta eminenta verkisto -restis la malgajaj okazintaĵoj el la vivo de la kamparanoj, la -sklavoj de la sinjoroj. Dekunujara Turgenev estis sendata al Moskvo -en edukejon, kie li perfekte ellernis ankaŭ la anglan lingvon. -Dekkvinjara li jam iĝis studento de la Moskva universitato, kie li -studis historion kaj filologion. Sed baldaŭ li estis devigata reveni -en la vilaĝon, ĉar lia patro mortis.</p> - -<p>Unu jaron Turgenev pasigis en la bieno de sia patrino. Iliaj -interrilatoj malboniĝis pro tio, ke Turgenev ne povis toleri ŝian -kruelan konduton al la servutularo, kaj la fiera, despotema nobelino -ne ŝatis la humanajn ideojn de sia filo. Turgenev forlasis la -hejman vilaĝon por viziti la Peterburgan universitaton. Atinginte -la gradon de kandidato, li vojaĝis en la jaro 1838a al Germanlando -kaj studis ĉe la Berlina universitato klasikan filologion, historion -kaj filozofion. Reveninte en sian patrujon post du jaroj, Turgenev -definitive disiĝis de sia patrino, rifuzis monrimedojn de ŝi kaj -komencis vivi de siaj literaturaj laboroj.</p> - -<p>Turgenev dediĉis en la komenco de sia literatura agado sian grandegan -verkistan talenton al la priskribo de la malgaja vivado de la -servutularo. Liaj rakontoj el la kamparana vivo aperis en la jaro -1852a sub la titolo: „Memoraĵoj de ĉasisto“. La libro faris tre -grandan impreson sur la legantojn kaj fondis lian famon. Kun veremo -Turgenev kuraĝe montras en ĝi la hontindan sklavostaton de milionoj -da rusoj. La caro Aleksander IIa, tiam ankoraŭ kronprinco, tre ŝatis -la libron de Turgenev. La bela rakontaro sendube akcelis multe la -liberigon de la kamparanoj en la jaro 1861a.</p><!-- p.010 --> - -<p>En la jaro 1856a Turgenev transloĝiĝis en Parizon, kie li restis -ĝis sia morto. Tie li skribis siajn rimarkindajn romanojn: „Nobela -nesto“, „Patroj kaj infanoj“ kaj aliajn. Krom admirinda beleco de la -lingvo kaj de la stilo, krom la arto belege priskribi ia naturon, -la verkoj de Turgenev estas plenaj de humanaj ideoj. Tiu ĉi granda -verkisto alvokas la kompaton al ĉiuj malfeliĉuloj kaj persekutatoj, -la amon al ĉio nobla kaj ideala. Mortinte en la jaro 1883a en -Bougival apud Paris, Turgenev estis enterigata en Peterburgo, en la -famkonata tombaro Volkova, kie ripozas apud li en eterna dormado -ankaŭ aliaj eminentaj kaj noblaj filoj de la rusa lando ...</p> - -<p>Baldaŭ Turgenev iĝis famglora ankaŭ en eksterlando. Eminentaj aŭtoroj -skribis pri li kaj liaj verkoj: Daudet, Renan, Carlyle k. a. — -Turgenev estis amiko de Merimée, Flaubert, Rolstown kaj Tennyson. — -Li apartenas al la tuta homaro!</p> - -<p>La noveloj de Turgenev, kiujn mi elektis por ĉi tiu libro, apartenas -al diversaj periodoj de lia verkado.</p> - -<p>La novelo „<i>Mumu</i>“ aperis en la jaro 1852a. Sub ĝia arta vesto -kaŝiĝas akra kritiko kontraŭ la socia institucio, kiu permesis la -sklavigon de homo per alia homo. Kaprica maljuna nobelino forprenas -de liaj terkulturaj laboroj surdmutan grandegulon, Gerasim, kaj -destinas lin kortgardisto por sia domo en Moskvo. Apenaŭ kutimiĝinte -al la nova vivo en la grandurbo, la soleca Gerasim ekamas la humilan, -simplaniman lavistinon Tatjana. Sed, laŭ ordono de la sinjorino, -Tatjana estas edzinigata kun drinkemulo. Poste Gerasim koraliĝas -al la hundeto Mumu, kiun li trovis kaj prenis kun si, sed ree la -sinjorino, al kiu la hundeto de ŝia servutulo ne montris la atenditan -respekton, ĉagrenas la bonkoran mutulon, ordonante forigi la hundon. -Fine<!-- p.011 --> Gerasim devas mem dronigi sian karulon. La angla verkisto -Carlyle nomis la novelon „Mumu“ la plej kortuŝa el ĉiuj rakontoj, -kiujn li iam legis.</p> - -<p>La dua rakonto „<i>Beĵin-Herbejo</i>“ estas prenita el la libro -„Memoraĵoj de ĉasisto“, aperinta en la jaro 1852a. Ĉasante Turgenev -pasigas la nokton sur la Beĵin-Herbejo en la societo de kamparanaj -knaboj, kiuj dumnokte gardas paŝtiĝantajn ĉevalojn. La simpla elkora -babilado de la knaboj konigas al ni rusajn superstiĉojn, kiuj devenas -parte de la malklereco — la kamparanoj ne povas klarigi naturajn -fenomenojn — parte estas restaĵoj de la idolana religio, kiu -strange intermiksiĝas en kredoj kaj ritoj kun la kristana. — La bela -rakonto estas kvazaŭ kadrumita de admirinda naturpriskribo.</p> - -<p>Kiel fina akordo sonas la lirikaj „<i>Poemetoj en prozo</i>“, aperintaj -en la jaro 1881a. La lacanima majstro esprimas en ili krom altaj -tuthomaraj ideoj ankaŭ siajn proprajn personajn sentojn, meditas pri -sia sorto, pri morto kaj senmorteco.</p> - -<p class="far_sig">Alexandra Mexin.</p><!-- p.012 --> -<!-- p.013 --> - - - -<div class="section" id="nr2"> -<h2>MUMU</h2> -</div> - -<p>En unu el la stratoj malproksimaj de la centro, en Moskvo, en griza -domo, kun blankaj kolonoj, interetaĝo kaj kurbiĝinta balkono, loĝis -iam nobela vidvino kun multnombra hejmanaro. Ŝiaj filoj havis -oficon en Peterburgo, ŝiaj filinoj estis edziniĝintaj; ŝi eliradis -malofte el sia domo kaj en soleco pasigis la lastajn jarojn de sia -avara, enuiga maljunaĝo. Jam delonge preterpasis ŝia tago, sengaja, -malserena; sed ŝia vespero estis pli malluma ol la nokto mem.</p> - -<p>El ŝia tuta servantaro la plej rimarkinda persono estis la -kortgardisto Gerasim, viro altkreska, grandegulo, sed naskita -surdmuta. La sinjorino prenis lin el la vilaĝo, kie li vivis sola, en -malgranda „izba“<a href="#Footnote01" class="fnanchor">[1]</a>, loĝante dise de siaj fratoj. Li fervore plenumis -siajn devojn, kiel servutulo.</p> - -<p>Eksterorde fortega, li laboris kvaroble pli ol iu alia — li estis -kapabla je ĉiu laboro. Estis ĝojo observi lin, kiam li plugis: -kunpremante per siaj grandegaj manplatoj la plugilon, li ŝajne -sen helpo de sia ĉevalo tratranĉis la elastan terbruston. Aŭ, dum -la falĉado, li tiel ege skuadis la falĉilon, kvazaŭ li forfalĉus -betulojn kune kun la radikoj. Kiam li rapide, senhalte draŝis per -triarŝinlonga draŝilo, tiam moviĝis kiel leviloj la longformaj kaj -malmolaj muskoloj de liaj ŝultroj. Pro ĉiama silento lia laborado -ŝajnis solene grava. Li estis bravulo<!-- p.014 --> kaj ĉia fraŭlino volonte -edziniĝus kun li, se li ne estus surdmutulo.</p> - -<p>Tiun Gerasim-on oni venigis al Moskvo, aĉetis por li botojn; je -la somero oni kudris por li kaftan-on<a href="#Footnote02" class="fnanchor">[2]</a>, je la vintro-felpelton, -enmanigis al li ŝovelilon kaj balailon — kaj li ricevis la oficon de -kortgardisto.</p> - -<p>Ne plaĉis al li komence lia nova vivmaniero. De sia infanaĝo li estis -kutimita al kampaj laboroj, al kamparana vivado. Fremda inter aliaj -homoj pro sia malfeliĉo, li elkreskis muta, fortikega, kiel arbo sur -fekunda grundo. Translokita en la urbon, li ne komprenis, kio al li -okazis. Li enuis, ne komprenante ion, kiel nenion komprenas juna -sanplena bovo, kiun oni ĵus forprenis de la kampo, kie li paŝtiĝis -en longkreska suka herbo, forprenis, metis en vagonon fervojan kaj -jen — oni ĝin forveturigas, surŝutante ĝian grasdikan korpon per -fumo, per fajreroj, per onda vaporo; rapidege oni forigas ĝin, brue, -knare — sed kien — tion nur Dio scias!</p> - -<p>Sian novan okupon Gerasim, post pena kampara laborado, komparis je -amuzo. Post duonhoro lia laboro estis farita, kaj li ree senokupe -haltis meze de la korto; li observis mirigite, malfermante la buŝon, -ĉiujn preterpasantojn, kvazaŭ li volus fine ekscii de ili la solvon -de sia enigma situacio.</p> - -<p>Aŭ li sin kaŝis ien, en angulon, kaj forĵetinte malproksimen la -balailon kaj ŝovelilon, li kuŝigis sin, tuŝante la teron per sia -vango, kaj restis senmove dum kelke da horoj, kiel kaptita besto.</p> - -<p>Sed la homo kutimiĝas al ĉio, kaj ankaŭ Gerasim kutimiĝis fine al la -urba vivado. Li ne havis tro da okupo: lia ofico konsistis en tio, -ke li devis purigi la<!-- p.015 --> korton, dufoje ĉiutage venigi la barelon kun -akvo, provizi la domon je ligno kaj dishaki ĉi tiun, ankaŭ por la -kuirejo, ne enlasi fremdulon kaj dumnokte gardi la korton.</p> - -<p>Verdire, li fervore plenumis sian devon: nek ligneron, nek balaaĵon -oni povis trovi en la korto.</p> - -<p>Se restis en la pluvokoto ie la ĉevalaĉo, kiu tiris la akvobarelon, -li ne nur la ĉaron, sed eĉ la ĉevalon per unu movo de siaj ŝultroj -forpuŝis. Aŭ li hakis lignon: la hakilo sonoris en liaj manoj, kiel -vitro, ĉiuflanken flugis ligneroj, ŝtipetoj. Kio koncernis fremdulojn -— li, unu nokton, kaptinte du ŝtelistojn, tiel frapis unu kontraŭ -la alia per la fruntoj, ke post tio oni eĉ ne bezonis konduki ilin -en la policejon. Pro tio ĉiuj en la kvartalo tiel lin timegis, ke -preterpasantaj eĉ dumtage fremduloj, ne friponoj, ekvidante la -teruran kortgardiston, faris timgestojn kaj lin krivokis, kvazaŭ li -povis ilin aŭdi.</p> - -<p>Kun la servantaro Gerasim ne estis tro amikema, — ili lin timis — -sed tamen li konsideris ilin „siaj“.</p> - -<p>Ili interkompreniĝis helpe de signoj; — li plenumis akurate ĉiujn -ordonojn, sed konsciis siajn rajtojn, kaj neniu kuraĝis okupi lian -lokon ĉetable. Ĝenerale, Gerasim estis severmora, serioza kaj ŝatis -ordon en ĉio. Li eĉ al la kokoj ne permesis lukti: ekvidante tion, -li tuj kaptis ilin je la piedoj, turnis ilin dekfoje en la aero kaj -disigis ilin. En la korto de la sinjorino troviĝis ankaŭ anseroj; -ansero estas, kiel oni scias, birdo serioza, meditema. Gerasim ilin -estimis, li vartis kaj manĝigis ilin; li mem similis je ia gravmiena -viransero.</p> - -<p>Kiel loĝejon oni destinis por li la ĉambreton super la kuirejo, -kiun li aranĝis mem, laŭ sia plaĉo. Li konstruis mem sian liton el -kverkbretoj sur kvar ŝtipegoj —<!-- p.016 --> vere gigantecan liton: ĝi ne estus -kurbiĝinta eĉ sub centpuda ŝarĝo<a href="#Footnote03" class="fnanchor">[3]</a>.</p> - -<p>Sub la lito staris forta kestego kaj en la angulo — tableto -samspeca. Ĉe la tableto — la tripieda seĝo, malalta, tiel -solidedaŭra, ke Gerasim ĝin levis, faligis kaj nur ridetis.</p> - -<p>Li fermis sian ĉambreton per seruro simila je kalaĉeto, nur nigra; la -ŝlosilon de tiu seruro Gerasim ĉiam portis sur sia zonumo.</p> - -<p>Li ne ŝatis, ke oni venas al li.</p> - -<p>Tiel forpasis unu jaro, post kies fino io okazis al Gerasim.</p> - -<p>La maljuna sinjorino, kies korton gardis Gerasim, laŭ malnovaj -kutimoj, havis multnombran geservistaron. En ŝia domo estis ne nur -lavistinoj, kudristinoj, meblistoj, tajloroj kaj tajlorinoj, sed -ankaŭ ĉevalarmajisto. Li, krome kuracis bestojn kaj kortanojn<a href="#Footnote04" class="fnanchor">[4]</a>. -Li estis domkuracisto por la sinjorino, ankaŭ estis botisto, kiun -oni nomis Kapiton Klimov, drinkemulo. Klimov opiniis sin mem — homo -ofendita, ne ŝatata laŭ sia indeco, klerulo. Li pensis, ke li devus -loĝi en la ĉefurbo, ne en Moskvo, senokupe, en ia forgesita angulo. -Se li drinkis, li tion faris pro ĉagreno, kiel li mem klarigis, -akcentante ĉiun vorton kaj frapante sian bruston.</p> - -<p>Unu fojon la sinjorino konversaciis pri li kun sia ĉambelano Gavrila, -kiu ŝajne jam ĉe la naskiĝo estis destinita por esti ĉefa persono, se -oni juĝis laŭ liaj flavaj okuletoj kaj la nazo, simila je anasbeko.</p><!-- p.017 --> - -<p>La sinjorino bedaŭris la malbonmoralecon de Kapiton, kiun -antaŭvespere oni trovis ie sur la strato.</p> - -<p>„Jen, Gavrila“, ŝi ekparolis subite, „ĉu ni lin edzigu, kion ci -pensas? Eble li serioziĝos.“</p> - -<p>„Kial do lin ne edzigi? Tre bone tio estos“, respondis Gavrila.</p> - -<p>„Jes, sed kiu konsentos edziniĝi kun li?“</p> - -<p>„Kompreneble, sed laŭ via deziro. Li tamen estas al io taŭga. Ni ne -malesperu.“</p> - -<p>„Ŝajne Tatjana al li plaĉas.“</p> - -<p>Gavrila volis ion kontraŭdiri, sed kunpremis la lipojn.</p> - -<p>„Jes, li svatiĝu je Tatjana“, decidis la sinjorino, flarante tabakon -plezure. „Ĉu ci aŭdas?“</p> - -<p>„Laŭ via ordono“, diris Gavrila kaj foriris.</p> - -<p>Reveninte en sian ĉambron (ĝi troviĝis en la flank-konstruaĵo -kaj en ĝi estis amasigitaj forĝumitaj kestoj), Gavrila unue -forsendis sian edzinon, poste sin sidigis ĉe la fenestro kaj -enpensiĝis. La neatendita ordono de la sinjorino starigis antaŭ li -malfacilan taskon. Fine li ekstaris kaj venigis Kapiton-on. Kapiton -estis veninta ... Sed antaŭ ol ni komunikos al la legantoj ilian -konversacion, ni opinias necesa, rakonti per nemultaj vortoj pri -Tatjana, kun kiu estis devigita edziĝi Kapiton, kaj pri tio, kial la -ordono de la sinjorino embarasis la ĉambelanon.</p> - -<p>Tatjana, lavistino (ŝi estis lerta kaj lavis nur delikatajn -tolaĵojn), estis dudekokjara virino, eta, maldika, blonda, kun -makuletoj sur la maldekstra vango. Makuletoj, kun kiuj oni naskiĝas -sur la maldekstra vango, estas malbona antaŭsigno en Ruslando — -la antaŭdiro de la malfeliĉa vivo ... Tatjana ne povis laŭdi sian -sorton. De sia junaĝo ŝi estis maldorlotita; ŝi laboradis pene, ne -vidante ian kareson.</p><!-- p.018 --> - -<p>Oni vestigis ŝin iel. Ŝi ricevis mizeran salajron. Ŝi preskaŭ -ne posedis parencaron: ia maljuna ŝlosilgardisto, forlasita en -kamparbieno pro netaŭgeco, estis ŝia onklo, aliaj ŝiaj onkloj estis -kamparanoj — jen ĉio. Oni ŝin opiniis iam belulino, sed ŝia beleco -tre frue foriĝis. Ŝi estis tre humila, homtima; pri si mem ŝi -sentis indiferenton, aliaj ŝin teruris. Ŝi pensis nur pri unu -afero: fini ŝian laboron ĝis la fiksita horo, neniam parolis kun iu -kaj tremetadis pro la nomo nur de la sinjorino, kvankam tiu apenaŭ -ŝin konis laŭvide. Kiam oni venigis Gerasim-on el la kamparo, ŝi -preskaŭ svenis pro teruriĝo, ekvidante lian grandegan figuron. Ŝi -ĉiam evitis renkonti kun li, ŝi eĉ fermis la okulojn, kiam hazarde -ŝi preterkuris lin, rapidante el la domo en la lavejon. Gerasim -komence tute ne atentis ŝin. Poste li ridetadis, ŝin renkontante, -poste ŝin longe fiksrigardadis kaj fine — ekamis ŝin. Ŝi plaĉis -al li pro kio — Dio tion scias: ĉu pro ŝia milda vizaĝesprimo, -ĉu pro la timemo de ŝiaj movoj. Unu fojon ŝi trapasis la korton, -singardeme tenante en disstarigitaj fingroj amelumitan bluzeton de -la sinjorino — iu ekkaptis forte ŝian kubuton. Ŝi returniĝis, -ekkriis — malantaŭe staris Gerasim. Malsaĝe ridante kaj karese -muĝante, li aletendis mielkuketon kokforman kun orumitaj vosto kaj -flugiloj. Ŝi volis rifuzi, sed li perforte ĝin enŝovis en ŝian -manon, kapbalancis, foriris kaj, rigardante reen, ankoraŭfoje ekmuĝis -ion amikecan. Depost tiu tago li ŝin sekvis: kien ajn ŝi iris, ŝi ĉie -vidis lin antaŭ si. Li renkonte ridetis, eltiris rubandon, kaŝitan -ĉebruste, kaj ĝin donacis al ŝi, forviŝis antaŭ ŝi la polvon per -la balailo. La malfeliĉa fraŭlino estis tre embarasita pro tio. -Baldaŭ ĉiuj domanoj eksciis pri la faroj de la muta kortgardisto. -Tatjana estis kvazaŭ surŝutata de mokvortoj, eldiroj, ŝin trafantaj, -pikaludoj. Sed neniu<!-- p.019 --> tamen kuraĝis mokaĉi pri Gerasim: li ne ŝatis -ŝercojn; ankaŭ ŝin oni ne maltrankviligis en lia ĉeesto. Nevole la -fraŭlino estis de li protektata. Kiel ĉiuj surdmutuloj, li estis -tre komprenema kaj tuj rimarkis, ke oni mokas pri li aŭ ŝi. Unu -fojon, dum la tagmezmanĝo, la ĉambelanino insultis Tatjana-n tiel, -ke la kompatindulino preskaŭ estis ekploronta pro ĉagreno. Subite -Gerasim leviĝis, etendis sian brakon, metis sian manegon sur la -kapon de la ĉambelanino kaj tiel malafable, furioze rigardis ŝin, ke -ŝi kurbiĝis super la tablo. Ĉiuj eksilentis. Gerasim prenis ree la -kuleron kaj daŭrigis sorbmanĝi la brasiksupon. „Jen — muta diablo, -arbarkoboldo“<a href="#Footnote05" class="fnanchor">[5]</a>, duonvoĉe ĉiuj balbutis, — la ĉambelanino levis sin -kaj foriris en la servistinejon.</p> - -<p>Aliafoje, rimarkinte, ke Kapiton, tiu Kapiton, pri kiu mi ĵus -rakontis, tro amindume konversaciis kun Tatjana, Gerasim faris al li -fingrosignon, ke li alproksimiĝu, kondukis lin en la veturilejon; tie -li, preninte la pinton de la timono, neforte, sed signifplene minacis -per ĝi.</p> - -<p>Ĉi ĉion li faris nepunate. Vere, la ĉambelanino, enirinte la -servistejon, tuj svenis kaj ĝenerale tiel lerte agis, ke la saman -tagon la maldelikata agado de Gerasim estis raportita al la -sinjorino. Sed kaprica maljunulino, ŝi je ofendiĝo de la ĉambelanino, -nur ekridis kaj igis ŝin ree kaj ree montri — „kiel li cin -mallevigis per sia tro peza<!-- originale: tropeza --> mano“; sekvantan tagon ŝi sendis al -Gerasim unu rublon. Ŝi lin ŝatis kiel fidelan, fortikan gardiston. -Gerasim timis ŝin, sed tamen li esperis je ŝia favoro kaj intencis -jam, iri al ŝi kun la peto, permesi al li edziĝi kun Tatjana. Li -atendis nur novan kaftanon por aperi decaspekta antaŭ la sinjorino; -la kaftanon al li promesis la<!-- p.020 --> domestro. Sed subite la sinjorino -decidis edzinigi Tatjana-n kun Kapiton.</p> - -<p>La leganto nun facile komprenas la kaŭzon de la embaraskonfuziĝo, -kiun sentis Gavrila post la interparolado kun la sinjorino. „La -sinjorino“, li pensis, sidante ĉe la fenestro, „certe favoras -Gerasim-on (Gavrila tion bone sciis kaj tial li mem jesigis ĉion, -kion faris Gerasim), sed tamen — li estas homestaĵo senparola. Ĉu -estas eble raporti al la sinjorino, ke Gerasim amindumas Tatjana-n? -Ankaŭ estas ĝuste: ĉu li estas konvena edzo? Aliaflanke, se tiu -arbardiablo — ke Dio min pardonu — ekscios, ke oni edzinigos -Tatjana-n kun Kapiton, li ja ĉion disbatos en la domo! Verdire! Oni -ja ne povas al li ĉion klarigi. Lin ja, tiun diablon, — pekis mi, -pekulo<a href="#Footnote06" class="fnanchor">[6]</a> — neniel oni konsentigos!“</p> - -<p>Kapiton aperis kaj la meditado de Gavrila estis interrompita. La -malserioza botisto eniris, kunmetis la brakojn malantaŭe, senĝene sin -apogante al elstaranta murangulo ĉe la pordo, krucforme metis siajn -piedojn kaj skuis sian kapon: „Jen mi estas. Kion vi bezonas?“</p> - -<p>Gavrila ekrigardis Kapiton-on kaj ekfrapis la fenestrokadron. Kapiton -nur iomete duonfermis siajn plumbkolorajn okuletojn, sed ne mallevis -ilin; li eĉ ekridetis kaj gladtuŝis per la mano siajn blankaspektajn -harojn, erinace disstarantajn: „Nu, jen mi. Kial vi rigardas?“</p> - -<p>„Bele ci aspektas“, elparolis Gavrila kaj silentis. „Belaspekta ci -estas. Kontraŭ tio oni povas nenion diri.“</p> - -<p>Kapiton nur movis la ŝultrojn. „Ĉu ci estas pli bela?“ pensis li.</p> - -<p>„Nu, rigardu cin mem, nu, rigardu“, krivoĉe daŭrigis Gavrila; „nu, je -kiu ci similas?“</p><!-- p.021 --> - -<p>Kapiton trankvile rigardis sian eluzitan, disŝiritan surtuton, siajn -flikitajn pantalonojn, atente observis la truojn sur la ŝuoj, — -precipe tiun ŝuon, sur kies pinton tiel dande sin apogis lia dekstra -piedo, kaj ree fiksrigardis la ĉambelanon.</p> - -<p>„Kio do?“</p> - -<p>„Kio?“ ripetis Gavrila. „Kio? Ci ankoraŭ demandas: kio? Al diablo ci -similas, — pekis mi, pekulo — jen, al kiu ci similas.“</p> - -<p>Kapiton rapide ekpalpebrumis.</p> - -<p>„Insultu nur, vi insultu, Gavrila Andrejiĉ“, ree pensis li.