diff options
| -rw-r--r-- | .gitattributes | 3 | ||||
| -rw-r--r-- | 34899-8.txt | 2028 | ||||
| -rw-r--r-- | 34899-8.zip | bin | 0 -> 44152 bytes | |||
| -rw-r--r-- | 34899-h.zip | bin | 0 -> 274924 bytes | |||
| -rw-r--r-- | 34899-h/34899-h.htm | 2201 | ||||
| -rw-r--r-- | 34899-h/images/cover-large.jpg | bin | 0 -> 191332 bytes | |||
| -rw-r--r-- | 34899-h/images/cover.jpg | bin | 0 -> 37781 bytes | |||
| -rw-r--r-- | 34899-h/images/ill_tp1.png | bin | 0 -> 136 bytes | |||
| -rw-r--r-- | 34899-h/images/ill_tp2.png | bin | 0 -> 597 bytes | |||
| -rw-r--r-- | 34899-h/images/ill_tp3.png | bin | 0 -> 208 bytes | |||
| -rw-r--r-- | LICENSE.txt | 11 | ||||
| -rw-r--r-- | README.md | 2 |
12 files changed, 4245 insertions, 0 deletions
diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes new file mode 100644 index 0000000..6833f05 --- /dev/null +++ b/.gitattributes @@ -0,0 +1,3 @@ +* text=auto +*.txt text +*.md text diff --git a/34899-8.txt b/34899-8.txt new file mode 100644 index 0000000..ac4da03 --- /dev/null +++ b/34899-8.txt @@ -0,0 +1,2028 @@ +The Project Gutenberg EBook of Berend Veltink, by Harm Boom + +This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with +almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or +re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included +with this eBook or online at www.gutenberg.org + + +Title: Berend Veltink + oet ‘t Emmer Kerspel op reize noa Grönningen um ‘t + peerdespul van Carré te zeen en wat hum daorbij overkwam, + hen en weerum + +Author: Harm Boom + +Release Date: January 6, 2011 [EBook #34899] + +Language: Dutch + +Character set encoding: ISO-8859-1 + +*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK BEREND VELTINK *** + + + + +Produced by The Online Distributed Proofreading Team at +https://www.pgdp.net + + + + + + +----------------------------------------------------------------+ + | | + | OPMERKINGEN VAN DE BEWERKER: | + | | + | De tekst in dit bestand wordt weergegeven in de originele, | + | verouderde spelling. Er is geen poging gedaan de tekst te | + | moderniseren. | + | | + | Bladzijde-nummering is verwijderd. Afgebroken woorden aan het | + | einde van de regel zijn stilzwijgend hersteld. | + | | + | Overduidelijke druk- en spelfouten in het origineel zijn | + | gecorrigeerd. Variaties in spelling zijn behouden. | + | | + | In het origineel uitgespatiëerde tekst is weergeven als | + | ~uitgespatiëerd~. | + | | + | In dit boek worden lage en hoge aanhalingstekens gebruikt. | + | De dubbele aanhalingstekens zijn in dit e-boek aangegeven als | + | »aanhalingstekens". | + | | + | Aan het eind van het boek volgt een overzicht van de | + | aangebrachte correcties. | + | | + | Het origineel bevatte 2 titels. De titel 'Nevelhekse' is | + | beschikbaar op https://www.gutenberg.org als e-boek #34898. | + | | + +----------------------------------------------------------------+ + + + NEVELHEKSE. + + EEN VERHAAL UIT DE DRENTSCHE + VENEN, NAAR AUTHENTIEKE + BESCHEIDEN MEDEGEDEELD DOOR: + ... ALB. STEENBERGEN. ... + + EN + + + + + BEREND VELTINK + + OET 't EMMER KERSPEL OP REIZE + NAO GRÖNNINGEN UM 't PEERDESPUL + VAN CARRÉ TE ZEEN EN WAT HUM + DAORBIJ OVERKWAM, HEN EN + WEERUM. ... DOOR H. BOOM. + + [Decoratieve illustratie] + + + GRATIS-PREMIE AAN DE ABONNÉ's DER + PROVINCIALE DRENTSCHE EN ASSER COURANT. + 1911. + + + + +BEREND VELTINK + +oet 't Emmer Kerspel op reize nao Grönningen um 't Peerdespul van Carré +te zeen en wat hum daorbij overkwam, hen en weerum.--Door H. Boom, + ~OCTOBER 1878.~ + + +Eergisteraovend zat ik bij den heerd um te prakkeseeren. Mien zeuntien +Geert preukelde mien piepe oet, onze Siep lag met de twee veurpoote in +de asse en wol slaopen en mien vrouw hemmelde de keuken wat op, zooas ze +nou al vieftien jaor daon hef. + +De stobbe, die an den heerd lag, snisterde zoo miseraobel, dak hum wal +dree maol umdreide en Siep, die 's aovens geen zeggen kan hebben, bromde +as een dronken stukrieder. + +Ik prakkeseerde maor deur, want ik hadde wat an Jaaije te zeggen. + +Toe mien jonge niet meer preukelde en de stobbe niet meer snisterde en +Siep niet meer bromde, hoestte ik eerst drie keer en zee toe: »ai je mij +nou vraogen, wol ie ook wel is nao Grönningen hen, um 't peerdespul van +Carré te zien, dan zeg ik: jao." + +»Maor dat vraog ik oe nou precies niet"--zee Jaaije kort of en schuef de +hond met de klomp wat op zied om 't vuur op te rakelen veur de koffie. +Ze was sikkeneurig omdat de zwarte kippe was begunnen oet te scheiden +met leggen, umdat de schaokerel een brieffien van de belasting had +bragt van wege mien vergetelachtigheid en umdat ik as polsdraoger met +de Scholte op de vossejagt was west en bij die gelegentheid ~vief~ +zeupies hadde drunken--dat zesse te veul was--zee ze. + +»Onmeugelijk," zee onze jonge, »want ~zesse~ kan niet ofetrokken worden +van ~vieve~." + +As belooning veur zien rekenderij stopte zien moeder hum in 't washok +en toe zee ze tegen mij: »ie hebt mij verofgrondeerd Berend, umdat ie +as paljas speult veur de Scholte, die oe toch niks telt. Wat hef ie lest +zegd, toen je zien stemme vruegen um as olderlink in 't hok te zitten? +»Gao in 't zwienehok, Berend, en zing de motte wat veur!" en toch loop +ie hum nao, um een niksweerdigen vos op te jagen, maor die toch veul +wiezer is dan de scholte en ie--met oe beiden, te zaomen." + +Ik wuerd kregelig toe Jaaije mij over die Grönneger reize zoo ofjakkerde +en kreeg de Steenwieker almanak oet de laotaofel, um ees nao 't weer te +zien op vieftien November Anno Christi 1877. + +Regen en wind--zee Don Antonio. + +Dan gao'k--dacht ik--want, zee onze olde doomnée, de almanak zeg 't +aaltied net anders umme as 't wordt. Hij was een natuurkundige en as hij +oet wol, lag ie 's mörgens al vrog op de knieën in 't gras um te zien of +de pieren de kop ter ook oet stakken. + +Dan kwamp ter volop zunneschien--zee ie. + +Verder sprak ik 's aovends geen woord en Jaaije ook niet. + +De knecht krulde de onderste lippe nao de leegte en de bovenste nao de +heugte, dat niet mooi stiet, maor dat döt ie aaltied tegen onze meid +Margien--waorveur ie inclinaosie hef--as um de liefde anvlög, zoo'n paor +keer in de maond, of as ter niet pluus is in de brouwerije. Onze jonge +die deur zien moeder in een wip in 't bedde was estopt, stak de neuze +gedurig deur de gerdienen, om te lusteren nao 't peerdespul, dat um niet +lukte. + +'t Was kwartier veur tiene en de knecht gunk nao bedde zunder gonnacht +te zeggen. Dat döt ie maor éés in 't jaor, nijjaorsaovend; dan veur 't +heele jaor, zoo as zien bep hem leerd hadde. + +'t Is een goeije kerel maor ie is wat stiems. + +De meid gunk achter hum an en stootte hum nog is an den arm, maor hij +gaapte. + +Ik zette de slaopmusse op, um is even buuten deure te gaon, zoo as ik +in mien trouwen al vieftien jaor alle aovend daon heb en mien vrouw +giet dan altied meê, want wij hebt veur mekaor geen geheimen en as we +dan eendragteliek in de sterens hebt ekeken, gao we weer in hoes, schoef +ik de grundel op de deure en stappen wij achter mekaor an in 't bedde, +eerst ikke en dan Jaaije, zoo as dat fersoenlijke dorpslue past. + +In de stad giet dat niet heelemaole precies zoo--zekt ze. + +Ik wol, toe we trouwt waren, veur in, maor Jaaije was ter bepaold tegen. + +'t Heurde zoo niet. + +Vrueg ik: »waoromme niet?" dan zee ze altied: »Habekuk negen." + +Ik kun tegen Habekuk niet resoneeren en stapte achter in. + +Op den volgenden mörgen was ik 't eerst in de klompen. Margien had +de koffie al klaor, ik schunk Jaaije en koppien in en kreeg het +sukerpottien oet de kaste en reurde er wat broene deur en bragt Jaaije +dat in 't bedde. + +Hier vrouw--zee ik--'t piepte dij van nacht in de börst, net as en +örgeltien dat van de wieze is--drink is! + +Jaaije wuerd er andoenliek van en drunk, en eer ze 't heufd weer onder +'t dek stopte, zee ze: doe der dij ook en scheppien in! + +Dat vund ik nou tog is harteliek van Jaaije en ik bromde zoo eventies: +»dat huef niet!"--maor ik had er al wat in ereurd. + +Toe gung ik nao de kaste en haalde zaggies achter 't linnen weg en +zakkien met rieksdaolders en telde die op mien blaauwe kloppenburger +slaopmutse. Je mot bij aovend en ontied nooit met geld liggen te +klingelen, plagt mien oom de wetholder te zeggen, want dat gef +bekooringe der ooren. Die oom had de wenkbrauwen op de tip van zien +neus hangen, »want ie was en wiesgeer"--zee de köster. + +Jaaije sleup, maor as en haoze, met de oogen lös en onverwachts ruep ze: +»Berend wat lig ie daor toch in 't geld te grobbelen!" + +Och--zee ik--ik kieke is of ter ofkan, dat ik dij in Grönningen en +zulveren lodderein deussien koope. Dou must Zöndags in de kerke altied +an 't sponsien van de meisterse roeken en dat stek mij al lang in de +kop. Heur neuze is wal zuuver, God beware mij, dat ik er kwaad van zul +zeggen, maor der roeken toch wel en stuk of vieftien an en Klaos van +Pokkel zien vrouw ook en die hef toch wel is lekkasie aan 't uutstek. + +»Maor Berend, een zulveren loddereindeussien!" + +Wiste nou is stille wezen, vrouw--zee ik. Dou sast dien aordig neussien +van stonden an in dien eigen deussien steken, dou 't eerst en dan mag +'t de riege rond gaon en van 't jaor, op de middelste beestemaondag te +Coevorden, koop ik dy een nij sponsien en de meid krig dan 't olde. Al +blieve ik te Grönningen 's aovens ook veur de tente van Carré staon, as +'t my te benauwd wordt van wegens de kiekkosten, dan kope ik toch wat ik +dy beloofd heb, en onze Geert, die in de aandere week tien jaor wordt, +koop ik een zulveren kette aon mien allosie, dat nou in 't zeuvende jaor +stille steet, en dak hum present wil geven as ie mondig is. + +»Hij zal 't voort hebben!" zee Jaaije, met verheffinge van stem, en +speulde met de beddekwast, dat ze in gien veertien jaor daon hadde. + +»Goed Jaaije, goed"--zee ik, want ik wol naor Carré. + +Jaaije stund op en gunk an 't wark. + +Tegen den aovend--onze knecht was nao 't dorp om deur Loeks, de +smid, een koeze te laoten trekken, Margien lag met de rooze onder een +bovenbedde op een onderbedde, en onze Berend was in de schoele bij 't +rederiekeren um de keersen te snuten--zee Jaaije tegen mij, net toe +'k veur de tweede keer nao Willem Snikking oet praoten wol, die as +dragonder te Deventer is een peerdespul hadde zeen--ie mossen te hoes +blieven, want ik hebbe met oe 't een en ander te verhakstukken. + +De kolde luep mij over de rugge. + +Stao vaste Berend, zee ik tegen mij zölfs, net as de hulponderwiezer +tegen onze Geert zeg, as ie bewiezen mot dat de eerde dreit, daor Jaaije +zon ekel an hef--stao vaste Berend! en ik zee: bestig Jaaije en gunk bij +den heerd zitten, terwiel Jaaije de koffiemeulen ronddreide. + +Toen ze alles zoo wat ten naostebij klaor hadde, dee ik in heur stoove +een »gloria de victoria", zooas juffer Fik zeg, die Fransch kan, schuef +de Zundagsche stoel met het gruene kussen, de Parlements-stoel zee +doomnee er tegen, toe ie nog hoesbezuek dee, an de taofel, zette het +zulveren deussien met Hannoversche zinkensnuf veur Jaaije, gunk +tegenover heur zitten en dee de mond een beettien scheef lös, um dat +men dan beter kan lusteren--zekt ze. + +Ik was klinkklaore eerbied en dat hef Jaaije graog want ze is van deftig +volk. + +»Berend--zoo begun mien vrouw, naodat ze eerst de neuze in drie tempo's +had esneuten--luster nou is goed toe en gape niet um 't andere woord, +zoo aje gewoonlijk doet as ik oe wat van belang hebbe te zeggen. + +»Die reize nao Grönnegen giet deur, tegen mien zin en, loat ze deur +gaon, maor toe 'k van nacht zoo met het heufd onder 't dek lag, umdak +dan beter kan denken, want ik hadde de musse vol moezenöste, daacht ik, +of 't ook goed was dat we de notaories lueten komen om oes testement +te maken. Ie hebt met oe bruers nog zoo völle mandeelig en bij leven +en starven... maor 't gef nog al opspraoke as een notaries met een +portefulli omder den arm 't hoes ingiet en dan de getuuge en as ie dan +zoo pardoes op reize gaot, daorumme laot het nog blieven, maor ai je +weer gezond en wel, en goed bij oe benul te hoes komt, dan mut 't +gebeuren, want bij oflievigheid mutten er veur vrouw en kind geen haoken +en oogen wezen. »Aje oferoepen wordt, mueje met de fermilie schoone +leije hebben"--zee mien moeder aaltied. + +»Ie wilt dan absluut nao Grönnegen um 't peerdespul te zeen. Te +Hoogeveene gao je in de vuurwagen. Weest dan veurzigtig en eerbiedig +Berend! Want, noa ik heure, ai je achter den venienigen vuurspeijer zit, +is een redelik schepsel heelemaole niks en ie bint butendat niet heel +völle." + +»Tap is in vrouwe!"--zee ik. + +»Te Grönningen kroep ie--zoo ik verhoope, gezond en wel uut de waogen. +Blieft niet op de stoepe van het staotsiejon staon te gapen, want daor +loopt, zekt ze, alderhande loerangels rond, die graog zunder premissie +in een andermans buusse tasten, en ook jonge scharrelvinken, die as ze +mue bint van 't studeeren, daor hen loopt om eenvoudige menschen de gek +an te steken. Zölfs zöt men der wal is wigters, die arg vrundelik mut +wezen, maar daor toch niet völle an bejagt is. Lustert er niet nao, want +eene schoone vrouw, die van de rede ofwik, is een golden ring in een +varkens-snoete, zegt Salomo. Kuijer daodelik de stad in en koopt wai je +beloofd hebt in een veurnaome winkel. Kniepwinkels zint griepwinkels. +Hei je het deussien en de kette kocht, vraog tan an de jufvrouw of ie is +eventies op de plantine meugt, zoo as de stadshoogheid zeg, en trek er +even de jasse oet en doet in 't zakkien, da'k oe in de binnenkante van +de hemdrok zal neijen veur 't geldsweerdig papier en 't geld dai je +meenemt, het deussien en de kette en geef dan an de meid een stuuver. +Een eigenarfde mut zien fersoen holden. + +»Bist te in 't peerdespul, gao dan, as 't kan, met de rugge tegen 't +beschot van de groote onwieze tente zitten. 't Is krek een arke, zeg +Willem Snikkink. Blieve zoo ver meugelik van de Trakhener hingste, want, +zeg Itzig, die met de körf löp, 't is gebeurd in 's Konings Haag, dat +zoo'n hengst over 't binnenhekke sprunk en met de veurpoote teregt +kwamp in de schoot van een olde verdreugde baronesse. Dat zul nou gien +landschapshingst doen, maor die Trakhener hebt en groote verbeeldinge en +malle virtuten, geliek as al 't volk oet de tente. + +»Klapt ook niet ieder oogenblik in de haande, net as of ie niks gewend +zint en wacht daor met tot dat al 't volk het döt. Die alleenig bliede +is, holt ze veur en sukkel." + +»Snoef is Jaaije!"--zee ik. + +»As ter vrouwspersoonen te peerde ankommen te ruuteren, kniepe dan de +oogen stief digte, alle twee, en denke an dien wettige, eenige vrouw in +'t loeg." + +»Nou--zee ik, zoo tusschen de tanden deur--daor hek ok genog an." + +»Zeg ie wat?"--vrueg Jaaije. + +»Jao, dou sust een scheppien suker in de koffie doen." + +»Zoo, ik meene dai je wat anders zeeen." + +»Meenen ligt in Braobant"--zee ik. + +»Die wiesneuzigheid kui je wel veur oe eigen zölfs holden--antwoordde +Jaaije, en gunk voort: Itzig vertelde mi lest, dat al wat die +peerde-daomes um de hoed hebt, gien twee lood weg. 't Is alle maole +wind-agosie en wat het fersoen betreft, daor geeft ze maor een heel +klein beettien umme. + +»Röp 't volk hoera! bromme dan maor mee en vraoge an dien naosten of de +ligtekooijen al weg zint en doe dan de oogen maor weer lös--eerst 't +eene en dan 't aandere. + +»Verders bint er in 't spul springers en kunstemakers, die dinge doet, +waorvan een ordinaris Christenmense 't hart in 't lief ummedreit. +Willem Snikkink, de dregonder, was er zeeziek van eworden. Daorum +hek oe wat saffraon in een lappien daon, dai je op de börste mutten +leggen. Doomnees jufvrouw dee dat altied tegen de zeeziekte, as ze +met de Zwartsluzer beurtschipper nao heur zwaoger te Amsterdam gunk. + +»Verders sint er Sineezen in de tente en dat bint de Nederlanders ook, +zeg onze meester as um de pruuke schief zit, maor ik geleuve dat niet, +want de Sineezen sint slim en dou bist....." + +»Berend Veltink"--vul ik in de reden. + +»Ten aller leste mut ik dij waorschouwen veur de klowwens, heel wieze +kerels, die veur malle Jan speulen. Ik kenne wel manlue, die bij 't +simpele of bint, maor veur wies wilt deurgaon." + +»Dat is--zee ik--contrarie de sacremento--zoo as de klerk op de +sikketario zeg as ter twee trouwt zint. Geen mense in 't dorp hef nog +wies kunnen worden wat dat zeggen wil, maar dat hueft ook niet"--zeg de +klerk, die verdiepingen in de kop hef. + +»Bemuije dij niet met die klowwens. 't Zint hekstrante vlegels en as ze +wat tegen dij zeggen--~zwiege~. Dat stiet deftig en ai je een kik zekt, +bije veur de pieren--zeg Snikkink, want 't volk hold het altied met de +gekken. Praot met geen mense in de tente. Egte groote lue zekt nooit een +woord tegen een vrömde en dou bist en eigen erfde van older tot older. +En as 't spul oet giet, blieve dan een stögien alleenig zitten. Laot het +stadsvolk veurgaon, want in 't dringen gebeurt er wel is vingerkunsies, +waor een gaapstok niet rieker van wordt. Carré hueft ste ook niet +goeijen nacht te zeggen, want dou hest hum veur de meuite betaald en hij +gef niks nao kompelementen, as ie 't geld in de buusse hef. Gao, as ie +de tente oet zint, voort nao de zwaoger van onze knecht, die deur een +breef van Hindrik van dien komste bewust is, um er te slaopen, maar +gebruuk er niks. + +»Stads werklue muije niet op de kost liggen. Dou kanst in 't bedde wel +en plakkien stoete en een entien worst opeten, dak dij in een blouwe +buusdoek zal knuppen en wat er over blif, laot dat liggen, 't zal zien +man wel vinden. + +»Drink en koppien koffie en wens heur 't beste bij 't weggaon, maor +stoppe elk van de vief kinder twee cent in de haand veur molboonen. +Een kinderhaand is ligt evuld en dou bist, op en klein beettien nao, +olderlink. + +»Zörge dan das te 's mörgens vrog genog an het staotsiejon bist, um 's +aovens bij welwezen, ongeveer negen uur, in 't loeg te wezen bij vrouw +en kind." + +Toe nam ze twee snuffies, over links en over regts. Ik was mue van +'t lusteren en gunk de deele is over en in den hof um 't firmament te +bekieken, smeerhe daornao mien stevels ter dege in met traon, dee de +tabaksdeuze vol, lee de tondelpot er naost, streek het haor van mien +deup-, aovendmaols- en groevehoed glad en zette mien stok met koperen +spiekers en leeren rieme an de veurdeure. + +De klok slueg negen. De knecht was weer zonder goeijen aovend te zeggen +nao bedde gaon, met een koeze minder, en een mond as twee aanderen, de +meid was stillegies weg e sluepen en Geert dreumde van hengsten en +roovers en paljassen. + +Ik zee heel vrundelik: »nacht Jaaije!" en zij zee: »nacht Berend!" en ik +kreup in 't bedde. Jaaije schuef de gerdienen goed digte, maor ik kreeg +geen wenk in de oogen en gluerde deur en gleuffien wat Jaaije uutvoerde. + +Eerst neide ze en zakkien in mien nije hemdrok, lee schoon ondergoed op +mien stoel en mien Zöndagsche kleeren en een slaopmutse, smeerde toe +twee snee boerenstoet van en el laank, rolde er rookworst in een +Drentsche Kraant en stopte en helder wit linnen geldzakkien in de +laotaofel. + +»'t Is toch een kant, zörgelik wief"--dacht ik en snurkte als een +Bulgaar, toe ze 't dek opslueg. + +Um vief uur, trok Jaaije mij an 't linkeroor en ruep: »nao 't peerdespul +Berend!" en een kwartiertien laoter was Berend Veltink in 't Zöndagsche +pak. + +Toe gaf ze mij 't geldzakkien en zee: »nemme genog mee--men weet niet, +bij leven en starven" en de oogen wuerden heur nat en ik knipte er ook +mee, maor 't wol niet. + +Ik at staondeweg een brugge, drukte Geert, die in 't bedde lag te liepen +umdat vaoder op reize gunk, de hand, keek de hond is an, smokte Jaaije, +veur 't eerste in roem 14 jaor--as men trouwt is, komp men der zoo niet +toe--zee: »tot mörgenaovend volk!" en stapte 't loeg oet, met allerlei +moezennösten in 't heufd. + +»Waor giet dat op an?"--ruep Gerrit Platzer. + +»Nao Carré." + +»Nou--zee ie--ie konnen oe geld ook wel beter gebruuken!" + +Ik zee niks. + +»Waor zal 't hen?"--vrueg de scheper. + +»Ik gao hen, waorvan ik mörgen werrumme kom, maor ie breijen an jou +leste hoosse en jou schaoppeschuppe kui je wel present geven an 't +Meseum te Assen"--snouwde ik hum toe. + +Nao een uur fiks stappens, kwam ik an een harbargien bij 't kernaol en +gunk ter in om mien vief zinnen is wat te verzetten. + +»Herink, Berend--zoo wuerd ik daodelik toe espreuken--nou al op +'t pad?--Hoe is 't met Jaaije en Geert?--En de olde mueije heft of +elegd?--Hei je onze broene nog?--Hoe is 't met de knobbel, die Jaaije +aachter 't regter oor hef?--Is die Grönninger half wieze boerheeren-zeun +nog bij oe in de kost?--Hef de doomnée de vrouw in 't bedde?--Onze Klaos +hef an elot en wat zint de rampelzanten duur!--En ie hebt zoo timmert, +heur ik!--Is oe vrouws moeder de lintworm al kwiet?--En zit ie nou in +'t hok?" + +»Geef mie een glaassien klaore"--zee ik. + +»En waor geet 't hen?" + +»Nao Carré." + +»Hei je al 'n kaortien?" + +»Nee." + +»Nou, dan kui je wel mal oet en mal in hoes kommen!" + +Ik gaf een stuver, dee mien pakkien an de stok en de stok op de scholder +en zee: gezondheid zaomen! en gunk de deure oet en trok die driftig +achter mij digte. + +Toe 'k en twintig tree egaon hadde, heurde ik mij naoroepen: »gaot, ai +je te Grönningen komt, voort bij Carré an um een kaortien en doe hum de +groetenisse van onze Klaos, die lest 's aovends ok zien spul hef ezeen!" + +»'k Zal 't vrij maoken"--schreeuwde ik. + +Um elf uur zat ik bij Thomas in 't Hoogeveene an de koffie en roem +twaalf uur stapte ik in de vuurwaagen met twintig mans- en zeuven jonge +vrouwspersonen. + +Naost mij zat een hoezaor, die mij ieder keer ankeek en lachte en dan +zee: pik! + +Ik weurd in 't leste krieuwelig en vrueg hum: »zeg is, jonkman de +peerde-ruuter, waorumme zegge ie zoo vake tegen mij ~pik~?" + +»Omdat je dan zouwen zeggen: ~tik~!" + +De twintig mans- en de zeuven vrouwspersonen proestten 't uut van +lagchen. + +»Das flouw"--zee ik. + +»Dat is 't ook--zee hij--maor hei je ook tabak?" + +»Jao wel"--zee ik en gaf hum mien deuse. + +Toe nam hij een proeme zoo groot as een calvienappel en stopte daornao +zien Duutsche piepe en zee tegen drie man, die op onze banke zatten: +»ook stoppen?" en waoragtig de kerels deeën 't, en eene der van ruep mij +bertaol toe: lucifers! + +Ik gaf de tondeldeuze, maor zee toch: »ai je mij nao de waorheid vraogt, +dan bin ie gezaomentliek wel wat hekstrant." + +»Als je dat tegen mijn wachtmeester zeiden--riep de hoezaar--dan was het +dadelijk: in de provoost, drie dagen op water en brood, krom gesloten +en..." + +De schrik slueg mij um 't harte, en ik meende Goliath den Philistijner +te zien, maar ik had niet zoo völle couragie as klein David en in de +benauwdheid zee ik: »wi'j een stukkien worst, kavalderist!" + +»Om u te dienen"--zee de hoezaar. + +Om ~mij~ te dienen--nou, dat mankeerde er nog maar an! + +Ik lee mien pakkien op de knie, knupte de zakdoek lös en daar lagen de +beide plakken versche stoete, o zoo aordig tusschen de lekkere worst, +net as een paar lievelingen in de aarms van er moeder. + +De hoezaar, altied even vrijpostig, nam zonder vraogen de worst en +vrueg: »heb je ook en mes?" + +»Jao wel"--zee ik en gaf hum mien kniepmes en daorop sneed hi de +worst half deur, en de eene helfte in zeuven stukkies en ruep: »aannemen +dames." De zeuven wigters huelden de haande op en kregen elk een entien +en daorop zette hi zien roege mutse of en deed de voerig lös en lee er +de andere helfte in. + +Toe lachte de brutaole kerel nog eventies tegen de worst en knikte er +tegen en zee: »tot wederziens!" + +Ik knikte geen woord, maar dacht: »daor mos Jaaije nou is bij wezen!" + +Toe de hoezaor de mutse weer op de kop had ezet, vrueg hij mij: »leef je +in den echten staat boertje?" + +»Jaowel"--zee ik. + +»Nou--zee hij--doe dan de compelementen van Philip Tukker, hoezaar van +Zijne Majesteit den Koning der Nederlanden--petten af! schreeuwde hij +tegen de 20 manspersonen en zij deen 't ook--doe dan de compelementen +van Philip Tukker aan jou vrouw!" + +»Dat hoop ik waar te nemen--zee ik--maor dachte: ik zal er wel op +passen!" + +De trein stund stille, een kerel met glimmige knoopen op de jasse keek +in de wagen en ruep: Beilen! + +Nee!--schreeuwden er een stuk of wat--ik hueld mij dood stille en piep +zee de gloeijende supplejant en nums zee en woord tot an Assen, waor de +vuurspeijer drinken mos hebben, zee de hoezaore, dat een bereisde snaok +was. + +»Is hier ook okkasie um een borrel te koopen?" vrueg hij an de +conducteur. + +»Neen"--was 't antwoord. + +»Nou--zee hi--dat is een mooije Provinciale hoofdstad, waor een trein +ankomp met twee honderd man en niemand een borrel kan krijgen. Dan +is het in Turkije nog beter. As een vremde daar aan de eene kante +een dorp binnenstapt, komt hum dadelijk een Bulgaar te gemoet met +een welkomstdronk, brandewijn met peper, pimpernel, foelie, mosterd, +kruidnagels en wormkruid, goed door mekaar geroerd en zegt a vous! en +drinkt het in een keer leeg, en dan nemp hij de vrömde onder den arm +en brengt hum de andere kante het dorp weer uut. Kik de onbekende een +beettien zwart, dan gef hi hum een schop en zeg: het compelement aan de +familie. Wat zeg je daarvan boertje?" + +»Ik zegge niks"--zee ik. + +Van Assen tot Grönningen was alles stil in de wagen. + +De hoezaor sluep en ik hueld mij of ik sluep, want ik was bange dat hie +weer wakker wuerd. + +Endeliek stund de trein stille en zee men: Grönningen, en de hoezaor +sprung overende, dee zien verschrikkeliek slagzweerd umme, slueg an en +vrueg: »heeft er ook nog iemand wat te reclameeren?" + +Ik dachte an de worst en zee: »dat is te zeggen vrindschap..." + +»Excellent--schreeuwde ie--kom te Haarlem, dan zal ik jou presenteeren +aan mijn wachtmeester en aan Lourens Koster, die de letters uitvond, +daar jij niet veel van gegeten hebt!" + +»Vooruit!"--en daor zwierde ie hen met de groote jasse in de wind, net +as een blouwe draak. + +Toch was 't een aordige kerel. + +»'k Hoop het nao te komen", schreeuwde ik hum aohternao en toe klouterde +en stommelde al 't volk oet de wagens. + +Daor stund ik op de groote stoepe van het Grönninger staotsiejon, maor +maokte gaauwe dat ik vort kwam, van wegens het spectaokel dat daor was. +Ik kan niet tegen drokte en bin zwak van heufd, da'k oet de messels heb +eholden--zeg onze olde vroedvrouw. + +Heel zaggies kuijerde ik nao de Heerepoorte op. In gien twintig jaor was +ik in Grönningen west. In Decembermaond von Anno 1837 ree ik der hen met +Mannus Geugel, die lest an een kronkel in de darm estörven is, ieder +met een vet zwien, somma sommarum met ons vieren. Um drie uur ree we +oet en 's aovends kwammen we te Grönningen. Onder weg haw we 28 zeupies +drunken. Mannes was ter niet vies van, maor even veur iedere harbarge +wuerd ie wat onpasselik, zee ie, en ook had ie een misseraobelen last +van kolde veuten, waorveur een snaps zoo goed was, zee ie, en ik drunk +met, um hum gezelschap te holden en ook as goed vrund. Men moet hoelen +met de wolven daor men met in 't bosch is--zegt Jaaije. Ze zul niet +zeggen: daor men met in de harbarge is. + +Heerink, heerink, wat is dat Grönningen daor veur de Heerepoorte +veraanderd! 't Veur-ende van die olde griezelige smoezelige poorte steet +daor nou moederzielig allenne en in de walle hebt ze een gat graoven, +zoodat vrund en vijand de stad zoo maor in heur fasie kan gloepen. + +De meeste mensen luepen um de poorte hen, maor ik gunk der eerbiedig +onder deur, want daortoe is een poorte toch verordineerd, en eert de +oldheid!--zeg onze Doomnée altied. + +Toe 'k der weer onder weg was, bekeek ik hum ies van achteren, maor och +wat een aokelig gezigte. Krek of ie tegen Dries Popke, de half-wieze oet +het warkhoes, kiekt, as die Zaoterdags 't buis met modder en kalk +besmeerd en de bokse scheurd hef. + +»Waaromme laot ze toch die poorte daor zoo staon?"