initial commit of ebook 19866HEADmain

18 files changed, 3369 insertions, 0 deletions

diff --git a/.gitattributes b/.gitattributes
new file mode 100644
index 0000000..6833f05
--- /dev/null
+++ b/.gitattributes
@@ -0,0 +1,3 @@
+* text=auto
+*.txt text
+*.md text
diff --git a/19866-8.txt b/19866-8.txt
new file mode 100644
index 0000000..931fc4a
--- /dev/null
+++ b/19866-8.txt
@@ -0,0 +1,1586 @@
+The Project Gutenberg EBook of Zuid-Tirol, by G. Bosch
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Zuid-Tirol
+       De Aarde en haar Volken, 1907
+
+Author: G. Bosch
+
+Release Date: November 19, 2006 [EBook #19866]
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ZUID-TIROL ***
+
+
+
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at http://www.pgdp.net/
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+                           Zuid-Tirol.
+
+                         door G. Bosch.
+
+
+
+Naar het land der dolomieten!
+
+Er is in de latere jaren zoo verbazend veel over de dolomieten
+geschreven; men vindt er zaakkundige opstellen over in verschillende
+tijdschriften; men heeft ook reisbeschrijvingen van het dolomietenland,
+en men vindt tal van novellen, die geheel of gedeeltelijk in die
+streken afspelen en dan ook nog boeiende beschrijvingen van de
+heerlijke natuur daar bevatten. Somwijlen werd wel eens de gedachte
+gewekt, of dat vooropstellen van die dolomieten wel zoo geheel
+onwillekeurig was, en of er niet een hoofd en eene hand achter staken,
+die belang hadden bij het bespreken van die landstreek. De reclame
+stelt in deze tijden zooveel middelen in het werk, dat men wel eens
+achterdochtig wordt.
+
+En het mooiste van alles is, dat dikwijls de streek, die dan besproken
+wordt als het land der dolomieten, en die het meest door de reizigers
+bezocht wordt, eigenlijk geen dolomieten heeft. De echten vindt
+men hoofdzakelijk op eene betrekkelijk kleine plek bijeen: 't zijn
+de Fassaner bergen, de Langkofel, de Rosengarten en de Schlern. De
+prachtige bergen in het Ampezzaner dal, zoo als de Cristallo, de Hohe
+Gaisl, de Sorapis, zijn geen eigenlijke dolomieten, en toch zijn
+het die bergen en hunne omgeving, die het meest bezocht worden. De
+geologen verstaan onder dolomieten kalkbergen, die rijk aan magnesia
+zijn. Voor den leek onderscheiden zij zich van elke andere bergvorming
+door sterk sprekende bijzonderheden in hun uiterlijk. Zij vormen
+altijd hoogst eigenaardige landschappen; de dalen zijn rijk aan groen,
+heuvelachtig, hier en daar in andere rotssoorten gewone vormen toonend,
+maar daar boven rijzen dan de dolomieten in de zonderlingste gedaanten
+omhoog. Scherp in lijnen, weerstand biedend aan alle verweering;
+torens, naalden en kanteelen, alsof ze zoo uit den bodem omhoog zijn
+gedreven, op overblijfselen van oude burchten gelijkend. En die vreemde
+vormen vertoonen zich, al naarmate zij door den regen bevochtigd,
+door de zon beschenen of door wolken overschaduwd worden, nu eens
+rozerood of zilverwit, dan donkerbruin, rood als gloeiend metaal,
+aschgrauw, diep indigoblauw of goudgeel.
+
+Men kan echter de dolomieten bezoeken en tevens wat meer van Tirol
+zien. Heeft de lezer lust mij op een dergelijken tocht te vergezellen,
+dan houde hij mij ten goede, dat ik de prachtige punten tusschen ons
+land en Tirol onbesproken laat; hij vertrekke met mij des namiddags
+uit Amsterdam en reize over Keulen, Frankfort, Wurzburg, München,
+Innsbrück en Franzenfeste in eens door naar Niederdorf, een groot
+dorp, dat op zich zelf weinig beteekenis heeft, maar dat een goed
+uitgangspunt is voor een voetreis in Tirol. Men komt er 's avonds tegen
+acht uur aan, maar de treinen hebben er een standvastige vertraging,
+soms wel eens wat grooter dan 't geduld van den reiziger die reeds
+24 uur in den trein zit.
+
+Het hotel "Schwarze Adler" doet echter dien tegenval spoedig
+vergeten. Men brengt er een rustigen nacht door, en gevoelt zich
+den volgenden morgen volkomen uitgerust en bekwaam om de voetreis
+te aanvaarden; de ransel wordt gepakt en de koffer per post
+vooruitgezonden. Daarbij moet men er echter op letten, hem altijd
+aan een hotel in Oostenrijk te zenden; verzending poste-_restante_
+wordt niet toegelaten, en eene bestemming naar een italiaansche plaats
+heeft tengevolge, dat hij op de grenzen blijft liggen.
+
+Het was een heldere, zonnige morgen toen ik Niederdorf verliet;
+aanvankelijk was de weg duidelijk aangewezen, maar spoedig kwam ik
+aan een kruisweg, die niet op de kaart stond; het was een voetpad,
+blijkbaar ontstaan nadat de kaart geteekend was, en het scheen eene
+afkorting te zijn. Op goed geluk sloeg ik het in; Schluderbach was
+mijne bestemming en die wandeling, van niet meer dan 5 1/2 uur, gaf
+vrijheid eens een uurtje om te dolen. Nauw had ik 500 pas geloopen,
+toen ik aangeroepen werd door een heer, die hoopte dat ik hem den
+weg naar de Pragser Wildsee zou kunnen wijzen! Onze wegen liepen
+aanvankelijk samen, maar per slot van rekening wisten we geen van
+beiden of we op den goeden weg waren. De man was uit Weenen en maakte
+met zijne vrouw voettochtjes in die omstreken; een uurtje bleven we
+onder aangenaam gesprek bijeen, toen we weêr op een rijweg kwamen en de
+overtuiging kregen, dat we ons zonder noodzaak bezorgd gemaakt hadden,
+want de rijweg bleek korter te zijn dan het voetpad, alléén aangelegd
+ten behoeve van een paar boerderijen hoogerop tegen de berghelling
+gelegen. Het gezelschap sloeg rechtsaf naar de Pragser Wildsee, en ik
+ging recht door; de streek was liefelijk, maar onderscheidde zich in
+niets van eene prettige bergpartij overal elders. Ik liet het dorpje
+Alt-Prags links liggen, had nog een aardig kijkje op de badgebouwen
+daar, en bereikte tegen den middag het hotel Brückele, waar tevens
+de straatweg ophoudt; een aangenaam oord om wat te rusten en zich
+te versterken. Na een stevige wandeling door een fraai mastbosch,
+met prachtige uitzichten achterwaarts op den Schwalbenkofel en
+den Daunkofel, zag ik links den dolomietberg, den Dürrenstein zich
+verheffen, niet te miskennen tusschen de andere bergruggen. Daar
+waren nu die hoekige lijnen, met hier en daar alleenstaande torens; de
+geheele helling was kaal en licht gekleurd onder de felle zon. Op het
+bosch volgden golvende weidevelden en aan 't einde daarvan eene kleine
+bergvlakte, waarop een fraai gebouwd hotel, dat tot verpoozen uitlokte.
+
+Het hotel was rijk en smaakvol, geheel als zomerhuis ingericht,
+en bood den gasten alle denkbare gemakken aan. Het bergpanorama was
+heerlijk mooi: de hooge toppen hadden allen nog sneeuw en glinsterden
+in volle pracht onder eene felle belichting. Verder gaande had ik
+eerst het gezicht op den Cadini; toen kwam de fraaie massa van den
+Monte Cristallo te voorschijn, en al dat fraais en al die prachtige
+lijnen werden op eens ondervangen door een leelijken, vormloozen
+sta in den weg,--een sperfort; allerlei borden wijzen aan, dat men
+er niet op mag, dat men niet teekenen en niet fotografeeren mag;
+van tijd tot tijd komt men een soldaat tegen, dien de verveling op
+het gezicht staat te lezen, en ofschoon men er verder niets mede te
+maken heeft, is het toch eene opluchting als het ding achter den rug
+is. Het pad kronkelt nu weder door dichte bosschen steil omlaag tot
+Schluderbach. Het was avond toen ik er aankwam, en na het eten moest
+ik mijn avondwandeling spoedig afbreken om de koude; toch was er geen
+wind en de lucht was helder.
+
+Schluderbach ligt in eene verrukkelijke bergkom, tegenover het dal
+Popena; in de verte boven dat dal ziet men weer de Cadinigroep, nog
+heerlijk door de laatste zonnestralen verlicht; rechts wordt het dal
+bewaakt door de geweldige kalkrotsen van de Hohe Gaisl en links door
+den Cristallin. Plöner's Hotel te Schluderbach is misschien niet
+beter dan de drie anderen, maar maakte eene aangename uitzondering
+op den regel. In afwijking van de andere weelde-hotels, was men er
+even voorkomend voor den voetreiziger als voor de familiën die per
+auto kwamen aangestoven.
+
+Den volgenden morgen werd de reis weêr vroeg aanvaard. Des nachts was
+de lucht sterk betrokken geworden en er viel vocht. De weg kronkelde
+langzaam in het dal Popenabassa omhoog, eene boschrijke streek met
+van tijd tot tijd trotsche berggezichten. Al spoedig is men de grenzen
+over en in Italië; een paar grenspalen en een schilderhuisje, dat als
+douanekantoor dienst heette te doen, wezen aan dat men een anderen
+bodem betrad; de grenswachters waren in eene bijna uitgedroogde beek
+aan 't visschen en riepen mij uit de verte wat toe; ik groette hen
+met vriendelijk handgebaar en kon ongestoord doorgaan.
+
+Achterwaarts heeft men geruimen tijd een prachtig uitzicht op de bergen
+van Schluderbach; vooruit is het even mooi: links de Monte Pian,
+rechts de heerlijke Cristallin; men komt in groote weide vlakten en
+gaat eindelijk steil naar boven naar den Col de Sant Angelo, die weinig
+engelachtigs heeft behalve zijn naam. De weg slingert nu eenigen tijd
+door lage moerasachtige grasvelden in eene verbreeding van het dal;
+'t ziet er bijna somber uit. Er vertoonen zich enkele huizen, tot men
+op eens, om den hoek van een dier gebouwen, voor het vriendelijke meer
+der Missurina komt. Heerlijk uitzicht daar op die kalme watervlakte;
+aan drie kanten donkere en begroeide bergen; in het Noord-Oosten ziet
+men de Drei-Zinnen, een wonderlijke bergformatie, die ik reeds van het
+terras van het Dürrensteinhotel had waargenomen; die drie rotsgevaarten
+verheffen zich daar zelfstandig uit het bergvlak omhoog, als versterkte
+torens; aan hun voet ligt meestal sneeuw opgewaaid, waardoor zij nog
+donkerder tegen de lucht afsteken. Oostelijk van het meer de Cadini,
+zuidwaarts de Marmarole, de Antilao en de Sorapis. Vooral deze
+laatste berggroep maakte een heerlijken indruk. Licht van kleur,
+soms zich tegen de lucht verliezend; los van lijnen en toch zich
+statig verheffend en rots op rots stapelend, vormt zij den schoonsten
+achtergrond voor het meer, zich helder spiegelend in het donkere water.
+
+Om het meer staan eenige hotels en herbergen, die hoe gewenscht
+ook voor de zomergasten, in staat zouden zijn om den indruk van het
+fraaie landschap te bederven, indien de Sorapis niet den boventoon
+behield. Wat zou dat landschap met het meer der Missurina mooi zijn,
+als er niet van die blufferige dingen omheen stonden!
+
+Het weer was er niet beter op geworden. Het stofregende toen ik langs
+het meer over eene alpenweide weder in bosschen en in Oostenrijk
+kwam. Slechts een paal duidde hier de grens aan. Links kwamen
+de koppen der Marmarole van tijd tot tijd door de boomen gluren,
+rechts had ik de stoute hellingen van de Cristallo-groep. 't Was
+heerlijk wandelen in dat heerlijke mastbosch; prachtige zware boomen
+schoten als uitloopers omhoog op de wortels van oudere stronken,
+overblijfselen van de woudreuzen die voor honderd jaren hier het
+landschap beheerschten. Groene plekken, dicht met gras en tal van
+bloemen begroeid, noodigden tot rusten, vooral toen de zon even door
+de wolken brak. Dat zijn van die heerlijke oogenblikken, die slechts
+voor den voetreiziger zijn weggelegd. Bij betrokken lucht en dreigenden
+regen kan hij de omgeving bezien, de bosschen bewonderen, de lijnen
+der bergen volgen; maar hooger gaan zijn indrukken niet, tot op eens
+de wolken breken en de zon, te voorschijn tredend, alles bestraalt met
+eene zee van licht, duizend maal weerkaatst door de ontelbare druppels
+die als kristallen parels aan de bladeren hangen. De boomstronk waarop
+ik mij om te rusten had neergezet, was inwendig vermolmd, zoodat, ik
+zat als in een leunstoel en mijne geheele aandacht kon wijden aan de
+stoute lijnen der Cristallo-bergen. De aandacht ging over in staren
+op die rotsvormen, nu zoo fel door het waterzonnetje beschenen; en
+of het nu kwam door onwillekeurig terug te denken aan den naam dier
+bergen,--het kwam mij voor dat de uitstekende rotspunten, nat van den
+regen en bestraald door de zon, aan de omtrekken doorschijnend werden,
+en zoo kwam ik langzaam aan onder den indruk van een geheelen berg
+van glinsterend kristal voor mij te zien. Een gezelschap Engelschen,
+die aan mij--even vreemd dáár, als zij,--in bijna onverstaanbaar
+duitsch den weg vroegen, ontrukte mij aan de kristalbetoovering en de
+wandeling werd voortgezet. 't Gaat nu wat steiler omhoog; de eenigzins
+ongebaande weg wordt straatweg, en ik bevond mij op den pas Tre Croci,
+met een hotel van gelijken naam, een paar boerenwoningen en een groot
+douanekantoor. De lucht was weder betrokken en er kwam nu voor goed
+regen. Daar, op Tre Croci, wenschte ik voor dien dag mijn groote rust
+te houden, en tevens van het bergpanorama te genieten. De rust werd
+gaarne aangeboden; van uitzicht was geen sprake.
+
+De gasten in het logement werden bediend door een paar knappe Tiroler
+meisjes in landsdracht; zij spraken alle talen, d. i. fransch, duitsch,
+engelsch, en italiaansch. Dit duitsch en italiaansch kent men daar in
+die grensstreken van huis uit, en beide talen zijn zoo weinig zuiver,
+dat men soms zijne toevlucht moet nemen tot fransch of engelsch,
+om zich goed verstaanbaar te maken. De kellnerinnen hadden hare
+taalgeleerdheid in Londen en Parijs opgedaan, en buitendien nog vele
+andere kundigheden. Van hare volksdracht trokken de omslagdoekjes
+het meest mijne aandacht. Laag om den hals gevouwen, over de borst
+gekruist en achter sluitend vastgespeld. De stof dier doeken was van
+zeer fijne witte wol, niet melk- of krijtwit, maar roomkleurig; zij
+waren met velerlei figuren in veelkleurige zijde bestikt, en stonden
+op het donker fluweelen keurslijf inderdaad heel netjes. Ik heb op de
+verdere reis, ook in grootere plaatsen, getracht van die doeken te
+koopen; maar 't schijnt eigen handwerk der draagsters te zijn en in
+de winkels vroeg men er zooveel geld voor, dat ik mijne vriendinnen
+thuis maar moet verzoeken zich met mijne technisch stellig onbeholpen
+beschrijving tevreden te stellen. Overigens zij hier opgemerkt, dat
+de Tiroler landsdracht, zelfs in de afgelegen dalen, zeldzaam wordt;
+ik zag haar niet dan bij uitzondering, en hier en daar door enkelen
+gedragen als sport costuum. In een vroeger tiental jaren werden de
+Tirolers nagevolgd door zoogenaamde salon-tirolers,--eene rijke bron
+van grappen voor de "Fliegende Blätter" en soortgelijke bladen maar
+nu bestaat er al weer een namaak van die salon-tirolers, en dat is
+weinig meer dan een spotvorm van het oorspronkelijke.
+
+Maar al verdwijnt de nationale kleederdracht, en al ziet men haar
+voor 't meerendeel in eere gehouden zooals in Nederland de Markers
+dat doen, of zoo als de friessche vrouwendracht in de wafelkramen,
+toch heeft het Tiroler volkje in zijne bergen veel eigenaardigs
+bewaard. Die eigenaardigheden zijn nog het kenmerk van den oorsprong
+der bewoners. De meerderheid der Tirolers stamt af van de beiersche
+volkstammen, die zich na de groote volksverhuizingen daar nedergezet
+hebben; met de Zwaben en Allemannen, die met name het boven-Inndal en
+Vorarlberg bewonen, vormen zij het duitsch sprekende deel. In enkele
+dalen in Gröden, Enneberg, en in de dalen der Avisio en Cordevole
+treft men bewoners aan, die oorspronkelijk derwaarts kwamen uit
+Grauwbunderland, en tot op heden hunne eigen taal, het Ladinisch,
+behielden. In Oost-Tirol zijn ook nog afstammelingen der Zuid-Slaven
+gevestigd. In het zuiden is het land geheel italiaansch, met het
+eigenaardige verschijnsel, dat de meeste welvaart bij enkele daar
+gevestigde Duitschers wordt gevonden. Ziet men eene grootere, beter
+onderhouden boerderij in 't italiaansch Tirol, dan kan men er wel op
+rekenen, dat de eigenaar een Duitscher is. Veel sympathie voor wat
+Oostenrijksch of Duitsch is, moet men in dat italiaansche gedeelte
+niet zoeken; zijn de menschen overtuigd van met een Oostenrijker te
+doen te hebben, dan is eene zekere koelheid niet te miskennen. De
+schooljeugd vooral loopt u op een bergpad wel eens na; verschuilt
+zich achter boomen en rotsblokken en vermaakt zich dan met luidkeels
+te roepen "Leve Italië! Weg met Oostenrijk". Krachtiger uitingen van
+het italiaansch patriotisme heb ik echter niet bespeurd.
+
+Eenvoud, liefde tot het land, trouw aan het vorstenhuis, heldenmoed,
+zijn de karaktertrekken van den Tiroler. In de afgelegen streken
+ontaarden die deugden en soms zijn die bergbewoners bijna
+menschenschuw; in godsdienstzaken zijn ze licht geneigd tot het
+grofste fanatisme, en al wat buiten hun gezichtskring valt, wordt
+met argwaan begroet. Trouwens dergelijke ontaardingen behoeft geene
+enkele nationaliteit zoo ver van huis te zoeken; men vindt ze overal,
+en daar zoowel als hier, in de afgelegen gedeelten des lands, naast
+dat fanatisme bovendien nog overgeërfd bijgeloof.
+
+Rijk en schoon zijn de sagen in Tirol. De gesteldheid van den bodem, de
+geschiedkundige strijd om zijn bezit, zijn de voorname bron waaruit ze
+allen zijn ontsproten. Die daarboven elkander opgestapelde bergtoppen
+moesten wel de verblijfplaatsen van goede of kwade geesten worden. Zoo
+is in geheel Tirol de sage der "Wilde vrouwen" bekend, die in de bergen
+huizen, maar nu en dan nederdalen onder de bewoners om hen jarenlang
+als trouwe boden te dienen, zegen brengende in de gezinnen waar zij
+vertoeven. Dan worden ze plotseling door geheime boden teruggeroepen
+en moeten, zij het dan ook met leedwezen, voor eeuwig verdwijnen. De
+oude bouwvallen der rooverkasteelen zijn daarentegen alle bevolkt met
+spoken, die door de treurigste boetedoening herinneren aan de wandaden
+der vroegere bewoners. De sprookjes op geschiedkundigen grondslag zijn
+nu eens herinneringen aan den tijd der oude Rhaetiërs, dan eens aan
+de Romeinen. Dan weder aan den strijd van dezen tegen de Germanen;
+dan aan dien tusschen Franken en Longobarden, of tusschen Beieren en
+Slaven. Boven al die geschiedkundige figuren der overlevering verheft
+zich de herinnering aan den onovertroffen Diederik van Bern, den
+grooten koning der Oost-Gothen en aan aan zijn tocht in het tooverland
+van den kabouterkoning Laurin, de tegenwoordige Rosengarten. En dat
+tooverland met zijne dolomiet-torens en -transen, zendt nog telkens
+bij elken helderen zonsondergang zijne stralen uit over de omgeving,
+en spreidt zijnen luister over de omliggende dalen!
+
+Na in Tre Croci getafeld te hebben, trok ik verder; de mantel
+werd uit den ransel genomen; dikke regen belette aanvankelijk alle
+uitzicht; eerst door bosch, toen over golvende weiden omlaag in het
+Bigontinadal, om een paar uur later in Cortina di Ampezzo doornat aan
+te komen. Gelukkig was mijne koffer daar, en toen tegen den avond het
+weer wat opklaarde, kon ik nog een prettige wandeling door het dorp
+maken. Als voetreiziger ging ik in het hotel Central, voor heeren
+alléén zeer voldoende en gezellig; kwam ik met gezelschap te Cortina,
+dan zoude ik Aquila Nera of Croce Bianca aanraden, naast verscheidene
+andere prachthotels.
+
+Cortina droeg vroeger den duitschen naam van Heiden, maar langzaam
+zijn de Duitschers voor het meerendeel door Italianen verdrongen, die
+toen ook aan het dorp een anderen naam gaven. De plaats zelf heeft
+800 inwoners; de gemeente waartoe zij behoort 3100; zij is heerlijk
+in het Ampezzodal gelegen en dankt aan die ligging hare welvaart,
+als middenpunt voor den houthandel van uit het noordelijke Pusterdal
+naar Italië. Trotsche berggevaarten omsluiten het dal; de reeds
+geprezen Cristallogroep en de Sorapis; de Tofana- en Popenaspitsen
+en de Antilao verheffen zich rondom. Westelijk de hooge Nivolau in
+zijne overal kenbare vormen. De alleenstaande kerktoren is een fraai
+bouwstuk uit den nieuweren tijd, en draagt meer tot versiering der
+plaats bij, dan het wandelpark aan de Boite. Die rivier maakt in haar
+onstuimigen loop in eene onregelmatige rotsbedding een goed effect,
+maar het parkje is een treurig geknutsel van vele smalle paadjes onder
+hooge boomen. De tuinarchitect, die het aangelegd heeft, heeft stellig
+een groot park nagemaakt, en evenveel wegen in dat kleine bestek
+bijeengedrongen, als er in zijn uitgestrekter voorbeeld waren. Vele
+eeuwen geleden, in de 7de eeuw, waren deze streken het tooneel van
+bloedige worstelingen tegen de toestroomende Slavische horden; zij
+werden echter teruggeworpen door de Beieren, en verdwenen gelukkig
+geheel uit deze omgeving. Thans wordt er meer, en met even goede
+uitkomst, aan werken des vredes gedaan, en Cortina is behalve door
+zijne heerlijke ligging, bekend door zijne keurige voortbrengselen van
+kunsthandwerk. Er is daar een druk bezochte school voor kunsthandwerk,
+waar uitstekende leeraars onderwijs geven. Een deel der voortbrengselen
+van uitsluitend huisarbeid--fabrieken of werkplaatsen vindt men
+er niet--wordt coöperatief verkocht; daaraan ontleent een deel der
+bevolking eene voldoende mate van welvaart. Sinds tal van jaren was
+filigrijnarbeid in goud en zilver te Cortina inheemsch,--maar zooals
+altijd bij zulke uit zich zelf opgekomen bedrijven, hield men vast aan
+enkele oude vormen, die jaar in jaar uit vervaardigd werden en dan het
+koopende publiek van elders, door hun eenvormigheid, verveelden. Het
+degelijke kunsthandwerkonderwijs heeft hierin verbetering gebracht, en
+thans worden de meest uiteenloopende modellen voor tal van doeleinden
+vervaardigd; de oorspronkelijken smaak is echter als hoofdkenmerk
+behouden. Daarnaast ontwikkelde zich eene afdeeling voor inlegwerk,
+hout op hout in verschillende kleuren, metaal op hout, enz. Daarvan
+waren niet alleen eenvoudige kleine voorwerpen, maar ook prachtstukken,
+groote kasten en kleinere meubels tentoongesteld.