</p> - -<p>„Ci ja ree estis ebria“, komencis Gavrila, „ree? He, nu, respondu -do!“</p> - -<p>„Mi ĝuis alkoholajn trinkaĵojn pro mia malfortika sanstato — -efektive“, rediris Kapiton.</p> - -<p>„Pro cia malfortika sanstato ... Eble pro tio, ke ci estas ne sufiĉe -punata — jen pro kio ... Kaj ci instruiĝis en Peterburgo ... Multon -ci tie lernis! Nur nenionfarante ci manĝas la panon!“</p> - -<p>„En tiu ĉi kazo, Gavrila Andrejiĉ, min prijuĝu nur sola Disinjoro -— neniu alia. Li sola scias, kia homo mi estas en la mondo, ĉu mi -efektive manĝas mian panon nenionfarante. Konsidere la ebriecon — -ankaŭ en tiu kazo ne mia estas la kulpo — estis kunulo mia, kiu -allogis min ... poste li foriris, ruze, kaj mi...“</p> - -<p>„Kaj ci restis, ansero, sur la strato. Ho, ci, pereinto! Nu, ne -pri tio temas,“ daŭrigis la ĉambelano, „sed jen pri kio. Plaĉas al -la sinjorino,“ li iomete silentis, „al la sinjorino plaĉas, ke ci -edziĝu. Ĉu ci aŭdas? Ŝi supozas, ke ci serioziĝos, edziĝonte. Ĉu ci -komprenas?“</p> - -<p>„Kial do ne kompreni?“</p><!-- p.022 --> - -<p>„Nu, jes ... Laŭ mia opinio pli bone estus — cin teni severe. Sed -tio estas la afero de la sinjorino. Nu, ĉu ci konsentas?“</p> - -<p>„La edziĝo estas tre bona afero por la homo, Gavrila Andrejiĉ. -Miaflanke, mi plezure, agrable, konsentas.“</p> - -<p>„Nu, jes,“ rediris Gavrila en pensoj, „verdire, tiu ĉi homo parolas -laŭorde. — Nur jen kio — fianĉinon oni trovis por ci ne tro bonan.“</p> - -<p>„Kiun, permesu demandi?“</p> - -<p>„Tatjana-n.“</p> - -<p>„Tatjana-n?“</p> - -<p>Kapiton pro miriĝo malfermegis okulojn kaj deiris de la muro.</p> - -<p>„Nu, kial ci maltrankviliĝis? Ĉu ŝi ne plaĉas al ci?“</p> - -<p>„Kial ne plaĉas? Si estas fraŭlino deca, laborema, trankvilmora. Sed -vi ja mem scias, Gavrila Andrejiĉ, li ... la arbardiablo, la stepa -monstro ... li ja ŝin...“</p> - -<p>„Mi scias, fratulo, mi ĉion scias,“ tedite interrompis lin la -ĉambelano ... „sed ja...“</p> - -<p>„Do, estu malsevera, Gavrila Andrejiĉ, li ja min mortigos, je Dio, -li min mortigos, kiel muŝon li min mortbatos manmove ... Li ja -havas manon — bonvolu vi mem rigardi, kian manon li havas — vere, -la manon kiel Minin kaj Poĵarskij<a href="#Footnote07" class="fnanchor">[7]</a>. Li, mutulo, batas kaj mem -ne aŭdas, kiel li frapas! Svingas pugnegojn, kvazaŭ en sonĝo! Ne -estas eble trankviligi lin, kiel? Ĉar li, vi mem scias, estas surda -kaj krome stulta, kiel kalkano. Li ja estas besto, idolo, Gavrila -Andrejiĉ ... pli terura ol idolo. Kiel tremolarbo li estas ... Kial -do mi suferu pro li? Certe, al mi nun ĉio estas negrava, —<!-- p.023 --> mi -kutimis al ĉio, mi toleras ĉion, mi ne estas postulema — sed tamen -mi estas — homo, ne, verdire, ia sentaŭgaĵo...“</p> - -<p>„Mi scias, mi scias, ne priskribu tro...“</p> - -<p>„Disinjoro mia“, flamarde daŭrigis la botisto, „kiam do venos fino -al mia turmento? Kiam, ho, Disinjoro? Malfeliĉulo mi, veulo! Kia -estas mia sorto, se oni konsideras! En junaĝo batis min mia mastro — -germano, — en plej bela aĝo — batadis min mia frato, — fine, jen -kion mi ĝisvivis en mia maturaĝo...“</p> - -<p>„He, ci, molanimulo,“ diris Gavrila, „kial ci detale pri ĉio -rakontas? Verdire?“</p> - -<p>„Kial, Gavrila Andrejiĉ? Mi ne timas batojn, Gavrila Andrejiĉ. Se mia -sinjoro min punas, poste li min publike salutas — mi tamen restas -homo. Sed suferi pro tiu...“</p> - -<p>„Nu; iru for“, senpacience interrompis lin Gavrila.</p> - -<p>Kapiton foriris.</p> - -<p>„Se li ne estus,“ kriis post li la ĉambelano, „ĉu vi mem konsentus?“</p> - -<p>„Mi eldiras mian konsenton“, diris Kapiton kaj malaperis. La -elokventeco ne forlasadis lin eĉ en la plej malagrabla situacio.</p> - -<p>La ĉambelano paŝis iomete tra la ĉambro.</p> - -<p>„Nu, venigu nun Tatjana-n“, fine diris li.</p> - -<p>Post kelke da tempo Tatjana nelaŭte eniris kaj haltis sur la sojlo.</p> - -<p>„Kion vi ordonos, Gavrila Andrejiĉ?“ diris ŝi, apenaŭ aŭdeble. La -ĉambelano fikse rigardis ŝin.</p> - -<p>„Nu,“ diris li, „ĉu ci, Tanjo, volas edziniĝi? La sinjorino elektis -por vi la fianĉon.“</p> - -<p>„Mi obeas, Gavrila Andrejiĉ. Kiun do la sinjorino destinis kiel -fianĉon por mi?“</p><!-- p.024 --> - -<p>„Kapiton-on, la botiston.“</p> - -<p>„Mi obeas.“</p> - -<p>„Li estas malseriozulo, verdire. Sed la sinjorino en tiu okazo -esperas, ke ci...“</p> - -<p>„Mi obeas.“</p> - -<p>„Nur jen — malŝanco<!-- originale: malsanĉo --> ... tiu surdulo, Geraĉjo, li ja cin amindumas. -Kiel ci alsorĉis tiun urson? Li ja kapablas cin mortigi, tiu urso...“</p> - -<p>„Li min mortigos, Gavrila Andrejiĉ, nepre mortigos.“</p> - -<p>„Li mortigos cin ... Nu, tion ni ankoraŭ vidos ... Ci diras — li -mortigos? Ĉu li rajtas cin mortigi, prijuĝu ci mem?“</p> - -<p>„Mi ja ne scias, Gavrila Andrejiĉ, ĉu li rajtas aŭ ne...“</p> - -<p>„Jen kia ci estas! Ĉu ci ion al li promesis?“</p> - -<p>„Kion vi deziras?“</p> - -<p>La ĉambelano iomete silentis kaj pensis: „Modesta ci estas! — Nu, -bone,“ li aldiris, „ni priparolu ankoraŭ tion, nun foriru, Tanjo; mi -vidas, ke ci vere estas humilulino.“</p> - -<p>Tatjana returnis sin, apogis sin facile je la pordkadro kaj foriris.</p> - -<p>„Eble la sinjorino morgaŭ jam estos forgesinta pri tiu geedziĝo,“ -pensis la ĉambelano, „eble mi vane estas maltrankvila. Ni ja la -tumultulon pacigos ... se io okazos — mi tuj sciigos la policon ... -Ustinja Fedorovna,“ ordonis li laŭtvoĉe al sia edzino, „klopodu vi -pri la samovaro<a href="#Footnote08" class="fnanchor">[8]</a>, mia respektindulino.“</p> - -<p>Tatjana dum tiu tuta tago ne eliris el la lavejo. Komence ŝi -ekploris, poste — forviŝis la larmojn kaj laŭkutime laboris. Kapiton -ĝis malfrua nokto sidis en la drinkejo kun iu kunulo malafablaspekta -kaj rakontis al<!-- p.025 --> li detale — kiel li loĝis en Peterburgo ĉe ia -sinjoro. Tiu sinjoro estis tre talenta, sed observis tro la ordon -kaj havis unu malbonan econ: li tro inklinis al drinkado kaj ĉiel -amindumis virinojn ... La malafabla kunulo jesis; sed kiam Kapiton -al li anoncis, fine, ke li, pro ia okazo, intencas morgaŭ sin -memmortigi, la malafabla kamarado diris, ke jam estas tempo dormi. -Ili disiĝis maldelikate kaj silente.</p> - -<p>Sed la esperoj de la ĉambelano ne efektiviĝis. La sinjorinon -priokupis tiom la intenco, edzigi Kapiton-on, ke ŝi eĉ dumnokte -pri tio konversaciis kun unu el siaj akompanistinoj<a href="#Footnote09" class="fnanchor">[9]</a>. Tiu ĉi -akompanistino loĝis en la sinjorina domo nur por pasigi la nokton kun -la dommastrino, se tiu ne povis dormi; la fraŭlino dormis dumtage -kiel nokta veturigisto.</p> - -<p>Kiam Gavrila venis al la sinjorino post la matenmanĝo, kun la -raporto, ŝia unua demando estis: „... kaj la geedziĝo? Ĉu la afero -sukcesos?“ Li kompreneble respondis, ke jes, ke Kapiton hodiaŭ venos -ŝin saluti. La sinjorino ne fartis bone; ŝi ne longe okupis sin pri -la aferoj.</p> - -<p>La ĉambelano revenis hejmen kaj kunvokis konsilantaron. La afero, -sendube, postulis apartan pridiskutadon. Tatjana ne kontraŭdiris -ion, sed Kapiton laŭtvoĉe anoncis, ke li havas nur unu kapon, sed -ne du, nek tri ... Gerasim severe, rapidrigarde observis ĉiujn, ne -forlasis la peronon de la servistinejo kaj, ŝajne, antaŭsentis, ke -oni konspiras ion por li malbonan. La kunvenintoj (en ties nombro -ĉeestis maljuna bufedestro, nomita onklo Ĥvost, kiun ĉiuj respekte -demandis pri konsiloj, kvankam<!-- p.026 --> li ne respondadis ion alian ol „jen -ĝi kiel“ aŭ „jes, jes! — jes, jes!“) komencis per tio, ke ili, por -en ĉiu kazo eldanĝerigi lin, enfermis Kapiton-on en la ĉambreton, kie -staris akvopuriga maŝino. Oni komencis fervore pripensi. Certe, estis -facile agi perforte, — sed — ke Dio antaŭgardu — la sinjorino -maltrankviliĝos pro la bruo, — malŝanco! Kion do fari! Oni pensis, -pensis, finfine, elpensis.</p> - -<p>Rimarkite estis multfoje, ke Gerasim ne toleris ebriulojn. Sidante ĉe -la pordego, li ĉiam deturnis la kapon indigne, kiam lin preterpaŝis -ia drinkulo, necerte marŝante, kun la ŝirmileto de sia ĉapo sur la -orelo. Oni decidis instigi Tatjana-n, ke ŝi ŝajnigu sin ebrieta kaj -iru, ŝanceliĝante kaj balanciĝante, preter Gerasim. La malfeliĉulino -longe ne konsentis; sed oni konvinkis ŝin. Ŝi mem vidis, ke -alimaniere ŝi ne liberiĝus de sia adoranto. Ŝi iris. Oni eligis -Kapiton-on el la ĉambreto — ĉar la afero lin koncernis. Gerasim -estis sidanta sur la piedestaleto ĉe la pordego kaj enŝovis la -ŝovelilon en la teron ... El ĉiuj anguloj, el sub ĉiuj rulkurtenoj -oni lin observis ...</p> - -<p>La ruzaĵo sukcesis plej eble bone. Ekvidinte Tatjana-n, li, komence, -laŭkutime, karese kapbalancis; poste, ŝin fiksrigardante, faligis -la ŝovelilon, ekstaris, alproksimiĝis, almetis sian vizaĝon al la -ŝia ... Pro la timo ŝi ekŝancelis ankoraŭ pli forte kaj fermis la -okulojn. Li prenis ŝian manon, kurigis ŝin tra la korto; enirinte -kun ŝi la ĉambron, kie kunsidis la konsilantaro, li puŝis ŝin rekte -al Kapiton. Tatjana preskaŭ svenis ... Gerasim staris iomete, ŝin -rigardante, svingis manon, ekridetis kaj foriris pezpaŝe, en sian -ĉambreton ... Unu tagon kaj unu nokton li ne eliris. Forejtor Antipka -poste rakontis, ke li vidis tra fendeto, ke Gerasim, sidante<!-- p.027 --> sur -sia lito, nelaŭte, egalmezure kaj nur muĝante — kantis; tio estis -— balanciĝis, fermis la okulojn kaj skuis la kapon, kiel tion -faras veturigistoj aŭ volgaj ŝiplaboristoj, kiam ili kantas siajn -vemalgajajn melodiojn.</p> - -<p>Antipka eksentis kortimon kaj deiris de la fendotruo.</p> - -<p>Kiam, sekvantan tagon, Gerasim eliris el sia ĉambreto, li havis sian -kutiman mienon. Li aspektis nur iomete pli malserena kaj tute ne -atentis Tatjana-n, nek Kapiton-on.</p> - -<p>La saman vesperon la gefianĉoj, tenante subbrake anserojn<a href="#Footnote10" class="fnanchor">[10]</a>, iris -al la sinjorino kaj post unu semajno ili geedziĝis. En la sama tago -Gerasim ŝanĝis sian konduton neniel.</p> - -<p>Sed de la rivero li revenis sen akvo — li ial rompis dumvoje la -barelon. Vespere, en la ĉevalejo, li tiel fervore purigis kaj frotis -sian ĉevalon, ke la besto balanciĝis, kvazaŭ sektrunketo pro la -vento, kaj apenaŭ tenis sin sur la piedoj sub liaj ferpugnoj. Ĉi -ĉio okazis printempe. Preterpasis ankoraŭ unu jaro, dum kiu Kapiton -fine al nenio plu taŭgis pro sia ebrieco. Oni decidis forsendi lin -kaj lian edzinon en malproksiman kamparon kun la kamparveturilaro. -En la tago de ilia forveturo li ŝajnis kuraĝa kaj volis konvinki -ĉiujn, ke — kien ajn oni lin sendos, eĉ al fino de la mondo — -li tamen ne pereos. Sed poste li tute senkuraĝiĝis, plendis, ke -oni veturigas lin al malkleruloj, kaj fine malfortiĝis tiel, ke li -povis eĉ ne surmeti sian ĉapon. Iu kompatemulo ĝin surŝovis sur -lian frunton, orde aranĝis la ŝirmileton kaj manfrapis ĝin desupre. -Kiam ĉio jam estis preta, la kamparanoj jam prenis en la manojn la -kondukilojn, kaj oni atendis nur la vortojn: „Kun Dio!“<a href="#Footnote11" class="fnanchor">[11]</a>, Gerasim<!-- p.028 --> -eliris el sia ĉambreto, alproksimiĝis al Tatjana kaj donacis al ŝi -— por rememorigo pri li — ruĝan kotontukon, kiun li por ŝi aĉetis -antaŭ unu jaro<a href="#Footnote12" class="fnanchor">[12]</a>. Tatjana, ĝis nun indiferente suferinta ĉiujn -ŝanĝiĝojn de sia sorto, tamen nun ne povis plu elteni — ŝi eligis -larmojn, kaj, sin sidigante en la kamparveturilon, ŝi, laŭkristane, -interŝanĝis kun Gerasim trifojan kison. Li intencis akompani ŝin ĝis -la limbaraĵo<a href="#Footnote13" class="fnanchor">[13]</a> kaj iris apud la veturilo, sed subite haltis ĉe -la Krima Trairejo, svingis la manon<a href="#Footnote14" class="fnanchor">[14]</a> kaj ekmarŝis laŭlonge de la -rivero.</p> - -<p>Vesperiĝis. Li iris nerapide kaj rigardis la akvon. Subite ŝajnis al -li, ke iu baraktas en la ŝlimo ĉe la bordo. Li kliniĝis kaj ekvidis -etan hundidon, blankan, nigromakulan, kiu, malgraŭ siaj penoj, ne -povis eliri iel el la akvo, glitis kaj tremetis per tuta sia malseka -kaj malgrasa korpeto. Gerasim iom rigardis la kompatindan fihundidon, -ekkaptis ĝin per unu mano, metis ĝin ĉe sia brusto kaj grandpaŝe iris -hejmen. Veninte en sian ĉambreton, li metis sur sian liton la savitan -hundidon, kovris ĝin per sia peza lanmantelo kaj kuris — unue en la -ĉevalejon por alporti pajlon, poste — en la kuirejon, kie li prenis -pelveton da lakto. Zorgeme forpuŝinte la lanmantelon kaj sterninte -la pajlon, li metis la pelveton sur la liton. La kompatinda hundido -estis nur trisemajna, — ĝi estis nur antaŭ nelonge komencinta -vidi — unu okulo eĉ ŝajnis pli granda ol la alia. Ĝi ankoraŭ ne -povis trinki el la pelveto, nur tremetis kaj fermetis la okulojn. -Gerasim, delikate altuŝante ĝian kapon, puŝis ĝian buŝon al la lakto. -La hundido subite eltrinkis avide, ŝprucblovante, tremante kaj -troglutante.<!-- p.029 --> Gerasim iom observis ĝin, kaj subite ekridis ... Tutan -nokton li vartis ĝin, kuŝigis, sekigis kaj, fine, li mem ekdormis -apud ĝi kontente kaj kviete.</p> - -<p>Neniu patrino flegas sian infanon tiel, kiel Gerasim flegis sian -adoptiton (tio estis la hundineto). Komence ĝi estis tre malfortika, -etaĉa kaj malbela; sed iom post iom ĝi grandiĝis kaj fortiĝis. -Post ok monatoj ĝi dank’ al la zorga flegado de sia savinto iĝis -belaspekta hundeto de hispana raso, kun longaj oreloj, lanuga vosto -tubforma kaj grandaj esprimplenaj okuloj. Ĝi pasie amis Gerasim-on, -ĉiam akompanis lin, turnante sian voston. Li nomis ĝin — mutuloj -scias, ke ili atentigas aliajn per sia blekado — <i>Mumu</i>. Ĉiuj -domanoj amis ĝin kaj vokis „<i>Mumunja</i>“. Ĝi estis tre komprenema, -karesema, sed montris sian sindonemon nur al Gerasim. Li mem ĝin tre -amis, sed li ne toleris, kiam aliaj ĝin karesis; ĉu li timis pro ĝi, -ĉu li estis ĵaluza — Dio scias ...</p> - -<p>La hundeto vekis lin frumatene, tirante la randon de lia vestaĵo, -kondukis per la ŝnuro la maljunan ĉevalon al li — tiu ĉevalo kaj la -hundo estis amikoj. Gravmiene ĝi iradis kun li al la rivero, gardis -liajn balailojn kaj ŝovelilojn kaj al neniu permesis alproksimiĝi -al lia ĉambreto. Li eltranĉis por ĝi malgrandan malfermaĵon en sia -pordo, kaj ĝi kvazaŭ komprenis, ke nur en la ĉambreto de Gerasim -ĝi estas hejme; tial, enirinte tien, ĝi tuj, kontentmiena, saltis -sur la liton. Dumnokte ĝi tute ne dormis, sed ne bojadis sencele, -kiel stulta korthundaĉo, kiu, sidante sur sia vosto kaj levante la -buŝon, duonfermante la okulojn, bojas nur pro neokupiĝo, kutime -trifoje. Sed la voĉeto akra de <i>Mumu</i> aŭdiĝis neniam vane: — aŭ kiam -iu fremdulo alproksimiĝis al la ĉirkaŭbaro<!-- originale: cirkaŭbaro -->, aŭ ie io suspektinda -bruetis, kraketis ... Unuvorte, ĝi estis perfekta gardisto ...</p><!-- p.030 --> - -<p>Verdire, krom ĝi estis en la korto ankoraŭ maljuna virhundo, flava -kun brunaj makuletoj, nomita Volĉok; sed li eĉ nokte estis alligita<!-- originale: aligita --> -al la ĉeno. Li mem, pro sia kadukeco, tute ne aspiris la liberecon, -— li estis kuŝanta, kunvolviĝinte, en sia niĉo kaj nur malofte -eligadis raŭkaĉan, preskaŭ sensonan ekbojon. Li ĝin tuj haltigis, -kvazaŭ konsciante mem la senutilecon de sia bojo.</p> - -<p><i>Mumu</i> neniam eniris en la sinjoran domon. Kiam Gerasim alportis -lignon en la ĉambrojn, la hundo restis ĉiam ekstere kaj senpacience -atendis lin sur la perono, streĉante la orelojn, turnante la kapon, -jen dekstren, jen maldekstren, ĉe la plej malforta bruo malantaŭ la -pordoj.</p> - -<p>Tiel forpasis ankoraŭ unu jaro. Gerasim daŭrigis sian oficon kaj -estis kontenta pri sia sorto, sed subite okazis neatenditaĵo. Nome: -iun belan somertagon la sinjorino kun siaj akompanistinoj promenis -tra la gasto-ĉambro. Ŝi estis bonhumora, ridis kaj ŝercis. La -akompanistinoj ankaŭ ridis kaj ŝercis kun ŝi; sed ili ne ĝojis tro: -oni ne ŝatis en la domo, kiam la sinjorino estis gaja. Unue — ĉar -tiam ŝi postulis de ĉiuj senprokrastan kaj plenan partoprenon en -sia ĝojhumoro kaj koleris, se ies vizaĝo ne brilis pro plezuro; due -— ĉar la ĝojekflamoj ĉe ŝi ne longe daŭris kaj kutime ŝanĝis en -malserenan, malafablan humoron.</p> - -<p>Tiun tagon ŝi vekiĝis bonŝance: laŭ la kartoj — ŝi ĉiumatene -divenprovis la kartojn — ŝi atendis la plenumon de sia deziro; -la teon ŝi opiniis aparte bongusta — tial la ĉambristino ricevis -laŭdon kaj kiel rekompencon — dek kopekojn. Kun dolĉagrabla rideto -sur la sulkaj lipoj la sinjorino promenis en la gasto-ĉambro kaj -alproksimiĝis al la fenestro. Antaŭ la fenestro troviĝis ĝardeneto; -en la mezo, sur la bedeto kun rozarbusto,<!-- p.031 --> kuŝis <i>Mumu</i> kaj fervore -dentskrapis oston. La sinjorino ĝin ekvidis.</p> - -<p>„Ho, mia Dio!“ Si ekkriis subite: „kio estas ĉi tiu hundo?“</p> - -<p>La akompanistino, al kiu turnis sin la sinjorino, ĵetis sin -ĉiuflanken, vemalgaje embarasita, kiel kutime okazas al iu -subpotenca, kiu ne bone komprenas kion signifas la ekvoko de lia -estro.</p> - -<p>„Mmm ... mi ne scias“, balbutis ŝi, „ŝajnas, ke tio estas la hundo de -la mutulo.“</p> - -<p>„Dio mia“, interrompis ŝin la sinjorino, „ĝi estas beleta hundo! Ĉu -li ĝin jam delonge havas? Ordonu ĝin venigi. Kial do mi ĝin ĝis nun -ne vidis? Venigu ĝin.“</p> - -<p>La akompanistino tuj flugkuris en la antaŭĉambron.</p> - -<p>„He, he“, ekkriis ŝi. „Venigu tuj <i>Mumu</i>! Ĝi estas en la ĝardeneto.“</p> - -<p>„Ha“, diris la sinjorino: „oni ĝin nomas <i>Mumu</i>! Tre bela nomo!“</p> - -<p>„Ho, jes, tre bela“, rediris la akompanistinoj. „Rapidu, Stepan!“</p> - -<p>Stepan, fortika fraŭlo, lakeo, kuregis en la ĝardeneton, volis kapti -<i>Mumu</i>, sed la hundo lerte elglitis el liaj fingroj kaj, levinte la -voston, alkuris rapidege al Gerasim, kiu staris apud la kuirejo kaj -skuis la barelon, frapante kaj turnante ĝin en siaj manoj, kvazaŭ -infanan ludtamburon. Stepan kure persekutis la hundon, penante ĝin -ekkapti ĉe la piedoj de ĝia mastro. Sed la rapidmova hundeto ne lasis -sin kapti, elturniĝis, forsaltis. Gerasim mokridetante observis tion. -Fine Stepan kolere sin levis kaj rapide komprenigis lin helpe de -mansignoj, ke la sinjorino ordonis venigi al si la hundeton. Gerasim -ŝajnis mirigita, sed alvokis <i>Mumu</i>, levis ĝin de la tero<!-- p.032 --> kaj -enmanigis al Stepan. Stepan alportis ĝin en la salonon kaj starigis -sur la pargeton. La sinjorino karesvoĉe vokis ĝin. <i>Mumu</i>, neniam -en sia vivo vizitinta tiajn luksegajn ĉambrojn, timegis kaj volis -forkuri tra la pordo, sed, forpuŝita de la servema Stepan, tremis kaj -premis sin al la pordo.</p> - -<p>„<i>Mumu</i>, <i>Mumu</i>, venu do al mi, venu al la sinjorino,“ diris la -mastrino, „venu, stulteta, ne timu...“</p> - -<p>„Alproksimiĝu, <i>Mumu</i>, al la sinjorino“, ripetis la akompanistinoj: -„venu do!“</p> - -<p>Sed <i>Mumu</i> sopire ĉirkaŭrigardis kaj ne moviĝis.</p> - -<p>„Alportu al ĝi iom por manĝi!