--vrueg ik an een +Grönninger pelietzie-diender. + +»Op order van den Staat en voor de hantikwiteit"--zee ie--en toe wus ik +nog niks. + +Eer ik de Heerestraote ingung, die daor zoo parmantig op de Drentsche +hondsrug lig, knapte ik mij wat op, veegde de stevels met een beetien +gras en spije of, poeste het stof van mien hoogen hoed, knupte de jasse +digte en bleef nog is een stögien staon rondkieken en miemeren. + +Ai je de wereld regt beziet en wat de starvelingen zoo al uutvoeren, dan +mui je toch met de oldvader Kokkeejus zeggen: de menselikke natuur zit +eeuwig en arfelik dwars in de wagen. Van dage wil ze in de heugte en +mörgen in de leegte--nou opbouwen en strakkies weer dale smieten, dat +is 't grootste pleizier van 't verdreide menschdom. Onze lieve Heer hef +de mensch platvoet op de eerdkloot zet, maor hij wil altied de heugte +in. Daorumme bouwde ie de toren van Babel. Die vaderen oet het olde +Testament wilden de neuze deur 't achtensweerdige blaauwe oetspansel +steken, um is te zien wat daor eigentliek wel achter zat en toe'k daor +lest met mien vrouw over sprak, zee mien zeuntien, die op een stoove +bij 't vuur zat eerappels te braoden: daor zit niks achter. Dou bist +een Pariesche commenist Geert--zee ze en ik zal de meester der is over +onderholden. Ik wil dat gedrei van de eerde ook niet langer hebben. +Laot de stad in 't ronde gaon met al de kwiksteerten, die der in zint, +maor 't platte land holt 't geloove vast dat de zönne maor eenmaol +op Hiski'ja's smeekinge stille stund en nao die dag altied weer deur +kuijert, boven over en onder langs. En hoe gunk 't die Babelbouwers? +'t Warkvolk kwamp zoo hooge--zee de scheerbaos lest, toe ie van een +oefening kwam--dat ze mekaor niet en konden verstaon. As de timmerman +nao beneden ruep um zien doemstok, dan bragt de krullejonge hum de zaoge +en as de metsler um kalk schreeuwde, kwamp de opperman zien knecht met +de borrelflesse, daor hij al evenwel neet kwaod um was want de metslers +zint goed van inbörst. Zoo luep alles in de war en dikke ruzie op de +koop toe. Dat zee de scheerbaos, die völe groote lue sprek en in 't +geniep moddern is. En zeet nou hier. Onze veurolders hebt de grond +in de heugte warkt, dat de rugge der van kraakte en nou smiet de +kinds-kinds-kinds-kinder ze weer in de grafte, en op de plaatse waor de +toren van Babel hef estaon, zit de filesofen nou in de grond te wrueten, +of ze ook een steen kunt vinden waorop de Babelbouwers hanepooten hebt +ekrabbelt. Ze kunt dat lezen--zekt ze--en wij mut het geleuven al zint +'t ook leugenaors. Jaoren en jaoren hef Grönnegen met groote wiesheid de +eerden mantel um den pokkel ehad en nou scheurt ze hum der of, onder 't +geschreeuw van licht, lucht. In de Grönneger karke geet het net aanders +umme. Veur en viefentwintig jaor zetten de stads schriftverklaorders +overal de keerse bij um op te snuffelen wat neet waor was en dat was +warempel geen klein beettien, zoodat de eenvoldige geleuvigen de +grieuwels over de grauwels luepen en nou staot ze op de preekstoel +en der onder in 't hok en poest wat ze kunt om dat licht weer uut +te kriegen. As 't niet wil, krigt 't een domper op de kop. + +As we in 't loeg is over zukke dingen praoten in de lange winter-aovens, +dan zeg Snikking altied: »de kop op zie- en de kop veurover-partije +verlös 't altied en as in de hoogere burgerschoelen de jonks +ofekserseert hebt en ze over stad en land gaon, dan lig de ortedokse +partij op er ende. Of ze daor in Grönningen al poesten tegen 't licht, +met een perfester als veurpoester, 't helpt niks, 't mensdom wil de +oogen niet meer op kemando digte kniepen, maor ze altied wied waogen +open hebben." + +Jaaije les nog wel is in de Leere der Godzaligheid, een heel dik boek, +ook met rooije letters, nog van die olden daor je op reken kunt, en toe +ze lest ter doezelig van was, zee Ester, die in 't loeg jonge haonen +opkof: »Och, vrouw Veltink, ik kan al wai je neudig hebt wel op een +stuuvertien schrieven: heb God lief boven al en de menschen as oe zölfs. +Lao we dat maor doen, vrouw Veltink, en wij komt wel waor we graog wezen +willen." + +Snikkink, die net bij ons in hoes was, zee: »gao met, Ester, ik heb nog +een beste olde kippe, die krigste present, want dou bist een knappe +jeudinne." Jaaije schudde 't heufd en hef de heele dag niet proot. + +Een Grönneger schoefkarre steute mij oet die prakkesaotsie en ik gunk +de Heerestraote in, die daor zoo groots op onze Hondsrugge lig, ~onze~ +Hondsrugge zeg ik twee maol achter mekaor. Jao, dat mag die Grönnegers +nou en dan wel ies onder de sirkonfleksie worden ebragt, want as die +Drentsche Hondsrugge zien start, waorup de stad lig, stillegies onder +heur wegtrok, bij occasie per exempel dat het volk in de Harmonije zat +te kösteren onder een muziek-konsert, dan zakte de stad met al heur +heerliekheid perdoes in de klei. Oeze wetholder hef altied schik as ie +daorvan praot, niet um dat wegzakken, maor dat Grönningen deur Drenthe +wordt edraogen. + +»Nou--zee Jaaije lest--'t wordt ook deur Drenthen regeert, de Goeverneur +is een Landschapskind en de Scholte zien olde ook." + +De huuze in Grönningen zint hoog, maor smal en de lue slaopt er völle op +de zolders, soms wel twee en drie laogen boven mekaor. Itzik vertelde, +dat ie er ies bij nao fermilie, op een brulfte, slaopen had, vier en 't +negentig treeën in de heugte. + +Jaaije zee: »jonge Itzik lao we 't op de helfte maoken, want in 't +optellen, dat hek mangs e markt, vergisse ie oe wal is een enkele keer, +namentliek dai je in de drokte zekt, zeuven en zeuven is zestiene en +vief is drie en twintig." + +Laot het zeuven en veertig trappe wezen, 't is toch griezelig 's nachts +zoo an 't ende van den eerdbol te liggen, zunder benul. Stads-docters +zekt dat het gezond is boven de begaone grond te slaopen en de bruer van +de commies, dat een scheikundige mut wezen, wil hebben, dat al 't volk +'s nachts boven de wind mut liggen en oet 't gezigte. Die 't hoogste lig +is er 't beste an toe, want die krig al de addees, die ze in de leegte +oet de kop löslaot, en opwippen, umdat ze ligter bint as de stikstof, +veur nummedal. + +Jaaije schaterde 't oet van laggen en zee tegen mij: »nou, as ie zeuven +en veertig trappe mut opklauteren, kom ie 's mörgens bij 't eerste +hanengekrei eerst veur 't bedde." + +Met een klein ketiertien was ik op de groote Mark en gunk de Vismark +over, straote in en straote oet, nao de Ossemark en langs 't fondement +van Gejot, waorveur ik de hooge hoed ofnam, geliek as Boerhave dee veur +de vleerboom, en veurbij de akkedemie, waor de wiesheid van Drenthe oet +komt, zee de olde köster altied en dan kneep ie de oogen digte van wege +een proces, daor hij arg maoger van was eworden, en endeliek stund +ik veur een zulversmidswinkel, waor een jufvrouw achter de teunbanke +stund te lezen. Ze had in eene haand de Grönninger en in de andere +de Pervinciaole Krante en las, um geen kwao oogen te maoken, nou een +stukkien oet de eene en dan oet de andere. En braof wief, dacht ik. + +'t Was een maoger mensien, met gutige ooge en een puntneuze. Ik gunk der +in en naodat we eerst en beettien tegen mekaor neegen hadden, waorbij +mij de hooge hoed ofvül, zee ik, om te begunnen: »Och jufvrouw, wat een +weertien!" An de toespraoke zatten twee handvatsels--ze kon anpakken +wat ze wol: mooi of lellik. Jaaije zeg aaltied: as ie tegen geleerde of +vernaome lue wat zeggen mut, dan mui je der eerst zoo wat om hen teuten. +»~Waorum~ hen?"--vrueg ik. »Jao, ai je dat wusten, dan was ter gien +»omhen" neudig!"--zee Jaaije. + +»Heerlijk weertje!" zee de jufvrouw, »en wat is er van uw dienst?" Nou, +die vraoge völ mij wel wat onverwags op de hoed. Die zulver kof, wil +eerst wel is wat om zich hen kieken, die grip maor zoo neet toe, as of +hi veur de hakselkiste steet. »Hei 't volk goed in order?"--vrueg ik. +»Best--zee ze--maor mijn man is nao 't olderlingen gezelschap". Te +duuvel--dacht ik, dat is hier veurnaom spul. 't Was mij of ik bij oes +in de kerke gunk, regt oet, regt an nao 't hok. En toe dacht ik zoo +op ees an de scholte en an de motte, die 'k wat veur zul zingen, en +an de vosse-jagt. »Apperoppo--zee ik--vangt ze der nog wel is wat?" +»Och man! dat geet slecht, de menschen wilt de kerke neet meer in!" +Ik markte dat ik met de jufvrou was in de sacramento contrario, zooas +de klerk zeg, en zee: »hei ook zulveren lodderein deussies?" »Ja wel, +vrundschap."--»Zoo--en ook met veurstellingen oet de Schrift, bij +veurbeeld met de 3 jonkmans in den glennegen oven?" »Dat weet ik zoo +waar niet," zee ze, »maar dat is toch ook niet heel toepasselek op een +o de la rijne doosje." »Ja maor--zee ik weer--ik heb der nou eenmaol +zwak op, want in de veurige weeke heb ik mien veurste vinger in den +stoetenoven brandt en toe hef mien vrouw--Jaaije het ze, ze is nou een +dikke dertig, maor ze hef verdiepings in 't heufd en ze kan schrieven as +een notaories en ze gaf mij een zeuntien, Geert is 't edeupt--ie hebben +toch oe kinders wel laoten deupen, mensch!--eigentliek mos hij nuemt +worden, volgens een olden gepensioneerden kenonrider, Géraard, en dan +haolt ie de naom oet as een kakije--en Jaaije is grootsch met de doomnée +zien vrouw, van wege haar fatsoen en ze lat zich de botter ook neet van +de brugge krabben.... waor bink ook weer begunnen jufvrouw? zee ik, +want de trein soest mij nog deur 't heufd."--»Met een lo de la rijne +doosje"--zee ze. Lo de la rijne doosje--wat kun ze dat smeu zeggen. De +jufvrouw gunk an 't zueken, maor Jonkmans in den oven waren der neet +mank, wel Absolon, die met mooi krulhaor an een boomtakke hung, terwiel +zien ezel, waorop hij ezeten had, een olde wiesneuze, voortluep, en dee +as of ie der niks van markte dat zien baos achter was ebleven. Ik kon +'t den langoor anzien dat ie er niks te goed toe is ewest um met Absolom +ekspresseliek onder de boome deur te scharminkelen. 't Schilder was zoo +mooi dat ik Absolon ellendig kun heuren schreeuwen en daorumme was zoon +deussien goed veur de vrouwen, om de oogen in de naomiddagpreeke lös te +holden, te meer daor Absolon een knap manspersoon was, met zien broek in +de leerzen met geele kappen en een karwats in de hand en spooren an de +hakke. + +Over de pries wuerden we 't nog al gouw eens, zoodat binnen anderhalve +uur de heele handel was of eloopen. Ik bedung een sponsien met wat o +de Kolonnie der in, op de koop toe, maor dat gunk de jufvrouw nog al +hard of. Toe zee ik tegen de jufvrouw: »Och jufvrouw"--zee ik--»mag ik, +terwiel ie mij 't zulver sekuur in een pampiertien doet, eventies wezen, +de naom die de hoogheid der an gef is mij deur 't heufd escheuten"--en +waorachtig, 't mens begreep mij momentelik. Wat is dat stadsvolk +vernemstig! + +»Loop maor de gang ten ende"--zee ze, en toe ruep ze meteen: »Antje, +wijs de plee is an den Drentschen landgebruiker!" Ik dreide mij umme en +zee: »Landbezitter, jufvrouw," en toe maokte zij een boeginge tegen mij. +'t Was een duuvekaoters aordig wief en ik wol ze wel veur een dag of +mennig meenemen nao ons loeg. Jaaije zul der wel aordigheid an hebben, +as ze mekaor niet te wies afweuren. Ze zul ook wel schik hebben an mien +vrouw, die aaltied zeg: »de helft van viere is drie en die zint veur +mij," maor die te gaste giet mut de minste wezen. Vrogger was 't er +een scholtinne in 't Overieselsche, die had altied lo-sjees, zekt ze er +geleuf ik tegen, om ze te drillen. Soms had ze drie of vier tegelieke en +ze lag met heur allemaol over hoop en as nou die lieve kinders ook onder +mekaor ruzie kregen en de scholte er endelik zien neuze tusschen stak +en van nums geliek kreeg, dan greuide de scholtinne. »De vuursteene +muije kitsen--zee ze, dat gef vonken." Jammer dat de zulver-juffrouw +een karbonkel an de kinne hadde, maor heur man was olderling en de +karbonkel kan dus wal blieven zitten. Antje wagtte op de drumpel van +de keukendeure zoo lange da'k bij heur was, gaf mij de hand en zee: +besjoer! Nou, ik was hier vrömd in hoes, anders, 't wigt speulde mij wel +wat te völle mannegies egaol. Ik antwoordde niks en toe zee ze: »vooruit +is de weg!" en ze gunk veur mij an tot an een dwarsgangien. Toe bleef ze +staon en zee: »daar, aan 't einde!" en daanste toe deur de gank hen weer +nao de keuken. Ik keek ies um 't heukien van 't ziedgangien, om op de +terugreize niet in 't vrumde pand te verdwaolen. Daorop trok ik op een +deure an en och heerink, wat kwam ik in een nuuver kaomertien! De mure +was halfweg met heerdsteenties metselt en daorop viervuetige dieren en +veugels en der was ook een wit eboend bakkien met pampierties, zeker een +legkaorte, zoo as onze Geert lest van de schoelopziender kreeg, toe hie +wus dat een iegelik mense, zölfs de scholte, stikstof in zuk hef en dat, +ai je de lucht oet ien mense pompen, hie endelik niet meer wet of ie +der nog is. Zoo ten naosten bij mut Geert ezegt hebben, zeg de scheper +en die had het van Roelf Plander, die 't weer heurde van de oldste +wetholder, die doof is. + +Ook was 't er een raampien in 't kaomertien en daor keek ie met nao 't +Grönneger firmament. 't Vertrekkien, dai je ook op grundel konnen doen, +net of der wat geheims kan gebeuren, mal volk die stadslue! was maor een +tikkeltien kleinder as datte van de commies, die bij Reindert Platte te +hoes lig. Daorin steet een ledekantien, waor de commies net in past as +hij op ziedde lig, de beenen boven mekaar hef en de hande gevollen boven +op de slaopmusse. Boven zien heufd zint twee touwen an de stielen van +het ledekantien espannen, an 't eene hank hij zien kleeren op, an 't +andere de stevels en zien hoed. As ie mörgens op stiet, mut ie zik op +bedde antrekken, sprink ter oet nao de wastaofel en as ie de deure lös +wil hebben, um de kamer oet te komen, mut ie eerst weer in 't bedde. Um +in de kamer te komen, mut ie, as de deur lös giet, voort in 't bedde en +der weer oet um de deure digt te maken. 't Kamertien hef een raompien +met 4 roeten, die 't oetzigt geeft op 't varkenshok, dat hum nog wel is +wat opmuntert. Nou gef de man ook niet meer dan 35 stuuver huure in de +maond, maor ik verdiene ze wel met springen--zeg ie. Toe 'k alles goed +bezien hadde, trok ik de jasse oet, dee de hemdrok lös en nam oet het +zakkien, dat Jaaije mij an de binnenkaante daorvan neit hadde, een +bankien van vief en twintig en zes, zeuven rieksdaalders en toe scheut +ik de kleere weer an en gunk heel deftig nao de keuken. Antje zat daor +as een groote mamsel, moederzielig alleenig an de koffie en leesde. +»Traktaotties Antien?" vrueg ik. »Ja, antwoordde ze--over de gruwelijke +moord in Suriname en van 't zwaore regt in Vlissingen." »Hol de hand is +op"--zee ik--en ze dee 't en ik lee er zaggies een stuvertien in en dee +heur toe de hand heel veurzichtig en secuur digte, maor ze maakte hem +subiet weer lös, nam het stuvertien tusschen doem en vinger en zee +heel ordentelik: »hoeveel moet ik daarvan teruggeven, landbezitter?" +»Niks!"--zee ik met een vrindelik weldaodigheidsgezigte. Eerst keek ze +'t stuvertien an en zunk: »o groote schat, o groote schat!" en toe keek +ze mij an en zee ze: »ik wou dat ik zoon boertje had!" en danste daorop +drie maol um mij hen--de horlepiepe geleuf ik. Ik wol eerst laggen, maor +was bange dat ze van bliedschap van de wieze was eraakt, dat mij spieten +zul--um 't stuivertien namentliek. Ik sprunk de keuken oet en luep nao +'t veurhoes, waor de jufvrouw stund te lagchen, dat ze zonder scha veur +heur fersoen wal achterwege hadde kunnen laoten. + +»Hier zint de beide pakjes"--zee ze en onderwiel ik die in de +binnenbuusse van de jasse stopte, haalde ze mij een glaassien annisette. +»Mien lieve mens",--zee ik--»dat past mie nou eigenlik niet, want ie +mutten weten, dat ik bij Carré mut wezen." »Zoo!"--zee ze. Ik dachte dat +ze mij nog wel ies weer zul neugen en keek het glaassien gedurig op zien +Zöndags an, maor ze dee er 't stilzwiegen toe. Hoe harder ze zweeg, hoe +meer zin ik an 't likkeurtien kreeg en toe ik in 't leste, zundig mense +die ik ben, begun te geleuven dat het goeije schepsel 't glaassien +liever wol holden, maokte ik van de accasie, dat ze zich eventies +umdreide, gebruuk en drunk het in eenmaol leeg. Toe nam ik ofscheid van +de jufvrouw en gaf heur de hand. »Dat mue je doen met jou'ws gelieken en +ook wel met minderen," zeg Jaaije, »maor nooit ofte nummer met hoogeren. +As die oe het eerst de hand toesteken is 't wat anders, maor die mue je +dan niet onwies kniepen, net as of ie een vlegel anpakt!" + +Nou gunk ik is weer over de markt, maor kocht, as eigenarfde, een +kaortien tweede klasse, zoo as Jaaije mij even veur 't ofscheid nog in +'t oor lusterde. Veur ieder onderkaomer, waor botter en keeze en eijer +en worst en tonge en naogelholt wuerd verkoft, stund ik een stögien +stille. Jong, wat kan zo'n rood of gel zuetemelkskeessien oe snueperig +ankieken. Ik dagt er nog an, toe we ies met ons drieën op beroep +oetgungen, da' we 's mörgens in de harbarge van het Hollanse dorp roem +drie vörrel van een keessien op atten--allennig om ons fersoen op te +holden--zee Hendrik Snottel, die de oldste van ons was, want ze zullen, +ai der niet goed van prueft, meenen dai je 't niet kent, en buten dat, +al wat er op taofel stiet--zee ie--is 't onze, want wij betaolen 't, en +toe stopte hij zeuven plakkies Boelonnie-worst in 't vesse-zakkien. Hij +hef ook al ies op reize, als volmagt veur een veenschop om een olde +waotermeule te koopen, een pas angebreuken ribbestuk metnuemen. Dat lee +ie op 't heufd, onder de broene pruuke, die van zien overgrootvaoder +herkomstig was en toe de kiepe der over hen en de lappellen over de +ooren, onder de keel digt eknupt. Toe ie in de benedenkaomer de maoltied +betaolde, zee ie, dat ie 't zoo bedroefd in de koezen had, »Beterschap, +meneer!--zee de kastelein--en ik holde mij gerecommandeerd." »Dag, +ezel!" antwoordde Hendrik Snottel--maor 't leste zee ie zaggies. + +Verders hef Grönningen mooije winkels, veural veur de pronk, veur +hoesraod en zuetigheid veur de tonge. 't Is winkel an winkel en wat +staot ze permantig liek en drung op mekaor, net of ze een pin in 't lief +ebt, zoo 's aovens is um 't hoes te kuijeren, dat bij oes een heele +aordigheid is, daor komp hier niks van in. + +De stoepe dat is heur keuninkriek en daor staot ze dan ook, as 't zoo +zaggies an duster wordt, um is aosem te halen. En wat woont der een volk +onder de begaone grond! Zwaormoedige Christenen, dagt ik, maor Snikking +zee, dat de vrolikke Franssies er soms aordig hoes holden. Toe 't licht +opesteuken weur, was Grönningen eerst regt in zien pontifikaal, want +bij alles wat mooi is, zet ze gasvlammen. Och, ai bij veurbeeld daor +in zoo'n prentenwinkel kiekt, met wal een doezijn gasvlammen en denkt +dan an Geesienmeuije achter heur teunebankien in 't loeg, waorop een +pieplampien steet met peterolie en waorbij 't olde mensch er oet zut +as de teuvereese van Endor, dan mag men wel van oes zeggen: 't is een +volk, dat in de duusternisse zit! Grönningen was nou an de kuijer. Wat +een gedreei en gezwier en geparlevink en gegiebel en geginnegap! Bij oes +geet, 't zölfde bij dag of bij aovend, ieder stillegies zien weg. Der +heft nog nooit eene draaft, zölfs niet as zien vrouw in nood zat. Geen +mens vertrek zien gezigte en ieder hef een zwaormoedegen gank, net +of hum een pak op de kop en op 't harte lig. Geet de eene de andere +veurbij, dan zeg ie: naovend zamen! met een geluud as of 't oet een +kelder komp, net as oeze köster op oldejaorsaovend zingt: oet diepte +van ellende, en is 't een vrouwspersoon dat oe tegenkomp, dan pip 't +as 't rad van een kruwagen dat niet esmeert is. Hier lacht en joegtert +'t piepjonge goed, dat het een aord hef. Of ze van de tongrieme zint +esneden, net as de kreije van meneer van Tippelen, die leert hadde de +boeren te complementeeren met schobbejak, ik weet het niet, maor rap +zint ze. Snikkink zeg: ze smeert gedurig de mondschrenieren en dat kan +wel waor wezen. In 't eerst nam ik gedurig mien hoogen hoed of as 't +er een deftig manspersoon mank luep, maor geen mensch dee of zee wat +weerumme en toe luet ik 't er ook bij. Ik keek evenwel goed links en +regts, of ter ook een perfester tusschen luep, daor bint er een vieftig +zeg de klerk en elke 4 studenten hebt ter eene, die 't er nog volhandeg +genog met hef um van 't lösbandige jonge volk ordentelieke hoesvaoders +en veural kostwinners te maken. 't Liefste wol ik zon sniedersbaos onder +den hoed hebben ezien, eene--zeg Itzig--die een mense heelemaole oet +mekaar nemp, wat te lang is eworden, inkört, en wat te kört is, een +verlengstuk anzet, en wat neet meer deugt an de kaante smit en 't heele +liggem zoo schoone maakt, net as Hilbert met een varken ummesprink, al +even met dit onderscheid, dat het varken der niet weer van naoknort en +'t mens weer vortlöp, net as of ter niks met hum is veurvallen. Ze zet +nou ook neie strotten in, en onze knecht, die en nouw sloekgat hef +zoodat ie 's middags slecht kan metkomen, dat hum nog al hinderliek is +a we oet één schöttel eet, hef der wal is van eproot, dat hij zich een +nije eetpiepe wol laoten inzetten--as 't niet te durabel was. 't Is een +goeije kerel maor snugger is ie niet en ie is wal is wat maalderig en +Jaaije is dan ook geweldig tegen zon opperaotie. Daorumme sprak ze der +lest is over met Snikkink, dat een loozert is, maor ik mog ter niet bij +wezen en daorumme stuurde ze mij oet nao Wilbers um is te heuren hoe +'t met zien vette was, die al twee daage onwies stun te kieken met een +èrpel in de hals. 's Aovends kwamp Snikkink weer en wij gungen um den +heerd zitten en de knecht ook, die worstepinnen maakte, en naodat wij +eerst over 't geloove en de akeligge ruizie in de karke en over de +kozakken en Turken en over de schaope, die weg zult, proot hadden, vreug +Jaaije an Snikkink, of ie ook wus hoe of 't met Snöttels Willempien +was, die 't altid zoo in 't lief knorde, as de maone ofgunk. Hie zee, +dat ze hen nao Grönningen wollen, want een gepatenteerde veedocter oet +Friesland hadde zegt, dat ze wel een Coloradokever bij zik kun hebben. +De perfester kon der een gattien onder de maage in 't lief boren met +een zölveren senterboortien en leggen er dan wat eerpel-loof, daor 't +Amerikaonse schepsel gek op is, boven over hen. Dan wipt ie der voort +oet--zee de veedocter. Nou, zee Jaaije,--ik gao der mörgen hen, umn 't +heur of te raoden. Ie hebt geliek, zee Snikkink, en vertelt er dan ook +maor is, wat er lest in Braobant is veurevallen. De scheper van een dörp +daor te laande hadde een oetwas in de keel van binnen, en wol zik een +nije strotte laoten inzetten. Dat kun, zee de krante, in de stad daon +worden, veur vief en twintig gulden. Hij gunk der hen en zien breur +gunk met. Toe ze in de stad bij de perfester kwammen, wassen der nog +twee, met soortgelieke kwaole. De eene was een daansmeister. Naodat ze +gezaomentliek een toertien in 't veurhoes hadden ezeten, kwamp 't er een +knecht en zee: de heeren moeten boven komen en mij volgen. De breur van +de scheper bleef zitten--hij dus niet. Toe ze in de bovenkamer waren, +nammen ze alle drie de kiepe of en zee'n: mörgen perfester! + +Hij hadde een lang japon an, een kniepbril op an een touwgien, maor zee +niks en zette de drie naost mekaar en ruep: halsdoeke of! Dat deen ze en +toe bragt hij een hol glazen piepien an ieder zien keele en lusterde met +zien oor aam 't ander ende. (Onze knecht, die worstepinnen maakte, luet +er gaonde weg eene vallen en knupte zien halsdoek stief vaste--zoo +lusterdie). Naodat de perfester de drie keele bepiept hadde, dee hij +een proppien papier in de glaassies, zoodat er niks in of oet kun en +zee: »mannen, ik zal twee van u te gelijk onder handen nemen, dat is +gezelleger, en no. 3 kan eerst toekieken--veur niks." Hie lee de twee, +waorbij ook de scheper was, naost mekaor op de taofel en ruep plegtig: +stille, dood stille! Toe kreeg hie een mes en roef--de koppen waren der +of! + +Daornao sneed ie van beiden een ende hals weg en wol der nije +kunstpiepen inzetten, maor ie wuerd ruepen, om effenties onder te komen, +daor was ter eene die hum absluut mos spreken. »Past er op!--zee ie +tegen nummer drie--das je niet wegloopt." 't Was maor een ummezien en +hij was ter weer en toe an 't wark. Handig was ie en wat sekuur gunk +ie te warke um te zien of de piepen pasten. Hie luet de koppe deur de +haande gaon, net zoo vlug as de olde Bamberg geugelt met ballen. Maor +wat gebeurde? In de confusie vergiste ie zuk en zette de kop van de +scheper op 't liggem van de dansmeester en dissen zien heufd kwamp op de +romp van den scheper, zunder dat ze zölfs der wat van vernammen. Nummer +drie had 't wel ezien, maor hij had onder de ooperaosie een belemmeringe +in de spraoke kregen en al was hum dat ook niet overkommen, dan had ie +het toch niet duren zeggen. Ie kunt jao tegen gien perfester zeggen, dat +ie zuk verabluseert. Dan wasse gien perfester meer. + +»De twee heeren kunt hengaan--zee ie--en betaolen beneden an de +bediende." + +Maor dat gaf daor en commedie! + +Ze wolt niet betalen umdat de perfester zik vergist hadde. + +»Dan hadden de heeren pasjenten bij tieds mutten reklameeren"--zee de +knecht. + +Ze betaolden en gungen weg maor hoe te hoes of eloopen is wus Snikkink +niet. + +Jaaije zat met de vuete op de stoove en de elleboogen op de knieën en de +hande onder de kinne te lusteren, de meid had de deure van de deele op +een kiertien en 't oor der tusschen, Geert liepte en onze knecht had al +de worstepinnen in de asse laoten vallen en 't haor was hom gaondeweg +steil in de heugte gaon staon. + +»Hinderk"--zee Jaaije, toe Snikkink zien verhaol oet hadde--»ie mutten +niet nao Grönningen gaon met jou keele." + +»Vrouw"--zee ie--»ik zal ze wel oet de haande blieven. Zie kriegt mij +niet onder 't mes--ik wil liever, a'k 's middags achterblieve, een +beettien naoeten." + +Kundige lue zag ik te Grönningen op straote niet. Een hoopien studenten +drung mij van de kleine steenties of. Op zij!--ruep der eene--en in een +wup stund ik vierkant op de groote flinten. Daor hebt ze zeker regt op, +dagt ik, want oeze wetholder zaoliger zee altied: ze hebt völle regte of +ze nemt ze. As ze per eksempel in 't heufd kriegt op de Groote Markt +heur liefdeuntien i o vie vat! te zingen, dan mut ieder stille staon +en andachtig wezen met de bloote kop, al had ie momentelik ook de +krampkoliek. Ze lagten mij ook oet, de geleerde jonkmans, met her witte +kinnebakken en dunne kuten. Studeeren zet gien vleis--zeg Tonnis +Konkelaar, die as lid van de raod nooit een kik zeg, en daorumme 267 +olde ponden weg--~voel~ naomentliek. + +'t Volk begun al nao de tente te loopen en ik trok der ok op an. Men +gunk er nog al ordentelijk in en ik kreeg een beste plaotse tusschen +twee plattelandsche Grönninger juffers, met golden ooriezers en rooije +wangen en met haanse an. De vaoder zat an de van der handsche kante, +naost de oldste--'t was een man met een gruene jasse en een paor oogen, +die zoo völle zeeën, as dat ie goed gaor was. De eene juffer, de regtse +van mij, met een schuunse neuze, een Grieksche zeg de hulponderwiezer +der tegen, zee: »zullen wij niet liever van plaatse ruilen, meneer!" +»Nou--antwoordde ik--dat zuk niet denken; 't zul al te ofgronteus staon, +ik zit hier wat goed, juffer! en: de deugd in 't midden, zeg Salomo." +Ze wol wel laggen en ze wol 't wel laoten. »Hie weet niet beter," +flusterde de vaoder zien oldste in, maor ik heurde 't en zee: »ik stao +net zoo goed op mien ponteneur as ie, met jou eeuwigdurende in alle +liniën verarvende beklemminge. Ik hebbe mien eigen spul en daor komt +nums wat van toe en daor hef nums wat op. Daor een Drents eigenarfde +giet zitten, hef ie regt en aanders geet ie der niet zitten, maor as hie +zit, een kerel die hum döt opstaon!" En toe nam ik het loddereindeussien +oet de binnenbuusse van de jasse en dee het lös en zee: »as je bleift, +juffers" en de kinder nammen het heel vrundelik an en zij rooken ook en +toe kreeg de vaoder zien zulveren segaorenkoker en prissenteerde mij die +en zee: »een sigaartje?" Ik nam der eene en wij waren te zaomen één van +hart en één van zin, jao wij lagten altied te geliek, zölfs as 'k er +niks gien zin an hadde--maor dat heurde zoo, dagt ik, nao de verzoening. + +In een wip was de tente vol. 't Störmde der in. Wat een volk van +allerlei soort! Hoog, leeg, riek, de middelman, kriegsvolk, arbeidslue. +Och, dagte ik een oogenblik, nou mus zoo de deksel van de arke is +invallen, maor de Grönninger scholte zal bij de bouw wel toekeken +hebben. En as ter is brand kwam! Maor zukke dingen mui je, ai je der +eenmaol in bint, oet 't heufd zetten, aanders hei je de pret op. + +'t Spul begun. Dat jueg er met de peerde in de tente en der weer oet en +dat zat op de peerde en stund op de peerde en danste op de peerde en +soms wassen de peerde boven en dat wipte over vlaggen en deur hoepels +met pampier beplakt en dat hoelde en dat klapte met de zwöppe........ 