+
+Er zijn in den omtrek van Cortina tal van aangename tochtjes te maken,
+die de plaats zeer geschikt maken voor langduriger verblijf. Er zijn
+thans reeds veel hotels, en er worden nog een drietal hotelpaleizen
+bijgebouwd, waarbij men zich beijverde de fraaiste punten uit te
+kiezen.
+
+Van Cortina koos ik voor den weg naar Caprile, dien over den
+Giau-pas. Voor dien tocht is het niet strikt noodig een gids te
+nemen,--maar mijne kaart wees me niet voldoende den weg, en daarom
+besloot ik ditmaal niet alleen te gaan. Het tarief was voor dezen
+tijd van het jaar (begin Juli) 10 kronen, en 's morgens zeer vroeg
+toog ik met Florinde Pompanon op 't pad. Dadelijk buiten Cortina
+ging het reeds door weidevelden omhoog, langs een paar gehuchten,
+om spoedig bij de Albergo Pocal den weg te verlaten en de bosschen
+in te gaan. Het weêr was opgehelderd en de wandeling onder de dichte
+boomen aangenaam; van tijd tot tijd een aardig kijkje op den bergrug
+der Cinque-Torri, vijf rotstorens die uit den bergkam omhoog schieten;
+weer eens over de italiaansche grenzen, en ten laatste uit het bosch,
+om op de weiden der Giau-Alp aan te komen. Bij een boerenhuis werd
+gerust en wat melk gekocht, heerlijk versch en keurig van smaak;
+marktprijs van melk is daar niet en voor 10 centen kan men meer krijgen
+dan men gebruiken kan. Maar de bewoners dier afgelegen hutten zijn arm,
+en een dorstig reiziger is voor hen een buitenkansje; ze wonen daar
+alleen des zomers, ter bewaking van het hun toevertrouwde vee en tot
+het maken van kaas; maar aan die tijdelijke verblijven, zoowel voor
+de menschen als voor het vee, wordt wel wat weinig ten koste gelegd.
+
+Onderweg hadden reeds tal van kleine gebouwtjes, hier en daar in de
+bergen verspreid, mijne aandacht getrokken; we kwamen dicht langs een
+dier huisjes, dat niet voor woning bestemd bleek te zijn. Een armoedig
+gekleede man kwam er uit en begon een druk gesprek met mijnen gids;
+het was een voor mij ten eenenmale onverstaanbaar patois; slechts
+één woord hoorde ik dikwijls "finanz". Wat verder werd de gids weêr
+aangeroepen, en trof mij in het gevoerde gesprek weer dat zelfde
+woord. Hoe kwamen die arme kerels daar onder elkaar zoo druk aan 't
+praten over financiën? De gids gaf mij de volgende verklaring. De
+gebouwtjes worden in den zomer gebruikt tot het opbergen van het
+ter plaatse gewonnen hooi, dat dan niet dan zeer bezwaarlijk naar
+de lager gelegen boerderijen vervoerd kan worden. Ligt er in den
+winter sneeuw, dan kan het vervoer zonder groote inspanning per slede
+geschieden. Nu waren de huisjes nog ledig en werden dan dikwijls door
+smokkelaars gebruikt om goederen in te bewaren, die dan des nachts,
+of wanneer men de streek vrij wist van belastingambtenaren, naar eene
+volgende schuilplaats of naar hunne bestemming vervoerd werden. De
+mannen die den gids aanspraken of aanriepen, waren smokkelaars of
+hunne handlangers en trachtten van hem te weten te komen of er ook
+belastingambtenaren op weg waren, en of hij ook wist waar de ambtenaren
+van Cortina heen waren. De ambtenaren der belastingen worden daar met
+den naam van het bestuursdepartement waartoe zij behooren aangeduid
+als "finanzer" in het duitsch, en "finanz" in het patois. Dat was het
+door mij opgevischte woord. Blijkbaar was de gids zeer bereid om de
+smokkelaars in te lichten, en ik moet erkennen dat deze geen betere
+correspondenten konden uitkiezen, dan die steeds op de bergpaden heen
+en weêr trekkende vrienden.
+
+Nog eene fraaie wandeling berg op bracht mij op den Giau-pas; zoo'n
+laatste stijging na een marsch van eenige uren is altijd een zwaar
+werk, maar in dit geval werd het alweder ruimschoots beloond. De pas
+ligt tusschen twee tamelijk steil opgaande bergtoppen, de Punta di
+Zonia en de Monte Gusella, en biedt aan weêrszijden een wonderlijk
+mooi uitzicht. Ik rustte er langer dan noodig was, om te bekomen van
+het laatste klimmen en gaf me telkens weder over aan 't genot van het
+uitgebreide vergezicht, nu prachtig door de zon beschenen. Van af den
+Giau-pas gaat het steil omlaag in het Codalinga dal; het pad kronkelt
+sterk, waardoor men geniet van steeds wisselende vergezichten,--om na
+een uurtje gaans te komen aan de Refugio in Som la Cresse, eene woning
+op eene vooruitspringende rots gelegen, met een aardig terras, van waar
+men een heerlijk uitzicht op het beneden-gedeelte van het dal heeft.
+
+Hier had ik de eerste moeielijkheden met het italiaansch, welke taal ik
+niet machtig ben; het was tijd om wat te gebruiken na den vermoeienden
+tocht, en de waardin bood mij van alles aan, waarvan ik niets verstond;
+eindelijk gebruikte zij een paar woorden gebroken duitsch, en ik
+begon te begrijpen dat ik soep met rijst en brood benevens boter
+en kaas zou krijgen. Ze had stellig alles in blikjes, want een
+goed kwartier later werd mij een prachtige erwtensoep voorgezet,
+dik gemaakt met rijst. Het smaakte voortreffelijk en 't brood met
+geurige boter en goede kaas, was een uitstekend nagerecht. Een paar
+werklieden die bezig waren het huis te herstellen en te vergrooten,
+trachtten mij blijkbaar met ingenomenheid in te wijden in de schoone
+omstreken der herberg,--maar ik begreep er niet veel van, en bespeurde
+van tijd tot tijd aan het kwalijk verholen lachen van mijn gids, dat
+mijn ja en neen wel eens verkeerd klopte. Van Som la Cresse voeren
+twee wegen naar Caprile; een over Selva omhoog, met een mooi uitzicht
+over het dal; een andere langs de hellingen van den Monte Paré, over
+een zeer schaduwrijk pad, langs en door Santa-Lucia; dezen laatsten
+weg verkoos mijn gids; bij Santa Lucia komt men op den straatweg, die
+zich rechts naar de Cordevole keert. Deze thans bijna droge rivier
+schijnt zeer te kunnen spoken; men was bezig herstellingen aan den
+weg te maken, en de breuken en gaten, die hier en daar geslagen waren,
+getuigden van grooter kracht, dan men van dat onnoozele beekje zoude
+verwachten. Links van den weg gingen de rotswanden steil omhoog;
+zij waren afgehouwen om den weg mogelijk te maken. In die afgehouwen
+wanden vertoonden zich zeer merkwaardige rotsvormen. Steenen banden,
+meerendeels van de zelfde lengte en dikte, waren allen krom gebogen
+en aan alle kanten door elkaar gewrongen, zoodat de vreemdste en
+ingewikkeldste figuren ontstonden. De zon ging weder schuil en de
+lucht werd erg betrokken toen we, de Cordevole overstekend, in Caprile
+aankwamen, waar de "Posta" eene bekende goede herberg is. Het logies
+was zeer eenvoudig maar toch voldoende; in de gelagkamer trof ik
+eenige duitsche toeristen, met wie ik een gezelligen avond doorbracht,
+waarbij het voortdurend misverstand over de namen der gerechten aan
+'t avondeten dikwijls aanleiding tot groote vroolijkheid gaf.
+
+Den volgenden ochtend kon ik niet voldoende genieten van de fraaie
+ligging van Caprile met de Civettagroep als hoogen achtergrond. De
+lucht zat weêr vol regen; toch was de wandeling langs den oever der
+Cordevole een groot genot; de rivier, hoewel weinig water hebbende,
+kronkelde behaagziek door het dal; en gaf vooral een heerlijk
+landschapsbeeld, waar zij met een groote bocht aan de overzijde het
+dorp La Grazie naderde, dat door een eenvoudige groepeering van wit
+en geel gekalkte huizen, en eene aardige kerk met slanken toren,
+zijn naam alle eer aandeed.
+
+Maar alles werd overtroffen toen ik het liefelijke Alleghe-meer
+naderde, voor ongeveer 150 jaar gevormd door eene instorting van
+den Monte Forca. De zon kwam door en verlichtte dat heerlijke
+landschap voor mij juist op het rechte oogenblik; ik liet me met
+een bootje overzetten, om een beter overzicht te hebben. De jongens
+die me overbrachten, waren zeer verbaasd toen ik hun een goede fooi
+beloofde, als zij langzaam roeiden. Dien blik op het dorpje Alleghe,
+aan den linkeroever en aan de uitmonding van het Val Lander gelegen,
+zal ik niet licht vergeten. Aan het zuid-einde van het meer gaat men
+over eene zware houten brug op den rechter oever der Cordevole over;
+daar is een kleine maar driftige waterval, die met het einde van het
+meer als haven, gebruikt wordt als drijfkracht van eene houtzagerij;
+men is daar tevens te midden van het zware bergpuin, dat den loop der
+rivier versperde en daardoor indertijd het meer deed ontstaan. Langs
+alle kanten heeft men de heerlijkste vergezichten.
+
+'t Gaat nu in het dal der Cordevole omlaag; meestal door weelderig
+kreupelhout, dat zich hier en daar tot bosch ontwikkelt; men volgt met
+groote bogen de kronkelende rivier; van tijd tot tijd goede kijkjes
+op bergen met sneeuwtoppen. Eenige huizen zijn de voorboden van het
+dorp Cencenighe; nog een houtzaagmolen, eene flinke houten brug over
+de rivier, en na een draai in den weg staat men op de marktplaats,
+waar, behalve de kerk, de herberg Stella het hoofdgebouw is. 't
+Was nu middag, en de zon wreekte zich over het lange schuilvinkje
+spelen; ik nam in de Stella mijn middagmaal en mijne middagrust. De
+waardin beklaagde mij omdat er zooveel "furiosa mousquito's" waren,
+en inderdaad die italiaansche insekten schenen verbitterd op den
+vreemdeling, en dreven mij te vroeg van daar.
+
+Juist ging de kerk uit; er scheen een feestdag te zijn en er stonden
+ook allerlei kramen, waarin de meest uiteenloopende voorwerpen te koop
+werden geboden. Schilderachtig waren de kleederdrachten der vrouwen;
+ook wanneer ze, zooals gewoonlijk, niet in de eigenaardige landsdracht
+waren, hadden ze zich bont versierd met hoofddoeken met afhangende
+linten, en met kleine kleurige doekjes over de schouders. Elke persoon
+op zich zelf was nu niet zoo bijster smaakvol gekleed, maar de bonte
+menigte dooreen op het kleine marktplein, onder eene stralende zon,
+was aardig en vol leven. Het aangeknoopte gesprek met een paar jongelui
+wilde in 't geheel niet vlotten; we verstonden elkaar te weinig en
+gingen telkens weêr lachend uiteen.
+
+Cencenighe ligt aan de samenvloeing van de Cordevole met hare zijrivier
+de Biois; deze gaat men over en bereikt spoedig Fac; het dal is daar
+enger geworden en er ligt overal veel bergpuin; aan het einde dezer
+wilde streek ligt het dorpje Listolade aan de uitmonding van twee
+dalen; de vallei wordt nu weêr breeder en ruimer, met een heerlijken
+plantengroei; de vrouwen waren aan het hooien en men scheen haast
+te hebben om den oogst binnen te brengen. Kleine kinderen werden met
+groote, zware hooibundels beladen, om die thuis te brengen.
+
+Men komt Agordó langs een breeden straatweg binnen, en krijgt al
+dadelijk aan de linkerhand eene kerk, die met drie inderdaad fraaie
+marmeren beeldengroepen versierd is. Het opmerkelijke in deze
+groepen was, dat het blijkbaar oorspronkelijk grieksche en zeer
+wereldsche voorstellingen waren, die door enkele bijvoegsels maar
+ter nauwernood tot kerkversiering geschikt waren gemaakt, Voorbij de
+kerk komt men op een groot plein en staat spoedig onder eene arcade,
+die een deel uitmaakt van de Albergo â la Minière. Vreemde toegang:
+op herhaald bellen kreeg ik geen gehoor; dan maar binnengestapt in
+een groote ruimte; naakte muren met hier en daar wat ouden rommel
+in de hoeken opeengestapeld; een steenen trap op; nog eens, en toen
+eene kamer die er eenigszins bewoonbaar uitzag; deze binnen gegaan;
+nog niemand; eindelijk in eene tweede groote kamer eenige slordig
+gedekte tafels,--blijkbaar de eetzaal, en gelukkig eene bel.--Eene
+bedaagde dienstbode kwam te voorschijn; zij verstond mij niet; met
+enkele woorden en gebaren werd het haar duidelijk, dat ik logeeren
+wilde. Ik werd nog een trap hooger in een ruim slaapvertrek gelaten,
+met eenige oude meubels en een reusachtig bed er in; alles erg
+versleten, maar toch met eenige aanspraak op sierlijkheid.
+
+Ter nauwernood was ik begonnen me wat gemakkelijk te maken, toen er
+weder een vrouw binnentrad, groot, geheel in het zwart gekleed, zwart
+haar, olijfachtige gelaatskleur, donkere oogen, eene krijschende stem,
+en een vuil servet over den arm. Dit bevallig schepsel praatte wat
+tegen mij, nam toen plotseling mijnen ransel en mijne schoenen op
+en wenkte me om mede te gaan. Met loome schreden volgde ik, onder
+onbegrepen protest; mijne bezittingen zag ik reeds in handen der
+reuzin boven op een wenteltrap verdwijnen; daarboven aan den vierden
+trap was een ruim portaal, waarop 11 deuren uitkwamen, en in een van
+deze verdween het geheimzinnige groote wezen. Later is mij verklaard,
+dat men overwogen had, dat de prachtkamer voor den eenvoudigen toerist
+te kostbaar zoude zijn, en men daarom eene goedkoopere aangewezen
+had. Ellendiger hotel heb ik nooit bezocht, en die zwarte reuzin, de
+spotvorm van een bevallig dienstmeisje, is tot het laatste oogenblik
+mijn schrik gebleven. Reizigers die Agordó bezoeken, zoude ik eerder
+het hotel Roma aanbevelen, al is het dan ook minder aangenaam gelegen.
+
+Agordó is een aardig stadje; het groote plein is het glanspunt. De
+rij huizen waarvan de Albergo à la Minière met hare breede arcade
+deel uitmaakt, is een flink stadsdeel; de tweede zijde van het plein
+wordt geheel ingenomen door het thans onbewoonde paleis der familie
+Manzoni; de derde zijde is een groot nieuwerwetsch gebouw, gedeeltelijk
+ingenomen door belastingkantoren en gerechtsgebouwen en gedeeltelijk
+door groote zalen, voor feesten en openbare bijeenkomsten bestemd.
+
+Er was dien avond feest in Agordó; het lid der kamer van afgevaardigden
+voor dat distrikt, een vermogend fabrikant, was eens uit Rome
+overgekomen om zijne staatkundige vrienden te ontmoeten. Men heeft daar
+voor de staatslieden eene zeer aangename wijze om die ontmoetingen
+te doen plaats grijpen. Elders wordt het welhaast gebruik, dat de
+kamerleden in hunne distrikten komen om zich te verantwoorden over
+hun spreken of zwijgen;--dit laatste een steeds minder voorkomend
+geval. Te Agordó gaat dat anders; de afgevaardigde laat zich daar
+huldigen; hij ontvangt deputatiën, die hij welwillend toespreekt;
+zit aan een maaltijd aan, hem door zijne kiezers aangeboden; ontvangt
+serenades, en--daarmede begon het belang dat ik bij al die zaken
+had,--al die plechtigheden grepen plaats aan de overzijde van het
+plein, en de muziek, die 't zonder twijfel tegen onze vermaarde
+dorps-harmonie afgelegd zou hebben, bleef op het plein doorspelen,
+'t Was een zoele avond en dat plein met zijne monumentale omgeving,
+zijne fakkelverlichting en rondom de statige lijnen der bergen die het
+stadje omringen, eene wel opgewekte maar niet luidruchtige menigte,
+'t was alles te zamen een inderdaad prettig geheel voor den vreemden
+bezoeker.
+
+Den volgenden morgen meende ik vroegtijdig op te stappen, maar men
+verzuimde mij te wekken. 't Dienstdoend personeel uit het hôtel had
+ook de feesten van den afgevaardigde bediend; vandaar 's avonds groote
+verwarring en den volgenden morgen groote slaperigheid, waarin ik
+werd medegesleept; vandaar ook die vreemde ontvangst. Ik bleef nu te
+Agordó hangen tot den namiddag en aanvaardde toen de reis naar Primièro
+over den Cereda-pas, met het plan om dien tocht in twee gedeelten te
+doen en me op te houden waar 't mij 't beste toescheen. De wandeling
+bracht mij aanvankelijk weer den weg op waarlangs ik gekomen was;
+bij 't gehucht Buignac ging ik over de Cordevole en nam ik afscheid
+van deze bevallige reisgenoote.
+
+Verder ging het steeds met groote slingers omhoog; de uitzichten op
+Agordó en zijne omgeving werden met elken stap fraaier; de Monte
+Agner vertoonde vreemde dolomietvormen, doorloopend tot de Croda
+Grande. 't Was niet alleen het drukkend warme weder, dat me aanhoudend
+deed verwijlen, want eiken en kastanjes gaven overvloedig schaduw,
+maar het dal van Agordó werd steeds mooier en mooier en het uitzicht
+telkens uitgestrekter. Een dorpje dook in het dichte groen op,
+en eenigszins van den weg af een groot steenen huis, met in groote
+letters Albergo Venezia. Dat zag er alles zoo vriendelijk uit, en ik
+was nu eenmaal uit het land der hotels in dat der albergo's overgegaan,
+dat ik maar besloot daar nachtkwartier te nemen. De eerste zomergast
+werd vriendelijk ontvangen; het was er eenvoudig maar huiselijk en
+zindelijk; de waardin bediende zelve en zette een keurig maal voor. Dat
+was wat anders dan dat eten te Agordó, gediend door die zwarte draak!
+
+Na tafel werden eenige aanteekeningen gemaakt en daar op eens kletterde
+de regen tegen de ramen en rolde het onweer door de bergen. Gelukkig
+dat ik niet verder gegaan was, en nog gelukkiger dat het wel den
+ganschen nacht doorregende, maar dat de regen 's morgens vroeg
+ophield; de stof was verdwenen en onder de aangenaamste indrukken
+werd de wandeling hervat.
+
+Hoewel een gids overbodig was, was deze tocht wat ingewikkelder, en
+moest met eenige zorg uitgezien worden naar de roode of blauwe teekens,
+die op rotsblokken, boomen, hekpalen of huizen waren aangebracht. Door
+een prachtig bosch en over bergpaden over de Aorine-pas naar Gosaldo;
+al verder door bosch en langs bergpaden; aan de overzijde van het dal
+ligt tusschen het geboomte het dorp Sagron,--naar het dorpje Miste;
+dit gedeelte van den weg is het moeilijkst te vinden wegens de vele
+uiteenloopende paden; maar men komt nu en dan menschen tegen, en op
+een op vragenden toon geuit "à la Miste?" krijgt men een vriendelijk
+"Si Signor", en is men op het verkeerde spoor, dan wordt met woorden
+en gebaren gaarne de goede weg gewezen.
+
+Bij eene beek stapt men weder over de Oostenrijksche grenzen,
+om spoedig eene uitgestrekte weidevlakte te bereiken; dit is
+de Ceredapas. Tot hiertoe was de wandeling over hoog en laag een
+ongestoord genot; italiaansche grensjagers, bontgekleede vrouwen, die
+haar wasch in eene beek uitspoelden, en toen weder een gemoedelijke
+oostenrijksche grensjager, hadden het landschap aardig gestoffeerd. Op
+den Ceredapas kwam mij een schilderachtig groepje te gemoet. Een
+deftig aangekleede boer voorop, met eene reusachtige parapluie op
+den schouder; een ezel met pakjes beladen, gedreven door een guitigen
+jongen, een meisje van ongeveer 20 jaren met eene groote mand op den
+rug, waarin een plat rond vat met wijn. Dat vrachtje zal wel 30 kilo
+bedragen hebben, en daarmede was het meisje den berg opgeklommen! Ik
+bespreek dit gezelschapje niet alleen omdat het een opvallend groepje
+was in die omgeving, maar ook omdat het een type is. De baas droeg
+niets dan zijn parapluie; de jongen liet den ezel zijn vrachtje
+dragen; het meisje was het lastdier. Dat ziet men hier in allerlei
+vormen overal, en toch was dat meisje de meest ontwikkelde der drie;
+ze sprak aardig wat duitsch en drukte zich beschaafd uit.
+
+'t Ging nu weder berg af, aanvankelijk door weiden en laag hout; in
+die weiden bloeiden hier en daar prachtig gekleurde leliën, die ik
+voor en na niet meer gezien heb. Hoewel de omgeving schilderachtig
+blijft, is de wandeling geen genot meer, en wordt zij langzamerhand
+een pijniging, doordat het pad bedekt is met hoekige losse steenen,
+een plaveisel dat bij een hellenden weg een uitvinding des duivels
+is. Het prachtige uitzicht op het kasteel La Pietra, een bouwval
+als een arendnest boven op eene alleenstaande rots gelegen, wordt
+dien ten gevolge maar ten halve genoten, en men wordt eerst weder
+opgewekt als men te Primièro aankomt. Primièro of Feira di Primièro,
+in het duitsch Primör, ligt aan de samenkomst van het Canali-dal en
+het Cismone-dal; de bevolking is daar voor het meerendeel romaansch,
+zij stamt uit Grauwbunderland; het landschap is zuidelijk; velden
+met maïs, kastanje-, note- en moerbezieboomen geven er een afwijkend
+karakter aan, en de bouw van het plaatsje, doet ook aan een warmer
+klimaat denken. Groote gebouwen met zware muurpanden, kleine vensters
+en platte daken, geven het een voor ons ongewoon aanzien. Er is één
+duitsch hotel, waar men goed logeert; er waren juist zomeroefeningen
+van de reservetroepen, zoodat er aan militair vertoon, muziek en zoo
+meer geen gebrek was; de bevolking scheen dit, voor zooverre zij niet
+mede schutterde, op te vatten als een publieke vermakelijkheid. Eene
+avondwandeling door Primör was inderdaad een genot; het kerkje met
+zijne slanke torenspits tegen den achtergrond van de hooge bergen,
+die men in het noorden zag, was schilderachtig, en het opgewekt
+verkeer in de straten was aangenaam.