“ diris la sinjorino. „Kia stulta ĝi -estas! ne volas veni al la sinjorino! Kion ĝi timas?“</p> - -<p>„Ĝi ankoraŭ ne estis kutimita“, elparolis serveme-timeme unu el la -akompanistinoj.</p> - -<p>Stepan alportis pelveton kun lakto, metis ĝin antaŭ <i>Mumu</i>, sed la -hundo eĉ ne flaris la lakton, — ĝi ĉiam tremetis kaj ĉirkaŭrigardis.</p> - -<p>„Ho, kia ci estas!“ diris la sinjorino, alvenante; ŝi kliniĝis kaj -volis ĝin mankaresi. Sed <i>Mumu</i> konvulsie turnis la kapon kaj montris -la dentojn. La sinjorino rapide forprenis sian manon. Dum unu momento -ĉiuj silentis. <i>Mumu</i> nelaŭte pepkrietis, kvazaŭ plendante kaj -petante pardonon. La sinjorino deiris malafablamiena. La subita movo -de la hundo ŝin timigis.</p> - -<p>„Ho“, ekkriis samtempe ĉiuj akompanistinoj ... „Ĉu ĝi, eble, vin -mordis? Ke Dio nin gardu!“ (<i>Mumu</i> ankoraŭ neniun mordis iam.) „Ho, -ho!“</p> - -<p>„Forportu ĝin!“ diris la maljunulino per ŝanĝita voĉo. „Aĉa -fihundeto! Kiel malbona ĝi estas!“</p> - -<p>Kaj, sin returninte malrapide, ŝi iris al sia skriboĉambro. La -virinoj, time rigardante unu la alian, volis<!-- p.033 --> ŝin sekvi, sed ŝi -haltis, severe ilin rigardis kaj diris: „Kial vi venas? Mi ja vin ne -invitis!“ kaj foriris.</p> - -<p>La akompanistinoj senespere mansvingis al Stepan. Li ekkaptis <i>Mumu</i> -kaj rapide elĵetis ĝin tra la pordo, rekte al la piedoj de Gerasim. -Post unu duonhoro silento regis en la domo kaj la maljuna sinjorino -sidis sur sia kanapo malbonhumora, pli malserenaspekta ol nubego -fulmotondra.</p> - -<p>Kiaj bagateloj, se oni meditas, povas iafoje malbonhumorigi la homon!</p> - -<p>Ĝis la vespero la sinjorino ne trankviliĝis, ne alparolis iun, ne -kartludis kaj malkviete dormis. Ŝi imagis, ke oni ne donis al ŝi -saman parfumon, kiun oni kutime al ŝi alportis, ke ŝia kuseno odoris -je sapo, kaj igis la ĉambelaninon, traflari la tutan tolaĵaron, -— unuvorte ekcitiĝis tro. La sekvantan matenon ŝi ordonis venigi -Gavrila-n unu horon pli frue ol kutime.</p> - -<p>„Diru — do“, ŝi komencis, kiam li, interne tremante, apenaŭ trapaŝis -la sojlon de ŝia skriboĉambro: „kiu hundo bojis la tutan nokton en -nia korto? Mi ne povis dormi pro tio.“</p> - -<p>„Hundo ... kiu ... eble la hundo de la mutulo“, diris li per necerta -voĉo.</p> - -<p>„Mi ne scias, kies ĝi estas, nur mi ne povis dormi. Mi miras, kial -ni bezonas multegon da hundoj. Mi deziras scii. Ni ja havas la -korthundon?“</p> - -<p>„Jes, certe. Volĉok...“</p> - -<p>„Nu, kial do ni bezonas ankoraŭ hundon? Nur pro senordo ... Tio -okazas nur, ĉar forestas la domestro ... Kial la mutulo bezonas -hundon? Kiu permesis al li, posedi hundojn en mia korto? Hieraŭ mi -venis al la fenestro — ĝi kuŝas en la ĝardeneto, portis tien ian<!-- p.034 --> -aĉaĵon, dentskrapas. Sed mi tie plantis rozojn...“ La sinjorino -silentis iom.</p> - -<p>„Ĝi foriĝu ankoraŭ hodiaŭ!... Ĉu<!-- originale: Cu --> ci aŭdis?“</p> - -<p>„Mi obeas.“</p> - -<p>„Hodiaŭ ... Nun foriru. Mi cin venigos poste por la raporto<a href="#Footnote15" class="fnanchor">[15]</a>.“ -Gavrila eliris.</p> - -<p>Trairante la gastĉambron, la ĉambelano, pro la ordo, transmetis la -tintileton de unu tablo sur alian, nelaŭte purigis en la salono -sian nazon, similan je anasbeko, kaj iris en la antaŭĉambron. En -la antaŭĉambro, sur la kanapaĉo, dormis Stepan, en la situacio de -mortigita militisto sur batalbildo, konvulsie elstreĉante siajn -nudajn piedojn el la surtuto, kiu servis al li kiel kovraĵo. La -ĉambelano puŝe vekis lin kaj duonvoĉe komunikis al li ian ordonon. -Stepan respondis per duonoscedo kaj duonrido.</p> - -<p>La ĉambelano foriris. Stepan salte ekstaris, surmetis kaftanon kaj -botojn, eliris kaj haltis sur la perono. Post proksimume kvin minutoj -Gerasim aperis kun lignofaskego sur la dorso, akompanate, kiel -ĉiam, de <i>Mumu</i>. (Oni hejtis eĉ somere la dorm- kaj skribĉambrojn -de la sinjorino.) Gerasim starigis sin flanke antaŭ la pordo, puŝis -ĝin per sia ŝultro kaj faleniris en la domon kun sia portaĵo. -<i>Mumu</i>, kiel kutime, haltis ĉe la dompordo en atendo. Tiam Stepan, -elektinte oportunan momenton, subite sin ĵetis sur la hundon, -kiel vulturo sur kokidon, premis ĝin al la tero per sia brusto, -ĉirkaŭkaptis ĝin kaj forkuris kun ĝi el la korto, eĉ ne surmetinte -sian ĉapon. Li sidigis sin sur la unuan trovitan fiakron kaj rapidis -al Oĥotnij Rjad. Tie li baldaŭ trovis aĉetanton, al kiu li cedis -la hundon por duonrublo, kondiĉe, ke la<!-- p.035 --> aĉetinto almenaŭ dum unu -semajno tenu la hundon alligita al la ŝnuro. Li baldaŭ revenis -hejmen, sed, ne alproksimiĝante al la domo, li eliris el la fiakro, -kaj, ĉirkaŭirante la korton ekstere de la malantaŭa strateto, li -transsaltis la ĉirkaŭbaraĵon kaj eniris en la korton. Li timis paŝi -tra la kortpordeto, ĉar li evitis Gerasim-on.</p> - -<p>Sed li timis vane: Gerasim ne estis plu en la korto. Elirinte el -la domo, li tuj rimarkis la foreston de <i>Mumu</i>; neniam okazis, ke -<i>Mumu</i> ne estis lin atendanta. Li kuris ĉien, serĉis, vokis; li -enrigardis sian ĉambreton, la fojnejon, tien, ĉi tien. Sed <i>Mumu</i> -ne estis trovebla! Li turnis sin al homoj, demandis pri la hundo -per senesperaj gestoj, montrante je duonarŝino pli alte ol la tero, -mandesegnis ĝin. Unuj efektive ne sciis, kie estas <i>Mumu</i>, kaj nur -kapbalancis responde; aliaj respondis, sciante, per duonrideto. La -ĉambelano iĝis subite eksterorde gravmiena kaj krivoĉe turnis sin al -la veturigistoj. Tiam Gerasim forkuris el la korto.</p> - -<p>Jam vesperiĝis, kiam li estis reveninta. Laŭ lia laca aspekto, -necerta marŝado kaj polvaj vestaĵoj oni povis konkludi, ke li -trakuris la duonon de la urbo Moskva. Li haltis antaŭ la sinjoraj -fenestroj, rapide observis la peronon, sur kiu kunariĝis sep -kortanoj, sin deturnis kaj ekblekis ankoraŭfoje: „<i>Mumu!</i>“ — sed -<i>Mumu</i> ne revokis. Li foriris. Ĉiuj lin postrigardis, sed neniu -ridetis, nek diris vorton. La sciavida „forejtor“ Antipka rakontis la -sekvantan matenon, ke la mutulo sopirĝemis la tutan nokton.</p> - -<p>La tutan tagon Gerasim ne aperis — anstataŭ li la veturigisto Potap -iris por alporti la akvon, pro kio Potap estis tre malkontenta. La -sinjorino demandis Gavrila-n, ĉu ŝia ordono estas plenumita. Gavrila -respondis, ke jes.</p> - -<p>Sekvantan matenon Gerasim eliris el sia ĉambreto por labori. Li -venis al la tagmezmanĝo, manĝis iom kaj foriris,<!-- p.036 --> ne salutinte iun. -Lia vizaĝo, ĉiam senvivaspekta, kiel ĉe ĉiuj surdmutaj, nun kvazaŭ -ŝtoniĝis. Dumtage li ree foriris, sed ne forestis longe — li baldaŭ -revenis kaj tuj kuŝigis sin en la fojnejo.</p> - -<p>Estis nokto, lunluma, serena. Vesopire, maltrankvile kuŝis Gerasim; -subite li eksentis, ke iu tiras lian vestrandon. Li tuta ektremis, -sed ne levis la kapon, eĉ kunpremis la palpebrojn ... Sed jen — iu -tiris lin ankoraŭfoje, pli forte ol antaŭe ... li salte ekstaris. -Antaŭ li, kun deŝirita ŝnuro ĉirkaŭ la kolo, moviĝis <i>Mumu</i>.</p> - -<p>Longa ĝojkrio eliĝis el lia muta brusto. Li ekkaptis <i>Mumu</i>, premegis -ĝin en siaj brakoj; la hundo rapidege lekis lian nazon, okulojn, -lipharojn, barbon. Li staris momenton, pripensis, singardeme -malsupreniris de la fojnejo, ĉirkaŭrigardis<!-- originale: ĉirkaurigardis -->, kaj, certiĝinte, ke -neniu lin povus vidi, li ŝtelpaŝe atingis sian ĉambreton. Gerasim -jam konjektis, ke la hundo ne estis foriĝinta memvole, ke, eble, oni -ĝin forigis laŭ ordono de la sinjorino. Oni klarigis al li mansigne, -kiel ekkoleris la hundo, kiam la sinjorino volis ĝin karesi. Kaj li -decidis agi singardeme.</p> - -<p>Li manĝigis al <i>Mumu</i> panon, karesis ĝin, kuŝigis, poste kombinis, -kiel li povus ĝin plej eble bone forkaŝi. Fine li decidis, dumtage -lasi ĝin enfermita en la ĉambreto, viziti ĝin nur malofte kaj nur -nokte elirigi ĝin. La malfermaĵon en la pordo<!-- originale: porto --> li ŝtopis per malnova -feltomantelo kaj frumatene li jam estis aperinta en la korto, kvazaŭ -nenio okazis. Li eĉ konservis (naiva ruzo) sian senesperan mienon.</p> - -<p>La kompatinda surdulo ne komprenis, ke <i>Mumu</i> povis sciigi pri sia -reveno per sia pepkrio. Efektive ĉiuj domanoj baldaŭ sciis, ke la -hundo de la mutulo estas reveninta, ke li kaŝe enfermas ĝin en sia -ĉambreto. Sed pro kompato je li aŭ, parte, pro la timo ĉiuj igis lin<!-- p.037 --> -kredi, ke lia sekreto ne estas konata. Nur la ĉambelano embarasite -skrapis sian nukon kaj diris: „Nu, ke Dio pri li zorgu! Eble la -sinjorino tion ne ekscios.“</p> - -<p>Ankoraŭ neniam la mutulo estis tiel laborema, diligenta, kiel tiun -tagon: li purigis, traskrapis la korton, eltiris ĉiujn herbetojn, -propramane eligis ĉiujn palisetojn de la ĝardeneta ĉirkaŭbaraĵo por -esti certa, ke ili estas sufiĉe fortaj, kaj ree poste ilin enigis, -enbatante en la teron. Unuvorte, li laborpenadis kaj klopodadis tiom, -ke eĉ la sinjorino atentis lian fervoran diligentecon.</p> - -<p>Dumtage Gerasim dufoje ŝtelkaŝe vizitis sian malliberigiton. Kiam -noktiĝis, li kuŝigis sin kune kun la hundo, ne en la fojnejo, sed -en sia ĉambreto; nur postnoktmeze ili ambaŭ eliris iomete promeni. -Marŝinte kun ĝi sufiĉe longe tra la korto, li jam intencis reveni — -sed subite, malantaŭ la ĉirkaŭbaraĵo, el la strateto, aŭdiĝis ia -brueto. <i>Mumu</i> streĉis la orelojn, ekkriegis, alproksimiĝis al la -baraĵo, flaris kaj ekbojis laŭte-akre. Iu ebriulo ennestiĝis tie por -la nokto.</p> - -<p>En la sama momento la sinjorino estis ĵus ekdormanta post -longedaŭra „nervekscitiĝo“. Tiaj „ekscitiĝoj“ okazis post tro satiga -vespermanĝado. Subita bojo vekis ŝin; ŝia koro ekfrapis, poste kvazaŭ -haltis. — „Ĉambristinoj, ĉambristinoj!“ ekĝemis ŝi: „ĉambristinoj!“ -La ektimigitaj ĉambristinoj rapidis en ŝian dormoĉambron. — „Ho, -ho, mi mortas“, diris ŝi, sopire movante la manojn: „Denove ĉi tiu -hundo! Ho, venigu la kuraciston! Ili volas min mortigi! La hundo, ree -la hundo! Ho!“ Kaj ŝi malantaŭklinis la kapon, kio signifis, ke ŝi -svenas. Oni kuris por venigi la kuraciston, t. e. la domsanigiston -Ĥariton. Tiu ĉi kuracisto, kies tuta kuracarto konsistis en tio, -ke li portis botojn kun molaj plandoj, delikate palpis la pulson, -dormis dek kvar<!-- originale: dekkvar --> el dudek kvar<!-- originale: dudekkvar --> horoj, la restan<!-- p.038 --> tempon ĉiam sopiris -kaj senĉese regalis la sinjorinon per laŭroĉerizaj gutoj — ĉi tiu -kuracisto tuj aperis, disvastigis en la ĉambro la fumon de bruligataj -plumoj<a href="#Footnote16" class="fnanchor">[16]</a>, kaj, kiam la sinjorino malfermis la okulojn, li alportis -al ŝi senprokraste, sur arĝenta plateto, glaseton da bonfaraj -gutetoj. La sinjorino englutis ilin, sed tuj, per larmplena voĉo, -komencis plendi pri la hundo, pri Gavrila, pri tio, ke ĉiuj forlasis -ŝin, kompatindan maljunulinon, ke neniu ŝin bedaŭras, ke ĉiuj aspiras -ŝian morton. Dume la malŝanca <i>Mumu</i> daŭrigis sian bojadon kaj -Gerasim vane penadis foririgi ĝin de la ĉirkaŭbaraĵo.</p> - -<p>„Jen ... jen ... ree...“, balbutis la sinjorino kaj ree rulis la -okulojn emociite. La kuracisto ion flustris al la ĉambristino, ŝi -kuris en la antaŭĉambron, puŝe vekis Stepan-on, — tiu kuris por veki -Gavrila-n, Gavrila, ekscitita, ordonis veki ĉiujn domanojn.</p> - -<p>Gerasim sin returnis, ekvidis briletantajn lumojn, moviĝantajn -ombrofigurojn tra la fenestroj, kaj divenante ian malfeliĉon per -sia koro, li ekkaptis <i>Mumu-n</i> subbrake, enkuris en sian ĉambreton -kaj ŝlosfermis ĝin. Post kelkaj momentoj kvin homoj volis perforte -penetri al li, sed la ŝovfermilo ne cedis. Gavrila alkuris rapidege, -ordonis al ĉiuj, resti tie ĝis la mateno kaj gardi. Li mem kuris -al la servistinejo kaj petis la ĉefan akompanistinon, Ljubov -Ljubimovna-n, kun kiu li kune ŝteladis kaj false kalkuladis sukeron, -teon kaj ceteran spicaron, ke ŝi raportu al la sinjorino jenon: ke -la hundo, malfeliĉe, revenis al sia mastro, sed ke jam morgaŭ ĝi -nepre ne estos plu vivanta; ke li petas la sinjorinon, sindone — -ne koleri kaj bonvole trankviliĝi. La sinjorino, kredeble, ne estus -trankviliĝinta tiel baldaŭ, sed<!-- p.039 --> la kuracisto, en rapido, verŝis en -la glaseton kvardek gutojn anstataŭ dekdu; la trankviliga eco de la -laŭroĉerizaĵo efikis, post unu kvarono da horo la sinjorino ripozis -jam kviete kaj pace; Gerasim, tuta pala, kuŝis en sia lito, forte -kunpremante la buŝon de <i>Mumu</i>.</p> - -<p>Sekvantan matenon la sinjorino vekiĝis sufiĉe malfrue. Gavrila -atendis nur ŝian vekiĝon, por ordoni la decidan atakon al la rifuĝejo -de Gerasim. Li mem atendis la kolerekflamon de la sinjorino, kiel -fortan fulmotondran veteron. Sed la fulmotondro ne venis. Kuŝante en -la lito, la sinjorino ordonis venigi la ĉefan akompanistinon.</p> - -<p>„Ljubov Ljubimovna“, ŝi ekparolis per nelaŭta, malforta voĉo, — -ŝi volonte kelkafoje ŝajnigis sin persekutata, solece suferanta; -kompreneble tiam ĉiuj domanoj sentis sin tre malagrable. — „Ljubov -Ljubimovna, vi vidas, kia estas mia situacio; iru do, mia karulino, -al Gavrila Andrejiĉ: priparolu kun li. Ĉu vere iu hundaĉo pli valoras -por li ol la trankvilo, eĉ la vivo de lia sinjorino! Mi ne dezirus -tion kredi“, ŝi aldiris kun la esprimo de la profunda sento. „Iru do, -mia amindulino, mi petas vin, iru al Gavrila Andrejiĉ.“</p> - -<p>Ljubov Ljubimovna iris en la ĉambron de Gavrila. Estas nescieble, pri -kio ili interparolis; sed post iom da tempo tuta arego da servistoj -marŝis tra la korto en la direkto al la ĉambreto de Gerasim. Gavrila -antaŭenpaŝis, tenante la ĉapon per la mano, kvankam la vento tute ne -blovis; apud li iris lakeoj kaj kuiristoj. El la fenestro rigardis -onklo Ĥvost kaj klopode ordonis — t. e. nur dismovis la manojn; -post ĉiuj, saltis kaj grimacis bubaĉoj, el kiuj la duono estis -alkurintaj fremdaj. Sur la mallarĝa ŝtupetaro, kondukanta al la -ĉambreto, estis sidanta unu gardisto, du aliaj staris ĉe la pordo, -armitaj<!-- p.040 --> de bastonoj. Oni supreniris la ŝtuparon, okupis ĝin tutan. -Gavrila alproksimiĝis al la pordo, pugnofrapis kaj ekkriis:</p> - -<p>„Malfermu!“</p> - -<p>Ekaŭdiĝis sufokita bojo, sed nenia respondo.</p> - -<p>„Oni diras al ci — malfermu!“ ripetis li.</p> - -<p>„Sed, Gavrila Andrejiĉ,“ diris de malsupre Stepan, „li ja estas -surda, li ne aŭdas.“</p> - -<p>Ĉiuj ekridis.</p> - -<p>„Kion do fari?“ rediris de supre Gavrila.</p> - -<p>„En lia pordo estas truo, enŝovu tien la bastonon!“</p> - -<p>Gavrila kliniĝis.</p> - -<p>„Li ŝtopis ĝin per ia feltmantelo, la truon.“</p> - -<p>„Vi ŝovu do la feltmantelon internen.“</p> - -<p>Ree ekaŭdiĝis obtuza bojo:</p> - -<p>„Jen, la hundo malkaŝas sin mem“, iu diris en la homamaso, kaj ĉiuj -ree ekridis.</p> - -<p>Gavrila skrapis malantaŭ sia orelo.</p> - -<p>„Ne, frato,“ fine diris li, „la mantelon enŝovu ci mem, se ci volas.“</p> - -<p>„Bone, laŭ via ordono!“</p> - -<p>Stepan rampis supren, prenis la bastonon, traŝovis la feltomantelon -internen kaj skuis en la truo la bastonon, ripetante: „Eliru, eliru!“ -Li skuis ankoraŭ la bastonon, kiam neatendite la pordo de la ĉambreto -larĝe malfermiĝis, la tuta servantaro malsuprenruliĝis de la ŝtuparo -kiel turnludilo; Gavrila — la unua. Onklo Ĥvost fermis sian -fenestron.</p> - -<p>„Nu, nu, nu, nu“, kriis Gavrila de la korto: „ci atendu nur!“ Gerasim -senmove staris sur sia sojlo. La servantaro ariĝis ĉe la bazo de la -ŝtuparo. Gerasim observis ĉi ĉiujn fihomojn en urbaj surtutoj de -supre, facile apogante la manojn sur siajn flankojn. En sia<!-- p.041 --> ruĝa, -kamparana bluzo, kompare je ili, li aspektis kiel giganto. Gavrila -iom antaŭenpaŝis.</p> - -<p>„Atentu, frato,“ diris li, „mi ne toleros neobeemon!“ Kaj li klarigis -al la mutulo per mansignoj, ke la sinjorino nepre volas forigi la -hundon — „donu ĝin tuj, alie al ci okazos ia malfeliĉo.“</p> - -<p>Gerasim rigardis lin, montris la hundon, faris ĉe sia kolo signon, -kvazaŭ kuntirante la ŝnuron, kaj demandmiene ree rigardis la -ĉambelanon.</p> - -<p>„Jes, jes,“ rediris tiu, kapbalancante, „jes, nepre...“ Gerasim -mallevis la okulojn, poste subite skuiĝis, ree montris al <i>Mumu</i>, -kiu staris apud li, senkulpe vostbalancante kaj scivoleme movante -la orelojn. Li ripete faris la signon de strangolo sur sia kolo, -kaj signifplene batfrapis sian bruston, kvazaŭ anoncante, ke li mem -prenas sur sin — forigi <i>Mumu-n</i>.</p> - -<p>„Sed ci trompos“, geste respondis Gavrila.</p> - -<p>Gerasim iom rigardis lin, malestime ekridetis, ree batfrapis sian -bruston kaj brufermis la pordon.</p> - -<p>Ĉiuj senvorte rigardis unu la alian.</p> - -<p>„Kion do ĉi ĉio signifas? Ĉu li refermis la pordon?“</p> - -<p>„Ne atentu lin plu, Gavrila Andrejiĉ!“ elparolis Stepan. „Li ja -faros, kion li promesis ... Tia li estas ... Se li promesas, estas -certe ... Li estas pli fidinda ol ni ... Tio estas vero ... Jes...“</p> - -<p>„Jes“, ĉiuj ripetis kapskuante. „Tio estas vero. Jes.“ Onklo Ĥvost -malfermis la fenestron kaj ankaŭ diris: „Jes“.</p> - -<p>„Nu, bone“, diris Gavrila: „sed la gardistoj tamen restu ĉi tie!“</p> - -<p>„He, Jeroŝka,“ li aldiris, turnante sin al iu mizerulo, en flava -nankena kitelo, — tiu homo estis opiniata kiel ĝardenisto, — „ci ja -nenion faras! prenu la bastonon kaj sidu ĉi tie. Se io okazos, tuj -kuru al mi.“</p><!-- p.042 --> - -<p>Jeroŝka prenis la bastonon kaj sidigis sin sur la lastan ŝtupeton. La -servantaro disiris, escepte de kelkaj sciaviduloj kaj bubaĉoj.</p> - -<p>Gavrila revenis hejmen kaj pere de Ljubov Ljubimovna sendis la -raporton al la sinjorino, ke ĉio estas plenumita. La sinjorino faris -nodeton el la pinto de sia nastuketo, surverŝis parfumon, flaris, -frotis la tempiojn, apetite trinkis teon kaj, estante ankoraŭ sub la -influo de la laŭroĉerizaj gutoj, ree ekdormis.</p> - -<p>Unu horon post ĉi tiu tumulta okazintaĵo la pordo de la ĉambreto -malfermiĝis kaj Gerasim aperis. Li estis surmetinta sian festan -kaftanon, li kondukis <i>Mumu-n</i> per ŝnureto. Jeroŝka flanken iris por -lasi lin preteriri. Gerasim direktis sin al la pordego. Ĉiuj bubaĉoj -en la korto rigarde sekvis lin, sed silentis. Li eĉ ne returnis sin; -sian ĉapon li surmetis nur sur la strato. Gavrila sendis Jeroŝka-n -kiel observanton. Jeroŝka, vidante de malproksime, ke Gerasim iris en -restoracion kun <i>Mumu</i>, atendis, ĝis li eliros.</p> - -<p>Gerasim estis konata en la restoracio. Oni komprenis liajn -mansignojn.</p> - -<p>Li mendis „ŝĉi“<a href="#Footnote17" class="fnanchor">[17]</a> kun viando kaj sidigis sin, apogante la brakojn -sur la tablo. <i>Mumu</i> staris ĉe lia seĝo, trankvile observante lin per -siaj saĝaj okuloj. Ĝia felo estis kvazaŭ polurita, tiel belaspekta -kaj orde kombita. Oni alportis la brasiksupon. Gerasim metis en la -teleron panpecetojn, ere dishakis la viandon kaj starigis la teleron -sur la teron. <i>Mumu</i> ekmanĝis kun sia kutima bonedukiteco: apenaŭ -tuŝante la manĝaĵon per sia buŝeto. Gerasim longe ĝin rigardis: -du pezaj larmoj elruliĝis subite el liaj okuloj; unu falis sur la -krutan frunteton<!