't +doezelde mij veur de oogen en soms wuerd het mij benouwd um 't harte. +Een steugien daornao stapten de Trakhener hengsten binnen onder het +commando van Carré. Prachtige diers! Mensen! wat hef die man der een +order onder. Ze deeën alles wat hij wol, net as zesmaonds-rekruten en +dat bint nog redelieke wezens, zoo as de doomnee zeg--de korporaol zegt +niet. Wat zint onze beide broenen daor ongezeggelik en dommelig bij. Ik +haole ze nou al een jaor of tien oet de stal en hoe geet dat? As 'k een +kertiertien trökken hebbe, brengt ze één veurpoot en de halve kop over +de drumpel van de stal en kiekt krek as of ze veur 't eerste van heur +leven onder 't blouwe firmelment kwammen. + +Zoo muk der alle pooten oettrekken en as ze bij de wagen komt, gaot ze +eeuwig en arfelik dwars tegen 't ienstel anstaon. Vrogger dacht ik, dat +ze neet goed bij 't benul wassen, maor gekheid! Ze kunt heel wies wezen +as 't heur vlijt--dee broenen! Meene ie, dat ze het »Zwaontien", waor +ik, as ik nao de mark riede, wal is stille hol, veurbij wilt? Of ik al +an 't leisel, van de harbarge of, trekke, of ik al roepe: dit keer niet +jonges! of ik ter zölfs opslao met de zwöppe, ze dreit op de deure van +'t snapshoes an en hold er stille. Ik hebbe mij waarachtig is verbeeld, +dat ze nao de tapkaste keeken en dan nao mij, net as of ze vraogen +wollen: mue je niet is prueven? Jaaije, die is met gunk nao de leste +groote beestemark te Coevorden, zee: 't zint beste polsdragers op de +vossejagt veur de scholte! 't Was schemperije, maor ik hueld mij stille +as Job op de mesthoop. En wat muk, as ze daor nou dwars tegen 't eenstel +staon, de eene met het achterende nao 't oosten en de andere met 't +achterstuk nao 't westen, stompen en schreeuwen: terug zek! eer dak ze +der regt veur hebbe! Ak endelik de leisels in haande nemme en roepe: +vort zek! dan hold ze zik eerst nog plompweg doofstom. Maor ziet nou die +hengste is. Alles leven wat der an is! En dan, zoo midden in den draf, +staot ze met heur twalven in eenmaol op de achterste poote, net as +de poedel van Pontel! En toch hak er een ekel an! 't Is eigentliek +honden en apenwark. 't Gevuel van weerdigheid hebt ze niet meer. Zoo'n +gestasineerde hengst bij oes kik zölfs het volk niet an. Hij is er +te grootsch toe en hef genog an zik zölfs. Ak hum zie, denk ik wat +vaoder Job van 't peerd zeg: Zult gij het peerd sterkte geven? Zult +gij zien hals met donker bekleeden? De pracht van zijn gesnoef is een +verschrikking! Het graf in den grond en het is vroolik in zien kracht +en het trekt oet, de geharnasten te muete. Het belacht de vreeze en +wordt niet ontsteld en keert niet weerum, van wege het zweerd. Tegen +hum ratelt de pielkoker, het vlammig iezer der spies en der lans. Met +schudding en beroering slokt het de eerde op en gelueft niet, dat het +is het geluud der bazune. In het völle geklank der bazune zegt het hea! +en van verre rok het den krieg, den donder der vorsten en het gejuich! + +En ziet nou is zo'n Trakhener--in en tent, bij gaslicht, onder 't gelach +van old en jong, steet ie op commando op de achterste poote! + +'t Zint gien old-testaementische--'t zint kunsthengste. + +Maor die Carré is toch een wonderbaore kerel. + +Ze zekt wel is dat het ooge van een peerd een mense vieftig maol +vergroot, en dat het daorum ontzag veur hum hef, maor Jaaije zeg, dat +het oog van onze broene mij vieftig maol verkleint en ze daorumme mij +niks telt. Jaaije is wal is een stiekelbaorssien! Carré, zekt ze, hef +veur de peerde een vuurpiele in 't ooge. Ik weet het niet, maor ik zegge +'t nog ees, een wonderkerel is. Nou kwammen de kunstemaokers en ik +schaomde mij veur de potsen, die de smeugels maakten. Toch bint het +redelieke kreaturen, veur twee werelden eschapen, zooas 't gezang zeg. +Kui je--ik vraog het--tegen zukke malle slungels zeggen: »o starveling +gevoel uw weerde!" terwiel ze as kwabaol in 't zand spartelt, zich in +en oet mekaor kronkelt as een ratelslange, gezigte trekt daor kleine +kinder termienties van zult kriegen en springt en klautert dat degene, +die dier lange nao kik, er een breuke van zul oploopen. »Elk mens is +mien broeder," zinkt ze oet Hazeu, maor ie hueven 't heufd niet in de +nakke te smieten van glorie, as zukke snoeshanen van jou permantaosie +zint. En dan die starke toeren, zoo as ze 't nuemt--ik mug 't neet zien +en heb onderwiel de hoozen, die mij deur 't gangelen op de straote +wassen ofezakt, is wat opetrokken en toe hek stillegies met de oogen +digte de rieksdaolders en guldens is eteld, die 'k nog in de buusse +hadde en endelik bin ik is achterste veur gaon zitten en keek een +student an, die in een jasse zunder ende nou vlak tegen mij over zat. +»Goeijen avond!"--zee ik en hij gaf mij de hand en vrueg: »wat bin je +voor een landsman?" »Een Drenth"--zee ik. »Contrarie--ik ook, zee ie, +want ik ben een Geldersman." Toe gaf ie mij een Carré-sigare, heel ligt, +zee ie, maor ik leuve heel zwaor. 't Zul der wal eene wezen van dat +soort, die de studenten der op nao hold, as je van de naoste fermilie +oet 't land over kriegt. Ik wuerd dreijerig en 't had al zien leven mis +ewest, ak dat pakkien met saffraon van Jaaije niet op de börste hadde +had. + +Ik mut zeker onwillens lellikke gezigten tegen de student hebben +etrökken, want ie zee: »nou kui je jou wel weer ummedrijen, vrindschop, +want ik zie jou, permeteer mij dat ik 't zegge, nog liever van achter +as van veuren." Dat dee 'k, want ik wol gien onplezierege wissiewassies +met de jonkman hebben, en net zat ik weer in 't olde postuur, of daor +kwammen jandorie de juffers te peerde an. »Jozef!--zee ik tegen mij +zölfs--nou de oogen toe, zooas Jaaije hef ezegt" en ik kneep ze potdigte +en keek as eene die ze op de heksterooge trapt. Ik heurde wel, dat mien +Grönneger buurmeissien zaggies giebelde, maor dagt: »wagte maor tot das +te trouwt bist en dien man allennig nao Carré wil, dan sas te wel +aanders praoten!" Jonges, jongens--ik hueld de oogen altied digte, +behalve in de huekies--wat kunt die schepsels rieden! En wat zint +ze drieste! En wat een holdinge op 't peerd! Ze hadden bloote beene +en flodderrokkies an van een handbrette. As Jaaije in ponteficaol +buuten deure komt, nao een groeve- of kraomvesite, hef ze circum +zes-en-zeuventig olde ponden rokke um 't lief en een orkaone kan die +niet opwuppen, maor disse vrouwlue zitten in vleuipampier, dai je wel in +de lucht kunt poesten. 't Volk slueg in de haande dat 't en aord hadde +en ik ook, maor toe eene van die juffers op de rugge van 't peerd gunk +liggen, wuerd 't mij al te slim en te onfersoenlik en ik dee de haende +veur de ooge--maor keek toch tusschen de vingers deur, bij vergis. En +wat konden ze, as ter zoo in de haande wuerd ehouwen, mooi niegen. Wij +hebt ook is in 't loeg een Amsterdams wigt had, zo'n pinkien, dat kon +net boegen as een koekemes. Jaaije hadde der zo'n aordigheid an en zee, +dat het even boven 't lief een vouwbeen hadde, van binnen naomentliek. +Dat hebt de boerenwieve niet. + +'t Spul luep ten ende en doe de lesten nog is rond eruterd hadden, +gunk 't volk de tente oet en ik ook, naodat ik eerst de Grönningers +gezondheid had toe ewenscht, geliek ze mij ook deen. + +Toe 'k weer op de straote stund onder den hoogen hemel, zee ik Goddank! +en vrueg an een man, die daor stund te loeren, ofie mij veur een +dubbeltien nao de zwaoger van oeze knegt wol brengen. »Jao wel--zee +ie--ak maor weten waor die woont." Dat zee 'k hum, maor eerst gungen +wij in een onderkamer, kelder zee de kerel der tegen en ik kogt er een +goeije hompe Leidse keeze, een fikse worst en zeuven sinaasappels en +luet de meid een krintebrood en een pond baoi van Lieftink halen en +dat deed de vrouw, een heel vrundelik mens, mij bij de twee plakken +boerenstoete in de blauwe zakdoek, die ze goed toeknupte en toe gungen +wij weer vort. 't Wuerd hoe langer hoe duusterder. Hoe komp dat nou? +vrueg ik. »Och, zee de man, eerst löp de gas nao do groote lue en dan +blif ter veur de achterstraote niet genog in de piepen." Endelik huelden +wij stille veur de deure van een klein huusien. »Daor is 't"--zee de +man en ik gaf hum, hij zag der nog al kommerliek oet, drie stuver en +wenschte hum het beste. Ik rammelde eerst een beettien an de klinke, +de deure gunk lös en man en vrouw zatten an taofel. Zij wagten mij +op, merkte ik. Op taofel stund en verlakt koffiekannegien, een klein +peterolielampien braande helder op en twee kerdetties laggen der op een +wit börd met een mes der naost. Op een ander börtien was een stukkien +botter, zoo groot as vier dobbelsteenties. Ik zee goeijen aovend zamen +en ze zeen precies 't zölfde en stunnen op en ik gaf de man de haand en +de vrouw gaf mij de haand ook. Dat namp mij in en toe vrueg ik: »hoe hei +je 't hier met mekaar? en de groetenisse van Hinderk en van Jaaije, mien +vrouw, en van Margien, oeze meid, daor oe zwaoger inclinaosie veur hef." +De man zee: »wij zint God dank goed gezond en wij doen je wel bedanken +veur de groetenisse." + +Onderwiel keken twee jongs tussen de gerdienen deur van een beddestee, +zonder slaopmussies, zoo as Jaaije mij al ezegt hadde. As de jongs +'s nags musse op hebt, kunt ze geen heksamen doen veur de hoogere +burgerschoele, zeg Itzig. Dan verbrueit de harsens. Over die beide jongs +keek nog een kleinder hen, die in een hangkissien lag. Dan wassen der +nog twee wiggies in en wiege. Naost ieder heufien zag ik twee vuetis. +Och wat was 't een aordig tooneeltien. Zon schilder had ik nog liever +op een lodderein-deussien as Absolon an de boomtakke. Wat sluepen de +stumpers daor vredig naost mekaor, en toe 'k heur toelachte, wat keek +de moeder toe groots. Dan was ter nog een beddestee veur 't olderpaor, +klein dunkte mij, maor de man zee dat ze pasklaor was nao en old stads +tarief. Een scholte van zeuventien honderd hadde dat tarief emaakt, um +de mensen op een ordentelikke maote te kriegen. 't Heufd regeert--zee +ie--en as eene zoo ellendig lang is, duurt het te lange eer zien haande +en voete weet wat 't heufd wil. Itzig zee lest, dat de bedsteên der zoo +klein weurden maakt, umdat aanders de stad veur 't volk te klein was, +maor dat ze wal grooter zult worden as de vestingwarken zint op eruumd. + +»Toe Veltink," zee de vrouw, »tast nou toe!" + +»Och mense", zee ik--»'t is mij onmeugeliek wat te gebruuken nao +tiene. Ak het doe krieg ik altied de nagtmerrie en dan schreeuw ik zoo +labendig, dat ie die ratelwagt nog wal in hoes konden kriegen. Jaaije +knip mij, a we in de slagtied op visite bint west en varkensribbe met +rooije kool hebt eten en de nagtmerrie mij dan op de borstrok geet +zitten en ik begunne te rèèren voort de neuse digte. Dat helpt, maor +Jaaije heb ik nou niet naost mij. Daorum, laot 't mij bij een koppien +koffie laoten, daor hek wal zin an." + +Hindrik's zwaoger zag der olderig oet veur veertig jaor. Hij hadde +naoden deur 't gezigte en ik leuve dat ie en denker is. Zien vrouwe was +wit en fienties en een mooi mense was ze ewest. Ik zee der en aordigheid +op, die mij nog al goed ofgunk en toe wees ze op de beddestee van de +jongs en op de wiege en zee: »och Veltink, die vieve zint met het moois +deuregaon" en toe lachte ze heel tevreden en kuste de beide wiggies. + +Toe de drie jongens den vrumden oom lang enog bekeken hadden, wuerd +het stille in 't bedde en zatten wij met ons drieën nog en stögien te +praoten. Ik mus vertellen van onze hoesholding, van Hinderk en Margien +en of er wat van komen zul en ieder keer as ik even ophuel um mij niet +te versloeken, neugde de vrouw mij, um is te drinken en toch en stukkien +te eten. + +Driemaol hak het koppien al ummekeerd en mus 't weer opzetten. Nou, en +koppien of elf twaalven reken ik niet en genog hek nog nooit ehad. Ik +hadde schik in de mensen. O, dacht ik, wat kan er toch op een klein +plekkien völle tevredenheid wezen. De man vertelde mij, dat hie zeuven +gulden in de weeke verdiende en ze hadden vief kinders. »Slagt ie ok +nog en beettien?" vreug ik. Hij lachte eventies en zee: »och Veltink, +wij meugt nog wal is van vette beeste lezen in de krante en, laok niet +liegen, wij kunt ze ook nog wal is zeen hangen in de slagterswinkels en +as er eene van de kinders jaorig is dan koope wij wal is wat kluuffies. +Dan is 't feest Veltink, grooter feest as 't ooit bij een rieke wezen +kan. Ik snie en deele. Moeder en de kinders kriegt en stukkien vlees +en ik likke de botties en mien vingers of, maor dan mus ie is deur +en gleuffien van de deure kunnen zien. Verleden week haw zoo'n +feestmaoltied. »Kiek is vaoder, ruep de oldste jonge, daor zit hierover +een vogeltien tegen de glaozen" en terwiel ik er nao keek hadde hij +mij stillegies zien stukkien vlees op 't bord elegd. Ik at, as in +gedachten 't op en de jonge lachte en al de kinders lachten, dat ie 't +zoo mooi edaon hadde en moeder ook--ze dacht, ik zal hem van naomiddag +wel wat toestoppen. Een oogenblik laoter, 't was of ze 't ofsprueken +hadden, reupen ze met heur driën: »veur moeder!" en ieder rekte haar de +vörke toe met een krummeltien vlees op de punt. Kon en lakkeije an de +burgemeister zien taofel wel wat toerekken, dat veur en vaoder en moeder +zoo lekker is? En wat nou anders het vlees angeet, och, wij zint er, +naodat wij van 't land hier kwammen, of ewend en ik hebbe, dunkt mij, +'t ook niet neudig." + +»Niet neudig"--ruep ik--»och man, ik zie...." bijnao hak te veul ezegd, +want de waorheid kan ook zeer doen. + +Verder vertelde de vrouw mij, dat ze veule met ziekten hadden eworsteld. +»Jao Veltink"--zee ze--»een arbeids-mense kan met weinig toe, maor as de +kinders ziek ligt, dan veult men eerst dat er dingen bint, die men niet +kan kriegen en zoo graog wol hebben en dat is hard. Een fabrieks-knegt +in de stad hef 't lange zoo goed niet as en arbeider op 'tland. Wij +bint ook oet Drenthe en daorom weten wij dat zoo goed. Mien man krig +Zaoterdagsaovonds pront zien geld en dan bint meneer en hij kiet. Hij +verhuurt zien kracht aan zien heer per weeke en als die umme is krig ie +zien geld en meer hef ie niet te pretendeeren. Hoe of ie 't in hoes hef +wordt niet nao evraogt. Een arbeider in een dörp of loeg, die werken kan +en wil en eerlik is en een oppassende vrouwe hef en de kinders knap en +fatsoenlek hold, wordt er meer eteld en as hun wat overkomp vindt ie +deelneminge en hulpe en toespraoke. Toespraoke Veltink, is soms meer as +geld. Och as en rieke of en veurnaome nog is nao jou vrag, ai je ziek +bint, dat is zoo troostriek. Dan zegt men bij zich zölfs, wij bint +toch nog meer weerd as zeuven of acht gulden in de weeke. »Broeders en +zusters!" dat heuren wij nog wel in de kerke, maor ai je weer over de +drumpel bint, merkt men somtieds dat die namen buten deure niet völle +weerd zint. Dat hew we ondervunden toe oes oldste jonge heel erg ziek +was." + +»Ik heb"--zee ze--»wat aokelige daoge en nagte bij 't zieke kind deur +ebragt. Mien man mus op zien wark wezen en ik was altied zoo bange dat +het jongien starven zul as zien vaoder der niet bij was. Hoe mue hie 's +aovends in huus kwam, altied waokte ie tot twee uur en dan löste ik hum +of. De dokter was goed en medeliedig, maor in de buurt heft nums nao 't +kind evraogd. Nou mui je niet meenen, Veltink, dat de Grönnegers een +mense, die in lieden verkeert, niet helpen wilt, maor wij leeft zoo +stille onder mekaor voort, dai we lange as 't waore onbekend bleven en +zoo wus men niet hoeveul leed en zörge der in dit kleine kaomertien was. +Gelukkig, Veltink, dat er een Helper is, die zuk niet laot zien maor +veulen in de hope en in de kragt die Ie gef. Onze Willem wuerd weer +beter en wat wassen we toe riek. Daor ligt ze nou met heur vieven en we +wollen der gien eene van missen, veur 't heele rieke Grönningen niet." + +Heur man knikte, terwiel ze zoo sprak en schreide en lagte tegeliek, met +het heufd, krek of ie zeggen wol: »braof zoo, riek binne we!" + +Ik zweeg stille--ik kun ok gien woord zeggen. As zoo'n moeder over +kinders sprek, mut er nums praoten. Dan hei je genog an 't luusteren. +Ik docht een oogenblik an onze arbeider in 't loeg, Roelf Balder. Zien +vrouwe hef bij ons meid ewest. Braove lue in 't kleine huttien veur an +op de heide. Wat wassen ze ook gek met heur beide kinder, een jonge en +een wiggien, en wat een treurigheid kwamp er in dat hoes, toe Trinao, +zes jaor old, begun te kwienen. Elke dag maokte Jaaije wat veur 't +stumper klaor en dat bragten wij er dan om 't andere hen en Jaaije +gaf 't heur zölfs. Nooit kwam ik oet 't kleine liedenskaomertien, of +ik was beter eworden. Een ziekehoes is een leerhoes. 't Duurt niet +lange meer--zee Jaaije is op en aovend, dat ze der schreijend van daon +kwamp--en daorumme mui je, as je overmörgen naor Assen gaot, een stuk of +wat sinaosappels metbrengen. Dat zal een verkwikking wezen veur Trinao. +Dat dee'k en alhoewel 't laote was, toe 'k weerumme kwamp, gunk ik, 't +was mien beurte, der tog nog hen met een sinaosappel en een zakkien +met suuker en een lepeltien. »Hij mog is wat zoer wezen"--zee Jaaije. +»Drukke wat van 't nat in 't lepeltien en doe der en beettien suuker +deur en dan mui je 't Trinao laoten prueven." + +Toe 'k er kwam, was alles stille in 't kaomertien. De vaoder stun met 't +heufd tegen de schörstienmantel. Hij keek, toe 'k inkwam, niet umme. 't +Jongien zat op een stoove bij 't vuur en kreet zaggies. De moeder zat +bij de krubbe, daor Jaaije en gerdien had over maokt, en zag Trinao pal +an, dat met de beide oogen heur moeder strak ankeek. De hond, die ze van +oes ekregen hadden en die aanders altied tegen mij opsprunk, zee niks en +kwispelsteerte zölfs niet. Hie zat ook bij de wiege. Ik dee wat Jaaije +mij hadde ezegd en hueld Trinao het lepeltien toe en knikte tegen 't +kind en zee: dat is van Jaaije-meuije. En zie, het dee met meuite 't +mondtien open, 't pruefde is en--lachte even. O, dat zak nooit of nummer +vergeten, hoe old of ik ook worde. De moeder begun te krieten en gaf mij +de hand en drukte die, maor zee niks. 't Huefde ook niet, ik kon wel +vuelen wat ze zeggen wol. Twee menuten laoter was Trinao estörven. Ik +gunk nao hoes om Jaaije dat bekend te maoken. Daolik gunk ze nao 't huus +der droefenisse en bleef der tot middernagt en toe ze terugkwamp, mus ik +heur vertellen wat er gebeurd was. Balder en zien vrouw zatten bij 't +dooije wiggien, maor spreken konnen ze niet. Wat was Jaaije over stuur, +toe 'k heur zee dat Trinao nog een beettien van de sinaosappel had +epruefd en nog is elagt hadde toe ze mien vrouws naom heurde. »Och"--zee +ze--»wat had ik dat graog an 't kind hebben willen geven, maor ik gun +dij 't ook wel, Berend!" Wat heb ik heur dat al vake mutten vertellen +en dan steet onze Geert naost heur en dan drukt ze hum de haand en kust +hum. En vrouw Balder! O, as ze Jaaije zöt, komt ze daodelik op heur toe +en drukt heur de hand en dan worden heur de oogen nat. Roelf, die nooit +völle zeg, komt altied in ons hoes as ie heurt da'k er oet bin en vrag +of ie ok wat veur Jaaije doen kan en 's aovends en 's nagts bij zwaor +weêr zwarft ie op ons arf, om te zien of wij ook hulpe neudig mogten +hebben en as ie met zien zeuntien veurbij ons hoes komt, lat ie 't +altied de pette ofnemen en zeg hum dan, dat daor de mensen wonen, die +zien zussien Trinao, dat estörven is, goed hebt edaon en dat ie dat +nooit mut vergeten. + +Aan dat alles dagt ik toe de vrouw tegen mij zee: »och, an toesprake zoo +nou en dan, an een klein bewies dat wij net zoo goed als de groote lue +op reize bint, al geet dat veur ons zoo makkelik niet, nao een aandere +wereld, daoran hebt wij, bij al ons werken en zwoegen, bij al de kommer +en ellende in 't leven, behoefte. Die ons dat gef--meer as gold of +zulver gef hij ons." + +'t Was al bij twalven, toe we nao bedde gungen. Ik in een heel klein +zolder-kaomertien, maor netties daor was 't ende van weg! Er was een +taofel en een stoel en een spiegeltien en op 't bedde lag een slaopmusse +en een halsdoek. + +Ik gunk is zitten, want ik had nog geen tikkeltien slaop in de ooge. +Te veulle zien en heuren dat bezwaort ook. Alles daanste om mij hen, +de vuurwagen, de dragonder, de Trakheener hengsten, de klowwens, de +flodder-madams, Roelf en zien vrouw, 't zieke wiggien in de wiege dat +lachte, daor beneden die eenvoldige brave lue met de vief kinders en +Jaaije met Geert an de haand, die um de hoek van de schure keken of +ik der ook ankwam... Langzaom an verdwenen van die gedaonten oet mien +gedachten, maor 't is aordig, daor 't harte an hung, die bleven en ik +hueld ze ook zoo geerne bij mij. + +De huusvrouw was nog an 't hemmelen, markte ik en 't scheut mij +te binnen wat Jaaije wal is antwoordde as ik 's aovens zee: »kom +Jaaije, nao bedde, laot dat nou maor staon, 't löp ummers neet +weg."--»Berend"--zee ze dan--»mien moeder hef mij eleert: alles an kante +en opebargd eer ie nao bedde gaot. 's Nagts mui je, as 't wezen mut, +ieder in oe hoes kunnen ontvangen. Een flinke hoesvrouw kan neet slaopen +as alles overal is. 't Is maor een umtast veur rappe haande en as die +heur wark daon hebt, wilt de ooge wal digt gaon." Dat zee ze en dan +namp ze mij in de leere. De bokse netties op de stoel, met de piepe +nao beneden. 't Vessien der onder en de hoozen der op. 't Buis an een +spieker naost 't bedde, de kiepe an de knop van de stoel en de klompe +vlak naost mekaor, zooda'k, onverwachts, as bij veurbeeld 't boerhoorn +brand röp of er aander onraod is, nooit met de regter voet in de linkse +klompe stappe. En Jaaije zölfs--as ze, 't is wal is gebeurd, pardoes oet +bedde mut, zooas 't veurevallen is bij okkasie van een dunderschoer met +een windhooze, dan is ze in vief menuten zoo kant en klaor, dat ze wal +met de koniniginne van Scheba bij Salomo op koffie-visite kon gaon. Maor +ze hef ook bij olderwetse deftege lue dient--dat loont nao. + +Endeliek stapte ik in 't bedde en was in een tik in slaop en om zes +uur klopte de huusvader al op de deure en ruep: »Veltink, 't is tied!" +Ik stund op, trok mij an, pakte toe mien blauwe zakdoek oet, lee op +de taofel alles wat er in was en vief guldens naost elkaor en een +pampiertien er bij, waorop ik met een potlood schreef: veur de +kinders--ieder ééne. + +In de haost drunke wij koffie en moeder de vrouw tapte in en ik +at ook een kerdettien. Dat stund heur an, de goedhartige ziele. De +jonges wassen ook al wakker en fluusterden met mekaar. »Order in de +sjambree!"--zeg Snikkink en hier was orde. Toe 'k ten leste klaor was +veur de reize, zeek de jonges goeijen dag en kuste de slaopende wiggies +en drukte de moeder wal dreemaol de haand en wenschte heur gezondheid en +kracht en dankte veur al heur goedheid. + +»Doet de groetenisse an oe vrouw en an Hindrik en an Marregien, zien +wigt, onbekend, en veural an jou eenigste kind, an Geert"--zee ze en in +ieder houkien van heur oogen zat een traon. + +Heel op oes gemak kuijerde ik met de brave huusvader nao 't staotsiejon +en daor namp ik harteliek afscheid van mien gastheer. + +»Komt ies bij oes!"--zee ik en drukte hum de hand. + +»Zeuven gulden en vief kinders,"--antwoordde ie--»nee Veltink! werken +zoo lang het dag is!" + +»Doe dat en ik wensch er Gods zegen op"--zee ik. + +Nog een handslag en ik stapte in de trein. + +Ik gunk stillegies in een huekien van de wagon zitten, want ik wol graog +met mij zölfs allennig wezen om te overpeinzen wat ik al ezien en eheurd +hadde. + +»Goddank--zee ik--daor is geen dregonder!" en geen mense sprak mij an. +Zoo vleug de trein met mij vort, hier en daor eventies stille, tot an +Hoogeveene. Vrag men mij: hei je geen woord veur Assen en Beilen? dan +zeg ik: nee, want Jaaije en Geert zatten mij in 't heufd. Ik wol nao +vrouw en kind en nao mien eigen hoes. Te Hoogeveene rustte ik een +oogenblik oet bij Thomas, want daor bin ik eigen en toe gunk ik op mars. +Een uur of achte mus ik kuijeren en daarumme gebruukte ik en goeije +verstarkinge. Te half tiene nam ik de stok, die ik bij Thomas had laoten +staon, in de haand en stapte 't Hoogeveene oet. 't Was een mooije dag en +ik was bliede dak weer vrij man was in de natuur. In zon stad zul men +veur zik zölfs verwilderen. Niks heurt jou toe en ie zölfs beheurt an +nums. Um dai je niet alles kunt overzien, kieke ie eigentliek nao geen +mense. Zoo goest en bromt 't um oe hen, dak in 't leste an mij zöls +vrueg: ben i nou nog Berend Veltink of ben je een aander? Saovens bij +de zwaoger van oeze knegt, daor hak schik. Och wat leeft die zeuven +stumpers daor vergeten hen tusschen en dartig doezend Grönnegers en toch +tevreden! Genog is beter dan te veule--zeg een olde spreuke en dat is +een waorachtege waorheid. Die spreuke mag wal staon boven de deure van +het werkmanshuussien, waorin ik overnagt hadde. + +Overal zag ik op het vrugtbaor land um 't Hoogeveene mensen an den +arbeid. Staodig an, niet met geweld. De natuur was ook rustig, maor ze +dee wal wat. Ze is nooit tuemig, al maakt ze geen drokte. Ze is soms +een stille dienstdoender. In de stad geet ieder op de jagt. Um een klein +entien verder te komen, loopt ze op een draf en as ze zint waor ze wezen +wollen, draaft ze nog harder weerumme. Ze loopt veurbij zich hen en zint +oet epraot, eer ze zegt hebt, wat de bosschup was. In 't staotsiejon eet +ze staonde. Zit hef 't volk niet. 't Huppelt altied um oe hen en as ze +jou ankiekt, denkt ze an wat aanders. Nee, de stad is niet veur mij. Ik +holde 't met oes loeg. Daor kenne wij mekaor van haver tot görte en van +older tot older en wij kent ook al de kinders en 't dienstber volk, jao +zölfs 't kastentuug van mekaar. As ter eene een nije bokse krig, weet +dat 't heele loeg. Halfweg hueld ik is stille in een klein harbargien, +maor ik had geen rust en mus vort. Mue wuerd ik niet, contrarie, ik luep +hoe langer hoe harder. Endeliek--endeliek, daor lag 't loeg, onder an de +lucht, an 't entien van de eerde. An de boome kon ik weten waor ieder +zien hoes lag en oet de schörstien van 't miene kwamp rook. Jaaije +kookte zeker 't koffie-water. Ik kwam al naoder en naoder. Wat gluep +daor tussen die beide eiken deur? Och God, 't is Geert, mien jonge. Daor +kwam ie anhuppelen. Hij wol roepen: vaoder! maor ie kon niet. 't Gemoed +was hum te vol. Daor stund ie veur mij en ik tilde hum in de heugte en +zee: »hoe is 't jong?" en hij zee: »bestig en de groetenisse van moeder" +en toe wees hij mij op zien bokse, an de regtse kaante van 't lief. Ik +kun niet begriepen wat ie meende en toe zee ie: »vuel is vaoder!" Dat +deek en wat zat daor? Mien allosie. Jaaije had hum 's mörgens er een +zakkien in eneit en tegen den aovend ezegt: »loop dien vaoder maor te +muete en laot hum 't vuelen." + +Geert zee niks meer, maor ik begreep hum wal en haalde de kette veur den +dag en dee die an 't allosie en daor bungelde ze hum, onder 't buissien +weg, op 't lief hen en weer. Gien ooge hadde der of en toe we in 't +loeg kwammen, haw we zeuven jonks um oes hen, altied kiekende nao het +blinkende zulver. Och, wat lagte Jaaije, die deur 't raom keek, oes te +muete, wat nikte ze mij toe en wat hunk heur oogen op Geert, die zoo +hoveerdig stapte. Ze dee de deure al bij tieds lös en wij gungen nao +binnen en Jaaije kuste mij al veur ik klaor was om 't zölfde te doen en +de knecht stund naost de meid, om mij ook te verwelkommen en Siep was +ter midden in en jankte van andoening en Balder en zien vrouw keeken +deur de roeten, want ze dussen, zunder premissie, zoo maor niet binnen +komen. »Komt ter in!" ruep ik en ze deen 't. + +Toe 'k ze allemaol de haand hadde gegeven, gungen wij um de taofel +an de koffie met bruggen zitten, want ik mus vertellen, hoe 'k 't +hadde had op de reize en te Grönningen. Ik vrueg stilte en haolde +'t loddereindeussien oet de jasse en gaf het an Jaaije met een klein +veurofspraokien, daor ik niet op stedeert hadde. Snikking zeg altied: +»ie mutten der maor zoo op inrieden. Een boeren-anspraoke wordt lelik, +ai der een staotsie-japon, zoo as de advokaoten an hebt, umme doet." +Jaaije keek mij stief an, verbouwereerd as 't waore over mien koeraosie. +Ai je is de wereld in ewest hebt, wor je wel wat driester. Ze had haost +een traone laoten vallen, maor knipte hum nog bij tieds weg. De vrouwe +van Berend Veltink mug ook niet krieten van plezier, umdat ze een +stuk zulver kreeg. Wel oet andoening, maor ze kon altied nog wel ies +schreijen as ze met Geert en mij allennig is. 