+
+Den volgenden morgen weer vroeg op pad, want het einddoel was dien
+dag Paneveggio, tusschen welke plaats en Primör een hooge bergpas
+ligt. Eerst van Primör naar Siror en dan langs tal van keerwegen
+in het Cismone-dal omhoog. Prachtige wandeling; de straatweg is
+steeds stijgend, maar zoo zacht dat er gelegenheid te over is om
+den geheelen omtrek al wandelend op zijn gemak op te nemen. Heerlijk
+die terugblik op Primör en in het dal. Aanvankelijk is de weg kaal,
+zoodat het uitzicht langs alle kanten vrij is; oostwaarts ziet men
+de uitgetande rotstoppen van de Rosetta, de Cima di Ball en van den
+Sass Maor, trotsche berggroepen, die zich heerlijk tegen de lucht
+afteekenen. We zijn nu bezig om de hoofdberggroep van Zuid-Tirol,
+de Marmolata, om te trekken; op hooge, vrije punten hebben we
+haar gedurende de vorige dagen links gezien, nu ontwaren we hare
+sneeuwtoppen rechts. De zon, die we overigens zeer dankbaar mogen
+zijn voor de prachtige belichting, begint reeds weder te veel van
+het goede te geven, maar gelukkig zijn we zachtjes aan wat hooger
+gekomen en nu weder in statige mastbosschen. Wat een prachtig hout
+en welke heerlijke doorkijkjes langs dien donkeren voorgrond heen op
+de fel belichte bergen voor en achter. De weg is lang, maar verveelt
+geen oogenblik; de Cismone-rivier houdt u voortdurend gezelschap,
+en heeft niettegenstaande de langdurige droogte nog water genoeg
+om het landschap vriendelijk te stoffeeren, wanneer ze hier en daar
+tusschen wat engere rotsoevers met grooter kracht gedreven, schier
+wild voortspoedt. We krijgen nog eenige fraaie partijen aan de rivier,
+o.a. bij een groote houtzaagmolen, en ook nog eene donkere boschpartij,
+en op eenmaal ligt San Martino di Castrozza voor ons. Dat was een der
+glanspunten van de reis. Van een dorp heb ik niets gezien; het was een
+verzameling van hotels en het punt wordt zeer te recht steeds drukker
+bezocht. Voor Panzer's Dolomieten-hotel is een terras gebouwd, waar
+men uitzichten heeft die maar zelden geëvenaard en nooit overtroffen
+worden. Eerstens in het dal van Primör, maar bovenal op de prachtige
+bergwanden van de Vette di Feldre; aan de eene zijde de Cavallazza,
+de Colbricon en Fognola; aan de andere zijde de Rosetta, de Cima di
+Ball en den Sass Maor. Zij worden vooral bij avondbelichting hoog
+geprezen; ik was er op den middag bij felle zon, en zal dat heerlijke
+tafereel nooit vergeten. Door het heldere licht scheen het wel of die
+reuzen-gevaarten in de onmiddellijke nabijheid waren; die scherpe,
+kale rotsen, licht van kleur en zoo gekloofd, dat de slagschaduw
+van den eenen rug, den anderen bedekte, waaruit de bekoorlijkste
+lichtspelingen ontstonden. De lucht was strak en blauw, en de bergen
+teekenden zich daar licht tegen af. In Panzer's hotel gebruikte ik een
+goed middagmaal, een niet onwelkome versnapering na gedurende eenige
+dagen albergo's in plaats van hotels bezocht te hebben,--en toog na
+nog eenigen tijd gerust te hebben welgemoed verder. Eerst door bosch
+steeds omhoog, later door weidevelden. Steeds met hetzelfde uitzicht
+op die prachtige bergen. Ik moest den Rolle-pas over en meende dien
+reeds bereikt te hebben, omdat de weg bijna vlak liep; toch stroomden
+de beken mij nog altijd te gemoet, een bewijs dat ik nog niet over
+het hoogste punt heen was. Bij eene scherpe kromming in den weg,
+trof ik eene verbazend groote kudde vee, die door herders opgedreven
+werd naar de nabijzijnde stalling. Dat ging niet kalm en zacht; onder
+allerlei uitroepen en gebaren, heftig dreigen met lange stokken en
+wilde sprongen trachtte men het vee schrik aan te jagen. Toen het
+in eene bergkom gedreven was werd het vee kalmer en elk beest zocht
+van zelf zijne plaats in den stal op. 't Was een woelig gezicht, en
+te midden der groote bergstilte, maakte bij dat rumoerig tooneel het
+geschreeuw en getier der herders een ruwen, onaangenamen indruk. Van
+het voetpad kwam ik weder op den straatweg en bereikte nu weldra
+den Rolle-pas, waar een alleenstaande herberg het eenig teeken van
+menschelijk leven was. De eenige bezoekers dier herberg zijn de
+grensjagers en eenige vreemdelingen, en 't trok mijne aandacht dat
+deze herberg, zooals ik al meer op bergpassen gezien had, of ook wel
+op eenzame punten in de dalen--eene Staats-herberg was. Waarschijnlijk
+is het bezoek te gering om de gewone nijverheid tot het daarstellen
+van een dergelijke inrichting te prikkelen; eene schuilplaats zal
+toch noodzakelijk zijn, en dan neemt de regeering het zaakje maar in
+de hand. Mij verschafte zij eene welkome gelegenheid om mij nog eens
+te vergasten aan het gezicht op die heerlijke dolomieten. Van hier
+uit is de Cimone della Pala het best te zien; eene slanke rotsnaald,
+die trots omhoog staat, en die niet onjuist de Matterhorn van Tirol
+genoemd wordt. Hoewel de avond reeds begon te vallen, had ik niet
+het geluk de zoo hooggeroemde avondbelichting hier waar te nemen.
+
+Nu nog een paar uurtjes omlaag; aanvankelijk nog door drassige weiden,
+maar dan spoedig in prachtige mastbosschen. De reusachtigste woudreuzen
+wedijverden daar met elkaar, en merkwaardig was het te zien met
+hoeveel zorg in die bosschen gekapt werd, en met hoeveel meer zorg
+nog de ontstane leegten weder aangevuld werden. Elk plantje werd op
+zichzelf door een spaansch ruitertje beschermd.
+
+Bij het vallen van den avond bereikte ik Paneveggio, een
+zomerverblijf te midden der bosschen. Ik was zeer blijde in het
+hotel Paneveggio mijnen koffer te vinden; na al die warme wandelingen
+was een opfrissching zeer gewenscht. In Baedeker staat bij het hotel
+aangegeven "bei Frau Gerber", en die aanduiding was oorzaak dat ik mij
+eene bijzondere voorstelling van de omgeving waarin ik terecht zoude
+komen, gemaakt had. Ik dacht hier een eenvoudig, huiselijk hotel te
+vinden, waar de waardin naar ouderwetschen trant, zich voortdurend
+vriendelijk in het bedrijf mengde. Maar 't viel anders uit! Ik werd
+ontvangen door eene groote, deftig in zwarte zijde gekleede dame, met
+gemaakt deftige manieren, die me niettegenstaande de vele gasten nog
+wel een kamer in het "alte Theil" wilde geven. De kamer was, hoewel
+eenvoudig, toch gelukkig voldoende. Van uit de gangen van het hotel,
+waarheen men langs eene hooge gemetselde stoep met trappen opsteeg,
+kwam men door oude, lage en overwelfde vertrekken, in het "Neue
+Theil", eene groote eetzaal, met allerlei bonte taferelen uit het
+bergleven beschilderd; gemzen en korhanen; vreeselijke bergstroomen,
+figuren in de volksdracht en wat al niet meer. Op die eetzaal kwamen
+de vertrekken van den nieuwen aanbouw uit.
+
+Bij het verlaten van Paneveggio een laatste blik op de Cimone della
+Pala en de Cima di Vezzana; dan langs een goed beschaduwd bergpad,
+aanvankelijk tamelijk vlak, maar ten laatste zeer steil naar den
+Lucia-pas. Hier vindt men twee herbergen; de eene is reeds gesloten en
+in verval, de tweede scheen mij toe neiging te hebben om dat voorbeeld
+te volgen. Maar met die herbergen houden we ons maar weinig op, om
+des te meer aandacht te wijden aan het heerlijke uitzicht; nog eens
+de Dolomieten van Primör, verderaf voor het eerst de Rosengarten;
+en daarachter nog even met flauwe lijnen zichtbaar de Oetztaler
+Alpen; deze groepen houdt men bij het afdalen voor zich, doch het
+pad biedt overigens weinig afwisseling aan; het kronkelt van de eene
+berghelling op de andere, is soms beschaduwd, maar geeft ten laatste
+niets dan helle zon. Het was dus eene welkome verrassing eindelijk
+Moena te zien liggen; nog eene korte wandeling op den straatweg
+langs eene wild bruisende rivier en dan het marktplein van Moena, een
+schilderachtige plek, maar zoo warm dat ik blijde was de Albergo Alpino
+in de onmiddellijke nabijheid te vinden. In dat afgelegen oord woonde
+ik de eenvoudige oplossing bij van een zeer ingewikkeld vraagstuk;
+na het eten, onder het rooken eener sigaar nog wat vertoevende, zag ik
+eerst eenige militairen en douanenbeambten de gelagkamer binnentreden,
+kort daarop door een geestelijke gevolgd. Aanvankelijk wilde het
+gesprek tusschen die heeren niet vlotten, maar bij het tweede en derde
+glas bier ging dat al beter; een tweede geestelijke trad binnen;
+bij het vierde glas levendige gedachtenwisseling en groot verschil
+van meening; bij het vijfde glas dezelfde levendigheid maar volkomen
+overeenstemming,--de wereldlijke en geestelijke machten waren tot
+eensgezindheid gekomen! 't Speet me toen, dat ik reeds een glas Tiroler
+special-wijn had gedronken, anders had ik me bij ervaring kunnen
+overtuigen van de bewonderenswaardige uitwerking van dat bier. Hoe
+'t verder is gegaan weet ik niet, want de tijd maande tot opstappen,
+en ik had nog eene flinke wandeling tot Vigo. Daar kwam ik het beroemde
+dolomietendal in, in zijne volle lengte doorstroomd door de Aviso.
+
+'t Was wel wat warm, maar 't was toch een prettige wandeling. Aan de
+linkerhand had ik nu de voornaamste Dolomietenketen, den Rothwant
+en den Rosengarten; vooruit de statige vormen van den Langkofel,
+helder uitkomend tegen de blauwe lucht; rechts eene reeks van
+dichtbegroeide bergen. Het dal werd steeds ruimer; de weg was goed
+en het uitzicht steeds prachtiger, zoodat de milde zon vergeten
+werd en 't nog maar kort geleden scheen toen de hoogte, waarop Vigo
+ligt, links voor mij lag. Nog wat klimmen en het dorp was bereikt,
+'t Was mij bekend dat te Vigo een duitsch en een italiaansch hotel
+was, maar daar Baedeker geen van beiden met een sterretje vereerde,
+was ik weifelend welk te kiezen, toen er iets gebeurde wat mij ten
+platten lande nog nooit overkomen is. Een heer aan den ingang van het
+dorp sprak me vriendelijk aan en deelde 't een en ander over Vigo en
+zijne omstreken mede; hij eindigde zijne toespraak met de verklaring,
+dat ik, als volkomen vreemd, niet beter kon doen dan in het hotel
+Corona te gaan,--dat was het italiaansche. Zijn raad werd opgevolgd
+en bleek goed te zijn. In den loop van den avond zag ik denzelfden
+persoon in de veranda van het hotel verschijnen en hem na een kort
+gesprek een glas bier voorzetten,--waarschijnlijk  zijne eerlijk
+verdiende provisie voor het aanbrengen van een gast.
+
+Vigo is een aardig middenpnnt voor bergtochten in den omtrek, maar op
+zichzelf een onbeteekenend dorp. De reiziger, die herstelling noodig
+heeft aan zijne kleederen, moet er op rekenen een paar uur op zijne
+kamer te moeten blijven, want kleermaker of schoenmaker zijn daar
+niet; die wonen in een verderop gelegen dorp, en de reparatuur moet
+heen en weêr gebracht worden.
+
+'t Was erg gezellig in die veranda van de Corona, maar vroeg naar
+bed was de leus. De volgende dag toch was bestemd voor een zeer
+inspannenden bergtocht. Ik wilde van Vigo over de Vajolethütte en
+het Tierser Alpenjoch naar het Seiser-Alpenhaus. Deze tocht zou van
+de gansche reis het neusje van den zalm zijn; 't was prachtiger en
+merkwaardiger dan alles wat ik tot nog toe gezien had.
+
+Welgemoed toog ik met den gids op weg; 't was een gezellige prater;
+Van de Water zouden wij hem hier genoemd hebben; daar heette hij
+Dall Acqua.
+
+Eerst een paar kronkelwegjes door het dorp en toen langs een slingerpad
+tamelijk steil den berg op. Die klim van ongeveer twee uur in de volle
+zon, was eene zware inspanning, die echter wat mij aanging spoedig
+vergeten was bij het niet te beschrijven heerlijke uitzicht, dat
+men van den top van den Ciampedie geniet. De hoog opstaande rotsen,
+aan drie kanten om ons heen, waren zoo helder door de zon verlicht,
+dat zij, zonder nog den indruk van sneeuw te geven, helder tegen de
+blauwe lucht afstaken; het waren zonder uitzondering dolomieten van
+de echte soort. Omlaag vooruit het wilde Vajoletdal. De waardin der
+alpenhut had heerlijke koele dranken, en in de schaduw van het huis kon
+men naar hartelust van het wondervolle uitzicht genieten. Links tegen
+de berghelling, als een wit vlekje, de Vajolethut, dan de langzaam
+oploopende Mongrinigroep, op wier kam de rotsen als lage bouwvallen
+van vestingwerken troonden. Dan in de grilligste vormen de Rosengarten;
+de vreemdste rotsvormen, ook een op zich zelf staande hooge zuil, met
+eenigszins overhangenden top, de Delagospitsen, dan als een kraaiennest
+tegen eene vervaarlijke rots rustende, de Vajolethut; de Winkler;
+de Stabela; verder op de Larsekgroep, wier diep gekloofde wanden een
+allerbekoorlijkst licht en schaduwspel deden ontstaan. Weer wat verder
+schoot de krachtige Langkofel omhoog, en daarnaast de Sellagroep,
+die gekroond werd door de fraaie lijnen van de met sneeuw bedekte
+Marmolata. 't Was ongeveer al de pracht en de heerlijkheid van het
+dolomietenland, die daar met een oogopslag te overzien waren.
+
+De waardin in de alpenhut, praatgraag als velen, deelde mede dat er den
+vorigen dag bij het bestijgen van de bovenvermelde rotszuil een treurig
+ongeluk gebeurd was. Een reiziger was met zijn gids goed en wel boven
+gekomen; toen zij zich gereed maakten om af te dalen, dikwijls en ook
+hier het moeilijkste deel van het werk, was de gids vooraan gegaan
+langs een touw, om dit beneden te spannen en zoodoende den reiziger
+het afdalen gemakkelijk te maken. Maar het ongeluk wilde dat het touw
+oversloeg en op een scherpen rotskant kwam te liggen, die het, door
+het met rukken afdalen van den gids, doorsneed. De man stortte in de
+diepte en was zonder twijfel dadelijk dood; men had hem dan ook des
+avonds reeds te Vigo thuis gebracht. De reiziger was door anderen,
+op zijn hulpgeblaas--de echte bergbeklimmers hebben daartoe altijd
+een hoorn bij zich--toegesneld, omlaag geholpen, maar vertoefde nog
+in de Vajolethut, omdat hij zoo ontsteld was door dat ongeluk, dat hij
+nu zelfs den betrekkelijk gemakkelijken weg niet meer omlaag durfde.
+
+Dit geval was zeer treurig en een bewijs, dat zelfs de meest geoefenden
+bij dat werk, wel eens falen kunnen,--maar dit soort van bergbeklimmen
+ligt reeds sinds eenige jaren boven mijne krachten, en daarom sloeg
+ik er verder ook geen acht op. Maar ik had een reismakker, die reeds
+zonder dergelijke verhalen niet vrij was van duizeligheid op smalle
+bergpaden, en nu deed dit bij hem den beker overloopen. Toen we ons
+gereed maakten om op te breken en nog meer heerlijkheden te gaan
+aanschouwen, verklaarde hij al spoedig het verder klimmen op te
+geven. Loyaal liet hij mij de vrijheid, alleen met den gids verder
+te gaan, maar hij zag er zelf van af. Daar stond ik nu; ik zag het
+beloofde land en zou het niet betreden, want na eene korte aarzeling
+besloot ik den oud-vaderlandschen regel: samen uit, samen thuis te
+volgen, en we keerden dapper te zamen naar Vigo terug. Nog even een
+terugblik, want 't was toch wel pijnlijk: ik zou nu den mooisten
+dolomietenberg, den Schlern, niet beklimmen!
+
+Na ons in Vigo wat verfrischt te hebben, werd eene andere reisroute
+opgemaakt, en de reis naar de Karersee aanvaard. Zij had weinig
+bizonders, alleen links een mooi uitzicht op de bergwanden van het
+Luciadal, die we den vorigen dag afgedaald waren en westelijk, flauw
+in de verte, de Oertler en Oetzthaler Alpen. De Karerpas is eerder
+eene hoogvlakte; aan het einde biedt hij fraaie berggezichten op den
+Rothwand en den Latemar, en men vindt er drie uitstekende hotels:
+de Alpenrose, het Karerseehotel en het Hotel Latemar.
+
+Ik koos het laatste, en was als voetreiziger spoedig in de hanebalken
+ingekwartierd, 't Was overigens een keurig hotel en men was vol
+oplettendheid voor de gasten. Later maakte ik er het bureau opmerkzaam
+op, dat men eene fout had begaan. Ik was tevreden met mijne kamer,
+maar het zou, meende ik, verstandiger zijn geweest, indien men mij
+bij aankomst gevraagd had, of ik in de toeristenafdeeling wenschte te
+logeeren of niet; dan was de keus aan mij geweest en waarschijnlijk
+het voordeel aan hunne zijde.
+
+Na rust, verfrissching en een goed middagmaal togen we er op uit,
+om de Karersee te zoeken. Wegwijzers met duidelijke aanwijzingen
+maakten dit zeer gemakkelijk. Het voetpad liep door een bosch met
+hoog hout, doorkruist met tal van beekjes, die men aan alle kanten
+hoort murmelen. Diepe schaduw en volkomen stilte. Bij een bocht
+raakte het pad den zoom van het woud, en daar had ik nog een pijnlijk
+oogenblik--we zagen den Schlern voor ons liggen!
+
+Na eenigen tijd komt men op den straatweg en ziet het Karersee-hotel
+liggen, een prachtig gebouw in een sierlijken aanleg. Alles wat de
+nieuwere reiswereld voortreffelijks heeft, wordt daar aangeboden:
+telegraaf, telefoon, allerlei soort van baden, rijtuigen, rijpaarden
+en auto's ter keuze. Die snuivende, stinkende dingen maakten in die
+omgeving geen prettigen indruk. Een kwartier voorbij het hotel komt
+men aan de Karersee, een klein waterbekken, waar men 's avonds en
+'s morgens vroeg de heerlijkste spiegelingen van de omliggende
+bosschen en bergen heeft. Het was mooi, en toch, dat grootsteedsch
+gedoe was per slot van rekening in tegenspraak met de omgeving, en
+ofschoon de hotels mooi gebouwd zijn en heerlijk liggen, en ofschoon
+de Karersee niet onaardig is, komt het mij toch voor, dat voor deze
+punten te groote reclame gemaakt wordt. De reclame dient hier om
+de hotels bezoekers te bezorgen en vooral om ze als zomerverblijf
+in aanmerking te doen komen; maar zooals veel reclame zondigt zij
+niet zoozeer door onwaarheid, als wel door groote overdrijving.
+Het was een genot uit al die groote drukte rondom het meertje weer
+terug te zijn in het bosch met zijn frissche, kabbelende beekjes,
+en dezelfde wandeling nog eens terug te maken.
+
+Mij dunkt, de roep der meren in dit gedeelte van Tirol is wat
+overdreven. De ligging is gewoonlijk aardig; sommigen geven prachtige
+spiegelbeelden van de omliggende bergen, maar ze zijn klein. De
+Alleghe See was mij het aangenaamste. Waarschijnlijk is de indruk
+bij de vreemdelingen zoo sterk, omdat het land over 't algemeen arm
+aan water is.
+
+Het ging nu den volgenden morgen zeer vroeg het Eggenthal in, in de
+richting van Bozen. De morgen was nog frisch, maar de zon beloofde
+reeds wat voor den dag. De Karersee--de weg liep er langs--was in
+den vroegen morgen al niet veel beter dan op den middag. De weg
+kronkelde langs de berghellingen omlaag, verder van tijd tot tijd de
+schaduw van hoog hout. Achterwaarts kon ik een afscheidsblik op den
+Rosengarten en de Latemargroep werpen. Rechts stak van tijd tot tijd
+de Schlern zijne klippen omhoog, en vooruit vertoonden zich, heel in
+de verte de sneeuwkoppen van de Oertler alpen, die ik voor drie jaar,
+op eene voetreis door Grauwbunderland, beklommen had. Frissche wilde
+beken stortten hier en daar van de bergen neer; in de weiden was
+veel vee, en de schilderachtige houtzaagmolens gaven van tijd tot
+tijd een aangenaam rustpunt aan het oog, vermoeid van het rondzien
+in de groote ruimte van het dal.
+
+Welschnofen is de eerste plaats die men doorkomt, een aardig gelegen
+dorp, waar tal van kleine hotels gelegenheid tot zomerblijf aanbieden;
+ze waren alle goed bezet. In het Kreuz-hotel nam ik eene korte
+rust en een landelijk ontbijt. De zon begon te braden; er was een
+oude weg, die door het dorp, en verder door bosch en kreupelhout,
+dat eenige schaduw gaf, voerde en die later weder op den straatweg
+uitkwam. De zon steeg hooger en hooger; en daar er geen wind was,
+werd de hitte ondragelijk. Het stof warrelde op voor de voeten en
+kwam warm op aangezicht en handen neêr. Tegen mijne gewoonte was ik
+genoodzaakt onder de boomen rust en wat koelte te zoeken; maar--de
+weg moest toch afgelegd worden. Bijna twee uur na het verlaten van
+Welschnofen, bereikte ik het onaanzienlijke dorp Bernabrück; al maar
+verder; een paar uur later een bord langs den weg, waarop een kastelein
+aankondigde, dat hij altijd versche forellen kon opdienen, met keur van
+frissche wijnen en bier van het vat! Al maar verder, door de brandende
+zon, op den gloeienden weg. Eene bergbeek die mij gezelschap kwam
+houden, was nog te ver beneden den weg, om verfrissching te kunnen
+aanbrengen. Eene herberg met eene inrichting waarvoor ik die menschen
+toen onuitsprekelijk dankbaar was. Zij hadden daar nl. den straatweg
+en eene ruimte naast het huis overdekt met planken, flink hoog; dit
+keerde zon en licht en gaf een weinig tocht; wel eene kunstmatige
+maar toch eene heerlijke oase. De waardin had al hare tafeltjes met
+bloemen versierd; toch was dit de ware plaats nog niet; de man van
+de versche forellen woonde nog verder. Al maar voort! een frissche
+watermolen en eindelijk de herberg Zum Wasserfall. Daar nam ik rust;
+het was op 22 kilometer van de Karersee en nog 11 kilometer van Bozen.
+
+De man had ook eene rustplaats voor zijn huis, maar niet overdekt
+en dus veel te warm. Op raad van eene vriendelijke dienstdoende werd
+dus plaats genomen in de eetzaal. Eenige daar aanwezige gasten hadden
+zich allen naar de heerschende temperatuur gekleed, of liever gezegd,
+de heeren hadden alles af- en uitgedaan, wat men zoo in het openbaar
+maar verwijderen kon, en de dames hadden dat voorbeeld gevolgd,
+zoodat zij voor 't meerendeel in groot gala schenen.
+
+De forellen waren aanwezig in een vijver naast de eetzaal en werden
+op bestelling gevangen. Arme beesten! 't Was hun waarschijnlijk ook
+te warm om veel pogingen tot ontsnappen te doen. Een eenvoudig goed
+maal met forellen en nog wat, en een glas lichte koele wijn, deden
+het hunne om de rust tot eene hoogst aangename te maken. De wandeling
+werd daarna hervat; het dal werd eng maar de beek, die reeds lang den
+straatweg gevolgd had, had in kracht gewonnen en bracht nu althans
+eenige verfrissching aan, dubbel noodig, want het dal werd steeds
+enger en werd nu eene reusachtige kloof aan weêrszijde begrensd door
+hooge, steile porphier-wanden. De rotspartijen waren ontzettend stout,
+en de Karneidbach stroomde er dartelend in de grilligste wendingen
+en met de stoutste sprongen door. Verscheidene tunnels geven nog wat
+schaduw en wat koelte; bij den uitgang van een dier tunnels een flinke
+waterval. Voor de liefhebbers was een brugje over den stroom geslagen,
+van waar men den val nog beter kon zien. Ik was te loom om op dat
+brugje te klimmen. De zon stond nu bijna loodrecht boven de kloof, er
+was geen schaduw meer. Een heerlijk uitzicht op het kasteel Karneid,
+een in den oorspronkelijken oud-duitschen stijl gerestaureerd kasteel,
+dat boven op een der rotswanden liggende, indertijd blijkbaar gebouwd
+was om de toegangen tot de kloof te beheerschen,--was ter nauwernood
+in staat om mij uit den dommel te wekken, waarin ik langzamerhand
+geraakt was. Een dorpje Kardaun, en een station! De dienstregeling
+wees aan, dat na een kwartier wachtens een trein zoude passeeren,
+die te Waidbrück stopte. Waidbrück zou de plaats zijn geweest waar
+de voorgenomen tocht over de Vajolethut en den Schlern mij gebracht
+zoude hebben, en waar de koffer stond!