-- p.043 --> de la hundo, alia — en la „ŝĉi“. Li kovris sian -vizaĝon per la mano. <i>Mumu</i> formanĝis la duonon el la telero kaj -deiris, lekante sian buŝon. Gerasim ekstaris, pagis la supon kaj -eliris akompanate de la iom mirigita rigardo de la kelnero.</p> - -<p>Jeroŝka, ekvidinte Gerasim-on, kuris malantaŭ la stratan angulon kaj, -lin preterlasante, ree lin sekvis.</p> - -<p>Gerasim marŝis, ne rapidante, ĉiam tenante <i>Mumu-n</i> je la ŝnureto. -Irinte ĝis la stratangulo, li haltis, kvazaŭ ion pripensante, sed -tuj grandpaŝe direktis sin al la Krimea Trairejo. Survoje li iris -en la korton de domo, apud kiu estis konstruata la flankdometo, kaj -forportis de tie sub sia brako du briketojn. De la Krimea Trairejo li -direktis sin al la bordo, iris ĝis la loko, kie staris du boatetoj -kun remiloj, alligitaj al palisetoj (li jam rimarkis ilin antaŭe), -kaj ensaltis en unu kun <i>Mumu</i>.</p> - -<p>Lama maljunulaĉo eliris el post la pajltendo, kiu staris en la angulo -de la legomĝardeno, kaj krivokis lin. Sed Gerasim nur kapbalancis -kaj ekremis tiel forte, kvankam kontraŭ la riverfluo, ke li post unu -momento jam estis tre malproksime. La maljunulo staris iomtempe, -skrapfrotis sian dorson per maldekstra, poste per dekstra mano kaj -reiris lamante en sian pajltendon.</p> - -<p>Gerasim senĉese remis. Jen — jam restis la urbo Moskva malantaŭe. -Jen — jam disvastiĝis laŭlonge de la bordoj — herbejoj, -legomĝardenoj, kampoj, arbaretoj; ekvidebliĝis kampoj, „izba-oj“. Oni -povis enspiri la kamparan aeron. Li forĵetis la remilojn, alpremis -sian kapon al <i>Mumu</i>, kiu sidis antaŭ li sur la seka transversa -trabeto — la fundo de la boato estis surverŝita de akvo, kaj li -restis senmova, krucigante siajn fortikajn brakojn sur ŝia<!-- originale: sia --> dorso, -dum la boaton la ondo iom post iom reportis al la urbo. Gerasim<!-- p.044 --> -rektiĝis, rapide, kun malsaneca, koleriĝa mieno, survolvis per la -ŝnureto la briketojn de li prenitajn, faris maŝon, metis ĝin ĉirkaŭ -la kolon de la hundo kaj, levante ĝin super la rivero, lastafoje -ĝin ekrigardis. La hundo rigardis lin fide, sentime, balancante la -vosteton. Gerasim deturnis sin kaj disigis la manojn, ferminte la -okulojn.</p> - -<p>Gerasim aŭdis nenion: nek la akran ekkrieton de la falanta <i>Mumu</i>, -nek la obtuzan ekplaŭdon de la akvo. La plej brua tago estis por -li same sensona, senbrua, kiel la plej senbrua nokto ne estas -sensona por ni. Kiam li ree malfermis la okulojn, kiel antaŭe sur -la riverakvo rapidis unu post la alia la ondetoj. Kiel antaŭe ili -plaŭdetis ĉe la boatflankoj; kaj nur malproksime, malantaŭe, diskuris -ĉe la bordo iaj larĝaj rondoj.</p> - -<p>Jeroŝka, tuj post kiam al li ne plu estis eble observi Gerasim-on, -revenis hejmen kaj raportis pri tio, kion li vidis.</p> - -<p>„Nu, jes,“ diris Stepan, „li dronigos la hundon. Certe. Se li ion -promesis.“</p> - -<p>Dum la tuta tago neniu vidis Gerasim-on. Li ne tagmanĝis hejme. -Vespere ĉiuj kunvenis ĉe la manĝotablo, escepte de li. „Kiel stranga -estas ĉi tiu Gerasim“, pepvoĉe diris la dikgrasa lavistino: „Ĉu oni -povas tiel ĉagreniĝi pro la hundo! Verdire!“</p> - -<p>„Gerasim ja estis ĉi tie“, diris Stepan, plenrastante por si la kaĉon -per la kulero.</p> - -<p>„Kiel? Kiam?“</p> - -<p>„Antaŭ proksimume du horoj. Jes! Ni renkontis unu la alian ĉe la -pordego. Mi intencis demandi lin pri la hundo, sed li, ŝajne, estis -malbonhumora. Nu, li forpuŝis min, eble li volis min deflankigi, — -ne tedu, eble volis li diri — kaj li tiel frapis mian nukon, ho, ve, -kiel!“ Kaj Stepan, nevole grimacridetante, kuntiriĝis kaj frotis sian -nukon. „Jes,“ li aldiris, „li havas<!-- p.045 --> fortikan manon, nenion oni povas -diri kontraŭ tio...“ Ĉiuj ridis, mokante Stepanon, kaj disiris por -dormi.</p> - -<p>Dum tio, en la sama tempo, sur la T...a ŝoseo fervore kaj senhalte -paŝis ia grandegulo kun sako sur la dorso, kun longa bastono en -la mano. Tio estis Gerasim. Li rapidis senreturne hejmen, en sian -vilaĝon. Droniginte la kompatindan <i>Mumu-n</i>, li kuris en sian -ĉambreton, rapide enpakis sian nemultan havaĵon en malnovan -ĉevalkovraĵon, kunligis la pakaĵon node, metis ĝin sur la ŝultron -kaj foriris. Li bone memoris la vojon ankoraŭ de tiam, kiam oni -kondukis lin al Moskvo. La vilaĝo, el kiu prenis lin la sinjorino, -kuŝis nur dudek verstojn<a href="#Footnote18" class="fnanchor">[18]</a> flanke de la ŝoseo. Li iris nevenkeble -kuraĝe, penetrite de ia malespera kaj samtempe ĝoja decido. Li iris -antaŭen; larĝe dismalfermiĝis lia brusto; avide kaj rekte estis -fiksitaj antaŭen liaj okuloj. Li rapidis, kvazaŭ atendis lin hejme -maljuna patrino, kvazaŭ ŝi vokis lin al si post longa migrado en -fremdlando, inter fremduloj ... La ĵus veninta nokto estis sensona, -varma; ĉe la flanko, kie subiris la suno, la ĉielrando, ankoraŭ -blanka, iom purpuriĝis pro la lasta rebrilo de la foriĝanta tago. Ĉe -alia flanko jam leviĝis blugriza nebulo. De tie alproksimiĝadis la -nokto. Centoj da perdrikoj kriis ĉirkaŭe, kvazaŭ vete vokis unu la -alian noktaj birdoj. Gerasim ne povis ilin aŭdi, ne povis aŭdi ankaŭ -la noktan viglan susuradon de la arboj, preter kiuj portis lin liaj -fortikaj piedoj.</p> - -<p>Sed li flaris konatan de li odoron de la maturiĝanta sekalo, kiu -venis el la mallumaj kampoj; li sentis, kiel la vento, fluganta -renkonte, la vento el lia hejmvilaĝo, karese tuŝas lian vizaĝon, -petole disblovas liajn<!-- p.046 --> harojn, lian barbon. Li vidis antaŭ si la -blankiĝantan vojon, kondukantan hejmen rektan, kiel sago. Li vidis -en la ĉielo nenombreblajn stelojn, lumigantajn lian vojon. Li marŝis -antaŭen simile al leono, kuraĝe, forte; kiam la leviĝanta suno -briligis lin per siaj fluide ruĝaj radioj, inter la paŝanto kaj -Moskvo jam kuŝis tridek-versta distanco.</p> - -<p>Post du tagoj li estis jam hejme, en sia „izba“, je l’ miro de la -soldatedzino<a href="#Footnote19" class="fnanchor">[19]</a>, kiun oni tie loĝigis. Gerasim preĝis antaŭ sanktaj -„ikonoj“<a href="#Footnote20" class="fnanchor">[20]</a> kaj tuj iris al la vilaĝestro.</p> - -<p>La vilaĝestro ekmiris. Sed oni jam komencis falĉi la fojnon. Gerasim, -kiel perfekta falĉisto, tuj ricevis falĉilon — kaj li ekfalĉis laŭ -sia kutima maniero, tiel falĉis, ke la vilaĝanoj tremis, observante -liajn falĉmovojn.</p> - -<p>En Moskvo oni rimarkis la foriĝon de Gerasim la sekvantan tagon. -Oni serĉis lin en lia ĉambreto, alvokis Gavrila-n. Gavrila venis, -rigardis, movis la ŝultrojn kaj konkludis, ke la mutulo aŭ forkuris -aŭ dronis kune kun sia hundaĉo. Oni informis la policon, raportis -al la sinjorino. La sinjorino ekkoleris, ekploris, diris, ke oni -nepre trovu Gerasim-on, certigis, ke ŝi neniam ordonis forigi la -hundon, kaj fine tiel admonis kaj riproĉis Gavrila-n, ke li la -tutan tagon nur skuis la kapon, ripetante: „Nu!“, ĝis kiam la onklo -Ĥvost lin konsole saĝigis, dirinte al li: „Nu ... u!“ Fine oni -ricevis la sciigon el la vilaĝo, ke Gerasim tien venis. La sinjorino -iom trankviliĝis; komence ŝi ordonis lin revenigi al Moskvo, sed -tamen poste ŝi anoncis, ke ŝi tute ne bezonas tian nedankemulon. -Cetere post tio ŝi baldaŭ mortis; ŝiaj heredintoj<!-- p.047 --> ne zorgis plu -pri Gerasim. Ili ankaŭ aliajn servutulojn de sia patrino liberigis -kontraŭ la depago.</p> - -<p>Ĝis nun loĝas solece Gerasim en sia forgesita „izba“. Li ĉiam bone -fartas, ĉiam estas fortikega. Kiel antaŭe li laboras multe, kiel -antaŭe li estas gravmiena kaj seriozmora. Sed la najbaroj rimarkis, -ke depost la reveno el Moskvo Gerasim tute ne atentas virinojn, eĉ ne -rigardas ilin, kaj ke li ne posedas hundon en sia korto.</p> - -<p>„Cetere“, pridiskutas vilaĝanoj, „feliĉa li estas, ne bezonante -edzinon. Kaj la hundon! ĉu li ĝin bezonas? Eĉ perforte oni ne povus -allogi ŝteliston en lian korton!“ Tia famo pri la giganteca forto de -la mutulo disvastiĝas ĉien.</p> - - - -<div class="section" id="nr3"> -<h2>BEĴIN-HERBEJO</h2> -</div> - -<p>Estis bela junia tago, unu el tiuj tagoj, kiuj pruvas, ke la -bonvetero daŭros ankoraŭ longe. La ĉielo estas serena jam de la -frua mateno. La matenruĝo ne flamas simile al brulego; ĝi estas -disverŝita, kiel milda rozkoloraĵo. La suno — ne flambrila, -rulruĝiganta, kiel dum varmega sekvetero, ne malserena-purpura, kiel -antaŭ la ventego — sed la suno — afable radibrila — pace elnaĝas -el sub mallarĝa kaj longa nubeto, lumas freŝkolore kaj eniĝas en -ĝian bluan nebulon. Kiel serpentetoj lude brilas la supraj maldensaj -randoj de la distirita nubeto; ili brilas, kvazaŭ ili estus el -forĝita arĝento. Sed jen, ree flue ekŝpruciĝas petolemaj radioj; ĝoje -kaj majeste, kvazaŭ altenflugante, aperas la potenca lumigilo. Ĉirkaŭ -la tagmezo, kutime, videbliĝas amase rondaj altaj nuboj, orgrizaj, -kun delikataj blankaj randoj. Simile al insuloj, disĵetitaj laŭlonge -de<!-- p.048 --> la senlime disfluanta rivero, kiu ĉirkaŭas ilin per profunde -diafanaj akvokoloj, egale bluaj, ili preskaŭ ne moviĝas. Pli -malproksime, ĉe la firmamento, ili kunŝoviĝas, ariĝas, — ne estas -plu videbla la ĉielbluaĵo inter ili. Sed ili estas same lazuraj -kiel la ĉielo: la lumo, la varmo trapenetras ilin. La firmamento -dum la tuta tago ne ŝanĝas sian malpezan, palvioletan koloron, ĉie -egalan. Nenie la fulmotondra vetero mallume minacas; ie, foje, tiras -sin malsupren, el la ĉielo, bluaj strioj: — apenaŭ rimarkebla -pluvo falas, kiel tra kribrilo. Vespere tiuj nuboj foriĝas; la -lastaj el ili, nigraj, senformaj, kiel la fumo, iĝas rozkoloraj -vaporbuloj pro la radioj de la subiranta suno. Sur la loko, kie la -suno subiris, same pace, kiel ĝi estis leviĝinta, nelonge starrestas -ruĝeta brilkrono super la mallumiĝinta tero. Lumbriletante, kiel -zorge portita vakskandelo, aperas tie la vesperstelo. En tiaj tagoj -ĉiuj koloroj estas nehelaj, mildigitaj. Sur ĉio kuŝas la sigelo de -ia kortuŝa packvieto. Dum tiaj tagoj foje estas varmege; sur la -deklivoj de la kampoj la aero estas sufoka. Sed la vento disblovadas, -dispeladas la amasiĝintan varmegon; la ĉirkaŭturnantaj blovatakoj — -nepra signo de la persista bonvetero — per blankaj polvamasoj vagas -sur vojo tra la grenkampoj. La terkulturisto ŝatas tian veteron por -la rikolto de la greno.</p> - -<p>Tian tagon mi ĉasis en la Ĉernska distrikto de la Tula gubernio<a href="#Footnote21" class="fnanchor">[21]</a>. -Mi trovis kaj mortigis sufiĉe multe da ĉasaĵoj. Tro plena ĉassako -tranĉe dolorigis mian ŝultron. Sed jam estis estingiĝanta la -vesperruĝo; kaj en la aero, ankoraŭ klara, kvankam jam ne plu -lumigita per<!-- originale: pe --> radioj de la subirinta suno, densiĝis, disvastiĝis -noktaj ombroj, kiam mi, fine, decidis reveni hejmen. Per rapidaj<!-- p.049 --> -paŝoj mi transpaŝis longan „placon“ de arbustoj, supreniris la -monteton kaj ekvidis tute fremdajn, nekonatajn de mi lokaĵojn. -Anstataŭ la atendita konata ebenaĵo kun kverkarbareto, dekstre, kaj -malalta blanka preĝejo en la malproksimo, ĉe miaj piedoj etendiĝis -mallarĝa valo; rekte kontraŭ mi, kiel kruta muro, staris densa -tremolarbaro. Mi haltis, mirigite ... ne povante kompreni, kie mi -estas... Mi min returnis... „He,“ mi pensis, „mi devojiĝis, mi iris -tro dekstren“, kaj, mirante pri mia eraro, mi rapidkure malsupreniris -la monteton. Min tuj ekkaptis malagrabla, obtuza malsekeco, kvazaŭ -mi estus enirinta kelon. Densa alta herbo en la fundo de la valo, -tute malseka, blankiĝis kiel tablotuko. Estis timige surpaŝi ĝin. -Mi rapide transpaŝis al alia flanko kaj iris, marŝante maldekstren, -laŭlonge de la tremolaro. La vespertoj jam sin flugportis super ĝiaj -senmovaj altaĵoj, misterplene turniĝante kaj tremetante en duonklara -ĉielo. Petolrapide preterflugis malfruiĝinta akcipitreto, rapidante -en sian neston.</p> - -<p>„Jen, se mi nur atingus tiun angulon,“ mi pensis, „tuj mi trovus la -veran vojon. Mi ja devojiĝis minimume je unu versto.“ Mi atingis, -fine, la angulon de la arbaro, sed ne trovis tie ian vojon; iaj -nefalĉitaj, malaltaj arbustoj vaste staris antaŭ mi; malantaŭ ili, en -la malproksimo, vidiĝis dezerta kampo. Mi ree haltis. „Kia stranga -okazintaĵo! Kie do mi estas?“ Mi rememorigis min, kiel kaj kien mi -iris dum la tago.</p> - -<p>„He, tio ja estas ‚Paraĥinaj‘ arbustoj“, mi fine ekkriis. „Certe! -jen tie — eble, la Sindejeva arbareto! Sed kiel mi ĉi tien venis? -Tiel malproksimen! Strange ... nun mi estas devigita reveni -dekstren!“</p><!-- p.050 --> - -<p>Mi iris dekstren tra la arbustoj. Dume la nokto estis baldaŭ veninta -kaj disvastiĝis kiel nubego fulmotondra. Ŝajnis, ke kune kun la -vesperaj vaporoj el ĉie leviĝadis kaj eĉ de supre verŝiĝis la -malhelo. Mi atingis sur ian vojon malebenbatitan, surkreskitan de -herbo. Mi iris laŭlonge de ĝi, atente rigardante antaŭen. Ĉio ĉirkaŭ -mi rapide nigriĝis kaj silentiĝis; nur skolopoj kriis de tempo al -tempo. Malgranda noktbirdo, nelaŭte kaj malalte movanta siajn molajn -flugilojn, preskaŭ tuŝis min kaj timeme deflankiĝis. Mi eliris sur -la arbarrandon kaj marŝis nun laŭlonge de la kampo, sur la limo. Jam -apenaŭ mi vidis la aĵojn en malproksimo, apenaŭ videbliĝis ĉirkaŭ -mi la blankiĝanta kampo. Malantaŭ ĝi leviĝis malserena mallumo, -alproksimiĝante ĉiumomente per grandegaj fumbuloj. La obtuza eĥo -de miaj paŝoj sonis en la senmoviĝanta aero. La paliĝinta ĉielo -ree bluiĝis, sed tio jam estis la bluo de la nokto. La steletoj -ekbriletis en ĝi, kvazaŭ ili ekmoviĝus.</p> - -<p>Kion mi opiniis arbareto, estis malluma kaj ronda nudmonteto.</p> - -<p>„Sed kie mi ja estas?“ ripetis mi ree laŭtvoĉe, haltis kaj demande -rigardis mian anglorasan flavmakulan hundinon, Dianka-n, la plej -prudentan el ĉiuj kvarpiedaj bestoj. Sed la plej prudenta besto nur -balancis la voston, malgaje kaj lace palpebrumis kaj ne donis al -mi ian utilan konsilon. Mi hontis kaj ege kuris antaŭen, kvazaŭ mi -subite klarsentis, kien oni devas iri. Mi ĉirkaŭiris la monteton -kaj trovis min en neprofunda, ĉirkaŭe displugita valeto. Tiu ĉi -krutvaleto aspektis kiel regulforma kaldrono kun plataj flankoj; sur -ĝia fundo elstreĉiĝis stare kelke da grandaj blankaj ŝtonoj; ŝajne -ili kunariĝis, malsuprerampinte, por ia sekreta, konsiliĝa kunveno. -Tie estis mute, mallaŭte; tiel plate kaj malgaje<!-- p.051 --> pendis super tiu -loko la ĉielo, ke mia koro eksentis veon. La besteto nelaŭte kaj -plende pepkriis en la ŝtonoj. Mi rapide revenis sur la monteton. Ĝis -nun mi ankoraŭ ne malesperis trovi la vojon al hejmo; sed nun mi -estis fine certa, ke mi tute devojiĝis; mi ne penprovis plu, ekkoni -la ĉirkaŭaĵon, preskaŭ dronintan en la nokta senlumo. Mi hazarde -ekmarŝis antaŭen, direktate de la steloj. Proksimume duonhoron mi -tiel paŝis, pene movante la piedojn. Ŝajnis, ke mi neniam estis -en tiaj senvivaj lokoj: nenie trembrilis lumeto, nek aŭdebliĝis ia -sono; unu kruta monteto sekvis la alian; senfine etendiĝis kampo post -kampo; arbustoj kvazaŭ elstaris el la tero antaŭ mi. Mi ĉiam iris kaj -jam intencis kuŝigi min ĝis la mateno, sed subite mi ekvidis antaŭ mi -teruran abismon.</p> - -<p>Mi rapide ekpaŝis malantaŭen kaj, tra apenaŭ travidebla noktkrepusko, -ekvidis en la malproksimo sub mi grandegan ebenaĵon. Larĝa rivero -ĉirkaŭfluis ĝin en duonrondo, kiun mi vidis ĉie; ŝtalsimilaj rebriloj -de la akvo malserene kaj de tempo al tempo tremlumante desegnis -ĝian fluadon. La monteto, sur kiu mi staris, malsupren kondukis per -abrupta deklivo; ĝia grandega silueto sin distingis nigra de la -duonblua aera malpleno. Rekte antaŭ mi, en la angulo, kiun formis -la deklivo kaj la ebenaĵo, ĉe la rivero, kiu en tiu loko similis -al senmova malluma spegulo, sub la kruta deklivo de la monteto mem, -per ruĝa flamo brulis, ellasante fumon, du fajroj, unu apud la alia. -Ĉirkaŭ ili svarmis homoj, ŝanceliĝis ombroj; foje estis hele lumigita -la antaŭa parto de ies eta buklokapo.</p> - -<p>Mi sciis nun, kie mi troviĝis. Tiu ĉi herbejo estas konata en nia -regiono sub la nomo „<i>Beĵin-Herbejo</i>“. Sed mi ja ne povis revojaĝi -hejmen, precipe nun, nokte; miaj<!-- p.052 --> piedoj ne moviĝis plu pro laceco. -Mi decidis iri proksimen al la fajroj kaj atendi la matenruĝon en la -societo de homoj, kiujn mi opiniis ĉevalkomercistoj<a href="#Footnote22" class="fnanchor">[22]</a>.</p> - -<p>Mi bone malsupreniris, sed apenaŭ mi ellasis el la manoj la lastan -branĉon, je kiu mi tenis min, subite sin ĵetis sur min du grandaj -blankaj hundoj, kolere bojante. Sonoraj infanaj voĉoj ekaŭdiĝis -ĉirkaŭ la fajroj. Du — tri knaboj rapide leviĝis. Mi respondis al -iliaj demandaj vokoj. Ili alkuris, revokis la hundojn, kiujn precipe -mirigis la apero de mia Dianka, kaj mi alproksimiĝis.</p> - -<p>Mi eraris, opiniante ĉevalkomercistoj la homojn, kiuj ĉirkaŭis la -fajrojn. Ili estis kamparanaj infanoj el najbara vilaĝo, kiuj gardis -ĉevalaron. Dum varmega somera tempo, ĉe ni, oni paŝtigas ĉevalojn en -la kampo nokte, ĉar tage ilin maltrankviligus muŝoj kaj ojstroj<a href="#Footnote23" class="fnanchor">[23]</a>.</p> - -<p>Estas granda ĝojfesto por kamparanaj knaboj, vespere akompani en la -kampon kaj frumatene hejmen — la ĉevalaron. Sen ĉapoj, en malnovaj -duonpeltetoj, ili sidas sur la plej petolemaj ĉevaletoj kaj rapide -rajdas, ĝoje kriante, elgorĝblekante, movante ĉiuflanken la manojn -kaj piedojn, alte saltante sur la selo kaj sonore ridante ... -Maldensa flava polvo leviĝas, postflugas sur la vojo; en malproksimo -aŭdiĝas akorda piedfrapado, la ĉevaloj kuras, streĉante la orelojn; -antaŭ ĉiuj, altlevante sian voston kaj senfine ŝanĝante la piedojn, -kursaltas la ruĝeghara ĉevalaĉo kun pikherbo en vila kolhararo.</p> - -<p>Mi diris al la knaboj, ke mi devojiĝis, kaj sidigis min ĉe ili. Ili -demandis min, de kie mi venas, silentis iomete<!-- p.053 --> kaj donis al mi -lokon. Ni iomete konversaciis. Mi min kuŝigis sub nudiĝinta arbusto -kaj rigardis ĉirkaŭen. La bildo estis mirinde bela: ĉe la fajroj -tremetis, kvazaŭ estingiĝante, eniĝante en la mallumon, ronda ruĝa -respeguliĝo. La flamo, ekbrulante, de tempo al tempo, ĵetis trans -la linion de tiu rondo rapidajn brillumetojn. Mallarĝa lango de la -fajro lekis la nudajn sekbranĉetojn de salikarbeto kaj same rapide -foriĝis... Tranĉliniaj longaj ombroj, subite aperante, alkuris ĝis -la fajretoj; la malhelo luktis kun la lumo. Foje, kiam la flamo -brilis pli malforte, la lumrondeto mallarĝiĝis, el alproksimiĝinta -mallumego neatendite aperis ĉevalkapo, bruna aŭ tute blanka, atente -kaj senpense rigardis nin, rapide maĉante longan herbon kaj ree -malleviĝante tuj malaperis. Oni aŭdis nur, kiel ĝi ĉiam maĉis, -spirblovante.