't Deussien gunk rond en +elk bekeek Absalon en zien schobbejak van een ezel, en onze knegt, die +arg zunig is, weug het op de haand en toe krulde ie weer de bovenste +lippe in de heugte en de onderste um deele en keek ie Margien an as of +ie wol zeggen: »zon deussien koop ik dij ook--maor wat ligter." + +Daorna gunk ik an't vertellen en ze waren allemaol doodstille. Jaaije +lusterde met de oogen en ooren, toe 'k van de hoesholdinge en de kinders +van Hindriks zwaoger an de praot was en vertelde wa'k al zoo met de +vrouw eköstert hadde. Hindrik had de mond lös en daor luep mangs een +traon in. Dat stund mij an van Hindrik. Die niet van zien fermilie hold +is mij weinig weerd. Geert kwamp in slaop met de allosiekette in de +haand. Naodat ik nou al mien wederwaordigheden hadde rond ewest, wuerd +het zaggies an beddegaonstied. Ik gaf Hindrik en Margien en Roelf Balder +en zien vrouwe de haand en drukte in ieder de ziene stillegies en +gulden. + +As oeze veurvaoders beholden van een reize kwammen, lueten ze Zundags +van de preekstoel en dank zegginge doen. Das nou geen gebruuk meer maor +ik dagte: Ik bin gezond en wal weer te hoes ekommen bij vrouw en kind en +wij zint met oes dreeën regt bliede, laot ik ook aanderen bliede maken. +Ik heure niet tot de zoodaonegen, die 't genoegen in zik zölfs kunt +verteeren. Dank veur de verwelkomste--zee ik--en goeijen nagt zamen en +ieder, ook Hindrik, zee 't zölfde en gunk waor ie wezen mus. + +Jaaije maokte Geert wakker en bragt hum te bedde en hung 't allosie an +een spieker boven de beddeplanke, dan kun ie 't smörgens vort zien. Dat +had zien moeder met hum overlegd. + +Wij wassen nou alleen met oes beiden. + +»Berend! zee Jaaije--hoe hei je 't maakt met Hindriks zwaoger en met +zien vrouwe en de vief kinders?" + +En toe 'k vertelde: »ik luet op de taofel van mien slaopkamiertien +liggen: en krentebrood en en stuk Leidse keeze en een koeke en een pond +tabak en zeuven sinaasappels" klapte ze in de haande van pleizier en toe +'k er nog achteran zee: »en bij dat alles hek vief guldens legt, veur +ieder kind eene," sprunk heur harte op en vul ze mij um den hals en +kuste mij twee keer en ruep: »daor hei goed an daon--daor danke ik dij +veur Berend--das 't mooiste en 't beste van de heele reize!" + +Wij zeen niks meer--wij wassen te bliede um te praoten. + +Maor toe wij te bedde wassen en alles duuster was, zee Jaaije: »Berend, +ai je in de December-maond nao 't Hoogeveene riedt, mus ie veur Hindriks +zwaoger een mudde of viere eerpels metnemen en doen die op de trein, +franko in hoes!" + +»En ook een schinke, vaoder!" ruep Geert, die niet sluep, maor met de +allosiekette speulde. + +»Dat zak doen, Geert!" zee ik en zien moeder lusterde mij in 't oor: +»daor zit Goddank een goeije aord in 't jongien!" + +Toe drukte ze mij de haand en zee: »slaop wal!" en een gelukkiger paor +sluep ter in 't Landschap van Drenthe niet. + + Assen. H. BOOM. + + + + + +--------------------------------------------+ + | | + | OPMERKINGEN VAN DE BEWERKER: | + | | + | De volgende correcties zijn in de tekst | + | aangebracht: | + | | + | Bron (B:) -- Correctie (C:) | + | | + | B: VAN CARRE TE ZEEN | + | C: VAN CARRÉ TE ZEEN | + | B: van een olde baronesse. Dat zul nou | + | gien landschapshingst doen, maor die | + | Trakhener hebt en groote verbeeldinge | + | en malle virtuten, geliek as al 't | + | volk oet de tente. | + | C: {Verwijderd} | + | B: en kind" | + | C: en kind." | + | B: zörgelik wief'--dacht ik | + | C: zörgelik wief"--dacht ik | + | B: Hoe is t met de knobbel, | + | C: Hoe is 't met de knobbel, | + | B: »Hei je al n kaortien?" | + | C: »Hei je al 'n kaortien?" | + | B: »Jao wel--zee ik | + | C: »Jao wel"--zee ik | + | B: Jaaije nou is bij wezen! | + | C: Jaaije nou is bij wezen!" | + | B: nao te komen', schreeuwde ik | + | C: nao te komen", schreeuwde ik | + | B: te Grönningen Onder weg haw | + | C: te Grönningen. Onder weg haw | + | B: staon rondkieken en miemeren | + | C: staon rondkieken en miemeren. | + | B: worden ebragt,. want as die | + | C: worden ebragt, want as die | + | B: tegen mij: nou, as ie | + | C: tegen mij: »nou, as ie | + | B: ik weer--»ik heb der | + | C: ik weer--ik heb der | + | B: »Och jufvrouw--zee ik--»mag | + | C: »Och jufvrouw"--zee ik--»mag | + | B: vorsten en het gejuich!" | + | C: vorsten en het gejuich! | + | B: eventies en zee: ,och Veltink, | + | C: eventies en zee: »och Veltink, | + | B: »Jao Veltink'--zee ze--»een | + | C: »Jao Veltink"--zee ze--»een | + | B: ebragt, Mien man mus | + | C: ebragt. Mien man mus | + | B: eene van m ssen, veur 't heele | + | C: eene van missen, veur 't heele | + | B: zoer wezen"--zee Jaaije | + | C: zoer wezen"--zee Jaaije. | + | B: ik 's aovens zee: kom | + | C: ik 's aovens zee: »kom | + | | + +--------------------------------------------+ + + + + + +End of the Project Gutenberg EBook of Berend Veltink, by Harm Boom + +*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK BEREND VELTINK *** + +***** This file should be named 34899-8.txt or 34899-8.zip ***** +This and all associated files of various formats will be found in: + https://www.gutenberg.org/3/4/8/9/34899/ + +Produced by The Online Distributed Proofreading Team at +https://www.pgdp.net + + +Updated editions will replace the previous one--the old editions +will be renamed. + +Creating the works from public domain print editions means that no +one owns a United States copyright in these works, so the Foundation +(and you!) can copy and distribute it in the United States without +permission and without paying copyright royalties. Special rules, +set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to +copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to +protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project +Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you +charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you +do not charge anything for copies of this eBook, complying with the +rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose +such as creation of derivative works, reports, performances and +research. They may be modified and printed and given away--you may do +practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is +subject to the trademark license, especially commercial +redistribution. + + + +*** START: FULL LICENSE *** + +THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE +PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK + +To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free +distribution of electronic works, by using or distributing this work +(or any other work associated in any way with the phrase "Project +Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project +Gutenberg-tm License (available with this file or online at +https://gutenberg.org/license). + + +Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm +electronic works + +1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm +electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to +and accept all the terms of this license and intellectual property +(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all +the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy +all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. +If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project +Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the +terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or +entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. + +1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be +used on or associated in any way with an electronic work by people who +agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few +things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works +even without complying with the full terms of this agreement. See +paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project +Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement +and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic +works. See paragraph 1.E below. + +1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" +or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project +Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the +collection are in the public domain in the United States. If an +individual work is in the public domain in the United States and you are +located in the United States, we do not claim a right to prevent you from +copying, distributing, performing, displaying or creating derivative +works based on the work as long as all references to Project Gutenberg +are removed. Of course, we hope that you will support the Project +Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by +freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of +this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with +the work. You can easily comply with the terms of this agreement by +keeping this work in the same format with its attached full Project +Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. + +1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern +what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in +a constant state of change. If you are outside the United States, check +the laws of your country in addition to the terms of this agreement +before downloading, copying, displaying, performing, distributing or +creating derivative works based on this work or any other Project +Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning +the copyright status of any work in any country outside the United +States. + +1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: + +1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate +access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently +whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the +phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project +Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, +copied or distributed: + +This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with +almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or +re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included +with this eBook or online at www.gutenberg.org + +1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived +from the public domain (does not contain a notice indicating that it is +posted with permission of the copyright holder), the work can be copied +and distributed to anyone in the United States without paying any fees +or charges. If you are redistributing or providing access to a work +with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the +work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 +through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the +Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or +1.E.9. + +1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted +with the permission of the copyright holder, your use and distribution +must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional +terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked +to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the +permission of the copyright holder found at the beginning of this work. + +1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm +License terms from this work, or any files containing a part of this +work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. + +1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this +electronic work, or any part of this electronic work, without +prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with +active links or immediate access to the full terms of the Project +Gutenberg-tm License. + +1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, +compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any +word processing or hypertext form. However, if you provide access to or +distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than +"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version +posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org), +you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a +copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon +request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other +form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm +License as specified in paragraph 1.E.1. + +1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, +performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works +unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. + +1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing +access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided +that + +- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from + the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method + you already use to calculate your applicable taxes. The fee is + owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he + has agreed to donate royalties under this paragraph to the + Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments + must be paid within 60 days following each date on which you + prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax + returns. Royalty payments should be clearly marked as such and + sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the + address specified in Section 4, "Information about donations to + the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." + +- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies + you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he + does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm + License. You must require such a user to return or + destroy all copies of the works possessed in a physical medium + and discontinue all use of and all access to other copies of + Project Gutenberg-tm works. + +- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any + money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the + electronic work is discovered and reported to you within 90 days + of receipt of the work. + +- You comply with all other terms of this agreement for free + distribution of Project Gutenberg-tm works. + +1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm +electronic work or group of works on different terms than are set +forth in this agreement, you must obtain permission in writing from +both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael +Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the +Foundation as set forth in Section 3 below. + +1.F. + +1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable +effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread +public domain works in creating the Project Gutenberg-tm +collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic +works, and the medium on which they may be stored, may contain +"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or +corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual +property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a +computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by +your equipment. + +1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right +of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project +Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project +Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project +Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all +liability to you for damages, costs and expenses, including legal +fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT +LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE +PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE +TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE +LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR +INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH +DAMAGE. + +1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a +defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can +receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a +written explanation to the person you received the work from. If you +received the work on a physical medium, you must return the medium with +your written explanation. The person or entity that provided you with +the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a +refund. If you received the work electronically, the person or entity +providing it to you may choose to give you a second opportunity to +receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy +is also defective, you may demand a refund in writing without further +opportunities to fix the problem. + +1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth +in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER +WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO +WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. + +1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied +warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. +If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the +law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be +interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by +the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any +provision of this agreement shall not void the remaining provisions. + +1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the +trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone +providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance +with this agreement, and any volunteers associated with the production, +promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, +harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, +that arise directly or indirectly from any of the following which you do +or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm +work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any +Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. + + +Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm + +Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of +electronic works in formats readable by the widest variety of computers +including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists +because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from +people in all walks of life. + +Volunteers and financial support to provide volunteers with the +assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's +goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will +remain freely available for generations to come. In 2001, the Project +Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure +and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. +To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation +and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 +and the Foundation web page at https://www.pglaf.org. + + +Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive +Foundation + +The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit +501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the +state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal +Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification +number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at +https://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg +Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent +permitted by U.S. federal laws and your state's laws. + +The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. +Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered +throughout numerous locations. Its business office is located at +809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email +business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact +information can be found at the Foundation's web site and official +page at https://pglaf.org + +For additional contact information: + Dr. Gregory B. Newby + Chief Executive and Director + gbnewby@pglaf.org + + +Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg +Literary Archive Foundation + +Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide +spread public support and donations to carry out its mission of +increasing the number of public domain and licensed works that can be +freely distributed in machine readable form accessible by the widest +array of equipment including outdated equipment. Many small donations +($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt +status with the IRS. + +The Foundation is committed to complying with the laws regulating +charities and charitable donations in all 50 states of the United +States. Compliance requirements are not uniform and it takes a +considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up +with these requirements. We do not solicit donations in locations +where we have not received written confirmation of compliance. To +SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any +particular state visit https://pglaf.org + +While we cannot and do not solicit contributions from states where we +have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition +against accepting unsolicited donations from donors in such states who +approach us with offers to donate. + +International donations are gratefully accepted, but we cannot make +any statements concerning tax treatment of donations received from +outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. + +Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation +methods and addresses. Donations are accepted in a number of other +ways including including checks, online payments and credit card +donations. To donate, please visit: https://pglaf.org/donate + + +Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic +works. + +Professor Michael S. Hart was the originator of the Project Gutenberg-tm +concept of a library of electronic works that could be freely shared +with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project +Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. + + +Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed +editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. +unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily +keep eBooks in compliance with any particular paper edition. + + +Most people start at our Web site which has the main PG search facility: + + https://www.gutenberg.org + +This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, +including how to make donations to the Project Gutenberg Literary +Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to +subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. diff --git a/34899-8.zip b/34899-8.zip Binary files differnew file mode 100644 index 0000000..44b79d9 --- /dev/null +++ b/34899-8.zip diff --git a/34899-h.zip b/34899-h.zip Binary files differnew file mode 100644 index 0000000..54a16cd --- /dev/null +++ b/34899-h.zip diff --git a/34899-h/34899-h.htm b/34899-h/34899-h.htm new file mode 100644 index 0000000..7fc5adc --- /dev/null +++ b/34899-h/34899-h.htm @@ -0,0 +1,2201 @@ +<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.1//EN" + "http://www.w3.org/TR/xhtml11/DTD/xhtml11.dtd"> + +<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="nl"> + +<head> + <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html;charset=iso-8859-1" /> + <meta http-equiv="Content-Style-Type" content="text/css" /> + <title> + The Project Gutenberg eBook of Berend Veltink, by Harm Boom. + </title> + <style type="text/css"> + +body {margin-left: 8%; margin-right: 8%;} + +h1 {text-align: center; margin-top: 1em; margin-bottom: 0.15em; font-size: 333%;} +.divh1 {margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center; width: 40em; + border-bottom: 5px double black;} +.subh1 {margin-left: auto; margin-right: auto; margin-bottom: 2em; text-align: center; + line-height: 1.5em; text-decoration: underline; font-size: 150%;} +.nhh1 {text-align: center; margin-top: 1em; margin-bottom: 0.15em; + letter-spacing: 0.1em; margin-right: -0.1em; font-size: 333%;} +h2 {text-align: center; clear: both; margin-top: 1em; font-size: 100%;} + +p {margin-top: .4em; margin-bottom: .4em; text-align: justify; text-indent: 1em;} +p.intro {margin-top: 2em; margin-bottom: 0.2em; clear: both; + text-align: center; text-indent: 0em; font-size: 333%;} +p.subintro {margin-top: 0.1em; margin-bottom: 2em; + text-align: center; text-indent: 0em; font-size: 120%;} +div.title {margin-top: 3em; margin-bottom: 3em; text-align: center;} +div.premie {margin-left: auto; margin-right: auto; margin-top: 2em; margin-bottom: 2em; + text-align: center; width: 37em; + line-height: 1.5em; text-decoration: underline; font-size: 120%;} + +/* TB */ +hr {width: 33%; clear: both; + margin-top: 1em; margin-bottom: 2em; margin-left: auto; margin-right: auto;} +hr.chbegin {width: 100%; margin-top: 1em; margin-bottom: 1em; + border-top: 5px double black; border-bottom: 0; border-left: 0; border-right: 0;} +hr.chsub {width: 15%; margin-top: 1em; margin-bottom: 2em; margin-left: auto; margin-right: auto; + border-top: 5px double black; border-bottom: 0; border-left: 0; border-right: 0;} + +.pagenum {/* uncomment the next line for invisible page numbers */ + /* visibility: hidden; */ + position: absolute; left: 93%; text-indent: 0em; text-align: right; + font-size: small; font-weight: normal; font-variant: normal; font-style: normal; + letter-spacing: normal; color: #888888;} +span[title].pagenum:after {content: "[" attr(title) "] ";} + +/* TABLES */ +table {margin-left: auto; margin-right: auto; + padding: 0; border: 0; border-collapse: collapse;} + +/* BORDERS */ +.bt {border-top: 1px solid black;} +.bb {border-bottom: 1px solid black;} + +/* ALIGN */ +.clear {clear: both;} +.right {text-align: right;} +.floatleft {float: left; width: auto;} +.floatright {text-align: left; text-indent: 0em; float: right; width: auto;} +.ri2 {padding-right: 2em;} +.mixcap {font-variant: small-caps;} +.g {letter-spacing: 0.2em; margin-right: -0.2em; font-weight: normal; font-style: normal;} +.ls1 {letter-spacing: 0.1em; margin-right: -0.1em;} +ins.corr {border-bottom: 1px dotted red; text-decoration: none;} +.size120 {font-size: 120%;} + +/* IMAGES */ +img {border: 0;} +.figcenter {margin-left: auto; margin-right: auto; margin-top: 4em; margin-bottom: 4em; text-align: center;} +.figleft {float: left; clear: left; padding: 0; text-align: center; width: 100%; + margin-left: 0; margin-bottom: 1em; margin-top: 1em; margin-right: 1em;} +.figright {float: right; clear: right; padding: 0; text-align: center; width: 100%; + margin-left: 1em; margin-bottom: 1em; margin-top: 1em; margin-right: 0;} +.imgtp3 {width: 21px; height: 13px; display: inline; padding-left: 0.2em;} + +/* Transcriber Note */ +.TNbox {margin: 10% 10% 5% 10%; border: 1px solid; padding: 1em; + background-color: #dddddd; font-family: sans-serif; font-size: 90%;} +.TNbox h2 {font-variant: small-caps; font-size: 130%; letter-spacing: 0; + margin-top: 1em; margin-bottom: 1em; line-height: 2em;} +.TNbox p {text-indent: 0em; margin-top: 0.7em; margin-bottom: 0.7em;} +.TNbox table {width: 100%; font-size: 90%;} +.TNbox th {text-align: left;} +.TNbox td {text-align: left; vertical-align: top;} +td.td2 {width: 20%;} +td.td4 {width: 40%;} + + </style> +</head> + +<body> + + +<pre> + +The Project Gutenberg EBook of Berend Veltink, by Harm Boom + +This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with +almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or +re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included +with this eBook or online at www.gutenberg.org + + +Title: Berend Veltink + oet ‘t Emmer Kerspel op reize noa Grönningen um ‘t + peerdespul van Carré te zeen en wat hum daorbij overkwam, + hen en weerum + +Author: Harm Boom + +Release Date: January 6, 2011 [EBook #34899] + +Language: Dutch + +Character set encoding: ISO-8859-1 + +*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK BEREND VELTINK *** + + + + +Produced by The Online Distributed Proofreading Team at +https://www.pgdp.net + + + + + + +</pre> + + +<div class="TNbox"> + + <h2>Opmerkingen van de bewerker</h2> + + <p>De tekst in dit bestand wordt weergegeven in de originele, verouderde spelling. + Er is geen poging gedaan de tekst te moderniseren.</p> + + <p>Afgebroken woorden aan het einde van de regel zijn stilzwijgend hersteld.</p> + + <p>Overduidelijke druk- en spelfouten in het origineel zijn gecorrigeerd; deze zijn voorzien van een + <ins class="corr" title="Bron: dnnne roed stipppellijn">dunne rode stippellijn</ins>, + waarbij de Brontekst via een zwevende pop-up beschikbaar is. + Variaties in spelling zijn behouden.</p> + + <p>Een overzicht van de aangebrachte correcties is te vinden aan + <a href="#correctie">het eind van dit bestand</a>.</p> + + <p>Het origineel van dit boek bevat twee titels; deze zijn als twee + losse e-boek-titels getranscibeerd. De andere titel (Nevelhekse) is via Project Gutenberg als + <a href="https://www.gutenberg.org/files/3/4/8/9/34898/34898-h/34898-h.htm">e-boek #34898</a> beschikbaar.</p> + + <p>Dit Project Gutenberg e-boek bevat externe referenties. Het kan zijn + dat deze links voor u niet werken.