+
+Het station Kardaun lag óók al in de volle zon, en het was alsof de
+laatste dag mijner voetreis met gloeiende stralen in mijn geheugen
+geprent moest worden. Vreeselijke ironie,--te Waidbrück zoude
+ik in de Zon logeeren! Maar gelukkig lag die Zon in de schaduw,
+en het eigenaardig ingericht hotel was juist geschikt voor dat
+weêr. Het hoofdgebouw bevatte de slaapkamers, was niet hoog en lag
+onder zware boomen; de vertrekken waren dien ten gevolge koel. De
+eet- en conversatiezalen waren aan de overzijde van de straat, iets
+achteruit gebouwd, en bij eene warmte als toen, zaten de gasten allen
+aan tafeltjes op dat pleintje en op de straat. Kwam er een wagen of
+rijtuig voorbij, dan stond men maar op en zette zijn tafeltje wat op
+zijde, om de noodige ruimte te maken.
+
+Waidbrück is een aardig gelegen, onregelmatig gebouwd dorp aan de
+Eisak. De huizen langs den stationsweg liggen in tuinen en zijn
+zelf met bloemen versierd en bovendien met meer of min geslaagde
+muurschilderingen bedekt; vooral het hotel de Zon muntte uit door
+bonten tooi.
+
+De avond werd intusschen aangenaam op de straat doorgebracht. Men
+had mij al dikwijls, wanneer ik om warm eten vroeg, Kaiserfleisch
+aangeboden; veiligheidshalve had ik echter tot nu toe aan meer bekende
+gerechten de voorkeur gegeven. Nu scheen het wel boven aan te staan,
+en ik wilde Tirol niet verlaten, voor dat ik met dien schotel kennis
+had gemaakt. Het Kaiserfleisch kwam en bleek te bestaan uit gekookt
+mager varkensvleesch, waarbij eene goede portie zuurkool toegediend
+werd. Een vreemd gerecht in die warme zomerdagen, maar 't smaakte
+goed, naar ik ook den spraakzamen waard op zijne vraag mededeelde. De
+man vertelde me onder veel meer ook nog, dat het dien dag daar ook
+zoo onmenschelijk heet geweest was, zeker wel de warmste dag van het
+jaar. Eene ware opluchting, want onder al het uitgestane had de vrees
+mij bekropen, dat niet de warmte zoo overweldigend geweest was, maar
+dat mijn weerstandsvermogen te kort schoot, eene onaangename gedachte
+voor een voetreiziger van zeer rijpen leeftijd. Des avonds maakte
+ik nog eene slenterwandeling door het dorp en had ik nog een aardig
+kijkje op het slot Trostburg, dat heel hoog op de bergen ligt. Den
+volgenden morgen nog eene frissche wandeling langs de Eisak, en toen
+in den trein.
+
+Het ging in eens door tot Innsbrück, waar in het station juist tijd
+genoeg was om een goed en vlug gediend middagmaal te gebruiken,
+en toen weer verder doorgespoord naar Bregenz. Ik had het meer van
+Constanz nog nooit gezien en wenschte daar op de terugreis kennis
+mede te maken. Des avonds tegen 7 uur kwam ik in het hotel Montfort
+te Bregenz aan. In den tuin van het hotel gebruikte ik het avondmaal
+en ging toen eene wandeling door de stad en langs het meer maken,
+en dat te eer, omdat ik onder tafel had hooren rondbellen, dat de
+Vereeniging voor Volksvermaken dien avond een groot concert gaf in
+de promenade, met giorno-verlichting.
+
+Het was reeds avond toen ik door eene smalle kastanjelaan het meer
+naderde, om bij eene buiging van den weg de zon heerlijk boven
+het meer te zien ondergaan, met eene vreemde maar allerprachtigste
+weêrspiegeling in het water. De watervlakte was bladstil, maar in de
+verte voorbijvarende stoombooten veroorzaakten eene lichte deining,
+die het zonnebeeld op allervreemdste wijze onderbrak. Er loopt,
+zoo ver de stad en eene vooruitspringende landtong gaan, eene goed
+geplaveide kade om het meer; er waren tal van visschers en wandelaars
+en tal van soldaten en officieren vertegenwoordigden in verschillende
+uniformen het oostenrijksche garnizoen.
+
+De promenaden der stad, een zeer sierlijke en goed beplante aanleg,
+waren over een gedeelte afgezet met koorden, en om de afgezette
+ruimte, waar een uitstekend orkest speelde, te betreden, betaalde
+men 10 cents. Die avond aan het meer was uiterst genotvol. Ik genoot
+op eene bank vlak aan het water van de muziek. Links van mij was de
+open watervlakte eenigszins verlicht; vooruit en rechts was alles
+zwart en donker door de weerspiegeling van hooge met bosch begroeide
+bergwanden. Tal van roeibootjes bewogen zich zachtjes op 't water
+heen en weer, allen met een roode lantaarn voorop, die wanneer de
+bootjes zich verwijderden en men het plassen der roeispanen niet meer
+hoorde, den indruk gaven van zwevende lichten, van ronddwarrelende
+gloei-kevers. Het talrijke publiek was zeer kalm; zweeg de muziek, dan
+hoorde men weinig meer dan het kabbelen van eene doorkomende deining
+tegen den kaaimuur. Daar togen eenige sloepen onder vol zeil de bocht
+uit, en manoeuvreerden sierlijk om elkander henen, naar buiten in het
+verlichte deel van het meer, kalm en statig, want er was bijna geen
+wind. Slechts nu en dan een zuchtje. 't Trok de aandacht, dat die door
+elkaar dwarrelende sloepen op een gegeven oogenblik allen terugkeerden;
+en toen zij in het donkere water kwamen, ontstaken zij achtereenvolgens
+juist genoeg bengaalsch vuur om het eigen tuig te belichten, zonder
+verder licht te verspreiden. Een heerlijk gezicht, die sterk rood
+en wit gekleurde zeilen in die geheel donkere omgeving, altijd in
+beweging en steeds in de diepste stilte. De muziek speelde lang, en
+in de pauzen telkens zoo'n lichtfeest op het water--geen wonder dat
+ik tot aan het einde bleef en eerst laat in het hotel terugkeerde. Het
+was een onvergetelijke avond daar te Bregenz aan de Bodensee!
+
+Den volgenden ochtend vroeg weer naar de haven, om met de boot
+naar Constanz te varen. Weder een zonnige dag; we voeren langs de
+oostzijde van het meer en hadden een vriendelijk uitzicht op de
+vlakke landstreek met hare aardige dorpjes en steden; de westzijde
+had nu het scherpe zonlicht en verloor daardoor veel van het fraais,
+dat anders het berggezicht moet opleveren. Ik geloof dat het te Lindau
+was, waar we van boot moesten veranderen, zoodat we in Oostenrijk aan
+wal stapten en eenige schreden verder in Duitschland weer aan boord
+gingen. Het was bijna eene tooneelvoorstelling, zooals we door de
+eene douane gingen, een eind langs de haven kuierden en daar weer
+door eene andere douane moesten passeeren eer we aan boord konden
+gaan. De beambten hadden tegenover onze eenvoudige verklaring geen
+bezwaar en lieten alle reizigers ongemoeid door.
+
+Tegen den middag kwam de boot te Constanz. Daar geeft men zijne bagage
+in het Zollamt in bewaring en gaat dan de stad in. Bij vertrek wordt
+de bagage onderzocht.
+
+Constanz is een merkwaardig oud stadje, met veel bezienswaardige oude
+gevels; onder meer het raadhuis met eene schilderachtige binnenplaats.
+
+De zeer nieuwe bouwstijl heeft zich in de aanbouw zijnde nieuwe
+stadswijken niet onbetuigd gelaten. Men duizelt van die afwijkende
+vormen, waarbij het schoone, naar het schijnt, vooral gezocht wordt
+in het zonderlinge. Eene wandeling langs den Rijn, die hier reeds
+met kracht verder stuwt, is zeer de moeite waard.
+
+Te ongeveer drie uur verliet ik Constanz weer, na nog genoten te hebben
+van eene aubade aan een inspecteerend generaal, en na eene wandeling in
+den stadstuin, onder hoog opgaand geboomte aan den oever van het meer.
+
+De reis ging verder per boot, het meer en den Rijn af naar
+Schaffhausen. Dat was eene hoogst aangename vaart. Na een tijd op het
+open meer gestoomd te hebben en het aardige dorp Ermatingen voorbij
+gevaren te zijn, kregen we rechts het heerlijke eiland Reichenau
+en links, bijna in het groen verscholen, het kasteel Arenenberg,
+waar Napoleon III in zijne jeugd verblijf hield, en dat thans door
+keizerin Eugenie voor een liefdadig doel is afgestaan. We zien de
+oevers allengs elkander naderen en de vernauwing van het meer wordt
+ten laatste een rivier; we bevaren nu vader Rijn, hier een krasse
+oude heer, die zijne wateren met volle mannenkracht voortstuwt. Tal
+van hoogst schilderachtige dorpen, daaronder vooral Berlingen en
+het stadje Stein am Rhein, en verderop Dieszenhofen, tooiden het
+landschap weergaloos fraai. Een paar houten bruggen in overouden vorm
+schenen hier en daar de verdere vaart te versperren. Het water was
+zeer hoog; de kapitein deelde mij mede, dat er ongeveer twee meter
+meer water stond dan gewoonlijk. Vandaar dat op vele plaatsen de
+boomen met hunne takken in het water hingen, die het uitzicht steeds
+bekoorlijker maakten. Hier en daar gaven scherpe bochten nog fraaier
+uitkijk. Stroomversnellingen, om angstigen zeer angstig te maken;
+de boot ging soms met een zetje van den eenen oever naar den anderen
+over, om dan, met tegenslag der raderen, toch nog met snelle vaart
+vooruit te schieten. En bij al dat fraais trof ik allervermakelijkst
+reisgezelschap; een aantal heeren en dames, opzichtig uitgedost en
+zeer spraakzaam, in hun gesprek aanhoudend van een duitsch dialekt in
+leelijk amerikaansch-engelsch overspringend. Zij bootsten met hunne
+talen de boot na bij het verwisselen van het vaarwater.
+
+Dichter bij Dieszenhofen komend, raakte het engelsch op den
+achtergrond, en kreeg het duitsche dialekt den boventoon. Ik hoorde
+zeggen: "Wij worden stellig afgehaald!" Waarop eene andere partij
+liet volgen: "En wij worden afgehaald met rijtuig en paard!" De
+derde partij riep toen: "En wij worden afgehaald met rijtuig en twee
+paarden!" Toppunt van glorie, toen er drie rijtuigen elk met twee
+paarden te Dieszenhofen op de kade stonden te wachten.
+
+Ze was hun gegund die glorierijke aankomst in hun land; het waren
+alle gezinnen die voor vele, jaren hun vaderland hadden verlaten en
+naar Amerika waren verhuisd, om daar eenig fortuin te maken. Zij waren
+geslaagd, al waren zij blijkbaar niet tot de hoogste millioenen-sport
+opgeklommen, en kwamen nu op bezoek bij hunne bloedverwanten in het
+oude land.
+
+Men komt te Schaffhausen aan, aan den voet van het oude kasteel
+Munot. Den waterval had ik reeds herhaaldelijk bezocht, en ik
+besteedde nu den volgenden morgen de uren voor mijn vertrek, om de
+schilderachtige stad nog eens op mijn gemak te bekijken. Die oudere
+huizen met hunne fraaie erkers, waarop de wapens der stichters en
+vroegere bewoners sierlijk uitgebeiteld waren, of bij ontstentenis van
+heraldiek, aardige voorstellingen met bloemfestoenen of zinnebeelden
+van handel, landbouw of nijverheid, deden het goed in die kronkelende
+straten. Schaffhausen is bovendien eene zeer welvarende plaats met
+flinke nieuwe wijken naast hare oude monumenten.
+
+Van Schaffhausen spoorde ik naar Singen, toen over de Schwarzwaldlijn
+en over Frankfort en Keulen naar Amsterdam terug.
+
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Zuid-Tirol, by G. Bosch
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ZUID-TIROL ***
+
+***** This file should be named 19866-8.txt or 19866-8.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/1/9/8/6/19866/
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at http://www.pgdp.net/
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card
+donations.  To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
+
+*** END: FULL LICENSE ***
+
diff --git a/19866-8.zip b/19866-8.zip
new file mode 100644
index 0000000..40c997d
--- /dev/null
+++ b/19866-8.zip
diff --git a/19866-h.zip b/19866-h.zip
new file mode 100644
index 0000000..6800f63
--- /dev/null
+++ b/19866-h.zip
diff --git a/19866-h/19866-h.htm b/19866-h/19866-h.htm
new file mode 100644
index 0000000..564b9e1
--- /dev/null
+++ b/19866-h/19866-h.htm
@@ -0,0 +1,1767 @@
+
+<!DOCTYPE html
+PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/loose.dtd">
+
+<!-- This HTML file has been automatically generated from an XML source, using XSLT. If you find any mistakes, please edit the XML source. -->
+<html   lang="nl-1900">
+<head>
+<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=ISO-8859-1">
+
+<title>The Project Gutenberg eBook of Zuid-Tirol</title>
+<link rel="schema.DC" href="http://dublincore.org/documents/1998/09/dces/">
+<meta name="author" content="G. Bosch">
+<meta name="DC.Creator" content="G. Bosch">
+<meta name="DC.Title" content="Zuid-Tirol">
+<meta name="DC.Date" content="##### 2006">
+<meta name="DC.Language" content="nl-1900"><style type="text/css">
+
+
+body
+{
+font: 100%/1.2em "Times New Roman", Times, serif;
+margin: 1.58em 16%;
+text-align: left;
+}
+
+.titlePage
+{
+border: #DDDDDD 2px solid;
+margin: 3em 0% 7em 0%;
+padding: 5em 10% 6em 10%;
+}
+
+h1.docTitle
+{
+font-size:1.6em;
+line-height:2em;
+}
+
+h2.byline
+{
+font-size:1.1em;
+font-weight:normal;
+line-height:1.44em;
+}
+
+span.docAuthor
+{
+font-size:1.2em;
+font-weight:bold;
+}
+
+h2.docImprint
+{
+font-size:1.2em;
+font-weight:normal;
+}
+
+.transcribernote
+{
+background-color:#DDE;
+border:black 1px dotted;
+color:#000;
+font-family:sans-serif;
+font-size:80%;
+margin:2em 5%;
+padding:1em;
+}
+
+.div0
+{
+padding-top: 5.6em;
+}
+
+.div1
+{
+padding-top: 4.8em;
+}
+
+.index
+{
+font-size: 80%;
+}
+
+.div2
+{
+padding-top: 3.6em;
+}
+
+.div3, .div4, .div5
+{
+padding-top: 2.4em;
+}
+
+.footnotes .body,
+.footnotes .div1
+{
+padding: 0;
+}
+
+h1, h2, h3, h4, h5, h6
+{
+clear: both;
+font-style: normal;
+text-transform: none;
+}
+
+h3
+{
+font-size:1.2em;
+line-height:1.2em;
+}
+
+h3.label
+{
+font-size:1em;
+line-height:1.2em;
+margin-bottom:0;
+}
+
+h4
+{
+font-size:1em;
+line-height:1.2em;
+}
+
+h4.lghead
+{
+margin-left:10%;
+margin-right:10%;
+}
+
+.alignleft
+{
+text-align:left;
+}
+
+.alignright
+{
+text-align:right;
+}
+
+.alignblock
+{
+text-align:justify;
+}
+
+p.poetry
+{
+margin:0 10% 1.58em;
+}
+
+p.line
+{
+margin:0 10%;
+}
+
+p.argument,p.note
+{
+font-size:0.9em;
+line-height:1.2em;
+text-indent:0;
+}
+
+p.argument
+{
+margin:1.58em 10%;
+}
+
+div.epigraph
+{
+font-size:0.9em;
+line-height:1.2em;
+margin:1.58em 20% 1.58em 0;
+}
+
+.floatLeft
+{
+float:left;
+margin:10px 10px 10px 0;
+}
+
+.floatRight
+{
+float:right;
+margin:10px 0 10px 10px;
+}
+
+p.figureHead
+{
+font-size:100%;
+text-align:center;
+}
+
+.figure p
+{
+font-size:80%;
+margin-top:0;
+text-align:center;
+}
+
+p.smallprint,li.smallprint
+{
+color:#666666;
+font-size:80%;
+}
+
+p.question
+{
+margin-bottom:0;
+text-align:left;
+}
+
+p.answer
+{
+margin-top:0;
+text-align:right;
+}
+
+p.explanation
+{
+font-size:smaller;
+margin-left:0.9em;
+margin-right:0.9em;
+}
+
+.leftnote
+{
+font-size:0.8em;
+height:0;
+left:1%;
+line-height:1.2em;
+position:absolute;
+text-indent:0;
+width:14%;
+}
+
+.pagenum
+{
+display:inline;
+font-size:70%;
+font-style:normal;
+margin:0;
+padding:0;
+position:absolute;
+right:1%;
+text-align:right;
+}
+
+a.noteref
+{
+font-size: 80%;
+text-decoration: none;
+vertical-align: 0.25em;
+}
+
+div.footnotes
+{
+margin-top: 1em;
+padding: 0;
+}
+
+hr.fnsep
+{
+margin-left: 0;
+margin-right: 0;
+text-align: left;
+width: 25%;
+}
+
+p.footnote
+{
+font-size: 80%;
+margin-bottom: 0.5em;
+margin-top: 0.5em;
+}
+
+p.footnote .label
+{
+float: left;
+text-align:left;
+width:2em;
+}
+
+.footnotes td, .footnotes th, .footnotes .tablecaption
+{
+font-size: 80%;
+}
+
+
+.poem
+{
+margin-left:5%;
+position:relative;
+text-align:left;
+width:90%;
+}
+
+.poem h4
+{
+font-weight:normal;
+margin-left:5em;
+text-decoration:underline;
+}
+
+.poem .linenum
+{
+color:#777;
+font-size:90%;
+left:-2.5em;
+margin:0;
+position:absolute;
+text-align:center;
+text-indent:0;
+top:auto;
+width:1.75em;
+}
+
+.versenum
+{
+font-weight:bold;
+}
+
+.footnotes .line
+{
+font-size:80%;
+margin:0 5%;
+}
+
+.poem .i0
+{
+display:block;
+margin-left:2em;
+}
+
+.poem .i1
+{
+display:block;
+margin-left:3em;
+}
+
+.poem .i2
+{
+display:block;
+margin-left:4em;
+}
+
+.poem .i3
+{
+display:block;
+margin-left:5em;
+}
+
+.poem .i4
+{
+display:block;
+margin-left:6em;
+}
+
+.poem .i5
+{
+display:block;
+margin-left:7em;
+}
+
+.poem .i6
+{
+display:block;
+margin-left:8em;
+}
+
+.poem .i7
+{
+display:block;
+margin-left:9em;
+}
+
+.poem .i8
+{
+display:block;
+margin-left:10em;
+}
+
+.poem .i9
+{
+display:block;
+margin-left:11em;
+}
+
+span.corr
+{
+border-bottom:1px dotted red;
+}
+
+span.abbr
+{
+border-bottom:1px dotted gray;
+}
+
+span.measure
+{
+border-bottom:1px dotted green;
+}
+
+.letterspaced
+{
+letter-spacing:0.2em;
+}
+
+.smallcaps
+{
+font-variant:small-caps;
+}
+
+hr
+{
+clear:both;
+height:1px;
+margin-left:auto;
+margin-right:auto;
+margin-top:1em;
+text-align:center;
+width:45%;
+}
+
+h2.docImprint,h1.docTitle,h2.byline,h2.docTitle,.aligncenter,div.figure
+{
+text-align:center;
+}
+
+h1,h2
+{
+font-size:1.44em;
+line-height:1.5em;
+}
+
+h1.label,h2.label
+{
+font-size:1.2em;
+line-height:1.2em;
+margin-bottom:0;
+}
+
+h5,h6
+{
+font-size:1em;
+font-style:italic;
+line-height:1em;
+}
+
+p,p.initial
+{
+text-indent:0;
+}
+
+.poem .stanza
+{
+padding: .5em 0% .5em 0%;
+}
+
+p.quote,div.blockquote,div.argument
+{
+font-size:0.9em;
+line-height:1.2em;
+margin:1.58em 5%;
+}
+
+.pagenum a, a.noteref:hover, a.hidden:hover, a.hidden
+{
+text-decoration:none;
+}
+
+
+
+
+
+body
+{
+background: #FFFFFF;
+font-family: "Times New Roman", Times, serif;
+}
+
+body, a.hidden
+{
+color: black;
+}
+
+h1, h2, h3, h4, h5, h6
+{
+color: #001FA4;
+font-family: Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif;
+}
+
+p.byline
+{
+font-style: italic;
+margin-bottom: 2em;
+}
+
+.figureHead, .noteref, span.leftnote, p.legend, .versenum
+{
+color: #001FA4;
+}
+
+.rightnote, .pagenum, .linenum, .pagenum a
+{
+color: #AAAAAA;
+}
+
+a.hidden:hover, a.noteref:hover
+{
+color: red;
+}
+
+
+</style></head>
+<body>
+
+
+<pre>
+
+The Project Gutenberg EBook of Zuid-Tirol, by G. Bosch
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+
+Title: Zuid-Tirol
+       De Aarde en haar Volken, 1907
+
+Author: G. Bosch
+
+Release Date: November 19, 2006 [EBook #19866]
+
+Language: Dutch
+
+Character set encoding: ISO-8859-1
+
+*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ZUID-TIROL ***
+
+
+
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at http://www.pgdp.net/
+
+
+
+
+
+
+</pre>
+
+
+<div class="body"><a id="d0e67"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e67">105</a>]</span><div class="&#xA; div1">
+<h2>Zuid-Tirol.</h2>
+<p class="byline">door <span class="smallcaps">G. Bosch.</span></p>
+<p></p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/p1907-105.jpg" alt="Niederdorf." width="720" height="525"><p class="figureHead">Niederdorf.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p style="&#xA; background: url(images/in1907-105.gif) no-repeat top left;&#xA; &#xA; padding-top: 60px;&#xA; "><span style="&#xA; float: left;&#xA; width: 80px;&#xA; height: 90px;&#xA; background: url(images/in1907-105.gif) no-repeat;&#xA; &#xA; background-position: 0px -60px;&#xA; &#xA; text-align: right;&#xA; color: white;&#xA; ">N</span>aar het land der dolomieten!
+
+</p>
+<p>Er is in de latere jaren zoo verbazend veel over de dolomieten geschreven; men vindt er zaakkundige opstellen over in verschillende
+tijdschriften; men heeft ook reisbeschrijvingen van het dolomietenland, en men vindt tal van novellen, die geheel of gedeeltelijk
+in die streken afspelen en dan ook nog boeiende beschrijvingen van de heerlijke natuur daar bevatten. Somwijlen werd wel eens
+de gedachte gewekt, of dat vooropstellen van die dolomieten wel zoo geheel onwillekeurig was, en of er niet een hoofd en eene
+hand achter staken, die belang hadden bij het bespreken van die landstreek. De reclame stelt in deze tijden zooveel middelen
+in het werk, dat men wel eens achterdochtig wordt.