</p> - -<p>El loko lumigita estas neeble vidi, kio okazas en la malhelo; tial -ĉio en la proksimo ŝajnis vualita de preskaŭ nigra kurteno. Sed pli -malproksime, ĉe la firmamento, malklare videbliĝis montetoj kaj -arbaroj. Malhela, klara ĉielo, solene, neatingeble alte, pendis -super ni en sia tuta misterplena belegeco. Dolĉe premis la bruston -la aromo, la aparta, freŝa, turmenta aromaero de la ruslanda somera -nokto. Nenia bruo aŭdiĝis en la ĉirkaŭaĵo. Nur de tempo al tempo -subite sonore plaŭdigis akvon ia granda fiŝo, kaj la ĉeborda kanaro -ekbruetis, apenaŭ ŝancelita de alfluanta ondo... Sole nelaŭte -kraketis la fajretoj...</p> - -<p>Ĉirkaŭ ili sidis la knaboj kaj apud ili tiuj du hundoj, kies intenco -estis formanĝi min. Ili ankoraŭ longe ne povis paciĝi pro mia -ĉeestado: dormeme duonfermante la okulojn kaj strabrigardante la -fajron, ili de tempo al tempo bojkriegis kun eksterordinara digneco;<!-- p.054 --> -unue ili blekegis, poste — nelaŭte kriis, kvazaŭ bedaŭrante la -neeblecon — plenumi sian deziron.</p> - -<p>La knaboj estis entute kvin: Fedja, Pavluŝa, Iljuŝa, Kostja kaj -Vanja<a href="#Footnote24" class="fnanchor">[24]</a>. La nomojn de la knaboj mi eksciis el ilia interparolado -kaj volas nun konatigi ilin al la leganto.</p> - -<p>La plej maljuna el ĉiuj, Fedja, aspektis dekkvarjara. Li estis gracia -knabo kun belaj, delikataj, iomete etaj vizaĝtrajtoj, buklaj blondaj -haroj, klaraj okuloj kaj ĉiama duongaja, duondistra rideto. Laŭ ĉiuj -signoj li apartenis al riĉa familio kaj paŝtis nokte ĉevalojn ne pro -bezono, sed pro amuzo. Li surhavis multekoloran kalikotan bluzon, -flave borderumitan. Malgranda nova feltmantelo, en kies manikoj li ne -enŝovis la brakojn, pendis sur liaj mallarĝaj ŝultroj; sur la blua -zonumo estis alligita la kombilo. La botoj kun nealtaj tibiingoj -estis liaj — ne patraj. La dua knabo, Pavluŝa, havis senorde -starantajn nigrajn harojn, grizajn okulojn, larĝajn vangostojn, -vizaĝon palan, plenan je cikatroj<!-- originale: cikratoj -->; grandan, sed regulforman buŝon. -Tuta lia korpo estis dikmalalta, mallertmova. La knabo ne estis bela, -verdire, tamen li plaĉis al mi. Lia rigardo estis saĝa kaj sincera, -en lia voĉo sonis la forto. Li ne aspektis dande: tuta lia vestaĵo -konsistis el simpla ĉemizo kaj flikitaj pantalonoj. La vizaĝo de -la tria, Iljuŝa, estis sufiĉe sensignifa: li havis kurbiĝintan -nazon, longan kapformon, ne bone aspektis. Liaj vizaĝtrajtoj -esprimis malspritan, malsanecan zorgemon. Liaj kunpremitaj lipoj ne -malfermiĝis, la brovoj restis ĉiam kuntiritaj. Liaj flavaj, preskaŭ -blankaspektaj haroj pendis kiel pintaj harligetoj el sub malalta -felĉapo, kiun li ambaŭmane ŝovis sur siajn orelojn. Sur liaj piedoj -li havis novajn bastŝuojn kaj piedajn ĉifonojn;<!-- p.055 --> dika ŝnuro, trivice -zonita ĉirkaŭ lia talio, orde kuntiris lian puraspektan nigran -kiteleton. Li, kiel Pavluŝa, estis, laŭvide, ne pli ol dekdujara. La -kvara, Kostja, dekjara knabo, atentigis per sia meditema, malgaja -rigardo. Lia vizaĝo estis eta, malgrasa, lentuga; li havis pintitan -mentonon, kiel la sciuro. Oni apenaŭ distingis liajn lipojn. Sed -strange impresis liaj okuloj — nigraj, fluide brilantaj. Ili, ŝajne, -volis ion esprimi, sed por tio mankis vortoj al la knabo. Li estis -malaltkreska, malsanaspekta, vestita mizere. La lastan, Vanja-n, mi -komence ne rimarkis; li estis kaŭrekuŝanta sub la bastkovraĵo kun -malregulaj randoj; li nur malofte montradis el sub ĝi sian buklan -blondan kapeton. Ĉi tiu knabo estis nur sepjara.</p> - -<p>Tiel mi kuŝis sub la arbusto, iomete malproksime, kaj observadis la -knabojn. Malgranda kaldroneto pendis super unu el la fajroj; en ĝi -estis kuirataj la terpomoj. Pavluŝa zorgis pri ili kaj, starante -sur la genuoj, enpuŝis la ligneron en la bolantan akvon de tempo al -tempo. Fedja kuŝis, sin apogante sur la kubuto, disvastigante la -randojn de sia feltmantelo. Iljuŝa sidis apud Kostja kaj fiksrigardis -ion per duonfermitaj okuloj. Kostja mallevis la kapon kaj rigardis -ien en malproksimon. Vanja ne moviĝis sub sia bastkovraĵo. Mi -ŝajnigis min dormanta.</p> - -<p>La knaboj ree komencis interbabili. Unue ili priparolis tion kaj -tion: la morgaŭajn laborojn, la ĉevalojn; sed subite Fedja sin turnis -al Iljuŝa kaj — kvazaŭ renovigante interrompitan konversacion — -demandis lin:</p> - -<p>„Nu, kiel do, ĉu ci ĝin vidis vere, la hejmkoboldon?“</p> - -<p>„Ne, mi ĝin ne vidis, ĝin ja ne estas eble vidi,“ respondis Iljuŝa -per voĉo apenaŭ aŭdebla, raŭketa, kies sonoj tre bone konformiĝis al -lia vizaĝesprimo, „sed mi aŭdis ... ne sole mi...“</p> - -<p>„Kie ĝi loĝas?“</p><!-- p.056 --> - -<p>„En la malnova ĉerpejo<a href="#Footnote25" class="fnanchor">[25]</a>.“</p> - -<p>„Ĉu vi laboras en la fabriko?“</p> - -<p>„Jes, mi kaj mia frato Avdjuŝka; ni estas papergladistoj.“</p> - -<p>„Jen vi, fabrikuloj!“</p> - -<p>„Nu, kiel do ci ĝin aŭdis?“ demandis Fedja.</p> - -<p>„Jen kiel ... mi kun frato Avdjuŝka, kun Fedor Miĥejevskij, kun -Ivaŝka Kosoj, kun alia Ivaŝka el Krasnije Ĥolmi, kaj ankoraŭ kun -Ivaŝka Suĥorukov, kun aliaj knaboj ankoraŭ — entute ni estis -dek: la tuta deĵorintaro. Ni estis devigitaj pasigi la nokton en -la ĉerpejo. Tio estas — la laborobservisto Nazarov malpermesis al -ni iri hejmen. ‚Kial vi,‘ li diris, ‚fraŭletoj, iros hejmen? Restu -ĉi tie — ni havos morgaŭ multe da laboro.‘ Nu, ni restis en la -fabrikejo, ni kuŝis tie are ... Avdjuŝka demandis: ‚Nu, knaboj, se la -hejmkoboldo nun venus?‘ Apenaŭ li tion elparolis, iu ekmarŝis super -ni. Ni kuŝis malsupre, ĝi do ekmarŝis super ni, ĉe la rado. Ni aŭdis: -ĝi paŝas, la lignotabuloj fleksiĝas sub ĝi, krakas ... Li transkuris -super niaj kapoj; la akvo ekplaŭdis sur la rado, kiu ekfrapis, -ekturniĝis; sed la baro ĉe la defluilo<a href="#Footnote26" class="fnanchor">[26]</a> estas fermita. Ni estis -mirigitaj: kiu levis la bartrabeton, por ke akvo povu flui? Sed la -rado ne longe turniĝis kaj haltis. ‚Tiu‘ iris ree al la supra pordo -kaj malsupreniris la ŝtuparon, malsupreniris ne rapide: la ŝtupetoj -ĝemkraketas sub ĝiaj piedoj. Nu, ĝi alproksimiĝis al nia pordo, -atendis iomete — tuj la pordo larĝe malfermiĝis ... Mi ektremis — -rigardas — nenio estas videbla ... Sed la retĉerpilo, staranta ĉe la -pelvo, ekmoviĝis, leviĝis,<!-- p.057 --> eniĝis por momento en la akvon, flugis -iomete en la aero, kvazaŭ ĝi estus ŝprucilo kaj revenis al sia loko. -Poste ĉe alia pelvo forflugis la hoko de la najlo kaj ree pendiĝis -sur la najlon. Poste iu kvazaŭ alproksimiĝis al la pordo, ektusis, -ekspirblovis kiel ŝafo, bruvoĉe... Ni ĉiuj falkuŝiĝis amase teren, -unu rampis sur la alian. Kiel ni tiam ektimegis!“</p> - -<p>„Jen kiel!“ elparolis Pavel. „Kial<!-- originale: Kiel --> do ĝi ektusis?“</p> - -<p>„Mi ne scias... Eble pro malsekeco en la mucido.“</p> - -<p>Ĉiuj eksilentis.</p> - -<p>„Nu,“ demandis Fedja, „ĉu la terpomoj estas kuiritaj?“</p> - -<p>Pavluŝa palpis ilin.</p> - -<p>„Ne, ankoraŭ ne... Jen, ĝi plaŭdigis akvon...“, aldiris li, -rigardante la riveron. „Eble la ezoko. Jen, tie falis steleto.“</p> - -<p>„Kion mi rakontos ankoraŭ al vi, fratuloj,“ ekparolis per pepvoĉo -Kostja, „aŭdu nur, kion rakontis antaŭ nelonge la paĉjo en mia -ĉeesto.“</p> - -<p>„Nu, ni aŭdas“, diris protekteme Fedja.</p> - -<p>„Vi ja konas Gavrila-n, la antaŭurban ĉarpentiston?“</p> - -<p>„Jes, ni lin konas.“</p> - -<p>„Sed ĉu vi scias, kial li estas tiel malgaja ĉiam? Tiel silentema? -Jen, kial li estas malgaja: Li iris foje, rakontis mia paĉjo, al -arbaro por serĉi nuksojn. Li iris en la arbaron kaj devojiĝis; Dio -scias, en kia loko li troviĝis; li iradas, vagas, fratuloj, ne povas -trovi la vojon, la nokto jam alproksimiĝas... Li sin sidigis sub -arbon. ‚Ĉi tie‘, li pensis, ‚mi atendu la matenon‘, kaj ekdormis. En -dormo li aŭdas, ke iu lin vokas. Li rigardas, sed neniun vidas. Ree -li ekdormetis... ree li estas vokata... Li ree rigardas, vidas, — -sidas antaŭ li sur la branĉo la nimfo, klarluma, balanciĝas, logas -lin al si kaj ridas... La luno lumis tiel klare, ĉion lumigis... -Ŝi vokas lin al<!-- p.058 --> si, — ŝi estas klara, blanka, kvazaŭ ploteto aŭ -gobio, — ankaŭ karasoj estas iufoje tiel blanketaj, arĝentkoloraj... -La ĉarpentisto Gavrila duonsvenis ... sed ŝi ridas kaj logas lin al -si per la mano... Jam ekstaris Gavrila, intencis obei al la voko de -la nimfo, — sed, fratuloj, eble Disinjoro lin inspiris: li faris -krucosignon<a href="#Footnote27" class="fnanchor">[27]</a>. Estis pene al li fari la krucosignon, li diris: -‚Mia mano kvazaŭ ŝtoniĝis, ne moviĝis...‘ He, li! Ekvidinte, ke li -faris krucosignon, la nimfo ne ridis plu, ŝi ekploris! Ŝi ploras, -fratuloj, forviŝas siajn larmojn per la haroj; harojn ŝi havas -verdajn, kiel kanabo. Jen rigardas ŝin Gavrila kaj demandas: ‚Kial -ci, arbara kreskaĵaĉo, ploras?‘ Ekparolas la nimfo: ‚Kial ci, homo, -faris krucosignon? Se ci ne estus farinta ĝin, ci restus kun mi en -ĝojo ĝis la fino de la tagoj. Mi ĝemploras, mi veas, ĉar ci faris -krucosignon. Sed ne mi sola tion priploros: ankaŭ ci ĝemploru ĝis la -fino de ciaj tagoj...‘ Tuj ŝi, fratuloj, foriĝis, kaj tuj Gavrila -ekvidis la vojon, per kiu li povis eliri el la arbaro. Kaj de tiu -tempo li estas ĉiam malgaja.“</p> - -<p>„Jen kia okazintaĵo!“ diris Fedja post ioma silento. „Kiel do -kapablas tia arbara sorĉestaĵo difekti kristanan animon? Li ja ne -obeis ŝin!“</p> - -<p>„Jen, kapablas tamen...“, diris Kostja. „Gavrila asertis, ke ŝi havis -voĉeton akran, plendan, kiel rano...“</p> - -<p>„Ĉu cia paĉjo<!-- originale: paĉĵo --> mem tion rakontis?“ daŭrigis Fedja.</p> - -<p>„Li mem. Mi estis kuŝanta, mi ĉion aŭdis.“</p> - -<p>„Stranga afero! Kial do li estas malgaja... Eble li plaĉis al ŝi, se -ŝi lin alvokis...“</p> - -<p>„Jes, plaĉis!“ ironie diris Iljuŝa. „Ne! Ŝi volis nur lin tikli -ĝismorte... Ili okupas sin pri tio, la nimfoj...“</p><!-- p.059 --> - -<p>„Ĉi tie ja ankaŭ, eble, estas nimfoj“, diris Fedja.</p> - -<p>„Ne“, respondis Kostja. „Ĉi<!-- originale: Ci --> tie la loko estas ‚pura‘, ‚libera‘<a href="#Footnote28" class="fnanchor">[28]</a>. -Nur la rivero estas proksima.“</p> - -<p>Ĉiuj eksilentis. Subite, ie malproksime, ekaŭdiĝis tiriĝanta, -preskaŭ ĝemanta sono, unu el tiuj nekompreneblaj noktaj sonoj, kiuj -naskiĝas iufoje en silento, leviĝas, restas en la aero kaj malrapide -disvastiĝas ĉie, kvazaŭ svenante ... Vi aŭskultas ... nenion ... sed -tamen io tintas ... Ŝajne iu longe kriis sub la firmamento mem, iu -alia revokis per akra rido en la arbaro kaj nelaŭta, siblanta fajfado -aŭdiĝis laŭlonge de la rivero ...</p> - -<p>La knaboj rigardis unu la alian kaj faris la krucosignon<a href="#Footnote29" class="fnanchor">[29]</a> ...</p> - -<p>„Ke la kruco nin protektu!“ flustris Iljuŝa.</p> - -<p>„He, vi, korvinoj<a href="#Footnote30" class="fnanchor">[30]</a>!“ ekkriis Pavel: „Kial vi ektimis? Rigardu nur, -la terpomoj estas jam kuiritaj!“ (Ĉiuj alŝovis sin kaj komencis manĝi -la fumantajn terpomojn; nur sole Vanja ne moviĝis.) „Kaj ci?“ diris -Pavel.</p> - -<p>Sed li ne elrampis el sub sia bastaĵo. La kaldroneto estis baldaŭ -malplena.</p> - -<p>„Ĉu vi aŭdis, fraŭletoj,“ komencis Iljuŝa, „kio okazis antaŭ nelonge -ĉe ni, en Varnavicaj?“</p> - -<p>„Ĉu sur la digo?“ demandis Fedja.</p> - -<p>„Jes, jes, sur la digo, rompita de akvo ... Jen malpura loko, -malbenita, senviva ... Ĉirkaŭe troviĝas profundaj<!-- p.060 --> kavegoj, -terfendaĵoj. En la kavegoj loĝas serpentoj...“</p> - -<p>„Kio do okazis? Rakontu!“</p> - -<p>„Jen, kio okazis. Ci, eble, Fedja, ne scias, sed tie, ĉe vi, estas -enterigita droninto. Li droniĝis jam antaŭlonge, kiam la starlageto -estis ankoraŭ profunda. Nur lia tombeto estas apenaŭ videbla, -— eta monto ... Jen, antaŭ nelonge, vokas la servistarestro la -hundgardiston Jermil kaj diras al li: ‚Iru, Jermil, poŝton.‘ Jermil -ĉe ni ĉiam veturas poŝton. Ĉiuj liaj hundoj mortis; ne estis scieble, -kial ili ĉe li ne restas vivantaj; sed li estas hundgardisto bona, -modela ... Jermil rajdis poŝton, restis en la urbo longe kaj -hejmrevenas iomete ebria ... Jam noktiĝis, la nokto estas klara, -la luno brilas ... Jermil transrajdas la digon; la vojo ja iris -tiuflanke ... Rajdas li, la hundgardisto Jermil, kaj vidas: sur la -tombo de la droninto marŝas ŝafideto, tiel blanka, bukla, beleta ... -vagas ... Jen pensas Jermil: ‚Mi ĝin prenos, ĝi ja ĉi tie pereos.‘ -Li prenis la ŝafidon en siajn brakojn. La ŝafido ne kontraŭstaras. -Jermil alproksimiĝas al sia ĉevalo, kun la ŝafido en la brakoj. Sed -la ĉevalo forsaltas de li, spirblovas, skuas sian kapon<a href="#Footnote31" class="fnanchor">[31]</a>. Li -krie trankviligas ĝin, sin sidigas por rajdi kun la ŝafido, tenante -la besteton antaŭ si. Li rigardas la ŝafidon, la ŝafido lin ankaŭ -rigardas rekte en la okulojn. Ektimiĝis Jermil, la hundgardisto. -‚Mi ne sciis,‘ li pensis, ‚ke ŝafoj rigardas onin tiel rekte en la -okulojn, sed kontraŭ tio oni povas nenion fari ...‘ Li ĝin karesas -per la mano kaj diras: ‚Bjaŝa! bjaŝa!‘ Subite la ŝafo montris al li -la dentojn kaj ankaŭ diris: ‚Bjaŝa! bjaŝa!‘“</p> - -<p>Apenaŭ la rakontinto eldiris la lastan vorton, ambaŭ hundoj -leviĝis samtempe, konvulsie bojante, forkuris<!-- p.061 --> de la fajro kaj -malaperis en la mallumo. La knaboj ektimis. Vanja eksaltis el sub -sia bastkovraĵo. Pavluŝa kun krio sekvis la hundojn. Ilia bojado -aŭdiĝis el malproksimo. Oni aŭdis ankaŭ la senordan kuradon de la -maltrankviligita ĉevalaro ... Pavluŝa laŭtvoĉe ekkriis: „Grizulo! -Ĵuĉka<a href="#Footnote32" class="fnanchor">[32]</a>!“ Post kelkaj momentoj la bojado haltis, aŭdebliĝis el -malproksimo jam la voĉo de Pavluŝa. Preterpasis ankoraŭ iomete da -tempo. La knaboj mire rigardis unu la alian, kvazaŭ atendante, kio -okazos. Subite aŭdiĝis la piedfrapado de kuranta ĉevalo. Abrupte ĝi -haltis ĉe la brullignaro, kaj, sin tenante je la kolharoj, rapide -malsuprensaltis Pavluŝa. Ambaŭ hundoj ankaŭ eksaltis en la lumrondon, -kaj tuj sin sidigis, elpendigante siajn ruĝajn langojn.</p> - -<p>„Kio okazis? kio?“ demandis la knaboj.</p> - -<p>„Nenio“, diris Pavluŝa, forsendante la ĉevalon. „Eble la hundoj -ion elflaris ... Mi pensis, ke tio estas lupo“, aldiris li per -indiferenta voĉo, rapide spirante.</p> - -<p>Nevole mi admiris Pavluŝa-n. Li estis tre interesa en ĉi tiu momento. -Lia malbela vizaĝo, vigligita pro rapida rajdado, kvazaŭ brulis pro -kuraĝeco, pro firma decidemo ... Sen bastono, nokte, li, nenion -pripensante, saltrajdis por forpeli la lupon. „Kia bravulo!“ pensis -mi, lin rigardante.</p> - -<p>„Ĉu oni ilin vidas tie ĉi, la lupojn?“ demandis la timemulaĉo Kostja.</p> - -<p>„Ili ĉiam estas multnombraj ĉi tie“, respondis Pavel. „Sed danĝeraj -ili estas nur vintre.“</p> - -<p>Li ree kaŭrekuŝigis sin ĉe la fajro. Sin sidigante sur la teron, li -faligis sian manon sur la haran nukon de unu el la hundoj; kaj la -ĝojigita besto longe ne deturnis la kapon, fiere-dankeme rigardante -deflanke Pavluŝa-n.</p><!-- p.062 --> - -<p>Vanja ree forkaŝis sin sub sia bastaĵo.</p> - -<p>„Sed kiajn teruraĵojn, ci, Iljuŝa, al ni rakontis?“ ekparolis Fedja. -Li estis la filo de la riĉa vilaĝano kaj, kiel tia, li komencis -ĉiam, unua, la konversacion. „Ankaŭ la hundojn igis boji ia diabla -forto!... Certe, mi aŭdis, ĉe vi tiu loko estas malbenita...“</p> - -<p>„Varnavicaj! Sendube: tre malpura loko! Tie ofte oni vidadis la -maljunan sinjoron, la mortintan ... Vagas li, oni rakontas, en -longbaska kaftano<a href="#Footnote33" class="fnanchor">[33]</a>, ĉiam sopirĝemas, serĉas ion sur la tero ... -Foje lin renkontis la maljuna Trofimiĉ. — ‚Kion vi, sinjoro Ivan -Ivaniĉ, bonvolas serĉi sur la tero?‘“</p> - -<p>„Li demandis la sinjoron?“</p> - -<p>„Jes, li demandis...“</p> - -<p>„Nu, kuraĝulo li ja estas, ĉi tiu Trofimiĉ. Kion do la sinjoro -respondis?“</p> - -<p>„‚Sorĉan herbon<a href="#Footnote34" class="fnanchor">[34]</a>‘ diras li, ‚mi serĉas.‘ Tiel obtuze elparolas: -‚sorĉan herbon‘ ... ‚Kial do vi bezonas sorĉan herbon, Ivan Ivaniĉ?‘</p> - -<p>‚La tombo min premas,‘ li diras, ‚Trofimiĉ ... For el la tero mi -volas, for!‘“</p> - -<p>„Jen, kia li estas!“ diris Fedja. „Ĉu li ne sufiĉe vivis?“</p> - -<p>„Stranga afero!“ elparolis Kostja. „Mi pensis, ke la mortintojn oni -povas vidi nur ‚gepatran sabaton‘<a href="#Footnote35" class="fnanchor">[35]</a>.“</p> - -<p>„La mortintojn oni povas vidi ĉiam“, certige diris Iljuŝa. Li, -kiel mi rimarkis, pli bone ol aliaj knaboj sciis ĉiujn vilaĝanajn -superstiĉajn „onidirojn“. „Sed ‚gepatran sabaton‘ vi ankaŭ povas vidi -la vivanton, kies<!-- p.063 --> vico estas — morti en la sama jaro... Sidigu cin -nur sur la preĝejan peronon, rigardu la vojon... Preterpaŝos ĉiuj -tiuj, kiuj estas mortontaj dum la jaro... Ĉe ni pasintan jaron Uljana -iris al la preĝeja perono...“</p> - -<p>„Nu, ĉu ŝi iun vidis?“ sciavide demandis Kostja.</p> - -<p>„Certe... Unue ŝi sidis longe, nenion aŭdis, neniun vidis ... nur ie -kvazaŭ hundeto bojas... Subite vidas ŝi: iu knabo iras sur la vojo, -vestita sole de ĉemizo. Ŝi fiksrigardis: iras Ivaŝka Fedosejev.“</p> - -<p>„Ĉu tiu, kiu mortis printempe?“</p> - -<p>„Li, la sama. Li iras, ne levas la kapon. Uljana lin rekonis... Poste -ŝi rigardas — iras virino. Ŝi fiksrigardas — ho, Disinjoro, do tio -estas ŝi mem, Uljana!“</p> - -<p>„Ĉu eble estas, ke ŝi mem?“</p> - -<p>„Je Dio, ŝi mem.“</p> - -<p>„Nu, ŝi ja ankoraŭ ne mortis?“</p> - -<p>„La jaro ne forpasis ankoraŭ. Sed rigardu ŝin — ŝi apenaŭ marŝas, -apenaŭ spiras.“</p> - -<p>Ĉiuj ree eksilentis. Pavel ĵetis la manplenon da sekaj branĉetoj -en la fajron. Akre nigriĝis ili sur la subite ekflamanta lumo, -ekkraketis, ekfumiĝis, kurbiĝis, levante la brulitajn pintojn. -La lumrebrilo disvastiĝis ĉiuflanken kaj, tremetante, leviĝis -alten. Neatendite aperis blanka kolombeto, — flugis rekte sur tiun -rebrilon, time turniĝis, tute surverŝita de varmega helo kaj foriĝis -en sonora flugado.</p> - -<p>„Eble ĝi devojiĝis kaj ne trovas sian hejmon“, diris Pavel. „Nun ĝi -flugos, trovos ian lokon kaj tie noktpasigos ĝis la mateno.“</p> - -<p>„Ĉu ci ne pensas, Pavluŝa,“ diris Kostja, „ke tio estis la animo de -iu veremulo<a href="#Footnote36" class="fnanchor">[36]</a>, fluginta ĉielen, he?“</p><!-- p.064 --> - -<p>Pavel ĵetis ankoraŭ unu manplenon en la fajron.</p> - -<p>„Verŝajne“, li diris fine.</p> - -<p>„Diru do, Pavluŝa,“ komencis Fedja, „ĉu ĉe vi, en Ŝalomovo, estis -ankaŭ videbla la ĉiela antaŭdiro<a href="#Footnote37" class="fnanchor">[37]</a>?“</p> - -<p>„Kiam la suno malaperis? Kompreneble, jes...“</p> - -<p>„Ĉu vi ankaŭ ektimis?“</p> - -<p>„Ne nur ni... Nia sinjoro, kvankam li diris al ni antaŭe, ke estos la -suna mallumiĝo, tamen, kiam mallumiĝis, tiel ektimis, terure... En la -‚izba‘<a href="#Footnote38" class="fnanchor">[38]</a>, kie loĝas la servistaro, la kuiristino, kiam mallumiĝis, -ekkaptis la fornan forkon kaj rompis, batante per ĝi, ĉiujn potojn -en la kuirforno. ‚Neniu bezonas ja nun manĝi,‘ ŝi diris, ‚la mondo -ja pereas!