</p> + +</div> + + <div class="figcenter" style="width: 352px;"> + <a href="images/cover-large.jpg"><img src="images/cover.jpg" width="352" height="480" alt="" title="Voorkant; klik voor vergroting (880×1200px, 187kb)" /></a> + </div> + +<p><span class="pagenum" title="-"></span><a id="tp"></a></p> + +<div class="title"> + + <div class="divh1"> + <div class="figleft" style="width: 28px; padding-top: 0.3em;"><img src="images/ill_tp1.png" width="28" height="28" alt="decoratie" title="" /></div> + <div class="figright" style="width: 28px; padding-top: 0.3em;"><img src="images/ill_tp1.png" width="28" height="28" alt="decoratie" title="" /></div> + <div class="nhh1"><a href="https://www.gutenberg.org/files/3/4/8/9/34898/34898-h/34898-h.htm" title="Dit boek is via https://www.gutenberg.org/ als e-boek #34898 beschikbaar.">NEVELHEKSE.</a></div> + </div> + + <div class="clear"> </div> + + <div class="subh1" style="width: 19em;">EEN VERHAAL UIT DE DRENTSCHE<br /> + VENEN, NAAR AUTHENTIEKE<br /> + BESCHEIDEN MEDEGEDEELD DOOR:<br /> + ... <span class="ls1">ALB. STEENBERGEN.</span> ...</div> + + <div style="width: 23em; margin-left: auto; margin-right: auto;"> + <div class="bt bb floatleft" style="width: 10em;"> </div> + <span class="size120">EN</span> + <div class="bt bb floatright" style="width: 10em;"> </div> + </div> + + <div class="divh1"> + <div class="figleft" style="width: 28px; padding-top: 0.3em;"><img src="images/ill_tp1.png" width="28" height="28" alt="decoratie" title="" /></div> + <div class="figright" style="width: 28px; padding-top: 0.3em;"><img src="images/ill_tp1.png" width="28" height="28" alt="decoratie" title="" /></div> + <h1>BEREND VELTINK</h1> + </div> + + <div class="clear"> </div> + + <div class="subh1 mixcap" style="width: 20em;">OET 't EMMER KERSPEL OP REIZE + NAO GRÖNNINGEN UM 't PEERDESPUL<br /> + VAN <ins class="corr" id="corr1" title="Bron: CARRE">CARRÉ</ins> TE ZEEN EN WAT HUM<br /> + DAORBIJ OVERKWAM, HEN EN<br /> + WEERUM. ... <span class="ls1">DOOR H. BOOM.</span></div> + + <div class="figcenter" style="width: 76px;"> + <img src="images/ill_tp2.png" width="76" height="46" alt="Decoratie" title="" /> + </div> + + <div class="premie">GRATIS-PREMIE AAN DE ABONNÉ's DER PROVINCIALE DRENTSCHE<br /> + EN ASSER COURANT. <img src="images/ill_tp3.png" class="imgtp3" alt="decoratie" title="" /> 1911. + <img src="images/ill_tp3.png" class="imgtp3" alt="decoratie" title="" /> + <img src="images/ill_tp3.png" class="imgtp3" alt="decoratie" title="" /> + <img src="images/ill_tp3.png" class="imgtp3" alt="decoratie" title="" /> + <img src="images/ill_tp3.png" class="imgtp3" alt="decoratie" title="" /> + <img src="images/ill_tp3.png" class="imgtp3" alt="decoratie" title="" /> + <img src="images/ill_tp3.png" class="imgtp3" alt="decoratie" title="" /> + <img src="images/ill_tp3.png" class="imgtp3" alt="decoratie" title="" /> + <img src="images/ill_tp3.png" class="imgtp3" alt="decoratie" title="" /> + <img src="images/ill_tp3.png" class="imgtp3" alt="decoratie" title="" /> + <img src="images/ill_tp3.png" class="imgtp3" alt="decoratie" title="" /> +</div> + +</div> + +<p><span class="pagenum" title="-"></span><a id="verso"></a></p> + +<div class="clear"> </div> + +<p><span class="pagenum" title="1"></span><a id="p_1"></a></p> + +<hr class="chbegin" /> + +<p class="intro">BEREND VELTINK</p> + +<p class="subintro">oet 't Emmer Kerspel op reize nao Grönningen um<br /> +'t Peerdespul van Carré te zeen en wat hum daorbij<br /> +overkwam, hen en weerum. — Door <span class="mixcap">H. Boom</span>,<br /> +<em class="g">OCTOBER 1878.</em></p> + +<hr class="chsub" /> + +<p>Eergisteraovend zat ik bij den heerd um te prakkeseeren. Mien +zeuntien Geert preukelde mien piepe oet, onze Siep lag met de twee +veurpoote in de asse en wol slaopen en mien vrouw hemmelde de keuken +wat op, zooas ze nou al vieftien jaor daon hef.</p> + +<p>De stobbe, die an den heerd lag, snisterde zoo miseraobel, dak hum wal +dree maol umdreide en Siep, die 's aovens geen zeggen kan hebben, +bromde as een dronken stukrieder.</p> + +<p>Ik prakkeseerde maor deur, want ik hadde wat an Jaaije te zeggen.</p> + +<p>Toe mien jonge niet meer preukelde en de stobbe niet meer snisterde en +Siep niet meer bromde, hoestte ik eerst drie keer en zee toe: „ai je +mij nou vraogen, wol ie ook wel is nao Grönningen hen, um 't +peerdespul van Carré te zien, dan zeg ik: jao.”</p> + +<p>„Maor dat vraog ik oe nou precies niet”—zee Jaaije kort of en schuef +de hond met de klomp wat op zied om 't vuur op te rakelen veur de +koffie. Ze was sikkeneurig omdat de zwarte kippe was begunnen oet +te scheiden met leggen, umdat de schaokerel een brieffien van de +belasting had bragt van wege mien vergetelachtigheid en umdat ik +as polsdraoger met de Scholte op de vossejagt was west en bij die +gelegentheid <em class="g">vief</em> zeupies hadde drunken—dat zesse te veul was—zee +ze.</p> + +<p>„Onmeugelijk,” zee onze jonge, „want <em class="g">zesse</em> kan niet ofetrokken worden +van <em class="g">vieve</em>.”</p> + +<p>As belooning veur zien rekenderij stopte zien moeder hum in 't washok +en toe zee ze tegen mij: „ie hebt mij verofgrondeerd Berend, umdat ie +as paljas speult veur de Scholte, die oe toch niks telt. Wat hef ie +lest zegd, toen je zien stemme vruegen um as olderlink in 't hok te +zitten? „Gao in 't zwienehok, Berend, en zing de motte wat veur!” en +toch loop ie hum nao, um een niksweerdigen vos op te jagen, maor die +toch veul wiezer is dan de scholte en ie—met oe beiden, te zaomen.”</p> + +<p>Ik wuerd kregelig toe Jaaije mij over die Grönneger reize zoo +ofjakkerde en kreeg de Steenwieker almanak oet de laotaofel, um ees +nao 't weer te zien op vieftien November Anno Christi 1877.</p> + +<p>Regen en wind—zee Don Antonio.</p> + +<p>Dan gao'k—dacht ik—want, zee onze olde doomnée, de almanak zeg 't +aaltied net anders umme as 't wordt. Hij was een natuurkundige en as +hij oet wol, lag ie 's mörgens al vrog op de knieën in 't gras um te +zien of de pieren de kop ter ook oet stakken.</p> + +<p>Dan kwamp ter volop zunneschien—zee ie.</p> + +<p>Verder sprak ik 's aovends geen woord en Jaaije ook niet.</p> + +<p>De knecht krulde de onderste lippe nao de leegte en de bovenste nao de +heugte, dat niet mooi stiet, maor dat döt ie aaltied tegen onze meid +Margien—waorveur ie inclinaosie hef—as um de liefde anvlög, zoo'n +paor keer in de maond, of as ter niet pluus is in de brouwerije. Onze +jonge die deur zien moeder in een wip in 't bedde was estopt, stak de +neuze gedurig deur de gerdienen, om te lusteren nao 't peerdespul, dat +um niet lukte.</p> + +<p>'t Was kwartier veur tiene en de knecht gunk nao bedde zunder gonnacht +te zeggen. Dat döt ie maor éés in 't jaor, nijjaorsaovend; dan veur +'t heele jaor, zoo as zien bep hem leerd hadde.</p> + +<p><span class="pagenum" title="2"></span><a id="p_2"></a></p><p>'t Is een goeije kerel maor ie is wat stiems.</p> + +<p>De meid gunk achter hum an en stootte hum nog is an den arm, maor hij +gaapte.</p> + +<p>Ik zette de slaopmusse op, um is even buuten deure te gaon, zoo as ik +in mien trouwen al vieftien jaor alle aovend daon heb en mien vrouw +giet dan altied meê, want wij hebt veur mekaor geen geheimen en as +we dan eendragteliek in de sterens hebt ekeken, gao we weer in hoes, +schoef ik de grundel op de deure en stappen wij achter mekaor an in +'t bedde, eerst ikke en dan Jaaije, zoo as dat fersoenlijke dorpslue +past.</p> + +<p>In de stad giet dat niet heelemaole precies zoo—zekt ze.</p> + +<p>Ik wol, toe we trouwt waren, veur in, maor Jaaije was ter bepaold +tegen.</p> + +<p>'t Heurde zoo niet.</p> + +<p>Vrueg ik: „waoromme niet?” dan zee ze altied: „Habekuk negen.”</p> + +<p>Ik kun tegen Habekuk niet resoneeren en stapte achter in.</p> + +<p>Op den volgenden mörgen was ik 't eerst in de klompen. Margien had +de koffie al klaor, ik schunk Jaaije en koppien in en kreeg het +sukerpottien oet de kaste en reurde er wat broene deur en bragt Jaaije +dat in 't bedde.</p> + +<p>Hier vrouw—zee ik—'t piepte dij van nacht in de börst, net as en +örgeltien dat van de wieze is—drink is!</p> + +<p>Jaaije wuerd er andoenliek van en drunk, en eer ze 't heufd weer onder +'t dek stopte, zee ze: doe der dij ook en scheppien in!</p> + +<p>Dat vund ik nou tog is harteliek van Jaaije en ik bromde zoo eventies: +„dat huef niet!”—maor ik had er al wat in ereurd.</p> + +<p>Toe gung ik nao de kaste en haalde zaggies achter 't linnen weg en +zakkien met rieksdaolders en telde die op mien blaauwe kloppenburger +slaopmutse. Je mot bij aovend en ontied nooit met geld liggen te +klingelen, plagt mien oom de wetholder te zeggen, want dat gef +bekooringe der ooren. Die oom had de wenkbrauwen op de tip van zien +neus hangen, „want ie was en wiesgeer”—zee de köster.</p> + +<p>Jaaije sleup, maor as en haoze, met de oogen lös en onverwachts ruep +ze: „Berend wat lig ie daor toch in 't geld te grobbelen!”</p> + +<p>Och—zee ik—ik kieke is of ter ofkan, dat ik dij in Grönningen en +zulveren lodderein deussien koope. Dou must Zöndags in de kerke altied +an 't sponsien van de meisterse roeken en dat stek mij al lang in de +kop. Heur neuze is wal zuuver, God beware mij, dat ik er kwaad van zul +zeggen, maor der roeken toch wel en stuk of vieftien an en Klaos van +Pokkel zien vrouw ook en die hef toch wel is lekkasie aan 't uutstek.</p> + +<p>„Maor Berend, een zulveren loddereindeussien!”</p> + +<p>Wiste nou is stille wezen, vrouw—zee ik. Dou sast dien aordig +neussien van stonden an in dien eigen deussien steken, dou 't eerst +en dan mag 't de riege rond gaon en van 't jaor, op de middelste +beestemaondag te Coevorden, koop ik dy een nij sponsien en de meid +krig dan 't olde. Al blieve ik te Grönningen 's aovens ook veur +de tente van Carré staon, as 't my te benauwd wordt van wegens de +kiekkosten, dan kope ik toch wat ik dy beloofd heb, en onze Geert, die +in de aandere week tien jaor wordt, koop ik een zulveren kette aon +mien allosie, dat nou in 't zeuvende jaor stille steet, en dak hum +present wil geven as ie mondig is.</p> + +<p>„Hij zal 't voort hebben!” zee Jaaije, met verheffinge van stem, en +speulde met de beddekwast, dat ze in gien veertien jaor daon hadde.</p> + +<p>„Goed Jaaije, goed”—zee ik, want ik wol naor Carré.</p> + +<p>Jaaije stund op en gunk an 't wark.</p> + +<p>Tegen den aovend—onze knecht was nao 't dorp om deur Loeks, de +smid, een koeze te laoten trekken, Margien lag met de rooze onder een +bovenbedde op een onderbedde, en onze Berend was in de schoele bij 't +rederiekeren um de keersen te snuten—zee Jaaije tegen mij, net toe +'k veur de tweede keer nao Willem Snikking oet praoten wol, die as +dragonder te Deventer is een peerdespul hadde zeen—ie mossen te hoes +blieven, want ik hebbe met oe 't een en ander te verhakstukken.</p> + +<p>De kolde luep mij over de rugge.</p> + +<p>Stao vaste Berend, zee ik tegen mij zölfs, net as de hulponderwiezer +tegen onze Geert zeg, as ie bewiezen mot dat de eerde dreit, daor +Jaaije zon ekel an hef—stao vaste Berend! en ik zee: bestig Jaaije en +gunk bij den heerd zitten, terwiel Jaaije de koffiemeulen ronddreide.</p> + +<p>Toen ze alles zoo wat ten naostebij klaor hadde, dee ik in heur stoove +een „gloria de victoria”, zooas juffer Fik zeg, die Fransch kan, +schuef de Zundagsche stoel met het gruene kussen, de Parlements-stoel +zee doomnee er tegen, toe ie nog hoesbezuek dee, an de taofel, zette +het zulveren deussien met Hannoversche zinkensnuf veur Jaaije, gunk +tegenover heur zitten en dee de mond een beettien scheef lös, um dat +men dan beter kan lusteren—zekt ze.</p> + +<p>Ik was klinkklaore eerbied en dat hef Jaaije graog want ze is van +deftig volk.</p> + +<p>„Berend—zoo begun mien vrouw, naodat ze eerst de neuze in drie +tempo's had esneuten—luster nou is goed toe en gape niet um 't andere +woord, zoo aje gewoonlijk doet as ik oe wat van belang hebbe te +zeggen.</p> + +<p>„Die reize nao Grönnegen giet deur, tegen mien zin en, loat ze deur +gaon, maor toe 'k van nacht zoo met het heufd onder 't dek lag, umdak +dan beter kan denken, want ik hadde de musse vol moezenöste, daacht +ik, of 't ook goed was dat we de notaories lueten komen om oes +testement te maken. Ie hebt met oe bruers nog zoo <span class="pagenum" title="3"></span><a id="p_3"></a>völle mandeelig en +bij leven en starven... maor 't gef nog al opspraoke as een notaries +met een portefulli omder den arm 't hoes ingiet en dan de getuuge en +as ie dan zoo pardoes op reize gaot, daorumme laot het nog blieven, +maor ai je weer gezond en wel, en goed bij oe benul te hoes komt, dan +mut 't gebeuren, want bij oflievigheid mutten er veur vrouw en kind +geen haoken en oogen wezen. „Aje oferoepen wordt, mueje met de +fermilie schoone leije hebben”—zee mien moeder aaltied.</p> + +<p>„Ie wilt dan absluut nao Grönnegen um 't peerdespul te zeen. Te +Hoogeveene gao je in de vuurwagen. Weest dan veurzigtig en eerbiedig +Berend! Want, noa ik heure, ai je achter den venienigen vuurspeijer +zit, is een redelik schepsel heelemaole niks en ie bint butendat niet +heel völle.”</p> + +<p>„Tap is in vrouwe!”—zee ik.</p> + +<p>„Te Grönningen kroep ie—zoo ik verhoope, gezond en wel uut de waogen. +Blieft niet op de stoepe van het staotsiejon staon te gapen, want daor +loopt, zekt ze, alderhande loerangels rond, die graog zunder premissie +in een andermans buusse tasten, en ook jonge scharrelvinken, die as ze +mue bint van 't studeeren, daor hen loopt om eenvoudige menschen de +gek an te steken. Zölfs zöt men der wal is wigters, die arg vrundelik +mut wezen, maar daor toch niet völle an bejagt is. Lustert er niet +nao, want eene schoone vrouw, die van de rede ofwik, is een golden +ring in een varkens-snoete, zegt Salomo. Kuijer daodelik de stad in +en koopt wai je beloofd hebt in een veurnaome winkel. Kniepwinkels +zint griepwinkels. Hei je het deussien en de kette kocht, vraog +tan an de jufvrouw of ie is eventies op de plantine meugt, zoo as +de stadshoogheid zeg, en trek er even de jasse oet en doet in 't +zakkien, da'k oe in de binnenkante van de hemdrok zal neijen veur +'t geldsweerdig papier en 't geld dai je meenemt, het deussien en de +kette en geef dan an de meid een stuuver. Een eigenarfde mut zien +fersoen holden.</p> + +<p>„Bist te in 't peerdespul, gao dan, as 't kan, met de rugge tegen 't +beschot van de groote onwieze tente zitten. 't Is krek een arke, zeg +Willem Snikkink. Blieve zoo ver meugelik van de Trakhener hingste, +want, zeg Itzig, die met de körf löp, 't is gebeurd in 's Konings +Haag, dat zoo'n hengst over 't binnenhekke sprunk en met de veurpoote +teregt kwamp in de schoot van een olde verdreugde baronesse. Dat zul +nou gien landschapshingst doen, maor die Trakhener hebt en groote +verbeeldinge en malle virtuten, geliek as al 't volk oet de tente. +<ins class="corr" id="corr2" title="van een olde +baronesse. Dat zul nou gien landschapshingst doen, maor die Trakhener +hebt en groote verbeeldinge en malle virtuten, geliek as al 't volk +oet de tente."></ins></p> + +<p>„Klapt ook niet ieder oogenblik in de haande, net as of ie niks gewend +zint en wacht daor met tot dat al 't volk het döt. Die alleenig bliede +is, holt ze veur en sukkel.”</p> + +<p>„Snoef is Jaaije!”—zee ik.</p> + +<p>„As ter vrouwspersoonen te peerde ankommen te ruuteren, kniepe dan de +oogen stief digte, alle twee, en denke an dien wettige, eenige vrouw +in 't loeg.”</p> + +<p>„Nou—zee ik, zoo tusschen de tanden deur—daor hek ok genog an.”</p> + +<p>„Zeg ie wat?”—vrueg Jaaije.</p> + +<p>„Jao, dou sust een scheppien suker in de koffie doen.”</p> + +<p>„Zoo, ik meene dai je wat anders zeeen.”</p> + +<p>„Meenen ligt in Braobant”—zee ik.</p> + +<p>„Die wiesneuzigheid kui je wel veur oe eigen zölfs holden—antwoordde +Jaaije, en gunk voort: Itzig vertelde mi lest, dat al wat die +peerde-daomes um de hoed hebt, gien twee lood weg. 't Is alle maole +wind-agosie en wat het fersoen betreft, daor geeft ze maor een heel +klein beettien umme.</p> + +<p>„Röp 't volk hoera! bromme dan maor mee en vraoge an dien naosten of +de ligtekooijen al weg zint en doe dan de oogen maor weer lös—eerst +'t eene en dan 't aandere.</p> + +<p>„Verders bint er in 't spul springers en kunstemakers, die dinge doet, +waorvan een ordinaris Christenmense 't hart in 't lief ummedreit. +Willem Snikkink, de dregonder, was er zeeziek van eworden. Daorum +hek oe wat saffraon in een lappien daon, dai je op de börste mutten +leggen. Doomnees jufvrouw dee dat altied tegen de zeeziekte, as ze +met de Zwartsluzer beurtschipper nao heur zwaoger te Amsterdam gunk.</p> + +<p>„Verders sint er Sineezen in de tente en dat bint de Nederlanders ook, +zeg onze meester as um de pruuke schief zit, maor ik geleuve dat niet, +want de Sineezen sint slim en dou bist.....”</p> + +<p>„Berend Veltink”—vul ik in de reden.</p> + +<p>„Ten aller leste mut ik dij waorschouwen veur de klowwens, heel wieze +kerels, die veur malle Jan speulen. Ik kenne wel manlue, die bij 't +simpele of bint, maor veur wies wilt deurgaon.”</p> + +<p>„Dat is—zee ik—contrarie de sacremento—zoo as de klerk op de +sikketario zeg as ter twee trouwt zint. Geen mense in 't dorp hef nog +wies kunnen worden wat dat zeggen wil, maar dat hueft ook niet”—zeg +de klerk, die verdiepingen in de kop hef.</p> + +<p>„Bemuije dij niet met die klowwens. 't Zint hekstrante vlegels en as +ze wat tegen dij zeggen—<em class="g">zwiege</em>. Dat stiet deftig en ai je een kik +zekt, bije veur de pieren—zeg Snikkink, want 't volk hold het altied +met de gekken. Praot met geen mense in de tente. Egte groote lue zekt +nooit een woord tegen een vrömde en dou bist en eigen erfde van older +tot older. En as 't spul oet giet, blieve dan een stögien alleenig +zitten. Laot het stadsvolk veurgaon, want in 't dringen gebeurt er wel +is vingerkunsies, waor een gaapstok niet rieker van wordt. Carré hueft +ste ook niet goeijen nacht te zeggen, want dou hest hum veur de meuite +betaald en hij gef <span class="pagenum" title="4"></span><a id="p_4"></a>niks nao kompelementen, as ie 't geld in de buusse +hef. Gao, as ie de tente oet zint, voort nao de zwaoger van onze +knecht, die deur een breef van Hindrik van dien komste bewust is, um +er te slaopen, maar gebruuk er niks.</p> + +<p>„Stads werklue muije niet op de kost liggen. Dou kanst in 't bedde wel +en plakkien stoete en een entien worst opeten, dak dij in een blouwe +buusdoek zal knuppen en wat er over blif, laot dat liggen, 't zal zien +man wel vinden.</p> + +<p>„Drink en koppien koffie en wens heur 't beste bij 't weggaon, maor +stoppe elk van de vief kinder twee cent in de haand veur molboonen. +Een kinderhaand is ligt evuld en dou bist, op en klein beettien nao, +olderlink.</p> + +<p>„Zörge dan das te 's mörgens vrog genog an het staotsiejon bist, um 's +aovens bij welwezen, ongeveer negen uur, in 't loeg te wezen bij vrouw +en kind<ins class="corr" id="corr3" title="Niet in Bron.">.</ins>”</p> + +<p>Toe nam ze twee snuffies, over links en over regts. Ik was mue van +'t lusteren en gunk de deele is over en in den hof um 't firmament te +bekieken, smeerhe daornao mien stevels ter dege in met traon, dee de +tabaksdeuze vol, lee de tondelpot er naost, streek het haor van mien +deup-, aovendmaols- en groevehoed glad en zette mien stok met koperen +spiekers en leeren rieme an de veurdeure.</p> + +<p>De klok slueg negen. De knecht was weer zonder goeijen aovend te +zeggen nao bedde gaon, met een koeze minder, en een mond as twee +aanderen, de meid was stillegies weg e sluepen en Geert dreumde van +hengsten en roovers en paljassen.</p> + +<p>Ik zee heel vrundelik: „nacht Jaaije!” en zij zee: „nacht Berend!” en +ik kreup in 't bedde. Jaaije schuef de gerdienen goed digte, maor ik +kreeg geen wenk in de oogen en gluerde deur en gleuffien wat Jaaije +uutvoerde.</p> + +<p>Eerst neide ze en zakkien in mien nije hemdrok, lee schoon ondergoed +op mien stoel en mien Zöndagsche kleeren en een slaopmutse, smeerde +toe twee snee boerenstoet van en el laank, rolde er rookworst in een +Drentsche Kraant en stopte en helder wit linnen geldzakkien in de +laotaofel.</p> + +<p>„'t Is toch een kant, zörgelik wief<ins class="corr" id="corr4" title="Bron: ’">”</ins>—dacht ik en snurkte als een +Bulgaar, toe ze 't dek opslueg.</p> + +<p>Um vief uur, trok Jaaije mij an 't linkeroor en ruep: „nao 't +peerdespul Berend!” en een kwartiertien laoter was Berend Veltink in +'t Zöndagsche pak.</p> + +<p>Toe gaf ze mij 't geldzakkien en zee: „nemme genog mee—men weet niet, +bij leven en starven” en de oogen wuerden heur nat en ik knipte er ook +mee, maor 't wol niet.</p> + +<p>Ik at staondeweg een brugge, drukte Geert, die in 't bedde lag te +liepen umdat vaoder op reize gunk, de hand, keek de hond is an, smokte +Jaaije, veur 't eerste in roem 14 jaor—as men trouwt is, komp men der +zoo niet toe—zee: „tot mörgenaovend volk!” en stapte 't loeg oet, +met allerlei moezennösten in 't heufd.</p> + +<p>„Waor giet dat op an?”—ruep Gerrit Platzer.</p> + +<p>„Nao Carré.”</p> + +<p>„Nou—zee ie—ie konnen oe geld ook wel beter gebruuken!”</p> + +<p>Ik zee niks.</p> + +<p>„Waor zal 't hen?”—vrueg de scheper.</p> + +<p>„Ik gao hen, waorvan ik mörgen werrumme kom, maor ie breijen an jou +leste hoosse en jou schaoppeschuppe kui je wel present geven an 't +Meseum te Assen”—snouwde ik hum toe.</p> + +<p>Nao een uur fiks stappens, kwam ik an een harbargien bij 't kernaol en +gunk ter in om mien vief zinnen is wat te verzetten.</p> + +<p>„Herink, Berend—zoo wuerd ik daodelik toe espreuken—nou al op 't +pad?—Hoe is 't met Jaaije en Geert?—En de olde mueije heft of +elegd?—Hei je onze broene nog?—Hoe is <ins class="corr" id="corr5" title="Bron: t">'t</ins> met de knobbel, die +Jaaije aachter 't regter oor hef?—Is die Grönninger half wieze +boerheeren-zeun nog bij oe in de kost?—Hef de doomnée de vrouw in 't +bedde?—Onze Klaos hef an elot en wat zint de rampelzanten duur!—En +ie hebt zoo timmert, heur ik!—Is oe vrouws moeder de lintworm al +kwiet?—En zit ie nou in 't hok?”</p> + +<p>„Geef mie een glaassien klaore”—zee ik.</p> + +<p>„En waor geet 't hen?”</p> + +<p>„Nao Carré.”</p> + +<p>„Hei je al <ins class="corr" id="corr6" title="Bron: n">'n</ins> kaortien?”</p> + +<p>„Nee.”</p> + +<p>„Nou, dan kui je wel mal oet en mal in hoes kommen!”</p> + +<p>Ik gaf een stuver, dee mien pakkien an de stok en de stok op de +scholder en zee: gezondheid zaomen! en gunk de deure oet en trok die +driftig achter mij digte.</p> + +<p>Toe 'k en twintig tree egaon hadde, heurde ik mij naoroepen: „gaot, ai +je te Grönningen komt, voort bij Carré an um een kaortien en doe hum +de groetenisse van onze Klaos, die lest 's aovends ok zien spul hef +ezeen!”</p> + +<p>„'k Zal 't vrij maoken”—schreeuwde ik.</p> + +<p>Um elf uur zat ik bij Thomas in 't Hoogeveene an de koffie en roem +twaalf uur stapte ik in de vuurwaagen met twintig mans- en zeuven +jonge vrouwspersonen.</p> + +<p>Naost mij zat een hoezaor, die mij ieder keer ankeek en lachte en dan +zee: pik!</p> + +<p>Ik weurd in 't leste krieuwelig en vrueg hum: „zeg is, jonkman de +peerde-ruuter, waorumme zegge ie zoo vake tegen mij <em class="g">pik</em>?”</p> + +<p>„Omdat je dan zouwen zeggen: <em class="g">tik</em>!”</p> + +<p>De twintig mans- en de zeuven vrouwspersonen proestten 't uut van +lagchen.</p> + +<p>„Das flouw”—zee ik.</p> + +<p>„Dat is 't ook—zee hij—maor hei je ook tabak?”</p> + +<p>„Jao wel”—zee ik en gaf hum mien deuse.</p> + +<p>Toe nam hij een proeme zoo groot as een <span class="pagenum" title="5"></span><a id="p_5"></a>calvienappel en stopte +daornao zien Duutsche piepe en zee tegen drie man, die op onze banke +zatten: „ook stoppen?” en waoragtig de kerels deeën 't, en eene der +van ruep mij bertaol toe: lucifers!</p> + +<p>Ik gaf de tondeldeuze, maor zee toch: „ai je mij nao de waorheid +vraogt, dan bin ie gezaomentliek wel wat hekstrant.”</p> + +<p>„Als je dat tegen mijn wachtmeester zeiden—riep de hoezaar—dan was +het dadelijk: in de provoost, drie dagen op water en brood, krom +gesloten en...”</p> + +<p>De schrik slueg mij um 't harte, en ik meende Goliath den Philistijner +te zien, maar ik had niet zoo völle couragie as klein David en in de +benauwdheid zee ik: „wi'j een stukkien worst, kavalderist!”</p> + +<p>„Om u te dienen”—zee de hoezaar.</p> + +<p>Om <em class="g">mij</em> te dienen—nou, dat mankeerde er nog maar an!</p> + +<p>Ik lee mien pakkien op de knie, knupte de zakdoek lös en daar lagen de +beide plakken versche stoete, o zoo aordig tusschen de lekkere worst, +net as een paar lievelingen in de aarms van er moeder.</p> + +<p>De hoezaar, altied even vrijpostig, nam zonder vraogen de worst en +vrueg: „heb je ook en mes?”</p> + +<p>„Jao wel<ins class="corr" id="corr7" title="Niet in Bron.">”</ins>—zee ik en gaf hum mien kniepmes en daorop sneed hi de worst +half deur, en de eene helfte in zeuven stukkies en ruep: „aannemen +dames.” De zeuven wigters huelden de haande op en kregen elk een +entien en daorop zette hi zien roege mutse of en deed de voerig lös en +lee er de andere helfte in.</p> + +<p>Toe lachte de brutaole kerel nog eventies tegen de worst en knikte er +tegen en zee: „tot wederziens!”</p> + +<p>Ik knikte geen woord, maar dacht: „daor mos Jaaije nou is bij wezen!<ins class="corr" id="corr8" title="Niet in Bron.">”</ins></p> + +<p>Toe de hoezaor de mutse weer op de kop had ezet, vrueg hij mij: „leef +je in den echten staat boertje?”</p> + +<p>„Jaowel”—zee ik.</p> + +<p>„Nou—zee hij—doe dan de compelementen van Philip Tukker, hoezaar van +Zijne Majesteit den Koning der Nederlanden—petten af! schreeuwde hij +tegen de 20 manspersonen en zij deen 't ook—doe dan de compelementen +van Philip Tukker aan jou vrouw!”</p> + +<p>„Dat hoop ik waar te nemen—zee ik—maor dachte: ik zal er wel op +passen!”</p> + +<p>De trein stund stille, een kerel met glimmige knoopen op de jasse keek +in de wagen en ruep: Beilen!</p> + +<p>Nee!—schreeuwden er een stuk of wat—ik hueld mij dood stille en piep +zee de gloeijende supplejant en nums zee en woord tot an Assen, waor +de vuurspeijer drinken mos hebben, zee de hoezaore, dat een bereisde +snaok was.</p> + +<p>„Is hier ook okkasie um een borrel te koopen?” vrueg hij an de +conducteur.</p> + +<p>„Neen”—was 't antwoord.</p> + +<p>„Nou—zee hi—dat is een mooije Provinciale hoofdstad, waor een trein +ankomp met twee honderd man en niemand een borrel kan krijgen. Dan +is het in Turkije nog beter. As een vremde daar aan de eene kante +een dorp binnenstapt, komt hum dadelijk een Bulgaar te gemoet met +een welkomstdronk, brandewijn met peper, pimpernel, foelie, mosterd, +kruidnagels en wormkruid, goed door mekaar geroerd en zegt a vous! en +drinkt het in een keer leeg, en dan nemp hij de vrömde onder den arm +en brengt hum de andere kante het dorp weer uut. Kik de onbekende een +beettien zwart, dan gef hi hum een schop en zeg: het compelement aan +de familie. Wat zeg je daarvan boertje?”</p> + +<p>„Ik zegge niks”—zee ik.</p> + +<p>Van Assen tot Grönningen was alles stil in de wagen.</p> + +<p>De hoezaor sluep en ik hueld mij of ik sluep, want ik was bange dat +hie weer wakker wuerd.</p> + +<p>Endeliek stund de trein stille en zee men: Grönningen, en de hoezaor +sprung overende, dee zien verschrikkeliek slagzweerd umme, slueg an en +vrueg: „heeft er ook nog iemand wat te reclameeren?”</p> + +<p>Ik dachte an de worst en zee: „dat is te zeggen vrindschap...”</p> + +<p>„Excellent—schreeuwde ie—kom te Haarlem, dan zal ik jou presenteeren +aan mijn wachtmeester en aan Lourens Koster, die de letters uitvond, +daar jij niet veel van gegeten hebt!”</p> + +<p>„Vooruit!”—en daor zwierde ie hen met de groote jasse in de wind, net +as een blouwe draak.</p> + +<p>Toch was 't een aordige kerel.</p> + +<p>„'k Hoop het nao te komen<ins class="corr" id="corr9" title="Bron: ’">”</ins>, schreeuwde ik hum aohternao en toe +klouterde en stommelde al 't volk oet de wagens.</p> + +<p>Daor stund ik op de groote stoepe van het Grönninger staotsiejon, maor +maokte gaauwe dat ik vort kwam, van wegens het spectaokel dat daor +was. Ik kan niet tegen drokte en bin zwak van heufd, da'k oet de +messels heb eholden—zeg onze olde vroedvrouw.</p> + +<p>Heel zaggies kuijerde ik nao de Heerepoorte op. In gien twintig jaor +was ik in Grönningen west. In Decembermaond von Anno 1837 ree ik der +hen met Mannus Geugel, die lest an een kronkel in de darm estörven is, +ieder met een vet zwien, somma sommarum met ons vieren. Um drie uur +ree we oet en 's aovends kwammen we te Grönningen<ins class="corr" id="corr10" title="Niet in Bron.">.</ins> Onder weg haw we +28 zeupies drunken. Mannes was ter niet vies van, maor even veur +iedere harbarge wuerd ie wat onpasselik, zee ie, en ook had ie een +misseraobelen last van kolde veuten, waorveur een snaps zoo goed was, +zee ie, en ik drunk met, um hum gezelschap te holden en ook as goed +vrund. Men moet hoelen met de wolven daor men met in 't bosch is—zegt +Jaaije. Ze zul niet zeggen: daor men met in de harbarge is.