+
+</p>
+<p>En het mooiste van alles is, dat dikwijls de streek, die dan besproken wordt als het land der dolomieten, en die het meest
+door de reizigers bezocht wordt, eigenlijk geen dolomieten heeft. De echten vindt men hoofdzakelijk op eene betrekkelijk kleine
+plek bijeen: &#8217;t zijn de Fassaner bergen, de Langkofel, de Rosengarten en de Schlern. De prachtige bergen in het Ampezzaner
+dal, zoo als de Cristallo, de Hohe Gaisl, de Sorapis, zijn geen eigenlijke dolomieten, en toch zijn het die bergen en hunne
+omgeving, die het meest bezocht worden. De geologen verstaan onder dolomieten kalkbergen, die rijk aan magnesia zijn. Voor
+den leek onderscheiden zij zich van elke andere bergvorming door sterk sprekende bijzonderheden in hun uiterlijk. Zij vormen
+altijd hoogst eigenaardige landschappen; de dalen zijn rijk aan groen, heuvelachtig, hier en daar in andere rotssoorten gewone
+vormen toonend, maar daar boven rijzen dan de dolomieten in de zonderlingste gedaanten omhoog. Scherp in lijnen, weerstand
+biedend aan alle verweering; torens, naalden en kanteelen, alsof ze zoo uit den bodem omhoog zijn gedreven, op overblijfselen
+van oude burchten gelijkend. En die vreemde vormen vertoonen zich, al naarmate zij door den regen bevochtigd, door de zon
+beschenen of door wolken overschaduwd worden, nu eens rozerood of zilverwit, dan donkerbruin, rood als gloeiend metaal, aschgrauw,
+diep indigoblauw of goudgeel.
+
+</p>
+<p>Men kan echter de dolomieten bezoeken en tevens <a id="d0e88"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e88">106</a>]</span>wat meer van Tirol zien. Heeft de lezer lust mij op een dergelijken tocht te vergezellen, dan houde hij mij ten goede, dat
+ik de prachtige punten tusschen ons land en Tirol onbesproken laat; hij vertrekke met mij des namiddags uit Amsterdam en reize
+over Keulen, Frankfort, Wurzburg, M&uuml;nchen, Innsbr&uuml;ck en Franzenfeste in eens door naar Niederdorf, een groot dorp, dat op
+zich zelf weinig beteekenis heeft, maar dat een goed uitgangspunt is voor een voetreis in Tirol. Men komt er &#8217;s avonds tegen
+acht uur aan, maar de treinen hebben er een standvastige vertraging, soms wel eens wat grooter dan &#8217;t geduld van den reiziger
+die reeds 24 uur in den trein zit.
+
+</p>
+<p>Het hotel &#8220;Schwarze Adler&#8221; doet echter dien tegenval spoedig vergeten. Men brengt er een rustigen nacht door, en gevoelt zich
+den volgenden morgen volkomen uitgerust en bekwaam om de voetreis te aanvaarden; de ransel wordt gepakt en de koffer per post
+vooruitgezonden. Daarbij moet men er echter op letten, hem altijd aan een hotel in Oostenrijk te zenden; verzending poste-<i>restante</i> wordt niet toegelaten, en eene bestemming naar een italiaansche plaats heeft tengevolge, dat hij op de grenzen blijft liggen.
+
+
+</p>
+<p>Het was een heldere, zonnige morgen toen ik Niederdorf verliet; aanvankelijk was de weg duidelijk aangewezen, maar spoedig
+kwam ik aan een kruisweg, die niet op de kaart stond; het was een voetpad, blijkbaar ontstaan nadat de kaart geteekend was,
+en het scheen eene afkorting te zijn. Op goed geluk sloeg ik het in; Schluderbach was mijne bestemming en die wandeling, van
+niet meer dan 5&frac12; uur, gaf vrijheid eens een uurtje om te dolen. Nauw had ik 500 pas geloopen, toen ik aangeroepen werd door
+een heer, die hoopte dat ik hem den weg naar de Pragser Wildsee zou kunnen wijzen! Onze wegen liepen aanvankelijk samen, maar
+per slot van rekening wisten we geen van beiden of we op den goeden weg waren. De man was uit Weenen en maakte met zijne vrouw
+voettochtjes in die omstreken; een uurtje bleven we onder aangenaam gesprek bijeen, toen we we&ecirc;r op een rijweg kwamen en de
+overtuiging kregen, dat we ons zonder noodzaak bezorgd gemaakt hadden, want de rijweg bleek korter te zijn dan het voetpad,
+all&eacute;&eacute;n aangelegd ten behoeve van een paar boerderijen hoogerop tegen de berghelling gelegen. Het gezelschap sloeg rechtsaf
+naar de Pragser Wildsee, en ik ging recht door; de streek was liefelijk, maar onderscheidde zich in niets van eene prettige
+bergpartij overal elders. Ik liet het dorpje Alt-Prags links liggen, had nog een aardig kijkje op de badgebouwen daar, en
+bereikte tegen den middag het hotel Br&uuml;ckele, waar tevens de straatweg ophoudt; een aangenaam oord om wat te rusten en zich
+te versterken. Na een stevige wandeling door een fraai mastbosch, met prachtige uitzichten achterwaarts op den Schwalbenkofel
+en den Daunkofel, zag ik links den dolomietberg, den <span class="corr" title="Bron: D&ucirc;rrenstein">D&uuml;rrenstein</span> zich verheffen, niet te miskennen tusschen de andere bergruggen. Daar waren nu die hoekige lijnen, met hier en daar alleenstaande
+torens; de geheele helling was kaal en licht gekleurd onder de felle zon. Op het bosch volgden golvende weidevelden en aan
+&#8217;t einde daarvan eene kleine bergvlakte, waarop een fraai gebouwd hotel, dat tot verpoozen uitlokte.
+
+</p>
+<p>Het hotel was rijk en smaakvol, geheel als zomerhuis ingericht, en bood den gasten alle denkbare gemakken aan. Het bergpanorama
+was heerlijk mooi: de hooge toppen hadden allen nog sneeuw en glinsterden in volle pracht onder eene felle belichting. Verder
+gaande had ik eerst het gezicht op den Cadini; toen kwam de fraaie massa van den Monte Cristallo te voorschijn, en al dat
+fraais en al die prachtige lijnen werden op eens ondervangen door een leelijken, vormloozen sta in den weg,&#8212;een sperfort;
+allerlei borden wijzen aan, dat men er niet op mag, dat men niet teekenen en niet fotografeeren mag; van tijd tot tijd komt
+men een soldaat tegen, dien de verveling op het gezicht staat te lezen, en ofschoon men er verder niets mede te maken heeft,
+is het toch eene opluchting als het ding achter den rug is. Het pad kronkelt nu weder door dichte bosschen steil omlaag tot
+Schluderbach. Het was avond toen ik er aankwam, en na het eten moest ik mijn avondwandeling spoedig afbreken om de koude;
+toch was er geen wind en de lucht was helder.
+
+</p>
+<p>Schluderbach ligt in eene verrukkelijke bergkom, tegenover het dal Popena; in de verte boven dat dal ziet men weer de Cadinigroep,
+nog heerlijk door de laatste zonnestralen verlicht; rechts wordt het dal bewaakt door de geweldige kalkrotsen van de Hohe
+Gaisl en links door den Cristallin. Pl&ouml;ner&#8217;s Hotel te Schluderbach is misschien niet beter dan de drie anderen, maar maakte
+eene aangename uitzondering op den regel. In afwijking van de andere weelde-hotels, was men er even voorkomend voor den voetreiziger
+als voor de famili&euml;n die per auto kwamen aangestoven.
+
+</p>
+<p>Den volgenden morgen werd de reis we&ecirc;r vroeg aanvaard. Des nachts was de lucht sterk betrokken geworden en er viel vocht.
+De weg kronkelde langzaam in het dal Popenabassa omhoog, eene boschrijke streek met van tijd tot tijd trotsche berggezichten.
+Al spoedig is men de grenzen over en in Itali&euml;; een paar grenspalen en een schilderhuisje, dat als douanekantoor dienst heette
+te doen, wezen aan dat men een anderen bodem betrad; de grenswachters waren in eene bijna uitgedroogde beek aan &#8217;t visschen
+en riepen mij uit de verte wat toe; ik groette hen met vriendelijk handgebaar en kon ongestoord doorgaan.
+
+</p>
+<p>Achterwaarts heeft men geruimen tijd een prachtig uitzicht op de bergen van Schluderbach; vooruit is het even mooi: links
+de Monte Pian, rechts de heerlijke Cristallin; men komt in groote weide vlakten en gaat eindelijk steil naar boven naar den
+Col de Sant Angelo, die weinig engelachtigs heeft behalve zijn naam. De weg slingert nu eenigen tijd door lage moerasachtige
+grasvelden in eene verbreeding van het dal; &#8217;t ziet er bijna somber uit. Er vertoonen zich enkele huizen, tot men op eens,
+om den hoek van een dier gebouwen, voor het vriendelijke meer der Missurina komt. Heerlijk uitzicht daar op die kalme watervlakte;
+aan drie kanten donkere en begroeide bergen; in het Noord-Oosten ziet men de Drei-Zinnen, een wonderlijke bergformatie, die
+ik reeds van het terras van het D&uuml;rrensteinhotel had waargenomen; die drie rotsgevaarten verheffen zich daar zelfstandig uit
+het bergvlak omhoog, als versterkte torens; aan hun voet ligt meestal sneeuw opgewaaid, waardoor zij nog donkerder tegen de
+lucht afsteken. Oostelijk van het <a id="d0e108"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e108">107</a>]</span>meer de Cadini, zuidwaarts de Marmarole, de Antilao en de Sorapis. Vooral deze laatste berggroep maakte een heerlijken indruk.
+Licht van kleur, soms zich tegen de lucht verliezend; los van lijnen en toch zich statig verheffend en rots op rots stapelend,
+vormt zij den schoonsten achtergrond voor het meer, zich helder spiegelend in het donkere water.
+
+</p>
+<p>Om het meer staan eenige hotels en herbergen, die hoe gewenscht ook voor de zomergasten, in staat zouden zijn om den indruk
+van het fraaie landschap te bederven, indien de Sorapis niet den boventoon behield. Wat zou dat landschap met het meer der
+Missurina mooi zijn, als er niet van die blufferige dingen omheen stonden!
+
+</p>
+<p>Het weer was er niet beter op geworden. Het stofregende toen ik langs het meer over eene alpenweide weder in bosschen en in
+Oostenrijk kwam. Slechts een paal duidde hier de grens aan. Links kwamen de koppen der Marmarole van tijd tot tijd door de
+boomen gluren, rechts had ik de stoute hellingen van de Cristallo-groep. &#8217;t Was heerlijk wandelen in dat heerlijke mastbosch;
+prachtige zware boomen schoten als uitloopers omhoog op de wortels van oudere stronken, overblijfselen van de woudreuzen die
+voor honderd jaren hier het landschap beheerschten. Groene plekken, dicht met gras en tal van bloemen begroeid, noodigden
+tot rusten, vooral toen de zon even door de wolken brak. Dat zijn van die heerlijke oogenblikken, die slechts voor den voetreiziger
+zijn weggelegd. Bij betrokken lucht en dreigenden regen kan hij de omgeving bezien, de bosschen bewonderen, de lijnen der
+bergen volgen; maar hooger gaan zijn indrukken niet, tot op eens de wolken breken en de zon, te voorschijn tredend, alles
+bestraalt met eene zee van licht, duizend maal weerkaatst door de ontelbare druppels die als kristallen parels aan de bladeren
+hangen. De boomstronk waarop ik mij om te rusten had neergezet, was inwendig vermolmd, zoodat, ik zat als in een leunstoel
+en mijne geheele aandacht kon wijden aan de stoute lijnen der Cristallo-bergen. De aandacht ging over in staren op die rotsvormen,
+nu zoo fel door het waterzonnetje beschenen; en of het nu kwam door onwillekeurig terug te denken aan den naam dier bergen,&#8212;het
+kwam mij voor dat de uitstekende rotspunten, nat van den regen en bestraald door de zon, aan de omtrekken doorschijnend werden,
+en zoo kwam ik langzaam aan onder den indruk van een geheelen berg van glinsterend kristal voor mij te zien. Een gezelschap
+Engelschen, die aan mij&#8212;even vreemd d&aacute;&aacute;r, als zij,&#8212;in bijna onverstaanbaar duitsch den weg vroegen, ontrukte mij aan de kristalbetoovering
+en de wandeling werd voortgezet. &#8217;t Gaat nu wat steiler omhoog; de eenigzins ongebaande weg wordt straatweg, en ik bevond
+mij op den pas Tre Croci, met een hotel van gelijken naam, een paar boerenwoningen en een groot douanekantoor. De lucht was
+weder betrokken en er kwam nu voor goed regen. Daar, op Tre Croci, wenschte ik voor dien dag mijn groote rust te houden, en
+tevens van het bergpanorama te genieten. De rust werd gaarne aangeboden; van uitzicht was geen sprake.
+
+</p>
+<p>De gasten in het logement werden bediend door een paar knappe Tiroler meisjes in landsdracht; zij spraken alle talen, d. i.
+fransch, duitsch, engelsch, en italiaansch. Dit duitsch en italiaansch kent men daar in die grensstreken van huis uit, en
+beide talen zijn zoo weinig zuiver, dat men soms zijne toevlucht moet nemen tot fransch of engelsch, om zich goed verstaanbaar
+te maken. De kellnerinnen hadden hare taalgeleerdheid in Londen en Parijs opgedaan, en buitendien nog vele andere kundigheden.
+Van hare volksdracht trokken de omslagdoekjes het meest mijne aandacht. Laag om den hals gevouwen, over de borst gekruist
+en achter sluitend vastgespeld. De stof dier doeken was van zeer fijne witte wol, niet melk- of krijtwit, maar roomkleurig;
+zij waren met velerlei figuren in veelkleurige zijde bestikt, en stonden op het donker fluweelen keurslijf inderdaad heel
+netjes. Ik heb op de verdere reis, ook in grootere plaatsen, getracht van die doeken te koopen; maar &#8217;t schijnt eigen handwerk
+der draagsters te zijn en in de winkels vroeg men er zooveel geld voor, dat ik mijne vriendinnen thuis maar moet verzoeken
+zich met mijne technisch stellig onbeholpen beschrijving tevreden te stellen. Overigens zij hier opgemerkt, dat de Tiroler
+landsdracht, zelfs in de afgelegen dalen, zeldzaam wordt; ik zag haar niet dan bij uitzondering, en hier en daar door enkelen
+gedragen als sport costuum. In een vroeger tiental jaren werden de Tirolers nagevolgd door zoogenaamde salon-tirolers,&#8212;eene
+rijke bron van grappen voor de &#8220;Fliegende Bl&auml;tter&#8221; en soortgelijke bladen maar nu bestaat er al weer een namaak van die salon-tirolers,
+en dat is weinig meer dan een spotvorm van het oorspronkelijke.
+
+</p>
+<p>Maar al verdwijnt de nationale kleederdracht, en al ziet men haar voor &#8217;t meerendeel in eere gehouden zooals in Nederland
+de Markers dat doen, of zoo als de friessche vrouwendracht in de wafelkramen, toch heeft het Tiroler volkje in zijne bergen
+veel eigenaardigs bewaard. Die eigenaardigheden zijn nog het kenmerk van den oorsprong der bewoners. De meerderheid der Tirolers
+stamt af van de beiersche volkstammen, die zich na de groote volksverhuizingen daar nedergezet hebben; met de Zwaben en Allemannen,
+die met name het boven-Inndal en Vorarlberg bewonen, vormen zij het duitsch sprekende deel. In enkele dalen in Gr&ouml;den, Enneberg,
+en in de dalen der Avisio en Cordevole treft men bewoners aan, die oorspronkelijk derwaarts kwamen uit Grauwbunderland, en
+tot op heden hunne eigen taal, het Ladinisch, behielden. In Oost-Tirol zijn ook nog afstammelingen der Zuid-Slaven gevestigd.
+In het zuiden is het land geheel italiaansch, met het eigenaardige verschijnsel, dat de meeste welvaart bij enkele daar gevestigde
+Duitschers wordt gevonden. Ziet men eene grootere, beter onderhouden boerderij in &#8217;t italiaansch Tirol, dan kan men er wel
+op rekenen, dat de eigenaar een Duitscher is. Veel sympathie voor wat Oostenrijksch of Duitsch is, moet men in dat italiaansche
+gedeelte niet zoeken; zijn de menschen overtuigd van met een Oostenrijker te doen te hebben, dan is eene zekere koelheid niet
+te miskennen. De schooljeugd vooral loopt u op een bergpad wel eens na; verschuilt zich achter boomen en rotsblokken en vermaakt
+zich dan met luidkeels te roepen &#8220;Leve Itali&euml;! Weg met Oostenrijk&#8221;. Krachtiger uitingen van het italiaansch patriotisme heb
+ik echter niet bespeurd.
+<a id="d0e118"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e118">108</a>]</span></p>
+<p>Eenvoud, liefde tot het land, trouw aan het vorstenhuis, heldenmoed, zijn de karaktertrekken van den Tiroler. In de afgelegen
+streken ontaarden die deugden en soms zijn die bergbewoners bijna menschenschuw; in godsdienstzaken zijn ze licht geneigd
+tot het grofste fanatisme, en al wat buiten hun gezichtskring valt, wordt met argwaan begroet. Trouwens dergelijke ontaardingen
+behoeft geene enkele nationaliteit zoo ver van huis te zoeken; men vindt ze overal, en daar zoowel als hier, in de afgelegen
+gedeelten des lands, naast dat fanatisme bovendien nog overge&euml;rfd bijgeloof.
+
+</p>
+<p>Rijk en schoon zijn de sagen in Tirol. De gesteldheid van den bodem, de geschiedkundige strijd om zijn bezit, zijn de voorname
+bron waaruit ze allen zijn ontsproten. Die daarboven elkander opgestapelde bergtoppen moesten wel de verblijfplaatsen van
+goede of kwade geesten worden. Zoo is in geheel Tirol de sage der &#8220;Wilde vrouwen&#8221; bekend, die in de bergen huizen, maar nu
+en dan nederdalen onder de bewoners om hen jarenlang als trouwe boden te dienen, zegen brengende in de gezinnen waar zij vertoeven.
+Dan worden ze plotseling door geheime boden teruggeroepen en moeten, zij het dan ook met leedwezen, voor eeuwig verdwijnen.
+De oude bouwvallen der rooverkasteelen zijn daarentegen alle bevolkt met spoken, die door de treurigste boetedoening herinneren
+aan de wandaden der vroegere bewoners. De sprookjes op geschiedkundigen grondslag zijn nu eens herinneringen aan den tijd
+der oude Rhaeti&euml;rs, dan eens aan de Romeinen. Dan weder aan den strijd van dezen tegen de Germanen; dan aan dien tusschen
+Franken en Longobarden, of tusschen Beieren en Slaven. Boven al die geschiedkundige figuren der overlevering verheft zich
+de herinnering aan den onovertroffen Diederik van Bern, den grooten koning der Oost-Gothen en aan aan zijn tocht in het tooverland
+van den kabouterkoning Laurin, de tegenwoordige Rosengarten. En dat tooverland met zijne dolomiet-torens en -transen, zendt
+nog telkens bij elken helderen zonsondergang zijne stralen uit over de omgeving, en spreidt zijnen luister over de omliggende
+dalen!
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/p1907-108.jpg" alt="Het meer der Misurina." width="671" height="443"><p class="figureHead">Het meer der Misurina.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Na in Tre Croci getafeld te hebben, trok ik verder; de mantel werd uit den ransel genomen; dikke regen belette aanvankelijk
+alle uitzicht; eerst door bosch, toen over golvende weiden omlaag in het Bigontinadal, om een paar uur later in Cortina di
+Ampezzo doornat aan te komen. Gelukkig was mijne koffer daar, en toen tegen den avond het weer wat opklaarde, kon ik nog een
+prettige wandeling door het dorp maken. Als voetreiziger ging ik in het hotel Central, voor heeren all&eacute;&eacute;n zeer voldoende en
+gezellig; kwam ik met gezelschap te Cortina, dan zoude ik Aquila Nera of Croce Bianca aanraden, naast verscheidene andere
+prachthotels.
+
+</p>
+<p>Cortina droeg vroeger den duitschen naam van Heiden, maar langzaam zijn de Duitschers voor het meerendeel door Italianen verdrongen,
+die toen ook aan het dorp een anderen naam gaven. De plaats zelf heeft 800 inwoners; de gemeente waartoe zij behoort 3100;
+zij is heerlijk in het Ampezzodal gelegen en dankt aan die ligging hare welvaart, als middenpunt voor den houthandel van uit
+het noordelijke Pusterdal naar Itali&euml;. Trotsche berggevaarten omsluiten het dal; de reeds geprezen Cristallogroep en de Sorapis;
+de Tofana- en Popenaspitsen en de <span class="corr" title="Bron: Antillao">Antilao</span> verheffen zich rondom. Westelijk de hooge Nivolau in zijne overal kenbare vormen. De alleenstaande kerktoren is een fraai
+bouwstuk uit den nieuweren tijd, en draagt meer tot versiering der plaats bij, dan het wandelpark aan de Boite. Die rivier
+maakt in haar onstuimigen loop in eene onregelmatige rotsbedding een goed effect, maar het parkje is een treurig geknutsel
+van vele smalle paadjes onder hooge boomen. De tuinarchitect, die het aangelegd heeft, heeft stellig een groot park nagemaakt,
+en evenveel wegen in dat kleine bestek bijeengedrongen, als er in zijn uitgestrekter voorbeeld waren. Vele eeuwen geleden,
+in de 7de eeuw, waren deze streken het tooneel van bloedige worstelingen tegen de toestroomende Slavische horden; zij werden
+echter teruggeworpen door de Beieren, en verdwenen gelukkig geheel uit deze omgeving. Thans wordt er meer, en met even goede
+uitkomst, aan werken des vredes gedaan, en Cortina is behalve door zijne heerlijke ligging, bekend door zijne keurige voortbrengselen
+van kunsthandwerk. Er is daar een druk bezochte school voor kunsthandwerk, waar uitstekende leeraars onderwijs geven. Een
+deel der voortbrengselen van uitsluitend huisarbeid&#8212;fabrieken of werkplaatsen vindt men er niet&#8212;wordt co&ouml;peratief <a id="d0e135"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e135">109</a>]</span>verkocht; daaraan ontleent een deel der bevolking eene voldoende mate van welvaart. Sinds tal van jaren was filigrijnarbeid
+in goud en zilver te Cortina inheemsch,&#8212;maar zooals altijd bij zulke uit zich zelf opgekomen bedrijven, hield men vast aan
+enkele oude vormen, die jaar in jaar uit vervaardigd werden en dan het koopende publiek van elders, door hun eenvormigheid,
+verveelden. Het degelijke kunsthandwerkonderwijs heeft hierin verbetering gebracht, en thans worden de meest uiteenloopende
+modellen voor tal van doeleinden vervaardigd; de oorspronkelijken smaak is echter als hoofdkenmerk behouden. Daarnaast ontwikkelde
+zich eene afdeeling voor inlegwerk, hout op hout in verschillende kleuren, metaal op hout, enz. Daarvan waren niet alleen
+eenvoudige kleine voorwerpen, maar ook prachtstukken, groote kasten en kleinere meubels tentoongesteld.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/p1907-109.jpg" alt="De &#8220;Drei Zinnen.&#8221;" width="720" height="572"><p class="figureHead">De &#8220;Drei Zinnen.&#8221;</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Er zijn in den omtrek van Cortina tal van aangename tochtjes te maken, die de plaats zeer geschikt maken voor langduriger
+verblijf. Er zijn thans reeds veel hotels, en er worden nog een drietal hotelpaleizen bijgebouwd, waarbij men zich beijverde
+de fraaiste punten uit te kiezen.