‘ La brasiksupo tiamaniere tuta forfluis. En nia vilaĝo, -fratuloj, disvastiĝis jenaj famoj: ke blankaj lupoj transkuros la -landon, ili manĝos homojn, ĉie flugos rabobirdoj kaj finfine oni -ekvidos Triŝka-n<a href="#Footnote39" class="fnanchor">[39]</a> mem.“</p> - -<p>„Kian Triŝka-n?“ demandis Kostja.</p> - -<p>„Ĉu ci ne scias?“ arde ekparolis Iljuŝa. „Nu, frato, de kie ci venas, -se ci ne konas Triŝka-n? Hejmsiduloj vi estas en via vilaĝo, veraj -hejmsiduloj<a href="#Footnote40" class="fnanchor">[40]</a>! Triŝka — tio estas mirinda homo, kiu venos. Li -estos mirinda, ĉar neniu lin povos kapti, kaj nenion oni povos fari -kontraŭ li... Ekzemple: la popolo volos lin kapti, ili atakos<!-- p.065 --> lin -per bastonegoj, ĉirkaŭos lin per ĉenegoj, sed li elglitos tiel, ke -ili komencos batali kontraŭ la siajn mem. Oni metos lin, ekzemple, -en la malliberejon, — li petos kruĉeton da akvo por trinki, oni -alportos al li kruĉeton — li ensaltos en ĝin kaj malaperos en ĝia -fundo. Oni katenos lin, li frapos per la manplatoj, tuj la katenoj -falos teren. Nu, ĉi tiu Triŝka irados tra kamparoj, tra urboj... Ĉi -tiu Triŝka estos homo malica, li delogos la kristanan popolon, sed -oni ne povos ion fari kontraŭ li... Tia homo li estos, ruzmalica...“</p> - -<p>„Nu, jes,“ plu parolis Pavluŝa per sia malrapidiĝanta voĉo, „li estos -tia... Tiun oni ankaŭ atendis ĉe ni... La maljunuloj diris: kiam -komenciĝos la ĉiela fenomeno, tuj venos Triŝka. Jam ĝi komenciĝis. -Ĉiuj eliris el la domoj, iris sur la straton, la kampon, atendas, kio -okazos. Ĉe ni, kiel vi scias, estas multe da loko, estas vaste... -Oni vidas — el la antaŭvilaĝo la monton malsupreniras iu stranga -kun kapo mirinda... Ĉiuj ekkriis: ‚Ho, jen venas Triŝka! venas -Triŝka!‘ Kaj ĉiuj diskuris, ĉiu, kien li povis! Nia vilaĝestro -rampis en la akvofosejon, lia edzino eksenmoviĝis sur la sojlo de -sia pordego kaj ektimigis tiel sian korthundon, ke ĝi forkuris de la -ĉeno, transsaltis la baraĵon kaj malaperis en la arbaro! La patro -de Kuzka, Dorofejiĉ, saltis en avenkampon, sin duonsidigis tie, -ekkriis kiel koturno: ‚Eble la animpereigisto do kompatos birdojn, -tiu malamiko!‘ Jen tiel ĉiuj maltrankviliĝis! Sed tio estis nia -barelisto, Vavila; li aĉetis novan kruĉeton kaj metis ĝin, irante, -sur sian kapon.“</p> - -<p>Ĉiuj knaboj ekridis kaj ree eksilentis por momento, kiel tio okazas -ofte inter homoj, konversaciantaj ekstere de la domo.</p> - -<p>Mi rigardis ĉirkaŭen: reĝe kaj solene staris la nokto, la mucidan -malvarmeton de la vespero anstataŭis meznokta seka varmeco, kaj -ankoraŭ longe ĝi estis kuŝonta<!-- p.066 --> kiel mola tavolo super la dormantaj -kampoj; ankoraŭ multe da tempo restis ĝis la unua balbutflustrado, -ĝis la unuaj roseroj de la matenruĝo. La luno forestis en la ĉielo; -ĝi estis leviĝonta pli malfrue. Multnombraj oraj steletoj, ŝajne, -silente flugmoviĝis ĉiuj, lumbriletante kvazaŭ vete, sin direktante -al la „Laktvojo“. Ilin rigardante, vere, vi kvazaŭ sentis mem neklare -antaŭenrapidantan, senhaltan kuradon de la tero ... Subite stranga, -vea akra krio ekaŭdiĝis dufoje, unu post la alia, super la rivero, -kaj reaŭdiĝis baldaŭ pli malproksime ...</p> - -<p>Kostja ektremis. „Kio tio estas?“</p> - -<p>„La ardeo krias“, trankvile respondis Pavel.</p> - -<p>„La ardeo“, ripetis Kostja. „Kion do mi hieraŭ aŭdis vespere“, -aldiris li post iometa silento. „Ci eble scias...“</p> - -<p>„Kion ci aŭdis?“</p> - -<p>„Jen kion: Mi iris el Kamenaja Grjada al Ŝaŝkino. Mi iris unue -laŭlonge de niaj nuksarbustoj, poste mi transiris la herbejon, ci -scias, tie, kie ĝi abrupte turniĝas en la kavego; tie ankaŭ estas -profunda akvotruo;<a href="#Footnote41" class="fnanchor">[41]</a> ĝi ne estas videbla sub la kreskanta kanaro. -Nu, mi preteriris, fratuloj, tiun akvotruon, — el ĝi ekĝemas iu, -tiel plendplene: ‚u—u! u—u! u—u!‘ Mi ektimis, fratuloj; estis -malfrue nokte, kaj la voĉo — tiel ĝemplena! Ŝajnis al mi, ke mi mem -ekploras! Kio tio estis, he?“</p> - -<p>„En tiu akvotruo antaŭlaste pasintan someron rabistoj dronigis la -arbargardiston Akim-on,“ diris Pavluŝa, „eble lia animo plendas...“</p> - -<p>„Estas eble, fratuloj“, rediris Kostja, larĝigante siajn grandajn -okulojn. „Mi ja ne sciis, ke oni dronigis Akim-on en tiu truego, — -mi estus ankoraŭ pli ektimiĝinta.“</p><!-- p.067 --> - -<p>„Oni diras, ke ekzistas ankaŭ tiaj etaj ranoj,“ daŭrigis Pavluŝa, -„kiuj tiel plende krias.“</p> - -<p>„La ranoj! Nu, tio estis ne ranoj! ... kiaj ranoj!“ (La ardeo ree -eligis ĉe la rivero akran krion.) „He, ĝi!“ malgraŭvole elparolis -Kostja, „ĝi krias, kvazaŭ la arbarkoboldo.“</p> - -<p>„La arbarkoboldo ne krias,“ diris Iljuŝa, „ĝi estas muta. Ĝi nur -frapas per la manplatoj kaj kraketas...“</p> - -<p>„Ĉu ci lin eble vidis, la arbarkoboldon?“ mokeme interrompis lin -Fedja.</p> - -<p>„Ne, mi ne vidis, ke Dio gardu ĝin vidi. Sed aliaj vidis antaŭ kelke -da tagoj, ĉe ni, li devojigis kamparanon, igis lin vagi en la arbaro, -ĉiuflanken, ĉiam ĉirkaŭ la sama kampeto. Apenaŭ li trovis la vojon -frumatene.“</p> - -<p>„Nu, ĉu li ĝin vidis?“</p> - -<p>„Li vidis. Li rakontas: staras tiel grandega, malluma, envolvita, -malantaŭ la arbo ... ne klare videbla ... rigardas ... palpebrumas -... rigardas per siaj okulaĉoj kaj palpebrumas...“</p> - -<p>„He,“ ekkriis Fedja, ektremetante kaj skuante la ŝultrojn, „fi!“</p> - -<p>„Kial do tia aĉajo disvastiĝis en la mondo?“ diris Pavel, „verdire!“</p> - -<p>„Ne insultu, ĝi aŭdos!“ atentigis Ilja.</p> - -<p>Ree ĉiuj eksilentis.</p> - -<p>„Rigardu, rigardu, fraŭletoj“, ekaŭdiĝis neatendite la infaneca voĉo -de Vanja. „Rigardu la Diajn steletojn: kvazaŭ abeletoj ili flugas, -amase...“</p> - -<p>Li elmontris sian freŝan vizaĝeton el sub la bastkovraĵo kaj -malrapide levis al la ĉielo siajn<!-- originale: sian --> grandajn, mildajn okulojn. La -okuloj de ĉiuj knaboj leviĝis al la ĉielo kaj ne baldaŭ malleviĝis.</p><!-- p.068 --> - -<p>„Diru, Vanja,“ karese ekparolis Fedja, „ĉu cia fratino Anjutka bone -fartas?“</p> - -<p>„Jes, bone“, respondis Vanja, iomete kartave.</p> - -<p>„Demandu ŝin, kial ŝi ne venas al ni.“</p> - -<p>„Mi ne scias.“</p> - -<p>„Diru al ŝi, ke ŝi venu!“</p> - -<p>„Mi diros.“</p> - -<p>„Diru al ŝi, ke mi ion al ŝi donacos.“</p> - -<p>„Kaj al mi ankaŭ?“</p> - -<p>„Jes, ankaŭ.“</p> - -<p>Vanja ekĝemetis.</p> - -<p>„Ne, ni ne bezonas ion ... Donu al ŝi: ŝi estas bonkora etulino.“ -Vanja ree kuŝigis sin. Pavel ekstaris kaj prenis la malplenan -kaldroneton.</p> - -<p>„Kien ci iros?“ demandis lin Fedja.</p> - -<p>„Al la rivero; mi volas ĉerpi akvon, mi soifas.“</p> - -<p>La hundoj leviĝis kaj iris post li.</p> - -<p>„Atentu nur, ne falu en la riveron!“ kriis Iljuŝa al la foririnta -kunulo.</p> - -<p>„Kial do li falos?“ diris Fedja. „Li estas singardema.“</p> - -<p>„Jes, singardema ... Ĉio<!-- originale: Cio --> povas okazi: li kliniĝos, ĉerpos akvon, tuj -la akvokoboldo ekkaptos lian manon, tiros lin al si. Poste oni diros: -la knabo falis en la riveron! Sed ne li mem falis! Jen, li rampas en -la kanaron“, aldiris li, aŭskultante.</p> - -<p>Vere la kanaro, disiĝante, kraketis.</p> - -<p>„Ĉu estas vero, ke Akulina sensaĝiĝis de tiu tempo, kiam ŝi estis en -la akvo?“ demandis Kostja.</p> - -<p>„Jes, de tiu tempo ... Kia ŝi nun estas! Antaŭe, laŭ onidiroj, ŝi -estis belulino. La akvokoboldo difektis ŝin. Li, eble, ne sciis, ke -oni baldaŭ ŝin eltiros el la akvo. Li ŝin difektis tie, ĉe si, en la -riverfundo.“</p><!-- p.069 --> - -<p>(Mi ofte renkontis tiun Akulina-n. En ĉifonvestaĵoj, terure -malgrasa, kun karbonigra vizaĝo, malklariĝinta rigardo, ĉiam -montrante siajn dentojn, ŝi vagas dum kelkaj horoj sur la sama loko, -ie sur la vojo; la manojn ŝi ĉiam alpremas al la brusto, malrapide -balanciĝante, jen sur unu, jen sur alia piedo, kvazaŭ la besto en -la kaĝo. Ŝi komprenas nenion, kion ajn oni diras al ŝi, kaj nur de -tempo al tempo konvulsie ridas.)</p> - -<p>„Oni diras,“ daŭrigis Kostja, „ke Akulina ĵetis sin en la riveron, -ĉar ŝia amanto ŝin trompis.“</p> - -<p>„Jes, pro tio.“</p> - -<p>„Ĉu ci memoras al Vasja?“ malgaje aldiris Kostja.</p> - -<p>„Kia Vasja?“ demandis Fedja.</p> - -<p>„Tiu, kiu estas droninta“, respondis Kostja, „en ĉi tiu sama rivero. -Kia knabo li estis! kia knabo! Lia patrino, Feklista, kiel ŝi amis -lin, Vasja-n! Kvazaŭ ŝi, Feklista, antaŭsentis, ke en la akvo li -trovos sian pereon! Ofte iris Vasja por bani en la rivero kun ni, -knaboj; ŝi timtremis ... Aliaj virinoj ne timas, preteriras kun -trogoj, sed Feklista ĉiam metis la trogon teren kaj vokis lin: -‚Revenu, mia lumeto, revenu, mia falketo!‘ Kaj kiel li dronis, nur -Dio scias: li amuziĝis tie, sur la bordo, la patrino estis ankaŭ tie -— ŝi rastis fojnon. Subite ŝi aŭdis, kvazaŭ iu ellasas vezikojn en -la akvo, ŝi rigardas — naĝas nur la ĉapeto de Vasja. De tiu tempo -Feklista kvazaŭ sensaĝiĝis: ŝi sin kuŝigas ofte sur la lokon, kie -li estas droninta. Ŝi kuŝas, fratuloj, kaj kantas tiun kanteton, -kiun Vasja kantadis — vi memoras ... Ŝi ĝin kantas kaj ploras, vee -plendas al Dio...“</p> - -<p>„Jen Pavluŝa venas“, diris Fedja.</p> - -<p>Pavel alproksimiĝis al la fajro kun la kaldroneto plena de akvo.</p><!-- p.070 --> - -<p>„Nu, fraŭletoj“, li komencis post iometa silentado. „Ne bona afero -okazis.“</p> - -<p>„Kio do?“ rapide demandis Kostja.</p> - -<p>„Mi aŭdis la voĉon de Vasja.“</p> - -<p>Ĉiuj ektremis.</p> - -<p>„Ĉu vere, ĉu vere?“ ekbalbutis Kostja.</p> - -<p>„Je Dio ... Mi kliniĝis al la akvo, subite mi estas vokata ... la -voĉo de Vasja ... kvazaŭ el la akvo ... ‚Pavluŝa ... venu ĉi tien!‘ -Mi deiris; tamen mi ĉerpis iomete da akvo.“</p> - -<p>„Ho Dio, ho Dio!“ diris la knaboj, farante krucosignon. „La -akvokoboldo ja vokis cin, Pavel“, aldiris Fedja. „Ni ĵus parolis pri -li, pri Vasja...“</p> - -<p>„Ho, tio estas malbona signo“, malrapide diris Iljuŝa.</p> - -<p>„Nu, kion fari!“ diris Pavel decide. „Oni ne evitos sian sorton!“</p> - -<p>La knaboj eksilentis. La vortoj de Pavel, videble, profundanime ilin -impresis. Ili kuŝigis sin antaŭ la fajro, intencante tie dormi.</p> - -<p>„Kio estas tio?“ demandis Kostja, duonlevante la kapon.</p> - -<p>„Tio — skolopoj<!-- originale: skalopoj --> flugas, fajfas...“</p> - -<p>„Kien ili flugas?“</p> - -<p>„Tien, kie, oni rakontas, ne ekzistas la vintro.“</p> - -<p>„Ĉu ekzistas tiaj landoj?“</p> - -<p>„Jes...“</p> - -<p>„Ĉu malproksime?“</p> - -<p>„Tre malproksime, trans varmaj maroj...“</p> - -<p>Kostja sopire ekĝemis kaj malfermis la okulojn.</p> - -<p>Jam pasis pli ol tri horoj de tiu tempo, kiam mi najbariĝis ĉe la -knaboj. Fine leviĝis la luno; sed mi ĝin ne tuj rimarkis. Tiom ĝi -estis malgranda kaj mallarĝa. La senluma nokto plu estis belega -... Sed jam multaj steloj alproksimiĝis al la malhela rando de la -tero; steloj, ankoraŭ<!-- p.071 --> antaŭ nelonge alte starintaj en la ĉielo. Ĉio -eksilentis ĉirkaŭe, kiel kutime ĉio eksilentas antaŭ la mateno. Ĉio -eniĝis en fortan senmovan antaŭmatenan dormadon.</p> - -<p>Ne tiel forte odoris la aero, kvazaŭ disverŝiĝis sur ĝin la mucido... -Ne longaj estas someraj noktoj! La konversacio de la knaboj estis -estingiĝanta kune kun la fajroj. La hundoj ankaŭ dormis... La -ĉevaloj, kiom mi povis distingi en la apenaŭ lumtremetanta, malforta -brileto de la steloj, ankaŭ estis kuŝantaj, mallevinte la kapojn. -Kvazaŭ sveno ekkaptis min, mi ekdormetis...</p> - -<p>Freŝa flueto tuŝis mian vizaĝon. Mi malfermis la okulojn: jam -mateniĝis... Oni ankoraŭ ne vidis la matenruĝon, sed la oriento jam -blankiĝis... Kvankam neklare, mi jam povis vidi ĉirkaŭ mi ĉion... -Palgriza ĉielo heliĝis, malvarmiĝis, ekbluiĝis; la steloj jen -trembriletis, jen foriĝis... La tero malsekiĝis, la folioj kvazaŭ -ŝvitis, ie aŭdiĝis jam vivaj voĉoj, kaj fluanta, frumatena venteto -jam komencis vagi kaj flirti super la tero. Mia korpo respondis al ĝi -per facila, gaja tremeto. Mi rapide ekstaris kaj alproksimiĝis al la -knaboj. Ili ĉiuj dormis, kvazaŭ senvivuloj, ĉirkaŭ la finbruletanta -lignaro; nur Pavel duonleviĝis kaj rigardis min fikse.</p> - -<p>Mi kapsalutis lin kaj foriris laŭlonge de la ekfumiĝinta rivero. -Apenaŭ mi tramarŝis du verstojn, jam ĉirkaŭ mi ekverŝiĝis — unue<!-- originale: unŭe --> -rozruĝaj, poste purpuraj, orkoloraj fluoj de la juna varma lumo ... -elverŝiĝis sur la vasta herbejo malseka — antaŭe, malantaŭe — sur -ekverdiĝintaj montetoj, de unu arbaro ĝis la alia, sur la longa -polva vojo, brilantaj ekruĝiĝintaj arbustoj, sur la rivero, honteme -bluiĝanta el sub la maldensiĝanta nebulo. Ĉio ekmoviĝis, vekiĝis, -ekkantis, ekparolis... Kiel diamantaj radilumoj ekruĝiĝis grandpecaj -gutoj de roso. Al mi renkonte flugis la sonorado, la sonoj, klaraj, -laŭtaj,<!-- p.072 --> ŝajnis kvazaŭ<!-- originale: kzavaŭ --> ankaŭ lavitaj de la matena freŝmalvarmeto ... -Subite preterpasis kure la ripozinta ĉevalaro, pelita de la konataj -knaboj.</p> - -<p>Bedaŭrinde mi estas devigita aldiri, ke Pavel mortis en la sama jaro. -Li ne dronis: li mortiĝis, falante de la ĉevalo ... Domaĝe, li estis -bravulo!</p> - - - -<div class="section" id="nr4"> -<h2>POEMETOJ EN PROZO</h2> -</div> - -<h3>HUNDO</h3> - -<p>Ni estas duope en la ĉambro — mi kaj mia hundo. Terura ventego -blovas ekstere.</p> - -<p>Kontraŭe de mi sidas mia hundo kaj rigardas en miajn okulojn.</p> - -<p>Mi ankaŭ rigardas en ĝiajn okulojn.</p> - -<p>Kvazaŭ ion diri ĝi volas al mi. Ĝi estas muta, senvorta, ĝi ne -komprenas sin mem, — sed mi ĝin komprenas.</p> - -<p>Mi komprenas, ke en tiu ĉi momento en ĝi, kiel ankaŭ en mi, vivas la -sama sento, ke ne estas diferenco inter ni. Ni estas egalaj; en ĉiu -de ni brulas, lumas sama tremetanta fajreto.</p> - -<p>Alflugos la morto, svingos sian malvarman, larĝan flugilon ...</p> - -<p>Kaj venos fino al ni!</p> - -<p>Kiu scios poste, kia fajreto brilis en mi kaj kia — en ĝi?</p> - -<p>Ne, tio ne besto kaj homo interŝanĝas rigardojn ...</p> - -<p>Du paroj da egalaj okuloj estas fiksitaj unu al la alia ...</p> - -<p>Kaj en ĉiu paro da okuloj, en la besto kaj en la homo, la sama vivo -timeme sin alpremas al la vivo de l’ alia.</p><!-- p.073 --> - - -<h3>SFINKSO</h3> - -<p>Flavete-griza sablo supre molaĉa, malsupre malmola ... sablodezerto -sen fino ... Super tiu ĉi sabla ebenaĵo, super tiu ĉi maro el morta -cindro, sin levas grandega kapo de egipta sfinkso.</p> - -<p>Kion volas elparoli tiuj ĉi dikaj, antaŭensaltintaj lipoj? tiuj ĉi -senmove dislarĝigitaj, suprenfalditaj naztruoj — kion ili esprimas? -Kion volas diri tiuj okuloj, duone ekdormintaj, duone atentemaj sub -duobla arko de altaj brovoj? Ili volas ion eldiri! Ili eĉ diras ion, -sed nur Ojdipus<a href="#Footnote42" class="fnanchor">[42]</a> povas solvi la enigmon, kompreni ilian senvortan -paroladon.</p> - -<p>Ho ... sed mi ekkonas tiujn ĉi trajtojn — en ili estas nenio egipta. -Blanka, mallarĝa frunto, elsaltantaj vangostoj, mallonga, rekta nazo, -bela blankdenta buŝo, molaj lipharoj, krispa barbeto ... sur la kapo -— — haramaso kun hardisiĝo ... larĝe disstarigitaj malgrandaj -okuloj ... sed tio estas vi ... mia samlandano ... rusa kamparano? De -kiam do vi iĝis sfinkso? Ĉu vi ankoraŭ ion volas elparoli? Jes, vi -ankaŭ estas sfinkso.</p> - -<p>Viaj okuloj — — senkoloraj, sed profundaj — — parolas ankoraŭ. -Ankaŭ sensona kaj enigma estas tiu parolado.</p> - -<p>Sed kie — do sin trovas via Ojdipus?</p> - -<p>Ho ve ... ne estas facile fariĝi via Ojdipus, vi, tutrusa sfinkso!</p> - - -<h3>EGOISTO</h3> - -<p>Li posedis ĉion necesan por iĝi vipo de sia familio.</p> - -<p>Li naskiĝis bonsana, riĉa, kaj dum sia tuta vivo, restante<!-- p.074 --> riĉa kaj -bonsana, li neniam agis malbone aŭ erare, ne diris nenecesan vorton -kaj ne trompiĝis.</p> - -<p>Li estis senriproĉe honesta. Fiera pro sia honesteco, li turmentis -per ĝi siajn parencojn, amikojn, konatojn.</p> - -<p>Lia honesteco estis kapitalo ... kaj li, kiel procentegisto, demandis -por ĝi procentegojn.</p> - -<p>Lia honesteco ebligis al li kaj rajtigis lin esti senkompata kaj -ne fari bonon, kio ne estis ordonita. Li estis senkompata, li ne -bonfaradis ... ĉar la bonfarado ordonita ne estas bono ĝusta.</p> - -<p>Pri neniu li zorgis, krom pri si mem — ĉar li estis modela. Li -sincere indignis, kiam aliaj ne zorgis pri li!</p> - -<p>Samtempe li ne opiniis sin mem egoisto. — Li plej severe mallaŭdegis -kaj persekutis egoistojn. Kompreneble! — la egoismo de aliaj -malhelpis al la lia.</p> - -<p>Ne sciante sin kapabla al ia erareto, li ne komprenis, ne toleris ies -erareton. Li ĝenerale komprenis nenion kaj neniun, ĉar li tuta, de -ĉiuj flankoj, de supre kaj sube, estis ĉirkaŭita nur de si mem.</p> - -<p>Li eĉ ne komprenis, kion signifas „pardoni“. Li mem al si ne havis -okazon pardoni ... Kial do li devas pardoni aliajn?</p> - -<p>Antaŭ la juĝo de la propra konscienco, antaŭ la vizaĝo de sia Dio, -li, miraklo, monstro de bona virtemo, levis la okulojn supren kaj -elparoladis per firma, klara voĉo: „Jes, mi estas morala homo!“</p> - -<p>Li ripetos tiujn vortojn, mortonte, kaj nenio tremetos eĉ tiam en lia -ŝtona koro, en la koro sen fendeto, sen makuleto ...</p> - -<p>Ho, la malbelo de la memkontentiĝa, nepardonema, malmultekoste -akirita virteco, — ci estas pli abomeninda ol la malkaŝita malbelo -de la malvirto!</p><!-- p.075 --> - - -<h3>LAZURREGNO</h3> - -<p>Ho, lazurregno! Ho, lando de lazuro, lumo, juneco, feliĉo!</p> - -<p>Mi vidis vin ... en sonĝo ...</p> - -<p>Ni estis kelke da vojaĝantoj en belega, ornamita boato. Kvazaŭ brusto -de cigno iĝis blanka velo sub tornitaj mastoj.</p> - -<p>Mi ne konis miajn kunvojaĝantojn, sed mi komprenis, ke ili estis same -junaj, gajaj kaj feliĉaj kiel mi mem.</p> - -<p>Mi eĉ ilin ne rimarkis. Ni vidis ĉirkaŭ ni nur la senliman -lazurkoloran maron, kovritan per oraj skvameretoj ... super nia kapo -— la ĉielon samkorolan kiel tiu lazura maro ... Sur ĝi, triumfante -kaj kvazaŭ ridante, ruliĝis la karesplena suno.</p> - -<p>Kaj de tempo al tempo aŭdiĝis inter ni rido sonora, gaja, kiel rido -de dioj!</p> - -<p>Foje ies buŝo eligis vortojn, versojn, mirinde belajn, plenajn de -forto kaj de inspiro ... Ŝajnis, ke la ĉielo mem resonas responde -kaj la maro ĉirkaŭa tremetas pro sama sento ... Kaj poste ree estiĝis -feliĉega silento ...</p> - -<p>Facile naĝante sur molaj ondoj, moviĝis nia rapidira boato. Ne la -vento ĝin movis; ĝin direktis niaj propraj, ludantaj koroj. Ili ĝin -portis tien, kien ni deziris.</p> - -<p>Ni renkontis insulojn, sorĉfabelajn, duondiafanajn insulojn, -rebrilantajn kiel juvelŝtonoj kaj smeraldoj. Ebriigaj bonodoroj -alvenis de rondigitaj bordoj. La unuaj el tiuj insuloj surŝutis -nin per pluvo el rozoj kaj konvaloj. De aliaj subite leviĝis -ĉielarkokoloraj, longflugilaj birdoj.