diff options
| author | Roger Frank <rfrank@pglaf.org> | 2025-10-14 20:02:34 -0700 |
|---|---|---|
| committer | Roger Frank <rfrank@pglaf.org> | 2025-10-14 20:02:34 -0700 |
| commit | 5d71092e970749e9d65951bf7c8021851329e7fa (patch) | |
| tree | 4d7a1c741cf6ef77928a61fbb5ad4edafe4534b5 | |
| -rw-r--r-- | .gitattributes | 3 | ||||
| -rw-r--r-- | 34879-0.txt | 4912 | ||||
| -rw-r--r-- | 34879-0.zip | bin | 0 -> 78190 bytes | |||
| -rw-r--r-- | LICENSE.txt | 11 | ||||
| -rw-r--r-- | README.md | 2 |
5 files changed, 4928 insertions, 0 deletions
diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes new file mode 100644 index 0000000..6833f05 --- /dev/null +++ b/.gitattributes @@ -0,0 +1,3 @@ +* text=auto +*.txt text +*.md text diff --git a/34879-0.txt b/34879-0.txt new file mode 100644 index 0000000..97c4264 --- /dev/null +++ b/34879-0.txt @@ -0,0 +1,4912 @@ +The Project Gutenberg EBook of Cratylus, by Plato + +This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with +almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or +re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included +with this eBook or online at www.gutenberg.org + + +Title: Cratylus + +Author: Plato + +Translator: Kyriakos Zambas + +Release Date: January 8, 2011 [EBook #34879] + +Language: Greek + +Character set encoding: UTF-8 + +*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK CRATYLUS *** + + + + +Produced by Sophia Canoni. Book provided by Iason Konstantinides + + + + +Note: The tonic system has been changed from polytonic to +monotonic. The spelling of the book has not been changed +otherwise. Words with bold characters are enclosed in &. Words +in italics are enclosed in _. Footnotes have been converted to +endnotes. I have insereted acomment indiacated by []. + +Σημείωση: Το τονικό σύστημα έχει αλλάξει από πολυτονικό σε +μονοτονικό. Κατά τα άλλα έχει διατηρηθεί η ορθογραφία του +βιβλίου. Λέξεις με έντονους χαρακτήρες περικλείονται σε &. +Λέξεις με πλάγιους χαρακτήρες περικλείονται σε _. Οι υποσημειώσεις +των σελίδων έχουν μεταφερθεί στο τέλος του βιβλίου. Πρόσθεσα +ένα σχόλιο περικλειόμενο με []. + + + +ΠΛΑΤΩΝ + + + +ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ +Κ. ΖΑΜΠΑ + + + +ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΦΕΞΗ + + + + +ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΕΞΗ +ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ + +Π Λ Α Τ Ω Ν Ο Σ +ΚΡΑΤΥΛΟΣ + + + +ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ +ΚΥΡ. Ζ Α Μ Π Α + + + + +ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΕΞΗ +1910 + + + + +ΠΡΟΛΟΓΟΣ + + + +Ο Κρατύλος πλην της μεγάλης γλωσσολογικής του αξίας ανήκει και +υπό φιλοσοφικήν έποψιν εις την τελευταίαν συγγραφικήν περίοδον +του Πλάτωνος, διότι θέτει το ζήτημα της χειραφετήσεως της σκέψεως +από τας ατελείας της γλώσσης, το οποίον αναπτύσσεται τελειότερον +εις τον Θεαίτητον και τον Σοφιστήν. Επειδή όμως ο σκοπός της +παρούσης βιβλιοθήκης δεν επιτρέπει να αναλύσωμεν διά μακρών το +έργον, θα περιορισθώμεν να συνοψίσωμεν ενταύθα μόνον, πώς πρέπει +να εννοηθή το γλωσσικόν μέρος, διότι συνήθως εις αυτό δεν +αποδίδεται καμμία αξία. + +Το μέρος τούτο διαιρείται εις δύο: Το προπαρασκευαστικόν (σελ. 21 +[από: Εις πολλά μέρη ...]— 75), [μέχρι δηλαδή περίπου της φράσεως +-Πότε λοιπόν θα απέκαμνε δικαίως-] το οποίον περιέχει ετυμολογίας +όχι καθώς τας εννοούμεν σήμερον, αλλά την μουσικήν ή λαϊκήν ετυμολογίαν +(Wolksetymologie), και την ετυμολογίαν των ριζών (ή πρώτων +ονομάτων, σελ. 75 — 85). — Ενταύθα αρχίζομεν από το δεύτερον. + +1. Ο Κρατύλος θέτει καλώς το πρόβλημα της καταγωγής της γλώσσης. + +Πρώτη αρχή της γλώσσης είναι οι κρότοι του στόματος και της +ρινός, όχι ακόμη οι μιμητικώς και τεχνικώς διά του λάρυγγος +εξερχόμενοι, αλλά αυθορμήτως και φυσικώς και επιφωνηματικώς κατά +τινα ανάγκην του σώματος, ή πόνον, ή ανησυχίαν, ή πάθησιν. + +Τοιούτος κρότος σαφέστατα διακρινόμενος είναι: + +Ο κρότος του εμετού (εκ) ο οποίος διεσώθη καλώς εις την ελληνικήν +γλώσσαν ως πρόθεσις &εκ& και είναι η αυτή λέξις με την γερμανικήν +ekel = αηδία. + +H ρινοφωνία της πείνης νρ (ν φωνήεν), το οποίον αρχικώς εσήμαινε +πεινώ και τρώγω, και διεσώθη εις το στερητικόν &αν& και την +πρόθεσιν &εν&, τα οποία είναι ακόμη όμοια εις την λατινικήν +γλώσσαν (in). Παρόμοια είναι το λιχουδιστικόν &μλ μλ&, το +θρηνητικόν &i&, το μασητικόν &κα-κα& (γερμ. Kauen) κτλ. + +Οι κρότοι αυτοί και ολίγοι άλλοι παρόμοιοι είναι τόσον +ευδιάγνωστοι, ώστε κάλλιστα έν ζώον όταν δεν βλέπη το άλλο και +ακούη από το στόμα του τον κρότον &εκ&, εννοεί ότι τούτο κάμνει +εμετόν. Αυτή λοιπόν η εξ αποστάσεως ειδοποιητική δύναμις των +τοιούτων κρότων υπέδειξε τα πλεονεκτήματα της στοματικής +συνεννοήσεως, και επίκουρος αυτής ήλθε η ανατομική εξέλιξις και +τελειοποίησις των μυών του στόματος, το οποίον πλέον και άνευ της +φυσικής ανάγκης ήτο εις θέσιν παιγνιωδώς πως να αποδώση εκείνους +τους ήχους και κρότους με την βεβαιότητα, ότι το άλλο ζώον το +οποίον ακούει, θα νομίση ότι πρόκειται περί αληθινού εμετού, ή +άλλης αναλόγου φυσικής ανάγκης. + +Και από του σημείου τούτου ο κρότος αυτός είναι καθαρώς +γλωσσικής φύσεως, διότι δεν παράγεται αυθορμήτως εκ φυσικής +ανάγκης, αλλά μιμητικώς. Ως τοιούτος γίνεται εξαίρετον όργανον +της νοήσεως, διότι γυμνάζει την ψυχήν εις τας παραστάσεις άνευ +των αισθήσεων και προ πάντων διότι ο κρότος, δηλαδή η λέξις τόρα +πλέον, γίνεται αφορμή προς επανάληψιν και τελειοποίησιν της +παραστάσεως. Διότι τόρα πλέον το _εκ_ δεν σημαίνει μόνον κάμνω +εμετόν, αλλά και το &έξω, εκτός, εξέρχομαι, έξοδος, εξωτερικώς, +έξωθεν& κτλ. Δηλαδή ως ρίζα έχει μουσικόν σημαινόμενον χωρίς να +ανήκη εις ωρισμένον μέρος του λόγου. Ομοίως η ρινοφωνία της +πείνης γίνεται εκφραστικός ήχος του γενικωτέρου νοήματος της +στερήσεως, και επί πολύν καιρόν υπάρχει ως αυθύπαρκτος λέξις _αν_ +σημαίνουσα στέρησιν, έως ότου ήλθε η εποχή της συγκολλήσεως των +ήχων (συλλαβών), η οποία το κατέστησε στερητικόν _α_ (αν), ενώ η +έννοια του τρώγω διεκρίθη πλέον ως έννοια του εντός και έμεινε ως +πρόθεσις _εν_, σημαίνουσα γενικώς &εντός, εισέρχομαι, είσοδος, +ένδον& κτλ. Επίσης το θρηνητικόν _i_ έγινε σύμβολον της θρηνώδους +παρακλήσεως και απαιτήσεως και απετέλεσε μίαν προσταγήν = +πήγαινε, απαράλλακτα καθώς διεσώθη εις την λατινικήν ως +προστακτική του ρήματος io (i = πήγαινε), ελληνιστί ίθι. Βαθμηδόν +το αυτό έλαβε και την σημασίαν του πορεύομαι, πορεία, δρόμος κτλ. +Αλλά εξ άλλου έλαβε και την σημασίαν του χαρισμού και +εχρησιμοποιήθη αργότερον ως επίθημα και κατάληξις της χαριστικής +πτώσεως (δοτικής) και της χαριστικής εγκλίσεως, δηλ. της +υποτακτικής και ευκτικής. + +Ομοίως το _ο (οχ)_ έγινε αρνητικόν _ου, ουχί_, το _χα_ έγινε +_χάος, χαίνω, καγχάζω_ κτλ, το _σα_ _ανδάνω, satis, satigen_, το +λιχουδιστικόν _μλ_= μέλι, μελωδία, μέλος, μέλει (=έχει τον νουν +του στο μέλι) κτλ. + +Και διαρκώς πλέον η γλώσσα τροφοδοτεί την διάνοιαν και η διάνοια +ωθεί την γλώσσαν προς άλλα. Το στόμα γίνεται τελειοτάτη μιμητική +μηχανή. Δι' αυτό αρχίζει να μιμήται και ήχους παραγομένους εις +άλλο μέρος του σώματος καθώς είναι ο κρότος της κοιλίας gut και +σημαίνει _κυρτός, γύρος, κύκλος, κύμα, κοίλος, έγκυος, ξυν_ +(=έγκυος) κτλ... έπειτα το διεντέρευμα _περ (πορ) πέρας, πέρα, +περ, περί_. Έπειτα χρησιμοποιεί το _ε_ ως προσκλητικόν, και το +προσκολλά ως κατάληξιν κλητικής πτώσεως και προστακτικής +εγκλίσεως: _άγγελε, άγγελε_. Έκτοτε έχομεν την πρώτην πτώσιν και +τοιαύτη είναι η κλητική (όχι η ονομαστική), και την πρώτην +έγκλισιν και τοιαύτη είναι η προστακτική (όχι η οριστική), διότι +ο ζωώδης άνθρωπος εκφράζει επιθυμίας και ανάγκας και όχι ορισμούς +και κρίσεις. + +Η οριστική έγκλισις παρήχθη αργότερον με μικράν διαφοράν από την +προστακτικήν, σημαίνουσα προσταγήν αξιωματικήν άνευ αντιρρήσεως +και καύχησιν: _ου ποιήσεις_ = δεν θα το κάμης σου λέγω, _είμ' +Οδυσσεύς_= το καυχώμαι. + +Οι έξωθεν ήχοι εξηκολούθησαν συμπληρούντες την γλώσσαν. Ο ήχος +της βροχής (σρρρ) εσχημάτισε το _ρέω ρους_ και προ πάντων την +κατάληξιν της συρροής και πλησμονής ρός. Ο ήχος της τριβής +εσχημάτισε τα τρίβω, θερμαίνω, τέρπω, — τερος, τρυπώ, τρία. — +τήρ, τής κτλ., ο κρότος του δεικνύοντος δακτύλου εσχημάτισε το +γενικόν δεικτικόν _το_, το μασσητικόν _κα-κα_ έγινε κακός, κακία +κτλ., το καυστικόν _δε_ (=τζιζ) έγινε δας, δαίω, διδάσκω, δαίμων, +δη, δήλος, δέω, δεσμός, δέκα, δέχομαι κτλ. + +Μίαν τοιαύτην γλωσσικήν αναδρομήν εις τα στοιχειωδέστερα διά της +μουσικής αντιλήψεως των φυσικών ήχων και των φωνών των ζώων +διέγνωσεν ο δαιμόνιος Πλάτων εις τον Κρατύλον του. Και αν δεν +είχε τας σημερινάς ευκολίας της συγκρίσεως των γλωσσών διά να +εξαντλήση όλα τα παραδείγματα, όμως ο συνθετικός του νους και εις +ολίγιστα, πλην ασφαλή, στηριζόμενος έδωκε πλήρεις κανόνας της +γλωσσογονίας. + +2. Αι ετυμολογίαι του Κρατύλου είναι μουσικαί ετυμολογίαι. + +Ο Πλάτων δεν γνωρίζει την ιστορικήν αλλά την μουσικήν +ετυμολογίαν, η οποία συνήθως συμπίπτει με την ιστορικήν, πολλάκις +όμως δεν συμπίπτει, και τότε παρέχει γλωσσικά φαινόμενα ανεξήγητα +διά την γραμματικήν επιστήμην. Κάλλιστον παράδειγμα τούτου είναι +η υπό του Πλάτωνος ετυμολογία της λέξεως αλήθεια. Η ετυμολογία +αυτή προ πάντων συνετέλεσε να χάση ο Κρατύλος πάσαν υπόληψιν ως +μη γνωρίζων δήθεν το στερητικόν α. Αλλά η σελίς 67 (τέλος) +αποδεικνύει ότι ο Πλάτων γνωρίζει το στερητικόν _α_ ως +αυταπόδεικτον και είναι τόσον δεινός παρατηρητής της γλώσσης, +ώστε αναλύει τελειότατα το δυσκολώτερον αθροιστικόν _α_ λέγων εν +σελίδι 46: καθώς εις το ακόλουθος και άκοιτις, όπου σημαίνει το +ομού. Και εις την σελίδα 47: «Καθώς λοιπόν τον ομοκέλευθον και +ομόκοιτιν τον ωνομάσαμεν _ακόλουθον_ και άκοιτιν». + +Και ερωτώμεν: άραγε ήτο δυσκολώτερον εις τον Πλάτωνα, ο οποίος +ανεζήτει όλους τους γνωστούς τύπους των λέξεων, να εύρη εις τον +δωρικόν τύπον αλάθεια την _λθ_ ρίζαν και το _α_ το στερητικόν +(αρνητικόν), παρά το _ακόλουθος_ να το ερμηνεύση ως _ομοκέλευθος_; +Βεβαίως αυτό δεν είναι δυνατόν, ώστε κάτι άλλο θα συμβαίνη. Και +πραγματικώς η λέξις αλήθεια μετά το αγαθόν έχει εξαιρετικήν θέσιν +εις το γλωσσικόν αίσθημα του Πλάτωνος. Η αλήθεια είναι +απαραιτήτως δια τον Πλάτωνα κάτι τι _θείον_, είναι _άλη θεία_= +δηλαδή πτήσις θεία. Την τοιαύτην δε μουσικήν σημασίαν της λέξεως +αλήθεια (λαϊκήν ετυμολογίαν) ο Πλάτων δεν την θυσίαζε απέναντι +εκατομμυρίων στερητικών και αθροιστικών _α_. + +Ευτυχώς τα φαινόμενα της μουσικής ετυμολογίας βαίνουν εκ +παραλλήλου και εις την σημερινήν γλώσσαν, και είναι εύκολον να +καταστήσωμεν το πράγμα αισθητόν. Καθώς η αλήθεια δια τον Πλάτωνα, +ομοίως ιερά και ουράνια λέξις είναι σήμερον δι' ημάς τα +_χερουβείμ_. Όστις ακούει προφερομένην αυτήν την λέξιν είναι +αδύνατον να μην ενωτίζεται αυτό το _χαίρε_. Ο Πλάτων υπό τας +σημερινάς συνθήκας της ορθογραφίας απλούστατα θα έγραφε το +Χερουβείμ με αι (Χαιρουβείμ), καθώς οι τιμωρούμενοι μαθηταί των +σχολείων. Αλλά ερωτώμεν: όσον και αν τιμωρήται ο μαθητής διά να +μη γράφη εν έχειρον (το ενέχυρον), άραγε πιστεύει κανείς εκ των +διδασκάλων ότι αναβιώνει την λέξιν _εχυρός_ και καταστρέφει την +κοινήν αντίληψιν (λαϊκήν ετυμολογίαν, volksetymologie) ότι το +ενέχυρον _είναι στο χέρι_; Δι' αυτόν τον λόγον αρχαιόθεν η +_Ιερουσαλήμ_ εσχετίσθη με το ιερός και έλαβε δασείαν, ενώ δεν +είχε. Διά τον ίδιον λόγον εις παλαιοτέραν εποχήν ο _φιλόνεικος_ +εγράφη με ει, διότι δεν ήτο πλέον φίλος νίκης, αλλά φίλος +νείκους. + +Η μουσική ετυμολογία με πάσαν θυσίαν αποφεύγει την πλησίασιν +ωραίας λέξεως προς άλλην όλως κακέμφατον, ή και απλώς +αντιφατικήν. Εις τοιαύτας περιστάσεις η γλώσσα προτιμά να μην +εφαρμόση τους ευφωνικούς και αναλογικούς κανόνας και να αποτελέση +εξαίρεσιν του κανόνος. Η εξαίρεσις όμως δεν είναι όπως την εννοεί +μέχρι σήμερον η γραμματική, δηλαδή ως φαινόμενον ανεξήγητον και +προσκρούον εις τον κανόνα, αλλά ως φαινόμενον υπαγόμενον εις +άλλον κανόνα καλλιτεχνικώτερον. Και είναι ανάγκη να εξηγηθούν +όλαι αι εξαιρέσεις και να υπαχθούν εις τους κανόνας των, δηλαδή +να ευρεθή ο _λόγος_ των, διότι άλλως η γλωσσική έρευνα δεν +δύναται να ονομασθή επιστήμη. + +Ημείς προσθέτοντες εις την γλωσσικήν επιστήμην πλην άλλων και +τους καλλιτεχνικούς νόμους της μουσικής ετυμολογίας και της +σαφηνείας εξηγούμεν τα δυσλυτώτερα γλωσσικά φαινόμενα. Το αρχαίον +_υύς_ (υιός) έπρεπε κατά τους κανόνας της συναιρέσεως να γίνη +_ύς_ δηλαδή χοίρος, αλλ' αντί τούτου εκλώτσησε τον κανόνα και +εζήτησε άλλην διέξοδον, διότι ο υιός δεν γίνεται χοίρος εύκολα. +Το νέος έπρεπε ομοίως να γίνη _νους_, αλλά _νέος_ και _νους_ +συνήθως τουλάχιστον φαίνονται αντιφατικά και δεν πρέπει να +σχετίζονται. Το _βύρσα_ έπρεπε να γίνη _βύρρα_ (άρσεν — άρρεν), +αλλά τότε θα έχανε όλην την μουσικήν αλήθειαν (δηλαδή +ετυμολογίαν). Αυτός δε ο λόγος της μουσικής αληθείας ή αντιθέτως +αναρμοστίας έκαμε πλέον και τους τελευταίους σχολαστικούς να +αποφεύγουν τα _εκήλησε τα ώτα, διώκει την πόλιν_, διότι +υπενθυμίζουν τα εκύλησε και διώκει. Η αύξησις μάλιστα αυτή του +εις _οι ω_ έχει εντελώς ανάλογον παράδειγμα και εις την αρχαίαν +γλώσσαν. Το _ωνωμένος_ του 5ου αιώνος γίνεται _οινωμένος_ εις τον +Πλάτωνα (Νόμοι) και τον Αριστοτέλην. Και ενώ τα χειρόγραφα έχουν +ανεξαιρέτως με _οι_, οι γραμματικοί διορθώνουν παντού _ωνωμένος_ +δηλ. εισάγουν τον όνον). + +Πολύ περισσότεραι εξαιρέσεις της γραμματικής εξηγούνται με τον +νόμον της σαφηνείας, ο οποίος είναι επίσης καλλιτεχνικός. Ο +Brugmann παρατηρεί εις τα φαινόμενα της συναλοιφής (Σημ. 3) ότι +είναι περίεργον, πώς η κράσις εφηρμόσθη εις τόσον ολίγα +παραδείγματα (καγώ, κάτα, τούμπαλιν, τακτός κλ.) Αλλά το +φαινόμενον τούτο είναι μάλλον αποτυχούσα απόπειρα, διότι άλλως θα +παρεμορφούτο όλη η γλώσσα. Ο νόμος της σαφηνείας όμως βοηθούμενος +εις πολλά και από την μουσικήν ετυμολογίαν επανέφερε το ακέραιον. +Δι' αυτό εάν το _ι_ της ερωτηματικής και αορίστου αντωνυμίας _τι_ +δεν εκθλίβεται, ο λόγος δεν έγκειται εις την φύσιν του φωνήεντος +αυτού, καθώς προσπαθούν να εύρουν πολλοί μεταφυσικώς, αλλά διότι +το _τι_ με έκθλιψιν θα συνέπιπτε προς το _τε_ με έκθλιψιν και η +τοιαύτη συνάντησις φέρει ανεπανόρθωτον σύγχυσιν, διότι δεν βοηθεί +ούτε η θέσις της λέξεως ούτε ο τονισμός. Ενώ λόγου χάριν το _νά_ +συμπίπτει μεν και αυτό φαινομενικώς, διακρίνεται όμως ευκόλως διά +του τονισμού. + +Η επιστήμη αντί να θαυμάζη τον Κρατύλον σήμερον, τον προπηλακίζει +μη εννοούσα το βαθύ νόημα του γενάρχου αυτού της γλωσσολογίας. +Λόγου χάριν ο Πλάτων παράγει το άνθρωπος από το αναθρώσκω όπα. Η +γλωσσολογία αντιτείνει από το ανήρ όψ. Επίσης του Delbrück δεν +του αρέσει ότι το σώμα παράγεται από το σώος σώζω, οιονεί +_σώσμα_, αλλά το θέλει από το _σκυλεύω_. + +Και όμως τι λέγουν τάχα καλλίτερον περί του _Αγαμέμνονος_ (σελ. +27 — 28) ή τι θαυμασιώτερον ημπορούν να ειπούν περί του δαίμονος +(σελ. 33). Η μουσική ετυμολογία του _ευφροσύνη_ από το +_ευφεροσύνη_ (σελ. 71) όχι μόνον επικυρώνεται από τον ίδιον +Πλάτωνα εις τον Σοφιστήν: _παραφροσύνη = παράφορος σύνεσις_ (σελ. +29, ιδέ και σελ. 28 την παράθεσιν των λέξεων _διαφθοράν +διαφοράν_, η οποία είναι ετυμολογικόν σχήμα κατά τα Ομηρικά: _εις +άλα άλτο_ και _θεοί θέσαν_), αλλά και από όλην την Ελληνικήν +γλώσσαν, η οποία έδωσε εις την παραφοράν την σημασίαν της +παραφροσύνης. + +Άλλως ο Πλάτων τας περισσοτέρας ετυμολογίας τας κάμνει ως +προγύμνασιν και ως παραδείγματα ευλογοφανή, εις τα οποία δεν +επιμένει πάντοτε, αλλά μόνον ζητεί δι' αυτών να σχηματίση έν +σύνολον κανόνων, διά να ανέλθη εις την πρώτην αρχήν της γλώσσης +και ερευνήση την σχέσιν αυτής προς την διάνοιαν. Κατά τούτο δε +ακριβώς αναδεικνύεται και θείος εις τον Κρατύλον. + + ΚΥΡ. ΖΑΜΠΑΣ + + + +ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΚΡΑΤΥΛΟΣ + + + +(ή περί ορθότητος των ονομασιών) + +ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΕΡΜΟΓΕΝΗΣ — ΚΡΑΤΥΛΟΣ — ΣΩΚΡΑΤΗΣ + +Ερμογένης. + Αι λοιπόν θέλεις να συμπεριλάβωμεν εις την συζήτησιν μας και τον + Σωκράτη; Νά τος εδώ είναι. + +Κρατύλος. + Όπως θέλεις. + +Ερμογένης. + Καλέ Σωκράτη, απ' εδώ ο Κρατύλος ισχυρίζεται ότι η ορθότης της + ονομασίας είναι εκ φύσεως φυτευμένη μέσα εις έκαστον ον, και δεν + θα ειπή όνομα το να συμφωνήση ο ένας και ο άλλος πώς να ονομάζουν + ένα πράγμα προσθέτοντες και ένα κομμάτι της φωνής των, αλλ' ότι + εκ φύσεως εδόθη κάποια ορθότης των ονομασιών και εις τους Έλληνας + και εις τους βαρβάρους και είναι όμοια εις όλους. Εγώ λοιπόν τον + ερωτώ αν πραγματικώς ονομάζεται Κρατύλος, και αυτός το + παραδέχεται. Και ο Σωκράτης, του λέγω, δεν ονομάζεται Σωκράτης; + Ναι, μου λέγει. Λοιπόν και όλοι οι άλλοι άνθρωποι δεν έχουν όνομα + εκείνο το οποίον ημείς τους ονομάζομεν; Τότε αυτός μου απαντά· Αι + λοιπόν σου λέγω ότι συ δεν ονομάζεσαι Ερμογένης, έστω και αν όλοι + οι άνθρωποι ανεξαιρέτως σε ονομάζουν με αυτό το όνομα. Και ενώ + εγώ τον ερωτώ και φαίνομαι πρόθυμος να εννοήσω τι θέλει να ειπή, + αυτός, αφού δεν μου δίδει καμμίαν εξήγησιν με ακριβολογίαν, + κάθεται ακόμη και με περιπαίζει και προσποιείται ότι κάτι μεγάλες + ιδέες στριφογυρίζουν στο μυαλό του, ωσάν τάχα αυτός να κατέχη το + μυστικόν της υποθέσεως, το οποίον αν απεφάσιζε να το εξηγήση, θα + με εξηνάγκαζε και εμέ να συμφωνήσω με την γνώμην του. Δι' αυτό + εγώ είμαι πρόθυμος να σε ακούσω, εάν έχης τρόπον να μαντεύσης το + μυστικόν του Κρατύλου. Αλλ' ακόμη προτιμότερον δι' εμέ θα ήτο να + ακούση από σε τον ίδιον ποίαν γνώμην έχεις περί της ορθότητος των + ονομασιών, αν δεν σου κάμνη κόπον. + +Σωκράτης. + Καλό παιδί του Ιππονίκου Ερμογένη, είναι παλαιά η παροιμία που + λέγει, ότι είναι δύσκολον να εννοήσωμεν τα καλά πώς είναι + καμωμένα. Και ορισμένως το περί των ονομασιών δεν είναι εύκολον + πράγμα. Και λοιπόν εγώ αν είχα πάρη από τον Πρόδικον τα μαθήματα + που στοιχίζουν πενήντα δραχμάς, τα οποία, καθώς το βεβαιόνει + εκείνος, όποιος τα ακούσει γίνεται εις αυτό το ζήτημα τέλειος, + τίποτε δεν θα με εμπόδιζε τόρα να γνωρίζω στην στιγμήν την + αλήθειαν περί της ορθότητος των ονομασιών. Αλλ' εγώ δεν ήκουσα + παρά τα μιας δραχμής μαθήματα, και δι' αυτό δεν γνωρίζω ποία + είναι η αλήθεια επί αυτών των ζητημάτων. Όσον όμως διά να εξετάσω + συζητητικώς είμαι έτοιμος και μαζί σου και με τον Κρατύλον. Το + ότι όμως λέγει ότι συ δεν ονομάζεσαι πραγματικώς Ερμογένης, + νομίζω ότι το λέγει κάπως διά να σε περιπαίξη. Ίσως δηλαδή + νομίζει ότι συ ενώ έχεις πόθον να αποκτήσης χρήματα δεν το + κατορθόνεις (1). Αλλ' επαναλαμβάνω και πάλιν ότι αυτά τα + πράγματα είναι δύσκολον να τα γνωρίζη κανείς, πρέπει όμως να + θέσωμεν το ζήτημα επί του τάπητος και να εξετάσωμεν αν είναι + καθώς το λέγεις συ ή καθώς το λέγει ο Κρατύλος. + +Ερμογένης. + Και όμως, καλέ Σωκράτη, το κατ' εμέ, όσον και αν συνεζήτησα και + με τούτον και με άλλους πολλούς, δεν κατορθόνω να πεισθώ ότι άλλο + τι είναι η ορθότης της ονομασίας παρά συνθήκη και συμφωνία. Διότι + εγώ φρονώ ότι, αν κανείς δώση όνομα εις ένα πράγμα, το όνομα αυτό + είναι ορθόν. Και πάλιν, αν το αλλάξη και δώση άλλο, και πλέον δεν + του ονομάζη το προηγούμενον όνομα, εξ ίσου είναι ορθόν το + δεύτερον όνομα όσον το πρώτον, καθώς δα συνηθίζομεν να αλλάζωμεν + τα ονόματα εις τους υπηρέτας μας. Διότι δεν εφυτεύθη εκ φύσεως + ποτέ κανέν όνομα εις κανένα, αλλ' εδόθη κατά τα νόμιμα και έθιμα + των συνηθισμένων να μεταχειρίζωνται αυτά. Αν όμως δεν είναι καθώς + το λέγω, τότε εγώ είμαι πρόθυμος να προσέξω και να μάθω όχι μόνον + από το στόμα του Κρατύλου αλλά και από οποιονδήποτε άλλον. + +Σωκράτης. + Ίσως είναι σπουδαίον αυτό που λέγεις, Ερμογένη. Λοιπόν ας + προσέξωμεν· άραγε εκείνο το οποίον ορίζει κανείς εις έκαστον + πράγμα, διά να το ονομάζη, αυτό είναι το όνομά του; + +Ερμογένης. + Έτσι νομίζω. + +Σωκράτης. + Αδιάφορον είτε ιδιώτης δίδει το όνομα είτε πόλις; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Πώς λοιπόν; Εάν εγώ ονομάσω έν οποιονδήποτε πράγμα, λόγου χάριν + αυτό το οποίον τόρα το ονομάζομεν άνθρωπον, εάν αυτό εγώ το + ονομάσω ίππον, εκείνο δε το οποίον λέγομεν ίππον εγώ το ονομάσω + άνθρωπον, αυτό το πράγμα θα ονομάζεται εις το κοινόν μεν + άνθρωπος, ιδιαιτέρως όμως ίππος, και αντιστρόφως το άλλο θα + ονομάζεται ιδιαιτέρως μεν άνθρωπος, εις το κοινόν δε ίππος; Αυτό + εννοείς; + +Ερμογένης. + Μάλιστα, αυτό. + +Σωκράτης. + Έλα λοιπόν απάντησέ μου εις τούτο. Μεταχειρίζεσαι κάποτε την + φράσιν· αλήθεια λέγεις, ψέμματα λέγεις; + +Ερμογένης. + Βέβαια. + +Σωκράτης. + Λοιπόν δεν υπάρχει λόγος αληθής και λόγος ψευδής; + +Ερμογένης. + Πολύ μάλιστα. + +Σωκράτης. + Άραγε δεν είναι αληθής εκείνος ο οποίος λέγει τα υπάρχοντα ότι + υπάρχουν, ψευδής δε εκείνος ο οποίος λέγει ότι δεν υπάρχουν; + +Ερμογένης. + Ναι. + +Σωκράτης. + Είναι λοιπόν δυνατόν να λέγωμεν με τον λόγον τα υπάρχοντα και τα + μη υπάρχοντα; (2) + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Πώς δε είναι αληθής ο λόγος, μόνον εις το όλον του, εις τα μέρη + του όμως ψευδής; + +Ερμογένης. + Όχι, αλλά και εις τα μέρη του. + +Σωκράτης. + Πώς εννοείς, τα μεγάλα μέρη του μόνον είναι αληθή, όχι όμως και + τα μικρά, ή όλα; + +Ερμογένης. + Όλα κατά την γνώμην μου. + +Σωκράτης. + Έχεις λοιπόν να μου αναφέρης άλλο μέρος του λόγου μικρότερον από + το όνομα; + +Ερμογένης. + Όχι, αυτό είναι το μικρότερον. + +Σωκράτης. + Επομένως και το όνομα του αληθούς λόγου λέγεται ή όχι; + +Ερμογένης. + Ναι. + +Σωκράτης. + Και είναι αληθές, καθώς παρεδέχθης. + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Αλλά πάλιν του ψευδούς λόγου το μέρος δεν είναι ψέμμα; + +Ερμογένης. + Το παραδέχομαι. + +Σωκράτης. + Επομένως δεν είναι δυνατόν να λέγωμεν άλλοτε όνομα ψευδές και + άλλοτε αληθές, αφού και λόγον ολόκληρον λέγομεν; + +Ερμογένης. + Και πώς όχι; + +Σωκράτης. + Επιμένεις λοιπόν ότι οποιονδήποτε όνομα δώση έκαστος εις ένα + πράγμα αυτό είναι το όνομά του; + +Ερμογένης. + Ναι. + +Σωκράτης. + Άρα γε και όσα ονόματα δώση κανείς εις έκαστον πράγμα, τόσα + ονόματα θα έχει αυτό και τότε ακριβώς όταν τα λέγη; + +Ερμογένης. + Ναι, διότι εγώ, Σωκράτη μου, δεν γνωρίζω άλλην ορθότητα ενός + ονόματος από αυτήν, ότι με άλλο όνομα ονομάζω εγώ έκαστον πράγμα, + δηλαδή εκείνο πού του έδωκα εγώ ο ίδιος, και με άλλο συ, δηλαδή + εκείνο που του έδωκες εσύ. Ομοίως δε βλέπω και εις τας διαφόρους + πόλεις ότι τα ίδια πράγματα έχουν ιδιωτικώς διάφορα ονόματα, είτε + εις τους άλλους Έλληνας διά τους Έλληνας, είτε εις τους βαρβάρους + διά τους Έλληνας. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν ειπέ μας, καλέ Ερμογένη, μήπως άρα γε σου φαίνεται + ότι και τα πράγματα έχουν το αυτό φυσικόν, ότι δηλαδή δι' ένα + έκαστον έχουν ιδιαιτέραν ουσίαν, καθώς το έλεγε ο Πρωταγόρας, + διισχυριζόμενος ότι όλων των πραγμάτων ο πήχυς που τα μετρά είναι + ο άνθρωπος, και ότι τάχα, οποίου είδους φαίνονται εις εμέ τα + πράγματα, τοιαύτα είναι δι' εμέ, οποίου είδους δε εις εσέ, + τοιαύτα είναι διά σε, ή σου φαίνεται ότι ανεξαρτήτως από ημάς + αυτά έχουν μίαν φύσιν μόνιμον; + +Ερμογένης. + Μίαν φοράν και εγώ, καλέ Σωκράτη, ευρισκόμενος εις αυτήν την + απορίαν, επροχώρησα εις την γνώμην του Πρωταγόρα, νομίζω όμως ότι + δεν είναι τόσον ορθή. + +Σωκράτης. + Δεν μου λέγεις, επροχώρησες ποτέ σου εις το σημείον, ώστε να μην + πιστεύης τόσον πολύ ότι υπάρχει μοχθηρός άνθρωπος; + +Ερμογένης. + Όχι μα τον Δία, απ' εναντίας μάλιστα το αντίθετον έπαθα πολλές + φορές, ώστε να φρονώ ότι μερικοί άνθρωποι είναι πολύ μοχθηροί, + και αυτοί είναι πάρα πολλοί. + +Σωκράτης. + Δεν μου λέγεις, πολύ αγαθοί δεν επίστευσες έως τόρα ότι υπάρχουν; + +Ερμογένης. + Υπάρχουν αλλά πολύ ολίγοι. + +Σωκράτης. + Οπωσδήποτε όμως φρονείς ότι υπάρχουν; + +Ερμογένης. + Μάλιστα, φρονώ. + +Σωκράτης. + Πώς το εννοείς αυτό λοιπόν; μήπως εννοείς ότι οι μεν πολύ αγαθοί + είναι πολύ φρόνιμοι, οι δε πολύ μοχθηροί είναι πολύ ανόητοι; + +Ερμογένης. + Ναι, αυτήν την γνώμην έχω. + +Σωκράτης. + Λοιπόν, εάν ο Πρωταγόρας έλεγε την αλήθειαν και αν αυτή είναι η + αλήθεια, ότι καθώς φαίνονται εις έκαστον τα πράγματα τοιαύτα + είναι και πραγματικώς, τότε είναι δυνατόν ποτε, άλλοι από ημάς να + είναι φρόνιμοι και άλλοι ανόητοι; + +Ερμογένης. + Βέβαια όχι. + +Σωκράτης. + Και νομίζω ότι συ αυτό το εννοείς πολύ καλά, ότι δηλαδή, αφού + υπάρχει φρόνησις και αφροσύνη, δεν είναι διόλου δυνατόν να λέγη + την αλήθειαν ο Πρωταγόρας. Διότι τότε εις τίποτε δεν θα ήτο + φρονιμώτερος ο ένας από τον άλλον, εάν, όσα φαίνονται, εις + έκαστον, αυτά είναι τα αληθινά δι' ένα έκαστον. + +Ερμογένης. + Έτσι είναι. + +Σωκράτης. + Εξ άλλου όμως νομίζω ότι συ δεν παραδέχεσαι ούτε καθώς λέγει ο + Ευθύδημος, ότι όλα τα πράγματα είναι εις όλους όμοια συγχρόνως + και πάντοτε. Διότι και με αυτήν την θεωρίαν δεν είναι δυνατόν + άλλοι να είναι αγαθοί και άλλοι μοχθηροί, αφού εξ ίσου εις όλους + και πάντοτε θα υπήρχεν αρετή και κακία. + +Ερμογένης. + Ορθότατα. + +Σωκράτης. + Λοιπόν, αφού δεν είναι εις όλους όλα όμοια συγχρόνως και πάντοτε, + ούτε ιδιαιτέρως έκαστον πράγμα δι' ένα έκαστον, έπεται σαφώς ότι + αυτά καθ' εαυτά τα πράγματα έχουν μίαν μόνιμον φύσιν, και όχι ως + προς ημάς ουδέ εκ μέρους μας, συρόμενα άνω και κάτω από τον + ιδικόν μας τρόπον του σκέπτεσθαι, αλλά καθ' εαυτά συμφώνως προς + την φύσιν των καθώς επλάσθησαν. + +Ερμογένης. + Μου φαίνεται, Σωκράτη μου, ότι έχεις δίκαιον. + +Σωκράτης. + Ποίαν γνώμην λοιπόν έχεις ότι επλάσθησαν μεν ούτω πως τα + πράγματα, αι πράξεις των όμως δεν επλάσθησαν κατά τον ίδιον + τρόπον; ή τάχα και αυταί δεν είναι ένα είδος των πραγμάτων, αι + πράξεις, δηλαδή; + +Ερμογένης. + Μάλιστα, είναι και αυταί. + +Σωκράτης. + Ώστε κατά την ιδικήν των φύσιν εκτελούνται και αι πράξεις και όχι + κατά την φαντασίαν μας. Παραδείγματος χάριν, εάν ημείς + δοκιμάσωμεν να κόψωμεν ένα πράγμα, πώς οφείλομεν να το κόψωμεν, + άραγε όπως και αν θέλωμεν και με ό,τι μέσον θέλομεν, ή εάν μεν + θελήσωμεν να κόψωμεν το καθέν καθώς επλάσθη, να κόπτη και να + κόπτεται και με ό,τι μέσον επλάσθη να κόπτεται, τότε θα + επιτύχωμεν να το κόψωμεν και θα έχωμεν ένα κέρδος και ορθώς θα + εκτελέσωμεν αυτήν την πράξιν, εάν όμως δοκιμάσωμεν παρά την + φύσιν, θα αποτύχωμεν και δεν θα κερδίσωμεν τίποτε; + +Ερμογένης. + Αυτή είναι η γνώμη μου. + +Σωκράτης. + Λοιπόν, και αν δοκιμάσωμεν να καύσωμεν ένα πράγμα, δεν είναι + ορθόν να μη το καύσωμεν με οποιανδήποτε μέθοδον, αλλά με την + ορθήν; Και αυτή δεν είναι εκείνη κατά την οποίαν επλάσθη έκαστον + πράγμα να καίεται και να καίη και με ό,τι μέσον επλάσθη να + καίεται; + +Ερμογένης. + Έτσι είναι. + +Σωκράτης. + Λοιπόν και τα άλλα δεν είναι το ίδιον; + +Ερμογένης. + Πολύ μάλιστα. + +Σωκράτης. + Αι λοιπόν μήπως και το να ομιλούμεν δεν είναι μία από όλας τας + πράξεις; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Πώς λοιπόν; εάν κανείς ομιλή όπως νομίζει ότι πρέπει να ομιλή, θα + ομιλήση ορθώς, ή εάν μεν ομιλή καθώς επλάσθησαν τα πράγματα να + τα λέγωμεν και να λέγωνται και με ό,τι μέσον επλάσθησαν να + λέγωνται, θα ομιλήση αποτελεσματικώς, ει δε μη, θα αποτύχη και + δεν θα κάμη τίποτε; + +Ερμογένης. + Νομίζω ότι είναι καθώς το λέγεις. + +Σωκράτης. + Λοιπόν δεν είναι ένα μέρος της ομιλίας και το να λέγωμεν το όνομα + ενός πράγματος; διότι επάνω κάτω με τα ονόματα γίνεται η ομιλία. + +Ερμογένης. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Και πάλιν δεν είναι πράξις και το να λέγωμεν ένα όνομα, αφού και + η ομιλία είναι πράξις αναφερομένη εις τα πράγματα; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Αι δε πράξεις πάλιν δεν είπαμεν ότι δεν είναι όπως τας θέλομεν + ημείς, αλλ' έχουν κάποιαν ιδικήν των φύσιν; + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν δεν είναι ορθόν και να ονομάζωμεν τα πράγματα καθώς + επλάσθησαν να ονομάζωνται και με το εκ φύσεως ορθόν μέσον, όχι + όμως καθώς θελήσωμεν ημείς, εάν πρόκειται να συμφωνούμεν με τα + προηγούμενα; Και κατ' αυτόν μεν τον τρόπον είναι δυνατόν να τα + ονομάσωμεν επιτυχώς, αλλέως όμως όχι; + +Ερμογένης. + Έτσι μου φαίνεται. + +Σωκράτης. + Εμπρός λοιπόν, το πράγμα που επρόκειτο να το κόψωμεν, + παραδεχόμεθα ότι θα το κόψωμεν με έν όργανον; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Και εκείνο, που επρόκειτο να το υφάνωμεν, έπρεπε με έν όργανον να + το υφάνωμεν, και εκείνο που επρόκειτο να τρυπήσωμεν, έπρεπε με έν + όργανον να το τρυπήσωμεν; + +Ερμογένης. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν, και εκείνο που επρόκειτο να το ονομάσωμεν, έπρεπε να + το ονομάσωμεν με έν όργανον; + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Αλλά ποίον ήτο εκείνο το όργανον με το οποίον έπρεπε να + τρυπήσωμεν; + +Ερμογένης. + Τρύπανον. + +Σωκράτης. + Και ποίον εκείνο με το οποίον έπρεπε να υφάνωμεν; + +Ερμογένης. + Η σαΐτα. + +Σωκράτης. + Και ποίον εκείνο με το οποίον έπρεπε να ονομάσωμεν; + +Ερμογένης. + Όνομα. + +Σωκράτης. + Καλά το λέγεις. Ώστε ένα όργανον είναι και το όνομα. + +Ερμογένης. + Ορθότατα. + +Σωκράτης. + Εάν λοιπόν εγώ ερωτήσω, τι είδους όργανον είναι η σαΐτα, δεν θα + μου απαντήσης ότι είναι εκείνο με το οποίον υφαίνομεν; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Και όταν υφαίνωμεν τι κάμνομεν; δεν διαχωρίζομεν το στημόνι και + το υφάδι τα οποία είναι ανακατευμένα; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Λοιπόν το ίδιον δεν έχεις να ειπής και διά το τρύπανον και διά τα + άλλα; + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Ημπορείς λοιπόν να ειπής το ίδιον και διά το όνομα; δηλαδή τι + κάμνομεν με το όνομα, αφού είναι ένα όργανον; + +Ερμογένης. + Δεν ημπορώ να το ειπώ. + +Σωκράτης. + Δεν μου λέγεις, παραδέχεσαι ότι κάτι διδάσκομεν ο είς τον άλλον + και διασαφηνίζομεν τα πράγματα πώς είναι πλασμένα; + +Ερμογένης. + Πολύ μάλιστα. + +Σωκράτης. + Επομένως το όνομα δεν είναι όργανον διδακτικόν και διασαφητικόν + της φύσεως των πραγμάτων, καθώς η σαΐτα είναι διαχωριστικόν του + υφάσματος; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Δεν είναι υφαντικόν όργανον η σαΐτα; + +Ερμογένης. + Και πώς δεν είναι; + +Σωκράτης. + Επομένως ο μεν υφαντικός θα χρησιμοποιήση καλά την σαΐταν, καλά + δε θα ειπή με τον υφαντικόν τρόπον, ο δε διδακτικός θα + μεταχειρισθή καλά το όνομα, καλά δε θα ειπή, με τρόπον + διδακτικόν. + +Ερμογένης. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Και τίνος έργον χρησιμοποιεί καλά ο υφαντής, όταν μεταχειρίζεται + καλά την σαΐταν; + +Ερμογένης. + Το έργον του ξυλουργού. + +Σωκράτης. + Αλλ' έκαστος είναι ξυλουργός, ή εκείνος που κατέχει την τέχνην; + +Ερμογένης. + Εκείνος που κατέχει την τέχνην. + +Σωκράτης. + Και πάλιν τίνος έργον χρησιμοποιεί ο τρυπητής καλά, όταν + μεταχειρίζεται το τρύπανον; + +Ερμογένης. + Το έργον του σιδηρουργού. + +Σωκράτης. + Αλλ' άρα γε έκαστος είναι σιδηρουργός, ή εκείνος που κατέχει την + τέχνην; + +Ερμογένης. + Εκείνος που κατέχει την τέχνην. + +Σωκράτης. + Έχει καλώς. Τίνος πάλιν το έργον θα χρησιμοποιήση ο διδακτικός + όταν μεταχειρίζεται το όνομα; + +Ερμογένης. + Ούτε αυτό δεν το γνωρίζω. + +Σωκράτης. + Ουδέ τούτο τουλάχιστον δεν ημπορείς να ειπής, ποίος μας δίδει τα + ονόματα, τα οποία μεταχειριζόμεθα; + +Ερμογένης. + Όχι βέβαια. + +Σωκράτης. + Δεν φρονείς άρα γε ότι ο νόμος είναι εκείνος που μας τα δίδει; + +Ερμογένης. + Έτσι φαίνεται. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν του νομοθέτου το έργον χρησιμοποιεί ο διδακτικός όταν + μεταχειρίζεται το όνομα. + +Ερμογένης. + Αυτό φρονώ. + +Σωκράτης. + Νομοθέτης δε σου φαίνεται ότι είναι πας άνθρωπος, ή εκείνος που + κατέχει την τέχνην; + +Ερμογένης. + Εκείνος που κατέχει την τέχνην. + +Σωκράτης. + Επομένως δεν είναι δουλειά του καθενός, Ερμογένη μου, να θέση + όνομα, αλλά κανενός ονοματουργού. Αυτός δε, καθώς φαίνεται, είναι + ο νομοθέτης, ο οποίος ωρισμένως είναι από όλους τους τεχνίτας ο + σπανιώτερος εις τον κόσμον. + +Ερμογένης. + Έτσι φαίνεται. + +Σωκράτης. + Έλα τόρα λοιπόν σκέψου, πού αποβλέπει ο νομοθέτης όταν θέτη το + όνομα. Κάμε δε αναδρομικήν σκέψιν εις τα προηγούμενα. Εις τι + αποβλέπει ο τεχνίτης όταν κατασκευάζη την σαΐταν; Μήπως δεν + αποβλέπει προς έν πράγμα με τοιούτον σχήμα, ώστε να είναι + πλασμένον διά να υφαίνη; + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν αν σπάση εις τα χέρια του η σαΐτα την ώρα που την + κατασκευάζει, άρα γε όταν θα κάμη άλλην θα αποβλέπη προς την + σπασμένην, ή προς εκείνην την μορφήν της σαΐτας σύμφωνα με την + οποίαν κατεσκεύαζε και εκείνην που έσπασεν; + +Ερμογένης. + Προς εκείνην την μορφήν, νομίζω εγώ. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν δεν είναι το δικαιότερον από όλα, εκείνην να + ονομάσωμεν καθ' εαυτό σαΐταν; + +Ερμογένης. + Αυτήν την γνώμην έχω. + +Σωκράτης. + Δεν πρέπει λοιπόν, όταν πρόκειται να κατασκευάσωμεν σαΐτα διά + λεπτόν φόρεμα, ή χονδρόν, ή λινόν, ή μάλλινον ή οποιονδήποτε + άλλο, όλαι μεν αι σαΐται να έχουν την μορφήν της σαΐτας, + οποιαδήποτε όμως είναι φύσει η καλλιτέρα διά το καθέν, αυτής το + σχήμα να αποδώσωμεν εις έκαστον τοιούτον εργαλείον; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Λοιπόν και διά τα άλλα όργανα ο ίδιος δεν είναι ο τρόπος της + κατασκευής; Δηλαδή πρέπει να εύρη τις ποίον είναι το εκ φύσεως + πλασμένον όργανον διά το καθέν και να το αποτυπώση εις εκείνην + την ύλην από την οποίαν κατασκευάζει αυτό το έργον, όχι όπως του + κατέβη αλλ' όπως το απαιτεί η φύσις του πράγματος. Παραδείγματος + χάριν πρέπει, καθώς είπαμεν, να γνωρίζη να αποτυπώνη εις τον + σίδηρον εκείνο το τρύπανον το οποίον είναι εκ φύσεως κατάλληλον + δι' έκαστον πράγμα. + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Και την εκ φύσεως κατάλληλον δι' έκαστον πράγμα σαΐταν να την + αποτυπόνη εις το ξύλον. + +Ερμογένης. + Αυτό είναι. + +Σωκράτης. + Διότι δι' έκαστον είδος υφάσματος, καθώς είπαμεν, είναι εκ φύσεως + κατάλληλος και μία σαΐτα και τάλλα εργαλεία κατά τον ίδιον + τρόπον. + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Αι λοιπόν, αγαπητέ μου φίλε, και το εκ φύσεως κατάλληλον όνομα + δι' έκαστον πράγμα ο νομοθέτης εκείνος πρέπει να γνωρίζη να το + αποτυπώση εις τους φθόγγους και τας συλλαβάς, και αποβλέπων προς + εκείνο το καθ' εαυτό όνομα να κατασκευάζη και να αποτυπόνη όλα τα + ονόματα, εάν θέλη να είναι έγκυρος ονοματοθέτης; Εάν δε πας + νομοθέτης δεν αποτυπόνη εις τας ιδίας συλλαβάς, τούτο δεν πρέπει + να επηρεάση την γνώμην μας. Διότι ούτε πας σιδηρουργός εις τον + ίδιον χαλκόν αποτυπόνει, όταν προς τον ίδιον σκοπόν κατασκευάζη + το ίδιον όργανον, είτε εδώ εργάζεται είτε εις τους βαρβάρους. Δεν + είναι έτσι; + +Ερμογένης. + Πολύ μάλιστα. + +Σωκράτης. + Λοιπόν δεν θα κρίνης το ίδιον και διά τον νομοθέτην, είτε είναι + εδώ είτε εις τους βαρβάρους, ότι δηλαδή, εν όσω αποδίδει την + μορφήν του ονόματος η οποία αρμόζει εις έκαστον πράγμα δι' + οποιωνδήποτε συλλαβών, δεν είναι διόλου κατώτερος νομοθέτης αυτός + εδώ παρά ο άλλος που είναι οπουδήποτε αλλού; + +Ερμογένης. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Ποίος λοιπόν είναι εκείνος ο οποίος θα κρίνη αν απετυπώθη η + αρμόζουσα μορφή της σαΐτας εις οποιονδήποτε ξύλον; εκείνος που + την κατεσκεύασε, δηλαδή ο ξυλουργός, ή εκείνος που θα την + χρησιμοποιήση, δηλαδή ο υφαντής; + +Ερμογένης. + Μου φαίνεται, καλέ Σωκράτη, ότι μάλλον θα κρίνη εκείνος που θα + την χρησιμοποιήση. + +Σωκράτης. + Αλλά ποίος είναι εκείνος που θα χρησιμοποιήση το έργον του + κιθαροποιού; Τάχα δεν είναι εκείνος, ο οποίος γνωρίζει κάλλιστα + να επιστατήση όταν κατασκευάζεται το όργανον και αφού + κατασκευασθή ημπορεί να κρίνη αν κατεσκευάσθη καλά ή όχι; + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Ποίος; + +Ερμογένης. + Ο κιθαριστής. + +Σωκράτης. + Και ποιος θα κρίνη το έργον του ναυπηγού; + +Ερμογένης. + Ο πλοίαρχος. + +Σωκράτης. + Και ποίος είναι εκείνος που θα επιστατήση καλλίτερα εις το έργον + του νομοθέτου και αφού κατασκευασθή θα το κρίνη είτε εδώ είτε εις + τους βαρβάρους; άραγε όχι εκείνος που θα το χρησιμοποιήση; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Αλλ' άραγε αυτός δεν είναι εκείνος που γνωρίζει να ερωτά; + +Ερμογένης. + Ναι. + +Σωκράτης. + Και να αποκρίνεται επίσης ο ίδιος; + +Ερμογένης. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Και έναν άνθρωπον, που γνωρίζει να ερωτά και να αποκρίνεται, + άλλως πώς τον ονομάζεις συ παρά διαλεκτικόν; + +Ερμογένης. + Όχι, αλλά διαλεκτικόν. + +Σωκράτης. + Επομένως του μεν ξυλουργού έργον είναι να κατασκευάση + πηδάλιον υπό την επίβλεψιν του πλοιάρχου, εάν πρόκειται να είναι + καλόν το πηδάλιον. + +Ερμογένης. + Φαίνεται. + +Σωκράτης. + Του δε νομοθέτου έργον είναι, καθώς φαίνεται, να κατασκευαστή + όνομα, υπό την επίβλεψιν ενός διαλεκτικού, εάν έχει σκοπόν να + θεσπίση καλώς τα ονόματα. + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν επάνω κάτω, καλέ Ερμογένη, δεν είναι μικρόν πράγμα, + καθώς συ νομίζεις, η ονοματοθεσία, ούτε έργον ασημάντων ανθρώπων + ούτε του καθενός. Επομένως ο Κρατύλος λέγει σωστά, ότι δηλαδή + είναι εκ φύσεως πλασμένα τα ονόματα εις τα πράγματα, και δεν + είναι ο καθείς εφευρέτης ονομάτων, αλλά μόνον εκείνος, ο οποίος + αποβλέπει εις το όνομα που είναι εκ φύσεως δοσμένον εις έκαστον + πράγμα και ο οποίος είναι ικανός να αποτυπώση την μορφήν αυτού + εις τα γράμματα και τας συλλαβάς. + +Ερμογένης. + Εγώ, καλέ Σωκράτη, δεν γνωρίζω πώς πρέπει να αντικρούσω αυτά τα + οποία λέγεις. Ίσως όμως δεν είναι εύκολον να πεισθώ τόσον + αποτόμως, αλλά φρονώ ότι μάλλον θα πεισθώ εις σε, αν μου δείξης + ποία είναι αυτή η εκ φύσεως ορθότης των ονομάτων, την οποίαν + λέγεις. + +Σωκράτης. + Εγώ μεν, ω αξιομακάριστε Ερμογένη, δεν λέγω καμμίαν, και + ελησμόνησες χωρίς άλλο εκείνα που έλεγα ολίγον προηγουμένως, ότι + δηλαδή δεν γνωρίζω, αλλά δέχομαι να εξετάσω μαζί σου. Τόρα όμως + εκεί που το εξετάζαμεν μαζί εγώ και συ, τόσον μόνον παρεδέχθημεν + έξω από τα προηγούμενα, ότι το όνομα έχει κάποιαν ορθότητα εκ + φύσεως και ότι δεν είναι δουλειά του καθενός να γνωρίζη να θέτη + όνομα καλώς εις οποιονδήποτε πράγμα. Ή μήπως δεν είναι έτσι; + +Ερμογένης. + Πολύ μάλιστα. + +Σωκράτης. + Λοιπόν την συνέχειαν αυτού πρέπει να εξετάσωμεν, εάν βεβαίως + επιθυμής να γνωρίζης, δηλαδή ποία πάλιν είναι αυτή η ορθότης. + +Ερμογένης. + Και βέβαια επιθυμώ να γνωρίζω. + +Σωκράτης. + Λοιπόν σκέψου. + +Ερμογένης. + Αλλά πώς θέλεις να σκεφθώ; + +Σωκράτης. + Ο καλλίτερος τρόπος της σκέψεως, φίλε μου, είναι μαζί με τους + ειδήμονας, αφού πληρώσης εις αυτούς χρήματα και καταθέσης και + φόρον ευγνωμοσύνης. Αυτοί δε είναι οι σοφισταί, εις τους οποίους + ακόμη, αφού και ο αδελφός σου Καλλίας επλήρωσε πολλά χρήματα, + τόρα φαίνεται σοφός. Επειδή όμως δεν κατέχεις τα πατρικά σου, + πρέπει να θερμοπαρακαλέσης τον αδελφόν σου και να ζητήσης από + αυτόν να σε διδάξη την ορθότητα περί αυτών των πραγμάτων, την + οποίαν έμαθε από τον Πρωταγόραν. + +Ερμογένης. + Αλλ' όμως θα ήτο ασυλλόγιστος η παράκλησίς μου, καλέ Σωκράτη, εάν + την μεν αλήθειαν που διδάσκει ο Πρωταγόρας εντελώς την απορρίπτω, + όσα όμως ελέχθησαν επί τη βάσει αυτής της αληθείας τα ασπάζωμαι, + ωσάν να έχουν καμμίαν αξίαν. + +Σωκράτης. + Αλλ' εάν δεν σου αρέσουν ούτε αυτά, τότε πρέπει να τα μάθης από + τον Όμηρον και τους άλλους ποιητάς. + +Ερμογένης. + Και τι λέγει, Σωκράτη μου, ο Όμηρος περί των ονομάτων και εις + ποίον μέρος; + +Σωκράτης. + Εις πολλά μέρη, περισσότερον όμως και καλλίτερα εκεί όπου + διακρίνει διά τα ίδια πράγματα, οποία ονόματα δίδουν οι θεοί και + οποία οι άνθρωποι. Ή δεν φρονείς ότι αυτός λέγει κάτι σπουδαίον + και αξιοθαύμαστον εις αυτά τα μέρη ως προς την ορθότητα των + ονομάτων; Διότι είναι ολοφάνερον ότι οι θεοί χωρίς άλλο αποδίδουν + εις αυτά με ορθότητα εκείνα τα ονόματα τα οποία είναι πλασμένα εκ + φύσεως. Ή μήπως συ δεν το παραδέχεσαι; + +Ερμογένης. + Εγώ είμαι βέβαιος ότι, αν δίδουν ονόματα οι θεοί, τα δίδουν + ορθώς. Αλλά ποία είναι αυτά που λέγεις; + +Σωκράτης. + Δεν γνωρίζεις ότι περί του ποταμού της Τροίας, ο οποίος + εμονομάχει με τον Ήφαιστον, λέγει ότι οι μεν θεοί τον ονομάζουν + Ξάνθον, οι δε άνδρες Σκάμανδρον; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Τι φρονείς λοιπόν; δεν νομίζεις ότι είναι ωραίον πράγμα να + γνωρίζης, διατί άραγε είναι ορθόν να ονομάζωμεν εκείνον τον + ποταμόν μάλλον Ξάνθον παρά Σκάμανδρον; Ή, αν θέλης περί του + πτηνού, το οποίον λέγει ότι: &χαλκίδα& το ονομάζουν οι θεοί, οι + δε άνθρωποι &κύμινδιν&, δεν είναι σπουδαίον αυτό το μάθημα, όσον + είναι ορθότερον αυτό το ίδιον πτηνόν να λέγεται χαλκίς παρά + κύμινδις; Ή η Βατίεια και Μυρρίνη και πολλά άλλα του ιδίου + ποιητού και άλλων; αλλά ίσως αυτά να είναι ανώτερα των δυνάμεων + μας διά να τα εννοήσωμεν. Ο Σκαμάνδριος όμως και ο Αστυάναξ είναι + ανθρωποειδέστερα διά να τα εξετάσωμεν κατά την γνώμην μου, και + ευκολώτερον να εύρωμεν δι' αυτά τα οποία λέγει ότι είναι ονόματα + του υιού του Έκτορος, ποία άραγε εννοεί ότι είναι η ορθότης + αυτών; Βεβαίως θα γνωρίζης τους στίχους, εις τους οποίους + υπάρχουν αυτά τα οποία λέγω. + +Ερμογένης. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Πώς λοιπόν; νομίζεις ότι ο Όμηρος φρονεί ότι ορθότερον είναι + βαλμένον εις το παιδί το όνομα Αστυάναξ παρά το όνομα + Σκαμάνδριος; + +Ερμογένης. + Δεν ημπορώ να σου ειπώ. + +Σωκράτης. + Τότε κάμε την εξής σκέψιν· εάν σε ερωτήση κανείς, ποίαν γνώμην + έχεις άραγε ότι οι φρονιμώτεροι δίδουν ορθότερον τα ονόματα ή οι + ανοητότεροι. + +Ερμογένης. + Είναι φανερόν, θα έλεγα, ότι οι φρονιμώτεροι δίδουν ορθότερον τα + ονόματα. + +Σωκράτης. + Και τι νομίζεις; αι γυναίκες των διαφόρων λαών είναι + φρονιμώτεραι, εάν λάβωμεν τον μέσον όρον του φύλου των, ή οι + άνδρες; + +Ερμογένης. + Οι άνδρες. + +Σωκράτης. + Δεν γνωρίζεις λοιπόν ότι ο Όμηρος λέγει ότι το μικρό παιδί του + Έκτορος υπό των Τρώων ονομάζεται Αστυάναξ, εξ ου έπεται ότι + Σκαμάνδριος ωνομάζετο υπό των γυναικών, αφού βέβαια οι άνδρες το + ωνόμαζον Αστυάνακτα; (3) + +Ερμογένης. + Βέβαια έτσι θα είναι. + +Σωκράτης. + Αι λοιπόν και ο Όμηρος δεν ενόμιζε τους Τρώας σοφωτέρους από τας + γυναίκας των; + +Ερμογένης. + Εγώ τουλάχιστον έτσι νομίζω. + +Σωκράτης. + Επομένως το όνομα Αστυάναξ ενόμιζε ότι είναι δοσμένον ορθότερον + εις το παιδάκι αυτό παρά το όνομα Σκαμάνδριος; + +Ερμογένης. + Αυτό φρονώ. + +Σωκράτης. + Ας εξετάσωμεν λοιπόν διά ποίον λόγον άραγε. Ή μήπως αυτός ο ίδιος + κάλλιστα υποδεικνύει το διατί; διότι λέγει: Επειδή μόνος του + έσωζε την πόλιν και τα υψηλά τείχη. Δι' αυτό λοιπόν, καθώς + φαίνεται, είναι ορθόν τον υιόν του σωτήρος των να ονομάζουν + &Αστυάνακτα& εκείνης της πόλεως, την οποίαν έσωζε ο πατήρ του, + καθώς λέγει ο Όμηρος. + +Ερμογένης. + Μου φαίνεται. + +Σωκράτης. + Τόρα όμως τι φρονείς διά το σπουδαιότερον; διότι ούτε εγώ ο ίδιος + ακόμη δεν ημπορώ να το εννοήσω, Ερμογένη μου. Αλλά μήπως συ το + εννοείς; + +Ερμογένης. + Όχι, μα τον Δία. + +Σωκράτης. + Αλλ' άραγε, αγαπητέ μου, μήπως και εις τον Έκτορα ο ίδιος ο + Όμηρος έδωκε το όνομα; + +Ερμογένης. + Πώς αυτή η ερώτησις; + +Σωκράτης. + Διότι και τούτο μου φαίνεται ότι είναι απαράλλακτον με το όνομα + Αστυάναξ, και αυτά τα ονόματα φαίνονται ωσάν Ελληνικά. Διότι ο + άναξ και ο Έκτωρ σχεδόν την ιδίαν σημασίαν έχουν, δηλαδή όταν + κανείς είναι άναξ ως προς ένα πράγμα, είναι βεβαίως συγχρόνως και + έκτωρ του ιδίου πράγματος, διότι είναι φανερόν ότι είναι κύριος + αυτού και κατέχει και έχει αυτό. Ή μήπως σου φαίνομαι ότι δεν + λέγω σπουδαία πράγματα, αλλά απατώ τον εαυτόν μου με την ιδέαν + ότι σχεδόν εγγίζω τα ίχνη της γνώμης του Ομήρου ως προς την + ορθότητα των ονομασιών; + +Ερμογένης. + Όχι μα τον Δία, καθώς εγώ φρονώ, αλλ' ίσως εγγίζεις κάτι τι. + +Σωκράτης. + Και ομολογουμένως είναι δίκαιον, καθώς μου φαίνεται, τον απόγονον + του λέοντος να ονομάζωμεν λέοντα και τον απόγονον του ίππου + ίππον. Δεν εννοώ αν τυχόν γεννηθή ως τέρας από τον ίππον διάφορον + τι και όχι ίππος, αλλά αν είναι απόγονος της ιδίας γενεάς κατά + την φύσιν, αυτό εννοώ. Δηλαδή εάν είς ίππος γεννήση απόγονον βοός + κατά την φύσιν, αυτό δεν πρέπει να το ονομάσωμεν πώλον αλλά + μόσχον, και πάλιν αν από άνθρωπον, νομίζω, δεν γεννηθή απόγονος + ανθρώπου, δεν πρέπει το γεννηθέν να ονομασθή άνθρωπος, ομοίως δε + και διά τα δένδρα και όλα τα άλλα πράγματα. Δεν συμφωνείς; + +Ερμογένης. + Συμφωνώ. + +Σωκράτης. + Καλά το είπες. Και πρόσεχε μήπως σε απατήσω. Διότι συμφώνως προς + αυτόν τον λόγον, αν από ένα βασιλέα γεννηθή κανείς απόγονος, + πρέπει να ονομασθή βασιλεύς. Τόρα όμως αν κανείς με άλλας και + άλλας συλλαβάς λέγη το ίδιον πράγμα, δεν έχει σημασίαν, ούτε εάν + προσετέθη κανέν γράμμα ούτε εάν αφηρέθη, πάλιν δεν έχει καμμίαν + σημασίαν, εφ' όσον συγκρατείται η ουσία αυτού του πράγματος και + εκφράζεται διά του ονόματος. + +Ερμογένης. + Τι εννοείς με τούτο; + +Σωκράτης. + Όχι τίποτε στρυφνόν, αλλά καθώς διά τα στοιχεία του αλφαβήτου + γνωρίζεις ότι λέγομεν ονόματα, και όχι μόνα τα στοιχεία πλην + τεσσάρων, δηλαδή του ε, του υ, του ο και του ω (4). Δι' όλα όμως + τα άλλα φωνήεντα και σύμφωνα γνωρίζεις ότι τα προφέρομεν + προσθέτοντες και άλλα γράμματα, και τα καθιστώμεν ονόματα. Και + όμως εφ' όσον ενυπάρχει σαφώς η δύναμις αυτού, είναι ορθόν να του + αποδίδωμεν εκείνο το όνομα το οποίον θα μας δείξη αυτό το πράγμα. + Παραδείγματος χάριν το β βλέπεις ότι ενώ προσετέθη το η και το τ + και το α δεν το έβλαψε διόλου, ώστε να μην εκφράζη με ολόκληρον + το όνομά του την φύσιν εκείνου του στοιχείου, του οποίου ήθελε ο + νομοθέτης. Τόσην τέχνην έδειξαν διά να θέσουν καλώς τα ονόματα + εις τα γράμματα. + +Ερμογένης. + Μου φαίνεται ότι λέγεις την αλήθειαν. + +Σωκράτης. + Λοιπόν και περί βασιλέως δεν ισχύει ο ίδιος λόγος; Δηλαδή θα + γεννηθή μίαν ημέραν από βασιλέα βασιλεύς, καθώς και από αγαθόν + αγαθός, και από ωραίον ωραίος και ούτω καθεξής, από έκαστον γένος + θα γεννηθή άλλος όμοιος απόγονος, έκτος εάν γεννηθή τέρας. + Επομένως πρέπει να τα ονομάσωμεν με τα ίδια ονόματα. Επιτρέπεται + όμως να τα τροποποιούμεν κατά τας συλλαβάς, ώστε εις τον μη + πεπειραμένον να είναι δυνατόν να νομίση ότι είναι διάφορον το έν + του άλλου ενώ είναι τα ίδια. Καθώς εις όλους ημάς τα φάρμακα των + ιατρών τροποποιούμενα με χρωματισμούς και με αρώματα φαίνονται + διάφορα, αν και είναι τα ίδια, ενώ εις τον ιατρόν, ο οποίος + προσέχει εις την δύναμιν των φαρμάκων, φαίνονται τα ίδια και δεν + αποπλανάται από τα δευτερεύοντα. Κατ' αυτόν δε τον τρόπον ίσως + και ένας πεπειραμένος περί των ονομάτων προσέχει εις την δύναμιν + αυτών και δεν αποπλανάται εάν προσετέθη κανέν γράμμα, ή μετετέθη, + ή αφηρέθη, ή και αν ακόμη μέσα εις όλως διάφορα γράμματα έγκειται + η δύναμις του ονόματος. Καθώς αυτό το οποίον προ ολίγου ελέγαμεν, + ότι δηλαδή το όνομα Αστυάναξ και Έκτωρ κανέν κοινόν γράμμα δεν + έχουν πλην του τ, και όμως έχουν την ιδίαν σημασίαν. Ακόμη δε και + το όνομα Αρχέπολις ως προς τα γράμματα τι κοινόν έχει με αυτά; + Και όμως σημαίνει το ίδιον. Και πολλά άλλα ονόματα υπάρχουν, τα + οποία δεν σημαίνουν τίποτε άλλο παρά βασιλέα. Και άλλα πάλιν + σημαίνουν στρατηγόν, όπως είναι το όνομα Άγις και Πολέμαρχος και + Ευπόλεμος. Άλλα πάλιν είναι ιατρικά, καθώς το όνομα Ιατροκλής και + Ακεσίμβροτος. Ακόμη δε ίσως εύρομεν πολλά τα οποία ως προς τας + συλλαβάς και τα γράμματα διαφέρουν, ως προς την δύναμιν όμως + σημαίνουν το ίδιον. Έτσι είναι ή όχι; + +Ερμογένης. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Λοιπόν εις τα κατά φύσιν γεννώμενα πρέπει να αποδώσωμεν τα ίδια + ονόματα. + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Τι να πράξωμεν όμως εις το παρά φύσιν, όταν γεννηθή με τερατώδη + μορφήν; παραδείγματος χάριν όταν από ένα αγαθόν άνθρωπον και + θεοσεβή γεννηθή ασεβής, δεν θα πράξωμεν καθώς είπαμεν + προηγουμένως, δηλαδή και αν ακόμη ίππος γεννήση γέννημα βοός, δεν + πρέπει να λάβη την ονομασίαν του γεννήτορος αλλά εκείνου του + γένους εις το οποίον ανήκει; + +Ερμογένης. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Επομένως και εις τον ασεβή τον γεννηθέντα από ευσεβή πρέπει να + αποδώσωμεν το όνομα του είδους του. + +Ερμογένης. + Αυτό είναι. + +Σωκράτης. + Επομένως δεν θα τον ονομάσωμεν Θεόφιλον ουδέ Μνησίθεον, ουδέ + κανέν από τα όμοια, αλλά εκείνο το οποίον έχει την αντίθετον + σημασίαν προς αυτά, αφού έχουν ορθότητα τα ονόματα. + +Ερμογένης. + Αυτό είναι το ορθότερον, Σωκράτη μου. + +Σωκράτης. + Καθώς δα και το όνομα Ορέστης, καλέ Ερμογένη, πλησιάζει να είναι + ορθόν, είτε καμμία τύχη έθεσε το όνομα αυτό είτε και ποιητής, + θέλων να δείξη με το όνομα αυτό την θηριώδη φύσιν του και το + άγριον και το &ορεινόν&. + +Ερμογένης. + Έτσι φαίνεται, Σωκράτη μου. + +Σωκράτης. + Φαίνεται δε ότι και του πατρός του το όνομα εδόθη κατά φύσιν. + +Ερμογένης. + Φαίνεται. + +Σωκράτης. + Δηλαδή ο Αγαμέμνων πλησιάζει να είναι τοιούτος, ώστε παν ό,τι + αποφασίζει να το εκτελή επιμόνως και με καρτερίαν, δίδων πέρας + εις τα αποφασισθέντα ένεκα της ανδρείας του. Απόδειξις δε είναι η + διαμονή και καρτερία τόσου στρατού εις την Τροίαν. Ότι λοιπόν + είναι &αγαστός& κατά την &επιμονήν& του αυτός ο ανήρ, το εκφράζει + το όνομα Αγαμέμνων. Ίσως δε και το όνομα Ατρεύς είναι ορθόν. + Διότι και ο φόνος του Χρυσίππου υπ' αυτού και όσα απανθρώπως + διέπραξε προς τον Θυέστην, όλα είναι επιζήμια και αρχαϊκώς + &ατηρά& ως προς την αρετήν. Και ομολογουμένως η σημασία του + ονόματός του παρεκκλίνει ολίγον και το μετριάζει, ώστε να μην + είναι σαφής εις τον καθένα η φύσις αυτού του ανθρώπου. Όμως δι' + ένα πεπειραμένον εις τα ονόματα αρκετά σαφώς το όνομα Ατρεύς + δηλοί εκείνο το οποίον θέλει. Διότι και διά το &ατειρές& + (άκαμπτον) και διά το &άτρεστον& (ατρόμητον) και διά το &ατηρές& + (προσβλητικόν), υπό πάσαν έποψιν είναι βαλμένον ορθώς το όνομα + εις αυτόν. Μου φαίνεται δε ότι και εις τον Πέλοπα είναι βαλμένον + το όνομα επιτυχώς. Διότι αυτό &το όνομα σημαίνει εκείνον που δεν + βλέπει μακράν&. + +Ερμογένης. + Πώς άραγε; + +Σωκράτης. + Καθώς περίπου λέγεται και εναντίον αυτού του ανθρώπου ότι εις τον + φόνον του Μυρτίλου δεν κατώρθωσε διόλου να προνοήση και να + προβλέψη τας συνεπείας δι' όλον το γένος του, με πόσην δυστυχίαν + το εφόρτονε, διότι έβλεπε μόνον το πλησίον και της στιγμής — + τούτο δε σημαίνει το &πέλας& — καθ' ην στιγμήν εβιάζετο με πάντα + τρόπον να κάμη τον γάμον της Ιπποδαμείας. Εις τον Τάνταλον δε και + ο τυχών θα εννοήση ότι ετέθη ορθώς το όνομά του, εάν είναι αληθή + όσα λέγονται περί αυτού. + +Ερμογένης. + Ποία δηλαδή; + +Σωκράτης. + Και τα πολλά και τρομερά δυστυχήματα, που του συνέβησαν εν όσω + έζη, όπου εις το τέλος και ολόκληρος η πατρίς του ανετράπη, και + μετά θάνατον η ταλάντευσις του λίθου άνωθεν της κεφαλής του είναι + θαυμασίως σύμφωνος με το όνομά του. Και απλούστατα φαίνεται ωσάν + κανείς, ενώ ήθελε να τον ονομάση &ταλάντατον&, απέκρυψε το όνομα + και τον ωνόμασε αντί τούτου Τάνταλον· τοιούτον περίπου όνομα + φαίνεται ότι επρομήθευσε και εις τούτον η τύχη της παραδόσεως. + Φαίνεται δε ότι και εις τον Δία ο οποίος λέγεται ότι είναι πατήρ + του πολύ ωραία είναι βαλμένον το όνομά του, όμως δεν είναι + εύκολον να το εννοήση κανείς. Διότι πραγματικώς το όνομα του Διός + ομοιάζει ως να είναι ακέραιος λόγος. Και μοιράζοντες αυτό εις δύο + άλλοι μεν μεταχειριζόμεθα το έν, άλλοι δε το άλλο. Δηλαδή άλλοι + μεν Ζήνα, άλλοι δε Δία τον ονομάζουν. Εάν όμως ενωθούν εις έν + εξηγούν την φύσιν αυτού του θεού, καθώς είπαμεν ότι πρέπει να + έχει την ικανότητα να κάμνη παν όνομα. Διότι είναι αδύνατον εις + ημάς και εις όλα τα άλλα όντα άλλος να είναι μάλλον ο αίτιος της + ζωής παρά ο άρχων και ο βασιλεύς των πάντων, ώστε συμπίπτει ορθώς + να ονομάζεται αυτός ο θεός, εξ αιτίας του οποίου υπάρχει το &ζην& + εις όλα τα ζώντα. Διηρέθη όμως, καθώς είπα, εις δύο το όνομά του, + ενώ είναι έν, δηλαδή εις τον Δία και τον Ζήνα. Ότι δε αυτός είναι + υιός του Κρόνου θα φανή υβριστικόν αν το ακούση κανείς έξαφνα, + όμως είναι εύλογον ο Ζευς να είναι απόγονος κανενός μεγάλου + πνεύματος. Διότι &κόρος& δεν σημαίνει υιός, αλλά το καθαρόν και + &ακήρατον& του &νου& (5). Αυτός δε είναι υιός του Ουρανού, καθώς + λέγεται. Και τόρα πάλιν είναι ορθόν να λέγεται με το όνομα τούτο + η &ουρανία,& διότι βλέπει επάνω (&ορά άνω&), και ωρισμένως, + Ερμογένη μου, από τούτο προέρχεται ο καθαρός νους, καθώς λέγουν + οι μετεωρολόγοι, και εις τον ουρανόν ορθώς εδόθη το όνομά του. + Εάν δε ενθυμούμην την γενεαλογίαν του Ησιόδου, και ποίους άλλους + παλαιοτέρους προγόνους αυτών αναφέρει, δεν θα έπαυα να διηγούμαι, + ότι ορθώς είναι βαλμένα τα ονόματα εις αυτούς, έως ότου να + δοκιμάσω τι θα κάμη επί τέλους αυτή μου η τορινή σοφία, άραγε θα + κουρασθή ή όχι, αυτή που μου κατέβη τόρα έξαφνα έτσι δα χωρίς να + εννοήσω πόθεν. + +Ερμογένης. + Και πραγματικώς, καλέ Σωκράτη, χωρίς να σου το κρύψω μου φαίνεσαι + ότι έγινες έξαφνα καθώς οι ενθουσιαζόμενοι χρησμωδοί. + +Σωκράτης. + Και καταγγέλλω μάλιστα, καλέ Ερμογένη, ότι αυτή η σοφία μου + εκόλλησε από τον Ευθύφρονα τον Προσπάλτιον. Διότι από την αυγήν + πολλήν ώραν ήμουν μαζί του και έδωκα όλην την προσοχήν μου εις + αυτόν. Δι' αυτό σχεδόν όχι μόνον τα ώτα μου εγέμισε μέσα εις τον + ενθουσιασμόν του από την θείαν του σοφίαν, αλλά και επροχώρησε + και εις την ψυχήν μου. Διά τούτο νομίζω ότι πρέπει να κάμωμεν το + εξής. Όσον διά σήμερον να την χρησιμοποιήσωμεν αυτήν την σοφίαν + και να εξετάσωμεν και τα επίλοιπα ονόματα, αν το κρίνετε και σεις + ορθόν, αύριον δε αν συμφωνήτε και σεις να την αποτινάξωμεν και να + την καθαρίσωμεν, αφού μάθωμεν ποίος είναι τέλειος να καθαρίζη + τοιαύτα πράγματα, είτε κανείς από τους ιερείς είτε από τους + σοφιστάς. + +Ερμογένης. + Μάλιστα, εγώ συμφωνώ, διότι έχω μεγάλην επιθυμίαν να ακούσω τα + επίλοιπα ονόματα. + +Σωκράτης. + Τότε αυτό πρέπει να κάμωμεν. Λοιπόν από πού θέλεις να αρχίσωμεν + να εξετάζωμεν, αφού τόρα πλέον εμβήκαμεν εις μίαν σειράν, διά να + εννοήσωμεν αν θα προσθέσουν την μαρτυρίαν των αφ' εαυτών τα + ονόματα, ότι δεν είναι τόσον πολύ αυτομάτως βαλμένα το καθέν, + αλλά έχουν κάποιαν ορθότητα; Και λοιπόν τα μεν ονόματα των ηρώων + και των ανθρώπων, καθώς λέγομεν, ίσως να μας απατήσουν. Διότι + πολλά είναι βαλμένα συμφώνους προς τας ονομασίας των προγόνων, αν + και δεν αρμόζουν διόλου εις μερικούς, καθώς ελέγαμεν εις την + αρχήν, πολλά δε πάλιν τα θέτουν ωσάν διά να ευχηθούν, + παραδείγματος χάριν το όνομα Ευτυχίδης και Σωσίας και Θεόφιλος + και άλλα πολλά. Λοιπόν αυτού του είδους τα ονόματα νομίζω ότι + πρέπει να τα αφήσωμεν κατά μέρος, φαίνεται δε λογικόν ότι εις τα + διαρκώς υπάρχοντα πράγματα και εκ φύσεως πλασμένα θα εύρομεν ποία + ονόματα είναι βαλμένα ορθώς. Και ίσως μερικά από αυτά ετέθησαν + από θειοτέραν δύναμιν, παρά την ανθρωπίνην. + +Ερμογένης. + Ορθότατα, Σωκράτη μου. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν δεν είναι δίκαιον από τους θεούς να αρχίσωμεν να + εξετάζωμεν, άραγε ωνομάσθησαν ορθώς με αυτό το όνομα οι θεοί; + +Ερμογένης. + Βέβαια, πρέπει. + +Σωκράτης. + Εγώ λοιπόν υποθέτω κάτι τι τοιούτον. Μου φαίνονται ότι οι πρώτοι + άνθρωποι που ήσαν εις τα Ελληνικά μέρη επίστευαν μόνον εκείνους + τους θεούς, τους οποίους σήμερον πιστεύουν πολλοί βάρβαροι, + δηλαδή τον ήλιον και την σελήνην και την γην και τα άστρα και τον + ουρανόν. Και επειδή έβλεπαν ότι όλα αυτά κινούνται με ταχύτητα + και τρέχουν, από αυτήν την φύσιν του τρέχω, το οποίον τότε + ελέγετο &θέω&, ονόμασαν αυτούς θεούς. Αργότερα δε το ενόησαν και + όλοι οι άλλοι και με αυτό πλέον το όνομα τους ονομάζουν. Φαίνεται + ωσάν αλήθεια αυτό το οποίον λέγω ή όχι; + +Ερμογένης. + Πολύ μάλιστα φαίνεται. + +Σωκράτης. + Λοιπόν τι είναι ορθόν να εξετάσωμεν κατόπιν τούτου; ή είναι ορθόν + να εξετάσωμεν τους δαίμονας και τους ήρωας και τους ανθρώπους; + +Ερμογένης. + Τους δαίμονας. + +Σωκράτης. + Και πραγματικώς, καλέ Ερμογένη, τι να σημαίνη άραγε το όνομα + δαίμονες; πρόσεξε, αν θα σου φανώ ότι λέγω κάτι τι. + +Ερμογένης. + Λέγε και μη σε μέλει. + +Σωκράτης. + Λοιπόν ηξεύρεις τι λέγει ο Ησίοδος ότι είναι οι δαίμονες; + +Ερμογένης. + Δεν ηξεύρω. + +Σωκράτης. + Ούτε ακόμη ότι λέγει ότι κατ' αρχάς έγινε χρυσούν το γένος των + ανθρώπων; + +Ερμογένης. + Αυτό τουλάχιστον το γνωρίζω. + +Σωκράτης. + Λοιπόν λέγει περί αυτού: + + Λοιπόν αφού η μοίρα εξωλόθρευσε αυτό το γένος, αυτοί ονομάζονται + δαίμονες αγνοί κάτοικοι των καταχθονίων, αγαθοί, αλεξίκακοι, + φύλακες των θνητών ανθρώπων. + +Ερμογένης. + Και τι με τούτο; + +Σωκράτης. + Δηλαδή εγώ νομίζω ότι αυτός εννοεί όχι ότι το χρυσούν γένος είναι + πλασμένον από χρυσόν, αλλά ότι είναι αγαθόν και ωραίον. Ένδειξις + δε τούτου είναι, το ότι και ημάς λέγει ότι είμεθα σιδηρούν γένος. + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Λοιπόν και από τους σημερινούς, αν υπάρχη κανείς αγαθός, δεν + εννοεί ότι αυτός κατάγεται από εκείνο το χρυσούν γένος; + +Ερμογένης. + Είναι πιθανόν βέβαια. + +Σωκράτης. + Οι δε αγαθοί είναι τίποτε άλλο παρά φρόνιμοι; + +Ερμογένης. + Φρόνιμοι. + +Σωκράτης. + Λοιπόν μου φαίνεται ότι προ παντός τούτο εννοεί περί των + δαιμόνων, δηλαδή, διότι ήσαν φρόνιμοι και &δαήμονες&, τους + ωνόμασε δαίμονας και βλέπομεν ότι εις την αρχαίαν γλώσσαν μας + σύμφωνος είναι αυτή η λέξις. Ώστε καλά λέγει και αυτός και άλλοι + πολλοί ποιηταί, όσοι λέγουν ότι, όταν αποθάνη κανείς ο οποίος ήτο + αγαθός, αποκτά μεγάλην μοίραν και τιμήν και γίνεται δαίμων + σύμφωνα με αυτό το όνομα το οποίον σημαίνει φρόνησιν. Ομοίως + λοιπόν και εγώ φρονώ, ότι κάθε άνθρωπος, ο οποίος είναι αγαθός, + είναι δαιμόνιος, και εν όσω ζη και αφού αποθάνη, και ορθώς + ονομάζεται δαίμων. + +Ερμογένης. + Και εγώ νομίζω, καλέ Σωκράτη, ότι πολύ συμφωνώ μαζί σου ως προς + αυτό. Αλλά ο ήρως πάλιν τι είναι άραγε; + +Σωκράτης. + Αλλά αυτό δεν είναι πολύ δύσκολον να το εννοήσης, διότι πολύ + ολίγον ετροποποιήθη το όνομα αυτόν, το οποίον σημαίνει ότι + εγεννήθησαν από τον έρωτα. + +Ερμογένης. + Πώς το εννοείς αυτό; + +Σωκράτης. + Δεν γνωρίζεις ότι οι ήρωες είναι ημίθεοι; + +Ερμογένης. + Και τι με τούτο; + +Σωκράτης. + Αυτοί όλοι εγεννήθησαν βεβαίως αφού ηράσθη ή θεός θνητήν, ή + θνητός θεάν. Εάν λοιπόν και τούτο το προσέξης σύμφωνα με την + αρχαίαν αττικήν διάλεκτον, θα το εννοήσης καλλίτερα. Διότι θα σου + δείξη ότι πολύ ολίγον είναι τροποποιημενον από το όνομα του + έρωτος, από τον οποίον εγεννήθησαν οι ήρωες. Και ή τούτο εννοεί + ότι είναι οι ήρωες, ή ότι ήσαν σοφοί και ρήτορες δεινοί και + συζητητικοί, και είχαν την ικανότητα του &είρειν&, διότι το + αρχαίον τούτο ρήμα &είρειν& εσήμαινε λέγω. Καθώς λοιπόν είπαμεν + προηγουμένως, η ονομασία των ηρώων κατά την αττικήν διάλεκτον + σημαίνει ότι το ηρωικόν φύλον είναι γενεά ρητόρων και σοφιστών. + Δεν είναι όμως δύσκολον να το εννοήσης αυτό αλλά μάλλον το όνομα + των ανθρώπων, διατί άραγε ονομάζονται άνθρωποι. Ή μήπως συ + γνωρίζεις να το ειπής; + +Ερμογένης. + Από πού, αγαπητέ μου, να το γνωρίζω; Αλλά, και αν ήμην ολίγον + ικανός να το εύρω, δεν εντείνω τας δυνάμεις μου, διότι νομίζω ότι + συ θα το εύρης καλλίτερα από εμέ. + +Σωκράτης. + Έχεις πεποίθησιν εις την έμπνευσιν του Ευθύφρονος, καθώς + φαίνεται. + +Ερμογένης. + Και βέβαια. + +Σωκράτης. + Καλά κάμνεις που έχεις πεποίθησιν. Διότι τόρα πάλιν νομίζω ότι το + επέτυχα νόστιμα και πλησιάζω, εάν δεν προφυλαχθώ, σήμερον ακόμη + να γίνω περισσότερον του δέοντος σοφός. Πρόσεξε λοιπόν εις αυτό + που λέγω. Πρώτον δηλαδή πρέπει να έχωμεν εις τον νουν μας περί + των ονομάτων το εξής, ότι πολλάκις παρεμβάλλομεν γράμματα, άλλοτε + δε αφαιρούμεν τροποποιούντες το όνομα το οποίον θέλομεν, και + μεταβάλλομεν τον τονισμόν. Παραδείγματος χάριν το &Διί φίλος&. + Τούτο διά να το καταστήσωμεν έν όνομα αντί προτάσεως (Δίφιλος), + όχι μόνον το έν εκ των δύο ιώτα αφηρέσαμεν αλλά και αντί να + προφέρωμεν με οξύν τόνον την μεσαίαν συλλαβήν την προφέρομεν με + βαρύν. Εις άλλα δε απ' εναντίας παρεμβάλλομεν γράμματα, και τα + βαρύτερα τα προφέρομεν οξύτερα. + +Ερμογένης. + Ορθά ομιλείς. + +Σωκράτης. + Λοιπόν μίαν από αυτάς τας μεταβολάς έπαθε και το όνομα των + ανθρώπων, καθώς νομίζω εγώ. Διότι από πρότασις έγινε όνομα διά + της αφαιρέσεως ενός γράμματος, του άλφα, και με την μεταβολή του + τόνου της ληγούσης εις βαρύν. + +Ερμογένης. + Πώς εννοείς; + +Σωκράτης. + Άκουσε. Αυτό το όνομα άνθρωπος σημαίνει ότι, ενώ τα άλλα ζώα από + όσα βλέπουν τίποτε δεν επιθεωρούν, ουδέ συλλογίζονται, ουδέ, + καθώς έλεγαν οι αρχαίοι, &αναθρώσι&, ο άνθρωπος συγχρόνως και + παρατηρεί τελείως — τούτο δε ελέγετο τότε &όπωπε& — και &αναθρεί& + και συλλογίζεται εκείνο το οποίον είδε, δηλαδή &όπωπε&. Ως εκ + τούτου λοιπόν από όλα τα ζώα μόνον ο άνθρωπος πολύ ορθώς ωνομάσθη + άνθρωπος, &αναθρών ά όπωπε& (επιθεωρών όσα είδε). + +Ερμογένης. + Και λοιπόν; Να σε ερωτήσω το κατόπιν τούτου, το οποίον έχω + ευχαρίστησιν να το μάθω; + +Σωκράτης. + Βεβαιότατα. + +Ερμογένης. + Λοιπόν μου φαίνεται ότι συνέχεια τούτων είναι ένα πράγμα. Δηλαδή + υπάρχει κάτι τι, νομίζω, το οποίον ονομάζομεν ψυχήν και σώμα του + ανθρώπου; + +Σωκράτης. + Πώς δεν υπάρχει; + +Ερμογένης. + Λοιπόν ας δοκιμάσωμεν να διασαφήσωμεν και αυτά καθώς και τα + προηγούμενα. + +Σωκράτης. + Εννοείς ν' εξετάσωμεν την ψυχήν, αν έχει ευλόγως αυτό το όνομα, + και κατόπιν πάλιν το σώμα; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Όσον διά να ομιλήσω εκ του προχείρου, νομίζω ότι κάτι τι τοιούτον + εννοούν αυτοί οι οποίοι ωνόμασαν την ψυχήν, ότι δηλαδή αυτή, όταν + υπάρχη το σώμα, γίνεται αιτία να ζη αυτό, διότι του δίδει την + δύναμιν να αναπνέη και αναψυχήν, μόλις όμως εκλείψη αυτό που + δίδει την αναψυχήν εις το σώμα, τούτο καταστρέφεται και + αποθνήσκει. Δι' αυτό λοιπόν μου φαίνεται ότι το ωνόμασαν ψυχήν. + Αν αγαπάς όμως, περίμενε ολίγον, διότι μου φαίνεται ότι βλέπω + κάτι τι μάλλον παραδεκτόν από αυτό διά τους οπαδούς του + Ευθύφρονος. Διότι, καθώς νομίζω, αυτό μεν ίσως να το + περιφρονήσουν και να το θεωρήσουν χονδροειδές. Πρόσεξε όμως το + εξής, μήπως άραγε αρέσει και εις σε. + +Ερμογένης. + Λέγε και μη σε μέλει. + +Σωκράτης. + Την φύσιν ολοκλήρου του σώματος, διά να ζη και να περιέρχεται, + ποίον άλλο πράγμα νομίζεις ότι την κατέχει και την &οχεί& + παρά η ψυχή; + +Ερμογένης. + Κανέν άλλο. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν; Δεν πιστεύεις τον Αναξαγόραν ότι και όλων των άλλων + πραγμάτων την φύσιν ο νους και η ψυχή την τακτοποιεί και την + συγκρατεί; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν είναι ορθόν να δώσωμεν αυτό το όνομα εις αυτήν την + δύναμιν, η οποία την &φύσιν οχεί& και κατέχει, και να την + ονομάσωμεν &φυσέχην&, επιτρέπεται δε να την ονομάσωμεν και + &ψυχήν& χάριν κομψότητος. + +Ερμογένης. + Βεβαιότατα, και μου φαίνεται ότι τούτο το όνομα είναι + καλλιτεχνικώτερον από το προηγούμενον. + +Σωκράτης. + Και βέβαια είναι. Και πραγματικώς, μου φαίνεται, ότι είναι + κωμικόν καθώς ετέθη. + + Ερμογένης + Αλλά τόρα το κατόπιν αυτού πώς θα κρίνωμεν ότι είναι τεθειμένον; + +Σωκράτης. + Το σώμα θέλεις να ειπής; + +Ερμογένης. + Ναι. + +Σωκράτης. + Όσον δι' αυτό μου φαίνεται διά πολλούς λόγους ότι είναι + τεθειμένον και πολύ καλά μάλιστα, αρκεί ολίγον να το τροποποιήση + κανείς. Διότι και σήμα της ψυχής λέγουν μερικοί ότι είναι, η + οποία κατά την γνώμην των είναι θαμμένη εις την παρούσαν ζωήν. + Και πάλιν διότι με αυτό εκφράζει η ψυχή, όσα εκφράζει, και διά + τούτο ακόμη ορθώς ονομάζεται σήμα. Μου φαίνεται δε κυρίως ότι + έθεσαν αυτό το όνομα οι Ορφικοί, με την ιδέαν ότι τιμωρείται η + ψυχή, δι' όσα τιμωρείται. Αυτό δε το έχει ως περίβολον διά να + σώζεται και ως είδος δεσμωτηρίου. Λοιπόν διά την ψυχήν έως ότου + να αποτίση την ποινήν, αυτό είναι ό,τι και ονομάζεται ακριβώς, + δηλαδή &σώμα&(6), και δεν χρειάζεται να τροποποιήσωμεν ούτε ένα + γράμμα αυτού. + +Ερμογένης. + Αυτά τα ζητήματα, καλέ Σωκράτη, μου φαίνεται ότι εξητάσθησαν + αρκετά. Αλλά περί εκάστου ονόματος των θεών, καθώς παραδείγματος + χάριν έλεγες προ ολίγου περί του Διός, είναι δυνατόν να σκεφθώμεν + κατά τον ίδιον τρόπον, με ποίαν άραγε ορθότητα ετέθησαν τα + ονόματα αυτών; + +Σωκράτης. + Μα τον Δία, Ερμογένη μου, εάν έχωμεν νουν, ένας είναι ο + καλλίτερος τρόπος, ότι δηλαδή περί των θεών τίποτε δεν + γνωρίζομεν, ούτε περί των ιδίων ούτε περί των ονομάτων, τα οποία + οι ίδιοι αποδίδουν εις τον εαυτόν των. Και βεβαίως είναι φανερόν + ότι εκείνοι μεταχειρίζονται τα αληθή ονόματα. Αλλά δεύτερος πάλιν + τρόπος της ορθότητος είναι, καθώς συνηθίζομεν να ευχώμεθα εις τας + προσευχάς, δηλαδή, όπως εκείνοι ευχαριστούνται να ονομάζωνται, + έτσι και ημείς να τους ονομάζωμεν, αφού τίποτε άλλο δεν + γνωρίζομεν· διότι εγώ φρονώ ότι είναι καλαί αι συνήθειαι των + προσευχών. Λοιπόν, εάν θέλης, ας εξετάσωμεν, αλλά αφού δηλώσωμεν + προηγουμένως εις τους θεούς, ότι ημείς τίποτε δεν θα εξετάσωμεν + περί αυτών των ιδίων — διότι δεν έχομεν την αξίωσιν ότι είμεθα + ικανοί δι' αυτό — αλλά μόνον περί των ανθρώπων: ποίαν άραγε + δοξασίαν είχαν όταν έθεταν εις αυτούς τα ονόματα, διότι αυτό δεν + είναι βλασφημία. + +Ερμογένης. + Πραγματικώς, καλέ Σωκράτη, μου φαίνεσαι ότι ομιλείς ορθά, και ας + κάμωμεν καθώς λέγεις. + +Σωκράτης. + Λοιπόν δεν πρέπει να αρχίσωμεν από την Εστίαν συμφώνως προς την + συνήθειαν; + +Ερμογένης. + Βέβαια είναι δίκαιον. + +Σωκράτης. + Τι λοιπόν να υποθέσωμεν ότι είχε εις τον νουν του εκείνος, ο + οποίος την ωνόμασε Εστίαν; + +Ερμογένης. + Μα τον Δία ουδέ τούτο δεν μου φαίνεται να είναι εύκολον. + +Σωκράτης. + Μου φαίνεται, σου είπα, αγαπητέ μου Ερμογένη, ότι εκείνοι οι + οποίοι έθεσαν πρώτην φοράν τα ονόματα δεν είναι μηδαμινοί, αλλά + σχεδόν ιδεολόγοι και διορατικοί. + +Ερμογένης. + Τι εννοείς; + +Σωκράτης. + Εννοώ κάλλιστα ότι η θέσις των ονομάτων είναι έργον τοιούτων + ανθρώπων περίπου. Και αν κανείς ερευνήση τα ξενικά ονόματα, + επίσης ανακαλύπτει ποίαν σημασίαν έχει έκαστον από αυτά. + Παραδείγματος χάριν και αυτό το οποίον ημείς το ονομάζομεν + ουσίαν, μερικοί το ονομάζουν &εσσίαν&, και άλλοι πάλιν &ωσίαν&. + Και λοιπόν κατά το δεύτερον όνομα από αυτά, είναι λογικόν η ουσία + των πραγμάτων να ωνομάζεται Εστία. Έπειτα διότι ημείς έν μέρος + της περιουσίας μας το ωνομάζομεν εστίαν, είναι ορθόν και δι' + αυτόν τον λόγον να ονομάζεται Εστία, διότι φαίνεται ότι εις + παλαιούς χρόνους και ημείς &εσσίαν& ονομάζαμεν την ουσίαν. Αλλά, + και εις τας θυσίας αν προσέξη κανείς, θα κρίνη ότι αυτήν την + έννοιαν αποδίδουν όσοι έθεσαν αυτά. Διότι το ότι πρώτα από όλους + τους θεούς θυσιάζουν εις την Εστίαν, είναι εύλογον να το ώρισαν + εκείνοι, οι οποίοι ωνόμασαν εστίαν την ουσίαν των πάντων. Όσοι δε + πάλιν την ωνόμασαν &ωσίαν&, οι τοιούτοι πάλιν σχεδόν έχουν την + γνώμην του Ηρακλείτου και νομίζουν ότι πάντα τα όντα κινούνται + και κανέν δεν μένει στάσιμον. Αιτία λοιπόν και αρχηγός αυτών + είναι εκείνο το οποίον ωθεί, και επομένως είναι ορθόν να + ονομάζεται αυτό ωσία (ώσις, ώθησις). Και αυτά μεν ας τα αφήσωμεν + έως εδώ, αφού τίποτε δεν γνωρίζομεν. Κατόπιν όμως της Εστίας + είναι δίκαιον να εξετάσωμεν την Ρέαν και τον Κρόνον, αν και το + όνομα του Κρόνου το εξετάσαμεν προηγουμένως. Ίσως όμως αυτά που + είπα δεν είναι τίποτε. + +Ερμογένης + Πώς έτσι, καλέ Σωκράτη; + +Σωκράτης. + Αγαπητέ, μου ήλθε εις τον νουν μία πληθώρα σοφίας. + +Ερμογένης. + Ποία είναι αυτή; + +Σωκράτης. + Είναι πολύ κωμικόν να σου το ειπώ, όμως νομίζω ότι έχει κάποιαν + πιθανότητα. + +Ερμογένης. + Ποίαν πιθανότητα; + +Σωκράτης. + Μου φαίνεται πώς βλέπω ότι ο Ηράκλειτος λέγει παλαιάς σοφίας, και + ακριβώς της εποχής του Κρόνου και της Ρέας, πράγματα τα οποία τα + έλεγε και ο Όμηρος. + +Ερμογένης. + Πώς το εννοείς αυτό; + +Σωκράτης. + Λέγει κάπου ο Ηράκλειτος ότι τα πάντα προχωρούν και τίποτε δεν + μένει στάσιμον, και παρομοιάζων τα όντα προς ρεύμα ποταμού λέγει + ότι δύο φοράς δεν είναι δυνατόν να εμβής εις τον ίδιον ποταμόν. + +Ερμογένης. + Έτσι είναι. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν; νομίζεις ότι σκέπτεται διαφορετικά από τον Ηράκλειτον + εκείνος ο οποίος προγόνους των άλλων θεών τους ωνόμασε Ρέαν και + Κρόνον; Άραγε νομίζεις ότι κατά τύχην αυτός έδωκε και εις τους + δύο ονόματα ρευμάτων; Καθώς πάλιν και ο Όμηρος λέγει ότι ο + Ωκεανός είναι των θεών η γέννησις και η μήτηρ Τηθύς. Νομίζω όμως + και ο Ησίοδος. Λέγει δε κάπου και ο Ορφεύς ότι: + + Ο καλλίρροος Ωκεανός έκαμε πρώτος αρχήν του γάμου, ο οποίος + ενυμφεύθη την ομομήτριον αδελφήν του Τηθύν. + + Παρατήρησε λοιπόν ότι αυτά και μεταξύ των συμφωνούν και όλα + συμφωνούν προς την θεωρίαν του Ηρακλείτου. + +Ερμογένης. + Μου φαίνεται, Σωκράτη μου, ότι λέγεις κάτι τι σπουδαίον. Όμως το + όνομα της Τηθύος δεν εννοώ τι θέλει να ειπή. + +Σωκράτης. + Και όμως σχεδόν λέγει το ίδιον πράγμα, δηλαδή είναι όνομα πηγής + ολίγον μεταμορφωμένον· διότι το &διαττώμενον& και το + &διηθούμενον& είναι παρομοίωσις της πηγής. Από δε τα δύο αυτά + ονόματα έγινε το όνομα Τηθύς. + +Ερμογένης. + Αυτό, καλέ Σωκράτη, είναι ωραίον πράγμα. + +Σωκράτης. + Και πώς να μην είναι; Αλλά τόρα τι έρχεται κατόπιν; Όσον διά τον + Δία το είπαμεν. + +Ερμογένης. + Ναι. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν ας εξετάσωμεν τους αδελφούς του, τον Ποσειδώνα και + τον Πλούτωνα και το άλλο όνομα τούτου. + +Ερμογένης. + Πολύ καλά. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν το όνομα του Ποσειδώνος μου φαίνεται ότι εδόθη από + εκείνον ο οποίος το ωνόμασε πρώτος, διότι αυτόν, ενώ εβάδιζε, τον + εσταμάτησε η φύσις της θαλάσσης, και δεν τον άφησε να προχωρήση, + παρά έγινε δι' αυτόν ωσάν &δεσμός& των &ποδών& του. Λοιπόν τον + αρχηγόν θεόν αυτής της δυνάμεως τον ωνόμασε Ποσειδώνα, ωσάν να + είναι &ποσίδεσμος&. Το δε _ε_ παρενεβλήθη ίσως χάριν ευπρεπείας. + Ίσως δε να μη εσήμαινε τούτο, αλλ' αντί του _σ_ να ελέγοντο εις + την αρχήν δύο _λ_ και να εσήμαινε ότι πολλά γνωρίζει αυτός ο + θεός. Ίσως πάλιν από το σείω ωνομάσθη &ο σείων&, και προσετέθη το + πι και το δέλτα. Το δε όνομα του Πλούτωνος εδόθη από την δωρεάν + του Πλούτου, διότι κάτω από την γην ανακαλύπτεται ο πλούτος. Το + δε άλλο όνομά του, ο Άδης, οι περισσότεροι φαίνεται ότι το + εξηγούν από το &αειδής& (αόρατος) και επειδή αποτροπιάζονται αυτό + το όνομα τον ονομάζουν Πλούτωνα. + +Ερμογένης. + Συ όμως τι φρονείς, καλέ Σωκράτη; + +Σωκράτης. + Κατά πολλούς τρόπους μου φαίνεται ότι οι άνθρωποι ηπατήθησαν ως + προς την δύναμιν αυτού του θεού και ότι τον φοβούνται, ενώ δεν + είναι δίκαιον. Και αιτία του φόβου αυτού είναι ότι αφού αποθάνη + κανείς από ημάς, μένει πλέον διαρκώς εκεί, και ότι η ψυχή + χωρισμένη από το σώμα φεύγει προς εκείνον. Αυτά όμως όλα εις εμέ + φαίνονται ότι συμφωνούν τελείως, δηλαδή και η εξουσία αυτού του + θεού και το όνομά του. + +Ερμογένης. + Πώς δηλαδή; + +Σωκράτης. + Εγώ θα σου ειπώ ποία είναι η γνώμη μου. Δεν μου λέγεις ποίος + είναι ο ισχυρότερος δεσμός δι' οποιονδήποτε ζώον, διά να μένη + οπουδήποτε, η ανάγκη, ή η επιθυμία; + +Ερμογένης. + Πολύ ανωτέρα είναι, καλέ Σωκράτη, η επιθυμία. + +Σωκράτης. + Λοιπόν φρονείς ότι δεν θα έφευγαν πολλοί από τον Άδην, εάν αυτός + δεν έδενε με τον ισχυρότερον δεσμόν εκείνους οι οποίοι πηγαίνουν + εις το μέρος του; + +Ερμογένης. + Και βέβαια. + +Σωκράτης. + Επομένως με κάποιαν επιθυμίαν τους δεσμεύει, καθώς φαίνεται, και + όχι με ανάγκην, αφού τους δεσμεύει με τον μεγαλήτερον δεσμόν. + +Ερμογένης. + Έτσι φαίνεται. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν αι επιθυμίαι πάλιν δεν είναι πολλαί; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Επομένως τους δένει με την μεγαλητέραν από όλας τας επιθυμίας, + αφού πρόκειται να τους κρατή δεμένους με τον μεγαλήτερον δεσμόν. + +Ερμογένης. + Ναι. + +Σωκράτης. + Λοιπόν, υπάρχει καμμία άλλη επιθυμία μεγαλητέρα παρά όταν κανείς + συναναστρέφεται κάποιον και νομίζη ότι εξ αιτίας εκείνου θα γίνη + καλλίτερος; + +Ερμογένης. + Μα τον Δία με κανένα τρόπον δεν υπάρχει, Σωκράτη μου. + +Σωκράτης. + Δι' όλα αυτά λοιπόν, καλέ Ερμογένη, πρέπει να συμπεράνωμεν ότι + κανείς δεν ηθέλησε να φύγη από εκεί, ουδέ αι Σειρήνες ακόμη, αλλά + καταγοητεύονται και εκείναι και όλοι οι άλλοι. Τόσον ωραίους + λόγους, καθώς φαίνεται, γνωρίζει να λέγη ο Άδης, και, καθώς + εξάγεται από τούτον τον λόγον, αυτός ο θεός είναι τέλειος + σοφιστής και μέγας ευεργέτης δι' εκείνους οι οποίοι μένουν + πλησίον του, αφού αυτός και διά τους ζώντας εδώ τόσα αγαθά + αποκαλύπτει. Τόσον πολλά περισσεύματα έχει αυτός εκεί, και το + όνομα Πλούτων διά τούτο το έλαβε. Και πάλιν το να μη θέλη να + συναναστρέφεται τους ανθρώπους εν όσω έχουν τα σώματά των, αλλά + τότε μόνον όταν η ψυχή είναι καθαρά από τα κακά και τας επιθυμίας + του σώματος, δεν σου φαίνεται ότι είναι φιλοσοφικόν και καλά + δικαιολογημένον, διότι με αυτόν τον τρόπον είναι δυνατόν να τους + δέση με την επιθυμίαν της αρετής και να τους κρατή διαρκώς, ενώ, + όταν έχουν την ηλιθιότητα και την μανίαν του σώματος, ουδέ ο + πατήρ Κρόνος θα ήτο δυνατόν να τους συγκρατήση αφού τους δέση με + τα ιδικά του δεσμά, καθώς λέγουν. + +Ερμογένης. + Φαίνεται ότι λέγεις κάτι τι σπουδαίον, καλέ Σωκράτη. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν και το όνομα Άδης πολύ απέχει να ωνομάσθη από το + &αειδής&, αλλά πολύ μάλλον από το ότι γνωρίζει όλα τα ωραία + ωνομάσθη υπό του νομοθέτου Άδης. + +Ερμογένης. + Το παραδέχομαι. Αλλά τι πρέπει να φρονούμεν διά την Δήμητρα και + την Ήραν και τον Απόλλωνα και την Αθηνάν και τον Ήφαιστον και τον + Άρη και τους άλλους θεούς; + +Σωκράτης. + Η Δημήτηρ μου φαίνεται ότι ωνομάσθη από την δόσιν της τροφής, + διότι την &δίδει& ως &μήτηρ&, η δε Ήρα ότι είναι κάπως &ερασμία&, + καθώς μάλιστα λέγεται ότι ο Ζευς ηράσθη αυτήν και την έλαβε + σύζυγον. Ίσως δε ως μετεωρολόγος ο νομοθέτης ωνόμασε τον &αέρα + Ήραν& κατά μετατροπήν, αφού έθεσε το πρώτον γράμμα τελευταίον. + Τούτο δε είναι εύκολον να το εννοήσης, αν προφέρης πολλάκις το + όνομα της Ήρας. Όσον δε διά την Φερέφατταν, πολλοί φοβούνται και + τούτο το όνομα καθώς και τον Απόλλωνα ένεκα αμαθείας περί της + ορθότητος των ονομάτων, καθώς φαίνεται. Διότι το μεταβάλλουν και + αντικρύζουν την Φερσερόνην(7) και τούτο φαίνεται εις αυτούς + τρομερόν. Και όμως τούτο μας πληροφορεί ότι η θεά αυτή είναι + σοφή, διότι, αφού τα πράγματα φέρονται, εκείνο το οποίον + εφάπτεται με επαφήν και δύναται να παρακολουθή είναι η σοφία. + Ώστε ορθώς καλείται η θεά αυτή Φερέπαφα ένεκα της σοφίας και της + &επαφής& του &φερομένου& ή διά κάτι τι παρόμοιον. Διά τούτο και + ζη με αυτήν ο Άδης, ο οποίος είναι σοφός, διότι είναι τοιαύτη. + Τόρα όμως μετατρέπουν το όνομά της φροντίζοντες περισσότερον διά + την ευφωνίαν παρά διά την αλήθειαν, και ονομάζουν αυτήν + Φερρέφατταν. Επίσης δε και διά τον Απόλλωνα, καθώς είπα, πολλοί + τρομάζουν το όνομα αυτού του θεού, ως να σημαίνη κάτι τι + τρομερόν. Ή μήπως δεν το αντελήφθης αυτό; + +Ερμογένης. + Πολύ μάλιστα, και λέγεις την αλήθειαν. + +Σωκράτης. + Τούτο δε, καθώς μου φαίνεται, είναι τεθειμένον κάλλιστα διά να + σημαίνη την δύναμιν αυτού του θεού. + +Ερμογένης. + Πώς δηλαδή; + +Σωκράτης. + Εγώ θα προσπαθήσω να σου το εξηγήσω πώς μου φαίνεται. Δηλαδή + κανέν άλλο όνομα δεν υπάρχει που να αρμόζη και εις τας τέσσαρας + δυνάμεις του θεού, αν και είναι έν, ώστε όλας να τας περιλαμβάνη + και να σημαίνη οπωσδήποτε και την μουσικήν και την μαντικήν και + την ιατρικήν και την τοξικήν. + +Ερμογένης. + Λέγε λοιπόν, διότι μου φαίνεται ότι το παρουσιάζεις ως αλλόκοτον + αυτό το όνομα. + +Σωκράτης. + Απ' εναντίας μάλιστα αρμονικόν, αφού είναι και μουσικός ο θεός + αυτός. Διότι πρώτον μεν η καθαρειότης και οι καθαρμοί και υπό + έποψιν ιατρικήν και υπό έποψιν μαντικήν και τα θειαφίσματα με + ιατρικά φάρμακα και μαντικά μέσα και τα λουτρά και οι ραντισμοί + εις τοιαύτας περιστάσεις, όλα αυτά μίαν δύναμιν έχουν, δηλαδή να + κάμνουν τον άνθρωπον καθαρόν και κατά το σώμα και κατά την ψυχήν. + Ή όχι; + +Ερμογένης. + Πολύ σωστά. + +Σωκράτης. + Λοιπόν δεν είναι αυτός ο θεός ο οποίος καθαρίζει και &απολούει& + και &απολύει& από αυτά τα κακά; + +Ερμογένης. + Πολύ σωστά. + +Σωκράτης. + Λοιπόν όσον διά τας απολύσεις και απολούσεις, επειδή είναι ιατρός + των τοιούτων πραγμάτων, θα ήτο ορθόν να ονομάζεται &απολούων&· + όσον δε διά την μαντικήν και το &αληθές& και το &απλούν& - διότι + αυτά τα δύο σημαίνουν το ίδιον — θα ήτο πολύ ορθόν να τον + ονομάζωμεν, καθώς τον ονομάζουν οι Θεσσαλοί. Διότι όλοι οι + Θεσσαλοί ονομάζουν &Άπλουν& τούτον τον θεόν. Επειδή δε &αείποτε& + είναι έμπειρος των &βολών& εις την τοξικήν, πρέπει να θεωρηθή ως + &Αεί-βάλλων&. Ως προς την μουσικήν δε πρέπει να υποθέσωμεν ότι το + άλφα είναι αθροιστικόν καθώς εις το &ακόλουθος& και &άκοιτις&, + οπού σημαίνει το ομού, και ότι και εδώ σημαίνει την &ομού + περιπολίαν& εις τον ουρανόν, ο οποίος ακριβώς έχει &πόλους& και + εις την αρμονίαν των ασμάτων, η οποία είναι η καθαυτό αρμονία, + και ότι όλα αυτά &ομού περιπολεί& με κάποιαν αρμονίαν, καθώς + λέγουν οι τελειοποιημένοι εις την μουσικήν και την αστρονομίαν. + Καθώς λοιπόν τον &ομοκέλευθον& και &ομόκοιτιν& τον ωνομάσαμεν + &ακόλουθον& και &άκοιτιν& διά της μεταβολής του &ομο& εις άλφα, + ομοίως ωνομάσαμεν και τον Απόλλωνα, ο οποίος ήτο &ομοπολών&, διά + παρεμβολής ενός ακόμη λάβδα, διά να μη γίνη ομόηχον με το κακόν + όνομα. Τούτο όμως και τόρα πάλιν το φοβούνται μερικοί, επειδή δεν + εννοούν καλά την δύναμιν αυτού του ονόματος και νομίζουν ότι + σημαίνει φθοράν. Αλλά, καθώς ελέγαμεν προ ολίγου, αυτό το όνομα + περικλείει όλας τας δυνάμεις του θεού, δηλαδή το &απλούν, + αειβάλλον, απολούον, ομοπολούν&. Εις δε τας Μούσας και εν γένει + εις την μουσικήν, καθώς φαίνεται, έδωκε το όνομα τούτο από το + αρχαίον &μώσθαι&, δηλαδή από την έρευναν και την φιλοσοφίαν. Εις + δε την Λητώ από την ευσπλαγχνίαν της θεάς, διότι είναι πρόθυμος + εις όσα καθείς την καθικετεύει. Ίσως δε ωνομάσθη καθώς την + ονομάζουν οι επαρχιώται. Διότι πολλοί την ονομάζουν Ληθώ και + φαίνεται ότι συμφωνεί όχι με την τραχύτητα των αισθημάτων αλλά με + την ημερότητα και το &λείον& και δι' αυτό ωνομάσθη Ληθώ από + εκείνους οι οποίοι την ονομάζουν με αυτό το όνομα. Η δε Άρτεμις + φαίνεται ότι σημαίνει το &αρτεμές& (ακεραιότητα) και το + αξιοπρεπές, διότι αγαπά την παρθενίαν. Ίσως όμως αυτήν την θεάν + ηθέλησε να την παραστήση ο νομοθέτης ως της &αρετής ιστορικήν& + και έμπειρον, ή και διότι την &αροτρίασιν μισεί& του ανδρός εις + την γυναίκα. Και ή δι' έν από όλα αυτά, ή δι' όλα ομού της έδωκε + αυτό το όνομα ο νομοθέτης. + +Ερμογένης. + Καλά. Αλλά τι σημαίνει Διόνυσος και Αφροδίτη; + +Σωκράτης. + Μεγάλα πράγματα, καλό παιδί του Ιππονίκου, με ερωτάς. Αλλά τα + ονόματα αυτά ετέθησαν κατά δύο τρόπους εις αυτούς τους θεούς και + σοβαρώς και παιδικώς. Όσον λοιπόν διά τον σπουδαίον πήγαινε να + ερωτήσης άλλον, τον δε παιδικόν τρόπον δεν έχω καμμίαν δυσκολίαν + να σου τον εξηγήσω. Είναι δηλαδή και οι θεοί φιλοπαίγμονες. Διότι + και ο Διόνυσος φαίνεται ότι είναι ο &δίδων& τον &οίνον& και + ονομάζεται με αστειότητα &Διδοίνυσος&, και ο &οίνος& ότι κάμνει + πολλούς από τους πίνοντας να νομίζουν ότι έχουν νουν, ενώ δεν + έχουν, και πολύ δικαίως έπρεπε να ονομασθή &οιόνους&. Διά δε την + Αφροδίτην δεν αρμόζει να αντιτείνωμεν προς τον Ησίοδον, αλλά να + συμφωνήσωμεν με την γνώμην του, ότι ωνομάσθη Αφροδίτη, διότι + εγεννήθη από τον &αφρόν&. + +Ερμογένης. + Ναι, αλλά και την Αθηνάν ως Αθηναίος, καλέ Σωκράτη, δεν θα την + λησμονήσης βέβαια, ουδέ τον Ήφαιστον και τον Άρην. + +Σωκράτης. + Ούτε και είναι πρέπον. + +Ερμογένης. + Όχι βέβαια. + +Σωκράτης. + Λοιπόν το έν από τα δύο ονόματά της δεν είναι δύσκολον να σου + ειπώ διά ποίον λόγον εδόθη. + +Ερμογένης. + Ποίον από αυτά; + +Σωκράτης. + Γνωρίζεις ότι την ονομάζομεν Παλλάδα. + +Ερμογένης. + Και πώς όχι; + +Σωκράτης. + Λοιπόν είναι ορθόν να υποθέσωμεν ότι τούτο της εδόθη από τον + ένοπλον χορόν, καθώς εγώ νομίζω. Διότι, όταν υψώνη κανείς ή τον + εαυτόν του ή κανέν άλλο πράγμα ή υπό την γην, ή μέσα εις τας + χείρας του, λέγομεν ότι &πάλλει& και &πάλλεται& και το χορεύει ή + χορεύει ο ίδιος. + +Ερμογένης. + Πολύ σωστά. + +Σωκράτης. + Αι λοιπόν δι' αυτόν τον λόγον την ονομάζομεν Παλλάδα. + +Ερμογένης. + Και πολύ ορθά. Αλλά τόρα το δεύτερον όνομα πώς το εννοείς; + +Ερμογένης. + Το όνομα &Αθηνά&; + +Ερμογένης. + Ναι. + +Σωκράτης. + Αυτό, αγαπητέ μου, είναι δυσκολώτερον. Εδώ φαίνεται ότι οι + παλαιοί εθεώρουν την Αθηνάν, καθώς τόρα την θεωρούν οι εμβριθείς + εις τον Όμηρον. Διότι οι περισσότεροι από αυτούς εξηγούντες αυτόν + τον ποιητήν λέγουν, ότι αυτός παρέστησε την Αθηνάν ως νουν και + διάνοιαν. Και εκείνος λοιπόν, ο οποίος κατεσκεύασε τα ονόματα + φαίνεται ότι κάτι τι παρόμοιον εσκέφθη περί αυτής, και την + ωνόμασε με περισσότερον μεγαλείον &θεού νόησιν&, ως να έλεγε ότι + αυτή είναι &α Θεονόα&, μεταχειριζόμενος επαρχιακώς (δωρικώς) το + άλφα αντί του ήτα και αφαιρών το ιώτα και το σίγμα. Ίσως όμως + ουδέ δι' αυτόν τον λόγον, αλλά διότι αυτή τα &θεία νοεί&, την + ωνόμαζε χωριστά από όλους τους θεούς &Θεονόην&. Δεν είναι δε πολύ + διαφορετικόν και το να ήθελε να την ονομάση &των ηθών νόησιν&, + και να εννοή ότι αυτή η θεά είναι &Ηθονόη&. Κατόπιν όμως ή ο + ίδιος ή άλλοι οποιοιδήποτε το ετροποποίησαν χάριν κομψότητος, + καθώς αυτοί ενόμιζαν, και την ονόμασαν Αθηνάαν. + +Ερμογένης. + Το δε όνομα του Ηφαίστου πώς το εξηγείς; + +Σωκράτης. + Μήπως ερωτάς διά τον ανδρείον του &φωτός πολυίστορα&. + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Λοιπόν αυτός δεν είναι εις τον καθένα φανερόν, ότι είναι + &Φαίστος& και προσέλαβε το ήτα; + +Ερμογένης. + Σχεδόν είναι, εκτός εάν τυχόν έχης και καμίαν άλλην γνώμην. + +Σωκράτης. + Αν θέλης να μην έχω άλλην γνώμην, ερώτησέ με διά τον Άρη. + +Ερμογένης. + Σε ερωτώ. + +Σωκράτης. + Λοιπόν, αν μεν προτιμάς το πρώτον, θα σου έλεγα ότι ωνομάσθη + &Άρης& από το &άρρεν& και το &ανδρείον&. Αν δε πάλιν παραδέχεσαι + από το σκληρόν και αμετάτρεπτον, το οποίον ακριβώς λέγεται + αρχαϊκώς &άρρατον&, και από όλα αυτά πάλιν αρμόζει εις τον θεόν + του πολέμου να λέγεται Άρης. + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Και τόρα πλέον ας αφήσωμεν τους θεούς δι' όνομα θεού, διότι εγώ + τρομάζω να συζητώ δι' αυτούς. Από τα άλλα ονόματα όμως πρότεινέ + μου ό,τι θέλεις, και τότε βλέπεις ποίου είδους είναι το άρμα του + Ευθύφρονος εις το οποίον πατώ. + +Ερμογένης. + Μάλιστα θα κάμω την γνώμην σου, αλλά ένα ακόμη θα σε ερωτήσω περί + του Ερμού, και τούτο διότι ο Κρατύλος λέγει ότι εγώ δεν είμαι + Ερμογένης. Λοιπόν ας δοκιμάσωμεν να εννοήσωμεν και το όνομα Ερμής + τι σημαίνει, διά να γνωρίζωμεν αν ο φίλος απ' εδώ λέγει τίποτε + σπουδαίον. + +Σωκράτης. + Αλλά το όνομα αυτό δεικνύει, ότι ο Ερμής καταγίνεται εις την + ρητορείαν, διότι και το ότι είναι διερμηνεύς και άγγελος, και ότι + αγαπά την κλοπήν και την απάτην διά λόγου και το εμπορικόν του + πνεύμα, όλα αυτά είναι μία ρητορική ικανότης. Καθώς λοιπόν + είπαμεν και προηγουμένως το &είρειν& είναι χρήσις του λόγου, το + δε ομηρικόν ρήμα &εμήσατο& σημαίνει μηχανώμαι. Από τα δύο λοιπόν + αυτά, δηλαδή το &είρειν& και το &εμήσατο&, σχεδόν μας επέβαλεν ο + νομοθέτης να ονομάσωμεν αυτόν τον θεόν, ως να μας έλεγε: ω + άνθρωποι, εκείνος όστις το &είρειν εμήσατο& είναι ορθόν να + ονομάζεται από υμάς Ειρέμης. Αλλά τόρα ημείς, νομίζω, + ετορνεύσαμεν αυτό το όνομα και τον ονομάζομεν Ερμήν. + +Ερμογένης. + Μα τον Δία, τότε λοιπόν καλά λέγει ο Κρατύλος ότι εγώ δεν είμαι + Ερμογένης, διότι εγώ δεν είμαι εφευρετικός εις τους λόγους. + +Σωκράτης. + Και ότι ακόμη ο Παν ο υιός του Ερμού είναι διφυής έχει τον λόγον + του, φίλτατέ μου. + +Ερμογένης. + Πώς δηλαδή; + +Σωκράτης. + Γνωρίζεις ότι ο λόγος το παν εκφράζει και περιστρέφεται διαρκώς, + και είναι δύο ειδών, αληθής και ψευδής. + +Ερμογένης. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Λοιπόν το μεν αληθές μέρος του είναι &λείον& και &θείον& και + κατοικεί επάνω εις την κατοικίαν των θεών, το δε ψευδές μένει + κάτω μεταξύ του πλήθους και είναι τραχύ και τραγοειδές + (&τραγικόν&). Διότι εις τούτο το ζήτημα περιστρέφονται οι + περισσότεροι μύθοι και τα ψεύδη, δηλαδή εις τον τραγικόν βίον. + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Ορθώς λοιπόν ο Παν ο οποίος μηνύει τα πάντα και πάντοτε + &περιπολεί&, ονομάζεται &αιπόλος& (αιγοβοσκός), και είναι διφυής + υιός του Ερμού, εις μεν τα άνω μέρη λείος (άτριχος), εις δε τα + κάτω τριχωτός και τραγοειδής. Και είναι ο Παν ή λόγος, ή αδελφός + του λόγου, αφού είναι υιός του Ερμού. Και δεν είναι διόλου + παράδοξον ο αδελφός να ομοιάζη τον αδελφόν. Αλλά καθώς σου είπα, + ευλογημένε, ας αφήσωμεν πλέον τους θεούς. + +Ερμογένης. + Αυτού του είδους τους θεούς μάλιστα, ας τους αφήσωμεν Σωκράτη + μου, αφού το θέλεις. Όμως τι σε εμποδίζει να ομιλήσωμεν περί του + άλλου είδους των θεών, παραδείγματος χάριν περί του ηλίου και της + σελήνης και των άστρων και της γης και του αιθέρος και του πυρός + και του ύδατος και των ωρών και του ενιαυτού (έτους). + +Σωκράτης. + Πάρα πολλά μου ζητείς, αλλά, εάν αυτό θα σε ευχαριστήση, είμαι + πρόθυμος. + +Ερμογένης. + Βέβαια θα με ευχαριστήση. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν ποιον θέλεις πρώτον; Ή καθώς είπες, θέλεις πρώτον να + εξετάσωμεν τον ήλιον; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Λοιπόν αυτό το όνομα φαίνεται ότι θα γίνη σαφέστερον, αν λάβωμεν + τον δωρικόν του τύπον. Διότι οι Δωριείς τον ονομάζουν &άλιον&. + Πρέπει λοιπόν να ονομασθή &άλιος&, ή διότι &αλίζει& (συναθροίζει) + τους ανθρώπους εις το ίδιον μέρος, όταν ανατείλη, ή διότι, &αεί + ειλεί& (πάντοτε περιφέρεται) πέριξ της γης. Ακόμη δε ίσως, διότι + ποικίλλει τα παραγόμενα εκ της γης, το δε ποικίλει και το αρχαίον + &αιολεί& είναι το ίδιον. + +Ερμογένης. + Και η σελήνη; + +Σωκράτης. + Τούτο το όνομα φαίνεται ότι στενοχωρεί τον Αναξαγόραν. + +Ερμογένης. + Πώς δηλαδή; + +Σωκράτης. + Φαίνεται ότι σημαίνει κάτι τι αρχαιότερον, το οποίον εκείνος το + έλεγε τόρα τελευταίως, ότι δηλαδή η σελήνη έχει το φως της από + τον ήλιον. + +Ερμογένης. + Πώς αυτό; + +Σωκράτης. + Διότι &σέλας& και &φως& είναι το ίδιον. + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Είναι δε αυτό το φως εις την σελήνην πάντοτε &νέον και ένον& + (παλαιόν), αν λέγουν την αλήθειαν οι Αναξαγόρειοι. Διότι ο ήλιος + περιστρεφόμενος πέριξ αυτής, της ρίπτει πάντοτε νέον φως, το δε + παλαιόν υπάρχει από τον προηγούμενον μήνα. + +Ερμογένης. + Ορθότατα. + +Σωκράτης. + &Σελαναίαν& δε ονομάζουν αυτήν πολλοί. + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Διότι δε έχει πάντοτε &σέλας& (φως) &νέον& και &ένον&, ήτο κυρίως + ορθόν να ονομασθή &σελαενονεοάεια&, ωνομάσθη όμως διά συσφίγξεως + &σεληναία& (σελήνη). + +Ερμογένης. + Αυτό το όνομα φαίνεται ως βακχικόν, καλέ Σωκράτη. Αλλά τον μήνα + και τα άστρα πώς τα εξηγείς; + +Σωκράτης. + Ο μεν μην και αρχαιότερον &μεις& από το &μείον& (ολιγώτερον) + έπρεπε να λέγεται μείης, τα δε άστρα φαίνεται ότι παράγονται από + την αστραπήν. Η δε αστραπή, επειδή αναστρέφει τα πρόσωπα (&ώπα&), + έπρεπε να λέγεται αστρωπή, τόρα όμως ωνομάσθη χάριν κομψότητος + αστραπή. + +Ερμογένης. + Το δε πυρ και το ύδωρ; + +Σωκράτης. + Διά το πυρ δεν γνωρίζω· και φαίνεται ή ότι η μούσα του Ευθύφρονος + με εγκατέλειψε, ή ότι τούτο είναι δυσκολώτατον. Πρόσεξε λοιπόν + ποίον μηχάνημα παρουσιάζω δι' όλα αυτά, όσα δεν γνωρίζω. + +Ερμογένης. + Ποίον δηλαδή; + +Σωκράτης. + Εγώ θα σου το ειπώ. Και λοιπόν απάντησέ μου, ημπορείς να ειπής + πώς εδόθη το όνομα εις το &πυρ&; + +Ερμογένης. + Όχι. Μα τον Δία. + +Σωκράτης. + Πρόσεξε λοιπόν εις αυτό το οποίον υποθέτω εγώ. Παρατηρώ δηλαδή + ότι πολλά ονόματα οι Έλληνες, και προ πάντων όσοι κατοικούν υπό + την εξουσίαν των βαρβάρων, τα έλαβαν από τους βαρβάρους. + +Ερμογένης. + Και τι με τούτο; + +Σωκράτης. + Εάν κανείς ερευνήση να εύρη, με ποίαν ορθότητα είναι βαλμένα αυτά + κατά την Ελληνικήν γλώσσαν και όχι κατά την γλώσσαν εκείνην, από + την οποίαν ελήφθη το όνομα αυτό, γνωρίζεις ότι θα απορή; + +Ερμογένης. + Φυσικώτατα. + +Σωκράτης. + Πρόσεξε λοιπόν μήπως και αυτό το όνομα &πυρ& είναι βαρβαρικόν. + Διότι αυτό δεν είναι εύκολον να το σχετίσωμεν με την ελληνικήν + γλώσσαν, και είναι γνωστόν ότι οι Φρύγες έτσι το ονομάζουν, με + μικράν τροποποίησιν. Επίσης δε και το &ύδωρ& και τους &κύνας& και + άλλα πολλά. + +Ερμογένης. + Το παραδέχομαι. + +Σωκράτης. + Δεν πρέπει λοιπόν να τα παραβιάζωμεν αυτά, διότι τότε βεβαίως θα + ημπορούσε να ειπή κανείς περί αυτών. Ώστε το μεν &πυρ& και το + &ύδωρ& δι' αυτόν τον λόγον τα αποκρούω. Ο δε αήρ άραγε, καλέ + Ερμογένη, ωνομάσθη αήρ, διότι &αίρει& (υψώνει) από την γην τα + πράγματα; ή διότι &αεί ρει&(πάντοτε ρέει); ή διότι παράγεται από + αυτόν άνεμος, όταν ρέη; Διότι οι ποιηταί, καθώς γνωρίζεις, + ονομάζουν τους ανέμους &αήτας&. Ίσως λοιπόν είναι ως να ήθελε να + &ειπή ανεμόρους, αητόρρους& και δι' αυτό επροτίμησε να ειπή ότι + είναι &αήρ&, Διά δε τον αιθέρα εγώ φρονώ το εξής, ότι, επειδή + &αεί θει& (πάντοτε τρέχει) πέριξ του &αέρος&, ήτο δίκαιον να + ονομασθή &αειθεήρ&. Η δε γη καλλίτερον εκφράζει εκείνο το οποίον + θέλει, εάν την ονομάση κανείς &γαίαν&. Διότι &γαία& πολύ ορθά + ωνομάσθη η γενέτειρα κατά την γλώσσαν του Ομήρου, αφού το + Ομηρικόν &γεγάασι& σημαίνει εγεννήθησαν. + +Ερμογένης. + Πολύ καλά. + +Σωκράτης. + Ποίον λοιπόν έρχεται κατόπιν τούτου; + +Ερμογένης. + Αι ώραι, Σωκράτη μου, και ο ενιαυτός και το έτος. + +Σωκράτης. + Λοιπόν το όνομα ώραι πρέπει να το προφέρωμεν με την αρχαίαν + αττικήν προφοράν, εάν επιθυμής να μάθης το ορθόν. Είναι δηλαδή + όραι, διότι &ορίζουν& τα &όρια& εις τον χειμώνα και εις τους + ανέμους και τους καρπούς της γης. Επειδή δε &ορίζουν&, είναι + ορθόν να ονομάζωνται όραι. Ο δε ενιαυτός και το έτος σχεδόν είναι + το ίδιον πράγμα. Δηλαδή είναι εκείνο, το οποίον τα φυτά και τα + προϊόντα τα φέρει εις φως, και &εν εαυτώ& (μέσα του) &ετάζει& + (εξετάζει). Και καθώς προηγουμένως το όνομα του Διός εδιχάσθη εις + δυο, και άλλοι μεν είδαμεν ότι τον ονομάζουν &Ζήνα&, άλλοι δε + &Δία&, ομοίως και αυτό εδώ άλλοι μεν το ονομάζουν &ενιαυτόν&, + άλλοι δε &έτος&, διότι &ετάζει& (εξετάζει). Ολόκληρος δε η + πρότασις: &το εν εαυτώ ετάζον&, ενώ είναι μία, λαμβάνει δύο + ονομασίας, ώστε σχηματίζονται δύο ονόματα, &ενιαυτός& και &έτος& + από μίαν πρότασιν. + +Ερμογένης. + Πραγματικώς, καλέ Σωκράτη, πολύ προώδευσες. + +Σωκράτης. + Μου φαίνεται πλέον ότι φέρομαι δρομαίως εις τα ύψη της σοφίας. + +Ερμογένης. + Πολύ μάλιστα. + +Σωκράτης. + Γλήγορα θα σε κάμω να με θαυμάζης περισσότερον. + +Ερμογένης. + Κατόπιν όμως των ονομάτων αυτού του είδους, εγώ επεθύμουν πολύ να + παρατηρήσω εκείνα τα ωραία ονόματα με ποίαν ορθότητα είναι + βαλμένα, δηλαδή τα αναφερόμενα εις την αρετήν, παραδείγματος + χάριν η &φρόνησις& και η &σύνεσις& και η &δικαιοσύνη& και τα + όμοια. + +Σωκράτης. + Φέρεις εις το μέσον, αγαπητέ μου, όχι μηδαμινόν είδος ονομάτων. + Αφού όμως πλέον εφόρεσα την λεοντήν, δεν οφείλω να αποδειλιάσω, + αλλά να εξετάσω, καθώς φαίνεται, την &φρόνησιν& και την &σύνεσιν& + και την &γνώμην& (γνώσιν) και την &επιστήμην& και όλα τα άλλα τα + ωραία ακριβώς ονόματα, καθώς λέγεις. + +Ερμογένης. + Και βέβαια ημείς δεν οφείλομεν να αποδειλιάσωμεν πριν + τελειώσωμεν. + +Σωκράτης. + Και πραγματικώς, μα τον κέρβερον, μου φαίνεται ότι δεν μαντεύω + κακώς αυτό το οποίον ενόησα, ότι δηλαδή οι πολύ παλαιοί άνθρωποι, + προ πάντων όσοι έθεταν τα ονόματα, καθώς σήμερον οι περισσότεροι + από τους σοφούς, επειδή πολύ περιστρέφουν τον νουν των διά να + ερευνήσουν πώς είναι πλασμένα τα όντα, πάντοτε παθαίνουν ίλιγγον + (ζάλην) και τότε πλέον τα πράγματα φαίνονται εις αυτούς ότι + περιφέρονται, και πραγματικώς περιφέρονται. Προφασίζονται λοιπόν + ότι δεν είναι αιτία αυτής της δοξασίας το εσωτερικόν των πάθος, + αλλά ότι τα ίδια τα πράγματα επλάσθησαν κατ' αυτόν τον τρόπον, να + μην είναι δηλαδή κανέν από αυτά μόνιμον ουδέ σταθερόν, αλλά να + ρέουν και να μεταφέρωνται και να είναι πάντοτε πλήρη μεταφοράς + και ανασχηματισμού. Αυτήν δε την σκέψιν μου την εφαρμόζω εις όλα + αυτά τα ονόματα, περί των οποίων τόρα ομιλούμεν. + +Ερμογένης. + Πώς το εννοείς αυτό, καλέ Σωκράτη; + +Σωκράτης. + Ίσως δεν ενόησες καλά από όσα προ ολίγου είπαμεν, ότι τα ονόματά + των εφαρμόζονται ως εις πράγματα μεταφερόμενα και ρέοντα και + αναγεννώμενα. + +Ερμογένης. + Ναι δεν το εσκέφθην τόσον καλά. + +Σωκράτης. + Και όμως πρώτον αυτό το οποίον είπαμεν εις την αρχήν, ετέθη + εντελώς, διότι τα πράγματα είναι τοιαύτα. + +Ερμογένης. + Ποίον από αυτά; + +Σωκράτης. + Η φρόνησις, διότι είναι της &φοράς& (μεταφοράς) και του + &ρου&(ρεύματος) &νόησις&. Είναι όμως δυνατόν να την θεωρήσωμεν + &όνησιν& (ωφέλειαν) της &φοράς&, πάντοτε όμως αναφέρεται εις την + μεταφοράν. Και αν αγαπάς, η &γνώμη& σημαίνει της &γεννήσεως + νώμησιν&, δηλαδή σκέψιν, διότι το &νωμώ& και το &σκέπτομαι& είναι + το ίδιον. Και πάλιν το ίδιον όνομα &νόησις& είναι του &νέου έσις& + (έφεσις και επιθυμία). Το δε να είναι νέα τα όντα, σημαίνει ότι + διαρκώς αναγεννώνται. Εκείνος λοιπόν ο οποίος έθεσε το όνομα + &νεόεσιν& μας λέγει ότι αυτό ζητεί η ψυχή. Διότι τον παλαιόν + καιρόν δεν ωνομάζετο &νόησις& αλλά αντί του _η_ έπρεπε να + προφέρωμεν δύο _ε_, δηλαδή &νεόεσις&. Η δε &σωφροσύνη& είναι + σωτηρία αυτού, το οποίον εξητάσαμεν προηγουμένως, δηλαδή της + &φρονήσεως&. Και η &επιστήμη& βεβαίως σημαίνει ότι, ενώ + μεταφέρονται τα πράγματα, τα ακολουθεί η ψυχή, η οποία έχει + αξίαν, και ούτε οπίσω μένει, ούτε προτρέχει, διά τούτο πρέπει να + αφαιρέσωμεν το &ε& και να την ονομάζωμεν &πιστήμην& (πιστήν). Η + δε &σύνεσις& είναι δυνατόν να θεωρηθή ως είδος &συλλογισμού&, και + το &συνιέναι& λέγεται εντελώς με την σημασίαν του &επίσταμαι& + (γνωρίζω), διότι και το &συνιέναι& σημαίνει ότι μαζί με τα + πράγματα συμβαδίζει και η ψυχή. Έπειτα η &σοφία& σημαίνει ότι + εφάπτεται (εγγίζει) την &φοράν& (την μετακίνησιν). Αυτό όμως το + όνομα είναι ολίγον σκοτεινόν και ξενικόν. Και πρέπει να ενθυμηθή + κανείς τους ποιητάς, οι οποίοι λέγουν συχνά &εσύθη&, περί εκείνου + ο οποίος αρχίζει να προχωρή ταχέως. Ένας Λάκων μάλιστα από τους + γνωστοτέρους έφερε το όνομα &Σους&, και τούτο εις την γλώσσαν των + Λακεδαιμονίων σημαίνει την ταχείαν κίνησιν. Αυτής λοιπόν της + κινήσεως &επαφήν& σημαίνει η &σοφία&, επειδή μεταφέρονται τα + όντα. Και πάλιν όσον διά το &αγαθόν&, το όνομα τούτο ισοδυναμεί + με το &αγαστόν& καθ' όλα. Διότι, αφού κινούνται τα όντα, έχουν + και ταχύτητα και βραδύτητα. Όμως δεν είναι &αγαστόν& παν ό,τι + είναι ταχύ, αλλά μερικά ταχέα μόνον. Λοιπόν εις το &αγαστόν& από + τα &θοά& (ταχέα) ανήκει το όνομα αυτό, δηλαδή το &αγαθόν&. + + Όσον δε διά την &δικαιοσύνην&, ότι αυτό το όνομα ετέθη διά την + &σύνεσιν& του &δικαίου&, είναι εύκολον να το εύρη κανείς. Το + ίδιον όμως το δίκαιον είναι δύσκολον, διότι εις ολίγα μεν σημεία + συμφωνούν οι περισσότεροι, εις τα άλλα όμως διαφωνούν. Όσοι + δηλαδή νομίζουν ότι το παν ευρίσκεται εις κίνησιν, το + περισσότερον μέρος αυτού νομίζουν ότι δεν κάμνει άλλο τίποτε, + παρά να προχωρή. Υπάρχει όμως κάτι τι το οποίον διαπερά ολόκληρον + τούτο, και δι' αυτού γίνονται όλα τα γινόμενα, και αυτό είναι + ταχύτατον και λεπτότατον. Διότι δεν θα ήτο δυνατόν να το διαπερά + ολοτελώς το κινούμενον, εάν δεν ήτο λεπτότατον, ώστε κανέν άλλο + να μη το εμποδίζη, και ταχύτατον, ώστε να μεταχειρίζεται τα άλλα + ως ακίνητα. Επειδή λοιπόν διευθύνει όλα τα άλλα ως &διαϊόν& + (διερχόμενον), ορθώς έλαβε το όνομα &δίκαιον&, και χάριν + ευστομίας προσετέθη και η δύναμις του κάππα. Και έως εδώ μεν όλοι + συμφωνούν, ότι αυτό είναι το δίκαιον. Εγώ όμως, καλέ Ερμογένη, + επειδή είμαι απαιτητικός ως προς αυτό, εζήτησα μυστικά + πληροφορίας δι' όλα αυτά, και έμαθα ότι αυτό το δίκαιον είναι και + το αίτιον — αίτιον δε σημαίνει εκείνο το οποίον κάμνει να + γίνωνται τα όντα — και είπε κάποιος, ότι είναι ορθόν να το + ονομάζη κανείς Δία δι' αυτόν τον λόγον. Όταν όμως τους ερωτήσω + πάλιν απαθώς, αν και ήκουσα όλα αυτά, τι είναι λοιπόν τέλος + πάντων δίκαιον, καλέ μου φίλε, αφού αυτό είναι ορθόν; νομίζουν + τότε πλέον ότι κάμνω υπερβολικάς ερωτήσεις και ότι παρά πολύ + εξέρχομαι από τα όρια. Διότι λέγουν ότι αρκετάς πληροφορίας + έλαβα, και διά να με χορτάσουν εντελώς, αρχίζουν να λέγουν ο + καθείς τα ιδικά του και δεν συμφωνούν πλέον. Διότι ο ένας λέγει + ότι δίκαιον είναι... ο ήλιος, διότι μόνον αυτός διαπερά &καίων& + και διευθύνει τα όντα. Εάν δε πάλιν αυτό το ειπώ εις κανένα με + χαράν, ως να είναι καμμία σπουδαία απάντησις, αυτός με περιγελά + και με ερωτά, μήπως νομίζω ότι δεν μένει δίκαιον εις τους + ανθρώπους, όταν πλέον δύση ο ήλιος. Και επειδή εγώ επιμόνως τον + ερωτώ ποίαν γνώμην έχει ο ίδιος, μου λέγει το ίδιον το πυρ, τούτο + όμως λέγει ότι δεν είναι εύκολον να το εννοήση κανείς. Άλλος + πάλιν λέγει ότι δεν είναι το ίδιον το πυρ, αλλά μόνον η θερμότης + η οποία υπάρχει μέσα εις το πυρ. Και άλλος πάλιν λέγει ότι όλα + αυτά τα περιγελά, και ότι το δίκαιον είναι καθώς το λέγει ο + Ανεξαγόρας, ότι δηλαδή είναι νους. Διότι λέγει ότι αυτός είναι + κυρίαρχος και χωρίς να αναμιχθή με κανέν πράγμα, τακτοποιεί όλα + τα πράγματα διαπερών αυτά. Τότε πλέον εγώ, φίλε μου, έρχομαι εις + πολύ μεγαλητέραν απορίαν από ό,τι ήμην, πριν αρχίσω να μανθάνω + περί του δικαίου, τι πράγμα είναι. Τέλος πάντων όσον δι' αυτό που + εξετάζαμεν, το όνομα αυτό φαίνεται ότι δι' αυτούς τους λόγους + είναι βαλμένον. + +Ερμογένης. + Μου φαίνεται, καλέ Σωκράτη, ότι αυτά σου τα είπε άλλος κανείς και + δεν τα λέγεις εκ του προχείρου. + +Σωκράτης. + Το ίδιον φρονείς και διά τα προηγούμενα; + +Ερμογένης. + Όχι τόσον. + +Σωκράτης. + Άκουσε λοιπόν, διότι πιθανόν να σε απατήσω και εις τα κατόπιν, + ότι τα λέγω χωρίς να μου τα έχει είπη άλλος. Τι λοιπόν μένει + κατόπιν από την δικαιοσύνην; νομίζω ότι την &ανδρείαν& δεν την + εξετάσαμεν ακόμη, διότι όσον διά την &αδικίαν& είναι ευνόητον ότι + αυτή είναι πραγματικώς εμπόδιον εις εκείνο το οποίον διαπερά. Η + ανδρεία όμως έχει το όνομά της από την μάχην. Η δε μάχη εις το + ον, αφού ρέει, δεν είναι άλλο τίποτε, παρά η αντίθετος &ροή&. Εάν + λοιπόν αφαιρέση κανείς το δέλτα από το όνομα ανδρεία, τότε + σημαίνει καθαρώς το έργον τούτο η &ανρεία&. Βεβαίως όμως δεν + είναι ανδρεία η &εναντία ροή& εις οποιανδήποτε άλλην ροήν, αλλά + εις εκείνην η οποία ρέει παρά το δίκαιον, διότι δεν θα ήτο + αξιέπαινος τότε η ανδρεία. Ακόμη δε και το &άρρεν& και ο &ανήρ& + διά κάτι τι παρόμοιον με την &άνω ροήν& ωνομάσθησαν. Η δε &γυνή& + μου φαίνεται ότι ισοδυναμεί προς το &γονή&. Το δε &θήλυ& φαίνεται + ότι έλαβε το όνομα από την &θηλήν&. Η δε &θηλή&, καλέ Ερμογένη, + δεν σου φαίνεται ότι ωνομάσθη από το ότι κάμνει &θαλερά&, καθώς + όλα όσα ποτίζονται; + +Ερμογένης. + Μου φαίνεται, καλέ Σωκράτη. + +Σωκράτης. + Και όμως το ίδιον το &θάλλω& μου φαίνεται ότι εικονίζει την + αύξησιν των νεαρών πραγμάτων, διότι γίνεται ταχέως και αιφνιδίως. + Λοιπόν σχεδόν εμιμήθη τούτο με το όνομα, το οποίον το συνέθεσε + από το &θέω& (τρέχω) και &άλλομαι& (πηδώ). Αλλά βλέπω ότι δεν + προσέχεις πόσον εξέρχομαι από τον δρόμον μου, όταν επιτύχω + επίπεδον μέρος. Μας μένουν όμως ακόμη πολλά από εκείνα που + φαίνονται άξια μελέτης. + +Ερμογένης. + Έχεις δίκαιον. + +Σωκράτης. + Και έν από αυτά είναι και η &τέχνη&, που πρέπει να εξετάσωμεν τι + σημαίνει. + +Ερμογένης. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Λοιπόν αυτό άραγε δεν σημαίνει &έξιν& (συνήθειαν) &νου& με την + αφαίρεσιν του ταυ και προσθήκην του ο μεταξύ του χι και του νυ + και του ήτα (δηλαδή εχονόη); + +Ερμογένης. + Ναι αλλά με μεγάλον εξευτελισμόν, καλέ Σωκράτη. + +Σωκράτης. + Ευλογημένε, δεν γνωρίζεις ότι όσα ονόματα ετέθησαν εις τας αρχάς + κατόπιν παρεμορφώθησαν από όσους ήθελαν να τα καταστήσουν + τραγικά, με την προσθήκην και αφαίρεσιν γραμμάτων, χάριν + ευστομίας και διότι τα περιστρέφουν από όλα τα μέρη εξ αιτίας του + καλλωπισμού και της πολυκαιρίας; Παραδείγματος χάριν εις το + &κάτοπτρον& δεν φρονείς ότι είναι άτοπον να προστεθή το ρω; + Νομίζω όμως ότι αυτά τα κάμνουν, όσοι διά μεν την αλήθειαν δεν + φροντίζουν διόλου, και μόνον το στόμα των διαπλάττουν, και αφού + προσθέσουν πολλά γράμματα εις τα πρώτα ονόματα, εις το τέλος τα + κάμνουν ώστε κανείς άνθρωπος απολύτως να μην εννοή τι σημαίνουν. + Καθώς και την σφίγγα την ονομάζουν &σφίγγα& αντί &φίγγα&, και + άλλα πολλά. + +Ερμογένης. + Εις αυτά έχεις δίκαιον, Σωκράτη μου. + +Σωκράτης. + Εάν όμως πάλιν επιτρέψωμεν να προσθέτη και να αφαιρή ο καθείς + ό,τι θέλει εις τα ονόματα, τότε πλέον θα έχωμεν πολλήν ευκολίαν, + και είναι εύκολον οποιονδήποτε όνομα να προσαρμόσωμεν προς + οποιονδήποτε πράγμα. + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Και βέβαια ορθά. Ώστε πρέπει, νομίζω, να προσέχης εις το ορθόν + μέτρον συ ο σοφός επιστάτης. + +Ερμογένης. + Είμαι πρόθυμος. + +Σωκράτης. + Και εγώ είμαι πρόθυμος, καλέ Ερμογένη. Λοιπόν αξιοθαύμαστε φίλε, + μη λεπτολογείς πάρα πολύ, μήπως μου αφαιρέσης το θάρρος. Διότι + τόρα φθάνω εις την κορυφήν των όσα είπα, αφού θα εξετάσωμεν + ύστερα από την &τέχνην& την &μηχανήν&. Δηλαδή, η &μηχανή& μου + φαίνεται ότι σημαίνει το &διανύω μακράν&, διότι μακράν σημαίνει + το &μήκος&. Λοιπόν εκ των δύο τούτων συνετέθη το όνομα μηχανή, + δηλαδή από το μήκος και &άνω& (διανύω). Ώστε καθώς είπα προ + ολίγου, ας φθάσωμεν εις την κορυφήν των όσα είπαμεν. Δηλαδή + πρέπει να εξετάσωμεν τι σημαίνουν τα ονόματα αρετή και κακία. Και + λοιπόν το μεν πρώτον δεν το εννοώ καλώς, το δεύτερον όμως μου + φαίνεται ότι είναι σαφέστατον. Διότι συμφωνεί με τα προηγούμενα, + διότι, αφού κινούνται τα πράγματα, παν ό,τι κακώς κινείται + (&ιόν&) θα είναι κακία. Τούτο δε το &κακώς ιέναι& (κακώς + κινούνται), όταν είναι ιδιότης της ψυχής ως προς τα πράγματα, + τότε αποτελεί ολόκληρον το όνομα της κακίας. Τι δε σημαίνει να + κινήται κακώς, μου φαίνεται ότι το δεικνύει και το όνομα δειλία, + το οποίον δεν το εξετάσαμεν, αλλά το υπερπηδήσαμεν, ενώ έπρεπε να + το εξετάσωμεν κατόπιν της ανδρείας. Αλλά μου φαίνεται ότι + υπερπηδήσαμεν και άλλα πολλά. Και λοιπόν η δειλία σημαίνει ότι + είναι δεσμός της ψυχής ισχυρός, ώστε ο &δεσμός& ο &λίαν& και ο + μέγιστος της ψυχής φαίνεται ότι είναι η δειλία. Και είναι κακόν, + ως φαίνεται, καθώς και η απορία και παν ό,τι εμποδίζει ένα πράγμα + να κινήται και να προχωρή. Αυτό λοιπόν φαίνεται ότι σημαίνει το + να κινήται κακώς, δηλαδή αναχαιτιστικώς και εμποδιστικώς, το + οποίον βέβαια όταν έχει η ψυχή, είναι γεμάτη από κακίαν. Αφού δε + εις αυτά εφαρμόζεται το όνομα κακία, τότε η αρετή είναι το + αντίθετον από αυτό, και σημαίνει πρώτον μεν ταχύτητα, έπειτα δε + ότι είναι πάντοτε &λελυμένη& η &ροή& της αγαθής ψυχής, ώστε + εκείνο το οποίον ρέει ακατασχέτως και άνευ εμποδίων, καθώς + φαίνεται, έλαβε αυτό το όνομα. Και είναι μεν ορθόν να ονομασθή + &αειρείτη&, και ίσως πάλιν &αιρετή& (προαιρετική), διότι αυτή η + κατάστασις είναι προτιμοτέρα, όμως συνεχωνεύθη και έγινε &αρετή&. + Και ίσως πάλιν ειπής ότι εγώ τα εφευρίσκω. Εγώ όμως σου λέγω ότι, + αν το όνομα κακία, το οποίον εξετάσαμεν προηγουμένως, είναι + ορθόν, τότε και τούτο το όνομα η &αρετή& είναι ορθόν. + +Ερμογένης. + Το δε &κακόν& τέλος πάντων, το οποίον εξήγησε πολλά από τα + προηγούμενα, τι σημαίνει; + +Σωκράτης. + Μα τον Δία κάτι τι παράδοξον κατά την γνώμην μου και δύσκολον διά + να το εννοήσωμεν. Φέρω λοιπόν και εις αυτό εκείνο το μηχάνημα. + +Ερμογένης. + Ποίον μηχάνημα; + +Σωκράτης. + Του να ειπώ ότι και αυτό είναι βαρβαρικόν. + +Ερμογένης. + Και φαίνεται πραγματικώς ότι ομιλείς ορθά. Όμως, αν δέχεσαι, ας + τα αφήσωμεν αυτά και ας δοκιμάσωμεν να εννοήσωμεν πώς εδόθη + ευλόγως το όνομα εις το καλόν (ωραίον) και το αισχρόν (άσχημον). + +Σωκράτης. + Όσον διά το αισχρόν ωρισμένως είναι εντελώς σαφής η έννοιά του, + διότι και αυτό συμφωνεί με τα προηγούμενα. Διότι εκείνο το οποίον + εμποδίζει και &ίσχει& να ρέουν τα όντα παντού, το θεωρεί + υβριστικόν εκείνος ο οποίος έθεσε τα ονόματα, και εδώ λοιπόν εις + το &αεί ίσχον& (πάντοτε εμποδίζον) τον &ρουν& έδωκε το όνομα + &αεισχορούν&. Σήμερον δε το συνεχώνευσαν και το λέγουν &αισχρόν&. + +Ερμογένης. + Πώς όμως εξηγείς το &καλόν&; + +Σωκράτης. + Τούτο είναι δυσκολώτερον να το εννοήσωμεν. Σού λέγω όμως, ότι + αυτό ίσως εσχηματίσθη μόνον διά της εκτάσεως το ο εις ου με + αλλαγήν τόνου (καλούν). + +Ερμογένης. + Πώς δηλαδή; + +Σωκράτης. + Φαίνεται ότι τούτο το όνομα είναι ονομασία της διανοίας. + +Ερμογένης. + Τι εννοείς; + +Σωκράτης. + Πρόσεξε. Ποίον νομίζεις συ ότι είναι αιτία να λάβη όνομα έκαστον + από τα όντα; Άραγε όχι εκείνο το οποίον έθεσε τα ονόματα; + +Ερμογένης. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Λοιπόν αυτό δεν είναι η διάνοια ή των θεών ή των ανθρώπων ή και + των δύο; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Λοιπόν και εκείνο το οποίον ονομάζει τα πράγματα, δηλαδή αρχαϊκώς + το &καλέσαν& και το &καλούν&, δεν είναι το ίδιον, δηλαδή διάνοια; + +Ερμογένης. + Φαίνεται. + +Σωκράτης. + Και πάλιν όσα εκτελέση ο νους και η διάνοια, δεν είναι επαινετά, + όσα δε δεν εκτελέση, &ψεκτά& (αξιοκατάκριτα); + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν το ιατρικόν πράγμα δεν εκτελεί ιατρικά έργα και το + ξυλουργικόν ξυλουργικά; Ή πώς εννοείς συ; + +Ερμογένης. + Καθώς το είπες. + +Σωκράτης. + Και το καλόν επομένως δεν εκτελεί καλά; + +Ερμογένης. + Πρέπει βέβαια να εκτελή. + +Σωκράτης. + Και, καθώς είπαμεν, δεν είναι τούτο διάνοια; + +Ερμογένης. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Επομένως πολύ ορθά το όνομα &καλόν& (ωραίον) σημαίνει την + φρόνησιν, η οποία εκτελεί εκείνα τα οποία θεωρούμεν &καλά& + (ωραία) και τα ασπαζόμεθα. + +Ερμογένης. + Έτσι μου φαίνεται. + +Σωκράτης. + Τόρα λοιπόν τι άλλο μας μένει να εξετάσωμεν από τα όμοια; + +Ερμογένης. + Αυτά τα οποία αναφέρονται εις το &αγαθόν& και &καλόν&, δηλαδή τα + &συμφέροντα& και &λυσιτελή& και &ωφέλιμα& και &κερδαλέα& + και τα αντίθετα αυτών. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν όσον διά το &συμφέρον& και συ ακόμη ημπορείς να το + εύρης ανατρέχων εις τας προηγούμενας σκέψεις, διότι φαίνεται ότι + είναι όμοιον προς την επιστήμην. Δηλαδή δεν σημαίνει άλλο τίποτε, + παρά την κίνησιν της ψυχής μαζί με τα πράγματα (&άμα φοράν&), και + είναι ορθόν όσα εκτελούνται από αυτό να λέγωνται &συμφέροντα& και + &σύμφορα&, διότι &συμπεριφέρονται&. Το δε &κερδαλέον& ωνομάσθη + από το &κέρδος&. Το δε όνομα &κέρδος& σημαίνει εκείνο το οποίον + θέλει να σημαίνη, αν προσθέσωμεν εις αυτό νυ αντί του δέλτα, + διότι τότε αποτελεί άλλο όνομα του αγαθού. Δηλαδή επειδή + αναμιγνύεται εις όλα διαπερών αυτά, το έθεσε ο νομοθέτης, διά να + εκφράση αυτήν την δύναμίν του. Και προσθέσας το δ αντί του νυ το + ωνόμασε κέρδος. + +Ερμογένης. + Το δε &λυσιτελούν& τι είναι; + +Σωκράτης. + Φαίνεται, καλέ Ερμογένη, ότι το &λυσιτελούν& δεν το εννοεί καθώς + το μεταχειρίζονται οι κάπηλοι, όταν κανείς πληρώνη χρέος, αλλά + διότι είναι το ταχύτερον μέρος του όντος και δεν αφίνει τα + πράγματα να σταματήσουν, ουδέ να λάβη &τέλος& η κίνησις και να + σταθή και να παύση να κινήται. Αλλά πάντοτε &απολύει& το &τέλος& + αυτής, εάν τούτο δοκιμάση να πραγματοποιηθή, και καθιστά αυτήν + την κίνησιν αθάνατον. Δι' αυτόν τον λόγον μου φαίνεται ότι εις το + &αγαθόν& έδωκε και το όνομα &λυσιτελούν&. Δηλαδή ωνόμασε + &λυσιτελούν& εκείνο, το οποίον &λύει& το &τέλος& της κινήσεως. Το + δε όνομα &ωφέλιμον& είναι ξενικόν, και το μεταχειρίζεται και ο + Όμηρος εις πολλά μέρη, υπό τον τύπον &οφέλλειν&, το οποίον + σημαίνει &αύξω& (αυξάνω) και ποιώ. + +Ερμογένης. + Και τόρα τα αντίθετα τούτων πώς εξηγούνται; + +Σωκράτης. + Όσα από αυτά είναι αρνητικά, μου φαίνεται ότι δεν είναι ανάγκη να + τα εξετάσωμεν διόλου. + +Ερμογένης. + Ποία εννοείς; + +Σωκράτης. + Το &ασύμφορον& και το &ανωφελές& και το &αλυσιτελές& και το + &ακερδές&. + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Αλλά μόνον το &βλαβερόν& και &ζημιώδες&. + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Και όσον μεν διά το &βλαβερόν&, εννοεί το &βλάπτον& τον &ρουν&, + το &βλάπτον& όμως πάλιν σημαίνει ότι &βούλεται& (θέλει) &άπτειν& + (να εφάπτεται). Και πάλιν το &άπτω& είναι το ίδιον με το δένω, + τούτο δε εις όλα τα ονόματα το κατακρίνει. Λοιπόν το &βουλόμενον + άπτειν ρουν& κυρίως μεν έπρεπε να ονομασθή &βουλαπτερούν&, όμως + χάριν κομψότητος μου φαίνεται ότι ωνομάσθη &βλαβερόν&. + +Ερμογένης. + Πολύ μεταμορφώνεις, καλέ Σωκράτη, τα ονόματα. Και τόρα πάλιν μου + εφάνη ωσάν να εσφύριξες το προοίμιον του ύμνου της Αθηνάς, όταν + έλεγες αυτό το όνομα το βουλαπτερούν (8). + +Σωκράτης. + Δεν πταίω εγώ, Ερμογένη μου, αλλά εκείνοι οι οποίοι έθεσαν τα + ονόματα. + +Ερμογένης. + Αυτό είναι αληθές. Αλλά τόρα τι να σημαίνη το ζημιώδες; + +Σωκράτης. + Τι να σημαίνη το ζημιώδες; Πρόσεξε, καλέ Ερμογένη, να ότι εγώ + λέγω την αλήθειαν, όταν λέγω ότι ενώ προσθέτουν και αφαιρούν + γράμματα μεταβάλλουν φοβερά την σημασίαν των ονομάτων, αφού + μάλιστα και με μικράν ακόμη μεταβολήν δίδουν εις αυτά την + αντίθετον σημασίαν. Τούτο συμβαίνει και εις το &δέον& (πρέπον). + Διότι και αυτό μου ήλθε εις τον νουν προ ολίγου, και από αυτό, το + οποίον επρόκειτο να σου ειπώ, ενθυμήθην ότι η νέα μας γλώσσα η + προκομμένη μετέτρεψε το &δέον& και το &ζημιώδες&, ώστε να + σημαίνουν όλως το εναντίον, διότι εξαφανίζει την σημασίαν των, + ενώ η αρχαία γλώσσα δεικνύει την αληθή σημασίαν των δύο αυτών + ονομάτων. + +Ερμογένης. + Πώς το εννοείς αυτό; + +Σωκράτης. + Εγώ θα σου το ειπώ. Γνωρίζεις ότι οι παλαιοί μας πρόγονοι πολύ + μεταχειρίζονται το ιώτα και το δέλτα, και προ πάντων αι γυναίκες, + αι οποίαι περισσότερον διατηρούν την αρχαίαν γλώσσαν. Τόρα όμως + αντί του ιώτα θέτουν έψιλον ή ήτα, αντί δε του δέλτα ζήτα, ως να + είναι μεγαλοπρεπέστερα. + +Ερμογένης. + Πώς δηλαδή; + +Σωκράτης. + Παραδείγματος χάριν οι μεν αρχαιότεροι ωνόμαζαν την ημέραν + &ιμέραν&, οι δε κατόπιν &εμέραν&, οι δε σημερινοί ημέραν (9) + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Εννόησες λοιπόν ότι μόνον το πρώτον όνομα δεικνύει τι εννοεί + εκείνος, ο οποίος έθεσε το όνομα; Δηλαδή διότι το φως ήρχετο + ευχάριστον εις τους ανθρώπους μετά το σκότος, δι' αυτό το + ωνόμασαν ιμέραν από το &ίμερος& (πόθος). + +Ερμογένης. + Έτσι φαίνεται. + +Σωκράτης. + Τόρα όμως με τον τραγικόν του τύπον δεν ημπορείς να εννοήσης τι + σημαίνει η &ημέρα&. Αν και μερικοί νομίζουν, ότι ωνομάσθη + &ημέρα&, διότι κάμνει ήμερα τα πράγματα. + +Ερμογένης. + Συμφωνώ μαζί σου. + +Σωκράτης. + Και το &ζυγόν& γνωρίζεις ότι οι αρχαιότεροι το έλεγαν &δυογόν&. + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν το μεν &ζυγόν& τίποτε δεν εκφράζει, ενώ το &δυογόν& + ωνομάσθη πολύ ορθά, διότι τα &δύο& δένονται διά να σύρουν το + &αγώγιον&, αλλά τόρα έγινε &ζυγόν&. Και άλλα πολλά έπαθαν το + ίδιον. + +Ερμογένης. + Πολύ πιθανόν. + +Σωκράτης. + Λοιπόν συμφώνως προς τα ανωτέρω πρώτον μεν το &δέον& με αυτήν την + προφοράν σημαίνει το αντίθετον από όλα τα ονόματα, τα οποία + σημαίνουν το αγαθόν. Διότι ενώ το &δέον& φαίνεται ότι είναι είδος + &αγαθού&, τόρα αποδεικνύεται ότι είναι &δεσμός& και εμπόδιον της + κινήσεως, και ομοιάζει το &βλαβερόν&. + +Ερμογένης. + Και βέβαια, καλέ Σωκράτη, αυτό αποδεικνύεται. + +Σωκράτης. + Όχι όμως και όταν μεταχειρισθώμεν το αρχαίον όνομα, το οποίον + έχει περισσοτέρους λόγους να είναι βαλμένον ορθώς παρά το + σημερινόν. Και θα γίνη σύμφωνον με τα προηγούμενα αγαθά, εάν + θέσωμεν το ιώτα αντί του έψιλον, καθώς είναι το αρχαίον, διότι το + &Δίον&, και όχι το &δέον&, σημαίνει το αγαθόν, το οποίον επαινεί. + Και κατ' αυτόν τον τρόπον δεν ευρίσκεται εις αντίφασιν με τον + ίδιον εαυτόν του εκείνος, ο οποίος έθεσε τα ονόματα, αλλά + αποδεικνύεται έν και το αυτό πράγμα το &δέον& και το &ωφέλιμον& + και το &λυσιτελές& και το &κερδαλέον& και το &αγαθόν& και το + &συμφέρον& και το &εύπορον&, και όλα αυτά, με άλλο όνομα, + σημαίνουν εκείνο το οποίον τακτοποιεί και διατρέχει παντού και + επαινείται, ενώ εκείνο το οποίον εμποδίζει και δένει + κατακρίνεται. Και λοιπόν τόρα και το &ζημιώδες& εάν συμφώνως προς + την αρχαίαν γλώσσαν θέσωμεν αντί του ζήτα δέλτα, θα εννοήσης ότι + το όνομα ετέθη διά να σημαίνη εκείνο το οποίον &δει& (δεσμεύει) + το &ιόν& (κινούμενον), και ωνομάσθη κατ' αρχάς &δημιώδες&. + +Ερμογένης. + Και τι λοιπόν σημαίνει η &ηδονή& και η &λύπη& και η &επιθυμία& + και τα όμοια, καλέ Σωκράτη; + +Σωκράτης. + Αυτά δεν μου φαίνονται πολύ δύσκολα, Ερμογένη μου, διότι, όσον + διά την ηδονήν, μου φαίνεται ότι το όνομα αυτό το έλαβε η πράξις + η οποία τείνει προς &όνησιν& (ωφέλειαν) — το δέλτα όμως είναι + πρόσθετον, ώστε ονομάζεται &ηδονή& αντί να ονομάζεται &ηονή&. — + Και πάλιν η &λύπη& φαίνεται ότι έλαβε το όνομα από την &διάλυσιν& + του σώματος, η οποία συμβαίνει εις αυτό από τούτο το πάθημα. Και + βεβαίως η &ανία& είναι το εμπόδιον της κινήσεως (ιέναι). Η + &αλγηδών& όμως μου φαίνεται ξενικόν όνομα, και ωνομάσθη από το + &αλγεινόν&. Η δε &οδύνη& από το &ενδύω& την &λυπών& φαίνεται ότι + ωνομάσθη. Το δε όνομα &αχθηδών& και εις τον τυχόντα φαίνεται ότι + παρωμοιάσθη προς το βάρος της μεταφοράς. Η &χαρά& πάλιν φαίνεται + ότι ωνομάσθη από την &διάχυσιν& και &ευπορίαν& της &ροής& της + ψυχής. Η δε &τέρψις& από το &τερπνόν&, και το &τερπνόν& πάλιν + έλαβε κατά παρομοίωσιν το όνομα, διότι &έρπει& (εισδύει) ως + &πνοή& εις την ψυχήν, και κυρίως μεν έπρεπε να ονομασθή + &έρπνουν&, η πολυκαιρία όμως το μετέτρεψε εις &τερπνόν&. Διά το + όνομα ευφροσύνη πάλιν είναι περιττόν να προσθέσωμεν το διατί, + διότι και ο τυχών εννοεί ότι ορθώς έλαβε το όνομα τούτο από το + ότι &ευ& (καλώς) &συμφέρεται& (συμβαδίζει) με τα πράγματα η ψυχή, + και ήτο δίκαιον να λέγεται &ευφεροσύνη&, αλλά την λέγομεν + &ευφροσύνην&. Και το όνομα &επιθυμία& όμως δεν είναι δύσκολον, + διότι είναι φανερόν ότι το όνομα αυτό απεδόθη εις την δύναμιν η + οποία προς τον &θυμόν& (ψυχήν) προχωρεί (&ιούσα&). Ο δε &θυμός& + από την &θύσιν& δηλαδή την ζέσιν της ψυχής φαίνεται ότι έλαβε + αυτό το όνομα. Αλλά και ο &ίμερος& έλαβε το όνομα με το ρω το + οποίον περισσότερον παντός άλλου έλκει την ψυχήν. Δηλαδή επειδή + κινούμενος (&ιέμενος) ρέει& και επιζητεί (&εφίεται&) τα πράγματα, + και κατ' αυτόν τον τρόπον παρασύρει την ψυχήν εις την ορμήν + (&έσιν&) της &ροής& του, δι' όλην αυτήν την δύναμιν ωνομάσθη + &ίμερος&. Και ο &πόθος& όμως ορθώς ονομάζεται, διότι σημαίνει ότι + δεν προέρχεται από το παρόν αλλά από αλλού &πουθενά&. Δι' αυτό + ωνομάσθη και &πόθος&, αυτό το ίδιον, το οποίον όταν είναι παρόν + ό,τι επιθυμούμεν, λέγεται &ίμερος&, όταν όμως είναι απόν, το + ίδιον πράγμα λέγεται &πόθος&. Ο δε &έρως& ωνομάζετο τον παλαιόν + καιρόν &έσρος& από το ρήμα &εσρεί&, διότι &εισρέει& έξωθεν και + δεν είναι ατομική του αυτή η &ροή& εις τον έχοντα τον έρωτα — + τότε δε η γλώσσα μετεχειρίζετο το όμικρον αντί του ωμέγα — τόρα + δε ωνομάσθη έρως διά της μεταβολής του ο εις ω. Αλλά ποίον άλλο + όνομα ακόμη θέλεις να εξετάσωμεν; + +Ερμογένης. + Η &δόξα& και τα όμοια πώς σου φαίνονται; + +Σωκράτης. + Η &δόξα& βεβαίως ή ωνομάσθη από την καταδίωξιν (&δίωξιν&) την + οποίαν εκτελεί η ψυχή, όταν &επιδιώκη& να γνωρίση πώς είναι + πλασμένα τα πράγματα, ή από την &βολήν& του &τόξου&. Και φαίνεται + μάλλον από το δεύτερον τούτο. Τουλάχιστον η &οίησις& (δοξασία) + συμφωνεί με αυτό, διότι σημαίνει κίνησιν (&οίσιν&) της ψυχής προς + το πράγμα, καθώς και η &βουλή& σημαίνει κάπως την &βολήν& και το + &βούλομαι& σημαίνει &εφίεμαι& (επιθυμώ) και &βουλεύομαι& + (σκέπτομαι). Όλα αυτά φαίνονται ως ομοιώματα της &βολής& συμφώνως + με την &δόξαν&, καθώς πάλιν αντιθέτως η &αβουλία& φαίνεται ότι + είναι ατυχία, ως να μη &έβαλε&, δηλαδή να μην επέτυχε εκείνο εις + το οποίον εσημάδευε (&έβαλλε&) και το οποίον ήθελε (&εβούλετο&) + και το οποίον εσυλλογίζετο (&εβουλεύετο&) και το επεθύμει + (&εφίετο&). + +Ερμογένης. + Αυτά πλέον μου φαίνεται, καλέ Σωκράτη, ότι τα παρατάσσεις πολύ + πυκνά. + +Σωκράτης. + Διότι τόρα πλέον είναι το τέλος και τω θεώ δόξα. Θέλω όμως ακόμη + να ερευνήσω την &ανάγκην& και το &εκούσιον&, διότι είναι συνέχεια + με τα προηγούμενα. Και λοιπόν το &εκούσιον& είναι εκείνο το + οποίον &υπείκει& (υποχωρεί) και δεν εναντιόνεται, αλλά καθώς είπα + υποχωρεί εις το κινούμενον (ιόν). Και ήτο πρέπον να ονομασθή με + το όνομα τούτο ό,τι γίνεται κατά βούλησιν, ενώ το &αναγκαίον& και + το &αντίτυπον& (αντίθετον), το οποίον γίνεται εναντίον της + θελήσεως, φαίνεται ότι ανήκει εις την αποτυχίαν και αμάθειαν και + παρομοιάζεται με πορείαν προς τα &άγκη& (χαράδρας), διότι είναι + δυσδιάβατα και ανώμαλα και πετρώδη και εμποδίζουν τον δρόμον. + Ίσως λοιπόν ωνομάσθη αναγκαίον, διότι παρωμοιάσθη προς διάβασιν + διά μέσου &άγκους&. Και εφ' όσον μας βοηθεί η δύναμις, ας μη την + αφήσωμεν. Όμως και συ μη την αφίνεις, αλλά ερώτα. + +Ερμογένης. + Ερωτώ λοιπόν τα σπουδαιότερα και τα ωραιότερα, δηλαδή την + &αλήθειαν& και το &ψεύδος& και το &ον& και αυτό ακόμη περί του + οποίου ομιλούμεν, δηλαδή το &όνομα&, διά ποίον λόγον λέγεται + όνομα. + +Σωκράτης. + Υπάρχει τι το οποίον ονομάζεις &μαίομαι& (μαιεύω); + +Ερμογένης. + Μάλιστα, το να ζητώ να συλλάβω. + +Σωκράτης. + Φαίνεται λοιπόν ότι είναι όνομα απαρτιζόμενον από ολόκληρον λόγον + ο οποίος λέγει ότι το όνομα είναι ον του οποίου, υπάρχει ζήτησις. + Τούτο δε είναι ευκολώτερον να το εννοήσης εις το &ονομαστόν&, + διότι εδώ πλέον λέγει καθαρά ότι τούτο είναι &ον ου μάσμα& + (ζήτησις) υπάρχει. Όσον δε διά το όνομα &αλήθεια&, και τούτο + ομοιάζει με τα άλλα, διότι φαίνεται ότι εκφράζεται με αυτήν την + λέξιν, δηλαδή την αλήθειαν, η θεία περιφορά του όντος, ότι δηλαδή + είναι &άλη& (ορμή) &θεία&. Το ψεύδος όμως είναι το αντίθετον της + κινήσεως, και ιδού πάλιν ότι κατακρίνεται το εμποδιζόμενον και + αναγκαζόμενον να ησυχάζη και παρομοιάζεται προς τα &καθεύδοντα& + (κοιμώμενα), επειδή όμως προσετέθη το ψ κρύπτει ολίγον την + σημασίαν αυτού του ονόματος. Το δε &ον& και η ουσία συμφωνούν με + το αληθές εάν προστεθή το ιώτα, διότι γίνεται &ιόν& (κινούμενον). + Τούτο φαίνεται και εις το &ουκ ον&, το οποίον μερικοί το + ονομάζουν &ουκί& (ουχί) &ον&. + +Ερμογένης. + Αυτά μεν, καλέ Σωκράτη, μου φαίνεται ότι τα εξήγησες με πολλήν + ικανότητα. Αν όμως σε ερωτήση κανείς δι' αυτό το &ιόν& + (κινούμενον) και το &ρέον& και το &δουν& (δένον), ποία είναι η + ορθότης αυτών των ονομάτων; + +Σωκράτης. + Ερωτάς τι άραγε θα απαντήσωμεν εις αυτόν; δεν είναι έτσι; + +Ερμογένης. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν προ ολίγου, επρομηθεύθημεν ένα πράγμα διά να φαινώμεθα + ότι λέγομεν κάτι τι, όταν αποκρινώμεθα. + +Ερμογένης. + Ποίον δηλαδή; + +Σωκράτης. + Ό,τι δεν γνωρίζομεν, να λέγωμεν ότι είναι βαρβαρικόν. Και + πραγματικώς είναι δυνατόν να είναι κάτι τοιούτον, αλλ' επίσης + είναι δυνατόν ένεκα της πολυκαιρίας να είναι ανεξερεύνητα τα + πρώτα ονόματα. Διότι, επειδή τα ονόματα μετατρέπονται καθ' όλους + τους τρόπους, δεν είναι διόλου παράδοξον, εάν η αρχαία γλώσσα + σχετικώς με την σημερινήν δεν έχει καμμίαν διαφοράν από την + βαρβαρικήν. + +Ερμογένης. + Ομιλείς πολύ λογικά. + +Σωκράτης. + Τουλάχιστον λέγω πράγματα ευλογοφανή. Μου φαίνεται όμως ότι δεν + επιδέχεται προφάσεις ο αγών, αλλά πρέπει να είμεθα πρόθυμοι να τα + ερευνήσωμεν αυτά. Πρέπει δε να λάβωμεν υπ' όψιν τα εξής· άραγε, + εάν κανείς μας ερωτά διαρκώς τας προτάσεις από τας οποίας + αποτελείται το όνομα, και έπειτα πάλιν τα ονόματα, με τα οποία + αποτελούνται εκείναι αι προτάσεις και δεν παύη να κάμνη αυτάς τας + ερωτήσεις, δεν θα αναγκασθή εις το τέλος να απαυδήση ο + αποκρινόμενος; + +Ερμογένης. + Έτσι μου φαίνεται. + +Σωκράτης. + Πότε λοιπόν θα απέκαμνε δικαίως, και θα έπαυε; άραγε όχι όταν + έφθανε εις εκείνα τα ονόματα, τα οποία είναι στοιχεία των άλλων + ονομάτων και λόγων; διότι αυτά πλέον, αν πραγματικώς είναι + στοιχεία, δεν είναι δίκαιον να αποδειχθούν ότι αποτελούνται από + άλλα. Καθώς παραδείγματος χάριν προ ολίγου ελέγαμεν, ότι το + &αγαθόν& αποτελείται από το &αγαστόν& και &θοόν& (ταχύ). Και ίσως + πάλιν εύρωμεν ότι το &θοόν& αποτελείται από άλλα και εκείνα πάλιν + από άλλα. Όταν όμως εις το τέλος εύρωμεν εκείνο το οποίον δεν + αποτελείται από άλλα ονόματα, δικαίως θα ελέγαμεν ότι τόρα πλέον + έχομεν ενώπιόν μας στοιχείον, και ότι δεν πρέπει τούτο να το + παραμπέμπωμεν εις άλλα ονόματα. + +Ερμογένης. + Μου φαίνεται ότι λέγεις ορθά. + +Σωκράτης. + Μήπως λοιπόν και αυτά τα ονόματα, διά τα οποία ερωτάς τόρα, είναι + στοιχεία και είναι ανάγκη με άλλον τρόπον να εξετάσωμεν ποία + είναι η ορθότης αυτών; + +Ερμογένης. + Πολύ πιθανόν. + +Σωκράτης. + Και βέβαια είναι πιθανόν, καλέ Ερμογένη, διότι όλα τα προηγούμενα + φαίνονται ότι ανέρχονται εις αυτά. Και αν αυτό είναι ορθόν, καθώς + μου φαίνεται ότι είναι, έλα πάλιν πρόσεχε μαζί μου, μήπως ειπώ + παραληρήματα εξετάζων ποία πρέπει να είναι η ορθότης των πρώτων + ονομάτων. + +Ερμογένης. + Λέγε και μη σε μέλει, διότι εγώ θα προσέχω με όλας μου τας + δυνάμεις. + +Σωκράτης. + Ότι βεβαίως μία είναι η ορθότης παντός ονόματος και πρώτου και + τελευταίου, και δεν έχουν καμμίαν διαφοράν μεταξύ των ως ονόματα, + νομίζω ότι και συ συμφωνείς. + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Και όμως η ορθότης των ονομάτων, τα οποία εξητάσαμεν + προηγουμένως, κυρίως εδείκνυε οποίον είναι έκαστον από τα όντα. + +Ερμογένης. + Και βέβαια. + +Σωκράτης. + Επομένως αυτήν την ιδιότητα πρέπει να την έχουν εξ ίσου και τα + πρώτα και τα τελευταία, αφού είναι ονόματα. + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Αλλά τα μεν τελευταία, καθώς φαίνεται, ήσαν ικανά εις τούτο διά + μέσου των πρώτων. + +Ερμογένης. + Έτσι φαίνεται. + +Σωκράτης. + Καλά. Τόρα όμως τα πρώτα, τα οποία δεν έχουν άλλα ως βάσιν, πώς + θα καταστήσουν εις ημάς όσον το δυνατόν περισσότερον ευνόητα τα + όντα, αφού πρόκειται να είναι ονόματα; Δηλαδή απάντησέ μου εις το + εξής: Εάν δεν είχαμεν φωνήν ουδέ γλώσσαν και όμως ηθέλαμεν να + εκφράσωμεν μεταξύ μας τα πράγματα άραγε δεν θα εδοκιμάζαμεν, + καθώς τόρα οι κωφάλαλοι, να εκφρασθώμεν με τας χείρας και με την + κεφαλήν και με το άλλο σώμα; + +Ερμογένης. + Και βέβαια πώς αλλέως, καλέ Σωκράτη; + +Σωκράτης. + Και νομίζω ότι εάν ηθέλαμεν να εκφράσωμεν το άνω και το ελαφρόν, + θα υψώναμεν την χείρα προς τον ουρανόν μιμούμενοι αυτήν την φύσιν + του πράγματος. Εάν δε πάλιν τα κάτω και βαρέα, θα εφέραμεν την + χείρα προς την γην. Και αν ηθέλαμεν να εκφράσωμεν ίππον τρέχοντα + ή κανέν άλλο ζώον, γνωρίζεις ότι θα εκάμναμεν χειρονομίας και + σχήματα με το σώμα μας, όσον το δυνατόν ομοιότατα προς εκείνα. + +Ερμογένης. + Μου φαίνεται ότι δεν ημπορεί παρά να είναι καθώς το λέγεις. + +Σωκράτης. + Διότι νομίζω ότι κατ' αυτόν τον τρόπον θα εσχηματίζετο σωματική + (σχηματική) γλώσσα, διότι το σώμα θα εμιμείτο εκείνο το οποίον + ήθελε να εκφράση. + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Τόρα όμως αφού θέλομεν να εκφράσωμεν με την φωνήν και με την + γλώσσαν και με το στόμα, δεν σου φαίνεται ότι τότε μόνον θα είναι + έκφρασις το σχηματιζόμενον από αυτά, όταν μιμηθώμεν οποιονδήποτε + πράγμα με αυτά; + +Ερμογένης. + Μου φαίνεται ότι είναι ανάγκη. + +Σωκράτης. + Ώστε, καθώς φαίνεται, το όνομα είναι διά της φωνής μίμησις + εκείνου του πράγματος το οποίον απομιμείται. Και ονομάζει κανείς + όταν απομιμηθή με την φωνήν εκείνο το οποίον μιμείται. + +Ερμογένης. + Πιστεύω. + +Σωκράτης. + Εγώ όμως, μα τον Δία, ακόμη δεν πιστεύω ότι τα λέγομεν καλά. + +Ερμογένης. + Πώς δηλαδή; + +Σωκράτης. + Εκείνοι οι οποίοι απομιμούνται την φωνήν των προβάτων και των + πετεινών και των άλλων ζώων, δεν θα αναγκασθώμεν να παραδεχθώμεν + ότι ονομάζουν αυτά τα οποία μιμούνται; + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Σου φαίνεται λοιπόν αυτό ορθόν; + +Ερμογένης. + Όχι σε βεβαιώ. Αλλά τότε πάλιν, καλέ Σωκράτη, τι είδους μίμησις + είναι το όνομα; + +Σωκράτης. + Πρώτον νομίζω ότι δεν είναι μίμησις, καθώς όταν με την μουσικήν + μιμούμεθα τα πράγματα, μολονότι και τότε με την φωνήν βεβαίως τα + μιμούμεθα. Δεύτερον, όσα μιμείται η μουσική, αν τα μιμούμεθα και + ημείς, δεν μου φαίνεται ότι λέγομεν το όνομά των. Εννοώ δε το + εξής· υπάρχει εις έκαστον πράγμα ήχος και σχήμα, και χρώμα ακόμη + εις πολλά από αυτά; + +Ερμογένης. + Βεβαίως. + +Σωκράτης. + Ιδού λοιπόν ότι δεν είναι τέχνη ονομαστική το να μιμήται κανείς + αυτά, ουδέ να καταγίνεται εις τοιαύτας μιμήσεις. Διότι τούτο το + εκτελεί η μουσική και η ζωγραφική. Δεν είναι έτσι; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Και πώς σου φαίνεται το εξής; δεν σου φαίνεται ότι και την ουσίαν + του έχει έκαστον πράγμα καθώς έχει και το χρώμα και τα άλλα τα + οποία ελέγαμεν τελευταίως; Πρώτον το ίδιον το &χρώμα& και η + &φωνή& δεν έχει το καθέν κάποιαν ουσίαν καθώς και όλα τα άλλα + πράγματα, όσα ηξιώθησαν να έχουν την ιδιότητα της υπάρξεως; + +Ερμογένης. + Μου φαίνεται. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν; εάν ημπορέση κανείς να μιμηθή με τα γράμματα και τας + συλλαβάς την ιδίαν την ουσίαν, άραγε δεν θα εξέφραζε τι είναι + έκαστον; ή μήπως απατώμαι; + +Ερμογένης. + Πολύ μάλιστα θα εξέφραζε. + +Σωκράτης. + Και πώς θα ονομάσης εκείνον ο οποίος έχει αυτήν την ικανότητα, + καθώς από τους προηγουμένους τον ένα τον ωνόμασες μουσικόν και + τον άλλον ζωγραφικόν; Αυτόν πώς θα τον ονομάσης; + +Ερμογένης. + Μου φαίνεται, καλέ Σωκράτη, ότι αυτό είναι εκείνο το οποίον + ζητούμεν να εύρωμεν εδώ και τόσην ώραν, δηλαδή ότι αυτός είναι ο + ονομαστικός. + +Σωκράτης. + Αφού λοιπόν τούτο είναι αληθές, τόρα νομίζω ότι πρέπει να + εξετάσωμεν εκείνα τα ονόματα διά τα οποία συ ερώτησες, δηλαδή + την ροήν και την κίνησιν και την στάσιν, αν με τα γράμματα και + τας συλλαβάς πλησιάζουν τα ιδικά των όντα, ώστε να μιμούνται την + ουσίαν των, ή όχι; + +Ερμογένης. + Πολύ ορθά. + +Σωκράτης. + Λοιπόν ας εξετάσωμεν μήπως άραγε μόνον αυτά είναι από τα πρώτα + ονόματα ή και άλλα πολλά. + +Ερμογένης. + Εγώ νομίζω ότι υπάρχουν και άλλα πολλά. + +Σωκράτης. + Βέβαια είναι λογικόν να υπάρχουν. Αλλά πώς πρέπει να τα + διακρίνωμεν, όχι άραγε καθώς αρχίζει την μίμησιν ο μιμούμενος; + Επομένως αφού η μίμησις της ουσίας γίνεται με συλλαβάς και με + γράμματα, δεν είναι ορθότερον πρώτον να διακρίνωμεν τα στοιχεία; + Καθώς οι καταγινόμενοι εις τους ρυθμούς πρώτον διέκριναν τας + δυνάμεις των στοιχείων, έπειτα δε των συλλαβών και τότε πλέον + έρχονται να εξετάσουν τους ρυθμούς, όχι όμως προηγουμένως; + +Ερμογένης. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Επομένως και ημείς ομοίως πρέπει πρώτον μεν να διακρίνωμεν τα + φωνήεντα, έπειτα από τα άλλα να διακρίνωμεν τα &άφωνα& και τα + &άφθογγα& (ημίφωνα) — διότι ούτω πως τα ονομάζουν όσοι είναι + έμπειροι εις τα τοιαύτα — και πάλιν όσα δεν είναι φωνήεντα ούτε + όμως &άφθογγα& (ημίφωνα). Και πάλιν από τα ίδια τα φωνήεντα πόσα + είδη υπάρχουν. Και αφού διακρίνωμεν όλα καλώς, τότε πάλιν πρέπει + να εξετάσωμεν τα όντα, εις τα οποία πρόκειται να δώσωμεν ονόματα, + αν υπάρχουν μερικά εις τα οποία υπάγονται όλα, καθώς είναι τα + στοιχεία. Από τα οποία είναι δυνατόν να παρατηρήσωμεν και τα ίδια + τα όντα, και αν διαιρούνται εις είδη, καθώς τα στοιχεία. Όλα αυτά + αφού τα ερευνήσωμεν καλώς, να προσθέτωμεν επιστημονικώς έκαστον + στοιχείον αναλόγως της ομοιότητος, είτε έν μόνον στοιχείον εις έν + ον, είτε και αναμιγνύοντες πολλά στοιχεία εις έν ον. Καθώς και οι + ζωγράφοι θέλοντες να κατασκευάσουν εικόνα, κάποτε θέτουν μόνον το + κόκινον, και κάποτε άλλο οποιονδήποτε χρώμα, πολλάκις όμως + αναμιγνύουν πολλά χρώματα, καθώς παραδείγματος χάριν όταν + κατασκευάζουν προσωπογραφίαν ή άλλο τίποτε παρόμοιον, αναλόγως, + νομίζω, της ανάγκης την οποίαν έχει η εικών από έκαστον χρώμα. + Ομοίως λοιπόν και ημείς θα επιθέσωμεν τα στοιχεία εις τα + πράγματα, είτε έν εις έν, ό,τι νομίσωμεν ότι χρειάζεται, είτε + πολλά ομού και θα κατασκευάσωμεν αυτά τα οποία λέγονται συλλαβαί, + και πάλιν θα ενώσωμεν τας συλλαβάς, από τας οποίας σχηματίζονται + και τα ονόματα και τα ρήματα. Και πάλιν από τα ονόματα και τα + ρήματα θα αποτελέσωμεν πλέον κάτι τι μέγα και ωραίον και + ακέραιον, καθώς εκεί διά της ζωγραφικής το ζωντανόν, ομοίως εδώ + τον λόγον διά της &ονομαστικής& ή &ρητορικής&, ή οποιαδήποτε + είναι αυτή η τέχνη. Ή καλλίτερον όχι ημείς, αλλά απλώς παρεσύρθην + από τους λόγους. Διότι τα κατεσκεύασαν, όπως είναι + κατασκευασμένα, οι παλαιοί. Εμείς δε πρέπει αν θέλωμεν να τα + εννοήσωμεν τεχνικώς, αφού τα διακρίνομεν κατ' αυτόν τον τρόπον, + να τα εξετάσωμεν αν είναι τεθειμένα ορθώς και τα πρώτα + (πρωτότυπα) και τα τελευταία (παράγωγα) ή μήπως δεν είναι. Αλλέως + όμως να τα συγχωνεύωμεν, ίσως είναι κακόν και όχι μεθοδικόν, + αγαπητέ μου Ερμογένη. + +Ερμογένης. + Ίσως μα τον Δία, καλέ Σωκράτη. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν; Συ βασίζεσαι εις τον εαυτόν σου ότι είσαι ικανός να + τα διακρίνης κατ' αυτόν τον τρόπον; Διότι όσον δι' εμέ εγώ δεν + είμαι ικανός. + +Ερμογένης. + Τότε πολύ περισσότερον εγώ δεν είμαι ικανός. + +Σωκράτης. + Λοιπόν θέλεις να τα αφήσωμεν ή να δοκιμάσωμεν όσον μας είναι + δυνατόν, έστω και αν κατορθώσωμεν ολίγον μόνον να τα εννοήσωμεν. + Και καθώς εδηλώσαμεν εις τους θεούς ολίγον προηγουμένως, ότι + ημείς δεν γνωρίζομεν την αλήθειαν περί αυτών των ιδίων και μόνον + τας δοξασίας των ανθρώπων τας οποίας έχουν περί θεών ερευνώμεν, + ομοίως και τόρα πριν αποχωρισθώμεν πρέπει να μείνωμεν σύμφωνοι + μεταξύ μας, ότι εάν επρόκειτο να τα διαιρέση σκοπίμως αυτά είτε + άλλος κανείς είτε ημείς, αυτή η διαίρεσις την οποίαν είπαμεν + είναι ορθή, και ότι προς το παρόν πρέπει να καταγίνωμεν εις αυτά + κατά τας δυνάμεις μας, καθώς λέγει η παροιμία. Παραδέχεσαι αυτά, + ή έχεις άλλην γνώμην; + +Ερμογένης. + Βεβαίως τα παραδέχομαι. + +Σωκράτης. + Ομολογώ, Ερμογένη μου, ότι ίσως θα μας φανούν γελοία τα πράγματα, + όταν αποδειχθούν ότι είναι διά μιμήσεως, αποτυπωμένα εις γράμματα + και συλλαβάς, είναι όμως ανάγκη να γίνη αυτό. Διότι δεν έχομεν + άλλο καλλίτερον εις το οποίον να παραπέμψωμεν την έρευναν περί + της αληθείας των πρώτων ονομάτων. Εκτός εάν θέλεις, καθώς οι + δραματογράφοι οι οποίοι, όταν ευρεθούν εις απορίαν, καταφεύγουν + εις τας μηχανάς και αναβιβάζουν θεούς, το ίδιον και ημείς προς + ευκολίαν μας να ειπούμεν ότι τα πρώτα ονόματα τα έθεσαν οι θεοί + και διά τούτο είναι ορθά. Άραγε αυτός ο λόγος είναι προτιμότερος + και εις ημάς; ή ο άλλος εκείνος, ότι δηλαδή αυτά τα ονόματα μας + ήλθαν από κάποιους βαρβάρους, και ότι οι βάρβαροι είναι + αρχαιότεροι από ημάς; ή ότι ένεκα της πολυκαιρίας είναι αδύνατον + να τα ερευνήσωμεν, καθώς και τα βαρβαρικά; Διότι αυταί πάλιν αι + υπεκφυγαί είναι πολύ επιτυχημέναι δι' εκείνον, ο οποίος αποφεύγει + να δώση λόγον περί των πρώτων ονομάτων, πώς είναι ορθώς βαλμένα. + Και όμως αν κανείς δεν γνωρίζη την ορθότητα των πρώτων ονομάτων, + είναι βεβαίως αδύνατον να γνωρίση την ορθότητα των τελευταίων, τα + οποία κατ' ανάγκην εξηγούνται από εκείνα και περί των οποίων δεν + γνωρίζει τίποτε. Επομένως είναι προφανές ότι όστις διισχυρίζεται + ότι είναι ειδικός εις τα ονόματα, πρέπει προ πάντων να δύναται να + εξηγήση τα πρώτα ονόματα με πολλήν σαφήνειαν, άλλως να είναι + βέβαιος ότι διά τα τελευταία (παράγωγα) θα λέγη πλέον φλυαρίας. Ή + μήπως συ έχεις άλλην γνώμην; + +Ερμογένης. + Διόλου, καλέ Σωκράτη, δεν έχω άλλην γνώμην. + +Σωκράτης. + Και τόρα εξ όσων εννόησα εγώ περί των πρώτων ονομάτων, μου + φαίνονται πολύ υβριστικά και γελοία. Αυτά λοιπόν, εάν αγαπάς, θα + τα μεταδώσω και εις εσέ. Συ όμως αν δύνασαι να συλλάβης κάτι + ορθότερον από άλλο μέρος, προσπάθησε να το μεταδώσης και εις εμέ. + +Ερμογένης. + Αυτό θα γίνη. Αλλά λέγε με θάρρος. + +Σωκράτης. + Και πρώτον λοιπόν το ρω μου φαίνεται ότι είναι όργανον πάσης + &κινήσεως&, περί της οποίας ελησμονήσαμεν να είπωμεν διατί φέρει + αυτό το όνομα. Όμως είναι προφανές ότι έπρεπε να είναι &ίεσις&, + διότι η αρχαιοτέρα γλώσσα δεν μετεχειρίζετο ήτα αλλά έψιλον. Το + δε αρχικόν κάππα προέρχεται από το &κίω&, το οποίον είναι ξενικόν + και σημαίνει πορεύομαι (&ιέναι&). Εάν λοιπόν συνέβαινε να απαντά + το αρχαίον αυτής όνομα εις την ιδικήν μας γλώσσαν, κατά πάσαν + πιθανότητα θα ήτο ορθόν να λέγεται &ίεσις&. Αλλά τόρα και από το + ξενικόν &κίω&, και από την μετατροπήν του ήτα, και από την + παρεμβολήν του νυ, ωνομάσθη &κίνησις&, ενώ έπρεπε να ονομασθή + &κιείνησις&, ή &είσις&. Η &στάσις& όμως είναι κυρίως άρνησις της + κινήσεως και έγινε &στάσις& χάριν κομψότητος. Λοιπόν, + επαναλαμβάνω, το στοιχείον ρω ενομίσθη από εκείνον ο οποίος έθεσε + τα ονόματα, ότι είναι κατάλληλον όργανον της κινήσεως διά να τα + παρομοιάζη προς την &φοράν& (ορμήν). Και απόδειξις είναι ότι το + μεταχειρίζεται συχνά προς τούτο. Και πρώτον εις το ίδιον το &ρέω& + και την &ροήν& με αυτό το γράμμα απομιμείται την ορμήν, έπειτα + εις τον &τρόμον&, κατόπιν εις το &τραχύ& και ακόμη εις παρόμοια + ρήματα, καθώς το &κρούω, θραύω, ερείκω& (κοπανίζω) &θρύπτω& + (κάμνω θρύμματα), &κερματίζω, ρυμβώ& (στρυφογυρίζω). Όλα αυτά + κυρίως με το ρ απομιμούνται τα όντα. Διότι, νομίζω, έβλεπε ότι η + γλώσσα εις αυτό το στοιχείον, διόλου δεν μένει στάσιμος, αλλά + σείεται υπερβολικά. Δι' αυτό μου φαίνεται ότι μετεχειρίσθη αυτό + τόσον πολύ εις αυτά. Το δε ιώτα πάλιν είναι κατάλληλον εις όλα τα + λεπτά, τα οποία είναι πολύ επιτήδεια να διαπερνούν τα πάντα. Δι' + αυτόν τον λόγον το &ιέναι& (πορεύομαι) και το &ίεσθαι& (ρίπτομαι) + το απεμιμήθη με το ιώτα. Καθώς πάλιν επειδή το φι και το ψι και + το σίγμα και το ζήτα είναι φυσητικά γράμματα, απεμιμήθη με αυτά + όλα τα παρόμοια, καθώς το &ψυχρόν& και το &ζέον& (ζεματιστόν) και + το &σείω& και εν γένει τον &σεισμόν&. Και βεβαίως οσάκις + απομιμείται το &φύσημα&, τότε ως επί το πλείστον αυτά τα γράμματα + μεταχειρίζεται εκείνος ο οποίος έθεσε τα ονόματα. Και πάλιν την + συμπιεστικήν δύναμιν του δέλτα (προφερομένου ως d) και του ταυ + και την απόκρουσιν της γλώσσης, φαίνεται ότι την ενόμισε χρήσιμον + διά την απομίμησιν του &δεσμού& και της &στάσεως&. Και εννοήσας + καλώς ότι πάρα πολύ &ολισθαίνει& (γλυστρά) η γλώσσα εις το λάβδα, + ωνόμασε κατά παρομοίωσιν τα &λεία& και αυτό το ίδιον το + &ολισθαίνω& και το &λιπαρόν& (παχύ) και το &κολλώδες& και όλα τα + όμοια. Και επειδή όταν ολισθαίνει η γλώσσα, την συγκρατεί η + δύναμις του γάμμα, με αυτό απεμιμήθη το &γλίστρον& και το &γλυκύ& + και το &γλοιώδες&. Και πάλιν επειδή εννόησε ότι είναι εσωτερική η + φωνή του νυ, ωνόμασε από αυτό το &ένδον& και το &εντός&, διότι + απομιμείται με τα γράμματα τας πράξεις. Έπειτα πάλιν εις το + &μέγας& έθεσε το άλφα και εις το &μήκος& το ήτα (=ε ε), διότι + αυτά τα γράμματα είναι μεγάλα. Εις δε το &γογγύλον& + (ολοστρόγγυλον) επειδή εχρειάζετο το όμικρον ως εκφραστικόν της + στρογγυλότητος, το μετεχειρίσθη εις ολόκληρον σχεδόν το όνομα + (10). Ομοίως και εις όλα τα άλλα φαίνεται ότι προχωρεί ο + νομοθέτης και κατασκευάζει με τα γράμματα και τας συλλαβάς ένα + όνομα δι' έκαστον ον, ως γνώρισμα αυτού, και από αυτά πλέον διά + της συνθέσεως απομιμείται τα άλλα. Αυτή μου φαίνεται, Ερμογένη + μου, ότι είναι κυρίως η ορθότης των ονομάτων, εκτός εάν λέγη άλλο + τίποτε ο Κρατύλος απ' εδώ. + +Ερμογένης. + Και πραγματικώς, καλέ Σωκράτη, πολύ συχνά ο Κρατύλος με φέρει εις + δυσκολίαν, καθώς είπα εις την αρχήν, διότι διισχυρίζεται μεν ότι + υπάρχει ορθότης των ονομάτων, δεν λέγει όμως σαφώς ποία είναι + αυτή, ώστε εγώ δεν δύναμαι να γνωρίζω, άραγε εν γνώσει του ή + χωρίς να θέλη ομιλεί τόσον ασαφώς περί αυτών πάντοτε. Τόρα λοιπόν + κύριε Κρατύλε, ειπέ εμπρός εις τον Σωκράτη, άραγε επιδοκιμάζεις + όσα λέγει ο Σωκράτης περί των ονομάτων, ή έχεις να ειπής τίποτε + καλλίτερον; και αν έχης λέγε, ώστε ή να σε διδάξη ο Σωκράτης ή συ + να διδάξης ημάς και τους δύο. + +Κρατύλος. + Δεν μου λέγεις, καλέ Ερμογένη, μήπως νομίζεις ότι είναι εύκολον, + τόσον ταχέως να διδαχθής και να διδάξης οποιονδήποτε πράγμα, πολύ + δε περισσότερον εκείνο το οποίον φαίνεται ότι είναι από τα + μεγαλείτερα; + +Ερμογένης. + Μα τον Δία εγώ δεν το νομίζω αυτό. Μου φαίνεται όμως ότι είναι + ορθόν εκείνο το οποίον λέγει η παροιμία: φασούλι στο φασούλι + γεμίζει το σακούλι. Ώστε και ελάχιστον αν ημπορείς να μας + ωφελήσης μη αποκάμνεις αλλ' ευεργέτησε και τον Σωκράτη απ' εδώ + και εμέ, καθώς είναι δίκαιον. + +Σωκράτης. + Και σε βεβαιώ, Κρατύλε μου, ότι και εγώ ο ίδιος εις τίποτε δεν + επιμένω από όσα είπα, καθώς μου εφάνησαν τότε. Εγώ απλώς ηρεύνησα + μαζί με τον Ερμογένην, ώστε ως προς αυτό με θάρρος λέγε, εάν έχης + να ειπής τίποτε καλλίτερον, και γνώριζε ότι εγώ θα το παραδεχθώ. + Και δεν μου φαίνεται δύσκολον να είσαι συ εις θέσιν να ειπής + τίποτε καλλίτερον από αυτά, διότι μου φαίνεται ότι και συ ο ίδιος + εσκέφθης τα τοιαύτα και από άλλους εδιδάχθης. Εάν λοιπόν γνωρίζης + τίποτε καλλίτερον θεώρησε και εμέ ένα από τους μαθητάς σου εις το + περί ορθότητος των ονομάτων. + +Κρατύλος. + Πραγματικώς, καλέ Σωκράτη, καθώς είπες, και εφρόντισα έως τόρα + δι' αυτά και ίσως να σε κάμω μαθητήν μου. Όμως φοβούμαι μήπως + συμβαίνει όλως το αντίθετον από αυτό, διότι κάπως έρχεται εις τον + νουν μου να σου ειπώ εκείνο το οποίον λέγει ο Αχιλλεύς προς τον + Αίαντα εις τα I της Ίλιάδος. Λέγει δε: + + «Αίαντα Τελαμώνιε μεγάλε στρατηλάτη, + »εγλύκαναν το στήθος μου τα λόγια σου, σπολλάτη». + + Το ίδιον και συ, καλέ Σωκράτη, μου φαίνεσαι ότι προφητεύεις + σχεδόν με την γνώμην μου, αδιάφορον αν σε ενέπνευσε ο Ευθύφρων, ή + αν υπήρχε προ καιρού εντός σου καμμία άλλη μούσα χωρίς να + φαίνεται. + +Σωκράτης. + Αγαπητέ μου Κρατύλε, και εγώ ο ίδιος τόσην ώρα απορώ με την + σοφίαν μου και δυσπιστώ. Δι' αυτό μου φαίνεται ότι πρέπει να + εξετάσωμεν εξ αρχής πάλιν, τι είναι αυτά τα οποία είπα. Διότι το + να απατά κανείς ο ίδιος τον εαυτόν του, είναι το χειρότερον + πράγμα. Και πραγματικώς όταν δεν σε αφίνει ποτέ, αλλά είναι + πάντοτε εμπρός σου εκείνος ο οποίος θέλει να σε εξαπατά, πώς δεν + είναι τρομερόν πράγμα; Ώστε, καθώς φαίνεται, πρέπει συχνά να + επιστρέφωμεν εις τα προηγούμενα και να δοκιμάσωμεν, να βλέπωμεν + συγχρόνως εμπρός και οπίσω, καθώς λέγει εκείνος ο ίδιος ποιητής. + Λοιπόν και ημείς τόρα ας εξετάσωμεν, τι είπαμεν. Λέγομεν ότι + ορθότης του ονόματος είναι εκείνη, η οποία θα μας δείξη ποίου + είδους είναι το πράγμα. Θέλεις να δεχθώμεν ότι αυτό είναι ορθόν; + +Κρατύλος. + Εις εμέ φαίνεται πολύ ορθόν, καλέ Σωκράτη. + +Σωκράτης. + Ώστε χάριν διδασκαλίας λέγονται τα ονόματα; + +Κρατύλος. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Λοιπόν και αυτήν δεν θα την θεωρήσωμεν ως τέχνην και ότι υπάρχουν + και τεχνίται δι' αυτήν; + +Κρατύλος. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Ποίοι; + +Κρατύλος. + Εκείνοι τους οποίους έλεγες συ εις την αρχήν, δηλαδή οι + νομοθέται. + +Σωκράτης. + Θέλεις να παραδεχθώμεν ότι και αυτή είναι διά τους ανθρώπους, + καθώς όλαι αι άλλαι τέχναι, ή όχι: Εννοώ δε το εξής: Από τους + ζωγράφους δεν είναι άλλοι χειρότεροι και άλλοι καλλίτεροι; + +Κρατύλος. + Βεβαίως. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν οι μεν καλλίτεροι δεν κατασκευάζουν τα έργα των, + δηλαδή τας εικόνας, καλλίτερα, οι δε άλλοι κατώτερα; Και οι + κτίσται κατά τον ίδιον τρόπον δεν κατασκευάζουν άλλοι μεν + καλλιτέρας τας οικίας, άλλοι δε χειροτέρας; + +Κρατύλος. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν και από τους νομοθέτας δεν παρουσιάζουν άλλοι μεν + καλλίτερα τα έργα των, άλλοι δε ασχημότερα; + +Κρατύλος. + Αυτό δεν το ενόησα ακόμη. + +Σωκράτης. + Δηλαδή δεν φρονείς ότι από τους νόμους άλλοι είναι καλλίτεροι και + άλλοι κατώτεροι; + +Κρατύλος. + Όχι σε βεβαιώ. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν ουδέ από τα ονόματα σου φαίνονται ότι άλλα μεν + ετέθησαν ολιγώτερον ορθώς, άλλα δε περισσότερον; + +Κρατύλος. + Όχι είπα. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν όλα τα ονόματα ορθώς είναι τεθειμένα; + +Κρατύλος. + Ναι, αλλά όσα είναι πραγματικώς ονόματα. + +Σωκράτης. + Πώς δηλαδή; καθώς και προ ολίγου ελέχθη, θα δεχθώμεν ότι απ' εδώ + ο Ερμογένης δεν έχει καν αυτό το όνομα, αφού δεν έχει καμμίαν + συγγένειαν με τον Ερμήν, ή ότι το έχει, όχι όμως ορθώς; + +Κρατύλος. + Εγώ νομίζω, καλέ Σωκράτη, ότι ουδέ το έχει αλλά νομίζεται ότι το + έχει, το όνομα όμως τούτο ανήκει εις άλλον, ο οποίος έχει και την + φύσιν η οποία εκφράζεται με το όνομα αυτό. + +Σωκράτης. + Άραγε ουδέ ψεύδεται, όταν κανείς λέγη ότι αυτός είναι ο + Ερμογένης; Δηλαδή μήπως ακόμη είναι αδύνατον και να τον ειπή το + στόμα μας Ερμογένη, αφού δεν είναι; + +Κρατύλος. + Πώς εννοείς; + +Σωκράτης. + Μήπως δηλαδή θέλεις να ειπής κυρίως ότι το να λέγομεν ψευδείς + λόγους είναι κατ' αρχήν αδύνατον; Διότι τούτο το διισχυρίζονται + πολλοί, αγαπητέ μου Κρατύλε, και τόρα και άλλοτε. + +Κρατύλος. + Και βέβαια διότι, καλέ Σωκράτη, πώς είναι δυνατόν όταν κανείς + λέγη αυτό το οποίον λέγει, να μη λέγη το πραγματικόν; Ή μήπως δεν + θεωρείς ψευδείς λόγους, το να μη λέγη κανείς το πραγματικόν; + +Σωκράτης. + Ομολογώ ότι ομιλείς κομψότερα από ότι συμβιβάζεται με εμέ και με + την ηλικίαν μου, καλέ μου φίλε. Όμως απάντησέ μου εις τούτο + μόνον. Άραγε μήπως νομίζεις ότι είναι αδύνατον μόνον το να + λέγωμεν ψευδείς λόγους, όχι όμως και το να εκφράζωμεν αυτούς; + +Κρατύλος. + Ούτε να εκφράζωμεν. + +Σωκράτης. + Ούτε να απαγγέλλωμεν ούτε να προσφωνούμεν; Παραδείγματος χάριν + εάν σε συναντήση κανείς εις ξένην χώραν και σου πιάση το χέρι και + σου ειπή: Χαίρε, ξένε Αθηναίε, υιέ του Σμικρίωνος Ερμογένη. Τότε + φρονείς ότι αυτός μόνον εις σε δεν ημπορεί να τα ειπή αυτά, ή να + τα εκφράση, ή να τα απαγγείλη, ή να τα προσφωνήση, ημπορεί όμως + εις τον Ερμογένη, απ' εδώ, ή εις κανένα απολύτως; + +Κρατύλος. + Εγώ νομίζω, Σωκράτη μου, ότι αυτός φωνάζει απλώς. + +Σωκράτης. + Αρκεί και τούτο. Αλλά πώς εννοείς; την αλήθειαν θα φωνάξη αυτός + που φωνάζει αυτά, ή ψέμματα: Ή μήπως ένα μεν μέρος είναι αληθές, + το άλλο όμως ψευδές; Διότι και τούτο ακόμη θα ήτο αρκετόν. + +Κρατύλος. + Εγώ φρονώ ότι αυτός απλώς θορυβεί, εις μάτην θέτων εις κίνησιν + τον εαυτόν του, ως να εκτύπα και έθετε εις κίνησιν ένα χάλκινον + αγγείον. + +Σωκράτης. + Ειπέ μου τόρα, καλέ Κρατύλε, ίσως και φθάσωμεν εις ένα + συμβιβασμόν. Άραγε δεν νομίζεις ότι άλλο είναι το όνομα και άλλο + το πράγμα το οποίον φέρει αυτό το όνομα; + +Κρατύλος. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν δεν παραδέχεσαι ότι το όνομα είναι απομίμησις του + πράγματος; + +Κρατύλος. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Αλλά και τα ζωγραφήματα δεν φρονείς ότι είναι ενός είδους + απομιμήσεις των πραγμάτων; + +Κρατύλος. + Βέβαια. + +Σωκράτης. + Ειπέ μου λοιπόν — διότι πιθανόν εγώ να μην εννοώ αυτά τα οποία + λέγεις, ενώ ίσως συ τα λέγεις ορθώς — είναι δυνατόν να μοιράσωμεν + και να αποδώσωμεν αυτάς τας δύο απομιμήσεις, δηλαδή τα + ζωγραφήματα και τα ονόματα εις τα πράγματα, τα οποία + απεικονίζουν, ή όχι; + +Κρατύλος. + Είναι δυνατόν. + +Σωκράτης. + Πρώτον λοιπόν πρόσεξε εις το εξής: Άραγε ημπορεί κανείς να + αποδώση την εικόνα του ανδρός εις τον άνδρα και της γυναικός εις + την γυναίκα, και ούτω καθ' εξής; + +Κρατύλος. + Πολύ μάλιστα. + +Σωκράτης. + Και πάλιν δεν ημπορεί αντιστρόφως να αποδώση την εικόνα του + ανδρός εις την γυναίκα και την εικόνα της γυναικός εις τον άνδρα; + +Κρατύλος. + Γίνεται και αυτό. + +Σωκράτης. + Αλλ' άραγε και αι δύο αυταί διανομαί είναι ορθαί, ή μόνον η μία. + +Κρατύλος. + Μόνον η μία. + +Σωκράτης. + Εκείνη, υποθέτω, η οποία αποδίδει εις έκαστον το αρμόδιον και το + όμοιον. + +Κρατύλος. + Έτσι μου φαίνεται. + +Σωκράτης. + Τόρα λοιπόν διά να μη λογομαχούμεν δύο φίλοι εδώ, εγώ και συ, + παραδέξου αυτό το οποίον εννοώ. Δηλαδή εγώ, φίλε μου, αυτήν την + διανομήν και διά τας δύο απομιμήσεις, δηλαδή και διά τας + προσωπογραφίας και διά τα ονόματα την ονομάζω ορθήν, χωριστά όμως + πάλιν διά τα ονόματα πλην της ορθής την ονομάζω και αληθή. Την δε + άλλην, δηλαδή την απόδοσιν του ανομοίου, την ονομάζω όχι ορθήν, + χωριστά δε διά τα ονόματα την ονομάζω και ψευδή ακόμη. + +Κρατύλος. + Πρόσεξε όμως, καλέ Σωκράτη, μήπως διά μεν τα ζωγραφήματα είναι + δυνατόν να γίνη η όχι ορθή διανομή, όχι όμως και διά τα ονόματα, + αλλά κατ' ανάγκην δι' αυτά είναι πάντοτε ορθή. + +Σωκράτης. + Πώς το εννοείς; Ποίαν διαφοράν έχει το έν από το άλλο; Άραγε δεν + ημπορώ να πλησιάσω εις ένα άνθρωπον και να του ειπώ: αυτό το + σκίτσο είναι ιδικόν σου, συγχρόνως δε να δείξω εις αυτόν εκ τύχης + είτε την ιδικήν του εικόνα είτε μίαν εικόνα γυναικός; Να δείξω δε + θα ειπή να την πλησιάσω εις το αισθητήριον των οφθαλμών του. + +Κρατύλος. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν; Δεν ημπορώ πάλιν να πλησιάσω εις αυτόν τον ίδιον και + να του ειπώ: αυτό το όνομα είναι ιδικόν σου; Διότι είπαμεν ότι το + όνομα είναι απομίμησις, καθώς το ζωγράφημα. Εννοώ δηλαδή το εξής· + άραγε δεν ημπορώ να ειπώ εις αυτόν: αυτό το όνομα είναι ιδικόν + σου, και κατόπιν να πλησιάσω πάλιν εις το αισθητήριον της ακουής, + είτε τυχόν το ιδικόν του απομίμημα και να του ειπώ στο αυτί: + &ανήρ&, είτε το απομίμημα του θήλεος του ανθρωπίνου γένους, και + να του ειπώ: &γυνή&; Αυτό δεν σου φαίνεται δυνατόν, και ότι + συμβαίνει κάποτε; + +Κρατύλος. + Δέχομαι, καλέ Σωκράτη, να συμφωνήσω μαζί σου και ας είναι καθώς + το λέγεις. + +Σωκράτης. + Και βεβαίως κάμνεις πολύ καλά, φίλε μου, αν αυτό είναι ορθόν. + Διότι είναι περιττόν να φιλονικούμεν τόσον πολύ δι' αυτό. + Οπωσδήποτε, αν γίνη και εδώ μία τοιαύτη διανομή, την μεν πρώτην + από αυτάς θα την ονομάσωμεν αληθινήν, την δε δευτέραν ψευδή. Και + αφού πάλιν τούτο είναι δυνατόν, δηλαδή αφού είναι δυνατόν να + μοιράζωμεν τα ονόματα όχι ορθώς, καθώς και να μη αποδίδωμεν εις + έκαστον τα αρμόδια, αλλά κάποτε και τα ανάρμοστα, τότε έπεται ότι + είναι δυνατόν και διά τα ρήματα πράξωψεν το ίδιον. Αφού δε πάλιν + είναι δυνατόν να μεταχειρισθώμεν κατ' αυτόν τον τρόπον τα ρήματα + και τα ονόματα, τότε κατ' ανάγκην και τους λόγους, διότι, αν δεν + απατώμαι, λόγοι είναι ο συνδυασμός αυτών των δύο. Ει δε μη, συ + πώς το εννοείς, καλέ Κρατύλε; + +Κρατύλος. + Έτσι, διότι μου φαίνεται ότι ομιλείς ορθά. + +Σωκράτης. + Και τόρα πάλιν αφού παρομοιάζομεν τα πρώτα ονόματα με σκίτσα, + άραγε συμβαίνει και εδώ εκείνο το οποίον συμβαίνει εις τα + ζωγραφήματα, άλλοτε δηλαδή να αποδίδωμεν όλα τα αρμόδια χρώματα + και σχήματα και άλλοτε όχι όλα, αλλά να λείπουν μερικά, μερικά δε + να πλεονάζουν και εις αριθμόν και εις μέγεθος; Ή όχι; + +Κρατύλος. + Συμβαίνει. + +Σωκράτης. + Παραδέχεσαι λοιπόν ότι εκείνος ο οποίος αποδίδει όλα, + κατασκευάζει ωραία σκίτσα και ωραίας εικόνας, ενώ εκείνος ο + οποίος προσθέτει ή αφαιρεί κατασκευάζει μεν και αυτός σκίτσα και + εικόνας, αλλά αθλίας; + +Κρατύλος. + Παραδέχομαι. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν τι φρονείς δι' εκείνον ο οποίος απομιμείται με τας + συλλαβάς και με τα γράμματα την ουσίαν των πραγμάτων; Άραγε δεν + ισχύει και εδώ ο ίδιος λόγος, δηλαδή αν μεν αποδώση όλα τα + αρμόδια, θα γίνη ωραία η εικών — τόρα όμως η εικών είναι όνομα — + εάν δε παραλείψη ή προσθέση ολίγα κάποτε, θα γίνη μεν εικών, όχι + όμως ωραία; Και επομένως δεν θα έχωμεν άλλα μεν ονόματα καλώς + κατασκευασμένα, άλλα όμως κακώς; + +Κρατύλος. + Ίσως. + +Σωκράτης. + Επομένως ίσως άλλος μεν είναι καλός κατασκευαστής ονομάτων, άλλος + δε κακός. + +Κρατύλος. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Και αυτός κατά τα προηγούμενα δεν ονομάζεται νομοθέτης; + +Κρατύλος. + Ναι. + +Σωκράτης. + Τότε μα τον Δία ίσως συμβαίνει καθώς και εις τας άλλας τέχνας, + δηλαδή και από τους νομοθέτας άλλος μεν είναι καλός, άλλος δε + κακός, εάν παραδεχθώμεν όσα είπαμεν προηγουμένως. + +Κρατύλος. + Έχεις δίκαιον. Αλλ' όμως, καλέ Σωκράτη, όταν αποδίδωμεν εις τα + ονόματα αυτά τα γράμματα, δηλαδή το άλφα και το βήτα και τα άλλα + στοιχεία συμφώνως με την γραμματικήν, εάν αφαιρέσωμεν ή + προσθέσωμεν ή μεταθέσωμεν κανέν από αυτά, τότε δεν θα ειπούμεν + ότι εγράφη οπωσδήποτε το όνομα, με την διαφοράν ότι δεν εγράφη + ορθώς, αλλ' ότι ουδέ εγράφη διόλου, διότι αμέσως γίνεται + διαφορετικόν, μόλις συμβή κανέν τοιούτον λάθος. + +Σωκράτης. + Ας προσέξωμεν όμως, καλέ Κρατύλε, μήπως δεν είναι ορθός αυτός ο + τρόπος της εξετάσεως. + +Κρατύλος. + Πώς δηλαδή; + +Σωκράτης. + Δι' όσα η ύπαρξίς των ή η ανυπαρξία των, κατ' ανάγκην εξαρτάται + από ένα ορισμένον αριθμόν ίσως να συμβαίνη αυτό το οποίον λέγεις, + καθώς και τα ίδια τα δέκα ή άλλος οποιοσδήποτε αριθμός, εάν + αφαιρέσης τίποτε ή προσθέσης, αμέσως έγινε διαφορετικός. Όμως διά + την ποιότητα ενός μέρους και ολοκλήρου της εικόνος πρόσεξε μήπως + δεν είναι ομοία η ορθότης, αλλά απ' εναντίας ουδέ είναι ανάγκη + κατ' αρχήν να αποδοθούν όλα, καθώς τα έχει εκείνο το οποίον + απεικονίζει, εάν πρόκειται να είναι εικών. Πρόσεξε δε να ιδής, αν + λέγω τίποτε. Ας υποθέσωμεν ότι έχομεν δύο πράγματα τα εξής· + παραδείγματος χάριν τον Κρατύλον και την εικόνα του Κρατύλου. Αν + κανείς θεός απεμιμείτο όχι μόνον το χρώμα και το σχήμα το ιδικόν + σου, καθώς οι ζωγράφοι, αλλά και όλα τα εσωτερικά μέρη τα έκαμνε + όμοια, καθώς είναι τα ιδικά σου, και αποδώση με ομοιότητα τας + μαλακότητας και τας θερμότητας, και θέση εντός κίνησιν και ψυχήν + και φρόνησιν, καθώς είναι η ιδική σου, και με μίαν λέξιν όλα όσα + συ έχεις, και άλλην μίαν φοράν κατασκευάση όμοια πλησίον σου, + τότε τι νομίζεις, αυτά τα πράγματα θα ήσαν πλέον ο Κρατύλος και η + εικών του Κρατύλου, ή δύο Κρατύλοι; + +Κρατύλος. + Μου φαίνεται, καλέ Σωκράτη, ότι θα ήσαν δύο Κρατύλοι. + +Σωκράτης. + Βλέπεις λοιπόν, φίλε μου, ότι πρέπει να εύρωμεν άλλην ορθότητα + διά την εικόνα και δι' όσα ελέγαμεν προηγουμένως και όχι διά της + βίας, εάν λείπη ή περισσεύη τίποτε, να λέγωμεν ότι δεν είναι + εικών. Ή δεν εννόησες ότι πολύ απέχουν αι εικόνες να έχουν όλα + όσα έχουν εκείνα τα οποία εικονίζουν; + +Κρατύλος. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Διότι, Κρατύλε μου, θα την επάθαιναν κωμικώτατα από τα ονόματα, + εκείνα τα πράγματα εις τα οποία ανήκουν τα ονόματα, εάν εγίνοντο + διπλά, και κανέν από τα δύο δεν θα ημπορούσε να λέγη ποίον είναι + το ίδιον το πράγμα και ποίον το όνομα. + +Κρατύλος. + Πολύ ορθά ομιλείς. + +Σωκράτης. + Με πεποίθησιν λοιπόν, παλλικαρά μου, άφησε και από τα ονόματα + άλλο μεν να είναι βαλμένον ορθώς, άλλο δε όχι, και μη απαιτείς να + έχει όλα τα γράμματα, διά να γίνη εντελώς όμοιον προς εκείνο το + πράγμα, το οποίον ονομάζει, αλλά δέξου να προστεθή και κανέν + γράμμα το οποίον δεν αρμόζει εις αυτό. Και αφού δέχεσαι γράμμα, + δέξου και όνομα εις ολόκληρον λόγον, και πάλιν αφού δέχεσαι + όνομα, δέξου και λόγος να προστεθή εις λόγον, ο οποίος δεν + αρμόζει εις τα πράγματα, και μολαταύτα παραδέξου ότι το πράγμα + ονομάζεται και λέγεται εφ' όσον ενυπάρχει ο τύπος αυτού του + πράγματος περί του οποίου γίνεται λόγος, καθώς εις τα ονόματα των + γραμμάτων, αν ενθυμείσαι όσα ελέγαμεν προ ολίγου εγώ και ο + Ερμογένης. + +Κρατύλος. + Μάλιστα ενθυμούμαι. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν έχει καλώς. Διότι όταν ενυπάρχει αυτό, και αν δεν + έχει όλα τα αρμόδια πάλιν το πράγμα θα εκφρασθή, αλλά θα εκφρασθή + καλώς, όταν τα έχει όλα, κακώς όμως όταν έχει ολίγα. Οπωσδήποτε + όμως, αξιομακάριστε φίλε, ας δεχθώμεν ότι εκφράζεται διά να μη + πληρώσωμεν πρόστιμον, καθώς εις την Αίγιναν πληρώνουν όσοι + περιφέρονται αργά εις τους δρόμους την νύκτα, και ομοίως + νομισθώμεν από την ιδίαν την θεάν αλήθειαν ότι και ημείς πολύ + αργά εφθάσαμεν εις το συμπέρασμα. Αλλέως ζήτησε να εύρης καμμίαν + άλλην ορθότητα του ονόματος και μη παραδέχεσαι ότι είναι έκφρασις + του πράγματος με συλλαβάς και με γράμματα. Διότι εάν παραδέχεσαι + αυτά και τα δύο, τότε είναι αδύνατον να μείνης σύμφωνος με τον + ίδιον εαυτόν σου. + +Κρατύλος. + Πραγματικώς, καλέ Σωκράτη, μου φαίνεσαι ότι ομιλείς ορθά, και + παραδέχομαι αυτό το οποίον λέγεις. + +Σωκράτης. + Αφού λοιπόν και οι δύο παραδεχόμεθα αυτά, τόρα ας εξετάσωμεν τα + εξής· είπαμεν ότι εάν πρόκειται έν όνομα να είναι ορθόν πρέπει να + έχει τα αρμόδια γράμματα; + +Κρατύλος. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Είναι δε αρμόδια τα όμοια με τα ονόματα; + +Κρατύλος. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Επομένως όσα μεν είναι καλά ετέθησαν κατ' αυτόν τον τρόπον. Αν + όμως κανέν δεν ετέθη καλώς, ίσως το περισσότερον μέρος του + αποτελείται από αρμόδια χρώματα και όμοια, αφού είναι εικών, έχει + όμως και κανέν ανάρμοστον, εξ αιτίας του οποίου δεν είναι καλόν + ουδέ καλώς κατασκευασμένον το όνομα. Δέχεσαι κατ' αυτόν τον + τρόπον ή αλλέως; + +Κρατύλος. + Νομίζω, Σωκράτη μου, ότι δεν πρέπει να φιλονικούμεν τόσον πολύ. + Αλλά, να σου ειπώ, δεν μ' αρέσει να παραδεχθώ ότι είναι μεν + όνομα, όμως δεν ετέθη ορθώς. + +Σωκράτης. + Τι δηλαδή; δεν σου αρέσει αυτό, ότι το όνομα είναι έκφρασις του + πράγματος; + +Κρατύλος. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Αλλά το ότι άλλα ονόματα είναι σύνθετα από άλλα προηγούμενα, + δηλαδή από τα πρώτα, δεν σου φαίνεται ότι λέγεται καλώς; + +Κρατύλος. + Μου φαίνεται. + +Σωκράτης. + Εάν όμως αυτά τα πρώτα είναι έκφρασις πραγμάτων, γνωρίζεις συ + κανένα άλλον τρόπον καλλίτερον διά να γίνουν αυτά εκφράσεις, παρά + να γίνουν τα ίδια όσον το δυνατόν όμοια προς εκείνα τα οποία + εκφράζουν; Ή μήπως σου αρέσει περισσότερον ο τρόπος τον οποίον + παραδέχεται ο Ερμογένης και άλλοι πολλοί, ότι δηλαδή τα ονόματα + είναι συνθήματα και εκφράζουν τα πράγματα μόνον διά εκείνους οι + οποίοι τα έθεσαν κατά συνθήκην, οι οποίοι όμως εγνώριζαν + προηγουμένως τα πράγματα; Και ότι αυτή η συνθήκη είναι η ορθότης + του ονόματος, ώστε δεν υπάρχει καμμία διαφορά είτε κανείς + συμφωνήση καθώς είναι καμωμένη η συνθήκη, είτε και αντιθέτως + θελήση εκείνο το οποίον τόρα λέγομεν &μικρόν& αυτός να το ονομάση + &μέγα&, το δε μέγα να το ονομάζη &μικρόν&; Ποίος τρόπος από τους + δύο σου αρέσει; + +Κρατύλος. + Έχει πολύ μεγάλην διαφοράν, Σωκράτη μου, να εκφράζωμεν παν ότι + εκφράζομεν με το ομοίωμά του και όχι με ό,τι τύχη. + +Σωκράτης. + Καλά λέγεις. Λοιπόν αφού το όνομα πρέπει να είναι όμοιον με το + πράγμα δεν χρειάζεται να είναι εκ φύσεως πλασμένα όμοια με τα + πράγματα τα στοιχεία, από τα οποία θα αποτελέση κανείς τα πρώτα + ονόματα; Εννοώ δε το εξής· Άραγε ήτο δυνατόν ποτέ κανείς να + κατασκευάση αυτό, το οποίον τόρα ονομάζομεν ζωγράφημα όμοιον με + κανέν από τα όντα, εάν αι βαφαί από τας οποίας αποτελούνται τα + ζωγραφιζόμενα, δεν είχαν πλασθή εκ φύσεως όμοιαι προς εκείνα τα + όντα, τα οποία μιμείται η ζωγραφική; Ή ήτο αδύνατον; + +Κρατύλος. + Αδύνατον. + +Σωκράτης. + Λοιπόν το ίδιον δεν συμβαίνει και διά τα ονόματα, ότι δηλαδή ποτέ + δεν ήτο δυνατόν να γίνουν όμοια με κανέν πράγμα, εάν προηγουμένως + εκείνα από τα οποία αποτελούνται τα ονόματα, δεν είχαν κάποιαν + ομοιότητα προς τα πράγματα εκείνα, των οποίων μιμήματα είναι τα + ονόματα; Και αυτά από τα οποία αποτελούνται τα ονόματα δεν είναι + τα στοιχεία; + +Κρατύλος. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Τόρα λοιπόν και συ λάβε μέρος εις τον λόγον εις τον οποίον έλαβε + προηγουμένως ο Ερμογένης. Ειπέ μου, φρονείς ότι ορθώς λέγομεν ότι + το _ρ_ ομοιάζει με την &φοράν& και την κίνησιν και την σκληρότητα, + ή όχι ορθώς; + +Κρατύλος. + Ορθώς βεβαίως. + +Σωκράτης. + Το δε λάβδα ότι ομοιάζει με το λείον και μαλακόν και με τα άλλα, + τα οποία ελέγαμεν προ ολίγου; + +Κρατύλος. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Γνωρίζεις όμως ότι διά το ίδιον πράγμα ημείς μεν λέγομεν + &σκληρότης&, ενώ οι Ερετριείς λέγουν &σκληρότηρ&; + +Κρατύλος. + Βεβαιότατα. + +Σωκράτης. + Πώς λοιπόν; Το ρω και το σίγμα, και τα δύο μαζί ομοιάζουν με το + ίδιον πράγμα, και επομένως το ίδιον όνομα εκφράζει το ίδιον + πράγμα εις εκείνους μεν (τους Ερετριείς) με καταληκτικόν γράμμα + το ρω, εις ημάς δε με καταληκτικόν γράμμα το σίγμα, ή εις το ένα + μέρος από τα δύο δεν το εκφράζει; + +Κρατύλος. + Βεβαίως και εις τα δύο μέρη το εκφράζει. + +Σωκράτης. + Πώς άραγε, καθ' όσον είναι όμοια το ρω και το σίγμα, ή καθ' όσον + δεν είναι όμοια; + +Κρατύλος. + Καθ' όσον είναι όμοια. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν είναι όμοια καθ' όλα; + +Κρατύλος. + Τουλάχιστον όσον διά να εκφράζουν εξ ίσου την &φοράν& (ορμήν). + +Σωκράτης. + Ε και το λάβδα το οποίον έχει παρεμβληθή; Αυτό δεν εκφράζει το + αντίθετον από την σκληρότητα. + +Κρατύλος. + Πραγματικώς ίσως δεν έχει παρεμβληθή ορθώς, καλέ Σωκράτη. Καθώς + και προηγουμένως εξηγούσες εις τον Ερμογένη αφαιρών και + παρεμβάλλων γράμματα όπου έπρεπε, και εγώ το εύρισκα ορθόν. Και + τόρα πάλιν ίσως αντί του λάβδα πρέπει να προφέρωμεν ρω. + +Σωκράτης. + Πολύ ορθά. Και λοιπόν; Τόρα καθώς το προφέρομεν, δεν εννοούμεν ο + είς το άλλον, όταν λέγη &σκληρόν&, ουδέ συ τόρα εννοείς τι λέγω + εγώ; + +Κρατύλος. + Σε εννοώ βέβαια ως εκ της συνηθείας, αγαπητέ μου. + +Σωκράτης. + Όταν δε λέγης συνήθεια νομίζεις ότι λέγεις τίποτε διάφορον από + την συνθήκην; Ή μήπως άλλο εννοείς λέγων συνήθειαν, παρά ότι εγώ + όταν προφέρω τούτο εννοώ εκείνο, και συ εννοείς ότι εγώ εννοώ + εκείνο; Δεν λέγεις αυτό; + +Κρατύλος. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Λοιπόν αφού το εννοείς, όταν εγώ ομιλώ δεν έρχεται εις εσέ μία + έκφρασις από εμέ; + +Κρατύλος. + Βεβαίως. + +Σωκράτης. + Διά μέσου όμως του ανομοίου από εκείνο το οποίον σκέπτομαι όταν + ομιλώ, αφού βεβαίως το λάβδα είναι ανόμοιον προς την σκληρότητα + καθώς το ομολόγησες. Αφού δε τούτο συμβαίνει κατ' αυτόν τον + τρόπον, τι άλλο θα παραδεχθώμεν παρά ότι ο ίδιος συνεφώνησες με + τον εαυτόν σου και διά σε η ορθότης του ονόματος καταντά συνθήκη, + αφού λέγουν έν πράγμα και τα όμοια και τα ανόμοια γράμματα, αν + καθιερωθούν από την συνήθειαν και την συνθήκην; Και το κάτω κάτω, + αν δεν είναι η συνήθεια συνθήκη, πάλιν δεν είναι ορθόν να λέγωμεν + ότι η ομοιότης είναι έκφρασις αλλά η συνήθεια, διότι, καθώς + φαίνεται, η συνήθεια εκφράζει και με τα όμοια και με τα ανόμοια. + Και επειδή τα παραδεχόμεθα αυτά, Κρατύλε μου — διότι εγώ θεωρώ + την σιωπήν σου ως συγκατάθεσιν — έπεται κατ' ανάγκην ότι και η + συνθήκη και η συνήθεια συντελεί προς έκφρασιν εκείνων τα οποία + διανοούμεθα όταν ομιλούμεν. Καθ' όσον, αγαπητέ μου φίλε, αν θέλης + να εξετάσωμεν τον αριθμόν, από πού νομίζεις ότι θα έχης να θέσης + χωριστά ονόματα δι' έκαστον αριθμόν, εάν δεν δεχθής ότι έχει + κάποιον κύρος η ιδική σου συγκατάθεσις και συμφωνία ως προς την + ορθότητα των ονομάτων; Όσον λοιπόν δι' εμέ επίσης μου αρέσει να + είναι όσον το δυνατόν όμοια τα ονόματα με τα πράγματα, αλλά + φοβούμαι πραγματικώς μήπως, καθώς λέγει ο Ερμογένης, είναι πολύ + μηδαμινή η επέκτασις αυτής της ομοιότητος, και είναι ανάγκη να + μεταχειριζόμεθα και αυτήν την ανυπόφορον συνθήκην, εις την + ορθότητα των ονομάτων. Άλλως όμως ίσως ήτο το καλλίτερον να + λέγωνται ή με όλα όμοια ή με τα περισσότερα, με τούτο δε εννοώ τα + αρμόδια, ασχημότερον δε είναι με τα αντίθετα. Αλλά ειπέ μου ακόμη + το εξής ύστερα από αυτά, ποίαν δύναμη έχουν δι' ημάς τα ονόματα + και τι καλόν θα παραδεχθώμεν ότι εκτελούν. + +Ερμογένης. + Μου φαίνεται ότι μας διδάσκουν, καλέ Σωκράτη, και ότι είναι πολύ + ευνόητον, ότι όποιος γνωρίζει τα ονόματα, αυτός γνωρίζει και τα + πράγματα. + +Σωκράτης. + Ίσως δηλαδή, καλέ Κρατύλε, εννοείς το εξής, ότι όταν κανείς μάθη + οποίου είδους είναι το όνομα — τούτο δε είναι όμοιον με το πράγμα + — θα γνωρίζη και το πράγμα, αφού είναι όμοιον με το όνομα, + επομένως ότι μία και η αυτή είναι η τέχνη δι' όλα όσα ομοιάζουν + μεταξύ των. Υπό αυτήν λοιπόν την έποψιν νομίζω ότι λέγεις ότι + όποιος μάθη τα ονόματα θα γνωρίζη και τα πράγματα. + +Κρατύλος. + Πολύ ορθά ομιλείς. + +Σωκράτης. + Εμπρός λοιπόν ας εξετάσωμεν τι είδους είναι αυτός ο τρόπος της + διδασκαλίας των πραγμάτων, περί του οποίου τόρα ομιλείς, και + μήπως υπάρχει μεν και άλλος, αυτός όμως είναι καλλίτερος, ή δεν + υπάρχει άλλος αλλά μόνος αυτός. Ποίον από τα δύο παραδέχεσαι; + +Κρατύλος. + Εγώ παραδέχομαι ότι σχεδόν δεν υπάρχει άλλος, αλλά αυτός είναι ο + μόνος και ο καλλίτερος. + +Σωκράτης. + Αλλ' άραγε αυτό το ίδιον είναι και εύρεσις των όντων, δηλαδή + οποιοσδήποτες εύρε τα ονόματα εύρε και εκείνα, εις τα οποία + ανήκουν τα ονόματα; Ή μήπως άλλος είναι ο τρόπος της ερεύνης και + ευρέσεως, μόνον δε της μαθήσεως είναι αυτός ο τρόπος; + +Κρατύλος. + Βεβαιότατα και της ερεύνης και της ευρέσεως ο τρόπος είναι ο + ίδιος με την μάθησιν. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν ας σκεφθώμεν το εξής, καλέ Κρατύλε· όταν κανείς, ενώ + ερευνά τα πράγματα, παρακολουθή τα ονόματα και εξετάζη έκαστον + από αυτά τι θέλει να ειπή, άραγε φαντάζεσαι ότι δεν είναι μικρός + ο κίνδυνος μήπως απατηθή; + +Κρατύλος. + Πώς; + +Σωκράτης. + Είναι βέβαιον ότι εκείνος ο οποίος έθεσε τα ονόματα, οποίου + είδους ενόμιζε ότι είναι τα πράγματα, τοιούτου είδους και ονόματα + έθετε, καθώς παρεδέχθημεν. Δεν είναι έτσι; + +Κρατύλος. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Εάν λοιπόν εκείνος δεν είχε ορθήν γνώμην και όμως έθετε τα + ονόματα κατά την γνώμην του, τι νομίζεις ότι θα πάθουν όσοι + ακολουθούν αυτόν; άλλο τίποτε παρά ότι θα εξαπατηθούν; + +Κρατύλος. + Πρόσεξε όμως Σωκράτη μου, μήπως δεν συμβαίνει καθώς το λέγεις, + αλλ' ότι κατ' ανάγκην γνωρίζει τα πράγματα εκείνος ο οποίος θέτει + τα ονόματα. Άλλως, καθώς εγώ προ πολλού επέμενα, αυτά ουδέ είναι + καν ονόματα. Η καλλιτέρα δε απόδειξις ότι δεν επλανήθη από την + αλήθειαν εκείνος ο οποίος έθεσε τα ονόματα, είναι η εξής· ότι + δηλαδή δεν ήτο δυνατόν ποτέ να τα επιτύχη τόσον αρμονικά όλα. Ή + μήπως δεν εννοούσες και συ αυτό, όταν έλεγες ότι όλα τα ονόματα + έγιναν κατά τον ίδιον τρόπον και με τον ίδιον σκοπόν; + +Σωκράτης. + Αλλ' αυτό, καλέ μου Κρατύλε, δεν είναι καλή απάντησις. Διότι εάν + έσφαλε εις το πρώτον εκείνος, ο οποίος το έθεσε και κατόπιν + συμφώνως με αυτό παρεβίαζε τα άλλα και τα ηνάγκαζε να είναι + σύμφωνα με εκείνο, διόλου παράδοξον να συμβή, καθώς εις τα + γεωμετρικά σχήματα, όπου όταν εις την αρχήν γίνη ένα μικρόν και + ασήμαντον λάθος, όλα τα άλλα κατόπιν, τα οποία είναι πλείστα όσα, + εξακολουθούν να συμφωνούν μεταξύ των. Δι' αυτό λοιπόν πας + άνθρωπος πρέπει εις κάθε πράγμα την αρχήν του να συζητή και να + σκέπτεται πολύ, ετέθη αυτή η βάσις ορθώς ή όχι. Όταν δε εκείνη + εξετασθή καλώς, όλα τα άλλα είναι συνέπεια εκείνης. Ουχ ήττον + όμως εγώ πάλιν ευρίσκομαι εις απορίαν, αν πραγματικώς τα ονόματα + είναι σύμφωνα μεταξύ των. Δηλαδή ας εξετάσωμεν και πάλιν εκείνο + το οποίον είπαμεν προηγουμένως. Είπαμεν ότι τα ονόματα εκφράζουν + εις ημάς την ουσίαν των πραγμάτων επί τη υποθέσει ότι το παν + μετακινείται και μεταφέρεται και ρέει. Δεν φρονείς ότι κατ' αυτόν + τον τρόπον τα εκφράζουν; + +Κρατύλος. + Βεβαιότατα και ορθώς μάλιστα τα εκφράζουν. + +Σωκράτης. + Ας λάβωμεν λοιπόν πάλιν από όλα αυτά το όνομα &επιστήμη& και ας + προσέξωμεν πόσον είναι αμφίβολον και μάλλον φαίνεται να σημαίνη, + ότι σταματά την ψυχήν μας εις τα πράγματα παρά ότι κινείται μαζί + με αυτά, και είναι ορθότερον να προφέρωμεν την αρχήν του καθώς + προφέρομεν τόρα, παρά να αποβάλωμεν το έψιλον και να λέγωμεν + &πιστήμην&. Απ' εναντίας μάλιστα αντί να αφαιρέσωμεν το έψιλον, + να παρεμβάλωμεν ένα ιώτα (&επιιστήμην&). Έπειτα να προσέξωμεν ότι + το &βέβαιον& είναι απομίμησις μιας βάσεως και στάσεως, όχι όμως + κινήσεως. Έπειτα η &ιστορία& ακριβώς αυτό εκφράζει, ότι δηλαδή + σταματά (&ίστησι&) τον ρoυν. Κατόπιν η μνήμη και εις τον τυχόντα + φανερόνει ότι είναι &μονή& (στάσις) με την ψυχήν και όχι κίνησις. + Και αν θέλης, η &αμαρτία& και η &συμφορά&, εάν τα προσέξη κανείς + ως προς το όνομα, θα αποδειχθούν ότι σημαίνουν το ίδιον με αυτήν + την &σύνεσιν& και &επιστήμην& και με όλα τα άλλα ονόματα τα οποία + ανήκουν εις τα σπουδαία πράγματα. Ακόμη δε και η &αμάθεια& και η + &ακολασία& θα φανούν ότι είναι όμοια προς αυτά. Διότι η μεν + πρώτη, η αμάθεια θα αποδειχθή ότι είναι πορεία του κινουμένου + ομού με τον θεόν (&άμα θεώ&), η δε &ακολασία& φαίνεται ότι είναι + εντελώς &ακολουθία& εις τα πράγματα. Και κατ' αυτόν τον τρόπον + όσα ονόματα νομίζομεν ότι εκφράζουν τα χειρότερα πράγματα, θα + απεδεικνύοντο εντελώς όμοια, προς όσα εκφράζουν τα καλλίτερα + πράγματα. Νομίζω δε ότι και άλλα πολλά ήτο δυνατόν να εύρη + κανείς, εάν ασχοληθή να εξετάση την αντίθετον γνώμην, ότι δηλαδή + ο νομοθέτης των ονομάτων δεν εκφράζει ότι κινούνται και + μεταφέρονται τα πράγματα, αλλ' ότι μένουν. + +Κρατύλος. + Ναι, αλλά βλέπεις, καλέ Σωκράτη, ότι τα περισσότερα εκφράζει με + εκείνον τον τρόπον. + +Σωκράτης. + Και τι με τούτο καλέ Κρατύλε; ωσάν τους ψήφους θα ξεκαθαρίσωμεν + τα ονόματα, και εις τούτο θα συνίσταται η ορθότης; δηλαδή ό,τι + αποδειχθή ότι εκφράζουν τα περισσότερα ονόματα τούτο θα είναι + αληθές; + +Κρατύλος. + Βέβαια δεν είναι λογικόν αυτό. + +Σωκράτης. + Διόλου φίλε μου. Και τόρα ας αφήσωμεν αυτά και ας επανέλθωμεν + πάλιν εις το μέρος από το οποίον ήλθαμεν εδώ. Δηλαδή, αν + ενθυμείσαι, προ ολίγου είπες ότι εκείνος ο οποίος έθεσε τα + ονόματα κατ' ανάγκην εγνώριζε τα πράγματα εις τα οποία έθετε τα + ονόματα. Ειπέ μου λοιπόν ακόμη και τόρα έχεις αυτήν την γνώμην, ή + όχι; + +Κρατύλος. + Και τόρα. + +Σωκράτης. + Άραγε και εκείνος ο οποίος έθεσε τα πρώτα ονόματα φρονείς ότι + εγνώριζε τα πράγματα εις τα οποία τα έθεσε; + +Κρατύλος. + Εγνώριζε. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν από ποία ονόματα έμαθε ή εύρε τα πράγματα, αφού ακόμη + δεν ήσαν τεθειμένα τα πρώτα, και αφού εξ άλλου είπαμεν ότι είναι + αδύνατον να μάθωμεν και να εύρωμεν τα πράγματα κατ' άλλον τρόπον + παρά αφού μάθωμεν τα ονόματα, ή ημείς οι ίδιοι ανακαλύψωμεν τι + σημαίνουν; + +Κρατύλος. + Μου φαίνεται, Σωκράτη μου, ότι λέγεις κάτι τι σπουδαίον. + +Σωκράτης. + Λοιπόν πώς θα παραδεχθώμεν ότι αυτοί εν γνώσει των πραγμάτων τα + έθεσαν, ή ότι ήσαν νομοθέται, πριν να είναι τεθειμένον κανέν + όνομα και να το γνωρίζουν εκείνοι, αφού δεν είναι δυνατόν να μάθη + κανείς τα πράγματα αλλέως παρά μόνον με τα ονόματα; + +Κρατύλος. + Εγώ φρονώ, καλέ Σωκράτη, η καλλίτερα εξήγησις ως προς αυτά είναι, + ότι κάποια ανωτέρα δύναμις από την ανθρωπίνην έθεσε τα πρώτα + ονόματα εις τα πράγματα, και επομένως κατ' ανάγκην αυτά είναι + ορθά. + +Σωκράτης. + Και έπειτα νομίζεις ότι θα τα έθετε με τόσην αντίφασιν προς τον + ίδιον εαυτόν του εκείνος ο οποίος τα έθεσε, αν ήτο κανείς + &δαίμων& ή θεός; Ή μήπως φρονείς ότι προ ολίγου δεν ελέγαμεν + τίποτε; + +Κρατύλος. + Ναι, αλλά μήπως η μία μερίς από αυτά δεν είναι ονόματα. + +Σωκράτης. + Ποία από τα δύο, αξιοθαύμαστε φίλε, όσα σημαίνουν στάσιν, ή όσα + σημαίνουν κίνησιν; Διότι καθώς είπαμεν προ ολίγου δεν κρίνομεν + από το πλήθος. + +Κρατύλος. + Βεβαίως δεν είναι δίκαιον, καλέ Σωκράτη. + +Σωκράτης. + Ας υποθέσωμεν λοιπόν ότι συμβαίνει διαίρεσις μεταξύ των ονομάτων, + και το έν μέρος από αυτά λέγει ότι αυτά είναι που ομοιάζουν την + αλήθειαν, το δε άλλο μέρος λέγει τον εαυτόν του, τότε πλέον με + ποίον μέσον θα τα χωρίσωμεν από την φιλονικίαν, ή εις τι θα + καταφύγωμεν; Βεβαίως όχι ως άλλα ονόματα διαφορετικά από αυτά, + διότι δεν υπάρχουν, αλλά ασφαλώς πρέπει να ζητήσωμεν άλλα + πράγματα έξω από τα ονόματα, τα οποία θα μας φανερώσουν χωρίς + ονόματα, ποία από αυτά είναι αληθή, αφού μας δείξουν την αλήθειαν + των όντων. + +Κρατύλος. + Αυτή είναι η γνώμη μου. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν είναι δυνατόν, καθώς φαίνεται Κρατύλε μου, να μάθωμεν + τα όντα χωρίς ονόματα, αν αυτά είναι ορθά. + +Κρατύλος. + Φαίνεται. + +Σωκράτης. + Λοιπόν με ποίον άλλο μέσον πλέον περιμένεις να τα μάθης; Άραγε με + άλλο μέσον παρά με το λογικόν και δικαιότατον μέσον, δηλαδή το έν + διά μέσου του άλλου, αν έχουν κάποιαν συγγένειαν, και διά μέσου + αυτών των ιδίων; Διότι παν άλλο πράγμα και διαφορετικόν, θα έχει + άλλην και διαφορετικήν σημασίαν, και δεν θα εκφράζει εκείνα. + +Κρατύλος. + Μου φαίνεται ότι λέγεις αληθή. + +Σωκράτης. + Πρόσεχε λοιπόν, δι' όνομα θεού. Δεν ωμολογήσαμεν πολλάκις ότι τα + ονόματα, τα οποία είναι τεθειμένα ορθώς, ομοιάζουν με τα πράγματα + τα οποία ονομάζουν, και ότι είναι εικόνες αυτών των πραγμάτων; + +Κρατύλος. + Μάλιστα. + +Σωκράτης. + Εάν λοιπόν είναι δυνατόν οπωσδήποτε να μάθωμεν τα πράγματα και + διά μέσου των ονομάτων και διά μέσου αυτών των ιδίων, ποία από + τας δύο είναι καλλιτέρα και σαφεστέρα μάθησις; Να μάθωμεν από την + εικόνα και αυτήν την ιδίαν εικόνα, αν κατεσκευάσθη καλά, και την + αλήθειαν την οποίαν εικονίζει, ή από την αλήθειαν να μάθωμεν και + την ιδίαν αλήθειαν και την εικόνα της, εάν κατεσκευάσθη καθώς + πρέπει; + +Κρατύλος. + Μου φαίνεται κατ' ανάγκην από την αλήθειαν ότι πρέπει να μάθωμεν. + +Σωκράτης. + Και λοιπόν με ποίον τρόπον πρέπει να μάθωμεν ή να εύρωμεν τα + όντα, ίσως είναι ζήτημα ανώτερον από τας ιδικάς μου και τας + ιδικάς σου δυνάμεις. Είναι όμως αρκετόν και το να συμφωνήσωμεν + εις αυτό, ότι δηλαδή όχι από τα ονόματα, αλλά πολύ περισσότερον + από τον ίδιον εαυτόν των πρέπει να μάθωμεν και να ζητήσωμεν τα + όντα. + +Κρατύλος. + Έτσι φαίνεται, Σωκράτη μου. + +Σωκράτης. + Ακόμη όμως ας εξετάσωμεν και το εξής, διά να μη μας απατούν τα + πολλά αυτά ονόματα τα οποία έχουν την ιδίαν σημασίαν. Αν δηλαδή + πραγματικώς εκείνοι, οι οποίοι έθεσαν αυτά είχαν υπ' όψιν των ότι + όλα τα πράγματα κινούνται και ρέουν διαρκώς — διότι εις εμέ + φαίνεται ότι και αυτοί κατ' αυτόν τον τρόπον εσκέφθησαν — πιθανόν + όμως να μη συνέβη τούτο, αλλά και οι ίδιοι να έπεσαν εις ένα + είδος &δίνης& (στρυφογύρισμα) όπου αναταράσσονται, και ημάς μας + σείρουν μέσα εις αυτήν. Πρόσεξε δηλαδή, αξιάγαστέ μου Κρατύλε, + εις εκείνο το οποίον εγώ πολλάκις ονειρεύομαι. Άραγε θα δεχθώμεν + ότι υπάρχει κανέν καθ' εαυτό &καλόν& και &αγαθόν& και ούτω καθ' + εξής δι' έκαστον από τα όντα ή όχι; + +Κρατύλος. + Εγώ νομίζω ότι υπάρχει, Σωκράτη μου. + +Σωκράτης. + Λοιπόν αυτό το ίδιον ας εξετάσωμεν, όχι δηλαδή αν έν πρόσωπον + είναι ωραίον (&καλόν&) ή κάτι τι, από τα όμοια, αλλά διά το καθ' + εαυτό καλόν δεν θα δεχθώμεν ότι είναι πάντοτε όμοιον, όπως είναι; + +Κρατύλος. + Κατ' ανάγκην θα δεχθώμεν. + +Σωκράτης. + Τότε λοιπόν είναι άραγε δυνατόν να το ονομάσωμεν αυτό ορθώς, εάν + πάντοτε μας ξεφεύγει, και πρώτον μεν να ορίσωμεν ότι είναι το + δείνα, έπειτα ότι είναι αυτού του είδους, αφού, ενώ ημείς + ομιλούμεν, αυτό συγχρόνως γίνεται κατ' ανάγκην άλλο και ξεφεύγει + και πλέον δεν ομοιάζει; + +Κρατύλος. + Θέλοντες και μη θέλοντες αυτό θα παραδεχθώμεν. + +Σωκράτης. + Πώς λοιπόν είναι δυνατόν να είναι κάτι τι εκείνο το οποίον + ουδέποτε είναι το ίδιον. Διότι εάν εις μίαν στιγμήν μένει το + ίδιον έπεται ότι εκείνην την στιγμήν δεν μετακινείται. Εάν δε + πάλιν μένει πάντοτε το ίδιον, πώς ήτο δυνατόν να μεταβληθή και να + κινηθή, αφού δεν εξέρχεται διόλου από την μορφήν του. + +Κρατύλος. + Κατ' ουδένα τρόπον. + +Σωκράτης. + Τότε όμως ούτε να γνωσθή είναι δυνατόν από κανένα. Διότι μόλις το + πλησιάση εκείνος ο όποιος θέλει να το γνωρίση, αυτό θα γίνη άλλο + πράγμα και διαφορετικόν, ώστε δεν είναι δυνατόν να γνωσθή ποίον + είναι και ποίου είδους, διότι βεβαίως ουδεμία αντίληψις ημπορεί + να γνωρίση εκείνο, το οποίον γνωρίζει ότι δεν έχει καμμίαν + ταυτότητα. + +Κρατύλος. + Έτσι είναι καθώς το λέγεις. + +Σωκράτης. + Αλλ' ούτε αντίληψις πρέπει να δεχθώμεν ότι υπάρχει, καλέ Κρατύλε, + όταν όλα τα πράγματα μεταβάλλονται και κανέν δεν μένει εις την + θέσιν του. Διότι παραδείγματος χάριν αυτή η ιδία αντίληψις αν δεν + μεταβάλλεται από το να είναι αντίληψις, τότε είναι δυνατόν να + μένη αντίληψις και είναι αντίληψις. Εάν όμως και η ιδία μορφή της + αντιλήψεως μεταβάλλεται, θα καταντήση εις άλλο είδος αντιλήψεως + και συγχρόνως δεν θα είναι αντίληψις, και συμφώνως με αυτούς τους + διισχυρισμούς ούτε εκείνος