+
+</p>
+<p>Van Cortina koos ik voor den weg naar Caprile, dien over den Giau-pas. Voor dien tocht is het niet strikt noodig een gids
+te nemen,&#8212;maar mijne kaart wees me niet voldoende den weg, en daarom besloot ik ditmaal niet alleen te gaan. Het tarief was
+voor dezen tijd van het jaar (begin Juli) 10 kronen, en &#8217;s morgens zeer vroeg toog ik met Florinde Pompanon op &#8217;t pad. Dadelijk
+buiten Cortina ging het reeds door weidevelden omhoog, langs een paar gehuchten, om spoedig bij de Albergo Pocal den weg te
+verlaten en de bosschen in te gaan. Het we&ecirc;r was opgehelderd en de wandeling onder de dichte boomen aangenaam; van tijd tot
+tijd een aardig kijkje op den bergrug der Cinque-Torri, vijf rotstorens die uit den bergkam omhoog schieten; weer eens over
+de italiaansche grenzen, en ten laatste uit het bosch, om op de weiden der Giau-Alp aan te komen. Bij een boerenhuis werd
+gerust en wat melk gekocht, heerlijk versch en keurig van smaak; marktprijs van melk is daar niet en voor 10 centen kan men
+meer krijgen dan men gebruiken kan. Maar de bewoners dier afgelegen hutten zijn arm, en een dorstig reiziger is voor hen een
+buitenkansje; ze wonen daar alleen des zomers, ter bewaking van het hun toevertrouwde vee en tot het maken van kaas; maar
+aan die tijdelijke verblijven, zoowel voor de menschen als voor het vee, wordt wel wat weinig ten koste gelegd.
+
+</p>
+<p>Onderweg hadden reeds tal van kleine gebouwtjes, hier en daar in de bergen verspreid, mijne aandacht <a id="d0e148"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e148">110</a>]</span>getrokken; we kwamen dicht langs een dier huisjes, dat niet voor woning bestemd bleek te zijn. Een armoedig gekleede man kwam
+er uit en begon een druk gesprek met mijnen gids; het was een voor mij ten eenenmale onverstaanbaar patois; slechts &eacute;&eacute;n woord
+hoorde ik dikwijls &#8220;finanz&#8221;. Wat verder werd de gids we&ecirc;r aangeroepen, en trof mij in het gevoerde gesprek weer dat zelfde
+woord. Hoe kwamen die arme kerels daar onder elkaar zoo druk aan &#8217;t praten over financi&euml;n? De gids gaf mij de volgende verklaring.
+De gebouwtjes worden in den zomer gebruikt tot het opbergen van het ter plaatse gewonnen hooi, dat dan niet dan zeer bezwaarlijk
+naar de lager gelegen boerderijen vervoerd kan worden. Ligt er in den winter sneeuw, dan kan het vervoer zonder groote inspanning
+per slede geschieden. Nu waren de huisjes nog ledig en werden dan dikwijls door smokkelaars gebruikt om goederen in te bewaren,
+die dan des nachts, of wanneer men de streek vrij wist van belastingambtenaren, naar eene volgende schuilplaats of naar hunne
+bestemming vervoerd werden. De mannen die den gids aanspraken of aanriepen, waren smokkelaars of hunne handlangers en trachtten
+van hem te weten te komen of er ook belastingambtenaren op weg waren, en of hij ook wist waar de ambtenaren van Cortina heen
+waren. De ambtenaren der belastingen worden daar met den naam van het bestuursdepartement waartoe zij behooren aangeduid als
+&#8220;finanzer&#8221; in het duitsch, en &#8220;finanz&#8221; in het patois. Dat was het door mij opgevischte woord. Blijkbaar was de gids zeer bereid
+om de smokkelaars in te lichten, en ik moet erkennen dat deze geen betere correspondenten konden uitkiezen, dan die steeds
+op de bergpaden heen en we&ecirc;r trekkende vrienden.
+
+</p>
+<p>Nog eene fraaie wandeling berg op bracht mij op den Giau-pas; zoo&#8217;n laatste stijging na een marsch van eenige uren is altijd
+een zwaar werk, maar in dit geval werd het alweder ruimschoots beloond. De pas ligt tusschen twee tamelijk steil opgaande
+bergtoppen, de Punta di Zonia en de Monte Gusella, en biedt aan we&ecirc;rszijden een wonderlijk mooi uitzicht. Ik rustte er langer
+dan noodig was, om te bekomen van het laatste klimmen en gaf me telkens weder over aan &#8217;t genot van het uitgebreide vergezicht,
+nu prachtig door de zon beschenen. Van af den Giau-pas gaat het steil omlaag in het Codalinga dal; het pad kronkelt sterk,
+waardoor men geniet van steeds wisselende vergezichten,&#8212;om na een uurtje gaans te komen aan de Refugio in Som la Cresse, eene
+woning op eene vooruitspringende rots gelegen, met een aardig terras, van waar men een heerlijk uitzicht op het beneden-gedeelte
+van het dal heeft.
+
+</p>
+<p>Hier had ik de eerste moeielijkheden met het italiaansch, welke taal ik niet machtig ben; het was tijd om wat te gebruiken
+na den vermoeienden tocht, en de waardin bood mij van alles aan, waarvan ik niets verstond; eindelijk gebruikte zij een paar
+woorden gebroken duitsch, en ik begon te begrijpen dat ik soep met rijst en brood benevens boter en kaas zou krijgen. Ze had
+stellig alles in blikjes, want een goed kwartier later werd mij een prachtige erwtensoep voorgezet, dik gemaakt met rijst.
+Het smaakte voortreffelijk en &#8217;t brood met geurige boter en goede kaas, was een uitstekend nagerecht. Een paar werklieden
+die bezig waren het huis te herstellen en te vergrooten, trachtten mij blijkbaar met ingenomenheid in te wijden in de schoone
+omstreken der herberg,&#8212;maar ik begreep er niet veel van, en bespeurde van tijd tot tijd aan het kwalijk verholen lachen van
+mijn gids, dat mijn ja en neen wel eens verkeerd klopte. Van Som la Cresse voeren twee wegen naar Caprile; een over Selva
+omhoog, met een mooi uitzicht over het dal; een andere langs de hellingen van den Monte Par&eacute;, over een zeer schaduwrijk pad,
+langs en door Santa-Lucia; dezen laatsten weg verkoos mijn gids; bij Santa Lucia komt men op den straatweg, die zich rechts
+naar de Cordevole keert. Deze thans bijna droge rivier schijnt zeer te kunnen spoken; men was bezig herstellingen aan den
+weg te maken, en de breuken en gaten, die hier en daar geslagen waren, getuigden van grooter kracht, dan men van dat onnoozele
+beekje zoude verwachten. Links van den weg gingen de rotswanden steil omhoog; zij waren afgehouwen om den weg mogelijk te
+maken. In die afgehouwen wanden vertoonden zich zeer merkwaardige rotsvormen. Steenen banden, meerendeels van de zelfde lengte
+en dikte, waren allen krom gebogen en aan alle kanten door elkaar gewrongen, zoodat de vreemdste en ingewikkeldste figuren
+ontstonden. De zon ging weder schuil en de lucht werd erg betrokken toen we, de Cordevole overstekend, in Caprile aankwamen,
+waar de &#8220;Posta&#8221; eene bekende goede herberg is. Het logies was zeer eenvoudig maar toch voldoende; in de gelagkamer trof ik
+eenige duitsche toeristen, met wie ik een gezelligen avond doorbracht, waarbij het voortdurend misverstand over de namen der
+gerechten aan &#8217;t avondeten dikwijls aanleiding tot groote vroolijkheid gaf.
+
+</p>
+<p>Den volgenden ochtend kon ik niet voldoende genieten van de fraaie ligging van Caprile met de Civettagroep als hoogen achtergrond.
+De lucht zat we&ecirc;r vol regen; toch was de wandeling langs den oever der Cordevole een groot genot; de rivier, hoewel weinig
+water hebbende, kronkelde behaagziek door het dal; en gaf vooral een heerlijk landschapsbeeld, waar zij met een groote bocht
+aan de overzijde het dorp La Grazie naderde, dat door een eenvoudige groepeering van wit en geel gekalkte huizen, en eene
+aardige kerk met slanken toren, zijn naam alle eer aandeed.
+
+</p>
+<p>Maar alles werd overtroffen toen ik het liefelijke Alleghe-meer naderde, voor ongeveer 150 jaar gevormd door eene instorting
+van den Monte Forca. De zon kwam door en verlichtte dat heerlijke landschap voor mij juist op het rechte oogenblik; ik liet
+me met een bootje overzetten, om een beter overzicht te hebben. De jongens die me overbrachten, waren zeer verbaasd toen ik
+hun een goede fooi beloofde, als zij langzaam roeiden. Dien blik op het dorpje Alleghe, aan den linkeroever en aan de uitmonding
+van het Val Lander gelegen, zal ik niet licht vergeten. Aan het zuid-einde van het meer gaat men over eene zware houten brug
+op den rechter oever der Cordevole over; daar is een kleine maar driftige waterval, die met het einde van het meer als haven,
+gebruikt wordt als drijfkracht van eene houtzagerij; men is daar tevens te midden van het zware bergpuin, dat den loop der
+rivier versperde en daardoor <a id="d0e158"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e158">111</a>]</span>indertijd het meer deed ontstaan. Langs alle kanten heeft men de heerlijkste vergezichten.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Gaat nu in het dal der Cordevole omlaag; meestal door weelderig kreupelhout, dat zich hier en daar tot bosch ontwikkelt;
+men volgt met groote bogen de kronkelende rivier; van tijd tot tijd goede kijkjes op bergen met sneeuwtoppen. Eenige huizen
+zijn de voorboden van het dorp Cencenighe; nog een houtzaagmolen, eene flinke houten brug over de rivier, en na een draai
+in den weg staat men op de marktplaats, waar, behalve de kerk, de herberg Stella het hoofdgebouw is. &#8217;t Was nu middag, en
+de zon wreekte zich over het lange schuilvinkje spelen; ik nam in de Stella mijn middagmaal en mijne middagrust. De waardin
+beklaagde mij omdat er zooveel &#8220;furiosa mousquito&#8217;s&#8221; waren, en inderdaad die italiaansche insekten schenen verbitterd op den
+vreemdeling, en dreven mij te vroeg van daar.
+
+</p>
+<p>Juist ging de kerk uit; er scheen een feestdag te zijn en er stonden ook allerlei kramen, waarin de meest uiteenloopende voorwerpen
+te koop werden geboden. Schilderachtig waren de kleederdrachten der vrouwen; ook wanneer ze, zooals gewoonlijk, niet in de
+eigenaardige landsdracht waren, hadden ze zich bont versierd met hoofddoeken met afhangende linten, en met kleine kleurige
+doekjes over de schouders. Elke persoon op zich zelf was nu niet zoo bijster smaakvol gekleed, maar de bonte menigte dooreen
+op het kleine marktplein, onder eene stralende zon, was aardig en vol leven. Het aangeknoopte gesprek met een paar jongelui
+wilde in &#8217;t geheel niet vlotten; we verstonden elkaar te weinig en gingen telkens we&ecirc;r lachend uiteen.
+
+</p>
+<p>Cencenighe ligt aan de samenvloeing van de Cordevole met hare zijrivier de Biois; deze gaat men over en bereikt spoedig Fac;
+het dal is daar enger geworden en er ligt overal veel bergpuin; aan het einde dezer wilde streek ligt het dorpje Listolade
+aan de uitmonding van twee dalen; de vallei wordt nu we&ecirc;r breeder en ruimer, met een heerlijken plantengroei; de vrouwen waren
+aan het hooien en men scheen haast te hebben om den oogst binnen te brengen. Kleine kinderen werden met groote, zware hooibundels
+beladen, om die thuis te brengen.
+
+</p>
+<p>Men komt <span class="corr" title="Bron: Agord&ograve;">Agord&oacute;</span> langs een breeden straatweg binnen, en krijgt al dadelijk aan de linkerhand eene kerk, die met drie inderdaad fraaie marmeren
+beeldengroepen versierd is. Het opmerkelijke in deze groepen was, dat het blijkbaar oorspronkelijk grieksche en zeer wereldsche
+voorstellingen waren, die door enkele bijvoegsels maar ter nauwernood tot kerkversiering geschikt waren gemaakt, Voorbij de
+kerk komt men op een groot plein en staat spoedig onder eene arcade, die een deel uitmaakt van de Albergo &acirc; la Mini&egrave;re. Vreemde
+toegang: op herhaald bellen kreeg ik geen gehoor; dan maar binnengestapt in een groote ruimte; naakte muren met hier en daar
+wat ouden rommel in de hoeken opeengestapeld; een steenen trap op; nog eens, en toen eene kamer die er eenigszins bewoonbaar
+uitzag; deze binnen gegaan; nog niemand; eindelijk in eene tweede groote kamer eenige slordig gedekte tafels,&#8212;blijkbaar de
+eetzaal, en gelukkig eene bel.&#8212;Eene bedaagde dienstbode kwam te voorschijn; zij verstond mij niet; met enkele woorden en gebaren
+werd het haar duidelijk, dat ik logeeren wilde. Ik werd nog een trap hooger in een ruim slaapvertrek gelaten, met eenige oude
+meubels en een reusachtig bed er in; alles erg versleten, maar toch met eenige aanspraak op sierlijkheid.
+
+</p>
+<p>Ter nauwernood was ik begonnen me wat gemakkelijk te maken, toen er weder een vrouw binnentrad, groot, geheel in het zwart
+gekleed, zwart haar, olijfachtige gelaatskleur, donkere oogen, eene krijschende stem, en een vuil servet over den arm. Dit
+bevallig schepsel praatte wat tegen mij, nam toen plotseling mijnen ransel en mijne schoenen op en wenkte me om mede te gaan.
+Met loome schreden volgde ik, onder onbegrepen protest; mijne bezittingen zag ik reeds in handen der reuzin boven op een wenteltrap
+verdwijnen; daarboven aan den vierden trap was een ruim portaal, waarop 11 deuren uitkwamen, en in een van deze verdween het
+geheimzinnige groote wezen. Later is mij verklaard, dat men overwogen had, dat de prachtkamer voor den eenvoudigen toerist
+te kostbaar zoude zijn, en men daarom eene goedkoopere aangewezen had. Ellendiger hotel heb ik nooit bezocht, en die zwarte
+reuzin, de spotvorm van een bevallig dienstmeisje, is tot het laatste oogenblik mijn schrik gebleven. Reizigers die Agord&oacute;
+bezoeken, zoude ik eerder het hotel Roma aanbevelen, al is het dan ook minder aangenaam gelegen.
+
+</p>
+<p>Agord&oacute; is een aardig stadje; het groote plein is het glanspunt. De rij huizen waarvan de Albergo &agrave; la Mini&egrave;re met hare breede
+arcade deel uitmaakt, is een flink stadsdeel; de tweede zijde van het plein wordt geheel ingenomen door het thans onbewoonde
+paleis der familie Manzoni; de derde zijde is een groot nieuwerwetsch gebouw, gedeeltelijk ingenomen door belastingkantoren
+en gerechtsgebouwen en gedeeltelijk door groote zalen, voor feesten en openbare bijeenkomsten bestemd.
+
+</p>
+<p>Er was dien avond feest in Agord&oacute;; het lid der kamer van afgevaardigden voor dat distrikt, een vermogend fabrikant, was eens
+uit Rome overgekomen om zijne staatkundige vrienden te ontmoeten. Men heeft daar voor de staatslieden eene zeer aangename
+wijze om die ontmoetingen te doen plaats grijpen. Elders wordt het welhaast gebruik, dat de kamerleden in hunne distrikten
+komen om zich te verantwoorden over hun spreken of zwijgen;&#8212;dit laatste een steeds minder voorkomend geval. Te Agord&oacute; gaat
+dat anders; de afgevaardigde laat zich daar huldigen; hij ontvangt deputati&euml;n, die hij welwillend toespreekt; zit aan een
+maaltijd aan, hem door zijne kiezers aangeboden; ontvangt serenades, en&#8212;daarmede begon het belang dat ik bij al die zaken
+had,&#8212;al die plechtigheden grepen plaats aan de overzijde van het plein, en de muziek, die &#8217;t zonder twijfel tegen onze vermaarde
+dorps-harmonie afgelegd zou hebben, bleef op het plein doorspelen, &#8217;t Was een zoele avond en dat plein met zijne monumentale
+omgeving, zijne fakkelverlichting en rondom de statige lijnen der bergen die het stadje omringen, eene wel opgewekte maar
+niet luidruchtige menigte, &#8217;t was alles te zamen een inderdaad prettig geheel voor den vreemden bezoeker.
+
+</p>
+<p>Den volgenden morgen meende ik vroegtijdig op te stappen, maar men verzuimde mij te wekken. <a id="d0e179"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e179">112</a>]</span>&#8217;t Dienstdoend personeel uit het h&ocirc;tel had ook de feesten van den afgevaardigde bediend; vandaar &#8217;s avonds groote verwarring
+en den volgenden morgen groote slaperigheid, waarin ik werd medegesleept; vandaar ook die vreemde ontvangst. Ik bleef nu te
+Agord&oacute; hangen tot den namiddag en aanvaardde toen de reis naar <span class="corr" title="Bron: Primiero">Primi&egrave;ro</span> over den Cereda-pas, met het plan om dien tocht in twee gedeelten te doen en me op te houden waar &#8217;t mij &#8217;t beste toescheen.
+De wandeling bracht mij aanvankelijk weer den weg op waarlangs ik gekomen was; bij &#8217;t gehucht Buignac ging ik over de Cordevole
+en nam ik afscheid van deze bevallige reisgenoote.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/p1907-112.jpg" alt="Het Alleghe-meer." width="720" height="558"><p class="figureHead">Het Alleghe-meer.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Verder ging het steeds met groote slingers omhoog; de uitzichten op Agord&oacute; en zijne omgeving werden met elken stap fraaier;
+de Monte Agner vertoonde vreemde dolomietvormen, doorloopend tot de Croda Grande. &#8217;t Was niet alleen het drukkend warme weder,
+dat me aanhoudend deed verwijlen, want eiken en kastanjes gaven overvloedig schaduw, maar het dal van Agord&oacute; werd steeds mooier
+en mooier en het uitzicht telkens uitgestrekter. Een dorpje dook in het dichte groen op, en eenigszins van den weg af een
+groot steenen huis, met in groote letters Albergo Venezia. Dat zag er alles zoo vriendelijk uit, en ik was nu eenmaal uit
+het land der hotels in dat der albergo&#8217;s overgegaan, dat ik maar besloot daar nachtkwartier te nemen. De eerste zomergast
+werd vriendelijk ontvangen; het was er eenvoudig maar huiselijk en zindelijk; de waardin bediende zelve en zette een keurig
+maal voor. Dat was wat anders dan dat eten te Agord&oacute;, gediend door die zwarte draak!
+
+</p>
+<p>Na tafel werden eenige aanteekeningen gemaakt en daar op eens kletterde de regen tegen de ramen en rolde het onweer door de
+bergen. Gelukkig dat ik niet verder gegaan was, en nog gelukkiger dat het wel den ganschen nacht doorregende, maar dat de
+regen &#8217;s morgens vroeg ophield; de stof was verdwenen en onder de aangenaamste indrukken werd de wandeling hervat.
+
+</p>
+<p>Hoewel een gids overbodig was, was deze tocht wat ingewikkelder, en moest met eenige zorg uitgezien worden naar de roode of
+blauwe teekens, die op rotsblokken, boomen, hekpalen of huizen waren aangebracht. Door een prachtig bosch en over bergpaden
+over de Aorine-pas naar Gosaldo; al verder door bosch en langs bergpaden; aan de overzijde van het dal ligt tusschen het geboomte
+het dorp Sagron,&#8212;naar het dorpje Miste; dit gedeelte van den weg is het moeilijkst te vinden wegens de vele uiteenloopende
+paden; maar men komt nu en dan menschen tegen, en op een op vragenden toon geuit &#8220;&agrave; la Miste?&#8221; krijgt men een vriendelijk
+&#8220;Si Signor&#8221;, en is men op het verkeerde spoor, dan wordt met woorden en gebaren gaarne de goede weg gewezen.
+
+<a id="d0e195"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e195">113</a>]</span></p>
+<p></p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/p1907-113.jpg" alt="Primi&egrave;ro." width="720" height="478"><p class="figureHead">Primi&egrave;ro.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Bij eene beek stapt men weder over de Oostenrijksche grenzen, om spoedig eene uitgestrekte weidevlakte te bereiken; dit is
+de Ceredapas. Tot hiertoe was de wandeling over hoog en laag een ongestoord genot; italiaansche grensjagers, bontgekleede
+vrouwen, die haar wasch in eene beek uitspoelden, en toen weder een gemoedelijke oostenrijksche grensjager, hadden het landschap
+aardig gestoffeerd. Op den Ceredapas kwam mij een schilderachtig groepje te gemoet. Een deftig aangekleede boer voorop, met
+eene reusachtige parapluie op den schouder; een ezel met pakjes beladen, gedreven door een guitigen jongen, een meisje van
+ongeveer 20 jaren met eene groote mand op den rug, waarin een plat rond vat met wijn. Dat vrachtje zal wel 30 kilo bedragen
+hebben, en daarmede was het meisje den berg opgeklommen! Ik bespreek dit gezelschapje niet alleen omdat het een opvallend
+groepje was in die omgeving, maar ook omdat het een type is. De baas droeg niets dan zijn parapluie; de jongen liet den ezel
+zijn vrachtje dragen; het meisje was het lastdier. Dat ziet men hier in allerlei vormen overal, en toch was dat meisje de
+meest ontwikkelde der drie; ze sprak aardig wat duitsch en drukte zich beschaafd uit.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Ging nu weder berg af, aanvankelijk door weiden en laag hout; in die weiden bloeiden hier en daar prachtig gekleurde leli&euml;n,
+die ik voor en na niet meer gezien heb. Hoewel de omgeving schilderachtig blijft, is de wandeling geen genot meer, en wordt
+zij langzamerhand een pijniging, doordat het pad bedekt is met hoekige losse steenen, een plaveisel dat bij een hellenden
+weg een uitvinding des duivels is. Het prachtige uitzicht op het kasteel La Pietra, een bouwval als een arendnest boven op
+eene alleenstaande rots gelegen, wordt dien ten gevolge maar ten halve genoten, en men wordt eerst weder opgewekt als men
+te Primi&egrave;ro aankomt. Primi&egrave;ro of Feira di Primi&egrave;ro, in het duitsch Prim&ouml;r, ligt aan de samenkomst van het Canali-dal en het
+Cismone-dal; de bevolking is daar voor het meerendeel romaansch, zij stamt uit Grauwbunderland; het landschap is zuidelijk;
+velden met ma&iuml;s, kastanje-, note- en moerbezieboomen geven er een afwijkend karakter aan, en de bouw van het plaatsje, doet
+ook aan een warmer klimaat denken. Groote gebouwen met zware muurpanden, kleine vensters en platte daken, geven het een voor
+ons ongewoon aanzien. Er is &eacute;&eacute;n duitsch hotel, waar men goed logeert; er waren juist zomeroefeningen van de reservetroepen,
+zoodat er aan militair vertoon, muziek en zoo meer geen gebrek was; de bevolking scheen dit, voor zooverre zij niet mede schutterde,
+op te vatten als een publieke vermakelijkheid. Eene avondwandeling door Prim&ouml;r was inderdaad een genot; het kerkje met zijne
+slanke torenspits tegen den achtergrond van de hooge bergen, die men in het noorden zag, was schilderachtig, en het opgewekt
+verkeer in de straten was aangenaam.