</p> - -<p>La birdoj sin turnis super ni, la konvaloj kaj rozoj fandiĝis en -perlsimila ŝaŭmo, glitanta laŭlonge de la glataj flankoj de nia -boato. Kune kun la floroj alflugis dolĉaj sonoj. Aŭdiĝis inter ili -virinaj voĉoj. Kaj ĉio ĉirkaŭa: la ĉielo, la maro, la bloviĝo de la -velo supre,<!-- p.076 --> la plaŭdado de la akvofluo post la boato — ĉio parolis -pri amo, pri feliĉiga amo!</p> - -<p>Kaj ŝi, kiun amis ĉiu el ni, ŝi estis ĉi tie — nevidebla kaj -proksima ... Ankoraŭ unu momento — kaj jen — ekbrilos ŝiaj okuloj, -ekfloros ŝia rideto ... ŝia mano tuŝos la vian kaj fortiros vin en -neniam velkontan paradizon!</p> - -<p>Ho, regno lazura! Mi vidis vin ... en sonĝo ...</p> - - -<h3>FESTO EN LA ĈIELO</h3> - -<p>Foje la Supera Estulo aranĝis grandegan feston en sia lazurlanda -palaco.</p> - -<p>Li invitis ĉiujn virtojn. La virtoj ja estas sinjorinoj; — tial li -ne invitis sinjorojn.</p> - -<p>Ili kuniĝis multnombraj ... grandaj kaj etaj. La etaj virtoj estis -pli agrablaj, pli afablaj ol la grandaj. Sed ĉiuj ŝajnis kontentaj -kaj ĝentile interkonversaciis, kiel decas al proksimaj parencoj kaj -konatoj.</p> - -<p>Sed jen — la Supera Estulo rimarkis du belajn sinjorinojn, kiuj, -ŝajne, ankoraŭ ne konis unu la alian.</p> - -<p>Li prenis la manon de l’ unu kaj alkondukis ŝin al la alia.</p> - -<p>„Dankemo!“ li diris, montrante la unuan.</p> - -<p>„Bonfarado!“ li diris, prezentante la duan.</p> - -<p>Ambaŭ virtoj tre ekmiris: dum la tempo, ke la mondo ekzistas — kaj -ĝi estas sufiĉe malnova —, ili nun la unuan fojon renkontis unu la -alian.</p> - - -<h3>HALTU!</h3> - -<p>Haltu! Tia, kia mi vin vidas nun — restu por ĉiam en mia memoro! El -viaj lipoj eliĝis lasta inspirplena sono, viaj okuloj ne brilas, sed -estingiĝas, troplenaj de feliĉo, de kvietega konscio de l’ beleco, -de tiu beleco, kiun vi sukcesis esprimi, de tiu beleco, al kiu vi -etendas viajn triumfantajn, viajn laciĝantajn brakojn.</p><!-- p.077 --> - -<p>Kia lumo, pli maldensa, pli pura ol la sunlumo, surverŝas viajn -membrojn, la faldetojn de via vestaĵo?</p> - -<p>Kia Dio per karesblovo de sia spiro forblovis de via frunto viajn -disĵetitajn buklojn?</p> - -<p>Lia kisado brulas sur via pala, kvazaŭ marmora, frunto!</p> - -<p>Jen ĝi — la malkaŝita sekreto, la sekreto de l’ poezio, de l’ vivo, -de l’ amo! Ne ekzistas alia senmorteco, — oni ne bezonas alian! — -En tiaj momentoj vi estas bela!</p> - -<p>Ili forpasos — kaj vi estos ree iomete da cindro, virino, infano ...</p> - -<p>Sed tio vin ne interesas! En tiu momento vi iĝis pli alta, vi -troviĝis ekster la pasema, templimita ... — Tiu via momento neniam -finiĝos.</p> - -<p>Haltu! Permesu al mi esti partoprenanto de via senmorteco, faligu en -mian animon la fajreron rebrilantan de via eterneco!</p> - - -<h3>MORGAŬ<!-- originale: MORGAU -->! MORGAŬ!</h3> - -<p>Kiom vana, malplena, bagatela estas preskaŭ ĉiu tago travivita! Kiom -malmulte da sekvoj ĝi postlasas! Kiel sensence, sensaĝe forkuris -horoj post horoj!</p> - -<p>Tamen la homo ĉiam volas ekzisti; kara al li estas la vivado, li -esperas, li atendas ion de l’ tempo estonta ... Ho, sed kian bonon?</p> - -<p>Sed kial li imagas, ke aliaj, venontaj tagoj ne estos similaj al la -tago ĵus forpasinta?</p> - -<p>Li ne meditas pri tio. Li ĝenerale ne ŝatas mediti, — kaj li estas -prava. —</p> - -<p>„Morgaŭ, morgaŭ“, li konsolas sin mem, ĝis kiam tiu „morgaŭ“ -entombigos lin.</p> - -<p>— Nu, se vi estos en la tombo, kontraŭvole vi ne meditos plu ...</p><!-- p.078 --> - - -<h3>ROZO</h3> - -<p>La lastaj tagoj de l’ aŭgusto.</p> - -<p>La suno subiris ... Subita, fortega pluvo sen tondro, sen fulmo, ĵus -estis transfluginta super vasta ebenaĵo.</p> - -<p>La ĝardeno antaŭ la domo fumis kaj brulis, tute surverŝita de la -fajrego de la sunsubiro, de la pluvego ...</p> - -<p>Ŝi sidis ĉe la tablo en la salono kaj obstine enpense rigardis la -ĝardenon tra la duonmalfermita pordo.</p> - -<p>Mi sciis, kio pasis tiam en ŝia animo. Mi sciis, ke post nelonga sed -turmenta lukto, ŝi en tiu momento sin donis al la sento, kiu jam -delonge estis pli forta ol ŝi ...</p> - -<p>Subite ŝi levis sin, rapide eliris en la ĝardenon kaj malaperis.</p> - -<p>Forpasis horo ... ankoraŭ unu ... ŝi ne revenis.</p> - -<p>Tiam mi levis min, eliris el la domo kaj iris laŭlonge de la aleo, en -kiu, mi ne dubis, iris ŝi.</p> - -<p>Ĉio ĉirkaŭe mallumiĝis. Noktiĝis ... Sed sur la malseka sablo de la -vojeto, hele ruĝiĝante en la mallumo, videbliĝis ia ronda aĵeto.</p> - -<p>Mi klinis min. Tio estis juna, apenaŭ disvolviĝinta rozo. Antaŭ du -horoj mi vidis tiun ĉi rozon sur ŝia brusto.</p> - -<p>Mi zorge levis ĝin, kaj, reveninte en la salonon, mi kuŝigis ĝin sur -la tablon, antaŭ ŝia seĝego.</p> - -<p>Ŝia vizaĝo paliĝis kaj samtempe pliviviĝis. Rapide, kun gaja -konfuzo, ĉiuflanken rigardis ŝiaj mallevitaj, kvazaŭ malgrandiĝintaj, -okuloj.</p> - -<p>Ŝi ekvidis la rozon, ekprenis ĝin, rigardis ĝiajn ĉifonitajn, -malpurigitajn florfolietojn, sin turnis al mi — kaj ŝiaj okuloj, -subite haltintaj, ekbrilis pro larmoj.</p> - -<p>„Pro kio vi ploras?“ demandis mi.</p> - -<p>„Pri ĉi tiu rozo ... Rigardu, kia ĝi iĝis...“</p><!-- p.079 --> - -<p>Mi ekvolis esprimi saĝecon.</p> - -<p>„Viaj larmoj forlavos la malpuron“, mi diris kun signifplena esprimo ...</p> - -<p>„Larmoj ne lavas, larmoj bruligas“, ŝi<!-- originale: ĝi --> respondis kaj, sin turninte al -la kameno, ĵetis la floron en la mortantan flamon.</p> - -<p>„La fajro bruligos pli bone ... ol larmoj“, ŝi ekkriis kun ia vanteco -— kaj ŝiaj okuloj, ankoraŭ brilantaj, ekridis provokante kaj feliĉe.</p> - -<p>Mi komprenis, ke ŝi ankaŭ estas ekbruligita.</p> - - -<h3>NIMFOJ</h3> - -<p>Mi staris antaŭ monta plataĵo ĉirkaŭita de ĉenmontaro kvazaŭ de -duonrondo. Juna, verda arbaro kovris ilin de supre ĝis malsupre.</p> - -<p>La diafana ĉielo suda estis blua; en la altaĵo brilludis sunradioj.</p> - -<p>Malsupre, kuŝitaj en la herbo, plaŭdetis rapidkuraj fontoj.</p> - -<p>Kaj mi ekmemoris antikvan legendon pri tio, kiel en la unua centjaro -post kristnasko greka ŝipo naĝis sur la Egea maro.</p> - -<p>Estis tagmezo ... La vetero estis trankvila ... Subite, en la supro, -iu klare diris: „Kiam vi preternaĝos la insulon, voku per laŭta voĉo: -‚La granda Pan<a href="#Footnote43" class="fnanchor">[43]</a> estas mortinta!‘“</p> - -<p>La ŝipdirektanto miris kaj ektimis ... Sed, kiam la ŝipo venis preter -la insulo, li obeis kaj vokis: „La granda Pan estas mortinta!“</p> - -<p>Kaj tuj, responde al lia voko, laŭlonge de la insula bordo (ĝi -estis neloĝita) aŭdiĝis laŭtaj plorĝemoj, plendaj krioj: „Mortinta! -Mortinta estas la granda Pan!“</p><!-- p.080 --> - -<p>Mi ekmemoris ĉi tiun legendon ... kaj stranga penso venis en mian -cerbon. — Se mi vokus?</p> - -<p>Sed ĉio ĝojegis ĉirkaŭ mi ... mi ne povis pensi pri morto ... Mi do -fortege elkriis: „Reviviĝis, reviviĝis la granda Pan!“</p> - -<p>Kaj tuj, — kia miraklo! responde al mia voko aŭdiĝis akorda ridado -en la vasta duonrondo de l’ verda montaro, gajaj paroloj, plaŭdadoj. -„Li reviviĝis! Pan reviviĝis!“ brusonis junaj voĉoj.</p> - -<p>Ĉio tie antaŭe subite ekridis, pli hele ol la alta suno, pli -petoleme ol la fontoj, plaŭdetantaj sub la herbo. Aŭdiĝis rapidanta -piedfrapo de malpezaj paŝoj, tra la verdaĵo vidiĝis marmora blanko de -ondantaj tunikoj, viva ruĝo de nudaj korpoj. La nimfoj, driadoj<a href="#Footnote44" class="fnanchor">[44]</a>, -bakĥaninoj<a href="#Footnote45" class="fnanchor">[45]</a> malsuprenkuris en la valon.</p> - -<p>Samtempe ili ĉiuj montriĝis ĉe la arbarrandoj. Bukloj disvolviĝis sur -diinaj kapetoj, graciaj brakoj levas florkronojn kaj tamburinojn, — -kaj la rido, brila, olimpa rido, kuras kaj malsuprenruliĝas kun ili.</p> - -<p>Antaŭe paŝas diino. Ŝi estas la plej alta, plej bela el ĉiuj — sur -ŝia dorso sagujo, en la manoj pafarko, sur levitaj bukloj arĝenta -luna falĉileto.</p> - -<p>Diana, ĉu tio estas ci?</p> - -<p>Sed subite haltis la diino ... kaj post ŝi ekhaltis ĉiuj nimfoj.</p> - -<p>Eksilentis la sonora ridado ... Mi vidis, kiel paliĝis la vizaĝo de -la diino, subite mutiĝinta. Mi vidis, kiel ŝtoniĝis ŝiaj piedoj, -kiel neesprimebla teruro malfermis ŝian buŝon, larĝigis la okulojn, -fiksitajn malproksimen ... Kion ŝi ekvidis? Kion ŝi rigardis?</p> - -<p>Mi turnis min tieflanken, kien ŝi rigardis.</p><!-- p.081 --> - -<p>Sur la ĉielrando, post la malalta strio de kampoj, fajre brilis -la pinto de l’ ora kruco sur la blanka sonorilejo de la kristana -preĝejo. Tiun krucon ekvidis la diino.</p> - -<p>Mi aŭdis post mi daŭran ĝemsopiron, similan al la tremetado de -rompiĝinta kordo. Kiam mi ree returniĝis, la nimfoj estis foriĝintaj. -Ĉie, kiel antaŭe, estis verda la vasta arbaro, nur iuflanke, tra la -branĉdensaĵo, vidiĝis, malaperante en la aero, blankaj pecetoj ... -ĉu tio estis tunikoj de la nimfoj, aŭ la vaporo, leviĝanta el la vala -fundo — mi ne scias ...</p> - -<p>Sed kiom bedaŭris mi la foriĝintajn diinojn!</p> - -<div class="footnotes"> -<p><b>Piednotoj</b></p> - -<div class="footnote" id="Footnote01"> -<p><span class="label">[1]</span> Kamparana domo en Nordruslando.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote02"> -<p><span class="label">[2]</span> Longa surtuto kuntirita ĉe la talio, nacia vestaĵo en -Nordruslando.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote03"> -<p><span class="label">[3]</span> Pud = rusa pezmezuro (16,36 kilogramoj).</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote04"> -<p><span class="label">[4]</span> La servutuloj, kiuj plenumis diversajn servojn en la domo mem -de gesinjoroj, estis nomataj: „kortanoj“. Diversaj ankaŭ estis la -oficoj, okupitaj de ili.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote05"> -<p><span class="label">[5]</span> Diablo, arbarkoboldo: insultaj vortoj.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote06"> -<p><span class="label">[6]</span> Pekis, nominte la diablon.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote07"> -<p><span class="label">[7]</span> Rusaj popolaj herooj, posedintaj eksterordinaran fortecon.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote08"> -<p><span class="label">[8]</span> Samovaro, temaŝino, en kiu oni boligas la akvon por prepari la -teon.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote09"> -<p><span class="label">[9]</span> Akompanistinoj estis virinoj, kiuj ĉirkaŭis la nobelinon por -amuzi<!-- originale: amusi --> ŝin, legi al ŝi laŭtvoĉe ktp. Ili estis, plejparte, nobelaj -vidvinoj aŭ nobelaj fraŭlinoj el malriĉaj familioj.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote10"> -<p><span class="label">[10]</span> Ili iris saluti la sinjorinon kaj, elpetante ŝian benon je ilia -geedziĝo, ili alportis donacojn.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote11"> -<p><span class="label">[11]</span> Kun Dio, tiuj vortoj devis esti diritaj antaŭ ĉiu vojaĝo.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote12"> -<p><span class="label">[12]</span> La ruĝa tuko, kun kiu oni iras svatiĝi je fraŭlino.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote13"> -<p><span class="label">[13]</span> En tiu tempo ĉiu urbo aŭ vilaĝo havis sian limbaraĵon.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote14"> -<p><span class="label">[14]</span> La mansvingo, gesto de senespero.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote15"> -<p><span class="label">[15]</span> La ĉambelano venis ĉiumatene al la sinjorino por raporti al ŝi -pri domaj aferoj kaj ricevi ordonojn.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote16"> -<p><span class="label">[16]</span> Popola rimedo kontraŭ sveno.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote17"> -<p><span class="label">[17]</span> Ŝĉi = brasiksupo sen aŭ kun viando, rusa nacia manĝaĵo.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote18"> -<p><span class="label">[18]</span> Versto, rusa distancmezuro, 1066 metroj.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote19"> -<p><span class="label">[19]</span> La soldatedzino, en tiu epoko la militservo daŭris longe; tial -la edzino de la soldato restis prizorgata de la tuta vilaĝo. Ankaŭ -oni soldatigis ofte ribelajn servutulojn.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote20"> -<p><span class="label">[20]</span> Ikonoj: sanktaj bildfiguroj.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote21"> -<p><span class="label">[21]</span> En Nordruslando, gubernio en la najbareco de la Moskvo.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote22"> -<p><span class="label">[22]</span> Ĉevalkomercistoj vendas kaj aĉetas po amase ĉevalojn, paŝtigante -ilin en la stepoj.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote23"> -<p><span class="label">[23]</span> Insekto, pikanta precipe ĉevalojn; ruse: ovod; greke: ojstros; -latine: oestrus; france: œstre; itale: estro; germane: Bremse.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote24"> -<p><span class="label">[24]</span> Karesnomoj de — Fedor, Pavel, Ilja, Konstantin kaj Ivan.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote25"> -<p><span class="label">[25]</span> Ĉerpejo, en la paperfabrikoj oni nomas la ejon, kie oni elĉerpas -la paperon en pelvegoj. Ĝi troviĝas ĉe la digo mem, sub la rado de -la papermuelilo.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote26"> -<p><span class="label">[26]</span> Defluilo, laŭlonge de ĝi la akvo kuras al la rado.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote27"> -<p><span class="label">[27]</span> La eco de krucosigno, forpeli la ĉarmigon senditan de diablo.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote28"> -<p><span class="label">[28]</span> „Pura“, la diablo ne havas sur ĝi potencon; „libera“, de diablaj -servistoj.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote29"> -<p><span class="label">[29]</span> La rusa popola fantazio lokas ĉie homfigurajn „spiritojn“: En la -arbaro loĝas arbarkoboldo, malbona petolulo, kiu devojigas pasantojn. -En la riveroj loĝas virinaspektaj estaĵoj = „nimfoj“. Ili allogas -virojn. En la domo loĝas „domovoj“ = „domspiritoj“. Ĉiujn tiujn -„spiritojn“ oni nomas „malicaj, malpuraj, malbonaj“. La krucosigno, -farata en oportuna momento, forpelas la diablan forton. Estas lokoj, -konataj kiel „malpuraj, malbenitaj“.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote30"> -<p><span class="label">[30]</span> Korvinoj, timemaj birdoj.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote31"> -<p><span class="label">[31]</span> La bestoj, laŭ superstiĉaj kredoj, sentas diablan forton.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote32"> -<p><span class="label">[32]</span> Nomoj de la hundoj.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote33"> -<p><span class="label">[33]</span> Kaftano, kamparana surtuto.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote34"> -<p><span class="label">[34]</span> „Sorĉa herbo“, havas econ disfosi la teron.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote35"> -<p><span class="label">[35]</span> „Gepatra sabato“ = sabato de la karnavala semajno, antaŭ la -Grandega Fastado, kiu daŭras ĝis Paska dimanĉo. La tago, en kiu -oni rememoras la mortintojn, simila al franca „Toussaint“, germana -„Allerseelen“.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote36"> -<p><span class="label">[36]</span> Veremulo, homo bonmora, bonfaranta, vivanta laŭ Dia leĝo. — La -kolombo estas opiniata sankta birdo. Sur sanktaj bildoj la popola -fantazio personigas la „Sanktan spiriton“ en la figuro de kolombo.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote37"> -<p><span class="label">[37]</span> La kamparanoj rusaj tiel nomas la sunan mallumiĝon, pensante, ke -ĝi antaŭdiras tujan finiĝon de la mondo.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote38"> -<p><span class="label">[38]</span> „Izba“, kamparana domo en Nordruslando.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote39"> -<p><span class="label">[39]</span> En la legendo pri la alveno de „Triŝka“, kiu pereigos homajn -animojn, eble estas ripetata la legendo pri Antikristo.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote40"> -<p><span class="label">[40]</span> Hejmsiduloj, en la senco: vi sidas hejme kaj nenion scias.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote41"> -<p><span class="label">[41]</span> Akvotruo, la akvo, kiu restas post la printempa degelo kaj -rivera elbordiĝo; ĝi ofte ne sekiĝas eĉ somere.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote42"> -<p><span class="label">[42]</span> Ojdipus, lat. Oedipus, reĝo mita en Tebaj (Grekujo), solvis la -enigmon de la Sfinkso, monstro, kiu mortigis ĉiun, kiu ne povis solvi -ĝian enigmon. La grekoj imagis ĝin kiel virgulinon kun leona korpo -kaj birdflugiloj. La egiptaj sfinksoj, kiel simboloj de l’ forto, -estis regule viraj.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote43"> -<p><span class="label">[43]</span> Greka paŝtista dio, dio de la verdiĝanta naturo.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote44"> -<p><span class="label">[44]</span> Arbarnimfoj.</p></div> - -<div class="footnote" id="Footnote45"> -<p><span class="label">[45]</span> Aninoj de Bakĥo, la dio de l’ vino.</p></div> -</div> - -<div class="tnotes"> -<p><b>Notoj de transskribinto:</b></p> - -<p>Mi translokigis ĉiujn piednotojn al la fino de la teksto. Mi silente -ĝustigis etajn interpunkciajn erarojn, kaj registris aliajn ŝanĝojn -per html-aj komentoj. Ankaŭ originalajn paĝkomencojn mi simile -registris.</p> -</div> -<div style='display:block; margin-top:4em'>*** END OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK ELEKTITAJ NOVELOJ ***</div> -<div style='text-align:left'> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Updated editions will replace the previous one—the old editions will -be renamed. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Creating the works from print editions not protected by U.S. copyright -law means that no one owns a United States copyright in these works, -so the Foundation (and you!) can copy and distribute it in the United -States without permission and without paying copyright -royalties. Special rules, set forth in the General Terms of Use part -of this license, apply to copying and distributing Project -Gutenberg™ electronic works to protect the PROJECT GUTENBERG™ -concept and trademark. Project Gutenberg is a registered trademark, -and may not be used if you charge for an eBook, except by following -the terms of the trademark license, including paying royalties for use -of the Project Gutenberg trademark. If you do not charge anything for -copies of this eBook, complying with the trademark license is very -easy. You may use this eBook for nearly any purpose such as creation -of derivative works, reports, performances and research. Project -Gutenberg eBooks may be modified and printed and given away--you may -do practically ANYTHING in the United States with eBooks not protected -by U.S. copyright law. Redistribution is subject to the trademark -license, especially commercial redistribution. -</div> - -<div style='margin:0.83em 0; font-size:1.1em; text-align:center'>START: FULL LICENSE<br /> -<span style='font-size:smaller'>THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE<br /> -PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK</span> -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -To protect the Project Gutenberg™ mission of promoting the free -distribution of electronic works, by using or distributing this work -(or any other work associated in any way with the phrase “Project -Gutenberg”), you agree to comply with all the terms of the Full -Project Gutenberg™ License available with this file or online at -www.gutenberg.org/license. -</div> - -<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'> -Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg™ electronic works -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg™ -electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to -and accept all the terms of this license and intellectual property -(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all -the terms of this agreement, you must cease using and return or -destroy all copies of Project Gutenberg™ electronic works in your -possession. If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a -Project Gutenberg™ electronic work and you do not agree to be bound -by the terms of this agreement, you may obtain a refund from the person -or entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.B. “Project Gutenberg” is a registered trademark. It may only be -used on or associated in any way with an electronic work by people who -agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few -things that you can do with most Project Gutenberg™ electronic works -even without complying with the full terms of this agreement. See -paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project -Gutenberg™ electronic works if you follow the terms of this -agreement and help preserve free future access to Project Gutenberg™ -electronic works. See paragraph 1.E below. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation (“the -Foundation” or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection -of Project Gutenberg™ electronic works. Nearly all the individual -works in the collection are in the public domain in the United -States. If an individual work is unprotected by copyright law in the -United States and you are located in the United States, we do not -claim a right to prevent you from copying, distributing, performing, -displaying or creating derivative works based on the work as long as -all references to Project Gutenberg are removed. Of course, we hope -that you will support the Project Gutenberg™ mission of promoting -free access to electronic works by freely sharing Project Gutenberg™ -works in compliance with the terms of this agreement for keeping the -Project Gutenberg™ name associated with the work. You can easily -comply with the terms of this agreement by keeping this work in the -same format with its attached full Project Gutenberg™ License when -you share it without charge with others. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern -what you can do with this work. Copyright laws in most countries are -in a constant state of change. If you are outside the United States, -check the laws of your country in addition to the terms of this -agreement before downloading, copying, displaying, performing, -distributing or creating derivative works based on this work or any -other Project Gutenberg™ work. The Foundation makes no -representations concerning the copyright status of any work in any -country other than the United States. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.1. The following sentence, with active links to, or other -immediate access to, the full Project Gutenberg™ License must appear -prominently whenever any copy of a Project Gutenberg™ work (any work -on which the phrase “Project Gutenberg” appears, or with which the -phrase “Project Gutenberg” is associated) is accessed, displayed, -performed, viewed, copied or distributed: -</div> - -<blockquote> - <div style='display:block; margin:1em 0'> - This eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and most - other parts of the world at no cost and with almost no restrictions - whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms - of the Project Gutenberg License included with this eBook or online - at <a href="https://www.gutenberg.org">www.gutenberg.org</a>. If you - are not located in the United States, you will have to check the laws - of the country where you are located before using this eBook. - </div> -</blockquote> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.2. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is -derived from texts not protected by U.S. copyright law (does not -contain a notice indicating that it is posted with permission of the -copyright holder), the work can be copied and distributed to anyone in -the United States without paying any fees or charges. If you are -redistributing or providing access to a work with the phrase “Project -Gutenberg” associated with or appearing on the work, you must comply -either with the requirements of paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 or -obtain permission for the use of the work and the Project Gutenberg™ -trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or 1.E.9. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.3. If an individual Project Gutenberg™ electronic work is posted -with the permission of the copyright holder, your use and distribution -must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any -additional terms imposed by the copyright holder. Additional terms -will be linked to the Project Gutenberg™ License for all works -posted with the permission of the copyright holder found at the -beginning of this work. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg™ -License terms from this work, or any files containing a part of this -work or any other work associated with Project Gutenberg™. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this -electronic work, or any part of this electronic work, without -prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with -active links or immediate access to the full terms of the Project -Gutenberg™ License. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, -compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including -any word processing or hypertext form. However, if you provide access -to or distribute copies of a Project Gutenberg™ work in a format -other than “Plain Vanilla ASCII” or other format used in the official -version posted on the official Project Gutenberg™ website -(www.gutenberg.org), you must, at no additional cost, fee or expense -to the user, provide a copy, a means of exporting a copy, or a means -of obtaining a copy upon request, of the work in its original “Plain -Vanilla ASCII” or other form. Any alternate format must include the -full Project Gutenberg™ License as specified in paragraph 1.E.1. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, -performing, copying or distributing any Project Gutenberg™ works -unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing -access to or distributing Project Gutenberg™ electronic works -provided that: -</div> - -<div style='margin-left:0.7em;'> - <div style='text-indent:-0.7em'> - • You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from - the use of Project Gutenberg™ works calculated using the method - you already use to calculate your applicable taxes. The fee is owed - to the owner of the Project Gutenberg™ trademark, but he has - agreed to donate royalties under this paragraph to the Project - Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments must be paid - within 60 days following each date on which you prepare (or are - legally required to prepare) your periodic tax returns. Royalty - payments should be clearly marked as such and sent to the Project - Gutenberg Literary Archive Foundation at the address specified in - Section 4, “Information about donations to the Project Gutenberg - Literary Archive Foundation.” - </div> - - <div style='text-indent:-0.7em'> - • You provide a full refund of any money paid by a user who notifies - you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he - does not agree to the terms of the full Project Gutenberg™ - License. You must require such a user to return or destroy all - copies of the works possessed in a physical medium and discontinue - all use of and all access to other copies of Project Gutenberg™ - works. - </div> - - <div style='text-indent:-0.7em'> - • You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of - any money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the - electronic work is discovered and reported to you within 90 days of - receipt of the work. - </div> - - <div style='text-indent:-0.7em'> - • You comply with all other terms of this agreement for free - distribution of Project Gutenberg™ works. - </div> -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project -Gutenberg™ electronic work or group of works on different terms than -are set forth in this agreement, you must obtain permission in writing -from the Project Gutenberg Literary Archive Foundation, the manager of -the Project Gutenberg™ trademark. Contact the Foundation as set -forth in Section 3 below. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.F. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable -effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread -works not protected by U.S. copyright law in creating the Project -Gutenberg™ collection. Despite these efforts, Project Gutenberg™ -electronic works, and the medium on which they may be stored, may -contain “Defects,” such as, but not limited to, incomplete, inaccurate -or corrupt data, transcription errors, a copyright or other -intellectual property infringement, a defective or damaged disk or -other medium, a computer virus, or computer codes that damage or -cannot be read by your equipment. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the “Right -of Replacement or Refund” described in paragraph 1.F.3, the Project -Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project -Gutenberg™ trademark, and any other party distributing a Project -Gutenberg™ electronic work under this agreement, disclaim all -liability to you for damages, costs and expenses, including legal -fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT -LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE -PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE -TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE -LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR -INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH -DAMAGE. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a -defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can -receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a -written explanation to the person you received the work from. If you -received the work on a physical medium, you must return the medium -with your written explanation. The person or entity that provided you -with the defective work may elect to provide a replacement copy in -lieu of a refund. If you received the work electronically, the person -or entity providing it to you may choose to give you a second -opportunity to receive the work electronically in lieu of a refund. If -the second copy is also defective, you may demand a refund in writing -without further opportunities to fix the problem. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth -in paragraph 1.F.3, this work is provided to you ‘AS-IS’, WITH NO -OTHER WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT -LIMITED TO WARRANTIES OF MERCHANTABILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied -warranties or the exclusion or limitation of certain types of -damages. If any disclaimer or limitation set forth in this agreement -violates the law of the state applicable to this agreement, the -agreement shall be interpreted to make the maximum disclaimer or -limitation permitted by the applicable state law. The invalidity or -unenforceability of any provision of this agreement shall not void the -remaining provisions. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the -trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone -providing copies of Project Gutenberg™ electronic works in -accordance with this agreement, and any volunteers associated with the -production, promotion and distribution of Project Gutenberg™ -electronic works, harmless from all liability, costs and expenses, -including legal fees, that arise directly or indirectly from any of -the following which you do or cause to occur: (a) distribution of this -or any Project Gutenberg™ work, (b) alteration, modification, or -additions or deletions to any Project Gutenberg™ work, and (c) any -Defect you cause. -</div> - -<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'> -Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg™ -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Project Gutenberg™ is synonymous with the free distribution of -electronic works in formats readable by the widest variety of -computers including obsolete, old, middle-aged and new computers. It -exists because of the efforts of hundreds of volunteers and donations -from people in all walks of life. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Volunteers and financial support to provide volunteers with the -assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg™’s -goals and ensuring that the Project Gutenberg™ collection will -remain freely available for generations to come. In 2001, the Project -Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure -and permanent future for Project Gutenberg™ and future -generations. To learn more about the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation and how your efforts and donations can help, see -Sections 3 and 4 and the Foundation information page at www.gutenberg.org. -</div> - -<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'> -Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non-profit -501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the -state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal -Revenue Service. The Foundation’s EIN or federal tax identification -number is 64-6221541. Contributions to the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation are tax deductible to the full extent permitted by -U.S. federal laws and your state’s laws. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -The Foundation’s business office is located at 809 North 1500 West, -Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887. Email contact links and up -to date contact information can be found at the Foundation’s website -and official page at www.gutenberg.org/contact -</div> - -<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'> -Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Project Gutenberg™ depends upon and cannot survive without widespread -public support and donations to carry out its mission of -increasing the number of public domain and licensed works that can be -freely distributed in machine-readable form accessible by the widest -array of equipment including outdated equipment. Many small donations -($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt -status with the IRS. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -The Foundation is committed to complying with the laws regulating -charities and charitable donations in all 50 states of the United -States. Compliance requirements are not uniform and it takes a -considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up -with these requirements. We do not solicit donations in locations -where we have not received written confirmation of compliance. To SEND -DONATIONS or determine the status of compliance for any particular state -visit <a href="https://www.gutenberg.org/donate/">www.gutenberg.org/donate</a>. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -While we cannot and do not solicit contributions from states where we -have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition -against accepting unsolicited donations from donors in such states who -approach us with offers to donate. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -International donations are gratefully accepted, but we cannot make -any statements concerning tax treatment of donations received from -outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Please check the Project Gutenberg web pages for current donation -methods and addresses. Donations are accepted in a number of other -ways including checks, online payments and credit card donations. To -donate, please visit: www.gutenberg.org/donate -</div> - -<div style='display:block; font-size:1.1em; margin:1em 0; font-weight:bold'> -Section 5. General Information About Project Gutenberg™ electronic works -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Professor Michael S. Hart was the originator of the Project -Gutenberg™ concept of a library of electronic works that could be -freely shared with anyone. For forty years, he produced and -distributed Project Gutenberg™ eBooks with only a loose network of -volunteer support. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Project Gutenberg™ eBooks are often created from several printed -editions, all of which are confirmed as not protected by copyright in -the U.S. unless a copyright notice is included. Thus, we do not -necessarily keep eBooks in compliance with any particular paper -edition. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -Most people start at our website which has the main PG search -facility: <a href="https://www.gutenberg.org">www.gutenberg.org</a>. -</div> - -<div style='display:block; margin:1em 0'> -This website includes information about Project Gutenberg™, -including how to make donations to the Project Gutenberg Literary -Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to -subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. -</div> - -</div> - -</body> -</html> diff --git a/old/66037-h/images/cover.jpg b/old/66037-h/images/cover.jpg Binary files differdeleted file mode 100644 index 9bf6bfa..0000000 --- a/old/66037-h/images/cover.jpg +++ /dev/null |