ο οποίος θα γνωρίση, ούτε εκείνο το + οποίον θα γνωρίση, είναι δυνατόν να υπάρχη. Εάν όμως υπάρχη + διαρκώς εκείνος ο οποίος γνωρίζει και εκείνο το οποίον γνωρίζει, + και υπάρχει και το &καλόν& και το &αγαθόν&, και αν είναι χωριστόν + ένα έκαστον από τα όντα, τότε νομίζω ότι αυτά όσα προηγουμένως + ελέγαμεν δεν είναι διόλου όμοια με την &ροήν& ουδέ με την + κίνησιν. Και λοιπόν ας προσέξωμεν μήπως δεν είναι εύκολον να + εύρωμεν, αν αυτά είναι καθώς τα λέγομεν τόρα ή αλλέως, καθώς τα + λέγουν οι οπαδοί του Ηρακλείτου και άλλοι πολλοί. Ούτε είναι πολύ + φρόνιμον πράγμα να εμπιστευθή κανείς τον εαυτόν του και την ψυχήν + του εις τα ονόματα διά να καταγίνεται εις αυτά, έχων πεποίθησιν + και εις αυτά και εις εκείνους οι οποίοι τα έθεσαν, και ως να + γνωρίζη τίποτε, να κατακρίνη μετά πεποιθήσεως τον εαυτόν του και + τα όντα ότι δεν υπάρχει τίποτε το στερεόν εις κανέν πράγμα, αλλά + τα πάντα καταρέουν ως κεραμίδια, και ότι όλα τα πράγματα είναι + καθώς εκείνοι οι οποίοι πάσχουν από καταροήν, και είναι + κατακυριευμένα από το ρεύμα και την καταροήν. Ίσως λοιπόν, + Κρατύλε μου, αυτό είναι το ορθόν, ίσως όμως όχι. Δι' αυτό πρέπει + να εξετάσης με θάρρος και με προσοχήν και να μη παραδεχθής + αβασανίστως — διότι ακόμη είσαι νέος και έχεις καιρόν — αφού δε + εξετάσης, αν το εύρης, να το ειπής και εις εμέ διά να το γνωρίζω. + +Κρατύλος. + Μάλιστα θα το κάμω αυτό. Γνώριζε όμως καλά, Σωκράτη μου, ότι και + αυτήν την στιγμήν δεν είμαι αμελέτητος, αλλά ενώ συλλογίζομαι και + κουράζω τον νουν μου, μάλλον μου φαίνεται ότι είναι καθώς λέγει ο + Ηράκλειτος. + +Σωκράτης. + Άλλην φοράν λοιπόν, φίλτατέ μου, όταν επιστρέψης μου το + διδάσκεις. Τόρα όμως, καθώς είσαι έτοιμος πήγαινε εις τον αγρόν, + και θα σε συνοδεύση και ο Ερμογένης απ' εδώ. + +Κρατύλος. + Αυτά όλα θα γίνουν, καλέ Σωκράτη, αλλά και συ προσπάθησε να + σκεφθής περισσότερον αυτά. + + + +Τ Ε Λ Ο Σ + + + + +Η σειρά των Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων των Εκδόσεων Φέξη, υπήρξεν +ένας σταθμός στα ελληνικά χρονικά. Για πρώτη φορά προσφερόταν +συστηματικά στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, η αρχαία ελληνική +σκέψη (ιστορία, φιλοσοφία, ποίηση, δράμα, δικανικός και πολιτικός +λόγος) σε δημιουργικές μεταφορές της, από τους άριστους +μεταφραστές του τόπου, στην πιο σύγχρονη μορφή πού πήρε, +εξελισσόμενο, το γλωσσικό της όργανο. Ο Όμηρος, οι Τραγικοί κι ο +Αριστοφάνης, ο Ηρόδοτος, ο Θουκυδίδης, ο Πλάτων, ο Ξενοφών, ο +Αριστοστέλης, ο Θεόκριτος, ο Θεόφραστος, ο Επίκτητος, ο +Πλούταρχος, ο Λουκιανός κλπ. προσφέρονται και σήμερα, στις +κλασικές πια μεταφράσεις των Πολυλά, Ραγκαβή, Μωραϊτίδη, +Κονδυλάκη, Ποριώτη, Γρυπάρη, Τανάγρα, Πολέμη, Καμπάνη, +Καζαντζάκη, Βάρναλη, Αυγέρη, Βουτιερίδη, Ζερβού, Φιλαδελφέως, +Τσοκόπουλου, Σιγούρου, Κ. Χρηστομάνου κλπ. σε μια σύγχρονη σειρά +εκδόσεων βιβλίου τσέπης, πράγμα που επίσης γίνεται για πρώτη +φορά, συστηματικά, στην Ελλάδα. + +ΚΡΑΤΥΛΟΣ Με βαθυτάτη παρατηριτικότητα κ' εύληπτη ανάλυση στον +διάλογο τούτο εξετάζεται το πώς δημιουργήθηκε η γλώσσα, για το +πώς πρέπει ν' αποβλέπωμε στη μουσική ετυμολογία των λέξεων και +ίσαμε ποιο σημείο είναι δυνατόν να χειραφετηθή η σκέψη από τις +ατέλειες της γλώσσας. + +Η «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΕΞΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ» ΑΝΑΤΥΠΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟ +ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ + +ΑΘΗΝΑΙ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 36 +ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΤΣΙΜΙΣΚΗ 61 + +ΤΙΜΗ ΤΟΜΟΥ ΔΡΑΧΜΕΣ 10 + +*** + +1) Ο Ερμογένης ως γόνος του Ερμού του κερδώου ώφειλε να είναι +πλούσιος, διά να είναι αληθινόν το όνομά του. + +2) Η υπερβολική λεπτολογία του Σωκράτους δι' ένα πράγμα +απλούστατον γίνεται εις απάντησιν των σοφιστών, οι οποίοι +διισχυρίζοντο ότι εκείνο το οποίον δεν υπάρχει δεν λέγεται, +επομένως δεν υπάρχει ψευδής λόγος. Το σόφισμα τούτο αναλύεται +λεπτομερώς εις τον Ευθύδημον. + +3) Τούτο είναι μνημονική ανακρίβεια του Πλάτωνος. Ο Όμηρος λέγει +ότι ο ίδιος ο Έκτωρ ωνόμαζε τον υιόν του Σκαμάνδριον, ενώ οι +άλλοι τον ωνόμαζαν Αστυάνακτα. + +4) Σήμερον, ως γνωστόν, προσθέτομεν επίθετα εις αυτά τα +στοιχεία χάριν διακρίσεως (ε ψιλόν, ο ψιλόν, ο μικρόν, ω μέγα), +τα οποία συνήθως προφέρονται ως ηνωμένα. + +5) Ώστε ο Πλάτων παράγει το όνομα Κρόνος εκ του κόρος και νους. + +6) Το ύστερον παράγωγον του σώζω (σαόω) είναι σώσμα, αλλά οι +μετά του σ τύποι δεν είναι οι αρχαιότεροι. + +7) Εκ του φέρω φονήν (φόνον). + +8) Ο ύμνος της Αθηνάς φαίνεται ότι εμιμείτο το σφύριγμα των +όφεων οι οποίοι έζωσαν την κεφαλήν της Γοργόνος, όταν εξεψύχει. + +9) Οι τρεις τύποι ιμέρα, εμέρα, ημέρα επροφέροντο βεβαίως +διαφόρως (&έλεγον& λέγει ο Πλάτων, όχι έγραφον, διότι τότε το ήτα +ήτο μακρόν ε ( = ε ε ). + +10) Διότι και το υ της παραληγούσης επλησίαζε το ο (=u). + + + + + + + + + + +End of the Project Gutenberg EBook of Cratylus, by Plato + +*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK CRATYLUS *** + +***** This file should be named 34879-0.txt or 34879-0.zip ***** +This and all associated files of various formats will be found in: + http://www.gutenberg.org/3/4/8/7/34879/ + +Produced by Sophia Canoni. Book provided by Iason Konstantinides + +Updated editions will replace the previous one--the old editions +will be renamed. + +Creating the works from public domain print editions means that no +one owns a United States copyright in these works, so the Foundation +(and you!) can copy and distribute it in the United States without +permission and without paying copyright royalties. Special rules, +set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to +copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to +protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark. Project +Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you +charge for the eBooks, unless you receive specific permission. If you +do not charge anything for copies of this eBook, complying with the +rules is very easy. You may use this eBook for nearly any purpose +such as creation of derivative works, reports, performances and +research. They may be modified and printed and given away--you may do +practically ANYTHING with public domain eBooks. Redistribution is +subject to the trademark license, especially commercial +redistribution. + + + +*** START: FULL LICENSE *** + +THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE +PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK + +To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free +distribution of electronic works, by using or distributing this work +(or any other work associated in any way with the phrase "Project +Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project +Gutenberg-tm License (available with this file or online at +http://gutenberg.org/license). + + +Section 1. General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm +electronic works + +1.A. By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm +electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to +and accept all the terms of this license and intellectual property +(trademark/copyright) agreement. If you do not agree to abide by all +the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy +all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession. +If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project +Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the +terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or +entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8. + +1.B. "Project Gutenberg" is a registered trademark. It may only be +used on or associated in any way with an electronic work by people who +agree to be bound by the terms of this agreement. There are a few +things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works +even without complying with the full terms of this agreement. See +paragraph 1.C below. There are a lot of things you can do with Project +Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement +and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic +works. See paragraph 1.E below. + +1.C. The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation" +or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project +Gutenberg-tm electronic works. Nearly all the individual works in the +collection are in the public domain in the United States. If an +individual work is in the public domain in the United States and you are +located in the United States, we do not claim a right to prevent you from +copying, distributing, performing, displaying or creating derivative +works based on the work as long as all references to Project Gutenberg +are removed. Of course, we hope that you will support the Project +Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by +freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of +this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with +the work. You can easily comply with the terms of this agreement by +keeping this work in the same format with its attached full Project +Gutenberg-tm License when you share it without charge with others. + +1.D. The copyright laws of the place where you are located also govern +what you can do with this work. Copyright laws in most countries are in +a constant state of change. If you are outside the United States, check +the laws of your country in addition to the terms of this agreement +before downloading, copying, displaying, performing, distributing or +creating derivative works based on this work or any other Project +Gutenberg-tm work. The Foundation makes no representations concerning +the copyright status of any work in any country outside the United +States. + +1.E. Unless you have removed all references to Project Gutenberg: + +1.E.1. The following sentence, with active links to, or other immediate +access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently +whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the +phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project +Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed, +copied or distributed: + +This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with +almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or +re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included +with this eBook or online at www.gutenberg.org + +1.E.2. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived +from the public domain (does not contain a notice indicating that it is +posted with permission of the copyright holder), the work can be copied +and distributed to anyone in the United States without paying any fees +or charges. If you are redistributing or providing access to a work +with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the +work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1 +through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the +Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or +1.E.9. + +1.E.3. If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted +with the permission of the copyright holder, your use and distribution +must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional +terms imposed by the copyright holder. Additional terms will be linked +to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the +permission of the copyright holder found at the beginning of this work. + +1.E.4. Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm +License terms from this work, or any files containing a part of this +work or any other work associated with Project Gutenberg-tm. + +1.E.5. Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this +electronic work, or any part of this electronic work, without +prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with +active links or immediate access to the full terms of the Project +Gutenberg-tm License. + +1.E.6. You may convert to and distribute this work in any binary, +compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any +word processing or hypertext form. However, if you provide access to or +distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than +"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version +posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org), +you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a +copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon +request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other +form. Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm +License as specified in paragraph 1.E.1. + +1.E.7. Do not charge a fee for access to, viewing, displaying, +performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works +unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9. + +1.E.8. You may charge a reasonable fee for copies of or providing +access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided +that + +- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from + the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method + you already use to calculate your applicable taxes. The fee is + owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he + has agreed to donate royalties under this paragraph to the + Project Gutenberg Literary Archive Foundation. Royalty payments + must be paid within 60 days following each date on which you + prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax + returns. Royalty payments should be clearly marked as such and + sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the + address specified in Section 4, "Information about donations to + the Project Gutenberg Literary Archive Foundation." + +- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies + you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he + does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm + License. You must require such a user to return or + destroy all copies of the works possessed in a physical medium + and discontinue all use of and all access to other copies of + Project Gutenberg-tm works. + +- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any + money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the + electronic work is discovered and reported to you within 90 days + of receipt of the work. + +- You comply with all other terms of this agreement for free + distribution of Project Gutenberg-tm works. + +1.E.9. If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm +electronic work or group of works on different terms than are set +forth in this agreement, you must obtain permission in writing from +both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael +Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark. Contact the +Foundation as set forth in Section 3 below. + +1.F. + +1.F.1. Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable +effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread +public domain works in creating the Project Gutenberg-tm +collection. Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic +works, and the medium on which they may be stored, may contain +"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or +corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual +property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a +computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by +your equipment. + +1.F.2. LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right +of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project +Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project +Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project +Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all +liability to you for damages, costs and expenses, including legal +fees. YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT +LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE +PROVIDED IN PARAGRAPH 1.F.3. YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE +TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE +LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR +INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH +DAMAGE. + +1.F.3. LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a +defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can +receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a +written explanation to the person you received the work from. If you +received the work on a physical medium, you must return the medium with +your written explanation. The person or entity that provided you with +the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a +refund. If you received the work electronically, the person or entity +providing it to you may choose to give you a second opportunity to +receive the work electronically in lieu of a refund. If the second copy +is also defective, you may demand a refund in writing without further +opportunities to fix the problem. + +1.F.4. Except for the limited right of replacement or refund set forth +in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER +WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO +WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE. + +1.F.5. Some states do not allow disclaimers of certain implied +warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages. +If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the +law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be +interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by +the applicable state law. The invalidity or unenforceability of any +provision of this agreement shall not void the remaining provisions. + +1.F.6. INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the +trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone +providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance +with this agreement, and any volunteers associated with the production, +promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works, +harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees, +that arise directly or indirectly from any of the following which you do +or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm +work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any +Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause. + + +Section 2. Information about the Mission of Project Gutenberg-tm + +Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of +electronic works in formats readable by the widest variety of computers +including obsolete, old, middle-aged and new computers. It exists +because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from +people in all walks of life. + +Volunteers and financial support to provide volunteers with the +assistance they need, are critical to reaching Project Gutenberg-tm's +goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will +remain freely available for generations to come. In 2001, the Project +Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure +and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations. +To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation +and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4 +and the Foundation web page at http://www.pglaf.org. + + +Section 3. Information about the Project Gutenberg Literary Archive +Foundation + +The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit +501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the +state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal +Revenue Service. The Foundation's EIN or federal tax identification +number is 64-6221541. Its 501(c)(3) letter is posted at +http://pglaf.org/fundraising. Contributions to the Project Gutenberg +Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent +permitted by U.S. federal laws and your state's laws. + +The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S. +Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered +throughout numerous locations. Its business office is located at +809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email +business@pglaf.org. Email contact links and up to date contact +information can be found at the Foundation's web site and official +page at http://pglaf.org + +For additional contact information: + Dr. Gregory B. Newby + Chief Executive and Director + gbnewby@pglaf.org + + +Section 4. Information about Donations to the Project Gutenberg +Literary Archive Foundation + +Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide +spread public support and donations to carry out its mission of +increasing the number of public domain and licensed works that can be +freely distributed in machine readable form accessible by the widest +array of equipment including outdated equipment. Many small donations +($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt +status with the IRS. + +The Foundation is committed to complying with the laws regulating +charities and charitable donations in all 50 states of the United +States. Compliance requirements are not uniform and it takes a +considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up +with these requirements. We do not solicit donations in locations +where we have not received written confirmation of compliance. To +SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any +particular state visit http://pglaf.org + +While we cannot and do not solicit contributions from states where we +have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition +against accepting unsolicited donations from donors in such states who +approach us with offers to donate. + +International donations are gratefully accepted, but we cannot make +any statements concerning tax treatment of donations received from +outside the United States. U.S. laws alone swamp our small staff. + +Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation +methods and addresses. Donations are accepted in a number of other +ways including checks, online payments and credit card donations. +To donate, please visit: http://pglaf.org/donate + + +Section 5. General Information About Project Gutenberg-tm electronic +works. + +Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm +concept of a library of electronic works that could be freely shared +with anyone. For thirty years, he produced and distributed Project +Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support. + + +Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed +editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S. +unless a copyright notice is included. Thus, we do not necessarily +keep eBooks in compliance with any particular paper edition. + + +Most people start at our Web site which has the main PG search facility: + + http://www.gutenberg.org + +This Web site includes information about Project Gutenberg-tm, +including how to make donations to the Project Gutenberg Literary +Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to +subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks. diff --git a/34879-0.zip b/34879-0.zip Binary files differnew file mode 100644 index 0000000..eb73bba --- /dev/null +++ b/34879-0.zip diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt new file mode 100644 index 0000000..6312041 --- /dev/null +++ b/LICENSE.txt @@ -0,0 +1,11 @@ +This eBook, including all associated images, markup, improvements, +metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be +in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES. + +Procedures for determining public domain status are described in +the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org. + +No investigation has been made concerning possible copyrights in +jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize +this eBook outside of the United States should confirm copyright +status under the laws that apply to them. diff --git a/README.md b/README.md new file mode 100644 index 0000000..c30d810 --- /dev/null +++ b/README.md @@ -0,0 +1,2 @@ +Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for +eBook #34879 (https://www.gutenberg.org/ebooks/34879) |