+
+</p>
+<p>Den volgenden morgen weer vroeg op pad, want het einddoel was dien dag Paneveggio, tusschen welke plaats en <span class="corr" title="Bron: Prim&ocirc;r">Prim&ouml;r</span> een hooge bergpas ligt. Eerst van Prim&ouml;r naar Siror en dan langs tal van keerwegen in het Cismone-dal omhoog. Prachtige wandeling;
+de straatweg is steeds <a id="d0e210"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e210">114</a>]</span>stijgend, maar zoo zacht dat er gelegenheid te over is om den geheelen omtrek al wandelend op zijn gemak op te nemen. Heerlijk
+die terugblik op Prim&ouml;r en in het dal. Aanvankelijk is de weg kaal, zoodat het uitzicht langs alle kanten vrij is; oostwaarts
+ziet men de uitgetande rotstoppen van de Rosetta, de Cima di Ball en van den Sass Maor, trotsche berggroepen, die zich heerlijk
+tegen de lucht afteekenen. We zijn nu bezig om de hoofdberggroep van Zuid-Tirol, de Marmolata, om te trekken; op hooge, vrije
+punten hebben we haar gedurende de vorige dagen links gezien, nu ontwaren we hare sneeuwtoppen rechts. De zon, die we overigens
+zeer dankbaar mogen zijn voor de prachtige belichting, begint reeds weder te veel van het goede te geven, maar gelukkig zijn
+we zachtjes aan wat hooger gekomen en nu weder in statige mastbosschen. Wat een prachtig hout en welke heerlijke doorkijkjes
+langs dien donkeren voorgrond heen op de fel belichte bergen voor en achter. De weg is lang, maar verveelt geen oogenblik;
+de Cismone-rivier houdt u voortdurend gezelschap, en heeft niettegenstaande de langdurige droogte nog water genoeg om het
+landschap vriendelijk te stoffeeren, wanneer ze hier en daar tusschen wat engere rotsoevers met grooter kracht gedreven, schier
+wild voortspoedt. We krijgen nog eenige fraaie partijen aan de rivier, o.a. bij een groote houtzaagmolen, en ook nog eene
+donkere boschpartij, en op eenmaal ligt San Martino di Castrozza voor ons. Dat was een der glanspunten van de reis. Van een
+dorp heb ik niets gezien; het was een verzameling van hotels en het punt wordt zeer te recht steeds drukker bezocht. Voor
+Panzer&#8217;s Dolomieten-hotel is een terras gebouwd, waar men uitzichten heeft die maar zelden ge&euml;venaard en nooit overtroffen
+worden. Eerstens in het dal van Prim&ouml;r, maar bovenal op de prachtige bergwanden van de Vette di Feldre; aan de eene zijde
+de Cavallazza, de Colbricon en Fognola; aan de andere zijde de Rosetta, de Cima di Ball en den Sass Maor. Zij worden vooral
+bij avondbelichting hoog geprezen; ik was er op den middag bij felle zon, en zal dat heerlijke tafereel nooit vergeten. Door
+het heldere licht scheen het wel of die reuzen-gevaarten in de onmiddellijke nabijheid waren; die scherpe, kale rotsen, licht
+van kleur en zoo gekloofd, dat de slagschaduw van den eenen rug, den anderen bedekte, waaruit de bekoorlijkste lichtspelingen
+ontstonden. De lucht was strak en blauw, en de bergen teekenden zich daar licht tegen af. In Panzer&#8217;s hotel gebruikte ik een
+goed middagmaal, een niet onwelkome versnapering na gedurende eenige dagen albergo&#8217;s in plaats van hotels bezocht te hebben,&#8212;en
+toog na nog eenigen tijd gerust te hebben welgemoed verder. Eerst door bosch steeds omhoog, later door weidevelden. Steeds
+met hetzelfde uitzicht op die prachtige bergen. Ik moest den Rolle-pas over en meende dien reeds bereikt te hebben, omdat
+de weg bijna vlak liep; toch stroomden de beken mij nog altijd te gemoet, een bewijs dat ik nog niet over het hoogste punt
+heen was. Bij eene scherpe kromming in den weg, trof ik eene verbazend groote kudde vee, die door herders opgedreven werd
+naar de nabijzijnde stalling. Dat ging niet kalm en zacht; onder allerlei uitroepen en gebaren, heftig dreigen met lange stokken
+en wilde sprongen trachtte men het vee schrik aan te jagen. Toen het in eene bergkom gedreven was werd het vee kalmer en elk
+beest zocht van zelf zijne plaats in den stal op. &#8217;t Was een woelig gezicht, en te midden der groote bergstilte, maakte bij
+dat rumoerig tooneel het geschreeuw en getier der herders een ruwen, onaangenamen indruk. Van het voetpad kwam ik weder op
+den straatweg en bereikte nu weldra den Rolle-pas, waar een alleenstaande herberg het eenig teeken van menschelijk leven was.
+De eenige bezoekers dier herberg zijn de grensjagers en eenige vreemdelingen, en &#8217;t trok mijne aandacht dat deze herberg,
+zooals ik al meer op bergpassen gezien had, of ook wel op eenzame punten in de dalen&#8212;eene Staats-herberg was. Waarschijnlijk
+is het bezoek te gering om de gewone nijverheid tot het daarstellen van een dergelijke inrichting te prikkelen; eene schuilplaats
+zal toch noodzakelijk zijn, en dan neemt de regeering het zaakje maar in de hand. Mij verschafte zij eene welkome gelegenheid
+om mij nog eens te vergasten aan het gezicht op die heerlijke dolomieten. Van hier uit is de Cimone della Pala het best te
+zien; eene slanke rotsnaald, die trots omhoog staat, en die niet onjuist de Matterhorn van Tirol genoemd wordt. Hoewel de
+avond reeds begon te vallen, had ik niet het geluk de zoo hooggeroemde avondbelichting hier waar te nemen.
+
+</p>
+<p>Nu nog een paar uurtjes omlaag; aanvankelijk nog door drassige weiden, maar dan spoedig in prachtige mastbosschen. De reusachtigste
+woudreuzen wedijverden daar met elkaar, en merkwaardig was het te zien met hoeveel zorg in die bosschen gekapt werd, en met
+hoeveel meer zorg nog de ontstane leegten weder aangevuld werden. Elk plantje werd op zichzelf door een spaansch ruitertje
+beschermd.
+
+</p>
+<p>Bij het vallen van den avond bereikte ik Paneveggio, een zomerverblijf te midden der bosschen. Ik was zeer blijde in het hotel
+Paneveggio mijnen koffer te vinden; na al die warme wandelingen was een opfrissching zeer gewenscht. In Baedeker staat bij
+het hotel aangegeven &#8220;bei Frau Gerber&#8221;, en die aanduiding was oorzaak dat ik mij eene bijzondere voorstelling van de omgeving
+waarin ik terecht zoude komen, gemaakt had. Ik dacht hier een eenvoudig, huiselijk hotel te vinden, waar de waardin naar ouderwetschen
+trant, zich voortdurend vriendelijk in het bedrijf mengde. Maar &#8217;t viel anders uit! Ik werd ontvangen door eene groote, deftig
+in zwarte zijde gekleede dame, met gemaakt deftige manieren, die me niettegenstaande de vele gasten nog wel een kamer in het
+&#8220;alte Theil&#8221; wilde geven. De kamer was, hoewel eenvoudig, toch gelukkig voldoende. Van uit de gangen van het hotel, waarheen men langs
+eene hooge gemetselde stoep met trappen opsteeg, kwam men door oude, lage en overwelfde vertrekken, in het &#8220;Neue Theil&#8221;, eene groote eetzaal, met allerlei bonte taferelen uit het bergleven beschilderd; gemzen en korhanen; vreeselijke bergstroomen,
+figuren in de volksdracht en wat al niet meer. Op die eetzaal kwamen de <span class="corr" title="Bron: ver-vertrekken">vertrekken</span> van den nieuwen aanbouw uit.
+
+</p>
+<p>Bij het verlaten van Paneveggio een laatste blik op de Cimone della Pala en de Cima di Vezzana; dan langs een goed beschaduwd
+bergpad, aanvankelijk tamelijk vlak, maar ten laatste zeer steil naar den <a id="d0e227"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e227">115</a>]</span><span class="corr" title="Bron: Lusia-pas">Lucia-pas</span>. Hier vindt men twee herbergen; de eene is reeds gesloten en in verval, de tweede scheen mij toe neiging te hebben om dat
+voorbeeld te volgen. Maar met die herbergen houden we ons maar weinig op, om des te meer aandacht te wijden aan het heerlijke
+uitzicht; nog eens de Dolomieten van Prim&ouml;r, verderaf voor het eerst de Rosengarten; en daarachter nog even met flauwe lijnen
+zichtbaar de Oetztaler Alpen; deze groepen houdt men bij het afdalen voor zich, doch het pad biedt overigens weinig afwisseling
+aan; het kronkelt van de eene berghelling op de andere, is soms beschaduwd, maar geeft ten laatste niets dan helle zon. Het
+was dus eene welkome verrassing eindelijk Moena te zien liggen; nog eene korte wandeling op den straatweg langs eene wild
+bruisende rivier en dan het marktplein van Moena, een schilderachtige plek, maar zoo warm dat ik blijde was de Albergo Alpino
+in de onmiddellijke nabijheid te vinden. In dat afgelegen oord woonde ik de eenvoudige oplossing bij van een zeer ingewikkeld
+vraagstuk; na het eten, onder het rooken eener sigaar nog wat vertoevende, zag ik eerst eenige militairen en douanenbeambten
+de gelagkamer binnentreden, kort daarop door een geestelijke gevolgd. Aanvankelijk wilde het gesprek tusschen die heeren niet
+vlotten, maar bij het tweede en derde glas bier ging dat al beter; een tweede geestelijke trad binnen; bij het vierde glas
+levendige gedachtenwisseling en groot verschil van meening; bij het vijfde glas dezelfde levendigheid maar volkomen overeenstemming,&#8212;de
+wereldlijke en geestelijke machten waren tot eensgezindheid gekomen! &#8217;t Speet me toen, dat ik reeds een glas Tiroler special-wijn
+had gedronken, anders had ik me bij ervaring kunnen overtuigen van de bewonderenswaardige uitwerking van dat bier. Hoe &#8217;t
+verder is gegaan weet ik niet, want de tijd maande tot opstappen, en ik had nog eene flinke wandeling tot Vigo. Daar kwam
+ik het beroemde dolomietendal in, in zijne volle lengte doorstroomd door de Aviso.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was wel wat warm, maar &#8217;t was toch een prettige wandeling. Aan de linkerhand had ik nu de voornaamste Dolomietenketen,
+den Rothwant en den Rosengarten; vooruit de statige vormen van den Langkofel, helder uitkomend tegen de blauwe lucht; rechts
+eene reeks van dichtbegroeide bergen. Het dal werd steeds ruimer; de weg was goed en het uitzicht steeds prachtiger, zoodat
+de milde zon vergeten werd en &#8217;t nog maar kort geleden scheen toen de hoogte, waarop Vigo ligt, links voor mij lag. Nog wat
+klimmen en het dorp was bereikt, &#8217;t Was mij bekend dat te Vigo een duitsch en een italiaansch hotel was, maar daar Baedeker
+geen van beiden met een sterretje vereerde, was ik weifelend welk te kiezen, toen er iets gebeurde wat mij ten platten lande
+nog nooit overkomen is. Een heer aan den ingang van het dorp sprak me vriendelijk aan en deelde &#8217;t een en ander over Vigo
+en zijne omstreken mede; hij eindigde zijne toespraak met de verklaring, dat ik, als volkomen vreemd, niet beter kon doen
+dan in het hotel Corona te gaan,&#8212;dat was het italiaansche. Zijn raad werd opgevolgd en bleek goed te zijn. In den loop van
+den avond zag ik denzelfden persoon in de veranda van het hotel verschijnen en hem na een kort gesprek een glas bier voorzetten,&#8212;waarschijnlijk
+zijne eerlijk verdiende provisie voor het aanbrengen van een gast.
+
+</p>
+<p>Vigo is een aardig middenpnnt voor bergtochten in den omtrek, maar op zichzelf een onbeteekenend dorp. De reiziger, die herstelling
+noodig heeft aan zijne kleederen, moet er op rekenen een paar uur op zijne kamer te moeten blijven, want kleermaker of schoenmaker
+zijn daar niet; die wonen in een verderop gelegen dorp, en de reparatuur moet heen en we&ecirc;r gebracht worden.
+
+</p>
+<p>&#8217;t Was erg gezellig in die veranda van de Corona, maar vroeg naar bed was de leus. De volgende dag toch was bestemd voor een
+zeer inspannenden bergtocht. Ik wilde van Vigo over de Vajoleth&uuml;tte en het Tierser Alpenjoch naar het Seiser-Alpenhaus. Deze
+tocht zou van de gansche reis het neusje van den zalm zijn; &#8217;t was prachtiger en merkwaardiger dan alles wat ik tot nog toe
+gezien had.
+
+</p>
+<p>Welgemoed toog ik met den gids op weg; &#8217;t was een gezellige prater; Van de Water zouden wij hem hier genoemd hebben; daar
+heette hij Dall Acqua.
+
+</p>
+<p>Eerst een paar kronkelwegjes door het dorp en toen langs een slingerpad tamelijk steil den berg op. Die klim van ongeveer
+twee uur in de volle zon, was eene zware inspanning, die echter wat mij aanging spoedig vergeten was bij het niet te beschrijven
+heerlijke uitzicht, dat men van den top van den Ciampedie geniet. De hoog opstaande rotsen, aan drie kanten om ons heen, waren
+zoo helder door de zon verlicht, dat zij, zonder nog den indruk van sneeuw te geven, helder tegen de blauwe lucht afstaken;
+het waren zonder uitzondering dolomieten van de echte soort. Omlaag vooruit het wilde Vajoletdal. De waardin der alpenhut
+had heerlijke koele dranken, en in de schaduw van het huis kon men naar hartelust van het wondervolle uitzicht genieten. Links
+tegen de berghelling, als een wit vlekje, de Vajolethut, dan de langzaam oploopende Mongrinigroep, op wier kam de rotsen als
+lage bouwvallen van vestingwerken troonden. Dan in de grilligste vormen de Rosengarten; de vreemdste rotsvormen, ook een op
+zich zelf staande hooge zuil, met eenigszins overhangenden top, de Delagospitsen, dan als een kraaiennest tegen eene vervaarlijke
+rots rustende, de Vajolethut; de Winkler; de Stabela; verder op de Larsekgroep, wier diep gekloofde wanden een allerbekoorlijkst
+licht en schaduwspel deden ontstaan. Weer wat verder schoot de krachtige Langkofel omhoog, en daarnaast de Sellagroep, die
+gekroond werd door de fraaie lijnen van de met sneeuw bedekte Marmolata. &#8217;t Was ongeveer al de pracht en de heerlijkheid van
+het dolomietenland, die daar met een oogopslag te overzien waren.
+
+</p>
+<p>De waardin in de alpenhut, praatgraag als velen, deelde mede dat er den vorigen dag bij het bestijgen van de bovenvermelde
+rotszuil een treurig ongeluk gebeurd was. Een reiziger was met zijn gids goed en wel boven gekomen; toen zij zich gereed maakten
+om af te dalen, dikwijls en ook hier het moeilijkste deel van het werk, was de gids vooraan gegaan langs een touw, om dit
+beneden te spannen en zoodoende den reiziger het afdalen gemakkelijk te maken. Maar het ongeluk wilde dat het touw oversloeg
+en op een scherpen rotskant kwam te liggen, die het, door het met rukken afdalen van den gids, doorsneed. De man <a id="d0e243"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e243">116</a>]</span>stortte in de diepte en was zonder twijfel dadelijk dood; men had hem dan ook des avonds reeds te Vigo thuis gebracht. De
+reiziger was door anderen, op zijn hulpgeblaas&#8212;de echte bergbeklimmers hebben daartoe altijd een hoorn bij zich&#8212;toegesneld,
+omlaag geholpen, maar vertoefde nog in de Vajolethut, omdat hij zoo ontsteld was door dat ongeluk, dat hij nu zelfs den betrekkelijk
+gemakkelijken weg niet meer omlaag durfde.
+
+</p>
+<p>Dit geval was zeer treurig en een bewijs, dat zelfs de meest geoefenden bij dat werk, wel eens falen kunnen,&#8212;maar dit soort
+van bergbeklimmen ligt reeds sinds eenige jaren boven mijne krachten, en daarom sloeg ik er verder ook geen acht op. Maar
+ik had een reismakker, die reeds zonder dergelijke verhalen niet vrij was van duizeligheid op smalle bergpaden, en nu deed
+dit bij hem den beker overloopen. Toen we ons gereed maakten om op te breken en nog meer heerlijkheden te gaan aanschouwen,
+verklaarde hij al spoedig het verder klimmen op te geven. Loyaal liet hij mij de vrijheid, alleen met den gids verder te gaan,
+maar hij zag er zelf van af. Daar stond ik nu; ik zag het beloofde land en zou het niet betreden, want na eene korte aarzeling
+besloot ik den oud-vaderlandschen regel: samen uit, samen thuis te volgen, en we keerden dapper te zamen naar Vigo terug.
+Nog even een terugblik, want &#8217;t was toch wel pijnlijk: ik zou nu den mooisten dolomietenberg, den Schlern, niet beklimmen!
+
+
+</p>
+<p>Na ons in Vigo wat verfrischt te hebben, werd eene andere reisroute opgemaakt, en de reis naar de Karersee aanvaard. Zij had
+weinig bizonders, alleen links een mooi uitzicht op de bergwanden van het Luciadal, die we den vorigen dag afgedaald waren
+en westelijk, flauw in de verte, de Oertler en Oetzthaler Alpen. De Karerpas is eerder eene hoogvlakte; aan het einde biedt
+hij fraaie berggezichten op den Rothwand en den Latemar, en men vindt er drie uitstekende hotels: de Alpenrose, het Karerseehotel
+en het Hotel Latemar.
+
+</p>
+<p>Ik koos het laatste, en was als voetreiziger spoedig in de hanebalken ingekwartierd, &#8217;t Was overigens een keurig hotel en
+men was vol oplettendheid voor de gasten. Later maakte ik er het bureau opmerkzaam op, dat men eene fout had begaan. Ik was
+tevreden met mijne kamer, maar het zou, meende ik, verstandiger zijn geweest, indien men mij bij aankomst gevraagd had, of
+ik in de toeristenafdeeling wenschte te logeeren of niet; dan was de keus aan mij geweest en waarschijnlijk het voordeel aan
+hunne zijde.
+
+</p>
+<p>Na rust, verfrissching en een goed middagmaal togen we er op uit, om de Karersee te zoeken. Wegwijzers met duidelijke aanwijzingen
+maakten dit zeer gemakkelijk. Het voetpad liep door een bosch met hoog hout, doorkruist met tal van beekjes, die men aan alle
+kanten hoort murmelen. Diepe schaduw en volkomen stilte. Bij een bocht raakte het pad den zoom van het woud, en daar had ik
+nog een pijnlijk oogenblik&#8212;we zagen den Schlern voor ons liggen!
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/p1907-116.jpg" alt="In het Eggenthal." width="555" height="720"><p class="figureHead">In het Eggenthal.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Na eenigen tijd komt men op den straatweg en ziet het Karersee-hotel liggen, een prachtig gebouw in een sierlijken aanleg.
+Alles wat de nieuwere reiswereld voortreffelijks heeft, wordt daar aangeboden: telegraaf, telefoon, allerlei soort van baden,
+rijtuigen, rijpaarden en auto&#8217;s ter keuze. Die snuivende, stinkende dingen maakten in die omgeving geen prettigen indruk.
+Een kwartier voorbij het hotel komt men aan de Karersee, een klein waterbekken, waar men &#8217;s avonds en &#8217;s morgens vroeg de
+heerlijkste spiegelingen van de omliggende bosschen en bergen heeft. Het was mooi, en toch, dat grootsteedsch gedoe was per
+slot van rekening in tegenspraak met de omgeving, en ofschoon de hotels mooi gebouwd zijn en heerlijk liggen, en ofschoon
+de Karersee niet onaardig is, komt het mij toch voor, dat voor deze punten te groote reclame gemaakt wordt. De reclame dient
+hier om de hotels bezoekers te bezorgen en vooral om ze als zomerverblijf in aanmerking te doen komen; maar zooals veel reclame
+zondigt zij niet zoozeer door onwaarheid, als wel door groote overdrijving. <a id="d0e260"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e260">117</a>]</span>Het was een genot uit al die groote drukte rondom het meertje weer terug te zijn in het bosch met zijn frissche, kabbelende
+beekjes, en dezelfde wandeling nog eens terug te maken.
+
+</p>
+<p>Mij dunkt, de roep der meren in dit gedeelte van Tirol is wat overdreven. De ligging is gewoonlijk aardig; sommigen geven
+prachtige spiegelbeelden van de omliggende bergen, maar ze zijn klein. De Alleghe See was mij het aangenaamste. Waarschijnlijk
+is de indruk bij de vreemdelingen zoo sterk, omdat het land over &#8217;t algemeen arm aan water is.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/p1907-117.jpg" alt="De Langkofel." width="720" height="571"><p class="figureHead">De Langkofel.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Het ging nu den volgenden morgen zeer vroeg het Eggenthal in, in de richting van Bozen. De morgen was nog frisch, maar de
+zon beloofde reeds wat voor den dag. De Karersee&#8212;de weg liep er langs&#8212;was in den vroegen morgen al niet veel beter dan op
+den middag. De weg kronkelde langs de berghellingen omlaag, verder van tijd tot tijd de schaduw van hoog hout. Achterwaarts
+kon ik een afscheidsblik op den Rosengarten en de Latemargroep werpen. Rechts stak van tijd tot tijd de Schlern zijne klippen
+omhoog, en vooruit vertoonden zich, heel in de verte de sneeuwkoppen van de Oertler alpen, die ik voor drie jaar, op eene
+voetreis door Grauwbunderland, beklommen had. Frissche wilde beken stortten hier en daar van de bergen neer; in de weiden
+was veel vee, en de schilderachtige houtzaagmolens gaven van tijd tot tijd een aangenaam rustpunt aan het oog, vermoeid van
+het rondzien in de groote ruimte van het dal.
+
+</p>
+<p>Welschnofen is de eerste plaats die men doorkomt, een aardig gelegen dorp, waar tal van kleine hotels gelegenheid tot zomerblijf
+aanbieden; ze waren alle goed bezet. In het Kreuz-hotel nam ik eene korte rust en een landelijk ontbijt. De zon begon te braden;
+er was een oude weg, die door het dorp, en verder door bosch en kreupelhout, dat eenige schaduw gaf, voerde en die later weder
+op den straatweg uitkwam. De zon steeg hooger en hooger; en daar er geen wind was, werd de hitte ondragelijk. Het stof warrelde
+op voor de voeten en kwam warm op aangezicht en handen ne&ecirc;r. Tegen mijne gewoonte was ik genoodzaakt onder de boomen rust
+en wat koelte te zoeken; maar&#8212;de weg moest toch afgelegd worden. Bijna twee uur na het verlaten van Welschnofen, bereikte
+ik het onaanzienlijke dorp Bernabr&uuml;ck; al maar verder; een paar uur later een bord langs den weg, waarop een kastelein aankondigde,
+dat hij altijd versche forellen kon opdienen, met keur van frissche wijnen en bier van het vat! Al maar verder, door de brandende
+zon, op den gloeienden weg. Eene bergbeek die mij gezelschap kwam houden, was nog te ver beneden den weg, om verfrissching
+te kunnen aanbrengen. Eene herberg met eene inrichting waarvoor ik die menschen toen onuitsprekelijk dankbaar was. Zij hadden
+daar nl. den straatweg en eene ruimte naast het huis overdekt met planken, flink hoog; dit keerde zon en <a id="d0e273"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e273">118</a>]</span>licht en gaf een weinig tocht; wel eene kunstmatige maar toch eene heerlijke oase. De waardin had al hare tafeltjes met bloemen
+versierd; toch was dit de ware plaats nog niet; de man van de versche forellen woonde nog verder. Al maar voort! een frissche
+watermolen en eindelijk de herberg Zum Wasserfall. Daar nam ik rust; het was op 22 kilometer van de Karersee en nog 11 kilometer
+van Bozen.
+
+</p>
+<p>De man had ook eene rustplaats voor zijn huis, maar niet overdekt en dus veel te warm. Op raad van eene vriendelijke dienstdoende
+werd dus plaats genomen in de eetzaal. Eenige daar aanwezige gasten hadden zich allen naar de heerschende temperatuur gekleed,
+of liever gezegd, de heeren hadden alles af- en uitgedaan, wat men zoo in het openbaar maar verwijderen kon, en de dames hadden
+dat <span class="corr" title="Bron: voorheeld">voorbeeld</span> gevolgd, zoodat zij voor &#8217;t meerendeel in groot gala schenen.
+
+</p>
+<p>De forellen waren aanwezig in een vijver naast de eetzaal en werden op bestelling gevangen. Arme beesten! &#8217;t Was hun waarschijnlijk
+ook te warm om veel pogingen tot ontsnappen te doen. Een eenvoudig goed maal met forellen en nog wat, en een glas lichte koele
+wijn, deden het hunne om de rust tot eene hoogst aangename te maken. De wandeling werd daarna hervat; het dal werd eng maar
+de beek, die reeds lang den straatweg gevolgd had, had in kracht gewonnen en bracht nu althans eenige verfrissching aan, dubbel
+noodig, want het dal werd steeds enger en werd nu eene reusachtige kloof aan we&ecirc;rszijde begrensd door hooge, steile porphier-wanden.