</p> + +<p>Heerink, heerink, wat is dat Grönningen daor veur de Heerepoorte +veraanderd! 't Veur-ende van die olde griezelige smoezelige poorte +steet daor nou moederzielig <span class="pagenum" title="6"></span><a id="p_6"></a>allenne en in de walle hebt ze een gat +graoven, zoodat vrund en vijand de stad zoo maor in heur fasie kan +gloepen.</p> + +<p>De meeste mensen luepen um de poorte hen, maor ik gunk der eerbiedig +onder deur, want daortoe is een poorte toch verordineerd, en eert de +oldheid!—zeg onze Doomnée altied.</p> + +<p>Toe 'k der weer onder weg was, bekeek ik hum ies van achteren, maor +och wat een aokelig gezigte. Krek of ie tegen Dries Popke, de +half-wieze oet het warkhoes, kiekt, as die Zaoterdags 't buis met +modder en kalk besmeerd en de bokse scheurd hef.</p> + +<p>„Waaromme laot ze toch die poorte daor zoo staon?”—vrueg ik an een +Grönninger pelietzie-diender.</p> + +<p>„Op order van den Staat en voor de hantikwiteit”—zee ie—en toe wus +ik nog niks.</p> + +<p>Eer ik de Heerestraote ingung, die daor zoo parmantig op de Drentsche +hondsrug lig, knapte ik mij wat op, veegde de stevels met een beetien +gras en spije of, poeste het stof van mien hoogen hoed, knupte de +jasse digte en bleef nog is een stögien staon rondkieken en miemeren<ins class="corr" id="corr11" title="Niet in Bron.">.</ins></p> + +<p>Ai je de wereld regt beziet en wat de starvelingen zoo al uutvoeren, +dan mui je toch met de oldvader Kokkeejus zeggen: de menselikke natuur +zit eeuwig en arfelik dwars in de wagen. Van dage wil ze in de heugte +en mörgen in de leegte—nou opbouwen en strakkies weer dale smieten, +dat is 't grootste pleizier van 't verdreide menschdom. Onze lieve +Heer hef de mensch platvoet op de eerdkloot zet, maor hij wil altied +de heugte in. Daorumme bouwde ie de toren van Babel. Die vaderen oet +het olde Testament wilden de neuze deur 't achtensweerdige blaauwe +oetspansel steken, um is te zien wat daor eigentliek wel achter zat en +toe'k daor lest met mien vrouw over sprak, zee mien zeuntien, die op +een stoove bij 't vuur zat eerappels te braoden: daor zit niks achter. +Dou bist een Pariesche commenist Geert—zee ze en ik zal de meester +der is over onderholden. Ik wil dat gedrei van de eerde ook niet +langer hebben. Laot de stad in 't ronde gaon met al de kwiksteerten, +die der in zint, maor 't platte land holt 't geloove vast dat de +zönne maor eenmaol op Hiski'ja's smeekinge stille stund en nao die +dag altied weer deur kuijert, boven over en onder langs. En hoe gunk +'t die Babelbouwers? 't Warkvolk kwamp zoo hooge—zee de scheerbaos +lest, toe ie van een oefening kwam—dat ze mekaor niet en konden +verstaon. As de timmerman nao beneden ruep um zien doemstok, dan bragt +de krullejonge hum de zaoge en as de metsler um kalk schreeuwde, kwamp +de opperman zien knecht met de borrelflesse, daor hij al evenwel neet +kwaod um was want de metslers zint goed van inbörst. Zoo luep alles in +de war en dikke ruzie op de koop toe. Dat zee de scheerbaos, die völe +groote lue sprek en in 't geniep moddern is. En zeet nou hier. Onze +veurolders hebt de grond in de heugte warkt, dat de rugge der van +kraakte en nou smiet de kinds-kinds-kinds-kinder ze weer in de grafte, +en op de plaatse waor de toren van Babel hef estaon, zit de filesofen +nou in de grond te wrueten, of ze ook een steen kunt vinden waorop de +Babelbouwers hanepooten hebt ekrabbelt. Ze kunt dat lezen—zekt ze—en +wij mut het geleuven al zint 't ook leugenaors. Jaoren en jaoren hef +Grönnegen met groote wiesheid de eerden mantel um den pokkel ehad en +nou scheurt ze hum der of, onder 't geschreeuw van licht, lucht. In de +Grönneger karke geet het net aanders umme. Veur en viefentwintig jaor +zetten de stads schriftverklaorders overal de keerse bij um op te +snuffelen wat neet waor was en dat was warempel geen klein beettien, +zoodat de eenvoldige geleuvigen de grieuwels over de grauwels luepen +en nou staot ze op de preekstoel en der onder in 't hok en poest wat +ze kunt om dat licht weer uut te kriegen. As 't niet wil, krigt 't een +domper op de kop.</p> + +<p>As we in 't loeg is over zukke dingen praoten in de lange +winter-aovens, dan zeg Snikking altied: „de kop op zie- en de kop +veurover-partije verlös 't altied en as in de hoogere burgerschoelen +de jonks ofekserseert hebt en ze over stad en land gaon, dan lig de +ortedokse partij op er ende. Of ze daor in Grönningen al poesten tegen +'t licht, met een perfester als veurpoester, 't helpt niks, 't mensdom +wil de oogen niet meer op kemando digte kniepen, maor ze altied wied +waogen open hebben.”</p> + +<p>Jaaije les nog wel is in de Leere der Godzaligheid, een heel dik boek, +ook met rooije letters, nog van die olden daor je op reken kunt, en +toe ze lest ter doezelig van was, zee Ester, die in 't loeg jonge +haonen opkof: „Och, vrouw Veltink, ik kan al wai je neudig hebt wel op +een stuuvertien schrieven: heb God lief boven al en de menschen as oe +zölfs. Lao we dat maor doen, vrouw Veltink, en wij komt wel waor we +graog wezen willen.”</p> + +<p>Snikkink, die net bij ons in hoes was, zee: „gao met, Ester, ik heb +nog een beste olde kippe, die krigste present, want dou bist een +knappe jeudinne.” Jaaije schudde 't heufd en hef de heele dag niet +proot.</p> + +<p>Een Grönneger schoefkarre steute mij oet die prakkesaotsie en ik gunk +de Heerestraote in, die daor zoo groots op onze Hondsrugge lig, <em class="g">onze</em> +Hondsrugge zeg ik twee maol achter mekaor. Jao, dat mag die Grönnegers +nou en dan wel ies onder de sirkonfleksie worden ebragt,<ins class="corr" id="corr12" title="Bron: ."></ins> want as +die Drentsche Hondsrugge zien start, waorup de stad lig, stillegies +onder heur wegtrok, bij occasie per exempel dat het volk in de +Harmonije zat te kösteren onder een muziek-konsert, dan zakte de stad +met al heur heerliekheid perdoes in de klei. Oeze wetholder hef altied +schik as ie daorvan praot, niet um dat wegzakken, maor dat Grönningen +deur Drenthe wordt edraogen.</p> + +<p><span class="pagenum" title="7"></span><a id="p_7"></a></p><p>„Nou—zee Jaaije lest—'t wordt ook deur Drenthen regeert, de +Goeverneur is een Landschapskind en de Scholte zien olde ook.”</p> + +<p>De huuze in Grönningen zint hoog, maor smal en de lue slaopt er völle +op de zolders, soms wel twee en drie laogen boven mekaor. Itzik +vertelde, dat ie er ies bij nao fermilie, op een brulfte, slaopen had, +vier en 't negentig treeën in de heugte.</p> + +<p>Jaaije zee: „jonge Itzik lao we 't op de helfte maoken, want in 't +optellen, dat hek mangs e markt, vergisse ie oe wal is een enkele +keer, namentliek dai je in de drokte zekt, zeuven en zeuven is +zestiene en vief is drie en twintig.”</p> + +<p>Laot het zeuven en veertig trappe wezen, 't is toch griezelig 's +nachts zoo an 't ende van den eerdbol te liggen, zunder benul. +Stads-docters zekt dat het gezond is boven de begaone grond te slaopen +en de bruer van de commies, dat een scheikundige mut wezen, wil +hebben, dat al 't volk 's nachts boven de wind mut liggen en oet 't +gezigte. Die 't hoogste lig is er 't beste an toe, want die krig al de +addees, die ze in de leegte oet de kop löslaot, en opwippen, umdat ze +ligter bint as de stikstof, veur nummedal.</p> + +<p>Jaaije schaterde 't oet van laggen en zee tegen mij: <ins class="corr" id="corr13" title="Niet in Bron.">„</ins>nou, as ie +zeuven en veertig trappe mut opklauteren, kom ie 's mörgens bij 't +eerste hanengekrei eerst veur 't bedde.”</p> + +<p>Met een klein ketiertien was ik op de groote Mark en gunk de Vismark +over, straote in en straote oet, nao de Ossemark en langs 't fondement +van Gejot, waorveur ik de hooge hoed ofnam, geliek as Boerhave dee +veur de vleerboom, en veurbij de akkedemie, waor de wiesheid van +Drenthe oet komt, zee de olde köster altied en dan kneep ie de oogen +digte van wege een proces, daor hij arg maoger van was eworden, en +endeliek stund ik veur een zulversmidswinkel, waor een jufvrouw achter +de teunbanke stund te lezen. Ze had in eene haand de Grönninger en in +de andere de Pervinciaole Krante en las, um geen kwao oogen te maoken, +nou een stukkien oet de eene en dan oet de andere. En braof wief, +dacht ik.</p> + +<p>'t Was een maoger mensien, met gutige ooge en een puntneuze. Ik gunk +der in en naodat we eerst en beettien tegen mekaor neegen hadden, +waorbij mij de hooge hoed ofvül, zee ik, om te begunnen: „Och +jufvrouw, wat een weertien!” An de toespraoke zatten twee +handvatsels—ze kon anpakken wat ze wol: mooi of lellik. Jaaije zeg +aaltied: as ie tegen geleerde of vernaome lue wat zeggen mut, dan mui +je der eerst zoo wat om hen teuten. „<em class="g">Waorum</em> hen?”—vrueg ik. „Jao, ai +je dat wusten, dan was ter gien „omhen” neudig!”—zee Jaaije.</p> + +<p>„Heerlijk weertje!” zee de jufvrouw, „en wat is er van uw dienst?” +Nou, die vraoge völ mij wel wat onverwags op de hoed. Die zulver kof, +wil eerst wel is wat om zich hen kieken, die grip maor zoo neet toe, +as of hi veur de hakselkiste steet. „Hei 't volk goed in +order?”—vrueg ik. „Best—zee ze—maor mijn man is nao 't olderlingen +gezelschap”. Te duuvel—dacht ik, dat is hier veurnaom spul. 't Was +mij of ik bij oes in de kerke gunk, regt oet, regt an nao 't hok. En +toe dacht ik zoo op ees an de scholte en an de motte, die 'k wat veur +zul zingen, en an de vosse-jagt. „Apperoppo—zee ik—vangt ze der nog +wel is wat?” „Och man! dat geet slecht, de menschen wilt de kerke neet +meer in!” Ik markte dat ik met de jufvrou was in de sacramento +contrario, zooas de klerk zeg, en zee: „hei ook zulveren lodderein +deussies?” „Ja wel, vrundschap.”—„Zoo—en ook met veurstellingen oet +de Schrift, bij veurbeeld met de 3 jonkmans in den glennegen oven?” +„Dat weet ik zoo waar niet,” zee ze, „maar dat is toch ook niet heel +toepasselek op een o de la rijne doosje.” „Ja maor—zee ik weer—<ins class="corr" id="corr14" title="Bron: „"></ins>ik +heb der nou eenmaol zwak op, want in de veurige weeke heb ik mien +veurste vinger in den stoetenoven brandt en toe hef mien vrouw—Jaaije +het ze, ze is nou een dikke dertig, maor ze hef verdiepings in +'t heufd en ze kan schrieven as een notaories en ze gaf mij een +zeuntien, Geert is 't edeupt—ie hebben toch oe kinders wel laoten +deupen, mensch!—eigentliek mos hij nuemt worden, volgens een olden +gepensioneerden kenonrider, Géraard, en dan haolt ie de naom oet +as een kakije—en Jaaije is grootsch met de doomnée zien vrouw, +van wege haar fatsoen en ze lat zich de botter ook neet van de +brugge krabben.... waor bink ook weer begunnen jufvrouw? zee ik, +want de trein soest mij nog deur 't heufd.”—„Met een lo de la rijne +doosje”—zee ze. Lo de la rijne doosje—wat kun ze dat smeu zeggen. +De jufvrouw gunk an 't zueken, maor Jonkmans in den oven waren der +neet mank, wel Absolon, die met mooi krulhaor an een boomtakke +hung, terwiel zien ezel, waorop hij ezeten had, een olde wiesneuze, +voortluep, en dee as of ie der niks van markte dat zien baos achter +was ebleven. Ik kon 't den langoor anzien dat ie er niks te goed +toe is ewest um met Absolom ekspresseliek onder de boome deur te +scharminkelen. 't Schilder was zoo mooi dat ik Absolon ellendig kun +heuren schreeuwen en daorumme was zoon deussien goed veur de vrouwen, +om de oogen in de naomiddagpreeke lös te holden, te meer daor Absolon +een knap manspersoon was, met zien broek in de leerzen met geele +kappen en een karwats in de hand en spooren an de hakke.</p> + +<p>Over de pries wuerden we 't nog al gouw eens, zoodat binnen anderhalve +uur de heele handel was of eloopen. Ik bedung een sponsien met wat o +de Kolonnie der in, op de koop toe, maor dat gunk de jufvrouw nog al +hard of. Toe zee ik tegen de jufvrouw: <span class="pagenum" title="8"></span><a id="p_8"></a>„Och jufvrouw<ins class="corr" id="corr15" title="Niet in Bron.">”</ins>—zee ik—„mag +ik, terwiel ie mij 't zulver sekuur in een pampiertien doet, eventies +wezen, de naom die de hoogheid der an gef is mij deur 't heufd +escheuten”—en waorachtig, 't mens begreep mij momentelik. Wat is dat +stadsvolk vernemstig!</p> + +<p>„Loop maor de gang ten ende”—zee ze, en toe ruep ze meteen: „Antje, +wijs de plee is an den Drentschen landgebruiker!” Ik dreide mij umme +en zee: „Landbezitter, jufvrouw,” en toe maokte zij een boeginge tegen +mij. 't Was een duuvekaoters aordig wief en ik wol ze wel veur een +dag of mennig meenemen nao ons loeg. Jaaije zul der wel aordigheid +an hebben, as ze mekaor niet te wies afweuren. Ze zul ook wel schik +hebben an mien vrouw, die aaltied zeg: „de helft van viere is drie +en die zint veur mij,” maor die te gaste giet mut de minste wezen. +Vrogger was 't er een scholtinne in 't Overieselsche, die had altied +lo-sjees, zekt ze er geleuf ik tegen, om ze te drillen. Soms had ze +drie of vier tegelieke en ze lag met heur allemaol over hoop en as +nou die lieve kinders ook onder mekaor ruzie kregen en de scholte er +endelik zien neuze tusschen stak en van nums geliek kreeg, dan greuide +de scholtinne. „De vuursteene muije kitsen—zee ze, dat gef vonken.” +Jammer dat de zulver-juffrouw een karbonkel an de kinne hadde, maor +heur man was olderling en de karbonkel kan dus wal blieven zitten. +Antje wagtte op de drumpel van de keukendeure zoo lange da'k bij heur +was, gaf mij de hand en zee: besjoer! Nou, ik was hier vrömd in hoes, +anders, 't wigt speulde mij wel wat te völle mannegies egaol. Ik +antwoordde niks en toe zee ze: „vooruit is de weg!” en ze gunk veur +mij an tot an een dwarsgangien. Toe bleef ze staon en zee: „daar, +aan 't einde!” en daanste toe deur de gank hen weer nao de keuken. +Ik keek ies um 't heukien van 't ziedgangien, om op de terugreize niet +in 't vrumde pand te verdwaolen. Daorop trok ik op een deure an en och +heerink, wat kwam ik in een nuuver kaomertien! De mure was halfweg met +heerdsteenties metselt en daorop viervuetige dieren en veugels en der +was ook een wit eboend bakkien met pampierties, zeker een legkaorte, +zoo as onze Geert lest van de schoelopziender kreeg, toe hie wus dat +een iegelik mense, zölfs de scholte, stikstof in zuk hef en dat, ai je +de lucht oet ien mense pompen, hie endelik niet meer wet of ie der nog +is. Zoo ten naosten bij mut Geert ezegt hebben, zeg de scheper en die +had het van Roelf Plander, die 't weer heurde van de oldste wetholder, +die doof is.</p> + +<p>Ook was 't er een raampien in 't kaomertien en daor keek ie met nao +'t Grönneger firmament. 't Vertrekkien, dai je ook op grundel konnen +doen, net of der wat geheims kan gebeuren, mal volk die stadslue! was +maor een tikkeltien kleinder as datte van de commies, die bij Reindert +Platte te hoes lig. Daorin steet een ledekantien, waor de commies net +in past as hij op ziedde lig, de beenen boven mekaar hef en de hande +gevollen boven op de slaopmusse. Boven zien heufd zint twee touwen an +de stielen van het ledekantien espannen, an 't eene hank hij zien +kleeren op, an 't andere de stevels en zien hoed. As ie mörgens op +stiet, mut ie zik op bedde antrekken, sprink ter oet nao de wastaofel +en as ie de deure lös wil hebben, um de kamer oet te komen, mut ie +eerst weer in 't bedde. Um in de kamer te komen, mut ie, as de deur +lös giet, voort in 't bedde en der weer oet um de deure digt te maken. +'t Kamertien hef een raompien met 4 roeten, die 't oetzigt geeft op 't +varkenshok, dat hum nog wel is wat opmuntert. Nou gef de man ook niet +meer dan 35 stuuver huure in de maond, maor ik verdiene ze wel met +springen—zeg ie. Toe 'k alles goed bezien hadde, trok ik de jasse +oet, dee de hemdrok lös en nam oet het zakkien, dat Jaaije mij an +de binnenkaante daorvan neit hadde, een bankien van vief en twintig +en zes, zeuven rieksdaalders en toe scheut ik de kleere weer an en +gunk heel deftig nao de keuken. Antje zat daor as een groote mamsel, +moederzielig alleenig an de koffie en leesde. „Traktaotties Antien?” +vrueg ik. „Ja, antwoordde ze—over de gruwelijke moord in Suriname en +van 't zwaore regt in Vlissingen.” „Hol de hand is op”—zee ik—en ze +dee 't en ik lee er zaggies een stuvertien in en dee heur toe de hand +heel veurzichtig en secuur digte, maor ze maakte hem subiet weer lös, +nam het stuvertien tusschen doem en vinger en zee heel ordentelik: +„hoeveel moet ik daarvan teruggeven, landbezitter?” „Niks!”—zee ik +met een vrindelik weldaodigheidsgezigte. Eerst keek ze 't stuvertien +an en zunk: „o groote schat, o groote schat!” en toe keek ze mij an en +zee ze: „ik wou dat ik zoon boertje had!” en danste daorop drie maol +um mij hen—de horlepiepe geleuf ik. Ik wol eerst laggen, maor was +bange dat ze van bliedschap van de wieze was eraakt, dat mij spieten +zul—um 't stuivertien namentliek. Ik sprunk de keuken oet en luep nao +'t veurhoes, waor de jufvrouw stund te lagchen, dat ze zonder scha +veur heur fersoen wal achterwege hadde kunnen laoten.</p> + +<p>„Hier zint de beide pakjes”—zee ze en onderwiel ik die in de +binnenbuusse van de jasse stopte, haalde ze mij een glaassien +annisette. „Mien lieve mens”,—zee ik—„dat past mie nou eigenlik +niet, want ie mutten weten, dat ik bij Carré mut wezen.” „Zoo!”—zee +ze. Ik dachte dat ze mij nog wel ies weer zul neugen en keek het +glaassien gedurig op zien Zöndags an, maor ze dee er 't stilzwiegen +toe. Hoe harder ze zweeg, hoe meer zin ik an 't likkeurtien kreeg en +toe ik in 't leste, zundig mense die ik ben, begun te geleuven dat +het goeije schepsel 't glaassien liever wol holden, maokte ik van +de accasie, <span class="pagenum" title="9"></span><a id="p_9"></a>dat ze zich eventies umdreide, gebruuk en drunk het in +eenmaol leeg. Toe nam ik ofscheid van de jufvrouw en gaf heur de hand. +„Dat mue je doen met jou'ws gelieken en ook wel met minderen,” zeg +Jaaije, „maor nooit ofte nummer met hoogeren. As die oe het eerst de +hand toesteken is 't wat anders, maor die mue je dan niet onwies +kniepen, net as of ie een vlegel anpakt!”</p> + +<p>Nou gunk ik is weer over de markt, maor kocht, as eigenarfde, een +kaortien tweede klasse, zoo as Jaaije mij even veur 't ofscheid nog in +'t oor lusterde. Veur ieder onderkaomer, waor botter en keeze en eijer +en worst en tonge en naogelholt wuerd verkoft, stund ik een stögien +stille. Jong, wat kan zo'n rood of gel zuetemelkskeessien oe snueperig +ankieken. Ik dagt er nog an, toe we ies met ons drieën op beroep +oetgungen, da' we 's mörgens in de harbarge van het Hollanse dorp +roem drie vörrel van een keessien op atten—allennig om ons fersoen +op te holden—zee Hendrik Snottel, die de oldste van ons was, want ze +zullen, ai der niet goed van prueft, meenen dai je 't niet kent, en +buten dat, al wat er op taofel stiet—zee ie—is 't onze, want wij +betaolen 't, en toe stopte hij zeuven plakkies Boelonnie-worst in +'t vesse-zakkien. Hij hef ook al ies op reize, als volmagt veur een +veenschop om een olde waotermeule te koopen, een pas angebreuken +ribbestuk metnuemen. Dat lee ie op 't heufd, onder de broene pruuke, +die van zien overgrootvaoder herkomstig was en toe de kiepe der over +hen en de lappellen over de ooren, onder de keel digt eknupt. Toe +ie in de benedenkaomer de maoltied betaolde, zee ie, dat ie 't zoo +bedroefd in de koezen had, „Beterschap, meneer!—zee de kastelein—en +ik holde mij gerecommandeerd.” „Dag, ezel!” antwoordde Hendrik +Snottel—maor 't leste zee ie zaggies.</p> + +<p>Verders hef Grönningen mooije winkels, veural veur de pronk, veur +hoesraod en zuetigheid veur de tonge. 't Is winkel an winkel en wat +staot ze permantig liek en drung op mekaor, net of ze een pin in 't +lief ebt, zoo 's aovens is um 't hoes te kuijeren, dat bij oes een +heele aordigheid is, daor komp hier niks van in.</p> + +<p>De stoepe dat is heur keuninkriek en daor staot ze dan ook, as 't zoo +zaggies an duster wordt, um is aosem te halen. En wat woont der een +volk onder de begaone grond! Zwaormoedige Christenen, dagt ik, maor +Snikking zee, dat de vrolikke Franssies er soms aordig hoes holden. +Toe 't licht opesteuken weur, was Grönningen eerst regt in zien +pontifikaal, want bij alles wat mooi is, zet ze gasvlammen. Och, ai +bij veurbeeld daor in zoo'n prentenwinkel kiekt, met wal een doezijn +gasvlammen en denkt dan an Geesienmeuije achter heur teunebankien in +'t loeg, waorop een pieplampien steet met peterolie en waorbij 't +olde mensch er oet zut as de teuvereese van Endor, dan mag men wel +van oes zeggen: 't is een volk, dat in de duusternisse zit! Grönningen +was nou an de kuijer. Wat een gedreei en gezwier en geparlevink en +gegiebel en geginnegap! Bij oes geet, 't zölfde bij dag of bij aovend, +ieder stillegies zien weg. Der heft nog nooit eene draaft, zölfs +niet as zien vrouw in nood zat. Geen mens vertrek zien gezigte en +ieder hef een zwaormoedegen gank, net of hum een pak op de kop en op +'t harte lig. Geet de eene de andere veurbij, dan zeg ie: naovend +zamen! met een geluud as of 't oet een kelder komp, net as oeze +köster op oldejaorsaovend zingt: oet diepte van ellende, en is 't een +vrouwspersoon dat oe tegenkomp, dan pip 't as 't rad van een kruwagen +dat niet esmeert is. Hier lacht en joegtert 't piepjonge goed, dat het +een aord hef. Of ze van de tongrieme zint esneden, net as de kreije +van meneer van Tippelen, die leert hadde de boeren te complementeeren +met schobbejak, ik weet het niet, maor rap zint ze. Snikkink zeg: +ze smeert gedurig de mondschrenieren en dat kan wel waor wezen. +In 't eerst nam ik gedurig mien hoogen hoed of as 't er een deftig +manspersoon mank luep, maor geen mensch dee of zee wat weerumme en toe +luet ik 't er ook bij. Ik keek evenwel goed links en regts, of ter ook +een perfester tusschen luep, daor bint er een vieftig zeg de klerk en +elke 4 studenten hebt ter eene, die 't er nog volhandeg genog met hef +um van 't lösbandige jonge volk ordentelieke hoesvaoders en veural +kostwinners te maken. 't Liefste wol ik zon sniedersbaos onder den +hoed hebben ezien, eene—zeg Itzig—die een mense heelemaole oet +mekaar nemp, wat te lang is eworden, inkört, en wat te kört is, +een verlengstuk anzet, en wat neet meer deugt an de kaante smit +en 't heele liggem zoo schoone maakt, net as Hilbert met een varken +ummesprink, al even met dit onderscheid, dat het varken der niet weer +van naoknort en 't mens weer vortlöp, net as of ter niks met hum is +veurvallen. Ze zet nou ook neie strotten in, en onze knecht, die en +nouw sloekgat hef zoodat ie 's middags slecht kan metkomen, dat hum +nog al hinderliek is a we oet één schöttel eet, hef der wal is van +eproot, dat hij zich een nije eetpiepe wol laoten inzetten—as 't +niet te durabel was. 't Is een goeije kerel maor snugger is ie niet +en ie is wal is wat maalderig en Jaaije is dan ook geweldig tegen zon +opperaotie. Daorumme sprak ze der lest is over met Snikkink, dat een +loozert is, maor ik mog ter niet bij wezen en daorumme stuurde ze mij +oet nao Wilbers um is te heuren hoe 't met zien vette was, die al twee +daage onwies stun te kieken met een èrpel in de hals. 's Aovends kwamp +Snikkink weer en wij gungen um den heerd zitten en de knecht ook, +die worstepinnen maakte, en naodat wij eerst over 't geloove en de +akeligge ruizie in de karke en over de kozakken en Turken en over de +schaope, die weg zult, proot hadden, vreug Jaaije an <span class="pagenum" title="10"></span><a id="p_10"></a>Snikkink, of +ie ook wus hoe of 't met Snöttels Willempien was, die 't altid zoo in +'t lief knorde, as de maone ofgunk. Hie zee, dat ze hen nao Grönningen +wollen, want een gepatenteerde veedocter oet Friesland hadde zegt, +dat ze wel een Coloradokever bij zik kun hebben. De perfester kon +der een gattien onder de maage in 't lief boren met een zölveren +senterboortien en leggen er dan wat eerpel-loof, daor 't Amerikaonse +schepsel gek op is, boven over hen. Dan wipt ie der voort oet—zee de +veedocter. Nou, zee Jaaije,—ik gao der mörgen hen, umn 't heur of te +raoden. Ie hebt geliek, zee Snikkink, en vertelt er dan ook maor is, +wat er lest in Braobant is veurevallen. De scheper van een dörp daor +te laande hadde een oetwas in de keel van binnen, en wol zik een nije +strotte laoten inzetten. Dat kun, zee de krante, in de stad daon +worden, veur vief en twintig gulden. Hij gunk der hen en zien breur +gunk met. Toe ze in de stad bij de perfester kwammen, wassen der nog +twee, met soortgelieke kwaole. De eene was een daansmeister. Naodat +ze gezaomentliek een toertien in 't veurhoes hadden ezeten, kwamp +'t er een knecht en zee: de heeren moeten boven komen en mij volgen. +De breur van de scheper bleef zitten—hij dus niet. Toe ze in de +bovenkamer waren, nammen ze alle drie de kiepe of en zee'n: mörgen +perfester!</p> + +<p>Hij hadde een lang japon an, een kniepbril op an een touwgien, +maor zee niks en zette de drie naost mekaar en ruep: halsdoeke of! +Dat deen ze en toe bragt hij een hol glazen piepien an ieder zien +keele en lusterde met zien oor aam 't ander ende. (Onze knecht, die +worstepinnen maakte, luet er gaonde weg eene vallen en knupte zien +halsdoek stief vaste—zoo lusterdie). Naodat de perfester de drie +keele bepiept hadde, dee hij een proppien papier in de glaassies, +zoodat er niks in of oet kun en zee: „mannen, ik zal twee van u te +gelijk onder handen nemen, dat is gezelleger, en no. 3 kan eerst +toekieken—veur niks.” Hie lee de twee, waorbij ook de scheper was, +naost mekaor op de taofel en ruep plegtig: stille, dood stille! Toe +kreeg hie een mes en roef—de koppen waren der of!</p> + +<p>Daornao sneed ie van beiden een ende hals weg en wol der nije +kunstpiepen inzetten, maor ie wuerd ruepen, om effenties onder +te komen, daor was ter eene die hum absluut mos spreken. „Past er +op!—zee ie tegen nummer drie—das je niet wegloopt.” 't Was maor een +ummezien en hij was ter weer en toe an 't wark. Handig was ie en wat +sekuur gunk ie te warke um te zien of de piepen pasten. Hie luet de +koppe deur de haande gaon, net zoo vlug as de olde Bamberg geugelt met +ballen. Maor wat gebeurde? In de confusie vergiste ie zuk en zette +de kop van de scheper op 't liggem van de dansmeester en dissen zien +heufd kwamp op de romp van den scheper, zunder dat ze zölfs der wat +van vernammen. Nummer drie had 't wel ezien, maor hij had onder de +ooperaosie een belemmeringe in de spraoke kregen en al was hum dat ook +niet overkommen, dan had ie het toch niet duren zeggen. Ie kunt jao +tegen gien perfester zeggen, dat ie zuk verabluseert. Dan wasse gien +perfester meer.</p> + +<p>„De twee heeren kunt hengaan—zee ie—en betaolen beneden an de +bediende.”</p> + +<p>Maor dat gaf daor en commedie!</p> + +<p>Ze wolt niet betalen umdat de perfester zik vergist hadde.</p> + +<p>„Dan hadden de heeren pasjenten bij tieds mutten reklameeren”—zee de +knecht.</p> + +<p>Ze betaolden en gungen weg maor hoe te hoes of eloopen is wus Snikkink +niet.</p> + +<p>Jaaije zat met de vuete op de stoove en de elleboogen op de knieën en +de hande onder de kinne te lusteren, de meid had de deure van de deele +op een kiertien en 't oor der tusschen, Geert liepte en onze knecht +had al de worstepinnen in de asse laoten vallen en 't haor was hom +gaondeweg steil in de heugte gaon staon.</p> + +<p>„Hinderk”—zee Jaaije, toe Snikkink zien verhaol oet hadde—„ie mutten +niet nao Grönningen gaon met jou keele.”</p> + +<p>„Vrouw”—zee ie—„ik zal ze wel oet de haande blieven. Zie kriegt mij +niet onder 't mes—ik wil liever, a'k 's middags achterblieve, een +beettien naoeten.”</p> + +<p>Kundige lue zag ik te Grönningen op straote niet. Een hoopien +studenten drung mij van de kleine steenties of. Op zij!—ruep der +eene—en in een wup stund ik vierkant op de groote flinten. Daor hebt +ze zeker regt op, dagt ik, want oeze wetholder zaoliger zee altied: ze +hebt völle regte of ze nemt ze. As ze per eksempel in 't heufd kriegt +op de Groote Markt heur liefdeuntien i o vie vat! te zingen, dan mut +ieder stille staon en andachtig wezen met de bloote kop, al had ie +momentelik ook de krampkoliek. Ze lagten mij ook oet, de geleerde +jonkmans, met her witte kinnebakken en dunne kuten. Studeeren zet gien +vleis—zeg Tonnis Konkelaar, die as lid van de raod nooit een kik zeg, +en daorumme 267 olde ponden weg—<em class="g">voel</em> naomentliek.