+De rotspartijen waren ontzettend stout, en de Karneidbach stroomde er dartelend in de grilligste wendingen en met de stoutste
+sprongen door. Verscheidene tunnels geven nog wat schaduw en wat koelte; bij den uitgang van een dier tunnels een flinke waterval.
+Voor de liefhebbers was een brugje over den stroom geslagen, van waar men den val nog beter kon zien. Ik was te loom om op
+dat brugje te klimmen. De zon stond nu bijna loodrecht boven de kloof, er was geen schaduw meer. Een heerlijk uitzicht op
+het kasteel Karneid, een in den oorspronkelijken oud-duitschen stijl gerestaureerd kasteel, dat boven op een der rotswanden
+liggende, indertijd blijkbaar gebouwd was om de toegangen tot de kloof te beheerschen,&#8212;was ter nauwernood in staat om mij
+uit den dommel te wekken, waarin ik langzamerhand geraakt was. Een dorpje Kardaun, en een station! De dienstregeling wees
+aan, dat na een kwartier wachtens een trein zoude passeeren, die te Waidbr&uuml;ck stopte. Waidbr&uuml;ck zou de plaats zijn geweest
+waar de voorgenomen tocht over de Vajolethut en den Schlern mij gebracht zoude hebben, en waar de koffer stond!
+
+</p>
+<p>Het station Kardaun lag &oacute;&oacute;k al in de volle zon, en het was alsof de laatste dag mijner voetreis met gloeiende stralen in mijn
+geheugen geprent moest worden. Vreeselijke ironie,&#8212;te Waidbr&uuml;ck zoude ik in de Zon logeeren! Maar gelukkig lag die Zon in
+de schaduw, en het eigenaardig ingericht hotel was juist geschikt voor dat we&ecirc;r. Het hoofdgebouw bevatte de slaapkamers, was
+niet hoog en lag onder zware boomen; de vertrekken waren dien ten gevolge koel. De eet- en conversatiezalen waren aan de overzijde
+van de straat, iets achteruit gebouwd, en bij eene warmte als toen, zaten de gasten allen aan tafeltjes op dat pleintje en
+op de straat. Kwam er een wagen of rijtuig voorbij, dan stond men maar op en zette zijn tafeltje wat op zijde, om de noodige
+ruimte te maken.
+
+</p>
+<p>Waidbr&uuml;ck is een aardig gelegen, onregelmatig gebouwd dorp aan de Eisak. De huizen langs den stationsweg liggen in tuinen
+en zijn zelf met bloemen versierd en bovendien met meer of min geslaagde muurschilderingen bedekt; vooral het hotel de Zon
+muntte uit door bonten tooi.
+
+</p>
+<p>De avond werd intusschen aangenaam op de straat doorgebracht. Men had mij al dikwijls, wanneer ik om warm eten vroeg, Kaiserfleisch
+aangeboden; veiligheidshalve had ik echter tot nu toe aan meer bekende gerechten de voorkeur gegeven. Nu scheen het wel boven
+aan te staan, en ik wilde Tirol niet verlaten, voor dat ik met dien schotel kennis had gemaakt. Het Kaiserfleisch kwam en
+bleek te bestaan uit gekookt mager varkensvleesch, waarbij eene goede portie zuurkool toegediend werd. Een vreemd gerecht
+in die warme zomerdagen, maar &#8217;t smaakte goed, naar ik ook den spraakzamen waard op zijne vraag mededeelde. De man vertelde
+me onder veel meer ook nog, dat het dien dag daar ook zoo onmenschelijk heet geweest was, zeker wel de warmste dag van het
+jaar. Eene ware opluchting, want onder al het uitgestane had de vrees mij bekropen, dat niet de warmte zoo overweldigend geweest
+was, maar dat mijn weerstandsvermogen te kort schoot, eene onaangename gedachte voor een voetreiziger van zeer rijpen leeftijd.
+Des avonds maakte ik nog eene slenterwandeling door het dorp en had ik nog een aardig kijkje op het slot Trostburg, dat heel
+hoog op de bergen ligt. Den volgenden morgen nog eene frissche wandeling langs de Eisak, en toen in den trein.
+
+</p>
+<p>Het ging in eens door tot Innsbr&uuml;ck, waar in het station juist tijd genoeg was om een goed en vlug gediend middagmaal te gebruiken,
+en toen weer verder doorgespoord naar Bregenz. Ik had het meer van Constanz nog nooit gezien en wenschte daar op de terugreis
+kennis mede te maken. Des avonds tegen 7 uur kwam ik in het hotel Montfort te Bregenz aan. In den tuin van het hotel gebruikte
+ik het avondmaal en ging toen eene wandeling door de stad en langs het meer maken, en dat te eer, omdat ik onder tafel had
+hooren rondbellen, dat de Vereeniging voor Volksvermaken dien avond een groot concert gaf in de promenade, met giorno-verlichting.
+
+
+</p>
+<p>Het was reeds avond toen ik door eene smalle kastanjelaan het meer naderde, om bij eene buiging van den weg de zon heerlijk
+boven het meer te zien ondergaan, met eene vreemde maar allerprachtigste we&ecirc;rspiegeling in het water. De watervlakte was bladstil,
+maar in de verte voorbijvarende stoombooten veroorzaakten eene lichte deining, die het zonnebeeld op allervreemdste wijze
+onderbrak. Er loopt, zoo ver de stad en eene vooruitspringende landtong gaan, eene goed geplaveide kade om het meer; er waren
+tal van visschers en wandelaars en tal van soldaten en officieren vertegenwoordigden in verschillende uniformen het oostenrijksche
+garnizoen.
+
+</p>
+<p>De promenaden der stad, een zeer sierlijke en goed beplante aanleg, waren over een gedeelte afgezet met koorden, en om de
+afgezette ruimte, waar een <a id="d0e294"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e294">119</a>]</span>uitstekend orkest speelde, te betreden, betaalde men 10 cents. Die avond aan het meer was uiterst genotvol. Ik genoot op eene
+bank vlak aan het water van de muziek. Links van mij was de open watervlakte eenigszins verlicht; vooruit en rechts was alles
+zwart en donker door de weerspiegeling van hooge met bosch begroeide bergwanden. Tal van roeibootjes bewogen zich zachtjes
+op &#8217;t water heen en weer, allen met een roode lantaarn voorop, die wanneer de bootjes zich verwijderden en men het plassen
+der roeispanen niet meer hoorde, den indruk gaven van zwevende lichten, van ronddwarrelende gloei-kevers. Het talrijke publiek
+was zeer kalm; zweeg de muziek, dan hoorde men weinig meer dan het kabbelen van eene doorkomende deining tegen den kaaimuur.
+Daar togen eenige sloepen onder vol zeil de bocht uit, en manoeuvreerden sierlijk om elkander henen, naar buiten in het verlichte
+deel van het meer, kalm en statig, want er was bijna geen wind. Slechts nu en dan een zuchtje. &#8217;t Trok de aandacht, dat die
+door elkaar dwarrelende sloepen op een gegeven oogenblik allen terugkeerden; en toen zij in het donkere water kwamen, ontstaken
+zij achtereenvolgens juist genoeg bengaalsch vuur om het eigen tuig te belichten, zonder verder licht te verspreiden. Een
+heerlijk gezicht, die sterk rood en wit gekleurde zeilen in die geheel donkere omgeving, altijd in beweging en steeds in de
+diepste stilte. De muziek speelde lang, en in de pauzen telkens zoo&#8217;n lichtfeest op het water&#8212;geen wonder dat ik tot aan het
+einde bleef en eerst laat in het hotel terugkeerde. Het was een onvergetelijke avond daar te Bregenz aan de Bodensee!
+
+</p>
+<p>Den volgenden ochtend vroeg weer naar de haven, om met de boot naar Constanz te varen. Weder een zonnige dag; we voeren langs
+de oostzijde van het meer en hadden een vriendelijk uitzicht op de vlakke landstreek met hare aardige dorpjes en steden; de
+westzijde had nu het scherpe zonlicht en verloor daardoor veel van het fraais, dat anders het berggezicht moet opleveren.
+Ik geloof dat het te Lindau was, waar we van boot moesten veranderen, zoodat we in Oostenrijk aan wal stapten en eenige schreden
+verder in Duitschland weer aan boord gingen. Het was bijna eene tooneelvoorstelling, zooals we door de eene douane gingen,
+een eind langs de haven kuierden en daar weer door eene andere douane moesten passeeren eer we aan boord konden gaan. De beambten
+hadden tegenover onze eenvoudige verklaring geen bezwaar en lieten alle reizigers ongemoeid door.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/p1907-119.jpg" alt="St. Martino di Castrozza." width="582" height="720"><p class="figureHead">St. Martino di Castrozza.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Tegen den middag kwam de boot te Constanz. Daar geeft men zijne bagage in het Zollamt in bewaring en gaat dan de stad in.
+Bij vertrek wordt de bagage onderzocht.
+
+</p>
+<p>Constanz is een merkwaardig oud stadje, met veel bezienswaardige oude gevels; onder meer het raadhuis met eene schilderachtige
+binnenplaats.
+
+</p>
+<p>De zeer nieuwe bouwstijl heeft zich in de aanbouw zijnde nieuwe stadswijken niet onbetuigd gelaten. Men duizelt van die afwijkende
+vormen, waarbij het schoone, naar het schijnt, vooral gezocht wordt in het zonderlinge. Eene wandeling langs den Rijn, die
+hier reeds met kracht verder stuwt, is zeer de moeite waard.
+
+</p>
+<p>Te ongeveer drie uur verliet ik Constanz weer, na nog genoten te hebben van eene aubade aan een inspecteerend generaal, en
+na eene wandeling in den stadstuin, onder hoog opgaand geboomte aan den oever van het meer.
+
+</p>
+<p>De reis ging verder per boot, het meer en den Rijn af naar Schaffhausen. Dat was eene hoogst aangename vaart. Na een tijd
+op het open meer gestoomd te hebben en het aardige dorp Ermatingen voorbij gevaren te zijn, kregen we rechts het heerlijke
+eiland Reichenau en links, bijna in het groen verscholen, het kasteel Arenenberg, waar Napoleon&nbsp;III in zijne jeugd verblijf
+hield, en dat thans door keizerin Eugenie voor een liefdadig doel is afgestaan. We zien de oevers allengs elkander naderen
+en de vernauwing van het meer wordt ten laatste een rivier; we bevaren nu vader Rijn, hier een krasse oude heer, die <a id="d0e313"></a><span class="pagenum">[<a href="#d0e313">120</a>]</span>zijne wateren met volle mannenkracht voortstuwt. Tal van hoogst schilderachtige dorpen, daaronder vooral Berlingen en het
+stadje Stein am Rhein, en verderop <span class="corr" title="Bron: Dieszenhoven">Dieszenhofen</span>, tooiden het landschap weergaloos fraai. Een paar houten bruggen in overouden vorm schenen hier en daar de verdere vaart
+te versperren. Het water was zeer hoog; de kapitein deelde mij mede, dat er ongeveer twee meter meer water stond dan gewoonlijk.
+Vandaar dat op vele plaatsen de boomen met hunne takken in het water hingen, die het uitzicht steeds bekoorlijker maakten.
+Hier en daar gaven scherpe bochten nog fraaier uitkijk. Stroomversnellingen, om angstigen zeer angstig te maken; de boot ging
+soms met een zetje van den eenen oever naar den anderen over, om dan, met tegenslag der raderen, toch nog met snelle vaart
+vooruit te schieten. En bij al dat fraais trof ik allervermakelijkst reisgezelschap; een aantal heeren en dames, opzichtig
+uitgedost en zeer spraakzaam, in hun gesprek aanhoudend van een duitsch dialekt in leelijk amerikaansch-engelsch overspringend.
+Zij bootsten met hunne talen de boot na bij het verwisselen van het vaarwater.
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/p1907-120.jpg" alt="Waidbr&uuml;ck." width="720" height="564"><p class="figureHead">Waidbr&uuml;ck.</p>
+</div><p>
+
+
+</p>
+<p>Dichter bij Dieszenhofen komend, raakte het engelsch op den achtergrond, en kreeg het duitsche dialekt den boventoon. Ik hoorde
+zeggen: &#8220;Wij worden stellig afgehaald!&#8221; Waarop eene andere partij liet volgen: &#8220;En wij worden afgehaald met rijtuig en paard!&#8221;
+De derde partij riep toen: &#8220;En wij worden afgehaald met rijtuig en twee paarden!&#8221; Toppunt van glorie, toen er drie rijtuigen
+elk met twee paarden te Dieszenhofen op de kade stonden te wachten.
+
+</p>
+<p>Ze was hun gegund die glorierijke aankomst in hun land; het waren alle gezinnen die voor vele, jaren hun vaderland hadden
+verlaten en naar Amerika waren verhuisd, om daar eenig fortuin te maken. Zij waren geslaagd, al waren zij blijkbaar niet tot
+de hoogste millioenen-sport opgeklommen, en kwamen nu op bezoek bij hunne bloedverwanten in het oude land.
+
+</p>
+<p>Men komt te Schaffhausen aan, aan den voet van het oude kasteel Munot. Den waterval had ik reeds herhaaldelijk bezocht, en
+ik besteedde nu den volgenden morgen de uren voor mijn vertrek, om de schilderachtige stad nog eens op mijn gemak te bekijken.
+Die oudere huizen met hunne fraaie erkers, waarop de wapens der stichters en vroegere bewoners sierlijk uitgebeiteld waren,
+of bij ontstentenis van heraldiek, aardige voorstellingen met bloemfestoenen of zinnebeelden van handel, landbouw of nijverheid,
+deden het goed in die kronkelende straten. Schaffhausen is bovendien eene zeer welvarende plaats met flinke nieuwe wijken
+naast hare oude monumenten.
+
+</p>
+<p>Van Schaffhausen spoorde ik naar Singen, toen over de Schwarzwaldlijn en over Frankfort en Keulen naar Amsterdam terug.
+
+
+
+</p>
+<p></p>
+<div class="figure"><img border="0" src="images/o1907-120.gif" alt="Ornament." width="214" height="12"></div><p>
+
+
+
+</p>
+</div>
+</div>
+
+
+
+
+
+
+
+<pre>
+
+
+
+
+
+End of the Project Gutenberg EBook of Zuid-Tirol, by G. Bosch
+
+*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK ZUID-TIROL ***
+
+***** This file should be named 19866-h.htm or 19866-h.zip *****
+This and all associated files of various formats will be found in:
+        http://www.gutenberg.org/1/9/8/6/19866/
+
+Produced by Jeroen Hellingman and the Online Distributed
+Proofreading Team at http://www.pgdp.net/
+
+
+Updated editions will replace the previous one--the old editions
+will be renamed.
+
+Creating the works from public domain print editions means that no
+one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
+(and you!) can copy and distribute it in the United States without
+permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
+set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
+copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
+protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
+Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
+charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
+do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
+rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
+such as creation of derivative works, reports, performances and
+research.  They may be modified and printed and given away--you may do
+practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
+subject to the trademark license, especially commercial
+redistribution.
+
+
+
+*** START: FULL LICENSE ***
+
+THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
+PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK
+
+To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
+distribution of electronic works, by using or distributing this work
+(or any other work associated in any way with the phrase "Project
+Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
+Gutenberg-tm License (available with this file or online at
+http://gutenberg.org/license).
+
+
+Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
+electronic works
+
+1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
+electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
+and accept all the terms of this license and intellectual property
+(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
+the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
+all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
+If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
+Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
+terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
+entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.
+
+1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
+used on or associated in any way with an electronic work by people who
+agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
+things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
+even without complying with the full terms of this agreement.  See
+paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
+Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
+and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
+works.  See paragraph 1.E below.
+
+1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
+or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
+Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
+collection are in the public domain in the United States.  If an
+individual work is in the public domain in the United States and you are
+located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
+copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
+works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
+are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
+Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
+freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
+this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
+the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
+keeping this work in the same format with its attached full Project
+Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.
+
+1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
+what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
+a constant state of change.  If you are outside the United States, check
+the laws of your country in addition to the terms of this agreement
+before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
+creating derivative works based on this work or any other Project
+Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
+the copyright status of any work in any country outside the United
+States.
+
+1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:
+
+1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
+access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
+whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
+phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
+Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
+copied or distributed:
+
+This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
+almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
+re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
+with this eBook or online at www.gutenberg.org
+
+1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
+from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
+posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
+and distributed to anyone in the United States without paying any fees
+or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
+with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
+work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
+through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
+Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
+1.E.9.
+
+1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
+with the permission of the copyright holder, your use and distribution
+must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
+terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
+to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
+permission of the copyright holder found at the beginning of this work.
+
+1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
+License terms from this work, or any files containing a part of this
+work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.
+
+1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
+electronic work, or any part of this electronic work, without
+prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
+active links or immediate access to the full terms of the Project
+Gutenberg-tm License.
+
+1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
+compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
+word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
+distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
+"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
+posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
+you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
+copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
+request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
+form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
+License as specified in paragraph 1.E.1.
+
+1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
+performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
+unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.
+
+1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
+access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
+that
+
+- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
+     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
+     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
+     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
+     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
+     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
+     must be paid within 60 days following each date on which you
+     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
+     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
+     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
+     address specified in Section 4, "Information about donations to
+     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."
+
+- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
+     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
+     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
+     License.  You must require such a user to return or
+     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
+     and discontinue all use of and all access to other copies of
+     Project Gutenberg-tm works.
+
+- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
+     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
+     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
+     of receipt of the work.
+
+- You comply with all other terms of this agreement for free
+     distribution of Project Gutenberg-tm works.
+
+1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
+electronic work or group of works on different terms than are set
+forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
+both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
+Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
+Foundation as set forth in Section 3 below.
+
+1.F.
+
+1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
+effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
+public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
+collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
+works, and the medium on which they may be stored, may contain
+"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
+corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
+property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
+computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
+your equipment.
+
+1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
+of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
+Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
+Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
+liability to you for damages, costs and expenses, including legal
+fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
+LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
+PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
+TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
+LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
+INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
+DAMAGE.
+
+1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
+defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
+receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
+written explanation to the person you received the work from.  If you
+received the work on a physical medium, you must return the medium with
+your written explanation.  The person or entity that provided you with
+the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
+refund.  If you received the work electronically, the person or entity
+providing it to you may choose to give you a second opportunity to
+receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
+is also defective, you may demand a refund in writing without further
+opportunities to fix the problem.
+
+1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
+in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS', WITH NO OTHER
+WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
+WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.
+
+1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
+warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
+If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
+law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
+interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
+the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
+provision of this agreement shall not void the remaining provisions.
+
+1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
+trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
+providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
+with this agreement, and any volunteers associated with the production,
+promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
+harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
+that arise directly or indirectly from any of the following which you do
+or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
+work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
+Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.
+
+
+Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm
+
+Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
+electronic works in formats readable by the widest variety of computers
+including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
+because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
+people in all walks of life.
+
+Volunteers and financial support to provide volunteers with the
+assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
+goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
+remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
+Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
+and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
+To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
+and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
+and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.
+
+
+Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
+Foundation
+
+The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
+501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
+state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
+Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
+number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
+http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
+permitted by U.S. federal laws and your state's laws.
+
+The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
+Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
+throughout numerous locations.  Its business office is located at
+809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
+business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
+information can be found at the Foundation's web site and official
+page at http://pglaf.org
+
+For additional contact information:
+     Dr. Gregory B. Newby
+     Chief Executive and Director
+     gbnewby@pglaf.org
+
+Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
+Literary Archive Foundation
+
+Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
+spread public support and donations to carry out its mission of
+increasing the number of public domain and licensed works that can be
+freely distributed in machine readable form accessible by the widest
+array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
+($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
+status with the IRS.
+
+The Foundation is committed to complying with the laws regulating
+charities and charitable donations in all 50 states of the United
+States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
+considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
+with these requirements.  We do not solicit donations in locations
+where we have not received written confirmation of compliance.  To
+SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
+particular state visit http://pglaf.org
+
+While we cannot and do not solicit contributions from states where we
+have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
+against accepting unsolicited donations from donors in such states who
+approach us with offers to donate.
+
+International donations are gratefully accepted, but we cannot make
+any statements concerning tax treatment of donations received from
+outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.
+
+Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
+methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
+ways including checks, online payments and credit card
+donations.  To donate, please visit: http://pglaf.org/donate
+
+
+Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
+works.
+
+Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
+concept of a library of electronic works that could be freely shared
+with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
+Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.
+
+Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
+editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
+unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
+keep eBooks in compliance with any particular paper edition.
+
+Most people start at our Web site which has the main PG search facility:
+
+     http://www.gutenberg.org
+
+This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
+including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
+Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
+subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.
+
+*** END: FULL LICENSE ***
+
+
+
+</pre>
+
+</body>
+</html>
+
diff --git a/19866-h/images/in1907-105.gif b/19866-h/images/in1907-105.gif
new file mode 100644
index 0000000..141782e
--- /dev/null
+++ b/19866-h/images/in1907-105.gif
diff --git a/19866-h/images/o1907-120.gif b/19866-h/images/o1907-120.gif
new file mode 100644
index 0000000..2b5c5ba
--- /dev/null
+++ b/19866-h/images/o1907-120.gif
diff --git a/19866-h/images/p1907-105.jpg b/19866-h/images/p1907-105.jpg
new file mode 100644
index 0000000..a879167
--- /dev/null
+++ b/19866-h/images/p1907-105.jpg
diff --git a/19866-h/images/p1907-108.jpg b/19866-h/images/p1907-108.jpg
new file mode 100644
index 0000000..5361258
--- /dev/null
+++ b/19866-h/images/p1907-108.jpg
diff --git a/19866-h/images/p1907-109.jpg b/19866-h/images/p1907-109.jpg
new file mode 100644
index 0000000..00758f2
--- /dev/null
+++ b/19866-h/images/p1907-109.jpg
diff --git a/19866-h/images/p1907-112.jpg b/19866-h/images/p1907-112.jpg
new file mode 100644
index 0000000..1dc1ed0
--- /dev/null
+++ b/19866-h/images/p1907-112.jpg
diff --git a/19866-h/images/p1907-113.jpg b/19866-h/images/p1907-113.jpg
new file mode 100644
index 0000000..f8c60b7
--- /dev/null
+++ b/19866-h/images/p1907-113.jpg
diff --git a/19866-h/images/p1907-116.jpg b/19866-h/images/p1907-116.jpg
new file mode 100644
index 0000000..00e7fb0
--- /dev/null
+++ b/19866-h/images/p1907-116.jpg
diff --git a/19866-h/images/p1907-117.jpg b/19866-h/images/p1907-117.jpg
new file mode 100644
index 0000000..caaf414
--- /dev/null
+++ b/19866-h/images/p1907-117.jpg
diff --git a/19866-h/images/p1907-119.jpg b/19866-h/images/p1907-119.jpg
new file mode 100644
index 0000000..7c69862
--- /dev/null
+++ b/19866-h/images/p1907-119.jpg
diff --git a/19866-h/images/p1907-120.jpg b/19866-h/images/p1907-120.jpg
new file mode 100644
index 0000000..bb13289
--- /dev/null
+++ b/19866-h/images/p1907-120.jpg
diff --git a/LICENSE.txt b/LICENSE.txt
new file mode 100644
index 0000000..6312041
--- /dev/null
+++ b/LICENSE.txt
@@ -0,0 +1,11 @@
+This eBook, including all associated images, markup, improvements,
+metadata, and any other content or labor, has been confirmed to be
+in the PUBLIC DOMAIN IN THE UNITED STATES.
+
+Procedures for determining public domain status are described in
+the "Copyright How-To" at https://www.gutenberg.org.
+
+No investigation has been made concerning possible copyrights in
+jurisdictions other than the United States. Anyone seeking to utilize
+this eBook outside of the United States should confirm copyright
+status under the laws that apply to them.
diff --git a/README.md b/README.md
new file mode 100644
index 0000000..5b37941
--- /dev/null
+++ b/README.md
@@ -0,0 +1,2 @@
+Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org) public repository for
+eBook #19866 (https://www.gutenberg.org/ebooks/19866)