</p> + +<p>'t Volk begun al nao de tente te loopen en ik trok der ok op an. Men +gunk er nog al ordentelijk in en ik kreeg een beste plaotse tusschen +twee plattelandsche Grönninger juffers, met golden ooriezers en rooije +wangen en met haanse an. De vaoder zat an de van der handsche kante, +naost de oldste—'t was een man met een gruene jasse en een paor +oogen, die zoo völle zeeën, as dat ie goed gaor was. De eene juffer, +de regtse van mij, met een schuunse neuze, een Grieksche zeg de +hulponderwiezer der tegen, zee: „zullen wij niet liever van plaatse +ruilen, meneer!” „Nou—antwoordde ik—dat zuk niet denken; 't zul al +te ofgronteus staon, ik zit hier wat goed, juffer! en: de deugd in 't +midden, zeg Salomo.” Ze wol wel laggen en ze <span class="pagenum" title="11"></span><a id="p_11"></a>wol 't wel laoten. „Hie +weet niet beter,” flusterde de vaoder zien oldste in, maor ik heurde +'t en zee: „ik stao net zoo goed op mien ponteneur as ie, met jou +eeuwigdurende in alle liniën verarvende beklemminge. Ik hebbe mien +eigen spul en daor komt nums wat van toe en daor hef nums wat op. Daor +een Drents eigenarfde giet zitten, hef ie regt en aanders geet ie der +niet zitten, maor as hie zit, een kerel die hum döt opstaon!” En toe +nam ik het loddereindeussien oet de binnenbuusse van de jasse en dee +het lös en zee: „as je bleift, juffers” en de kinder nammen het heel +vrundelik an en zij rooken ook en toe kreeg de vaoder zien zulveren +segaorenkoker en prissenteerde mij die en zee: „een sigaartje?” Ik nam +der eene en wij waren te zaomen één van hart en één van zin, jao wij +lagten altied te geliek, zölfs as 'k er niks gien zin an hadde—maor +dat heurde zoo, dagt ik, nao de verzoening.</p> + +<p>In een wip was de tente vol. 't Störmde der in. Wat een volk +van allerlei soort! Hoog, leeg, riek, de middelman, kriegsvolk, +arbeidslue. Och, dagte ik een oogenblik, nou mus zoo de deksel van +de arke is invallen, maor de Grönninger scholte zal bij de bouw wel +toekeken hebben. En as ter is brand kwam! Maor zukke dingen mui je, ai +je der eenmaol in bint, oet 't heufd zetten, aanders hei je de pret +op.</p> + +<p>'t Spul begun. Dat jueg er met de peerde in de tente en der weer +oet en dat zat op de peerde en stund op de peerde en danste op de +peerde en soms wassen de peerde boven en dat wipte over vlaggen en +deur hoepels met pampier beplakt en dat hoelde en dat klapte met +de zwöppe........ 't doezelde mij veur de oogen en soms wuerd het +mij benouwd um 't harte. Een steugien daornao stapten de Trakhener +hengsten binnen onder het commando van Carré. Prachtige diers! Mensen! +wat hef die man der een order onder. Ze deeën alles wat hij wol, net +as zesmaonds-rekruten en dat bint nog redelieke wezens, zoo as de +doomnee zeg—de korporaol zegt niet. Wat zint onze beide broenen daor +ongezeggelik en dommelig bij. Ik haole ze nou al een jaor of tien oet +de stal en hoe geet dat? As 'k een kertiertien trökken hebbe, brengt +ze één veurpoot en de halve kop over de drumpel van de stal en kiekt +krek as of ze veur 't eerste van heur leven onder 't blouwe firmelment +kwammen.</p> + +<p>Zoo muk der alle pooten oettrekken en as ze bij de wagen komt, gaot ze +eeuwig en arfelik dwars tegen 't ienstel anstaon. Vrogger dacht ik, +dat ze neet goed bij 't benul wassen, maor gekheid! Ze kunt heel wies +wezen as 't heur vlijt—dee broenen! Meene ie, dat ze het „Zwaontien”, +waor ik, as ik nao de mark riede, wal is stille hol, veurbij wilt? Of +ik al an 't leisel, van de harbarge of, trekke, of ik al roepe: dit +keer niet jonges! of ik ter zölfs opslao met de zwöppe, ze dreit op de +deure van 't snapshoes an en hold er stille. Ik hebbe mij waarachtig +is verbeeld, dat ze nao de tapkaste keeken en dan nao mij, net as +of ze vraogen wollen: mue je niet is prueven? Jaaije, die is met +gunk nao de leste groote beestemark te Coevorden, zee: 't zint beste +polsdragers op de vossejagt veur de scholte! 't Was schemperije, maor +ik hueld mij stille as Job op de mesthoop. En wat muk, as ze daor nou +dwars tegen 't eenstel staon, de eene met het achterende nao 't oosten +en de andere met 't achterstuk nao 't westen, stompen en schreeuwen: +terug zek! eer dak ze der regt veur hebbe! Ak endelik de leisels in +haande nemme en roepe: vort zek! dan hold ze zik eerst nog plompweg +doofstom. Maor ziet nou die hengste is. Alles leven wat der an is! +En dan, zoo midden in den draf, staot ze met heur twalven in eenmaol +op de achterste poote, net as de poedel van Pontel! En toch hak er +een ekel an! 't Is eigentliek honden en apenwark. 't Gevuel van +weerdigheid hebt ze niet meer. Zoo'n gestasineerde hengst bij oes kik +zölfs het volk niet an. Hij is er te grootsch toe en hef genog an zik +zölfs. Ak hum zie, denk ik wat vaoder Job van 't peerd zeg: Zult gij +het peerd sterkte geven? Zult gij zien hals met donker bekleeden? De +pracht van zijn gesnoef is een verschrikking! Het graf in den grond +en het is vroolik in zien kracht en het trekt oet, de geharnasten +te muete. Het belacht de vreeze en wordt niet ontsteld en keert +niet weerum, van wege het zweerd. Tegen hum ratelt de pielkoker, het +vlammig iezer der spies en der lans. Met schudding en beroering slokt +het de eerde op en gelueft niet, dat het is het geluud der bazune. In +het völle geklank der bazune zegt het hea! en van verre rok het den +krieg, den donder der vorsten en het gejuich!<ins class="corr" id="corr16" title="Bron: ”"></ins></p> + +<p>En ziet nou is zo'n Trakhener—in en tent, bij gaslicht, onder 't +gelach van old en jong, steet ie op commando op de achterste poote!</p> + +<p>'t Zint gien old-testaementische—'t zint kunsthengste.</p> + +<p>Maor die Carré is toch een wonderbaore kerel.</p> + +<p>Ze zekt wel is dat het ooge van een peerd een mense vieftig maol +vergroot, en dat het daorum ontzag veur hum hef, maor Jaaije zeg, dat +het oog van onze broene mij vieftig maol verkleint en ze daorumme mij +niks telt. Jaaije is wal is een stiekelbaorssien! Carré, zekt ze, hef +veur de peerde een vuurpiele in 't ooge. Ik weet het niet, maor ik +zegge 't nog ees, een wonderkerel is. Nou kwammen de kunstemaokers en +ik schaomde mij veur de potsen, die de smeugels maakten. Toch bint het +redelieke kreaturen, veur twee werelden eschapen, zooas 't gezang zeg. +Kui je—ik vraog het—tegen zukke malle slungels zeggen: „o starveling +gevoel uw weerde!” terwiel ze as kwabaol in 't zand spartelt, zich in +en oet mekaor kronkelt as een ratelslange, gezigte trekt <span class="pagenum" title="12"></span><a id="p_12"></a>daor kleine +kinder termienties van zult kriegen en springt en klautert dat degene, +die dier lange nao kik, er een breuke van zul oploopen. „Elk mens is +mien broeder,” zinkt ze oet Hazeu, maor ie hueven 't heufd niet in de +nakke te smieten van glorie, as zukke snoeshanen van jou permantaosie +zint. En dan die starke toeren, zoo as ze 't nuemt—ik mug 't neet +zien en heb onderwiel de hoozen, die mij deur 't gangelen op de +straote wassen ofezakt, is wat opetrokken en toe hek stillegies met +de oogen digte de rieksdaolders en guldens is eteld, die 'k nog in de +buusse hadde en endelik bin ik is achterste veur gaon zitten en keek +een student an, die in een jasse zunder ende nou vlak tegen mij over +zat. „Goeijen avond!”—zee ik en hij gaf mij de hand en vrueg: „wat +bin je voor een landsman?” „Een Drenth”—zee ik. „Contrarie—ik ook, +zee ie, want ik ben een Geldersman.” Toe gaf ie mij een Carré-sigare, +heel ligt, zee ie, maor ik leuve heel zwaor. 't Zul der wal eene wezen +van dat soort, die de studenten der op nao hold, as je van de naoste +fermilie oet 't land over kriegt. Ik wuerd dreijerig en 't had al zien +leven mis ewest, ak dat pakkien met saffraon van Jaaije niet op de +börste hadde had.</p> + +<p>Ik mut zeker onwillens lellikke gezigten tegen de student hebben +etrökken, want ie zee: „nou kui je jou wel weer ummedrijen, +vrindschop, want ik zie jou, permeteer mij dat ik 't zegge, nog liever +van achter as van veuren.” Dat dee 'k, want ik wol gien onplezierege +wissiewassies met de jonkman hebben, en net zat ik weer in 't +olde postuur, of daor kwammen jandorie de juffers te peerde an. +„Jozef!—zee ik tegen mij zölfs—nou de oogen toe, zooas Jaaije +hef ezegt” en ik kneep ze potdigte en keek as eene die ze op de +heksterooge trapt. Ik heurde wel, dat mien Grönneger buurmeissien +zaggies giebelde, maor dagt: „wagte maor tot das te trouwt bist en +dien man allennig nao Carré wil, dan sas te wel aanders praoten!” +Jonges, jongens—ik hueld de oogen altied digte, behalve in de +huekies—wat kunt die schepsels rieden! En wat zint ze drieste! En wat +een holdinge op 't peerd! Ze hadden bloote beene en flodderrokkies an +van een handbrette. As Jaaije in ponteficaol buuten deure komt, nao +een groeve- of kraomvesite, hef ze circum zes-en-zeuventig olde ponden +rokke um 't lief en een orkaone kan die niet opwuppen, maor disse +vrouwlue zitten in vleuipampier, dai je wel in de lucht kunt poesten. +'t Volk slueg in de haande dat 't en aord hadde en ik ook, maor toe +eene van die juffers op de rugge van 't peerd gunk liggen, wuerd +'t mij al te slim en te onfersoenlik en ik dee de haende veur de +ooge—maor keek toch tusschen de vingers deur, bij vergis. En wat +konden ze, as ter zoo in de haande wuerd ehouwen, mooi niegen. Wij +hebt ook is in 't loeg een Amsterdams wigt had, zo'n pinkien, dat kon +net boegen as een koekemes. Jaaije hadde der zo'n aordigheid an en +zee, dat het even boven 't lief een vouwbeen hadde, van binnen +naomentliek. Dat hebt de boerenwieve niet.</p> + +<p>'t Spul luep ten ende en doe de lesten nog is rond eruterd hadden, +gunk 't volk de tente oet en ik ook, naodat ik eerst de Grönningers +gezondheid had toe ewenscht, geliek ze mij ook deen.</p> + +<p>Toe 'k weer op de straote stund onder den hoogen hemel, zee ik +Goddank! en vrueg an een man, die daor stund te loeren, ofie mij +veur een dubbeltien nao de zwaoger van oeze knegt wol brengen. „Jao +wel—zee ie—ak maor weten waor die woont.” Dat zee 'k hum, maor +eerst gungen wij in een onderkamer, kelder zee de kerel der tegen +en ik kogt er een goeije hompe Leidse keeze, een fikse worst en +zeuven sinaasappels en luet de meid een krintebrood en een pond baoi +van Lieftink halen en dat deed de vrouw, een heel vrundelik mens, +mij bij de twee plakken boerenstoete in de blauwe zakdoek, die ze +goed toeknupte en toe gungen wij weer vort. 't Wuerd hoe langer hoe +duusterder. Hoe komp dat nou? vrueg ik. „Och, zee de man, eerst löp de +gas nao do groote lue en dan blif ter veur de achterstraote niet genog +in de piepen.” Endelik huelden wij stille veur de deure van een klein +huusien. „Daor is 't”—zee de man en ik gaf hum, hij zag der nog al +kommerliek oet, drie stuver en wenschte hum het beste. Ik rammelde +eerst een beettien an de klinke, de deure gunk lös en man en vrouw +zatten an taofel. Zij wagten mij op, merkte ik. Op taofel stund en +verlakt koffiekannegien, een klein peterolielampien braande helder +op en twee kerdetties laggen der op een wit börd met een mes der +naost. Op een ander börtien was een stukkien botter, zoo groot as vier +dobbelsteenties. Ik zee goeijen aovend zamen en ze zeen precies 't +zölfde en stunnen op en ik gaf de man de haand en de vrouw gaf mij de +haand ook. Dat namp mij in en toe vrueg ik: „hoe hei je 't hier met +mekaar? en de groetenisse van Hinderk en van Jaaije, mien vrouw, en +van Margien, oeze meid, daor oe zwaoger inclinaosie veur hef.” De man +zee: „wij zint God dank goed gezond en wij doen je wel bedanken veur +de groetenisse.”</p> + +<p>Onderwiel keken twee jongs tussen de gerdienen deur van een beddestee, +zonder slaopmussies, zoo as Jaaije mij al ezegt hadde. As de jongs +'s nags musse op hebt, kunt ze geen heksamen doen veur de hoogere +burgerschoele, zeg Itzig. Dan verbrueit de harsens. Over die beide +jongs keek nog een kleinder hen, die in een hangkissien lag. Dan +wassen der nog twee wiggies in en wiege. Naost ieder heufien zag ik +twee vuetis. Och wat was 't een aordig tooneeltien. Zon schilder had +ik nog liever op een lodderein-deussien as Absolon an de boomtakke. +Wat sluepen de stumpers daor vredig <span class="pagenum" title="13"></span><a id="p_13"></a>naost mekaor, en toe 'k heur +toelachte, wat keek de moeder toe groots. Dan was ter nog een +beddestee veur 't olderpaor, klein dunkte mij, maor de man zee dat +ze pasklaor was nao en old stads tarief. Een scholte van zeuventien +honderd hadde dat tarief emaakt, um de mensen op een ordentelikke +maote te kriegen. 't Heufd regeert—zee ie—en as eene zoo ellendig +lang is, duurt het te lange eer zien haande en voete weet wat 't heufd +wil. Itzig zee lest, dat de bedsteên der zoo klein weurden maakt, +umdat aanders de stad veur 't volk te klein was, maor dat ze wal +grooter zult worden as de vestingwarken zint op eruumd.</p> + +<p>„Toe Veltink,” zee de vrouw, „tast nou toe!”</p> + +<p>„Och mense”, zee ik—„'t is mij onmeugeliek wat te gebruuken nao +tiene. Ak het doe krieg ik altied de nagtmerrie en dan schreeuw ik zoo +labendig, dat ie die ratelwagt nog wal in hoes konden kriegen. Jaaije +knip mij, a we in de slagtied op visite bint west en varkensribbe met +rooije kool hebt eten en de nagtmerrie mij dan op de borstrok geet +zitten en ik begunne te rèèren voort de neuse digte. Dat helpt, maor +Jaaije heb ik nou niet naost mij. Daorum, laot 't mij bij een koppien +koffie laoten, daor hek wal zin an.”</p> + +<p>Hindrik's zwaoger zag der olderig oet veur veertig jaor. Hij hadde +naoden deur 't gezigte en ik leuve dat ie en denker is. Zien vrouwe +was wit en fienties en een mooi mense was ze ewest. Ik zee der en +aordigheid op, die mij nog al goed ofgunk en toe wees ze op de +beddestee van de jongs en op de wiege en zee: „och Veltink, die vieve +zint met het moois deuregaon” en toe lachte ze heel tevreden en kuste +de beide wiggies.</p> + +<p>Toe de drie jongens den vrumden oom lang enog bekeken hadden, wuerd +het stille in 't bedde en zatten wij met ons drieën nog en stögien te +praoten. Ik mus vertellen van onze hoesholding, van Hinderk en Margien +en of er wat van komen zul en ieder keer as ik even ophuel um mij niet +te versloeken, neugde de vrouw mij, um is te drinken en toch en +stukkien te eten.</p> + +<p>Driemaol hak het koppien al ummekeerd en mus 't weer opzetten. Nou, en +koppien of elf twaalven reken ik niet en genog hek nog nooit ehad. Ik +hadde schik in de mensen. O, dacht ik, wat kan er toch op een klein +plekkien völle tevredenheid wezen. De man vertelde mij, dat hie zeuven +gulden in de weeke verdiende en ze hadden vief kinders. „Slagt ie ok +nog en beettien?” vreug ik. Hij lachte eventies en zee: <ins class="corr" id="corr17" title="Bron: ‚">„</ins>och Veltink, +wij meugt nog wal is van vette beeste lezen in de krante en, laok niet +liegen, wij kunt ze ook nog wal is zeen hangen in de slagterswinkels +en as er eene van de kinders jaorig is dan koope wij wal is wat +kluuffies. Dan is 't feest Veltink, grooter feest as 't ooit bij een +rieke wezen kan. Ik snie en deele. Moeder en de kinders kriegt en +stukkien vlees en ik likke de botties en mien vingers of, maor dan mus +ie is deur en gleuffien van de deure kunnen zien. Verleden week haw +zoo'n feestmaoltied. „Kiek is vaoder, ruep de oldste jonge, daor zit +hierover een vogeltien tegen de glaozen” en terwiel ik er nao keek +hadde hij mij stillegies zien stukkien vlees op 't bord elegd. Ik at, +as in gedachten 't op en de jonge lachte en al de kinders lachten, dat +ie 't zoo mooi edaon hadde en moeder ook—ze dacht, ik zal hem van +naomiddag wel wat toestoppen. Een oogenblik laoter, 't was of ze 't +ofsprueken hadden, reupen ze met heur driën: „veur moeder!” en ieder +rekte haar de vörke toe met een krummeltien vlees op de punt. Kon en +lakkeije an de burgemeister zien taofel wel wat toerekken, dat veur en +vaoder en moeder zoo lekker is? En wat nou anders het vlees angeet, +och, wij zint er, naodat wij van 't land hier kwammen, of ewend en ik +hebbe, dunkt mij, 't ook niet neudig.”</p> + +<p>„Niet neudig”—ruep ik—„och man, ik zie....” bijnao hak te veul +ezegd, want de waorheid kan ook zeer doen.</p> + +<p>Verder vertelde de vrouw mij, dat ze veule met ziekten hadden +eworsteld. „Jao Veltink<ins class="corr" id="corr18" title="Bron: ’">”</ins>—zee ze—„een arbeids-mense kan met weinig +toe, maor as de kinders ziek ligt, dan veult men eerst dat er dingen +bint, die men niet kan kriegen en zoo graog wol hebben en dat is +hard. Een fabrieks-knegt in de stad hef 't lange zoo goed niet as en +arbeider op 'tland. Wij bint ook oet Drenthe en daorom weten wij dat +zoo goed. Mien man krig Zaoterdagsaovonds pront zien geld en dan +bint meneer en hij kiet. Hij verhuurt zien kracht aan zien heer per +weeke en als die umme is krig ie zien geld en meer hef ie niet te +pretendeeren. Hoe of ie 't in hoes hef wordt niet nao evraogt. Een +arbeider in een dörp of loeg, die werken kan en wil en eerlik is en +een oppassende vrouwe hef en de kinders knap en fatsoenlek hold, wordt +er meer eteld en as hun wat overkomp vindt ie deelneminge en hulpe en +toespraoke. Toespraoke Veltink, is soms meer as geld. Och as en rieke +of en veurnaome nog is nao jou vrag, ai je ziek bint, dat is zoo +troostriek. Dan zegt men bij zich zölfs, wij bint toch nog meer weerd +as zeuven of acht gulden in de weeke. „Broeders en zusters!” dat +heuren wij nog wel in de kerke, maor ai je weer over de drumpel bint, +merkt men somtieds dat die namen buten deure niet völle weerd zint. +Dat hew we ondervunden toe oes oldste jonge heel erg ziek was.”</p> + +<p>„Ik heb”—zee ze—„wat aokelige daoge en nagte bij 't zieke kind deur +ebragt<ins class="corr" id="corr19" title="Bron: ,">.</ins> Mien man mus op zien wark wezen en ik was altied zoo +bange dat het jongien starven zul as zien vaoder der niet bij was. Hoe +mue hie 's aovends in huus kwam, altied waokte ie tot twee uur en dan +löste ik hum of. De dokter was goed en medeliedig, maor in de buurt +heft nums <span class="pagenum" title="14"></span><a id="p_14"></a>nao 't kind evraogd. Nou mui je niet meenen, Veltink, dat +de Grönnegers een mense, die in lieden verkeert, niet helpen wilt, +maor wij leeft zoo stille onder mekaor voort, dai we lange as 't waore +onbekend bleven en zoo wus men niet hoeveul leed en zörge der in dit +kleine kaomertien was. Gelukkig, Veltink, dat er een Helper is, die +zuk niet laot zien maor veulen in de hope en in de kragt die Ie gef. +Onze Willem wuerd weer beter en wat wassen we toe riek. Daor ligt ze +nou met heur vieven en we wollen der gien eene van <ins class="corr" id="corr20" title="Bron: m ssen">missen</ins>, veur 't +heele rieke Grönningen niet.”</p> + +<p>Heur man knikte, terwiel ze zoo sprak en schreide en lagte tegeliek, +met het heufd, krek of ie zeggen wol: „braof zoo, riek binne we!”</p> + +<p>Ik zweeg stille—ik kun ok gien woord zeggen. As zoo'n moeder over +kinders sprek, mut er nums praoten. Dan hei je genog an 't luusteren. +Ik docht een oogenblik an onze arbeider in 't loeg, Roelf Balder. Zien +vrouwe hef bij ons meid ewest. Braove lue in 't kleine huttien veur an +op de heide. Wat wassen ze ook gek met heur beide kinder, een jonge en +een wiggien, en wat een treurigheid kwamp er in dat hoes, toe Trinao, +zes jaor old, begun te kwienen. Elke dag maokte Jaaije wat veur 't +stumper klaor en dat bragten wij er dan om 't andere hen en Jaaije gaf +'t heur zölfs. Nooit kwam ik oet 't kleine liedenskaomertien, of ik +was beter eworden. Een ziekehoes is een leerhoes. 't Duurt niet lange +meer—zee Jaaije is op en aovend, dat ze der schreijend van daon +kwamp—en daorumme mui je, as je overmörgen naor Assen gaot, een stuk +of wat sinaosappels metbrengen. Dat zal een verkwikking wezen veur +Trinao. Dat dee'k en alhoewel 't laote was, toe 'k weerumme kwamp, +gunk ik, 't was mien beurte, der tog nog hen met een sinaosappel +en een zakkien met suuker en een lepeltien. „Hij mog is wat zoer +wezen”—zee Jaaije<ins class="corr" id="corr21" title="Niet in Bron.">.</ins> „Drukke wat van 't nat in 't lepeltien en doe +der en beettien suuker deur en dan mui je 't Trinao laoten prueven.”</p> + +<p>Toe 'k er kwam, was alles stille in 't kaomertien. De vaoder stun met +'t heufd tegen de schörstienmantel. Hij keek, toe 'k inkwam, niet +umme. 't Jongien zat op een stoove bij 't vuur en kreet zaggies. De +moeder zat bij de krubbe, daor Jaaije en gerdien had over maokt, en +zag Trinao pal an, dat met de beide oogen heur moeder strak ankeek. De +hond, die ze van oes ekregen hadden en die aanders altied tegen mij +opsprunk, zee niks en kwispelsteerte zölfs niet. Hie zat ook bij de +wiege. Ik dee wat Jaaije mij hadde ezegd en hueld Trinao het lepeltien +toe en knikte tegen 't kind en zee: dat is van Jaaije-meuije. En zie, +het dee met meuite 't mondtien open, 't pruefde is en—lachte even. O, +dat zak nooit of nummer vergeten, hoe old of ik ook worde. De moeder +begun te krieten en gaf mij de hand en drukte die, maor zee niks. 't +Huefde ook niet, ik kon wel vuelen wat ze zeggen wol. Twee menuten +laoter was Trinao estörven. Ik gunk nao hoes om Jaaije dat bekend te +maoken. Daolik gunk ze nao 't huus der droefenisse en bleef der tot +middernagt en toe ze terugkwamp, mus ik heur vertellen wat er gebeurd +was. Balder en zien vrouw zatten bij 't dooije wiggien, maor spreken +konnen ze niet. Wat was Jaaije over stuur, toe 'k heur zee dat Trinao +nog een beettien van de sinaosappel had epruefd en nog is elagt hadde +toe ze mien vrouws naom heurde. „Och”—zee ze—„wat had ik dat graog +an 't kind hebben willen geven, maor ik gun dij 't ook wel, Berend!” +Wat heb ik heur dat al vake mutten vertellen en dan steet onze Geert +naost heur en dan drukt ze hum de haand en kust hum. En vrouw Balder! +O, as ze Jaaije zöt, komt ze daodelik op heur toe en drukt heur de +hand en dan worden heur de oogen nat. Roelf, die nooit völle zeg, komt +altied in ons hoes as ie heurt da'k er oet bin en vrag of ie ok wat +veur Jaaije doen kan en 's aovends en 's nagts bij zwaor weêr zwarft +ie op ons arf, om te zien of wij ook hulpe neudig mogten hebben en as +ie met zien zeuntien veurbij ons hoes komt, lat ie 't altied de pette +ofnemen en zeg hum dan, dat daor de mensen wonen, die zien zussien +Trinao, dat estörven is, goed hebt edaon en dat ie dat nooit mut +vergeten.</p> + +<p>Aan dat alles dagt ik toe de vrouw tegen mij zee: „och, an toesprake +zoo nou en dan, an een klein bewies dat wij net zoo goed als de groote +lue op reize bint, al geet dat veur ons zoo makkelik niet, nao een +aandere wereld, daoran hebt wij, bij al ons werken en zwoegen, bij al +de kommer en ellende in 't leven, behoefte. Die ons dat gef—meer as +gold of zulver gef hij ons.”</p> + +<p>'t Was al bij twalven, toe we nao bedde gungen. Ik in een heel klein +zolder-kaomertien, maor netties daor was 't ende van weg! Er was een +taofel en een stoel en een spiegeltien en op 't bedde lag een +slaopmusse en een halsdoek.</p> + +<p>Ik gunk is zitten, want ik had nog geen tikkeltien slaop in de ooge. +Te veulle zien en heuren dat bezwaort ook. Alles daanste om mij hen, +de vuurwagen, de dragonder, de Trakheener hengsten, de klowwens, de +flodder-madams, Roelf en zien vrouw, 't zieke wiggien in de wiege dat +lachte, daor beneden die eenvoldige brave lue met de vief kinders en +Jaaije met Geert an de haand, die um de hoek van de schure keken of +ik der ook ankwam... Langzaom an verdwenen van die gedaonten oet mien +gedachten, maor 't is aordig, daor 't harte an hung, die bleven en ik +hueld ze ook zoo geerne bij mij.</p> + +<p>De huusvrouw was nog an 't hemmelen, markte ik en 't scheut mij te +binnen wat Jaaije wal is antwoordde as ik 's aovens zee: <ins class="corr" id="corr22" title="Niet in Bron.">„</ins>kom +Jaaije, nao bedde, laot dat nou maor staon, 't löp ummers neet +weg.”—„Berend”—zee ze dan—„mien moeder hef mij eleert: alles an +kante en opebargd eer ie nao bedde gaot. 's Nagts mui je, as 't <span class="pagenum" title="15"></span><a id="p_15"></a>wezen +mut, ieder in oe hoes kunnen ontvangen. Een flinke hoesvrouw kan neet +slaopen as alles overal is. 't Is maor een umtast veur rappe haande en +as die heur wark daon hebt, wilt de ooge wal digt gaon.” Dat zee ze +en dan namp ze mij in de leere. De bokse netties op de stoel, met de +piepe nao beneden. 't Vessien der onder en de hoozen der op. 't Buis +an een spieker naost 't bedde, de kiepe an de knop van de stoel en +de klompe vlak naost mekaor, zooda'k, onverwachts, as bij veurbeeld +'t boerhoorn brand röp of er aander onraod is, nooit met de regter +voet in de linkse klompe stappe. En Jaaije zölfs—as ze, 't is wal is +gebeurd, pardoes oet bedde mut, zooas 't veurevallen is bij okkasie +van een dunderschoer met een windhooze, dan is ze in vief menuten zoo +kant en klaor, dat ze wal met de koniniginne van Scheba bij Salomo op +koffie-visite kon gaon. Maor ze hef ook bij olderwetse deftege lue +dient—dat loont nao.</p> + +<p>Endeliek stapte ik in 't bedde en was in een tik in slaop en om zes +uur klopte de huusvader al op de deure en ruep: „Veltink, 't is tied!” +Ik stund op, trok mij an, pakte toe mien blauwe zakdoek oet, lee op +de taofel alles wat er in was en vief guldens naost elkaor en een +pampiertien er bij, waorop ik met een potlood schreef: veur de +kinders—ieder ééne.</p> + +<p>In de haost drunke wij koffie en moeder de vrouw tapte in en ik +at ook een kerdettien. Dat stund heur an, de goedhartige ziele. De +jonges wassen ook al wakker en fluusterden met mekaar. „Order in de +sjambree!”—zeg Snikkink en hier was orde. Toe 'k ten leste klaor +was veur de reize, zeek de jonges goeijen dag en kuste de slaopende +wiggies en drukte de moeder wal dreemaol de haand en wenschte heur +gezondheid en kracht en dankte veur al heur goedheid.</p> + +<p>„Doet de groetenisse an oe vrouw en an Hindrik en an Marregien, zien +wigt, onbekend, en veural an jou eenigste kind, an Geert”—zee ze en +in ieder houkien van heur oogen zat een traon.</p> + +<p>Heel op oes gemak kuijerde ik met de brave huusvader nao 't +staotsiejon en daor namp ik harteliek afscheid van mien gastheer.</p> + +<p>„Komt ies bij oes!”—zee ik en drukte hum de hand.</p> + +<p>„Zeuven gulden en vief kinders,”—antwoordde ie—„nee Veltink! werken +zoo lang het dag is!”</p> + +<p>„Doe dat en ik wensch er Gods zegen op”—zee ik.</p> + +<p>Nog een handslag en ik stapte in de trein.</p> + +<p>Ik gunk stillegies in een huekien van de wagon zitten, want ik wol +graog met mij zölfs allennig wezen om te overpeinzen wat ik al ezien +en eheurd hadde.</p> + +<p>„Goddank—zee ik—daor is geen dregonder!” en geen mense sprak mij an. +Zoo vleug de trein met mij vort, hier en daor eventies stille, tot an +Hoogeveene. Vrag men mij: hei je geen woord veur Assen en Beilen? dan +zeg ik: nee, want Jaaije en Geert zatten mij in 't heufd. Ik wol nao +vrouw en kind en nao mien eigen hoes. Te Hoogeveene rustte ik een +oogenblik oet bij Thomas, want daor bin ik eigen en toe gunk ik op +mars. Een uur of achte mus ik kuijeren en daarumme gebruukte ik en +goeije verstarkinge. Te half tiene nam ik de stok, die ik bij Thomas +had laoten staon, in de haand en stapte 't Hoogeveene oet. 't Was een +mooije dag en ik was bliede dak weer vrij man was in de natuur. In +zon stad zul men veur zik zölfs verwilderen. Niks heurt jou toe en ie +zölfs beheurt an nums. Um dai je niet alles kunt overzien, kieke ie +eigentliek nao geen mense. Zoo goest en bromt 't um oe hen, dak in 't +leste an mij zöls vrueg: ben i nou nog Berend Veltink of ben je een +aander? Saovens bij de zwaoger van oeze knegt, daor hak schik. Och wat +leeft die zeuven stumpers daor vergeten hen tusschen en dartig doezend +Grönnegers en toch tevreden! Genog is beter dan te veule—zeg een olde +spreuke en dat is een waorachtege waorheid. Die spreuke mag wal staon +boven de deure van het werkmanshuussien, waorin ik overnagt hadde.</p> + +<p>Overal zag ik op het vrugtbaor land um 't Hoogeveene mensen an den +arbeid. Staodig an, niet met geweld. De natuur was ook rustig, maor ze +dee wal wat. Ze is nooit tuemig, al maakt ze geen drokte. Ze is soms +een stille dienstdoender. In de stad geet ieder op de jagt. Um een +klein entien verder te komen, loopt ze op een draf en as ze zint waor +ze wezen wollen, draaft ze nog harder weerumme. Ze loopt veurbij zich +hen en zint oet epraot, eer ze zegt hebt, wat de bosschup was. In 't +staotsiejon eet ze staonde. Zit hef 't volk niet. 't Huppelt altied +um oe hen en as ze jou ankiekt, denkt ze an wat aanders. Nee, de stad +is niet veur mij. Ik holde 't met oes loeg. Daor kenne wij mekaor +van haver tot görte en van older tot older en wij kent ook al de +kinders en 't dienstber volk, jao zölfs 't kastentuug van mekaar. As +ter eene een nije bokse krig, weet dat 't heele loeg. Halfweg hueld +ik is stille in een klein harbargien, maor ik had geen rust en mus +vort. Mue wuerd ik niet, contrarie, ik luep hoe langer hoe harder. +Endeliek—endeliek, daor lag 't loeg, onder an de lucht, an 't entien +van de eerde. An de boome kon ik weten waor ieder zien hoes lag en +oet de schörstien van 't miene kwamp rook. Jaaije kookte zeker 't +koffie-water. Ik kwam al naoder en naoder. Wat gluep daor tussen die +beide eiken deur? Och God, 't is Geert, mien jonge. Daor kwam ie +anhuppelen. Hij wol roepen: vaoder! maor ie kon niet. 't Gemoed was +hum te vol. Daor stund ie veur mij en ik tilde hum in de heugte en +zee: „hoe is 't jong?” en hij zee: „bestig en de groetenisse van +moeder” en toe wees hij mij op zien bokse, an de regtse kaante van +'t lief. Ik kun niet <span class="pagenum" title="16"></span><a id="p_16"></a>begriepen wat ie meende en toe zee ie: „vuel is +vaoder!” Dat deek en wat zat daor? Mien allosie. Jaaije had hum 's +mörgens er een zakkien in eneit en tegen den aovend ezegt: „loop dien +vaoder maor te muete en laot hum 't vuelen.”</p> + +<p>Geert zee niks meer, maor ik begreep hum wal en haalde de kette veur +den dag en dee die an 't allosie en daor bungelde ze hum, onder 't +buissien weg, op 't lief hen en weer. Gien ooge hadde der of en toe we +in 't loeg kwammen, haw we zeuven jonks um oes hen, altied kiekende +nao het blinkende zulver. Och, wat lagte Jaaije, die deur 't raom +keek, oes te muete, wat nikte ze mij toe en wat hunk heur oogen op +Geert, die zoo hoveerdig stapte. Ze dee de deure al bij tieds lös en +wij gungen nao binnen en Jaaije kuste mij al veur ik klaor was om +'t zölfde te doen en de knecht stund naost de meid, om mij ook te +verwelkommen en Siep was ter midden in en jankte van andoening en +Balder en zien vrouw keeken deur de roeten, want ze dussen, zunder +premissie, zoo maor niet binnen komen. „Komt ter in!” ruep ik en ze +deen 't.</p> + +<p>Toe 'k ze allemaol de haand hadde gegeven, gungen wij um de taofel +an de koffie met bruggen zitten, want ik mus vertellen, hoe 'k 't +hadde had op de reize en te Grönningen. Ik vrueg stilte en haolde +'t loddereindeussien oet de jasse en gaf het an Jaaije met een klein +veurofspraokien, daor ik niet op stedeert hadde. Snikking zeg altied: +„ie mutten der maor zoo op inrieden. Een boeren-anspraoke wordt lelik, +ai der een staotsie-japon, zoo as de advokaoten an hebt, umme doet.” +Jaaije keek mij stief an, verbouwereerd as 't waore over mien +koeraosie. Ai je is de wereld in ewest hebt, wor je wel wat driester. +Ze had haost een traone laoten vallen, maor knipte hum nog bij tieds +weg. De vrouwe van Berend Veltink mug ook niet krieten van plezier, +umdat ze een stuk zulver kreeg. Wel oet andoening, maor ze kon altied +nog wel ies schreijen as ze met Geert en mij allennig is. 't Deussien +gunk rond en elk bekeek Absalon en zien schobbejak van een ezel, en +onze knegt, die arg zunig is, weug het op de haand en toe krulde ie +weer de bovenste lippe in de heugte en de onderste um deele en keek ie +Margien an as of ie wol zeggen: „zon deussien koop ik dij ook—maor +wat ligter.”</p> + +<p>Daorna gunk ik an't vertellen en ze waren allemaol doodstille. Jaaije +lusterde met de oogen en ooren, toe 'k van de hoesholdinge en de +kinders van Hindriks zwaoger an de praot was en vertelde wa'k al +zoo met de vrouw eköstert hadde. Hindrik had de mond lös en daor +luep mangs een traon in. Dat stund mij an van Hindrik. Die niet van +zien fermilie hold is mij weinig weerd. Geert kwamp in slaop met de +allosiekette in de haand. Naodat ik nou al mien wederwaordigheden +hadde rond ewest, wuerd het zaggies an beddegaonstied. Ik gaf Hindrik +en Margien en Roelf Balder en zien vrouwe de haand en drukte in ieder +de ziene stillegies en gulden.</p> + +<p>As oeze veurvaoders beholden van een reize kwammen, lueten ze Zundags +van de preekstoel en dank zegginge doen. Das nou geen gebruuk meer +maor ik dagte: Ik bin gezond en wal weer te hoes ekommen bij vrouw +en kind en wij zint met oes dreeën regt bliede, laot ik ook aanderen +bliede maken. Ik heure niet tot de zoodaonegen, die 't genoegen in zik +zölfs kunt verteeren. Dank veur de verwelkomste—zee ik—en goeijen +nagt zamen en ieder, ook Hindrik, zee 't zölfde en gunk waor ie wezen +mus.</p> + +<p>Jaaije maokte Geert wakker en bragt hum te bedde en hung 't allosie an +een spieker boven de beddeplanke, dan kun ie 't smörgens vort zien. +Dat had zien moeder met hum overlegd.</p> + +<p>Wij wassen nou alleen met oes beiden.</p> + +<p>„Berend! zee Jaaije—hoe hei je 't maakt met Hindriks zwaoger en met +zien vrouwe en de vief kinders?”</p> + +<p>En toe 'k vertelde: „ik luet op de taofel van mien slaopkamiertien +liggen: en krentebrood en en stuk Leidse keeze en een koeke en een +pond tabak en zeuven sinaasappels” klapte ze in de haande van pleizier +en toe 'k er nog achteran zee: „en bij dat alles hek vief guldens +legt, veur ieder kind eene,” sprunk heur harte op en vul ze mij um +den hals en kuste mij twee keer en ruep: „daor hei goed an daon—daor +danke ik dij veur Berend—das 't mooiste en 't beste van de heele +reize!”</p> + +<p>Wij zeen niks meer—wij wassen te bliede um te praoten.</p> + +<p>Maor toe wij te bedde wassen en alles duuster was, zee Jaaije: +„Berend, ai je in de December-maond nao 't Hoogeveene riedt, mus ie +veur Hindriks zwaoger een mudde of viere eerpels metnemen en doen die +op de trein, franko in hoes!”</p> + +<p>„En ook een schinke, vaoder!” ruep Geert, die niet sluep, maor met de +allosiekette speulde.</p> + +<p>„Dat zak doen, Geert!” zee ik en zien moeder lusterde mij in 't oor: +„daor zit Goddank een goeije aord in 't jongien!”</p> + +<p>Toe drukte ze mij de haand en zee: „slaop wal!” en een gelukkiger paor +sluep ter in 't Landschap van Drenthe niet.</p> + +<p class="right ri2" style="margin-top: 1em;"><span class="floatleft">Assen.</span> +H. BOOM.</p> + +<div class="TNbox"> +<a id="correctie"></a> + +<h2>Overzicht aangebrachte correcties</h2> + +<p>De volgende correcties zijn aangebracht in de tekst:</p> + +<table summary="correcties in tekst"> + <thead> + <tr><th>Plaats</th><th>Bron</th><th>Correctie</th></tr> + </thead> + <tbody> + <tr><td class="td2"><a href="#corr1">Blz. -</a></td><td class="td4">CARRE</td><td class="td4">CARRÉ</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr2">Blz. 3</a></td><td class="td4">van een olde baronesse. Dat zul nou gien landschapshingst + doen, maor die Trakhener hebt en groote verbeeldinge en malle virtuten, geliek as al 't volk + oet de tente.</td><td class="td4">[<i>Verwijderd.</i>]</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr3">Blz. 4</a></td><td class="td4">[<i>Niet in Bron.</i>]</td><td class="td4">.</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr4">Blz. 4</a></td><td class="td4">’</td><td class="td4">”</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr5">Blz. 4</a></td><td class="td4">t</td><td class="td4">'t</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr6">Blz. 4</a></td><td class="td4">n</td><td class="td4">'n</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr7">Blz. 5</a></td><td class="td4">[<i>Niet in Bron.</i>]</td><td class="td4">”</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr8">Blz. 5</a></td><td class="td4">[<i>Niet in Bron.</i>]</td><td class="td4">”</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr9">Blz. 5</a></td><td class="td4">’</td><td class="td4">”</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr10">Blz. 5</a></td><td class="td4">[<i>Niet in Bron.</i>]</td><td class="td4">.</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr11">Blz. 6</a></td><td class="td4">[<i>Niet in Bron.</i>]</td><td class="td4">.</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr12">Blz. 6</a></td><td class="td4">.</td><td class="td4">[<i>Verwijderd.</i>]</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr13">Blz. 7</a></td><td class="td4">[<i>Niet in Bron.</i>]</td><td class="td4">„</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr14">Blz. 7</a></td><td class="td4">„</td><td class="td4">[<i>Verwijderd.</i>]</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr15">Blz. 8</a></td><td class="td4">„Och jufvrouw</td><td class="td4">”</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr16">Blz. 11</a></td><td class="td4">”</td><td class="td4">[<i>Verwijderd.</i>]</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr17">Blz. 13</a></td><td class="td4">‚</td><td class="td4">„</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr18">Blz. 13</a></td><td class="td4">’</td><td class="td4">”</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr19">Blz. 13</a></td><td class="td4">,</td><td class="td4">.</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr20">Blz. 14</a></td><td class="td4">m ssen</td><td class="td4">missen</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr21">Blz. 14</a></td><td class="td4">[<i>Niet in Bron.</i>]</td><td class="td4">.</td></tr> + <tr><td class="td2"><a href="#corr22">Blz. 14</a></td><td class="td4">[<i>Niet in Bron.</i>]</td><td class="td4">„</td></tr> + </tbody> +</table> +</div> + + + + + + + + +<pre> + + + + + +End of the Project Gutenberg EBook of Berend Veltink, by Harm Boom + +*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK BEREND VELTINK *** + +***** This file should be named 34899-h.htm or 34899-h.zip ***** +This and all associated files of various formats will be found in: + https://www.gutenberg.org/3/4/8/9/34899/ + +Produced by The Online Distributed Proofreading Team at +https://www.pgdp.net + + +Updated editions will replace the previous one--the old editions +will be renamed. + +Creating the works from public domain print editions means that no +one owns a United States copyright in these works, so the Foundation +(and you!) can copy and distribute it in the United States without +permission and without paying copyright royalties. Special rules, +set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to +copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to +protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project +Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you +charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you +do not charge anything for copies of this eBook, complying with the +rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose +such as creation of derivative works, reports, performances and +research. They may be modified and printed and given away--you may do +practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is +subject to the trademark license, especially commercial +redistribution. + + + +*** START: FULL LICENSE *** + +THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE +PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK + +To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free +distribution of electronic works, by using or distributing this work +(or any other work associated in any way with the phrase "Project +Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project +Gutenberg-tm License (available with this file or online at +https://gutenberg.org/license). + + +Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm +electronic works + +1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm +electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to +and accept all the terms of this license and intellectual property +(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all +the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy +all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. +If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project +Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the +terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or +entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. + +1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be +used on or associated in any way with an electronic work by people who +agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few +things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works +even without complying with the full terms of this agreement. See +paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project +Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement +and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic +works. See paragraph 1.E below. + +1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" +or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project +Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the +collection are in the public domain in the United States. If an +individual work is in the public domain in the United States and you are +located in the United States, we do not claim a right to prevent you from +copying, distributing, performing, displaying or creating derivative +works based on the work as long as all references to Project Gutenberg +are removed. Of course, we hope that you will support the Project +Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by +freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of +this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with +the work. You can easily comply with the terms of this agreement by +keeping this work in the same format with its attached full Project +Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. + +1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern +what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in +a constant state of change. If you are outside the United States, check +the laws of your country in addition to the terms of this agreement +before downloading, copying, displaying, performing, distributing or +creating derivative works based on this work or any other Project +Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning +the copyright status of any work in any country outside the United +States. + +1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: + +1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate +access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently +whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the +phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project +Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, +copied or distributed: + +This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with +almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or +re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included +with this eBook or online at www.gutenberg.org + +1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived +from the public domain (does not contain a notice indicating that it is +posted with permission of the copyright holder), the work can be copied +and distributed to anyone in the United States without paying any fees +or charges. If you are redistributing or providing access to a work +with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the +work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 +through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the +Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or +1.E.9. + +1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted +with the permission of the copyright holder, your use and distribution +must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional +terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked +to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the +permission of the copyright holder found at the beginning of this work. + +1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm +License terms from this work, or any files containing a part of this +work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. + +1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this +electronic work, or any part of this electronic work, without +prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with +active links or immediate access to the full terms of the Project +Gutenberg-tm License. + +1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, +compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any +word processing or hypertext form. However, if you provide access to or +distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than +"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version +posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org), +you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a +copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon +request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other +form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm +License as specified in paragraph 1.E.1. + +1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, +performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works +unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. + +1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing +access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided +that + +- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from + the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method + you already use to calculate your applicable taxes. The fee is + owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he + has agreed to donate royalties under this paragraph to the + Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments + must be paid within 60 days following each date on which you + prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax + returns. Royalty payments should be clearly marked as such and + sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the + address specified in Section 4, "Information about donations to + the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." + +- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies + you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he + does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm + License. You must require such a user to return or + destroy all copies of the works possessed in a physical medium + and discontinue all use of and all access to other copies of + Project Gutenberg-tm works. + +- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any + money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the + electronic work is discovered and reported to you within 90 days + of receipt of the work. + +- You comply with all other terms of this agreement for free + distribution of Project Gutenberg-tm works. + +1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm +electronic work or group of works on different terms than are set +forth in this agreement, you must obtain permission in writing from +both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael +Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the +Foundation as set forth in Section 3 below. + +1.F. + +1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable +effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread +public domain works in creating the Project Gutenberg-tm +collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic +works, and the medium on which they may be stored, may contain +"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or +corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual +property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a +computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by +your equipment. + +1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right +of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project +Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project +Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project +Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all +liability to you for damages, costs and expenses, including legal +fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT +LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE +PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE +TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE +LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR +INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH +DAMAGE. + +1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a +defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can +receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a +written explanation to the person you received the work from. If you +received the work on a physical medium, you must return the medium with +your written explanation. The person or entity that provided you with +the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a +refund. If you received the work electronically, the person or entity +providing it to you may choose to give you a second opportunity to +receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy +is also defective, you may demand a refund in writing without further +opportunities to fix the problem. + +1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth +in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER +WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO +WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. + +1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied +warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. +If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the +law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be +interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by +the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any +provision of this agreement shall not void the remaining provisions. + +1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the +trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone +providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance +with this agreement, and any volunteers associated with the production, +promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, +harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, +that arise directly or indirectly from any of the following which you do +or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm +work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any +Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. + + +Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm + +Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of +electronic works in formats readable by the widest variety of computers +including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists +because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from +people in all walks of life. + +Volunteers and financial support to provide volunteers with the +assistance they need are critical to reaching Project Gutenberg-tm's +goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will +remain freely available for generations to come. In 2001, the Project +Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure +and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. +To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation +and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 +and the Foundation web page at https://www.pglaf.org. + + +Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive +Foundation + +The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit +501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the +state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal +Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification +number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at +https://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg +Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent +permitted by U.S. federal laws and your state's laws. + +The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. +Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered +throughout numerous locations. Its business office is located at +809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email +business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact +information can be found at the Foundation's web site and official +page at https://pglaf.org + +For additional contact information: + Dr. Gregory B. Newby + Chief Executive and Director + gbnewby@pglaf.org + + +Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg +Literary Archive Foundation + +Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide +spread public support and donations to carry out its mission of +increasing the number of public domain and licensed works that can be +freely distributed in machine readable form accessible by the widest +array of equipment including outdated equipment. Many small donations +($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt +status with the IRS. + +The Foundation is committed to complying with the laws regulating +charities and charitable donations in all 50 states of the United +States. Compliance requirements are not uniform and it takes a +considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up +with these requirements. We do not solicit donations in locations +where we have not received written confirmation of compliance. To +SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any +particular state visit https://pglaf.org + +While we cannot and do not solicit contributions from states where we +have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition +against accepting unsolicited donations from donors in such states who +approach us with offers to donate. + +International donations are gratefully accepted, but we cannot make +any statements concerning tax treatment of donations received from +outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. + +Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation +methods and addresses. Donations are accepted in a number of other +ways including including checks, online payments and credit card +donations. To donate, please visit: https://pglaf.org/donate + + +Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic +works. + +Professor Michael S. Hart was the originator of the Project Gutenberg-tm +concept of a library of electronic works that could be freely shared +with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project +Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. + + +Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed +editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. +unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily +keep eBooks in compliance with any particular paper edition. + + +Most people start at our Web site which has the main PG search facility: + + https://www.gutenberg.org + +This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, +including how to make donations to the Project Gutenberg Literary +Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to +subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. + + +</pre> + +</body> +</html> diff --git a/34899-h/images/cover-large.jpg b/34899-h/images/cover-large.jpg Binary files differnew file mode 100644 index 0000000..569b25b --- /dev/null +++ b/34899-h/images/cover-large.jpg diff --git a/34899-h/images/cover.jpg b/34899-h/images/cover.jpg Binary files differnew file mode 100644 index 0000000..df0e450 --- /dev/null +++ b/34899-h/images/cover.jpg diff --git a/34899-h/images/ill_tp1.png b/34899-h/images/ill_tp1.png Binary files differnew file mode 100644 index 0000000..d24a905 --- /dev/null +++ b/34899-h/images/ill_tp1.png diff --git a/34899-h/images/ill_tp2.png b/34899-h/images/ill_tp2.png Binary files differnew file mode 100644 index 0000000..7ef67a0 --- /dev/null +++ b/34899-h/images/ill_tp2.png diff --git a/34899-h/images/ill_tp3.png b/34899-h/images/ill_tp3.png Binary files differnew file mode 100644 index 0000000..ed2fedf --- /dev/null +++ b/34899-h/images/ill_tp3.png diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt new file mode 100644 index 0000000..6312041 --- /dev/null +++ b/LICENSE.txt @@ -0,0 +1,11 @@ +This eBook, including all associated images, markup, improvements, +metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be +in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES. + +Procedures for determining public domain status are described in +the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org. + +No investigation has been made concerning possible copyrights in +jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize +this eBook outside of the United States should confirm copyright +status under the laws that apply to them. diff --git a/README.md b/README.md new file mode 100644 index 0000000..4022296 --- /dev/null +++ b/README.md @@ -0,0 +1,2 @@ +Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for +eBook #34899 (https://www.gutenberg.org/ebooks/34899) |
